1 Zalącznik 2a Autoreferat 1. Imię i nazwisko: Iwona Malicka 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe – z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytulu rozprawy doktorskiej: 1998 - Dyplom magistra fizjoterapii, Wydzial Rehabilitacji Ruchowej Akademii Wychowania Fizycznego we Wroclawiu. 2003 - Uzyskanie stopnia doktora nauk o kulturze fizycznej, Wydzial Fizjoterapii Akademii Wychowania Fizycznego we Wroclawiu. Tytul rozprawy doktorskiej: „Charakterystyki silowo–prędkościowe mięśni tulowia kobiet leczonych z powodu raka sutka”. 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu od 01.10.2003 - adiunkt w Katedrze Fizjoterapii i Terapii Zajęciowej w Medycynie Zachowawczej i Zabiegowej na Wydziale Fizjoterapii AWF Wroclaw. 4. Wskazanie osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.): a) tytul osiągnięcia naukowego Osiągnięcie naukowe przedstawione jako jednotematyczny cykl czterech prac naukowych opublikowanych po uzyskaniu stopnia doktora nauk o kulturze fizycznej, objętych wspólnym tytulem: Rola rehabilitacji w przebiegu choroby nowotworowej i przywracaniu sprawności psychofizycznej.
23
Embed
Załącznik 2a Autoreferat 1. Imię i nazwisko: Iwona Malicka 2 ...
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
Załącznik 2a
Autoreferat
1. Imię i nazwisko: Iwona Malicka
2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe – z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania
oraz tytułu rozprawy doktorskiej:
1998 - Dyplom magistra fizjoterapii, Wydział Rehabilitacji Ruchowej Akademii
Wychowania Fizycznego we Wrocławiu.
2003 - Uzyskanie stopnia doktora nauk o kulturze fizycznej, Wydział Fizjoterapii Akademii
Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Tytuł rozprawy doktorskiej:
„Charakterystyki siłowo–prędkościowe mięśni tułowia kobiet leczonych z powodu
raka sutka”.
3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu
od 01.10.2003 - adiunkt w Katedrze Fizjoterapii i Terapii Zajęciowej w Medycynie
Zachowawczej i Zabiegowej na Wydziale Fizjoterapii AWF Wrocław.
4. Wskazanie osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o
stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.
U. nr 65, poz. 595 ze zm.):
a) tytuł osiągnięcia naukowego
Osiągnięcie naukowe przedstawione jako jednotematyczny cykl czterech prac
naukowych opublikowanych po uzyskaniu stopnia doktora nauk o kulturze fizycznej,
objętych wspólnym tytułem: Rola rehabilitacji w przebiegu choroby
nowotworowej i przywracaniu sprawności psychofizycznej.
2
b) (autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa)
Iwona Malicka, Katarzyna Siewierska, Bartosz Pula, Christopher Kobierzycki, Dominik
Haus, Urszula Paslawska, Marek Cegielski, Piotr Dziegiel, Marzena Podhorska-Okolow,
Marek Wozniewski. The effect of physical training on the N-methyl-N-nitrosourea-induced
mammary carcinogenesis of Sprague–Dawley rats. Experimental Biology and Medicine, DOI:
10.1177/1535370215587532 [IF: 2,26, MNiSW: 30.00]
Iwona Malicka, Małgorzata Stefańska, Marta Rudziak, Paweł Jarmoluk, Katarzyna
Pawłowska, Joanna Szczepańska-Gieracha, Marek Woźniewski. The influence of Nordic
walking exercise on upper extremity strength and the volume of lymphoedema in women
following breast cancer treatment. Isokinetics and Exercise Science, 2011; vol.19; nr 4; s.295-
304 [IF: 0.349, MNiSW:15.000]
Iwona Malicka, Joanna Szczepańska-Gieracha, Ewelina Jankowska, Marek Woźniewski,
Joanna Rymaszewska. Physical activity, life satisfaction and adjustment to illness in women
after treatment of breast cancer. Contemporary Oncology, 2011; vol. 15; nr 3; s.180-185 [IF:
0.107, MNiSW: 15.000]
Iwona Malicka, Aleksandra Kozłowska, Marek Woźniewski, Joanna Rymaszewska, Joanna
Szczepańska-Gieracha. The role of social support in women’s health and recovery processes.
Psychology Health & Medicine, DOI: 10.1080/13548506.2015.1009378 [IF: 1.532, MNiSW:
25.000]
We wszystkich wskazanych powyżej pracach habilitant miał wiodący udział na każdym
etapie powstawania pracy. Dokładne przedstawienie wkładu własnego autora oraz
oświadczenia współautorów powyższych prac przedstawiono w formie odrębnych
załączników do wniosku (załączniki nr 3).
c) omówienie celu naukowego ww. prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich
ewentualnego wykorzystania.
Rak piersi stanowi, zarówno na świecie jak i w Polsce, jeden z najistotniejszych
współczesnych problemów onkologicznych i społecznych; jest to najczęściej występujący
nowotwór złośliwy u kobiet (Knutson & Lange 2014). Rocznie na świecie diagnozuje się ok.
3
1,5 mln nowych przypadków raka piersi. Najwyższy wskaźnik zachorowalności obserwuje się
w krajach o wysokim stopniu rozwoju ekonomicznego, są to kraje Europy Zachodniej,
Ameryki Północnej, a także Australii i Nowej Zelandii (May 2014). Polska należy do krajów
o średniej zachorowalności na raka piersi, badania epidemiologiczne wskazują jednak na
tendencję wzrostową, obecnie rak piersi stanowi 20% wszystkich nowotworów złośliwych u
Polek. Ryzyko wystąpienia raka piersi w ciągu życia wynosi 12% i wzrasta wraz z wiekiem.
Najwyższy współczynnik zagrożenia (57%) obserwuje się u kobiet w przedziale wieku 50-69
lat. Ten przedział wiekowy zbiega się, niestety z okresem spadku aktywności fizycznej
obejmującej rekreację i sport w czasie wolnym.
Aktywność fizyczna należy do głównych elementów zdrowego stylu życia i odgrywa
istotną rolę w promocji zdrowia, polega na działaniu prewencyjnym, które przyczynia się do
zmniejszania ryzyka rozwoju chorób cywilizacyjnych, w tym nowotworów złośliwych. Jej
brak uznawany jest za przyczynę utraty zdrowia (Clelend i wsp. 2013). U kobiet leczonych z
powodu raka piersi systematyczne podejmowanie aktywności fizycznej ma dodatkowe,
istotne znaczenie; aktywność fizyczna pełni bowiem kluczową rolę w rehabilitacji. Powoduje
nie tylko poprawę ogólnej sprawności i wydolności organizmu, ale także może łagodzić
objawy psychiczne choroby i jej leczenia. Odpowiednio dobrana aktywność fizyczna może
także zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby lub przedwczesnej śmierci (Irwin i wsp. 2008,
Holick i wsp. 2008).
Każdy rodzaj wysiłku fizycznego jest więc ważny, a aktywność fizyczna może
przejawiać się w różnych formach. Wśród kobiet leczonych z powodu raka piersi preferowane
są grupowe formy zajęć, najczęściej oferowane przez stowarzyszenia amazonek. Zajęcia w
grupie stanowią z kolei dodatkowo rodzaj wsparcia społecznego, zarówno emocjonalnego jak
i praktycznego, które również w istotny sposób wpływa na proces zdrowienia.
W związku z szacowanym wzrostem częstości zachorowań na raka piersi i
równoczesnym wydłużeniem czasu przeżycia już chorujących, grupa kobiet po leczeniu z
powodu raka piersi będzie stanowić w najbliższych latach znaczącą i rosnącą populację, stąd
także szczególna potrzeba określenia możliwości utrzymujących ich dobry stan
psychofizyczny. Celem prezentowanego cyklu było określenie roli rehabilitacji w przebiegu
choroby nowotworowej i przywracaniu sprawności psychofizycznej.
4
Praca pt. The effect of physical training on the N-methyl-N-nitrosourea-induced
mammary carcinogenesis of Sprague–Dawley rats.
Aktywność fizyczna uznawana jest za modyfikowalny czynnik ryzyka raka piersi;
wyniki badań pozostają jednak niejednoznaczne. Pod wpływem treningu fizycznego
obserwuje się zarówno regresję jak i progresję nowotworu piersi. Szczególną uwagę zwraca
się na poziom intensywności wysiłku fizycznego (Cohen 1991, Thompson i wsp. 1995a,
Thompson i wsp. 1995b, Whittal-Strange i wsp. 1998, Westerlind i wsp. 2002, Westerlind i
wsp. 2003, S’eaz i wsp. 2007).
Ze względu na ograniczenia wynikające z charakteru badań w populacji ludzkiej,
powyższa praca ma charakter eksperymentalny. Podstawowymi gatunkami będącymi
przedmiotem badań eksperymentalnych nowotworów piersi, ze względu na ich najbardziej
zbliżoną do gruczołów ludzkich strukturę i funkcję, są szczury i myszy (Cardiff & Wellings
1999). Podstawowa jednostka gruczołu piersiowego ludzi zwana jest jednostką przewodowo-
zrazikową (terminal duct lobular unit – TDLU). Struktura ta utworzona jest z końcowego
przewodu zewnątrz zrazikowego oraz przewodu śródzrazikowego i uchodzących do niego
pęcherzyków wydalniczych (Niemiec & Ryś 2009). Z kolei u gryzoni, strukturą wykazującą
podobieństwo zarówno we wzroście, rozwoju i patologii jest terminal end buds (TEBs). Obie
te struktury – TDLU u ludzi i TEBs u gryzoni są najbardziej podatnymi na działanie
czynników rakotwórczych. Dzięki tej zależności możliwe jest prowadzenie badań
porównujących proces karcinogenezy oraz rozwój nowotworu piersi u obu gatunków (Wang i
wsp. 2009). Uznanym środkiem wywołującym proces nowotworowy raka piersi jest
powszechnie stosowany w tego typu badaniach N-metylo N-nitrozomocznik (MNU) (Ko i
wsp. 2008).
Omawiane badania wykonano u 50 samic szczurów szczepu Sprague-Dawley, które
zostały losowo przydzielone do grup: kontrolna vs poddana treningowi fizycznemu o różnych
poziomach intensywności. Grupę kontrolną – I stanowiło 14 szczurów, grupę II o niskim
poziomie intensywności 12 szczurów, grupę III o umiarkowanym poziomie intensywności 12
szczurów oraz grupę IV o wysokim poziomie intensywności 12 szczurów. Wszystkim
zwierzętom podano dootrzewnowo MNU w dawce 180 mg/kg masy ciała, po czym szczury z
grupy II, III i IV bezpośrednio po podaniu MNU zostały poddane 12-tygodniowemu
nadzorowanemu treningowi fizycznemu na 3-stanowiskowej bieżni ruchomej dla zwierząt
doświadczalnych Exer 3/6 firmy Columbus. Prędkość przesuwu bieżni i czas trwania treningu
były stopniowo zwiększane zależnie od poziomu jego intensywności. Natomiast szczury z
5
grupy kontrolnej po podaniu nitrozomocznika nie były poddane treningowi fizycznemu, ale
przebywały przez 12 tygodni w klatkach w takich samych warunkach jak szczury z grup
ćwiczących. Po 12 tygodniach od podania MNU szczury zostały uśpione przez podanie
dootrzewnowo 60mg/kg masy ciała ketaminy oraz 0,5 mg/kg masy ciała medetomidyny.
Analizie poddano guzy, oceniono liczbę wyindukowanych guzów w odniesieniu do każdej z
grup oraz ich objętość, określono rozpoznanie histopatologiczne oraz stopień proliferacji
(Ki67) i apoptozy (TUNEL). U szczurów poddanych treningowi o umiarkowanej lub
wysokiej intensywności wystąpiły tylko pojedyncze guzy u 40% zwierząt w każdej z grup,
podczas gdy w grupie kontrolnej lub o niskiej intensywności treningu fizycznego guzy
stwierdzono odpowiednio u 64% i 67% zwierząt, w tym u ponad 30% od 2 do nawet 7 guzów
u jednego osobnika. Największą całkowitą objętość guzów stwierdzono w grupie o niskim
poziomie intensywności, a najmniejszą w grupie o wysokim poziomie intensywności treningu
fizycznego. Uzyskane różnice nie były jednak istotne statystycznie. Nie zaobserwowano także
istotnego wzrostu ekspresji antygenu Ki-67 w grupach treningowych w porównaniu z grupą
kontrolną. Wykazano natomiast istotnie statystyczną wyższą liczbę komórek pozytywnych w
TUNEL dla grup trenujących w porównaniu z grupą kontrolną. Uzyskane wyniki wskazują,
że apoptoza może być jednym z mechanizmów zmniejszających ryzyko rozwoju
nowotworów złośliwych pod wpływem treningu fizycznego. Największe znaczenie wydaje
się mieć trening o umiarkowanym poziomie intensywności.
Praca pt.: The influence of Nordic walking exercise on upper extremity strength and the
volume of lymphoedema in women following breast cancer treatment.
Najbardziej rozpowszechnioną, a także najczęściej podejmowaną formą aktywności w
codziennym życiu każdego człowieka jest marsz. Stosowaną od niedawna formą marszu jest
trening marszowy typu Nordic Walking, podczas którego wykorzystuje się profesjonalne kije.
Trening marszowy jest zdecydowanie najprostszą i najbardziej dostępną formą ćwiczeń
aerobowych, umożliwia łatwe dawkowanie adekwatne do wieku i tolerancji wysiłkowej
ćwiczącego. Zmiany, które zachodzą w organizmie człowieka pod wpływem systematycznie
powtarzanej aktywności fizycznej mają charakter adaptacyjny. Oznacza to, że sukcesywnie
zwiększa się zakres wysiłku jakiemu może sprostać organizm człowieka. Ta forma
aktywności fizycznej stosowana u kobiet leczonych z powodu raka piersi przyczynia się
jednak nie tylko do poprawy ogólnej sprawności i wydolności fizycznej, ale dzięki
zaangażowaniu podczas tego treningu w dużej mierze obręczy barkowej, kończyny górnej
6
oraz tułowia obserwuje się także zwiększanie zakresu ruchu i wytrzymałości mięśni w
obrębie kończyny górnej. Dodatkowo uruchamiana jest pompa mięśniowo-naczyniowa, która
z kolei ułatwia transport chłonki z miejsc zagrożonych bądź objętych obrzękiem chłonnym
(Sprod i wsp. 2005, Jönnson & Johannson 2009). Zaburzenia ruchomości kończyny górnej po
stronie operowanej oraz obrzęk chłonny to najczęstsze problemy występujące po leczeniu z
powodu raka piersi (Mc Neely i wsp. 2010, Ay i wsp. 2014, Sackey i wsp. 2014, De Groef i
wsp. 2015).
Badaniami objęto 38 kobiet leczonych z powodu raka piersi, które losowo zostały
podzielone na 2 grupy. Grupę badaną stanowiły 23 kobiety, uczestniczące w 8 tygodniowym
treningu marszowym o charakterze Nordic Walking. Grupę kontrolną: 15 kobiet
nieuczestniczących w żadnym programie rehabilitacyjnym. U wszystkich oceniono siłę
mięśni w zamkniętym łańcuchu dla ruchu pchnięcia i ciągnięcia kończyny górnej, zarówno
strony zdrowej, jak i operowanej na stanowisku do badań izokinetycznych Multi Joint 3 PRO
MVP firmy Biodex Medical System oraz dokonano pomiarów obwodów, określając wielkość
obrzęku chłonnego przy pomocy oprogramowania Limb Volumes Professional version 5.0.
W badanej grupie kobiet leczonych z powodu raka piersi wykazano, że trening marszowy o
charakterze Nordic Walking poprawił czynność mięśni: piersiowego większego, zębatego
przedniego, trójgłowego ramienia oraz prostownika palców kończyny górnej po stronie
operowanej oraz nie spowodował wystąpienia ani nie nasilił wielkości obrzęku chłonnego.
Na podstawie powyższych wyników można stwierdzić, że trening marszowy o charakterze
Nordic Walking może być powszechnie i bezpiecznie stosowany jako nowa forma
rehabilitacji wśród kobiet po leczeniu raka piersi. Dzięki poprawie czynności mięśni można
mówić o łatwiejszym wykonywaniu czynności dnia codziennego, dzięki czemu kobieta po
leczeniu onkologicznym może odzyskać swoją niezależność.
Praca pt.: Physical activity, life satisfaction and adjustment to illness in women after
treatment of breast cancer
Leczenie raka piersi, mimo wprowadzania oszczędzających zabiegów chirurgicznych,
nadal niesie za sobą niekorzystne skutki. Z występującymi dolegliwościami fizycznymi
związane są dodatkowo problemy psychiczne. Jakość życia kobiet po leczeniu z powodu raka
piersi znacznie się obniża, obserwuje się długotrwały stres, uzależnienie od innych osób oraz
zmiany w wyobrażeniu własnego ciała (Bluethmann i wsp. 2015).
7
Aktywność fizyczna wpływa nie tylko na poprawę ogólnego stanu fizycznego
leczonych z powodu raka piersi kobiet, ale ma także pozytywny wpływ na ich stan
emocjonalny. Redukcji ulegają objawy lękowe i depresyjne, w efekcie następuje poprawa
jakości życia i lepsze funkcjonowanie w życiu codziennym. Pośrednie korzyści płynące z
aktywności fizycznej osób z przewlekłą, zagrażającą życiu chorobą to wzrost współpracy i
pozytywnej postawy wobec długoterminowej terapii i procesu zdrowienia.
Badania przeprowadzono w grupie 36 kobiet po leczeniu z powodu raka piersi w
średnim wieku 59 lat (±10,2). U wszystkich przeprowadzono ocenę podejmowanej
aktywności fizycznej oraz zastosowano właściwe dla chorób onkologicznych badanie stanu
psychicznego z wykorzystaniem Skali Przystosowania Psychicznego do Choroby
Nowotworowej (Mental Adjustment to Cancer Scale, Watson i wsp. 1994) oraz Akceptacji
Choroby (Acceptance of Illness Scale: AIS, Juczyński 2001) i Satysfakcji z Życia
(Satisfaction with Life Scale: SWLS, Diener i wsp. 1985, Pavot i wsp. 1993).
Badane kobiety cechowała wysoka świadomość, co do roli aktywności fizycznej w
powrocie do zdrowia po leczeniu choroby nowotworowej. 94% kobiet z omawianej grupy
uważało, iż regularne podejmowanie aktywności fizycznej jest konieczne, a 82% kobiet
uznało, że po operacji poświęca więcej czasu na rekreację ruchową niż przed zabiegiem.
Większa liczba podejmowanych form aktywności fizycznych istotnie wiązała się z cechą
„duch walki” w skali Mini-MAC. Ważną rolę w odniesieniu do jakości życia odegrały
wycieczki turystyczne oraz taniec.
Wycieczki turystyczne zaspokajają potrzeby związane z odnową sił psychicznych i
fizycznych, co dla człowieka przebywającego stale w tym samym środowisku i zatraconego w
codziennych obowiązkach, może mieć duże znacznie. Uczestnicy wycieczek stwierdzają, że
aktywność turystyczna odrywa ich od codziennych trosk, jest przerywnikiem w monotonii
życia i daje możliwość kontaktowania się z innymi ludźmi, co przeciwdziała m.in. poczuciu
osamotnienia. Ponadto turystyka daje niezależność i wyzwolenie. Umożliwia doświadczanie
poczucia wolności i samodzielnego dokonywania wyborów, zaspokaja pragnienie nowych
doświadczeń, sprzyja regeneracji sił i potęgowaniu zdrowia (Zamłyńska 2005). Uprawianie
turystyki nie tylko więc kształtuje postawę aktywnego stylu życia, ale także uczy
pokonywania barier, niweluje obawy przed wysiłkiem, wykształcając postawę odwagi i siły
wewnętrznej (Przecławski 1984).
Z kolei kobiety zgłaszające taniec jako jedną z form regularnej aktywności fizycznej uzyskały
większą satysfakcję z życia oraz lepszą akceptację choroby i ograniczeń z nią związanych.
8
Wielu autorów opisuje szczególne zalety tańca, który wzbudza spontaniczność, uwalnia od
napięć poprzez możliwość wyrażenia nagromadzonych emocji, a także pogłębia świadomość
własnego ciała (Cohen & Walco 1999, Sandel i wsp. 2005). Dlatego też wzrasta
zainteresowanie choreoterapią stosowaną jako uzupełnienie klasycznej rehabilitacji w
różnych jednostkach chorobowych. W przypadku kobiet leczonych z powodu raka piersi,
gdzie często z uwagi na utratę piersi w szczególny sposób zostaje zaburzony wizerunek
własnego ciała, taniec może mieć ogromne znaczenie w odbudowie poczucia własnej
wartości, kobiecości i atrakcyjności fizycznej.
Praca pt.: The role of social support in women’s health and recovery processes
U osób przewlekle chorych jest jeszcze jeden ważny czynnik wpływający na jakość
życia, jest to wsparcie społeczne. Niskie wsparcie społeczne może być czynnikiem
psychospołecznym, który przyczynia się do wywołania choroby (Fretias i wsp. 2013).
Natomiast w okresie rekonwalescencji pomoc ze strony innych osób ułatwia funkcjonowanie
oraz daje poczucie komfortu psychicznego, a co za tym idzie podnosi jakość życia (Requena i
wsp. 2009, Mollaoğlu i wsp. 2010). Uważa się, że wsparcie emocjonalne silnie wpływa na
nasze zdrowie (Berkman i wsp. 2000, Uchino 2006, Melchiorre i wsp. 2013). Badania
pokazują, że w trudnej sytuacji życiowej, jaką jest ciężka choroba somatyczna kobiety
bardziej niż mężczyźni poszukują wsparcia społecznego (Ernstmann i wsp. 2009, Bencova i
wsp. 2013). W dostępnej literaturze brakuje jednak analiz porównujących stan psychiczny i
rolę wsparcia społecznego w różnych jednostkach chorobowych u kobiet; ze społecznego
punktu widzenia podjęcie takich badań wydaje się uzasadnione. W przeprowadzonych
badaniach porównywano wybrane aspekty funkcjonowania psychicznego dwóch grup
pacjentek - leczonych operacyjnie z powodu choroby serca i leczonych operacyjnie z powodu
raka piersi. Choroby te stanowią nie tylko najczęstszą przyczynę zgonów, ale wciąż
obserwuje się stały wzrost liczby ich zachorowań (Pośnik-Urbańska & Kawecka-Jaszcz
2006).
Badaniami objęto 48 kobiet w średnim wieku 66,04 (±8,3) lat, które podzielono na
dwie grupy zgodnie z diagnozą kliniczną. Pierwszą grupę stanowiły 23 kobiety po operacji
serca. Do grupy drugiej zakwalifikowano 25 kobiet leczonych z powodu raka piersi
zrzeszonych we Wrocławskim Klubie Amazonek Femina Fenix. U wszystkich kobiet
przeprowadzono badania stanu psychicznego z wykorzystaniem: Skali Satysfakcji z Życia
(Satisfaction with Life Scale, SWLS: Diener i wsp. 1985, Pavot i wsp. 1993), Skali
9
Akceptacji Choroby (Acceptance of Illness Scale, AIS: Juczyński 2001), Inwentarza Depresji