Zamach w Smolensku szymowski

Leszek Szymowski

ZAMACH W SMOLESKU11 miesicy po katastrofie Tu-154M

Wydawnictwo Bollinari Publishing House

Copyright Bollinari Publishing House Sp. z o.o. 2011 Ali rights reserved

Wydanie I Warszawa 2011 Dystrybucja: United ExPress Dystrybucja Prasy i Wydawnictw Branowych Sp. z o. o. ul. Marii Konopnickiej 6 lok. 227 00-491 Warszawa tel.: 22. 339 05 41 ISBN 978-83-932704-0-8 Wydawnictwo: Bollinari Publishing House Sp. z o.o. ul. Marii Konopnickiej 6 lok. 233 00-491 Warszawa

Autor dzikuje wszystkim osobom, ktre zdecydoway si pomc mu w napisaniu tej ksiki, czsto ryzykujc wasnym zdrowiem, a nawet yciem. Tosamo czci wiadkw i informatorw dla ich bezpieczestwa i na ich prob nie moe zosta ujawniona. W ksice zdecydowano si na przedruk tylko tych dokumentw, ktre nie maj ukrytych znakw szczeglnych, pozwalajcych na zidentyfikowanie osb, ktre dokumenty te przekazay autorowi.

Rosyjska wersja tego, w jaki sposb doszo do katastrofy, jest nam przekazywana od pierwszych chwil po upadku samolotu z polsk par prezydenck i dziewidziesicioma czterema innymi osobami na pokadzie i powtarzana za kadym razem, kiedy strona rosyjska przekazuje nowe informacje na temat swoich ustale:

10 kwietnia 2010 roku, wczesnym rankiem, prezydent Lech Kaczyski wylatuje do Smoleska, by wzi udzia w uroczystych obchodach 70-lecia zbrodni katyskiej. Samolot Tu-154M startuje z wojskowego lotniska na warszawskim Okciu okoo godziny 7 rano. Prezydentowi towarzyszy maonka - Maria Kaczyska - oraz 94 inne osoby: najwaniejsi urzdnicy pastwowi, najwysi dowdcy wszystkich rodzajw si zbrojnych, przedstawiciele rodzin katyskich, posowie, senatorowie, gocie specjalni. Samolot obsuguje 7-osobowa zaoga dowodzona przez kapitana Arkadiusza Prota- siuka. Wszyscy jad odda hod polskim oficerom pomordowanym w Katyniu przez NKWD wiosn 1940 roku. Prezydent ma wygosi specjalne przemwienie okolicznociowe. Na miejscu czekaj ju dziennikarze, rosyjscy politycy i kilkaset innych osb, ktre przybyy wczeniej, by wzi udzia w uroczystociach. Lotnisko Smolesk - Siewiernyj spowija gsta mga. Prezydentowi Kaczyskiemu zaley na tym, by wyldowa. Genera Basik naciska na

7

swoich kolegw, by ldowali. Niedowiadczony pilot - kapitan Arkadiusz Protasiuk - zamiast odlecie na zapasowe lotnisko, decyduje si jednak wyldowa. Popenia bd i schodzi z kursu. Ptora kilometra przed lotniskiem w Siewiernyj uderza skrzydem o brzoz. Samolot obraca si na grzbiet i o godzinie 8.41 czasu polskiego (10.41 czasu moskiewskiego) uderza w ziemi przed pasem startowym lotniska. Ekipa rosyjskich straakw, lekarzy, sanitariuszy i ratownikw przybywa niemal natychmiast na miejsce, ale mimo ich wysikw nie udaje si nikogo uratowa. Ginie prezydent Lech Kaczyski, jego maonka i wszyscy obecni na pokadzie samolotu. Wiadomo o mierci prezydenta Polski obiega wiat. Prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew wygasza specjalne ordzie, w ktrym zapewnia, e rodziny ofiar mog liczy na pomoc, a Rosja zrobi, co w jej mocy, aby wyjani wszystkie okolicznoci tragedii. Ju nastpnego dnia do Moskwy przyjedaj krewni ofiar katastrofy. Z pomoc rosyjskich ledczych identyfikuj ciaa. Dmitrij Miedwiediew i Wadimir Putin osobicie obejmuj nadzorem ledztwo w sprawie katastrofy. Rosyjski Midzynarodowy Komitet Lotniczy (MAK) ogasza wyniki po kilku miesicach: przyczyn by bd pilota. Katastrofa jednoczy wszystkich Polakw. Kocz si polityczne spory, a o zmarym tragicznie prezydencie dobrze wypowiadaj si nawet jego najbardziej zagorzali przeciwnicy. Przed Paacem Prezydenckim ustawiaj si kilometrowe kolejki. Z najdalszych kracw Polski do Warszawy przyjedaj ludzie, aby zapali znicz lub zoy bukiet kwiatw w hodzie parze prezydenckiej. Penicy obowizki prezydenta RP - marszaek sejmu Bronisaw Komorowski ogasza aob narodow. Kilka dni po katastrofie, zwoki pary prezydenckiej przylatuj do Warszawy specjalnym rosyjskim samolotem transportowym. 18 kwietnia zwoki Lecha i Marii Kaczyskich zostaj zoone w krypcie wawelskiej, w otoczeniu grobw najbardziej zasuonych Polakw. Bronisaw Komorowski wyznacza dat wyborw prezydenckich na 20 czerwca 2010 roku. Zpierwszej tury wychodzi jako faworyt. W drugiej pokonuje Jarosawa Kaczyskiego i obejmuje urzd prezydenta Rzecz

pospolitej Polskiej. Jednymi z pierwszych, ktrzy gratuluj Komorowskiemu sukcesu s prezydent i premier Rosji: Dmitrij Miedwiediew i Wadimir Pu- tin. Za prezydentury Komorowskiego kocz si nieporozumienia i wojna midzy gow pastwa a szefem rzdu. Koczy si rwnie twardapolityka rozmw z Rosj, ktrej zwolennikiem by tragicznie zmary prezydent. Szczliwie udaje si sfinalizowa polsko-rosyjskie rokowania w sprawie nowej umowy gazowej. Wydaje si, e stosunki midzy Warszaw a Moskw wchodz w nowy, lepszy etap. W czasie kampanii, media przecigaj si w ujawnianiu informacji ze ledztwa w sprawie smoleskiej katastrojy. Pojawiaj si kolejne, sensacyjne hipotezy. Wszystkie jednak ucina ujawnienie treci zapisw czarnych skrzynek. Wynika z nich bezsprzecznie, e wypadek by nastpstwem bdu pilotw. Trwa poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, czy piloci popenili bd z powodu wasnej lekkomylnoci, czy pod wpywem naciskw ze strony prezydenta Kaczyskiego lub szefa si powietrznych generaa Andrzeja Basika. W tej sprawie trwaj ustalenia, ale bdu pilotw, jako przyczyny katastrojy, nie mona ju kwestionowa.Taka jest oficjalna wersja katastrofy, do ktrej doszo w Smolesku i jej nastpstw. Tre kolejnych stron burzy te ustalenia i podaje inn wersj: katastrofa Tu-154M w Smolesku bya starannie, w najdrobniejszych szczegach, wyreyserowana przez rosyjskie suby specjalne, przez nie przeprowadzona i przez nie zatuszowana. Wszystko dlatego, e wyeliminowanie prezydenta Lecha Kaczyskiego i czci jego wsppracownikw byo potrzebne do realizacji biecych celw rosyjskiej polityki. Z pewnoci tre tej ksiki to nie caa prawda o smoleskiej tragedii, ale istotna jej cz. Przytoczone tutaj wypowiedzi wiadkw, relacje i dokumenty od 10 kwietnia 2010 roku byy skrztnie skrywane przed opini publiczn i miay nigdy nie ujrze wiata dziennego. Nie bez powodu.

9

CZS IAnatomia upadku

Rozdzia 1 Kapitan Arek

- Od maego chcia lata. To byo jego marzenie - wspominaj Wadysaw i Lucyna Protasiukowie. Spotykam si z nimi w ich mieszkaniu, na maym osiedlu robotniczym w Olkuszu pod Krakowem. Na cianach zdjcia syna, ktry 13 lat temu zosta jednym z asw polskich przestworzy. Dzi fotografie Arka to dla obojga maonkw najcenniejsza pamitka po synu. Ogldamy album rodzinny. Na pocztku czarno-biae zdjcia z lat 70., a na nich rozemiany, uroczy bobas. Potem kolejne: z pierwszej komunii, okresu szkolnego, matury, potem zdjcie ze lubu i z dziemi. W kocu najwiksze - w mundurze adepta szkoy lotniczej z Dblina i drugie, w mundurze, ze suchawkami na uszach, w kabinie pilotw za sterami Tu-154M. Wadysaw Protasiuk:

Od najmodszych lat chcia by pilotem. Pamitam, kiedy jako dziecko patrzy w niebo na przelatujce samoloty. Pewnie ju wtedy wyobraa sobie, e kiedy' bdzie siedzia w kabinie, za sterami takiej wielkiej maszyny. Baem si, e niebo go pochonie, ale byem te dumny, e zrealizowa swoje marzenia, e jest jednym z najlepszych pilotw i wozi premiera i prezydenta.

12

Przyszy as polskiego lotnictwa przyszed na wiat 13 listopada 1974 roku w Siedlcach. Lata modoci spdzi jednak w podkrakowskim Olkuszu. Znajomi z dziecistwa zapamitali go jako ywego, towarzyskiego i yczliwego modzieca, ktry mia pasj. T pasj byy samoloty. Nikogo to nie zdziwio, gdy postanowi zdawa do Liceum Lotniczego w Dblinie. Ani to, e pniej zda z wyrnieniem egzamin do Wyszej Szkoy Oficerskiej Si Powietrznych. Legendarn Szko Orlt zaoono przed wojn przy czynnym udziale marszaka Pisudskiego. Jej absolwenci dali wspaniay pokaz pilotau podczas bitwy powietrznej o Angli w 1940 roku. Genera brygady Jan Rajchel - komendant Wyszej Szkoy Oficerskiej Si Powietrznych w Dblinie:

By wyrniajcym si studentem. Kade zagadnienie z lotnictwa i awioniki fascynowao go w takim samym stopniu. Bardzo lubi si uczy. Czsto by z siebie niezadowolony. Gdy uczylimy modych lotnikw wykonywania poszczeglnych zada, wikszo cieszya si, gdy si udawao. Arek by inny. Analizowa wszystko na chodno, bardzo szczegowo, zastanawia si, jakie bdy jeszcze popeni, co mg zrobi lepiej, co jeszcze naley poprawia. 1 rzeczywicie poprawia je bardzo szybko. By najbardziej krytyczny w stosunku do samego siebie. I bardzo skromny - czsto podkrela, jak wiele jeszcze nie umie. A umia naprawd duo, bardzo duo. S ludzie, ktrzy urodzili si po to, aby by pilotami. Arek by wanie jednym z nich.Szko ukoczy z wyrnieniem w 1997 roku. Trafi do 36 Specjalnego Puku Lotnictwa Transportowego w Warszawie. Lata gwnie na samolotach rosyjskich: jakach-40 i tupolewach 154-M. Mia uprawnienia do wykonywania lotw w dzie i w nocy, w kadych warunkach pogodowych. Zdoby take uprawnienia pilota dowiadczalnego dla Tu154M. Pilot dowiadczalny to osoba, ktra dokonuje tzw. oblo

13

tu maszyny przed jej dopuszczeniem do ruchu, aby zwrci uwag na ewentualne usterki. Musi spenia wysokie wymagania z zakresu wiedzy z konstrukcji oblatywanych statkw powietrznych, znajomoci we waciwociach lotnych zblionych maszyn, spenia wysokie wymagania odnonie cech psychofizycznych, takich jak podzielno uwagi, refleks, szybko i trafno w podejmowaniu decyzji, odwaga, odporno na stres. Protasiuk wszystkie te cechy posiada. Wadysaw Protasiuk:

On by najlepszym pilotem tupoleww w Polsce.T opini podziela dzi wikszo jego kolegw pilotw z 36 Specjalnego Puku Lotnictwa Transportowego. Powszechna wrd nich jest opinia, e Protas - jak go nazywali by najlepszy wrd nich. I nic dziwnego, bo od pierwszych lat suby lata na najtrudniejszych kierunkach. Podczas, gdy koledzy latali do Brukseli, czy do jednostek wojskowych w Polsce, on pilotowa samoloty transportowe do Czadu, Afganistanu i Iraku, gdzie stacjonoway polskie kontyngenty wojskowe i gdzie regularnie trzeba byo wozi zaopatrzenie. Byo mu z tym le, czu si dyskryminowany, ale nigdy si nie skary. Po wyldowaniu czsto zamiast gra w pik z kolegami, przebiera si i odjeda. Spieszy si do domu, do ony i dwjki dzieci. Ppk Lesaw Powiera - pilot z 36 puku:

Podczas jednego z lotw wypatrzylimy eleganckie, nowo powstajce osiedle pod Warszaw. Arek powiedzia, e fajnie byoby tam zamieszka, e okolica jest pikna. Niedugo pniej kupilimy na tym osiedlu bliniaka. W jednej czci zamieszka Arek z rodzin, w drugiej ja. Bylimy ssiadami przez 5 lat, znalimy si od 10 lat.Penic sub, cigle rozwija swoje kwalifikacje. Zapisa si na stu

Vdia politologiczne na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych. W 2003 roku ukoczy studia podyplomowe na Wydziale Cybernetyki Wojskowej Akademii Technicznej w zakresie integracji europejskiej i bezpieczestwa narodowego. Zdoby te jako jeden z nielicznych - uprawnienia do przewozu VIP-w, czyli najwaniejszych osb w pastwie. To przywilej, ktry przyznaje si tylko najlepszym pilotom, po specjalnych, bardzo trudnych testach.

Nie lubi nadmiernego ryzyka, nie nadstawia gowy niepotrzebnie. On dba nie tylko o bezpieczestwo zaogi i pasaerw w powietrzu, ale rwnie dba o siebie, bo mia rodzin, dla ktrej chcia y. Na pewno niepotrzebnie nie naraziby ani swojego, ani cudzego ycia zezna Lesaw Powierza podaczas przesuchania w sprawie katastrofy w wojskowej prokuraturze.Tak samo kapitana Protasiuka oceni w trakcie przesuchania inny jego kolega porucznik pilot Hubert Konstanty Oko:

Kapitan Arkadiusz Protasiuk mia bardzo du wiedz lotnicz teoretyczn i praktyczn. By pilotem opanowanym i spokojnym, taki by te w bezporednich kontaktach. Znalimy si tylko z miejsca suby, ale on zawsze udziela mi rad zwizanych z lataniem za granic, gdy w pocztkowym etapie latania jako drugi pilot, przy tego rodzaju wylotach, tych rad potrzebowaem.W 2008 roku kapitan Protasiuk zosta pilotem prezydenckim. Zdecydowa o tym przypadek - jego kolega z puku - kapitan Grzegorz Pietruczuk popad w nieask u Lecha Kaczyskiego po synnym locie do Gruzji. Kaczyski chcia, aby samolot wyldowa w Tbilisi; Pietruczuk odmwi. O tamtej sytuacji prowadzcym spraw prokuratorom opowiedziaa stewardessa, ktra wwczas znalaza si na pokadzie.

Kancelaria Prezydenta chciaa, bymy lecieli do Tbilisi. Pamitam, jak

15

dyrektor Handzlik mwi do naszego prezydenta: Ty jeste prezydentem, to, co rozkaesz, gdzie maj lecie, to musz ciebie sucha. Tymczasem my, jako zaoga, nie mielimy nic ustalone z Tbilisi. W Tbilisi nawet nie wiedzieli, e my moemy tam ldowa. Nie byo adnych wczeniejszych ustale z tym lotniskiem. Ja miaam wraenie, e Kancelaria Prezydenta niejako wprowadzia w bd naszego prezydenta, poniewa on myla od pocztku, e lecimy do Tbilisi, nikt z jego bliskiego otoczenia nie poinformowa go, e ustalone z pukiem byo Gandi. Pamitam, e powiedziano wszystkim czonkom delegacji, w tym innym prezydentom, e lecimy teraz do Tbilisi. Nasz prezydent by w niezrcznej sytuacji, podejrzewam, e ludzie z Kancelarii Prezydenta nie rozumieli, e to nie jest wymys pilota, tylko mwili, e to pilot jest saby. Jedynie pan Stasiak przyszed i poprosi pilotw o racjonalne powody odmowy ldowania w Tbilisi. Wtedy dowdca Pietruczuk wytumaczy mu, e nad Tbilisi nie wiedz, e my moemy tam lecie, e mog nas potraktowa jako obcy obiekt i po prostu zestrzeli. Nie wiedzielimy, kto zarzdza przestrzeni powietrzn, tam by konflikt i zachodzia obawa, e ju j przejli Rosjanie. Ponadto brak byo jakichkolwiek wymaganych procedurami ustale co do tego ldowania. Pamitam, e bya informacja, e Sarkozy tam wylduje, e jeli on moe, to i my moemy. Pietruczuk uzyska jednak informacj, e Sarkozy owszem, leci do Tbilisi, ale w obstawie myliwcw rosyjskich, bowiem lecia z Rosji.Ostatecznie, na pokadzie Tu-154M doszo do ostrej wymiany zda. Jeszcze raz zeznania stewardessy:

Na naszym pokadzie byo chyba piciu prezydentw pastw europejskich. Ju wtedy razem z koleank si temu dziwiymy, e w razie jakiego wypadku tylu przywdcw moe zgin jednoczenie. Dziwiymy si, e Kancelaria Prezydenta chce podj takie ryzyko i lecie w ogle nieprzygotowanym samolotem w miejsce konfliktu do Tbilisi. Wpewnym momencie nasz prezydent wpad do kokpitu, by bardzo zdenerwowany i zapyta Pietruczuka, kto jest zwierzchnikiem si zbrojnych. Pietruczuk odpowie

dzia: Pan, panie prezydencie. Prezydent odpowiedzia: To rozkazuj lecie do Tbilisi. I wyszed. Wszyscy bylimy pod ogromnym wraeniem i presj. Po ustaleniu przez Pietruczuka wszystkich danych co do Tbilisi, e brak jest z tym lotniskiem kontaktu, bo czowiek, ktry obsugiwa nas zawsze w Tbilisi, po skontaktowaniu si z nim telefonicznie, powiedzia, e uciek z Tbilisi i nie wie, co si dzieje na lotnisku, i e chyba jest zamknite, dowdca zaogi poprosi mnie do kokpitu i powiedzia, e oczekuje od nas stanowiska co do ldowania w Tbilisi, ale decyzj ostateczn podejmie on. Ja zrelacjonowaam, co si dzieje na pokadzie wrd pasaerw, e jest napita sytuacja, e jest bardzo gorco, bo klimatyzacja nie moe schodzi pokadu, e ludzie wrcz si z tyu gotuj. Ja powiedziaam, e jest zbyt due ryzyko dla ldowania w Tbilisi, zwaszcza w sytuacji, gdy mamy tak wiele wanych osb na pokadzie. Nastpnie wypowiadali si nawigator, technik pokadowy i drugi pilot w osobie Arka Protasiuka. Kady wypowiedzia si negatywnie o ldowaniu w Tbilisi. Ostatecznie Pietruczuk zdecydowa, e nie polecimy do Tbilisi i polecielimy do Gandi.Ostatecznie samolot z Lechem Kaczyskim na pokadzie wyldowa w Gandi, w Azerbejdanie, a caa delegacja zostaa w konwoju przewieziona do Tbilisi. Na terytorium Gruzji doszo do wydarzenia nadzwyczajnego. Konwj zosta ostrzelany przez nieznanych sprawcw. BOR-owcy zasonili prezydenta i rzucili go na ziemi. Konwojenci odpowiedzieli ogniem. Ostatecznie prezydent dotar do Gruzji, spotka si z prezydentem Saakaszwilim i potem bezpiecznie wrci do Polski. Major Agencji Wywiadu:

Sytuacja, do ktrej doszo w Gruzji, powinna da polskim wadzom wiele do mylenia. To byo przecie realne zagroenie ycia polskiego prezydenta. Suby odpowiedzialne za bezpieczestwo gowy pastwa, czyli BOR i ABW day dupy potwornie. A potem prbowali wytumaczy, e to bya jaka prowokacja, e strzelali partyzanci lub rabusie. Ci, ktrzy

strzelali do konwoju, mwili po rosyjsku i to wszystko wyjania. To nie bya adna niesubordynacja partyzantw tylko planowane dziaanie Rosjan. To mia by sygna ostrzegawczy dla Kaczyskiego, e jego dziaania w sprawie Gruzji s w Rosji niemile widziane.Gdy tylko Lech Kaczyski bezpiecznie wyldowa, spraw zacza wyjania Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego. Jej raport szybko przeciek do prasy. Odpowiedzialnoci za przeciek prokuratura obarczya szefa Kancelarii Prezydenta - Piotra Kownackiego. Major Agencji Wywiadu:

Upublicznienie tego raportu pokazao wszystkim zainteresowanym, e polskie suby nie s w stanie podj tak elementarnych dziaa, jak zabezpieczenie nieskomplikowanej wizyty prezydenta. Poza tym z raportu wynikao, e ABW, jako suba specjalna, nie ma prawie adnych rde informacji w Gruzji czy Azerbejdanie. Taka wiedza dla sub rosyjskich bya bezcenna. Cena jak Rosjanie musieli zapaci, aby posi t wiedz, to cena jednego egzemplarza gazety codziennej, ktra opublikowaa raport.Za ca sytuacj poleciay jednak gowy. Najpierw prezydent wyrzuci swojego szefa ochrony - pukownika Krzysztofa Olszowca. Podobno powiedzia: won gnoju!. Potem da do zrozumienia, e nie yczy sobie wicej lata z kapitanem Pietruczukiem. Olszowca zastpi porucznik Pawe Janeczek; Pietruczuka - wanie kapitan Protasiuk. Obaj zginli w Smolesku. By moe Lech Kaczyski nie wiedzia, e take Protasiuk nie chcia ldowa w Tbilisi.

Arek stwierdzi, e odmwiby w takiej sytuacji i nie uleg ewentualnej presji. Dla niego liczyo si bezpieczestwo lotu i bezpieczne ldowanie. Nie by to czowiek o jakiej brawurze, tylko odpowiedzialny. Zna sytuacj, w jakiej znalaz si Grzegorz Pietruczuk, dowdca zaogi samolo

tu, podczas ldowania w Gruzji. Wszyscy czekali, jak zostanie ta sytuacja rozwizana, czy Pietruczuk poniesie jakie konsekwencje. Wiem od Arka, e prezydent ju nie yczy sobie lata z Grzegorzem Pietruczukiem. Arkadiusz Protasiuk nie by zadowolony z takiego postpowania wzgldem kolegi, wiedzia, e to samo mogoby spotka kadego z pilotw. Ja pracujc z Arkadiuszem Protasiukiem, cay czas widziaem, jak on pracuje. To by wysokiej klasy pilot - zezna w ledztwie ppk Lesaw Powierza.Kilka miesicy pniej w nieask prezydenta mg popa te sam Protasiuk. Zblia si szczyt Unii Europejskiej w Brukseli. Polsk mia reprezentowa premier. Kaczyski chcia jecha razem z nim, jednak Tusk odmwi zabrania go na pokad. Drugi tupolew nie mg polecie. Kapitan Protasiuk rozchorowa si, a inni piloci nie mieli uprawnie do przewozu VTP-w. Ostatecznie Kancelaria Prezydenta wyczarterowaa samolot od LOT-u i prezydent dotar na szczyt UE. Mimo tego sprawa znalaza swj fina w sdzie. Kancelaria Prezydenta pozwaa Kancelari Premiera. daa zapaty 150 tys. z za czarter samolotu. Chorob kapitana Protasiuka sprawdzili pniej wojskowi inspektorzy Chcieli upewni si, e nie symulowa. Stwierdzili, e faktycznie by wtedy chory. Dla jednego z najlepszych pilotw, sytuacja ta bya upokarzajca. Protasiuk zoy podanie o zwolnienie ze suby. To samo zrobi jego przyjaciel i ssiad pukownik Powiera. Ten ostatni jednak wycofa swoje podanie. Protasiuk, w gecie solidarnoci zawodowej, zrobi to samo. Te wydarzenia wykorzysta pniej MAK. Mwili o nich rwnie byli piloci wojskowi. Sugerowali, e by moe kapitan Protasiuk chcia wynagrodzi prezydentowi swoj niedyspozycj z jesieni 2008 r. i z Gruzji i za wszelk cen wyldowa w Smolesku. Tyle tylko, e nie ma adnych poszlak uzasadniajcych twierdzenie, e prezydent naciska na pilotw. Jarosaw Kaczyski:

19

Nie znaem osobicie nikogo z czonkw zaogi Tu-154M, ale trudno mi sobie wyobrazi, aby mieli oni skonnoci samobjcze. Natomiast z pen odpowiedzialnoci mog powiedzie, e na pewno takich skonnoci nie mia mj brat. Kategorycznie wykluczam, aby zmusza pilotw do ldowania w niekorzystnych warunkach atmosferycznych, fest to wytwr wyobrani MAK-u.Od czasu pamitnego lotu do Gruzji, to wanie Protasiuk by gwnym pilotem Lecha Kaczyskiego. I to on wozi go pniej na Litw, Sowacj, do Afganistanu, Belgii, Niemiec i w inne miejsca. Za kadym razem bezbdnie, profesjonalnie i bezpiecznie. Lucyna Protasiuk:

To bya jego suba ojczynie, jego praca i spenienie jego marze. Robi to najlepiej, jak umia. A umia wietnie. Dla mnie on zawsze bdzie bohaterem.Lata w wiele zaktkw wiata: do Japonii, Korei, Grecji, Francji, Mongolii i w dziesitki innych. W styczniu 2010 roku suba zaprowadzia go na Haiti. 20 stycznia kamery telewizyjne pokazay czterech lotnikw na wojskowym lotnisku w Warszawie, w otoczeniu kilkudziesiciu straakw. Pakowali dary dla poszkodowanych mieszkacw Haiti. Po dugiej podry w trudnych warunkach szczliwie wyldowali. W dotknitym kataklizmem kraju spdzili kilka dni. Po starcie w drog powrotn doznali powanej usterki i musieli ldowa na Puerto Rico. Benito Galapos kontroler lotu z Puerto Rico:

Zaoga polskiego samolotu, ktry wraca z Haiti, nagle poczya si z nami, a kapitan powiedzia, e maj jak powan usterk techniczn i poprosi o zgod na awaryjne ldowanie. Oczywicie, jak zawsze w ta

kiej sytuacji, natychmiast dalimy zgod i wskazalimy pas. Wszyscy odczuwalimy napicie, bo awaryjne ldowanie zawsze jest sytuacj stresujc. Poiczylem si z kapitanem i ze zdumieniem spostrzegem, e nie jest ani zestresowany, ani zagubiony. A przecie ja siedziaem na wiey, a on mia problem w powietrzu. Spokojnie wymienialimy uwagi. Patrzyem na pooenie polskiego tupolewa i nie mogem w to uwierzy. Podchodzi idealnie po kursie i po ciece. Gdyby nie to, e wczeniej kapitan powiedzia mi, e maj jaki problem, w ogle bym tego nie zauway. W kocu pojawi si nad pasem i perfekcyjnie posadzi samolot. Chwil pniej dowiedzielimy si, e mieli awari systemu sterowania. A zaniemwiem z wraenia. Tak ldowa bez systemu sterowania? Czego takiego nigdy wczeniej nie widziaem. Ten facet to musia by mistrz nad mistrzami. Niejeden pilot po takiej przygodzie daby sobie spokj z lataniem. A ci chopcy zaraz po tym, jak usterk naprawilimy, wsiedli z powrotem i polecieli dalej. Jakby si nic nie stao.Nie byo jednak czasu naprawia autopilota. Technicy zreperowali tylko system sterowania lotek i polska zaoga poleciaa dalej. Przez 14 godzin kapitan Arkadiusz Protasiuk rcznie pokonywa tras z Puerto Rico do Warszawy, dokonujc czterech midzyldowa. Udowodni, e klasa mistrzowska, ktr posiada, bya rwnie zasadna, co uznanie u kolegw. O awarii na Haiti polskim prokuratorom opowiedzia podczas ledztwa pilot Grzegorz Pietruczuk:

Zepsu si jeden z trzech blokw odpowiedzialnych za sterowanie samolotem. Powodowao to niemono wykonania lotu z uyciem autopilota. Rcznie mona byo sterowa.4 lutego kapitan Protasiuk otrzyma wyrnienie za misj na Haiti. Razem z nim odznaczeni zostali pozostali czonkowie zaogi: major

2}

Robert Grzywna - drugi pilot, porucznik Artur Zitek - nawigator i starszy chory Andrzej Michalak - technik pokadowy. Odznaczenia wrczy im szef si powietrznych - genera broni Andrzej Basik. Wszyscy zginli 10 kwietnia w Smolesku Gdy przyjmowali odznaczenia, modzi piloci mieli ju, jak wynika z oficjalnych informacji Dowdztwa Si Powietrznych, bardzo due dowiadczenie: Robert Grzywna - 1939 godzin, w tym 506 godzin na samolocie Tu-154M, Artur Zitek - 1069 godzin, w tym 60 godzin na samolocie Tu-154M, Andrzej Michalak - 330 godzin na samolocie Tu154M. Ppk Robert Kupracz - rzecznik Dowdztwa Si Powietrznych:

Do dnia 10 kwietnia 2010 roku major pilot Arkadiusz Protasiuk mia nalot 3531 godzin, w tym na samolocie Tu-154M 2907 godzin. Jako pierwszy pilot tutki spdzi w powietrzu ponad 445godzin.Warto doda, e przez dziesi ostatnich lat suby, komisja ds. bezpieczestwa lotw ani razu nie wdroya przeciwko niemu postpowania dyscyplinarnego. Wrd pilotw z klas mistrzowsk takim wynikiem w polskich siach powietrznych nie mg poszczyci si nikt inny. To kolejny fakt, ktry stawia go w jak najlepszym wietle. Fakt, ktrego eksperci z MAK konsekwentnie nie chcieli dostrzec. 7 kwietnia mody as przestworzy polecia do Smoleska. Obok niego, w kokpicie tupolewa usiad porucznik Artur Wosztyl. Na pokadzie samolotu znajdowa si premier Donald Tusk i jego najblisi wsppracownicy. Lecieli na pierwsz cz uroczystych obchodw zbrodni katyskiej. Mieli tam wrci trzy dni pniej lecz w innym skadzie. Protasiuk mia tupolewem zabra prezydenta, jego maonk i wsppracownikw. Wosztylowi polecono zawie dziennikarzy. Wtedy,

7 kwietnia, ani piloci ani maszyna nie zawioda. A kapitan Protasiuk ponownie pokaza swoj klas, ldujc na lotnisku Siewiernyj. Major Aleksander Koroczyk - pracownik lotniska Smolesk - Siewiernyj:

Widziaem, jak 7 kwietnia podchodzi do ldowania tym samolotem dowdca polskiej zaogi. To bya koronkowa robota. Adepci lotnictwa mogliby si uczy, jak naley bezpiecznie i profesjonalnie wykonywa manewr ldowania. Ci piloci byli doskonale wyszkoleni. Oskaranie ich o to, e trzy dni pniej podjli bdn decyzj i spowodowali katastrof, to obelga. To byli fachowcy najwyszej klasy.Podczas lotu 7 kwietnia nic nie zapowiadao tragedii. Nastpnego dnia major Grzywna, kapitan Protasiuk, porucznik Zitek i chory Michalak polecieli z Lechem Kaczyskim do Pragi. Ldowanie tutki nagra kamer mody pasjonat lotnictwa. Take podczas drogi powrotnej nie doszo do adnych nadzwyczajnych wydarze. Silnik tutki zderzy si z ptakiem, ale nie zakcio to jego pracy. Za sterami siedzia jak zwykle kapitan Arkadiusz Protasiuk. Pnym popoudniem 8 kwietnia wykona udane ldowanie na pycie wojskowego lotniska w Warszawie. Ostatnie udane ldowanie w swoim yciu. Du cz nastpnego dnia musia powici na posiedzenie komisji ds. bezpieczestwa lotu, ktra wyjaniaa szczegowo okolicznoci zderzenia tutki z ptakiem. 1 Do domu wrci pno. Nie spa zbyt dugo. Musia wyjecha po pierwszej w nocy, aby by na lotnisku kilka godzin przed odlotem do Smoleska. W sobot 10 kwietnia 2010 roku o godzinie 7.27 po raz ostatni wzbi si w powietrze.

1 Stan techniczny samolotw 36 puku w ogle komisji nie obchodzi. Jak z tego mona wnioskowa, zderzenie z ptakiem jest spraw waniejsz ni katastrofalny stan maszyn uywanych przez polskie wojsko.

23

Rozdzia 2 Remont pod okiem GRU

Kapitan pilot Arkadiusz Protasiuk rankiem 10 kwietnia wsiad za stery Tu-154M o numerze bocznym 101. To wanie tym samolotem najczciej lata, przewoc najwaniejsze osoby w pastwie. W odrnieniu od swojej bliniaczej maszyny (o numerze bocznym 102) tu- polew ten nie suy wczeniej w Polskich Liniach Lotniczych LOT. Zosta zamwiony przez polski rzd w zakadach produkcyjnych Tupolewa w 1988 roku. Realizacj zamwienia zakoczono 14 kwietnia 1990 roku. Tutka o numerze seryjnym 090A837 odbya swj pierwszy lot 28 czerwca 1990 roku, uzyskaa pozytywn opini technikw i 11 lipca 1990 roku trafia do 36 Specjalnego Puku Lotnictwa Transportowego z siedzib w Warszawie. Na mocy umowy z 27 maja 1989 r., strona polska zapacia za niego 14 milionw rubli. Tupolew model 154 o numerze bocznym 101 mia dugo 47,9 m, wysoko 11,4 m, a rozpito skrzyde 37,55 m. Way 55,3 tony. Jego masa startowa wynosia 102 tony. Co wane: jego resurs 2 okrelono na 15 lat suby, trzydzieci tysicy godzin lotu lub pitnacie tysicy ldowa. Po pierwszym remoncie kapitalnym, resurs przeduono, jednak z kadym rokiem stan samolotu by coraz gorszy, a awarie i usterki notowano coraz czciej.

2 Resurs - dopuszczalny okres uywania samolotu. Okrela si go najczciej w godzinach lotu i w latach. Po wyczerpaniu resursu, samolot trzeba podda generalnemu remontowi.

24

W 1995 roku premier Jzef Oleksy z opnieniem wystartowa do Parya po problemach z uruchomieniem silnikw. We Francji problem rozwizano. 7 padziernika 2004 roku wyciek paliwa skomplikowa podr Marka Belki do Hanoi na szczyt Europa - Azja. Usterk wykryto, gdy samolot sta ju na pasie startowym w miecie Kungming. Z powodu awarii, Kancelaria Premiera wyczarterowaa samolot od linii China Eastern i Belka dotar spniony do Hanoi. Powodem problemw okazaa si awaria turborozrusznika. W 2005 roku do Kabulu trzeba byo cign z Polski technikw, ktrzy musieli naprawi tutk, aby minister obrony Radek Sikorski mg bezpiecznie wrci do Polski. W sierpniu 2007 r. awaria nie pozwolia wystartowa czonkom uroczystej delegacji wracajcej z Narwiku. Po oficjeli wysano z Warszawy samolot wojskowy. W grudniu 2008 roku, podczas podry Lecha Kaczyskiego do Japonii, w trakcie krtkiej wizyty w Mongolii zamarzy silniki i do Kraju Kwitncej Wini prezydent Polski musia polecie samolotem czarterowym. Jarosaw Kaczyski:

W czasie, gdy ja peniem funkcj premiera, czsto przyszo mi lata tym tupolewem. Nic innego do wyboru nie miaem. Raz mnie ta maszyna zawioda, gdy z powodu usterki nie mogem polecie do Iraku, aby odwiedzi polskich onierzy penicych tam sub. Ale nawet na oficjalne spotkania z prezydentami czy premierami innych rzdw nie byo do wyboru nic innego tylko tutka. Na tle szefw bogatych pastw, ktrzy na rne szczyty przylatywali nowoczesnymi maszynami, polski premier w rozwalajcym si tupolewie wyglda jak ubogi krewny. Kiedy przyszed do mnie chyba jeden z pilotw albo jeden z generaw i powiedzia: Panie premierze, przesta no pan tym lata, bo ten tupolew to jest gruchot jakich mao i pan

25

siebie zabije i nas wszystkich, ktrzy panu towarzyszymy. Nie trzeba byo by pilotem, aby widzie, w jakim stanie jest ta maszyna. Zdecydowalimy wic o zakupie dwch nowych samolotw dla VIP-w. Niestety, rzd Donalda Tuska wstrzyma prace przetargowe i nie znalaz pienidzy na zakup nowych maszyn. Myl, e bya to jedna z gwnych przyczyn mierci mojego Brata.Stary, coraz mniej sprawny Tu-154M wci by gwn maszyn suc do przewoenia najwaniejszych osb w pastwie. I notowa coraz wicej usterek. W efekcie, w kwietniu 2009 roku polski tupolew polecia do Zakadw Lotniczych w Samarze, gdzie mia zosta wykonany remont kapitalny. Z dokumentacji wynika, e wyremontowa miano blok autopilota, blok sterowania, prdkociomierz, wysokocio- mierz i wariometr. Wybr miejsca by zaskakujcy. Poprzednie remonty Tu154M przechodzi w Moskwie w certyfikowanych zakadach lotniczych. W 2009 roku przetarg na remont tutki w Samarze wygrao konsorcjum MAW Telecom i Polit Elektronik. Antoni Macierewicz:

Trzeba, aby pan minister Bogdan Klich wytumaczy si z tego, jak to si stao, e przetarg na remont rzdowego tupolewa wygrao konsorcjum MAW Telekom, skoro wczeniej ofert na remont skaday Metalexport i Bumar. Trzeba rwnie, aby pan minister wyjani opinii publicznej, dlaczego wykonawc tego remontu wyoniono bez przetargu i dlaczego zapacono wygrowan cen, cho pozostali oferenci oczekiwali mniejszych sum.Antoni Macierewicz mgby rozszerzy list niewygodnych pyta adresowanych do Bogdana Klicha. Minister obrony i jego wsppracownicy powinni wyjani jeszcze szereg innych zaskakujcych okolicznoci zwizanych z remontem tupolewa.

26

Po pierwsze: firma Polit - Elektronik nie figuruje w Krajowym Rejestrze Sdowym. W jaki sposb moga zosta konsorcjentem MAW Telekom, skoro nie posiada osobowoci prawnej? Po drugie: firma Polit - Elektronik na swojej stronie internetowej podaa, e jest przedstawicielem koncernu lotniczego MiG (producenta m.in. nowoczesnych migowcw wojskowych). Tymczasem RAC MiG posiada w Warszawie biuro handlowe przy ulicy Rzymowskiego, w ktrym nie syszano o tym, by Polit - Elektronik reprezentowa MiG. Dlaczego suby podlegajce ministrowi Klichowi nie sprawdziy tego, cho ich obowizkiem jest monitorowanie rynku przemysu zbrojeniowego? Po trzecie: Firma Polit - Elektronik udowodnia, e na jej bankowym koncie znajduje si 8 milionw dolarw. By to warunek niezbdny, aby ubiega si o wykonywanie remontu tupolewa w Samarze. Jak to moliwe, e nieznana nikomu i niezarejestrowana nigdzie firma posiadaa tak ogromny kapita? Byy kapitan Suby Kontrwywiadu Wojskowego:

Zawsze, kiedy na rynku broni pojawia si nowy podmiot, suby specjalne zwaszcza kontrwywiad wojskowy - podejmuj rutynowe dziaania majce na celu sprawdzenie go i tego, kto za nim stoi. Wielokrotnie zdarzao si przecie, e takie spki byy przykrywk do dziaania obcego wywiadu, chccego przej technologie zbrojeniowe. Okolicznoci powstania i sposb dziaania Polit - Elektronik wiadcz o tym, e mogy za ni sta rosyjskie suby specjalne. Powierzenie tej spce w drodze bezprze- targowej remontu samolotu prezydenta to kompromitacja tak gigantyczna, e nie zasuguje na miano bdu. To byo czyje celowe dziaanie. Caa ta sprawa wiadczy o tym, jak potne wpywy maj w Polsce rosyjskie suby specjalne.

27

Po czwarte: w firmie MAW Telekom pracuj dwie osoby, ktre wczeniej zwizane byy z Wojskowymi Subami Informacyjnymi. Pierwsza to Marek Cieciera - pniejszy doradca generaa Stanisawa Kozieja w Biurze Bezpieczestwa Narodowego. Druga - znacznie waniejsza to pukownik Tomasz Kamiski 3 - negatywnie zweryfikowany oficer WSI. W czasach PRL Kamiski by suchaczem kursw w Akademii KGB, organizowanych dla oficerw sub specjalnych krajw socjalistycznych. To wanie Kamiski odegra gwn rol w ustaleniu z zakadami w Samarze szczegw remontu. By take jedn z osb odpowiedzialnych za nadzr nad prawidowym wykonaniem zleconych prac. Jak to si stao, e suby nie zwrciy uwagi na ma wiarygodno Kamiskiego? Po pite: tupolew o numerze bocznym 101 do czasu wylotu do Samary mia wylatane pi tysicy godzin dziewitnacie minut. Wykona 3821 ldowa. Jego resurs przewidywa znacznie dusz ywotno. Z jakiego powodu minister obrony nie wyjani, dlaczego odbywa si ju trzeci z rzdu remont, cho tutka wylataa dopiero jedn trzeci godzin przewidzianych w resursie? Po szste: oba rzdowe tupolewy warte byy w 2009 roku 1,6 min dolarw. Oznacza to, e kady z nich wart by 800 tysicy dolarw. Dlaczego zdecydowano si wyda na jego remont ponad 20 min dolarw, a wic sum przekraczajc pitnastokrotnie jego rynkow warto? Po sidme: dlaczego nie sprawdzono, w jaki sposb wydano ponad 20 min dolarw przeznaczonych na remont tupolewa i przekazanych konsorcjum MAW-Telekom - Polit Elektronik?

3 Prawdopodobnie uywa jeszcze innych nazwisk.

28

Po sme: rzd Jarosawa Kaczyskiego rozpocz procedur zakupu nowych samolotw dla 36. Specjalnego Puku Lotnictwa Transportowego (kupiono wwczas m.in. Casy). Dlaczego Bogdan Klich - jako minister obrony - wstrzyma procedur, w wyniku czego rzd Donalda Tuska zaniecha kupowania nowoczesnych samolotw dla wojska, w tym nowoczesnych maszyn do przewozu VIP-w? Pytany dzi o to minister Bogdan Klich twierdzi, e pada ofiar politycznych atakw ze strony Antoniego Macierewicza. Zapewnia, e w trakcie przygotowania do remontu zostay dochowane wszelkie procedury sprawdzajce, a cay remont odby si zgodnie z najwyszymi standardami. Jego zdaniem, nowych samolotw nie kupiono, bo nie byo na to pienidzy. Warto wspomnie, e minister Bogdan Klich - z przekonania pacyfista, z zawodu psychiatra nie majcy adnego dowiadczenia w kierowaniu siami zbrojnymi, w czasie swojego urzdowania szczeglnie mocno inwestowa w rozwj wojskowej biurokracji. W 2010 roku siy zbrojne zatrudniay prawie 130 tysicy osb, z czego ponad poow (70 tysicy) stanowili cywile, urzdnicy, pracownicy biurowi i instytucji podlegych MON (np. Agencji Mienia Wojskowego). Ministerstwo Obrony stao si sparaliowanym, monstrualnie zbiurokratyzowanym tworem, niezdolnym do jakiejkolwiek obrony kraju. Romuald Szeremietiew - byy minister i wiceminister obrony:

Stan polskiej armii jest znacznie gorszy ni w 1939 roku. Nasz przemys zbrojeniowy ley, wojska s fatalnie wyposaone, sprzt jest przestarzay, morale upada. Gdyby nasza armia bronia si teraz duej ni 2 dni, uznabym to za sukces.Warto wspomnie, e minister Klich promowa rwnie ludzi zwi

29

zanych ze rodowiskiem byych Wojskowych Sub Informacyjnych. Wczeniej jako europose Platformy Obywatelskiej publicznie krytykowa reformy Antoniego Macierewicza, pomys likwidacji WSI, opublikowanie raportu z weryfikacji WSI. Gdy zosta ministrem, negatywnie zweryfikowani oficerowie WSI wrcili do pracy do wywiadu, kontrwywiadu lub do MON (po mierci Lecha Kaczyskiego, cz znalaza prac w BBN). Nic wic dziwnego, e take na remoncie rzdowego tupolewa wzbogacia si firma zwizana z ludmi z WSI. Wracajc do remontu tupolewa w Zakadach Lotniczych w Samarze, naley przypomnie, e s one czci korporacji Russkije Maszyny, ktra w 100 procentach naley do kompanii inwestycyjnej Bazowyj Element, kontrolowanej przez Olega Dieriepask. Dieriepaska to oficer KGB, przyjaciel Wadimira Putina i sponsor jego partii Jedna Rosja. Grzegorz Ocieczek byy zastpca szefa ABW:

Taki rozwj wydarze to oczywista kompromitacja sub odpowiedzialnych za bezpieczestwo pastwa - gwnie Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego kierowanej przez pana Krzysztofa Bondaryka i Suby Kontrwywiadu Wojskowego. Obowizkiem ABW i SKW byo monitorowa cay proces przetargowy, nie dopuci do niego ludzi, co do ktrych wiarygodnoci i lojalnoci wobec pastwa istniej powane zastrzeenia. Obowizkiem ABW byo sprawdzi, czy remont tupolewa odbywa si zgodnie z przyjtymi standardami i, czy przy tej okazji, nie dochodzi do adnych malwersacji finansowych. W naszych czasach taka organizacja remontu tutki byaby nie do pomylenia. Kto, kto by na to pozwoli, natychmiast straciby prac, a pewnie te musiaby si tumaczy przed prokuratorem.Jesieni 2009 roku rosyjska telewizja wyemitowaa specjalny reporta dotyczcy remontu samolotu uywanego przez polskiego prezydenta. Ekipa dziennikarzy pojechaa do Samary, sfilmowaa pracujcych technikw, a potem wesza do rodka - m.in. do saloniku prezydenc

30

kiego, gdzie przeprowadzono rozmow z gwnym mechanikiem. O reportau zrobio si gono, gdy poinformoway o nim polskie media. Grzegorz Ocieczek - byy zastpca szefa ABW:

Nie jest mi znany przypadek, aby w taki sam sposb remontowano samolot prezydenta jakiegokolwiek innego pastwa. Nie syszaem, aby ekipa telewizyjna miaa wstp do jakiego VlP-owskiego samolotu. Trudno mi sobie wyobrazi, aby grupa dziennikarzy zostaa wpuszczona do remontowanego Air Force One uywanego przez prezydenta USA. Ta sytuacja to bya kolejna, gigantyczna wpadka polskich sub. Kolejna polegaa na tym, e suby dowiedziay si o tym z mediw. Samolot, ktrym lata gowa pastwa nie jest miejscem publicznym i musi by pilnie chroniony przez cay czas. Nasze suby miay obowizek kontrolowa cay przebieg tego remontu w tym take zadba o to, aby nikt z osb postronnych nie wchodzi do wntrza czy do kokpitu. Choby po to, aby aden z nieproszonych goci nie umieci w samolocie adunku wybuchowego.Trzecia wtpliwo dotyczy wydatkw. Za remont Tu-154M polskie wadze zapaciy konsorcjum MAW Telekom niewiele ponad 20 min dolarw. Bya to cena za remont generalny tupolewa. Tymczasem z dokumentacji zabezpieczonej w trakcie ledztwa wynika, e czny koszt czci i wynagrodzenia dla robotnikw wynosi zaledwie... 600 tys. dolarw. Gdzie podziaa si reszta, czyli ponad 19,5 min dolarw? Na to pytanie przedstawiciele MAW Telekom nigdy nie udzielili adnej sensownej odpowiedzi. - Niech pan si tym nie zajmuje, bo to temat mierdzcy. Straci pan gow i niczego si pan nie dowie - usyszaem, gdy prbowaem umwi si na rozmow z przedstawicielem MAW Telekom. Kapitan Suby Wywiadu Wojskowego (w stanie spoczynku):

31

Nasza suba od tej sprawy zostaa zupenie odcita, cho trafiali si tacy, ktrzy zwracali uwag, e sposb prowadzenia remontu zagraa bezpieczestwu pastwa przez to, e stwarza zagroenie dla ycia lub zdrowia najwaniejszych osb. W naszej firmie mwiono, e to sprawa BOR-u, lub ABW, ale nie nasza i mamy si tym nie zajmowa. Byo to dziwne, bo pragmatyka dziaania sub nakazywaa chocia zabezpieczy operacyjnie t napraw. To s przecie w takiej sytuacji dziaania rutynowe. Subom wojskowym nie pozwalano si jednak do tego wtrca. Tymczasem Amerykanie informowali nas, e sposb prowadzenia tego remontu stwarza niebezpieczestwo, e Rosjanie bd chcieli zainstalowa tam adunek wybuchowy, aby mie moliwo jego detonacji, gdy uznaj to za stosowne. Informowali te, e prowadzeniem remontu zajmuj si osoby, ktre Amerykanie ju wczeniej zidentyfikowali jako pracownikw, bd wsppracownikw rosyjskich tajnych sub.Szyfrant, ktry otrzymywa te meldunki i rozkodowywa je, nazywa si Stefan Zielonka. W poniedziaek wielkanocny 2009 roku wyszed z domu i wszelki lad po nim zagin. Jego gnijce zwoki odnaleziono prawie rok pniej na brzegu Wisy. Okolicznoci jego mierci wci nie zostay wyjanione. W subach spekulowano, e Zielonka, ktry mia dostp do najwikszych tajemnic sub wojskowych, mg wej w posiadanie wiedzy, ktra dla kogo stanowia powane zagroenie. Czy bya to wiedza wskazujca na to, e kto ostrzega polskie wadze o miertelnym niebezpieczestwie, w jakim mg znale si pierwszy obywatel RP? Na to pytanie do dzi nie ma odpowiedzi. Co jeszcze dziwniejsze: nowoczesny samolot pasaerski Embra- er 190 w podstawowej wersji kosztuje co najmniej 28 min dolarw netto. Wynika to z oficjalnych danych brazylijskiego koncernu produkujcego samoloty. Dane Embraera s zblione do osigw tupolewa. Moe zabra na pokad 108 osb (w wersji z jedn klas) lub 98 (w wersji z salonikami dla VIP-w), jego zasig to 4,2 tys. km (w Tu-154M powyej 5 tys. km). Cena moga by bardziej atrakcyj

32

na, bo przy dobrych negocjacjach rzd mg skorzysta ze zniek dla PLL LOT. Polski przewonik by bowiem jednym z pierwszych nabywcw brazylijskich maszyn i przy zakupie nastpnej mg skorzysta ze zniki. Dodatkowo Embraer jest znacznie bardziej oszczdny ni tupo- lew, spala mniej paliwa, generuje nisze koszty eksploatacji i jest maszyn znacznie bardziej bezpieczn. Nowoczesne systemy zapewniaj mu te lepsz sterowno. Kapitan Suby Wywiadu Wojskowego (w stanie spoczynku):

Eksperci i oficerowie sub byli zdania, e lepiej wyda 30 min dolarw i kupi nowoczesnego embraea, ktrego uywa bdzie mona przez 15-20 lat, ni wyda 20 min dolarw na remont rozpadajcego si tupolewa. Tyle tylko, e w tym wypadku panowie z WSI i GRU nie mogliby ukra tych 20 min dolarw w trakcie naprawy.Alarmujce dziaania oficerw polskich sub okazay si woaniem na puszczy. Kosztowny remont w Samarze na pewno nie poprawi stanu technicznego polskiego tupolewa ani jego sprawnoci. Od pocztku 2010 roku awarie zaczy nastpowa jedna po drugiej. - 7 stycznia wystpia awaria centrali areometrycznej. To urzdzenie pokazujce wysoko, ktr mog odczyta amerykaskie urzdzenia zarzdzajce lotem. - 17 stycznia zanotowano nieprawidowe wskazania wibracji silnika oraz awari systemu Sellcall, sucego do rozmw pilotw z kontrolerami na wieach. - 22 stycznia system wykaza awari yrokompasu TKS, utrudniajc nawigacj - 28 lutego prac przerway urzdzenia GPS, co zakcio nawigacj. Mistrzowskie umiejtnoci pilota pozwoliy bezpiecznie posadzi maszyn na pycie lotniska na Okciu. Z tych danych wynika, e usterki i awarie w tupolewie wystpoway

33

znacznie czciej po dokonaniu remontu w Samarze ni przed tym remontem. To jeszcze jeden fakt rzucajcy bardzo mocne podejrzenie na okolicznoci remontu maszyny i ludzi zwizanych z firm, ktra przetarg na ten remont wygraa. Nikoaj Wasylenko - byy pilot Aerofotu (ma nalot ponad 18 tys. godzin):

Maszyny typu Tu-154M nazywalimy latajcymi trumnami. Wzio si to std, e byy bardzo awaryjne. Do dzi nie udao si wyjani katastrof tej maszyny w Pradze i w Kijowie. Zreszt za kadym razem, kiedy dochodzio do katastrofy lub awarii Tu154M, rosyjscy ledczy albo oficjalnie nie potrafili wskaza przyczyny, albo gdy caa zaoga gina win obciali pilotw. Dziao si tak dlatego, e bali si odpowiedzialnoci za skonstruowanie wadliwej maszyny lub za np. awari systemu cznoci, ktra uniemoliwiaa pilotom kontakt z wie. Czst praktyk byo to, e po katastrofach Tu-154M ujawniano tylko jeden rejestrator - ten, ktry zawiera rozmowy zaogi, ale utajniano drugi waniejszy. Tak samo byo w przypadku katastrojy pod Smoleskiem. Rejestrator FDR, ktry pozwala odpowiedzie na pytanie, co naprawd si stao, wci jest tajny i nie zosta przekazany stronie polskiej.Reasumujc stara, rozlatujca si maszyna sowieckiej produkcji, w ktrej niemal podczas kadego lotu wystpowaa powana usterka, su do przewozu najwaniejszych urzdnikw pastwowych, w tym prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. Remont przeprowadzano w fabryce nalecej do sponsora partii Putina (powizanego - tak jak Putin - z rosyjskimi subami) nie zareagowano na alarmujce meldunki tajnych sub na ten temat. Z 20 min dolarw przeznaczonych na remont tylko drobna przeznaczona zostaa na waciwy cel. Wszystko w czasie gospodarczego kryzysu. Wydaje si, e taka sytuacja nie mogaby mie miejsca w adnym innym europejskim kraju. Tak samo wydaje si nie

34

prawdopodobne, aby gdziekolwiek indziej mogo znikn 20 min dolarw przeznaczonych na remont rzdowego samolotu. Bogdan Swiczkowski byy szef ABW

Polityk rzdu Donalda Tuska w zakresie pastwowego lotnictwa transportowego w Polsce mona chyba okreli wiadomym dziaaniem na szkod pastwa. Funkcjonowanie 36. Specjalnego Puku Lotnictwa Transportowego to jest komediodramat, jeli wemie si pod uwag stan technicz- nyjego maszyn. Tylko wirtuozerii naszych pilotw zawdziczamy to, e do katastrof nie dochodzio czciej. W czasach, kiedy premierem by Jarosaw Kaczyski, a szefem ABW byem ja, podjlimy dziaania, ktre miay na celu zakup nowych samolotw i migowcw tak dla wojska, jak i dla sub specjalnych zwaszcza dla ABW. Chcielimy wycofa jaki i zastpi je nowoczesnymi wojskowymi maszynami, a tupolewy innymi samolotami dla VIP-w. Toczyy si w tej sprawie negocjacje z rnymi producentami maszyn, ale ostatecznie, jak wynika z informacji medialnych, rzd Donalda Tuska wszystko to zatrzyma i dlatego do dzi do przewozu VIP-w su maszyny, ktre najdelikatniej mona okreli jako zom. Gdyby rzd Tuska i minister Klich doprowadzili do koca procedury zakupu samolotw i migowcw, piloci nie musieliby codziennie ryzykowa yciem. Bo jak inaczej nazwa lot rozwalajcym si, 20-letnim tupolewem czy 40-letnim jakiem?Tupolew to jedno z najwaniejszych osigni radzieckiej technologii lotniczej. Produkcj rozpoczto jeszcze w poowie lat 60. Pierwszy model wyprodukowano latem 1968 roku, a oblotu dokonano 4 padziernika 1968 r. Tupolew mia by poczeniem rozwiza technicznych antonowa i ia wzbogaconym o elementy wymylone na zachodzie, ktrych plany konstrukcyjne ukrady rosyjskie suby specjalne KGB i GRU. Sukcesy obu wywiadw pozwoliy na skonstruowanie m.in. nowoczesnych, jak na radzieckie warunki, silnikw

35

turbowentylatorowych typu Soowiow, stanowicych nieudoln kopi silnikw Boeinga. Unowoczeniony jeszcze bardziej TU-154M w wersji lux produkowano od 1984 roku. Wyprodukowanocznie 923 maszyny typu Tu-154M, z czego a 66 ulego wypadkom, spord ktrych 57 to katastrofy. Z tym wynikiem, Tu-154M prowadzi w niechlubnej statystyce najbardziej niebezpiecznych modeli samolotw pasaerskich na wiecie. Ze statystyki wynika, e 6,2 proc. wyprodukowanych modeli ulego katastrofom, ktre doprowadziy do mierci pasaerw. cznie, w katastrofach wszystkich modeli TU-154M, zginy 2964 osoby. Rwnie niechlubnie wyglda statystyka poprzednika tutki - modelu Tu-134. W kilkudziesiciu katastrofach zginy 1404 osoby. Daje to cznie 4368 potwierdzonych ofiar katastrof maszyn typu Tu-134 i Tu-154M. Trzeba jednak wzi pod uwag, e liczba ta moe by wiksza, bo wiat zachodni nie zawsze by informowany o katastrofach lotniczych, ktre wydarzyy si na terenie ZSRR. Wynikao to z faktu, e Kraj Rad nigdy nie nalea do Midzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego - International Civil Aviation Organisation (ICAO), a to wanie ta organizacja nakada na kraje czonkowskie obowizek informowania o katastrofach, liczbach ofiar i reguluje zasady postpowania po katastrofach. Wskanik bezpieczestwa dla tutek moe si wic okaza jeszcze gorszy. Tupolewy byy wykonywane z twardej, duraluminiowej blachy twardszej ni wikszo konkurencyjnych modeli samolotw. By to jeden z czynnikw, ktry sprawi, e w historii tutek zdarzay si katastrofy, z ktrych pasaerom udawao si uj z yciem. 19 padziernika 1986 roku rozbi si tupolew, ktrym lecia do Republiki Poudniowej Afryki prezydent Mozambiku - Santora Machel. Maszyna przy prdkoci okoo 400 km/h uderzya w twarde zbocze gry. Na pokadzie byo 35 pasaerw i 9 czonkw zaogi. Zginy 34 osoby, 10 przeyo. 10 lipca 2006 Tu-134 (poprzednik TU-154M) z prdkoci okoo 300 km/h uderzy o ziemi na lotnisku w Symferopolu. Nikt nie zgin.

36

17 marca 2007 r. Tu-134, nalecy do syberyjskich linii lotniczych Utair, uderzy z prdkoci okoo 290 km/h w pas startowy lotniska w Samarze. Zawid system hydrauliczny odpowiadajcy za wysuwanie k i pilot pooy samolot bezporednio na ziemi (tzw. twarde ldowanie), co doprowadzio do pknicia samolotu. Z 60 pasaerw i czonkw zaogi zgino 7 osb. 22 marca 2010 tu po godzinie 2:30 Tu-204 (podobny do modelu 154M) linii Aviastar, wracajcy z Sharm-el-Sheikh, uleg awarii przy podchodzeniu do ldowania. Piloci musieli przej na rczne sterowanie. Byo ciemno, panowaa gsta mga. Samolot zacz cina drzewa. Mimo e uderzy w grub sosn i pk na p, piloci zdoali utrzyma go koami do dou. Samolot uderzy w ziemi z prdkoci ponad 300 km/h. Na pokadzie znajdowaa si tylko omioosobowa zaoga. Wszyscy przeyli. 10 kwietnia polski rzdowy tupolew mia przy minimalnej prdkoci uderzy w rzadk, botnist ziemi. Nie przey nikt. To kolejne zestawienie rzucajce cie podejrzenia na oficjaln wersj zdarze.

37

Rozdzia 3 Wybuch dwie sensacyjne ekspertyzy

Jesieni 2010 roku do siedziby Wojskowej Prokuratury Okrgowej w Warszawie zgosi si profesor Mirosaw Dakowski. W Biurze Podawczym zoy wasnorcznie wykonan ekspertyz dotyczc ostatnich sekund lotu prezydenckiego tupolewa. Kilka dni pniej zosta przez prokuratora przesuchany w charakterze wiadka na okoliczno zdarze z 10 kwietnia. W cigu kilku godzin, w siedzibie wojskowej prokuratury przy ulicy Nowowiejskiej, powsta sensacyjny protok obalajcy zdanie po zdaniu wersj Midzynarodowego Komitetu Lotniczego. Z pozoru wydaje si to paradoksalne, bowiem Dakowski nie by wiadkiem upadku, nie by 10 kwietnia w Smolesku, nie jest politykiem, ani nie zna si na awionice. Jest jednak profesorem zwyczajnym fizyki o midzynarodowym autorytecie. Od kilkudziesiciu lat profesor Dakowski jest jednym z najwikszych na wiecie specjalistw w zakresie praw pdu. Przed zgoszeniem si do prokuratury, profesor Mirosaw Dakowski przeanalizowa dostpne w Internecie zdjcia wykonane w krtkim czasie po katastrofie. Skorzysta te z oficjalnych danych technicznych dotyczcych modelu samolotu Tu-154M, zwaszcza z danych dotyczcych jego wagi, osiganych prdkoci, mocy, wznoszenia si.

38

W sytuacji, gdy szczegowa wiedza o parametrach koca lotu Tu-154M jest zarezerwowana wycznie dla strony rosyjskiej, wszystkie rejestratory tych danych s zagarnite przez stron podejrzan, nawet orygina tzw. trzeciej skrzynki zosta im przekazany, nam pozostaje potna bro - korzystanie z niezmiennych i nie dajcych si zafaszowa praw logiki oraz praw natury, czyli praw zachowania fizyki. Nie wystarcz one do zrozumienia, co si tam stao. Pozwalaj jednak wykluczy wersje anty-fizyczne, anty-logiczne - tak naukowiec uzasadni swoje stawiennictwo w prokuraturze. Przedstawi sze twardych dowodw obalajcych wersj MAK-u.Dowd pierwszy: brzoza Pierwszym tropem s zdjcia brzozy, o ktr samolot mia uderzy skrzydem w krtk chwil przed katastrof. Jej wygld dobrze pokazuj zdjcia zrobione tu po tragedii.

Jeli ta brzoza zostaa zupenie obcita przez prawie poziomo leccy przedmiot, to z analizy zdjcia wnioskujemy, i przekaz pdu by na tyle niewielki, e korona nie odleciaa na pewn odlego w przd, lecz spada tu koo swego pnia w kierunku prostopadym do hipotetycznego lotu patowca. Przypomina to wic cicie szabl. W takim przypadku niemoliwe jest rwnoczesne urwanie paru metrw skrzyda przez tak ma zmian pdu, ktry miaby mie wielkie dziaanie destrukcyjne - wyjania prokuratorom profesor.Zdaniem Dakowskiego, wan przesank jest rwnie drzazga na brzozie, ktra wskazywa moe na pniejsze odamanie si korony drzewa. Ten lad wskazuje na to, e Tupolew nie zahaczy o brzoz, lecz bardzo lekko i delikatnie musn j kocwk skrzyda. Ta wersja wyklucza uszkodzenie tak due, aby urwao si kilka metrw skrzyda, co sugeruje MAK. Wyliczenia profesora Dakowskiego przecz wic wer

39

sji o tym, jakoby tupolew straci sterowno i odwrci si na grzbiet wskutek uderzenia skrzydem o brzoz. Podobnego zdania jest Janusz Wickowski - emerytowany pilot PLL LOT, ktry na samych tylko tupolewach wylata ponad 2 tys. godzin.

9 maja 1987 roku, I-62M w barwach Polskich Linii Lotniczych LOT prbowa nieudanie podej do ldowania na Okciu po awarii silnikw. Nad Lasem Kabackim zacz cina wierzchoki drzew. ci ich wiele, ale nie doprowadzio to do tego, by odwrci si i wykona tzw. pbeczk. Nie chce mi si wierzy, aby Tu-154M 10 kwietnia odwrci si na grzbiet w wyniku uderzenia skrzydem o jedn brzoz.Jeli przyj, e w ostatnich sekundach lotu kapitan Arkadiusz Protasiuk zwikszy do maksimum cigi silnika, aby osign maksymaln moc, zaowocowao to ogromnym pdem powietrza. Pd powietrza o sile

huraganu powinien porwa koron z sob, w kierunku hipotetycznego lotu samolotu- wyliczy profesor Dakowski. Korona spadaa jednak pionowo w d (wida to na zdjciach), co dowodzi, e nie zostaa porwana wiatrem wytworzonym przez cig. Z tego z kolei wynika, e nieprawdziwa jest wersja, jakoby w ostatnich sekundach samolot lecia na penych cigach. Dowd drugi: mieci Na zdjciu wida, e obok brzozy le bezadnie porozrzucane mieci. Brakuje na nich ladw skutkw pdu powietrza spowodowanego przez samolot, ktry wg MAK lecia na wysokoci paru metrw nad ziemi. Pd powietrza musiaby doprowadzi do tego, e worki ze mieciami i pojedyncze odpady zostayby porozrzucane na du odlego. Nic takiego si nie wydarzyo.

40

Gdyby dodatkowo uwzgldni, co niektrzy analitycy zakadaj, moliwo lub nawet konieczno podnoszenia samolotu po uderzeniu o brzoz przez peen cig silnikw, to byyby dodatkowo widoczne ogromne efekty gorcych gazw emitowanych w d z silnikw na otoczenie widoczne na zdjciu - mwi prokuratorom profesor Dakowski.Tymczasem nawet worki ze mieciami i same mieci s i byy nieruchome. Na zdjciach nie ma adnych zaburze spowodowanych dwoma powyszymi czynnikami. W wietle tej ekspertyzy trudno bra rwnie na powanie zeznania Nikoaja Losowa - mieszkaca Smoleska. Kilka dni po katastrofie zezna on przesuchujcym go rosyjskim prokuratorom:

Widziaem jak samolot podrywa si do lotu. Lecia bardzo nisko, myl, e okoo 4-5 metrw nade mn.Ta wersja jest wytworem fantazji. Gdyby bowiem rzdowy tupolew rzeczywicie przelecia 4-5 m nad nim, prbujc si wznie, pd powietrza musiaby porwa Nikoaja Losowa za sob, czego na pewno by nie przey. Dowd trzeci: krater Zdaniem profesora Dakowskiego, gdyby spadajcy samolot uderzy w ziemi z tak ogromn prdkoci, jak miao si to sta wedug ledczych MAK, w ziemi musiaby powsta krater. Uderzenie musiaoby wyzwoli energi kinetyczn, ktra doprowadziaby do zgniecenia kaduba. Takie

uderzenie nie mogoby spowodowa rozerwania kaduba na tysice czci dowodzi naukowiec w rozmowie z wojskowymi prokuratorami. Brak krateru dowodzi rwnie tego, e samolot nie upad w tym miejscu, gdzie znaleziono jego wrak. Upa musia wczeniej. Profesor zwrci take uwag na to, e na zdjciach zrobionych po kata

41

strofie wida doskonale fragmenty kaduba, ale nie wida kabiny pilotw. A tymczasem kabina pilotw wykonana jest z twardszego materiau ni wszystkie inne czci. Jak wic wytumaczy to, e nie zosta po niej nawet lad? Zdaniem profesora, to kolejna przesanka przemawiajca za tym, e kabina zostaa wysadzona w powietrze. Fakt, i kadub jest rozprynity na dziesitki tysicy kawakw, w zwizku ze stwierdzeniem prokuratora Andrzeja Seremeta, e na pokadzie nie doszo do wybuchu konwencjonalnego, wskazuje na moliwo wybuchu adunku niekonwencjonalnego. Narzucajc si przyczyn tak destruktywnego rozprynicia kaduba, jest eksplozja bomby termo-wolumetrycznej w czasie zatrzymywania si kaduba (z dokadnoci 2-4 sekund). Dowd czwarty: wybuch Kolejnym ladem jest, widoczny na zdjciach, wygld wraku tupolewa. Z praw fizyki wynika, e po uderzeniu o ziemi dochodzi do zgniecenia kaduba. Z podobnymi sytuacjami mamy do czynienia, kiedy dochodzi do wypadku samochodowego. Wwczas cz samochodu rwnie ulega zgnieceniu. Tak samo jest w przypadku samolotu. Aby przy uderzeniu samolotu o ziemi, kadub mg wybuchn, w rodku, musi doj do poaru albo wybuchu. Dopiero w takim przypadku czci kaduba s rozrywane na dziesitki tysicy czci. Zdjcia z katastrofy smoleskiej stanowi zagadk. Wida na nich, e kadub samolotu faktycznie si rozlecia, a nie uleg wgnieceniu.

Moja analiza niektrych z licznych przecie w Polsce zbiorw szcztkw Tu154M wskazuje, e czci z duralu nie zostay zgniecione, lecz rozerwane. Konieczne jest sprawdzenie tego twierdzenia w laboratoriach specjalistycznych, np. Wydziau Mechaniki Politechniki Warszawskiej. Jeli zostanie potwierdzone rozerwanie, to wybuch przestanie by hipotez, stanie si oczywistoci - mwi profesor prokuratorom.Innymi sowami: w przypadku uderzenia o ziemi, blacha kaduba

42

wygina si do rodka. W przypadku wybuchu, wygina si do zewntrz. Wystarczy profesjonalnie przeanalizowa kierunek wygicia si blachy i otrzymamy odpowied na pytanie, czy badany fragment maszyny odpad w wyniku wybuchu czy zderzenia! Profesor Dakowski zwrci rwnie uwag prokuratorw na zdjcia, na ktrych wida, e dolna cz kaduba, z wazem mniej wicej na odcinku odpowiadajcym literom EPUBLIC OF P, pooona jest w kierunku przeciwnym do prawdopodobnego ruchu kaduba. Co najwaniejsze: ta cz stoi pionowo. Brzegi tego fragmentu wygite s na zewntrz, co wskazuje na dziaanie siy od rodka kaduba. Ciko znale wytumaczenie dla takiego pooenia tego elementu. Profesor postawi nastpujc hipotez: pierwotnie cay kadub znajdowa si rwnolegle do tego fragmentu. Nastpnie wybuch, ktry rozerwa kadub i sia dziaajca od jego wntrza przesuna element w stron drzewa tak, e si o nie opar. W tych samych okolicznociach powstay rwnie wygicia fragmentw w stron zewntrzn. Dowd pity: przecienia Profesor Dakowski obliczy te si przecienia, jaka moga zaistnie w momencie uderzenia samolotu o ziemi. Wedug niego, przy prdkoci 300 km/h i dugoci drogi hamowania 100 m, rednie przecienie wynosio 3,5 G (G to warto przycigania ziemskiego). Jeli przyj, e samolot faktycznie zawadzi skrzydem o brzoz, to oznacza, e pokona pniej drog 200 m (taka odlego dzieli brzoz od miejsca upadku). Przecienie wynosio wic 1,75 - 2 G i nie mogo by przyczyn mierci pasaerw. miertelne przecienie to co najmniej 14 G. Wedug MAK, to wanie przecienie o wartoci 40-100 G, powstae w wyniku uderzenia samolotu o ziemi, byo przyczyn mierci pasaerw. Jak zauway profesor Dakowski, tak ogromne przecienie pozostawia na zwokach czowieka wyrane lady odrywaj si koczyny, a oczy i mzg wypywaj przez oczodoy.

43

Tych ladw jednak nie ma. Wiadomo to choby z zezna krewnych ofiar, ktrzy niczego takiego nie zauwayli. Potwierdza to rwnie protok sekcji zwok prezydenta Lecha Kaczyskiego, w ktrym nie ma mowy o tego rodzaju uszkodzeniach ciaa. Co ciekawe, tezy profesora Dakowskiego potwierdza te protok sekcji zwok generaa Andrzeja Basika. Makabryczny dokument opisuje liczne drastyczne uszkodzenia ciaa generaa: rany gowy, miednicy, rozlege obraenia narzdw wewntrznych. Z dokumentu wynika, e genera kona kilka minut w straszliwych cierpieniach. Umar z powodu odniesionych ran, ktre powstay wskutek serii zderze z metalowymi czciami kaduba. Zamy, e protok sekcji zwok nie zosta sfaszowany. Wtedy dowiadujemy si z niego, e podczas zderzenia tupolewa z ziemi, samolot rozbi si na mae kawaki, a Basik zgin, gdy poharata swoje ciao o te kawaki. Czytajc makabryczny protok, nie mona wykluczy rwnie innej wersji zdarze: oto w wyniku wybuchu sia eksplozji rozbia samolot na dziesitki drobnych czci. I te czci - gnane si wybuchu - przeoray ciao generaa, zadajc mu setki ran i powodujc jego mier. Prawa fizyki i logiki dziaaj niezalenie od kwestii politycznych - uwaa profesor Mirosaw Dakowski. Jego obliczenia obalaj wersj MAK i jego tezy, e smoleska katastrofa bya wynikiem bdu pilotw. Wiarygodnoci profesora Mirosawa Dakowskiego i jego wylicze nikt nie omieli si podway. W mediach nigdy nie pojawi si te aden kontrargument przeciwko jego tezom. A przecie publiczne goszenie teorii sprzecznych z wersj oficjaln, zawsze byo we wpywowych mediach potpiane i wymiewane jako teoria spiskowa. Tymczasem ustale i oblicze profesora Dakowskiego nie prbowaa nawet wymiewa nieprzychylna spiskowym teoriom Gazeta Wyborcza. Jego ustalenia przemilczano. Dlaczego tak si stao? Wydaje si, e odpowied moe by tylko jedna. Wywd fizyka byy tak jasny, logiczny i potwierdzony naukowo, e nie dao si go racjonalnie obali, w zwizku z czym wymiewanie go bez racjonalnych kontrargumentw (a takie

44

nie istniay), mogo przynie skutek odwrotny od zamierzonego: wielu ludzi mogo uzna argumenty profesora i zacz skania si ku tezie 0 zamachu. Wyliczenia fizyka, majce zasadnicze znaczenie dla ledztwa, mona w rodowisku zwolennikw rosyjskiej wersji prbowa podway poprzez pryzmat jego osoby. Profesor - znany z katolickich pogldw 1 szczerego patriotyzmu - kojarzony jest ze rodowiskiem PiS-u i Radia Maryja. W niektrych krgach te sympatie wiatopogldowe odbieraj Dakowskiemu wiarygodno i nakazuj zaliczy go do oszoomw lub moherw. Jak w takim razie wytumaczy fakt, e niezalenie od pogldw profesora Dakowskiego, teorii o wybuchu bomby, jako przyczyn smoleskiej katastrofy, broni biegy pirotechnik - major rezerwy Robert T.? Do 2010 oku pracowa w Biurze Ochrony Rzdu, gdzie by gwnym piotechnikiem i odpowiada m.in. za zabezpieczenia wizyt VIPw. Major T. jest dzi jednym z najlepszych specjalistw z dziedziny materiaw wybuchowych. Jako jeden z pierwszych w Polsce widzia zdjcia zrobione w miejscu upadku prezydenckiego tupolewa. Zdjcia te kilka dni pniej zostay zamieszczone w Internecie, ale bardzo szybko znikny. Potem cz z nich przecieka do prasy, cz zabezpieczyy tajne suby. Robert T. analizowa je wiele godzin, fragment po fragmencie, czsto - gdzie byo to moliwe - w powikszeniu komputerowym. I snu wtpliwoci kwestionujce rosyjsk wersj zdarze. Prba rozwikania tych wtpliwoci doprowadzia majora do sensacyjnych wnioskw. Pytanie pierwsze: boto Pierwsze pytanie, ktre postawi Robert T., brzmiao: w jakich okolicznociach na koach i goleniach 4 tupolewa znalazo si boto? Wedug oficjalnej, rosyjskiej wersji, samolot zahaczy o brzoz, w wyniku

4 Golenie to metalowe elementy czce podwozie samolotu z kadubem.

45

czego straci skrzydo, przewrci si na bok, a pniej na grzbiet i koami do gry uderzy w ziemi w pobliu lotniska Siewiernyj. Ta wersja zakada, e koa nie miay kontaktu z ziemi, lecz pozostaway cay czas w powietrzu.

Boto nie unosi si w powietrzu jak mga, lecz zawsze ley na ziemi. Jeli samolot odwrci si na grzbiet, zanim uderzy o ziemi, skd wziy si lady bota na koach i goleniach?Zdaniem Roberta T., moliwe s tylko dwa scenariusze:

Pierwsza moliwo jest taka, e w wyniku uderzenia kaduba o boto, elementy samolotu zostay pochlapane.W tym wypadku na koach i goleniach musiayby znajdowa si plamy . bota. Tymczasem, jak wida na zdjciach, warstwa bota pokrywa cae koa i golenie. Co wicej, oba golenie pokrywa na tej samej dugoci.

Wyglda to tak, jakby oba byy zanurzone w bocie, a potem nagle znalazy si na grze!- uwaa Robert T. Jest pewien, e taki wygld podwoziasamolotu wyklucza moliwo, aby boto pochodzio od przypadkowych zachlapa. Major przeledzi te dostpne zdjcia satelitarne. Wynika z nich, e fragmenty samolotu odnaleziono wodlegoci 0,9- 2,5 km od lotniska. Oznacza to, e zostay rozrzucone w odlegoci 1,4 km. Byoby to normalne, gdyby chodzio o drobne czci: ruby, kawaki wyposaenia wntrza, fragmenty kabli elektrycznych. Jednak w pobliu lotniska Siewiernyj, w promieniu 1,4 km leay fragmenty kaduba - wace nawet kilkaset kg. 5

Boto poprzez swoj konsystencj - zasysa elementy. Pomieszane cz

5 Elementy samolotu, ktre w momencie wybuchu powinny ulec najwikszej dewastacji, zachoway si w najlepszym

steczki wody i ziemi tworz opr, ktry sprawia, e rozpadajce si czci samolotu powinny szybciej straci prdko. Fakt, i samolot rozbi si w terenie botnistym implikuje to, e elementy powinny zatopi si w podou w bliszej odlegoci, ni gdyby wydarzyo si to na twardym gruncie.Zdaniem majora T., ogromny promie rozrzutu czci samolotu wskazuje na to, e samolot nie rozpad si w wyniku uderzenia, lecz w wyniku wybuchu. Dla porwnania: po katastrofie w Lesie Kabackim elementy samolotu zostay rozrzucone w promieniu 400 m, a samolot nie uderzy w boto. Ku temu samemu pogldowi skania si te profesor Mirosaw Dakowski. Jemu - jako fizykowi - wydao si co najmniej mao prawdopodobne, aby due i cikie czci kaduba samolotowego mogy zosta rozrzucone na tak du odlego wskutek zderzenia maszyny z ziemi. Tym bardziej, e niemal na pewno po tym uderzeniu nie doszo do wybuchu paliwa! Istniej jednak jeszcze inne przesanki uzasadniajce tez o wybuchu. To widoczne na zdjciach... zwoki ofiar. Robert T., ktry wszystkie zdjcia analizowa z typow dla mundrowych skrupulatnoci, zwrci uwag, e zwoki byy czciowo strawione przez ogie. I to w bardzo dziwny sposb.

Wyranie widoczna jest prosta granica midzy spalonymi fragmentami cia, a tymi, ktrych nie dotkn ogie - mwi major T. - Taki charakter zwglenia zwok wskazuje na wczeniejsz eksplozj bomby. Wprzypadku eksplozji bomby, ogie idzie w lad za fal uderzeniow. W przypadku poaru, ogie strawi cae ciao i zostawi inne lady. Kady pirotechnik, czy anatomopatolog rozpozna to byskawicznie.Robert T. nie ma wtpliwoci:

Wygld spalonych cia pasaerw Tu-154M wiadczy o tym, e ogie pochodzi od wybuchu bomby, a nie od poaru.

47

To nie ostatni dowd. Piloci Jaka-40, ktry wyldowa w Smolesku (na miejscu katastrofy znaleli si 1-1,5 godziny po niej) zgodnie zeznawali 6 , e widzieli ciaa ofiar. I byy to szcztki nagie, pozbawione ubra. - Wybuch bomby wywouje fal uderzeniow, ktrej konsekwencj jest spalenie ubrania. Jeli wic zwoki, ktre znajdowano, byy nagie, to jest to kolejny dowd przemawiajcy za wybuchem bomby. Jest to o tyle atwo rozstrzygn, e inaczej pal si ubrania po wybuchu, a inaczej w poarze. Dla specjalisty rozstrzygnicie tego nie jest problemem - mwi major Robert T. Jest oczywicie jeszcze druga moliwo: w wyniku ogromnego przecienia w momencie uderzenia z ziemi, ubrania mogy pkn i potem zsun si z cia. Aby tak si stao, przecienie musiaoby wynosi okoo 100 G. Prof. dr hab. Mirosaw Dakowski udowodni, e tak ogromne przecienie nie wystpio wskutek uderzenia samolotu. To wszystko wyklucza inny scenariusz ni wybuch bomby. Major T., prbujc odpowiedzie na pytanie o rodzaj bomby ze Smoleska, z cakowitym przekonaniem wskaza na tzw. bomb prniow. Jego zdaniem wiadczy o tym wygld zwok. Dlaczego? Bomba prniowa pozostawia bowiem na zwokach ofiar zupenie inne i wyjtkowe lady. Kapitan Jarosaw Bartniczuk - byy pirotechnik BOR:

Bomba prniowa wysysa tlen z rejonu wybuchu. Widoczne s uszkodzenia otworw drg oddechowych i puc. lady po takim wybuchu czy kadym innym byyby atwe do identyfikacji.

6 Szczegowa tre zezna polskich pilotw w kolejnym rozdziale.

Skutki dziaania bomby prniowej wielokrotnie rwnie oglda Mirosaw Kuleba - dziennikarz i reporter, ktry wiele lat spdzi w Czeczenii jako korespondent wojenny:

Pamitam, e wielokrotnie widziaem wioski czeczeskie, w ktrych Rosjanie uywali bomb prniowych. Charakterystyczne byo to, e zwoki czsto nie byy zmasakrowane. Gdy jednak dotkno si koczyny zamordowanego - ta koczyna natychmiast odpadaa od ciaa.Wszyscy pirotechnicy s pewni, e wersj o wybuchu bomby prniowej moe ze stuprocentow pewnoci potwierdzi lub wykluczy badanie szcztkw ofiar.

Bomba prniowa zostawia tak wyrane i jednoznaczne lady, e przy profesjonalnych badaniach nie ma moliwoci pomyki. W przypadku pasaerw rzdowego Tu-154M, takich bada nie przeprowadzono. Jak wszyscy wiemy, trumny zamknito w Rosji i zakazano ich otwierania. Wcale bym si nie zdziwi, gdyby chodzio o to, aby zapobiec moliwoci przeprowadzania bada, ktre mogyby potwierdzi wybuch tej bomby. Jej lady musiay si te zachowa na wraku samolotu. Ewentualni sprawcy takiego wybuchu mieliby wic interes w tym, aby wrak samolotu zniszczy- podsumowuje major rezerwy Robert T. Czy mona mu wierzy? Pukownik Andrzej Pawlikowski - szef BOR w latach 2006-2007:

Znam Roberta dobrze, przez wiele lat pracowalimy razem w BOR-ze. To wietny fachowiec i jeden z najlepszych pirotechnikw w Polsce. W czasach kiedy ja kierowaem BOR-em, powierzyem mu kierowanie sekcj odpowiedzialn za zabezpieczenie pirotechniczne i szkolenia dla funkcjonariuszy tworzcych t sekcj. Jego prac zawsze oceniaem wzorowo.

49

Trzeba te podkreli, za pukownikiem Pawlikowskim, e gdy wyniki oblicze i ekspertyz Roberta T. przedostay si do prasy, rwnie nie wywoay powszechnej fali krytyki. Ergo: nikt nie znalaz kontrargumentw przeciwko tezie o bombie prniowej i przeciwnicy tezy o zamachu woleli to solidarnie przemilcze. Bomba prniowa inaczej zwana bomb termo-wolumetryczn lub superbomb to jedyna bomba, ktrej detonacja powoduje podwjny wybuch. W ostatnich latach intensywne prace nad tak bomb prowadzili Rosjanie. (Swoje ostatnie osignicie - bomb prniow najnowszej generacji, o niespotykanej dotd mocy - nazwali ojcem wszystkich bomb). Jej dziaanie polega na rozpyleniu w powietrzu materiau wybuchowego, przy pomocy maego adunku, a nastpnie zainicjowanie jego eksplozji. Bomba zawiera adunek lotnej cieczy (wglowodory, tlenek etylenu, tlenek propylenu i inne) lub staego materiau wybuchowego w postaci bardzo drobnego proszku, czasem rwnie rozdrobnionego metalu. Pierwszy zapalnik w postaci maego adunku wybuchowego powoduje rozerwanie skorupy bomby i rozpylenie gwnego adunku wybuchowego w powietrzu. Po krtkim czasie (maks. jedna sekunda), potrzebnym na powstanie aerozolu, drugi zapalnik powoduje eksplozj tak powstaej chmury. Dochodzi wic do dwch wybuchw. Dwa wybuchy nastpujce zaraz po sobie, w bardzo krtkim odstpie czasu, zapamitali te czterej Polacy 7 , ktrzy w momencie katastrofy tupolewa znajdowali si najbliej. Byli to: montaysta telewizyjny Sawomir Winiewski, porucznik pilot Artur Wosztyl - dowdca Jaka-40, ktrym przylecieli dziennikarze, drugi pilot porucznik Rafa Kowaleczko i inynier pokadowy - starszy chory Remigiusz Mu.

7 Major Robert 77, dokonujc analizy, nie wiedzia, e dwaj piloci, technik i montaysta filmowy syszeli dwa wybuchy. Fakt, e major T. - nie majc takiej wiedzy - wskaza bomb prniow jako najbardziej prawdopodobne rdo wybuchu, dodatkowo dodaje wiarygodnoci tej wersji.

50

Jarosaw Kaczyski5:

Na wysokoci 100 metrw podjto decyzj o odejciu. Reszta jest tajemnic. Samolot by na zym kursie, nie mg wyldowa, ale mg si poderwa w gr. Tajemnica z ca pewnoci jest we wraku. Jest albo bya, bo wiadomo, e by on niszczony.Jarosaw Kaczyski myli si tutaj dwukrotnie. Po pierwsze na wysokoci 100 m kapitan Protasiuk podj zupenie inn decyzj. Po drugie reszta, czyli dalszy przebieg zdarze, wcale nie jest tajemnic. Udaje si go odtworzy dziki analizie ekspertyz, zdj i dokumentw wykonanych po katastrofie. Jak wyglday wic ostatnie sekundy tupolewa, ktrym 10 kwietnia na uroczystoci katyskie lecia Lech Kaczyski? Sprbujmy je odtworzy, opierajc si na zdjciach, prawach fizyki i analizach ekspertw.

5. Wypowied na Kongresie PiS 22.01.2011.

51

Rozdzia 4 Ostatni lot

Obchody 70-lecia zbrodni katyskiej miay sta si jedn z najwaniejszych patriotycznych uroczystoci organizowanych przez Lecha Kaczyskiego. Prezydent - niepodlegociowiec - zadba o to, aby hod pomordowanym oficerom oddali przedstawiciele wszystkich rodzajw Si Zbrojnych, wszystkich urzdw centralnych, a take wielu stowarzysze - gwnie prawnikw. Miao to nawizywa do rodowisk, z ktrych wywodzili si zamordowani w 1940 roku oficerowie i podoficerowie. Przed wojn nie wszyscy penili sub w Wojsku Polskim. Wielu pracowao jako lekarze, urzdnicy, prawnicy, naukowcy. Byo te wielu ksiy. Wszystkich w ostatnich dniach sierpnia wcielono do rnych jednostek wojskowych. Po klsce w 1939 roku wzici do niewoli - znaleli si w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, gdzie zostali zakwalifikowani jako niebezpieczni lub niereformowalni - nie chcieli bowiem nawrci si na komunizm. Zakwalifikowano ich wic do rozstrzelania. W kwietniu 1940 roku w lesie katyskim (oddalonym o kilka kilometrw od Smoleska) zaczto wykonywa masowe egzekucje. Trway do czerwca. 10 kwietnia 2010 roku, w siedemdziesit rocznic tamtych wydarze, prezydent mia wyldowa w Smolesku, potem w kolumnie samochodowej

52

przejecha na polski cmentarz - w miejsce, gdzie mordowano Polakw. Mia przejecha t sam drog, ktr 70 lat wczeniej wizienne samochody NKWD woziy skutych

53

kajdankami polskich onierzy. W Katyniu miaa zosta odprawiona msza wita w intencji zamordowanych oficerw. Po niej prezydent Kaczyski mia wygosi przemwienie. W czasie prezydentury Lecha Kaczyskiego bya to pierwsza wizyta, ktrej nadano tak ogromn rang i w ktrej udzia wzio tylu dygnitarzy pastwowych. W sobot 9 kwietnia do Smoleska pojechali pocigiem przedstawiciele rodzin katyskich i grupa posw i senatorw. Wrd nich m.in: Antoni Macierewicz, Jolanta Szczypiska, Pawe Kowal, Beata Kempa. Na cmentarz w Katyniu dotarli okoo godziny 10 rano czasu rosyjskiego (8 czasu polskiego). Prezydent mia przyjecha godzin-ptorej godziny pniej. Wstawao pikne soce, nic nie zapowiadao tragedii. Na polskim cmentarzu zaczy si modlitwy i piewy. Dlaczego Macierewicz i inni nie polecieli samolotem? Rzdowy tupolew by zbyt may, aby pomieci wszystkich przedstawicieli polskiej delegacji. Tym bardziej, e z uwagi na rang wizyty, prezydent zaprosi do swojego samolotu przedstawicieli Si Zbrojnych i najwaniejszych urzdw. By wic Ryszard Kaczorowski - ostatni prezydent II Rzeczypospolitej na Uchodstwie, genera dywizji Kazimierz Gilarski - dowdca garnizonu warszawskiego, genera broni pilot Andrzej Basik - dowdca Si Powietrznych, genera dywizji Wodzimierz Potasiski - dowdca Wojsk Specjalnych, wiceadmira Andrzej Karweta - dowdca marynarki wojennej, wicemarszakowie Sejmu Krzysztof Putra (z PiS) i Jerzy Szmajdziski (z SLD), wicemarszaek Senatu Krystyna Bochenek (z PiS), szef Instytutu Pamici Narodowej Janusz Kurtyka, prezes Narodowego Banku Polskiego Sawomir Skrzypek, bya dziaaczka Solidarnoci Anna Walentynowicz, Stefan Melak - przewodniczcy Komitetu Katyskiego, Stanisaw Komorowski - wiceminister obrony narodowej i inni. Wielu spord nich cae ycie powicio bezinteresownej walce o Polsk. Na pokadzie miao si znale miejsce rwnie dla brata prezydenta - Jarosawa Kaczyskiego. Ten jednak w ostatniej chwili wycofa si.

54

Jarosaw Kaczyski:Wiosn 2010 roku moja Mama trafia do szpitala w cikim stanie i na zmian z bratem staralimy si przy niej czuwa i odwiedza j. Leszek by prezydentem i mia bardzo duo obowizkw, wic czciej Mam odwiedzaem ja. Ze wzgldu na stan zdrowia Mamy postanowilimy, e ja nie pojad do Smoleska, tylko zostan w Warszawie, abym mg by przy Mamie. Wic Leszek mia przewodzi delegacji, a po powrocie z Katynia przyjecha do szpitala i znw odwiedzi Mam. Ostatni raz spotkalimy si wanie w szpitalu, u Mamy w pitek 9 kwietnia. Leszek wyszed, ja zostaem jeszcze. Nie mogem si wtedy spodziewa, e widz mojego ukochanego brata po raz ostatni. Niemal w ostatniej chwili, na dzie przed odlotem, Jarosaw Kaczyski ustpi swoje miejsce posowi PiS Zbigniewowi Wassermannowi - byemu ministrowi koordynatorowi sub specjalnych. Wassermann waha si, czy polecie z prezydentem czy z dziennikarzami i poprosi o rad swoich asystentw. Ci doradzili mu, aby lecia z prezydentem. Bo tutk bdzie bezpieczniej. Pose PiS posucha. Gdyby wsiad do jaka, przeyby. Jarosaw Kaczyski: Wpitek prosilimy pana Bronisawa Komorowskiego wwczas marszaka Sejmu, aby przeoy jedno mao znaczce gosowanie, aby posowie z naszego klubu: Grayna Gsicka, Stanisaw Zajc i Aleksandra Natalii - wiat - mogli wczeniej opuci Sejm i zdy na pocig jadcy na uroczystoci katyskie. Bronisaw Komorowski odmwi i te dwie koleanki plus jeszcze jeden pose nie zdyli na pocig i polecieli samolotem razem z moim bratem. Gdyby marszaek Komorowski nie okaza si tak maostkowy, te osoby yyby do dzi.

55

Lech Kaczyski i jego wsppracownicy chcieli, aby wizyta miaa jak najgoniejszy oddwik w mediach. Dlatego wyjtkowo, dla ekipy dziennikarskiej, zorganizowano osobny transport wojskowym samolotem. Jak-40 mia wystartowa wczeniej, aby dziennikarze byli na miejscu przed delegacj prezydenta i zdyli przygotowa transmisj. Jaka obsugiwaa trzyosobowa zaoga: porucznik pilot Artur Wosztyl - dowdca, porucznik - pilot Rafa Kowaleczko i starszy chory Remigiusz Mu - technik pokadowy. Aby unikn zamieszania, chcieli wystartowa jeszcze przed przyjazdem pasaerw tupolewa. Caa procedura przebiega bez zakce. Gdy szarza wit, porucznik Wosztyl dosta zgod na start. O godzinie 5.29 Jak-40 wznis si w gr i odlecia w stron Smoleska. Gdy maszyna startowaa, z hangaru na Okciu kolejna zaoga wyprowadzaa tupolewa o numerze bocznym 101. Zaog t stanowili: kapitan pilot Arkadiusz Protasiuk (dowdca), major pilot Robert Grzywna, porucznik pilot Artur Zitek (nawigator) i starszy chory Andrzej Michalak (technik pokadowy). W grudniu 2010 roku w prasie pojawia si informacja, e dowdca nie chcia lecie do Smoleska. Nie mia aktualnych prognoz pogody i prawdopodobnie aktualnych kart podejcia. Jeden z pilotw z 36 puku mia zezna 8 w trakcie ledztwa, e na pycie lotniska doszo do ostrej wymiany zda midzy Protasiukiem, a Basi- kiem, ktry osobicie przekona pilota do startu. Ta wersja wydaje si mao prawdopodobna, bo kapitan Protasiuk by odporny na naciski. Czy jednak tak byo rzeczywicie - tego si nigdy nie dowiemy. Prezydent i jego maonka przyjechali na Okcie spnieni. W efekcie samolot wystartowa z prawie pgodzinnym opnieniem. Kapitan Protasiuk odbi si z pasa dopiero o 7:27. Chwil pniej, kontroler z wiey na Okciu zidentyfikowa rzdowego tupolewa, kaza wznie si na wysoko 21 tysicy stp i skrci bezpored8 Przegldajc akta ledztwa, nie znalazem tego protokou. Wyglda to na manipulacj obliczon na to, by uczyni generaa Basika wspwinnym tragedii. Tym bardziej, e wedug tej samej wersji, genera Basik -po tym, jak rzekomo zmusi Protasiuka do startu - mia zameldowa prezydentowi gotowo do lotu.

56

nio w stron BAMSO. BAMSO to punkt wylotowy ze strefy kontroli zblieniowej lotniska Okcie, pooony po stronie wschodniej. Zaoga pozdrowia kontrolerw i poleciaa w stron granicy biaoruskiej, aby pniej wyldowa na lotnisku Siewiernyj. Lotnisko Siewiernyj nazywane jest piekieln dziur. Powstao w roku 1920 na potrzeby lokalnego zarzdu cywilnej floty lotniczej. A do 1941 roku stacjonoway tu samoloty Armii Czerwonej: fokkery, osawione junkersy i ANT-9 - prototypy pniejszych popularnych maszyn. Latem 1941, po agresji niemieckiej na ZSRR, hitlerowcy zaj li okolice Smoleska, w tym take lotnisko Siewiernyj. Z racji swojego pooenia (przez kilka miesicy byo pooonym najbliej Moskwy portem lotniczym w rkach armii niemieckiej) zostao wyremontowane. Decyzj o rozbudowie i remoncie lotniska podpisa osobicie Hermann Goering - szef Luftwaffe (si powietrznych III Rzeszy). 9 Do 1943 roku lotnisko wykorzystywane byo przez armi niemieck potem zostao przejte z powrotem przez Armi Czerwon i stao si na krtko baz 475 szwadronu lotniczego, pniej puku lotnictwa transportowego ZSRR. W latach 1951 1991 stacjonowa tu rwnie puk myliwcw. Od 1974 roku lotnisko wykorzystywane jest gwnie jako miejsce hangarowania i postoju samolotw - przede wszystkim jakw, ktre od lat przechodz remonty generalne w pobliskiej fabryce. W okresie tzw. zimnej wojny - jaki byy jednym z najpopularniejszych modeli samolotw wojskowych uywanych w krajach demokracji ludowej. Po 1989 roku cz pastw byego Ukadu Warszawskiego zacza wycofywa z uytku sowieckie maszyny, by zastpi je amerykaskimi. W Polsce szo to bardzo opornie (powodem byy wzgldy finansowe), wic polskie jaki nadal latay do Smoleska na naprawy. Lotnisko stao si rwnie miejscem postoju Iw-76 i Atononw-12, ktre s gwnymi samolotami transportowymi rosyjskiej armii. Lotnisko zatrudnia

9 Zosta skazany na mier podczas procesu w Norymberdze i powieszony.

57

na stae okoo 50 osb, z czego wikszo zajmuje si wycznie pilnowaniem terenu i pasw startowych. Od lat 60. wadze wojskowe nie znajdoway pienidzy na modernizacj infrastruktury lotniska. Nie udao si wyremontowa drogi dojazdowej do portu, ani postawi nowego ogrodzenia. W efekcie, codziennie przez teren lotniska przechodzi kilkadziesit osb, skracajc sobie w ten sposb drog do miasta. Ja rzadko lataem na takie lotniska pod wzgldem owietlenia, jak lotnisko w Smolesku. Chodzi mi (o) brak owietlenia pasa, drg koowania, progu pasa. (...) Chciabym tylko zaznaczy, i wiea bya tylko z nazwy. Faktycznie by to parterowy barak. Nie jestem w stanie powiedzie, czy podczas zarwno naszego ldowania, jak i Tu-154 kto sta przy wiey z jakim urzdzeniem technicznym - zezna porucznik pilot Rafa Kowaleczko - drugi pilot jaka. Co rwnie istotne, w ostatnich latach nie znalazy si pienidze na nowoczesne systemy naprowadzania, uatwiajce pilotom bezpieczne ldowanie. Zabrako m.in. ILS - Inteligent Landing System, zamiast ktrego ustawiono dwie radiolatarnie typu NDB. Nadajniki NDB to anteny, ktre wysyaj samolotowi sygna w ksztacie odwrconego stoka, informujcy w jakim pooeniu znajduje si samolot. Jeli odchyla si od osi pasa startowego, radiolatarnie piszcz, zmuszajc pilota do ustawienia si w osi pasa. Sygna milknie, gdy powracaj do odpowiedniego pooenia. Sygna trwa tym duej, im wyej pilot jest nad radiolatarni. Korzystajc z ra- diolatarni NDB, pilot ma trzy wane punkty. Pierwszy - 10 km od pasa - to wysoko 500 m i pocztek cieki ldowania. Drugi punkt 6,1 km od progu pasa i wysoko 300 m. Ostatni to odlego 1, 1 km i wysoko 70-120 m. Rozpoczynajc podchodzenie do ldowania, pilot znajduje si 10 km od lotniska na wysokoci 500 m. Otrzymuje wwczas sygna pierwszego nadajnika NDB oddalonego,

58

jak wspomniano, o 6,1 km. Ustawia kt opadania tak, aby nad tym nadajnikiem znale si na wysokoci 300 m. Sygna pozwala ustawi samolot w osi do pasa. Samolot uzyskuje sygna od nadajnika i kieruje si na niego. Pilot ustawia si na zero (kierunek osi pasa). Przelatujc nad nadajnikiem uzyskuje znak - informacj (czerwona lampka oraz sygna), e przelatuje nad waciwym nadajnikiem. W tym miejscu moe sprawdzi odlego od lotniska. Potem nastpuje przestawienie igy wskanika i pilot otrzymuje sygna od drugiego nadajnika NDB, oddalonego o 1 lub 1,1 km od progu pasa. Odlego midzy radiola- tarniami powinna wic wynosi 5 lub 5,1 km. Jeli jest inaczej, pilot otrzymuje faszywy sygna co do odlegoci od pasa i moe le skierowa samolot. To za prowadzi do katastrofy. Obie radiolatarnie postawione w Smolesku, blisza i dalsza prowadzca, wyprodukowane zostay w latach 1981 i 1989, znajdoway si na wschodniej stronie pasa startowego. I nie dziaay tak, jak powinny. W dniu 10.04.2010 ustawiajc si na kursie ldowania, biorc wskazania GPS, wskazwka ARK, wskazujca dalsz radiolatarni, nakazywaa wprowadzenie poprawki w prawo, pomimo, e GPS wskazywa, e jestemy na osi centralnie na pas 259, biorc pod uwag wskazania ARK, wprowadziem poprawk w prawo i kontynuowaem podejcie, jak wyej zeznawaem. Wskanik GPS wskazywa w tym momencie, e kontynuuj podejcie z prawej strony cieki podejcia. Mona wobec tego wnioskowa, e wsprzdne lotniska (KTA) nie wskazyway rodka drogi startowej. Chciabym rwnie doda, e wprowadzajc odczytane z karty podejcia wsprzdne bliszej i dalszej radiolatarni, odlego midzy nimi nie wynosi 5,15 km tylko 4,5 km odczytane z GPS. Zrobiem to ju w Polsce po katastrofie. Nikogo jeszcze o tym nie informowaem. Prokuratura jest pierwszym organem, ktremu przekazuj t informacj zezna w ledztwie dowdca jaka porucznik pilot Artur Wosztyl. le zsynchronizowany system doprowadzi do szeregu komplikacji

59

Kontynuujc podejcie do podczas manewru ldowania. bliszej radiolatarni, zauwayem, e po przeczeniu na ARK (automatyczny radio kompas) na blisz nie mam jednoznacznych wskaza. Wskazwka ARK na przyrzdzie NPP wychylaa si okoo 10 stopni, raz w prawo raz w lewo. To wiadczyo, moim zdaniem, o nieprawidowej pracy radiolatarni. Podjem wobec tego decyzj o przeczeniu ARK na dalsz radiolatarni i kontynuowanie podejcia, uwzgldniajc wskazania teje radiolatarni. (...) Pomidzy dalsz a blisz, oprcz wiate APM nie widziaem adnego innego owietlenia lotniska. Identyczna sytuacja bya po wyldowaniu na pasie, tzn. nie widziaem owietlenia ani pasa ani te drg koowania zeznawa w prokuraturze dowdca Jaka-40. Mimo tych licznych niedogodnoci, 10 kwietnia, chwil po godzinie 7 rano, porucznik pilot Artur Wosztyl z wirtuozeri typow dla polskich pilotw posadzi jaka na pasie startowym lotniska Smolesk - Siewiernyj. Dziennikarze obecni na pokadzie, niewiadomi problemw z ldowaniem, szybko opucili pokad, przeszli formalnoci graniczne i udali si na cmentarz w Katyniu. Porucznik Wosztyl i dwaj jego koledzy zostali na lotnisku. Nie wiedzieli, e dziki temu stan si najwaniejszymi wiadkami katastrofy rzdowego samolotu. Sami mieli szczcie. Mga nie bya bardzo gsta i porucznik Wosztyl mg zobaczy pas. Nie by wic zdany na radiolatarni. Kapitan Protasiuk ldowa we mgle i nie widzia lotniska. I musia by zdany na radiola- tarnie. A te wprowadziy go w bd. Dlatego wanie by przekonany, e znajduje si na poprawnej ciece ldowania, cho tak nie byo. Czy to moliwe, aby osoby odpowiedzialne za lotnisko w Smolesku ustawiy radiolatarni w zych miejscach? Lotnisko funkcjonowao od 1920 roku, jako cz infrastruktury wojskowej. Sprawno wojska bya w ZSRR kwesti najwaniejsz. Ktokolwiek ustawiby

60

radiolatarni le, zostaby oskarony o sabota lub dywersj i skazany na mier lub na wiele lat agru. W aktach prokuratorskiego ledztwa nie ma adnych informacji pozwalajcych przypuszcza, e ktokolwiek zgasza zastrzeenia co do pracy radiolatarni lub jakiejkolwiek innej czci lotniskowej infrastruktury. Wniosek nasuwa si jeden, radiolatar- nie ustawiono le tu przed 10 kwietnia. Tu po godzinie 10 czasu rosyjskiego, kapitan Arkadiusz Protasiuk poinformowa kontrolerw o opuszczeniu przestrzeni powietrznej Biaorusi. Wlecia do Rosji i powoli zacz przygotowywa si do ldowania w Smolesku. Okoo 8:25 Lech Kaczyski zadzwoni z telefonu satelitarnego do swojego brata. Jarosaw Kaczyski: Rozmowa dotyczya tylko stanu zdrowia Mamy, niczego innego. Brat poradzi mi na koniec, ebym jeszcze si troch przespa, bo jestem bardzo zmczony. Pniej pojawiy si jakie pseudorewelacje medialne, jakobym mia naciska na mojego brata, aby koniecznie kaza pilotom ldowa. To jest informacja nieprawdziwa i bardzo dla mnie krzywdzca. Absolutnie nie miao to miejsca. Nigdy nawet by mi to do gowy nie przyszo, aby tak zrobi. Kto, kto twierdzi, e namawiaem brata, aby zmusza pilotw do ldowania, po prostu bezczelnie kamie. W pewnym momencie nasza rozmowa zostaa przerwana, ale nie zaniepokoio mnie to. Tak si czsto zdarzao przy rozmowach przez telefon satelitarny. Kilkanacie minut przed katastrof prezydent mia spokojny, opanowany gos. Jarosaw Kaczyski nie mia wic powodw przypuszcza, e za chwil wydarzy si co strasznego. Po godzinie 8:20 piloci tupolewa poczyli si ze swoimi kolegami z Jaka-40, by zapyta o warunki na lotnisku.

61

Dokadny zapis ich rozmw mia przedstawia stenogram z czarnych skrzynek udostpniony przez Rosjan stronie polskiej w czerwcu. Wszystko wskazuje na to, e zapis ten zosta umylnie sfaszowany. Dowody na to przedstawimy w kolejnej czci. Teraz wymienimy tylko dwa najwaniejsze. Pierwszy - opublikowany przez Rosjan zapis trwa duej ni wynosi maksymalny czas pracy rejestratora. Prawidowo dziaajcy rejestrator moe nagrywa dwie minuty krcej. Drugi - tre zapisu odnonie rozmw pilotw nie pokrywa si z zeznaniami zaogi jaka. Chory Mu zezna w prokuraturze, e czc si z kolegami z tupolewa powiedzia Arek tu Remek. Z kolei w oficjalnych stenogramach czytamy, e powiedzie mia Remek, jestem. Ale to nie wszystko. Dotychczas utajniony jest rejestrator, zawierajcy parametry lotu. Stenogramy z CVR (Cockpit Voice Register - rejestrator rozmw zaogi) dowodz za, e Tu-154M z Lechem Kaczyskim na pokadzie rozbi si dokadnie o godzinie 8:41:05,4 czasu polskiego. W tym momencie bowiem wedug oficjalnej wersji - koczy si zapis rejestratora CVR. Aby odpowiedzie na pytanie, co wydarzyo si w Smolesku, musimy wic posikowa si innymi rdami.

rdo pierwsze: raport z elektrowniW trakcie ledztwa wyszo na jaw, e samolot, tu przed upadkiem, zahaczy skrzydem o lini energetyczn w pobliu Smoleska. W wyniku tego, w pobliskiej elektrowni przesta funkcjonowa generator numer W602, ktry dostarcza prd w okolice lotniska Siewiernyj. 10 kwietnia, po poudniu, kierownictwo smoleskiej elektrowni powoao specjaln komisj, ktra miaa wyjani spraw. Tego samego dnia, po wnikliwym zbadaniu przebiegu zdarze, czonkowie komisji podpisali si pod protokoem, ktry ma istotne znaczenie dla sprawy. To Dokument zbadania faktu odczenia prdu. Z protokou wynika, e generator W-602 przesta dostarcza

62

prd do okolicznych domw o godzinie 10:39:35 czasu rosyjskiego. Zosta z powrotem uruchomiony (w trybie awaryjnym) o godzinie 10:41:11 przez dyurnego technika elektrowni Siewiernyj. Wtedy prd z powrotem popyn. I wtedy te zawyy syreny alarmowe w pobliu lotniska Siewiernyj. Moment ich wczenia zarejestrowa telefonem komrkowym nieznany autor filmu z miejsca upadku tupolewa. Film ten (wicej o nim w kolejnym rozdziale) zarejestrowa tajemnicze postaci krcce si przy wraku samolotu i dziwne odgosy przypominajce strzay z broni palnej. Co to oznacza? Na dostpnym w Internecie nagraniu z telefonu komrkowego, syreny alarmowe wczaj si w 34 sekundzie. Wczeniej, autor filmu bieg na miejsce zdarzenia i gono sapa. Jeli od godziny 10:41:11 (moment wczenia syren alarmowych) odejmiemy 34 sekundy, otrzymujemy godzin 10:40:37 czasu rosyjskiego. O tej dokadnie godzinie zostaa wczona kamera w telefonie komrkowym. Wyjcie telefonu, wczenie kamerki i ustawienie jej zwaszcza, gdy dzieje si to w biegu - zajmuje co najmniej 5 sekund. To by oznaczao, e autor tajemniczego nagrania dowiedzia si o upadku okoo godziny 10:40:32. To dowody, ktre w sposb niepodwaalny i bezsprzeczny wskazuj, e do upadku tupolewa musiao doj najpniej o godzinie 10:40:32 czasu rosyjskiego, czyli o 8:40:32 czasu polskiego. Ale najprawdopodobniej doszo wczeniej.

rdo drugie: prawa matematyki i fizykiKola - miejsce, w ktrym Tupolew uderzy o ziemi, znajduje si okoo kilometra od pasa startowego w Smolesku i dokadnie 250 m w linii prostej od miejsca uszkodzenia linii wysokiego napicia. O t lini samolot uderzy skrzydem dokadnie o godzinie 8:39:35. Jeli chcielibymy przyj oficjaln, rosyjsk wersj, e do katastrofy doszo