Biblioteka z wolnym dostępem – jak budować i urządzić? Lilianna Nalewajska Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie
Biblioteka z wolnym dostępem –
jak budować i urządzić?
Lilianna NalewajskaBiblioteka Uniwersytecka w Warszawie
Biblioteka z wolnym dostępem
Rozwiązania architektoniczne
Rozwiązania organizacyjne
Typ biblioteki
Struktura biblioteki
Funkcje biblioteki (podstawowe + dodatkowe)
Biblioteka akademicka
• Główne funkcje biblioteczne:
- Gromadzenie
- Opracowanie
- Udostępnianie
- Działalność informacyjna
• Miejsce uczenia się
• Instytucja kultury
• Miejsce imprez artystycznych, edukacyjnych
• Serce uczelni
• Miejsce spotkań towarzyskich
Wolny dostęp
• Planowanie wolnego dostępu – podstawą programu użytkowego
• Zapewnia elastyczność w wymiarze funkcjonalno-przestrzennym
• Daje możliwość przystosowania do przyszłych zmian organizacyjnych
• Spełnia postulaty współczesnego budownictwa bibliotecznego
„Ten Commandments”Harry Faulkner-Brown
Budynek biblioteczny powinien być /wybór/:
- elastyczny
- dostępny
- rozszerzalny
- zorganizowany
- wygodny
- bezpieczny
- ekonomiczny w eksploatacji.
Wolny dostęp
• Zapewnia szybki i samodzielny dostęp do księgozbioru i innych usług bibliotecznych (kopiowanie, internet, e-zbiory)
• Umożliwia adaptowanie nowych rozwiązań użytkowych, funkcjonalnych i usługowych w przyszłości
• Zapewnia elastyczność i możliwość przeorganizowania struktury wnętrza
Wolny dostęp – w jakiej bibliotece?
• Wolny dostęp do księgozbioru – na dużą skalę sprawdza się w bibliotekach akademickich –przykład: Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie (ok. 400 tys. egzemplarzy w wolnym dostępie na 2 poziomach), Biblioteka Uniwersytecka w Glasgow (ok. 2,5 mln egzemplarzy w wolnym dostępie na 10 piętrach)
• Planowanie:
- typ biblioteki
- typ użytkownika
- potrzeby biblioteki (wielkość budynku, wielkość księgozbioru, rodzaj zbiorów tradycyjne/elektroniczne, wyposażenie, usługi)
- możliwości biblioteki (lokalowe, finansowe)
- potrzeby użytkownika
- współdziałanie biblioteki i otoczenia
- możliwości reagowania na zmiany i potrzeby w przyszłości.
Planowanie• Konieczna ścisła współpraca architekta i
projektanta wnętrz z bibliotekarzami
• Rozpoznawanie i przewidywanie kierunków zmian w bibliotece (wzrost/spadek liczby użytkowników; zmniejszenie/wzrost zasobów tradycyjnych; wzrost zasobów elektronicznych = zwiększenie zapotrzebowania na odpowiedni sprzęt)
• Biblioteka – miejsce uczenia się (sale pracy grupowej, kabiny pracy indywidualnej, sale wykładowe)
Jak budować?
• Łatwiej planować w nowym budynku niż przerabiać istniejące
• Wolny dostęp = otwarta przestrzeń
• Konstrukcja szkieletowa, z powtarzającym się modułem wspartym na podporach – wnętrze bez podziałów wewnętrznych, elastyczne, przejrzyste, łatwe do aranżacji
• Odpowiednia wytrzymałość stropów (należy przewidzieć docelową wielkość księgozbioru ustawionego w wolnym dostępie – obciążenie stropów)
Biblioteka Uniwersytecka w WarszawieHol katalogowy
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie
(„Magazyn Budowlany” 1999, nr 7)
Rzut poziomu ± 0,00
Rzut poziomu +1
Rzut poziomu +2
Biblioteka otwarta na zmiany = biblioteka otwarta na każdego
użytkownika
• Biblioteka otwarta na zmiany = otwarta na użytkowników niepełnosprawnych
• Biblioteka bez barier - dostosowanie budynków dla osób niepełnosprawnych – wymóg współczesnego budownictwa
• Biblioteka z wolnym dostępem – przystosowana dla osób niepełnosprawnych
• Zapewnienie łatwego i samodzielnego dostępu do księgozbioru i usług bibliotecznych – zwiększenie poczucia integracji ze społeczeństwem
Organizacja wnętrza• Biblioteka otwarta na zmiany – gotowa na
reorganizację wnętrza, dostosowanie do nowych potrzeb i wymogów
• Wolny dostęp w otwartej przestrzeni – gwarancja możliwości i łatwości wprowadzania zmian
• Organizacja wnętrza z wolnym dostępem - zrozumiała i przejrzysta dla użytkowników, urządzona odpowiednio do sposobu postępowania użytkowników (informacja wejściowa, ogólna, katalogi, samodzielne odszukanie książek na półce)
Otwarta przestrzeń, brak przepierzeńBiblioteka Uniwersytecka w Warszawie
InformatoriumBiblioteka Uniwersytecka
w Warszawie
Welcome DeskBiblioteka Uniwersytecka
w Glasgow
Organizacja wnętrza
Stanowiska pracowników
• Prawidłowe rozplanowanie stanowisk pracy pracowników (wypożyczalnia, informacja ogólna i dziedzinowa) pod względem ich lokalizacji oraz pełnionej funkcji w dostosowaniu do ewentualnych zmian (np. zmniejszenie liczby stanowisk w wypożyczalni po wprowadzeniu urządzeń do samodzielnego wypożyczania)
• Zapewnienie miejsc do pracy merytorycznej dla pracowników (stanowiska informatorów dziedzinowych w wolnym dostępie czy poza nim?)
Miejsca dla czytelników
• Wolny dostęp nie zapewnia komfortu pracy w ciszy –konieczne wydzielenie czytelni oraz miejsc pracy cichej
• Wydzielenie sal pracy grupowej i kabin pacy indywidualnej (również dla użytkowników niepełnosprawnych)
• Wydzielenie miejsc ze stanowiskami komputerowymi, szczególnie w przypadku dużej liczby komputerów
Miejsca pracy dla czytelnikówBiblioteka Uniwersytecka
w Warszawie
Biblioteka Uniwersytecka w GlasgowMiejsca do pracy grupowej ze stanowiskami komputerowymi
– możliwość re-aranżacji wnętrza
Stanowiska komputerowe
Biblioteka Uniwersytecka w Glasgow
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie
Czytelnia Ogólna Paraczytelnia, poziom 2
WyposażenieOczekiwania użytkowników:
• Dostosowywanie wyposażenia (ilościowo i jakościowo)
- komputery
- urządzenia kserograficzne, skanery samoobsługowe
- urządzenia do samodzielnego wypożyczania książek
- funkcjonalne rozmieszczenie przyłączy do komputerów prywatnych (listwy przy stolikach, nie w podłodze!)
• Wydłużanie czasu otwarcia biblioteki (możliwe przy
zainstalowaniu urządzeń do samodzielnych wypożyczeń i zwrotów książek)
Biblioteka Uniwersytecka w Glasgow
Urządzenia do samoobsługowego wypożyczania
Dziękuję za uwagę