Yuwaluk Chanachai1, Ronglarp Sukmasuang1* & Prateep … · 2016-06-22 · S = จ านวนชนิดในสังคม Pi = สัดส่วนของชนิด I ในสังคม

ความหลากชนดและความมากมายของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก ในปาเบญจพรรณ เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ จงหวดกาญจนบร

Species Diversity and Abundance of Small Mammals

in the Mixed Deciduous Forest, Salakphra Wildlife Sanctuary, Kanchanaburi Province

ยวลกษณ ชนะชย1* รองลาภ สขมาสรวง1 และ ประทป ดวงแค1 Yuwaluk Chanachai1, Ronglarp Sukmasuang1* & Prateep Duengkae1

ABSTRACT

The study of Species Diversity and Abundance of Small Mammals in the Mixed Deciduous

Forest, Salakphra Wildlife Sanctuary by live - trapped, was conducted during May 2014 to April

2015. A total of 3,888 trap nights and trap success for live traps was 5.17%, we can captured 147

individuals from 7 species (6 genera, 3 families and 2 orders). The Shannon-Wiener indices (H') in

the Mixed Deciduous Forest, Salakphra Wildlife Sanctuary in 1 whole year equaled 1.43, were

highest in August (H’ = 1.42) and lowest in February (H’ = 0.50). We calculated a Relative

Abundance (RA) of small mammals in study area and classified to 5 categories: very common,

common, moderate common, uncommon, rare and very rare. Maxomys surifer was very common

species and widely distributed in this area. The finding can be used to as information about small

mammals shedding light of important roles in ecological system and environmental management.

Furthermore, we can used this knowledge for manage species or population of small mammals in the

Mixed Deciduous Forest.

Keywords: Diversity, Abundance, Small mammals, Live - trap

1ภาควชาชววทยาปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กรงเทพฯ * E-mail: [email protected]

บทคดยอ

การศกษาความหลากชนดและความมากมายประชากรของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก ในปาเบญจพรรณ เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระโดยวธการวางกรงดก ตงแตเดอน พฤษภาคม พ.ศ. 2557 ถง เดอนเมษายน พ.ศ. 2558 รวมทงหมด 3,888 กบดกคน คดเปนความส าเรจในการวางกรงดกสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก 5.17% สามารถจบสตวไดทงหมด 147 ตว โดยจ าแนกสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทจบไดออกเปน 7 ชนด 6 สกล 3 วงศ 2 อนดบ คาดชนความหลากหลาย H’ ของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกบรเวณปาเบญจพรรณ เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ ตลอด 1 ปทท าการศกษา พบวามคาเทากบ 1.43โดยเดอนสงหาคมมคาดชนความหลากหลายสงสดเทากบ 1.42 และเดอนทมคาดชนความหลากหลายต าทสด คอ เดอนกมภาพนธ เทากบ 0.50 ศกษาความชกชมสมพทธของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกโดยจ าแนกความชกชมออกเปน 5 ระดบ จากการศกษาพบวาหนฟานเหลอง (Maxomys surifer) เปนชนดทพบ

ไดบอยมาก และมการกระจายครอบคลมตลอดพนท ผลการศกษาทไดครงนสามารถใชเปนขอมลเกยวกบสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทมบทบาทส าคญในระบบนเวศ และสามารถน าไปใชประโยชนในการจดการสภาพแวดลอม การจดการชนดและประชากรของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกในปาเบญจพรรณตอไป ค าส าคญ: ความหลากหลาย, ความมากมาย, สตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก, กรงดก

ค าน า สตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกในอนดบสตวฟนแทะ (Rodentia) และอนดบกระแต (Scandentia)

เปนสตวปากลมหนงทสามารถพบเหนไดทวไป ตงแตในพนทปาธรรมชาตไปจนถง ถนอาศยของมนษยทงยงมบทบาทส าคญในระบบนเวศเชน ชวยกระจายเมลดพช ท าลายเมลดพชและกลาไม (Suzuki et al., 2007; Aedler and Kestell, 1998; Asquith et al., 1999; Guariguata et al., 2000) ผสมเกสรดอกไม (Chakravarthy and Thyagaraj, 2012) เปนอาหารทส าคญของสตวกนเนอบางชนด เชน นกแสก และง (Vieira et al., 2009; Wright et al., 1994) เปนตน รวมถงใชเปนสตวทดลองเพอการศกษาทางวทยาศาสตรและการแพทย แตในทางกลบกนสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกบางชนดกมบทบาทเชงลบ เชน เปนแหลงของโรคทส าคญ (Sripho, 2010) ท าลายผลผลตทางการเกษตรและทรพยสน เปนตน เนองจากสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกเจรญเตบโตไดเรว มอตราการสบพนธสงและตกลกไดครงละมากๆ จงชวยใหเพมขนาดประชากรไดอยางรวดเรว อกทงมความสามารถในการปรบตวใหเขากบถนอาศยทมความหลากหลายและสภาพแวดลอมทมลกษณะเปนหยอมๆ ทนตอสภาพถนอาศยทมการเปลยนแปลงไดเปนอยางด (Suzuki et al., 2007; Wells et al., 2004) จงมกนยมใชเปนดชนวดทางชวภาพ (biological indicators) สภาพพนทปา เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระเปนเขตรกษาพนธสตวปาแหงแรกของประเทศไทยทไดรบการประกาศจดตงเมอวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2508 นบวาเปนพนทหนงซงรวมความหลากหลายทางชวภาพของพชพรรณและสตวปาชนดตางๆจ านวนมาก อยางไรกตามในปจจบนเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระถกบกรกโดยชาวบานทอาศยอยโดยรอบเพอบกเบกพนทเกษตรกรรมและการเกบของปา เชน หนอไม ผกหวานปา เหดโคน และไมไผ รวมทงนายทนทตองการทดนเพอด าเนนกจกรรมตางๆ โดยเฉพาะการกอสรางรสอรท ซงสามารถพบเหนไดทวไปในพนทรอบๆเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ สงเหลานลวนสงผลกระทบตอความสมดลของระบบนเวศโดยรวมของพนท

ผลการศกษาความหลากชนดและความมากมายประชากรของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกบรเวณปาเบญจพรรณในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระครงน นอกเหนอจากการทราบจ านวนชนด และจ านวนประชากรทอาจผนแปรไปตามฤดกาล ปจจยแวดลอม สภาพภมประเทศ การรบกวนพนททงทเกดโดยธรรมชาตและทเกดจากมนษยแลว ขอมลความรทไดสามารถน ามาใชในการจดการเพอรกษาความสมดลของระบบนเวศ โดยเฉพาะในดานของการจดการประชากรสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทเปนเหยอส าคญของสตวผลา รวมถงการสบตอพนธของพรรณไม และ ชวยเพมความเขาใจในดานความสมพนธของปาผลดใบกบชนดและจ านวนสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทงในพนทน และในพนทอนของประเทศ เพอใหเกดประโยชนตามความเหมาะสมตอไป

อปกรณและวธการ

การเกบขอมลภาคสนาม ส ารวจความหลากชนดและความชกชมของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกในอนดบสตวฟนแทะ (Rodentia) และอนดบกระแต (Scandentia) บรเวณปาเบญจพรรณในหนวยพทกษปาสลกพระ เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ จงหวดกาญจนบร ดวยวธ grid method โดยประยกตตาม Barnett and Dutton (1995); Martin et al. (2001) วางแปลงส ารวจเปนกรดขนาด 9 x 9 จ านวน 3 แปลงใชกรงดกขนาด 15 x 15 x 30 เซนตเมตรส าหรบดกจบสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกในอนดบสตวฟนแทะและอนดบกระแตโดยเวนระยะหางแตละกรง เทากบ 20 เมตร จะไดจ านวนกรงทงหมด 81 กรงตอหนงแปลงดงแสดงในภาพท 1 ใชกลวยน าวาสกเปนเหยอลอ เปดกรงดกเปนเวลา 4 คนตดตอกน (trap night) ตรวจเชคกรงวนละสองครงคอ ชวงเชาเวลา 7.00 - 10.00 น. และชวงบายในเวลา 15.00 - 18.00 น. เรมท าการศกษาโดยเกบขอมลแตละแปลงสลบกนจนครบ 1 ป ตงแตเดอน พฤษภาคม พ.ศ. 2557 - เมษายน พ.ศ. 2558 เมอสตวตดกรงดกจะท าการจ าแนกชนดในภาคสนามโดยใชคมอของ Lekagul and McNeely (1988) ; Francis (2008) และ Duengkae (2007) กรณทไมสามารถจ าแนกชนดไดจะถายรปมาเปรยบเทยบกบตวอยางสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทมอยภายในพพธภณฑธรรมชาตวทยา องคการพพธภณฑวทยาศาสตรแหงชาต (อพวช.) จากนนจงท าเครองหมายเปนรายตวโดยการฝง PIT Tags ซงเปนไมโครชพทมระบบตวเลขซงไมซ ากนเพอใชระบตวสตว โดยใชเครองฉดฝง PIT Tags ไวใตผวหนงบรเวณกลางหลงระหวางไหลทงสองขาง ใชเครองอาน (handheld reader) ในการอานรหสและจดบนทกเพอปองกนในกรณทเกดการสญหายของเครองหมายทท าไวบนตวสตว ท าการจ าแนกเพศและโครงสรางชนอายโดยการวดขนาดและชงน าหนก อยางไรกตามสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทจบไดตงแตครงท 2 เปนตนไปจะตองตรวจสอบดวย

เครองอานรหส หากยงไมไดท าเครองหมายกจะท าการฝง PIT Tags หากตวทจบไดเปนตวทถกท าเครองหมายแลวจะท าการจ าแนกโครงสรางชนอายและวดขนาดสวนตางๆ เทานน แลวจงท าการปลอยคนสธรรมชาต ตามพกดกรงทจบสตวได

ภาพท 2 การวางกรงดกในแตละกรด

การวเคราะหขอมล 1. ค านวณดชนความหลากหลาย (diversity indices) ของชนดสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกในบรเวณปาเบญจพรรณ เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ จงหวดกาญจนบร แตละชวงเวลาการศกษา โดยใช Shannon -Wiener index (Shannon and Weaver, 1949) ซงค านวณไดจากสมการ

s

i

ii PPH1

)ln('

เมอ H’= คาดชนความหลากหลายของ Shannon - Wiener

S = จ านวนชนดในสงคม Pi = สดสวนของชนด I ในสงคม หรอ pi = ni/N, ni = 1, 2, 3,…,s

2. ความชกชมสมพทธ (Relative abundance) เปนการวเคราะหถงความมากนอยของสตว โดยนบจ านวนครงทดกจบได หารดวยจ านวนครงทส ารวจ โดยค านวณไดจาก

ความชกชมสมพทธ (Relative abundance) = น าคาทไดมาตดสนวามความมากนอยเพยงใดโดยดดแปลงจากวธการของ Pettingill (1950) ดงน

รอยละความชกชมสมพทธ 1-10 = หายากมาก (Very rare) 10-30 = หายาก (Rare) 31-50 = พบไดนอย (Uncommon) 51-70 = พบคอนขางนอย (Moderate common) 71-90 = พบบอย (Common) 91-100 = พบบอยมาก (Very common)

ผลและวจารณ

การศกษาสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก บรเวณปาเบญจพรรณ เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ จงหวดกาญจนบร ดวยวธวางกรงดก ตลอดระยะเวลา1 ปจ านวนทงสน 3,888 trap nights คดเปนความส าเรจในการวางกรงดกสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก 5.17% สามารถจบสตวไดทงหมด 201 ครง แยกเปนสตวทถกท าเครองเครองหมายดวยไมโครชพจ านวน 118 ตว และจบซ าไดทงหมด 22 ครงโดยจ าแนกสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทจบไดออกเปน 2 อนดบ 3 วงศ 6 สกล 7 ชนด ไดแก หนฟานเหลอง หนทองขาว หนพกเลก กระจอน กระรอกปลายหางด า กระรอกทองแดง และกระแตเหนอ ดงแสดงในตารางท 1 ตารางท 1 สตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกในแตละอนดบทส ารวจพบในบรเวณปาเบญจพรรณ

เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ จงหวดกาญจนบร

ล าดบท อนดบ วงศ ชอไทย ชอวทยาศาสตร N 1 Rodentia Muridae หนฟานเหลอง Maxomys surifer 61

จ านวนครงทจบสตวได x 100 จ านวนครงทส ารวจ

2 Rodentia Muridae หนทองขาว Rattus tanezumi 10 3 Rodentia Muridae หนพกเลก Bandicota savilei 1 4 Rodentia Sciuridae กระจอน Menetes berdmorei 38 5 Rodentia Sciuridae กระรอกปลายหางด า Callosciurus caniceps 21 6 Rodentia Sciuridae กระรอกทองแดง Callosciurus erythraeus 1 7 Scandentia Tupaiidae กระแตเหนอ Tupaia belangeri 15

รวม 147 เนองจากการศกษาครงนเนนศกษาสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกในอนดบสตวฟนแทะ(Order

Rodentia) และอนดบกระแต (Order Scandentia) จงอาจไมครอบคลมชนดสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทงหมดทมในพนทโดยเฉพาะอนดบสตวกนแมลง (Order Eulipotyphla) เชน หนผเหนอ (Crocidura vorax) หนผบาน (Suncus murinus) และหนผหางหม (Hylomys suillus) เปนตน ซงมกนยมใชหลมดก (pitfall traps) ในการส ารวจ นอกจากขอจ ากดขางตนดงทกลาวมาแลว การใชวธวางกรงดกเพอดกจบสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกกเปนอกหนงขอจ ากดซงสงผลตอชนดสตวทเขามาตดกรง โดยพบวาการวางกรงดกนนมโอกาสทสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทมนเวศวทยาอาศยและหากนบรเวณพนดน (terrestrial small mammal) ตดกรงมมากกวาสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทมนเวศวทยาอาศยและหากนบนเรอนยอด (arboreal small mammal) เนองจากสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทมนเวศวทยาอาศยและหากนบรเวณพนดนโดยสวนใหญแลวสามารถเขาถงและใชประโยชนจากทรพยากรตางๆทอยบรเวณพนปาไดดกวา (Wells et al. 2004) ดงผลการศกษาทพบวามสตวในวงศหน (Muridae) เขามาตดกรงดกจ านวนมากแตกตางจากวงศกระรอก (Sciuridae) และวงศกระแต (Tupaiidae) ทสวนใหญแลวมกอาศยและหากนบนเรอนยอดไม (Lekagul and McNeely, 1988) ขณะเดยวกนวธการศกษาสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกโดยการใชกรงดกนนยงเปนวธการทไมเหมาะสมในสตววงศอน (Family Spalacidae) ทงนเนองจากอนมกขดโพรงอาศยอยใตดน และใชเวลาสวนใหญอยภายในโพรงรง อาจออกมาภายนอกเพยงครงคราว จงมโอกาสนอยทอนตดกรงดก แมวามสตวชนดนอยในพนทกตาม ประกอบกบเหยอลอทใชคอกลวยน าวาสกอยางเดยวซงไมใชชนดอาหารหลกทอนชอบกนจงเปนอกสาเหตหนงทสตวชนดนไมตดกรงดก

เมอเปรยบเทยบกบรายงานอนๆทมการศกษาในพนทเดยวกน เชน รายงานของ Wiles (1981) ซงไดท าการศกษาความมากมายของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก โดยวธการวางกรงดกในพนทปา 3

ประเภท คอ ปาไผระดบต า (Lowland bamboo forest) ปาไผระดบสง (Upland bamboo forest) และ ปาเตงรง (Dry dipterocarp forest) พบวา จ านวนชนดสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทดกจบไดทงหมดมจ านวน 9 ชนด โดยชนดทไมสามารถพบจากการวางกรงดกในการศกษาครงน ไดแก พญากระรอกด า (Ratufa

bicolor) กระรอกบนเลกแกมขาว (Hylopetes phayrei) อนเลก (Cannomys badius) อนใหญ (Rhizomys

sumatraensis) และหนถ า (Leopoldamys neilli) ในขณะท Nadee (1998) ไดท าการศกษาทรพยากรสตวปาในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ โดยในกลมสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกท าการศกษาดวยวธการใชกลองสองตา การสอบถามเจาหนาทและสมภาษณคนในทองถน การดกกรงและดกดวยตาขายในเวลากลางคน ครอบคลมพนทปาซงเปนถนอาศยทส าคญทกประเภท สามารถรวบรวมชนดสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกไดทงสน 16 ชนด ซงมจ านวนมากกวาการศกษาในครงนดวยเชนเดยวกน โดยชนดทไมสามารถพบจากการวางกรงดกในการศกษาครงนนอกเหนอจากชนดทมการรายงานโดย Wiles (1981) กอนหนาน ไดแก หนผหางหม (Hylomys suillus) กระเลนขนปลายหสน (Tamonops macclellandi) พญากระรอกบนหขาว (Petaurista alborufus) หนพกใหญ (Bandicota indica) หนหวาย (Leopoldamys

sabanus) เมนใหญ (Hystrix branchyura) และ เมนหางพวง (Atherurus macrourus) แตอยางไรกตามการศกษาครงนสามารถดกจบสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกไดเพมเตมอก 1 ชนด คอ หนพกเลก (Bandicota savilei) ซงไมเคยมรายงานมากอนในพนท แมวาจะสามารถพบหนชนดนปรากฏรวมกบหนพกใหญไดบอยครงในพนทอนๆกตาม (Aplin et al., 2003) เมอน าขอมลการดกจบสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทไดมาสรางกราฟแสดงความสมพนธระหวางชวงเวลาศกษาทเพมขนกบจ านวนชนดสะสม โดยในชวง 2 เดอนแรกพบสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทงหมด 5 ชนดจากนนจ านวนชนดสะสมไดมการเพมขนอยางตอเนองตามระยะเวลาการศกษาทมากขน ในเดอนมถนายนมชนดพนธทเพมขนอก 1 ชนดคอ กระแตเหนอจนถงเดอนสงหาคมซงเปนเดอนท 4 ของการศกษาสามารถดกจบหนพกเลกได โดยสรปแลวชนดสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกในบรเวณปาเบญจพรรณ เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระมจ านวน 7 ชนด ซงจากผลการศกษาแสดงใหเหนวาจ านวนชนดสะสมของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกเรมคงทภายในระยะเวลาศกษาเพยง 4 เดอนเทานน ดงแสดงในภาพท 2

ภาพท 2 แสดงจ านวนชนดสะสมของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทเพมขนในแตละชวงเวลา

การศกษา ความหลากชนดของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก

คาดชนความหลากหลาย Shannon - Weiner index (H') ของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกปาบรเวณเบญจพรรณในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ ตลอด 1 ปทท าการศกษา พบวามคาเทากบ 1.43 เมอพจารณาคาดชนความหลากหลายในแตละเดอนคาทไดสวนใหญมความใกลเคยงกน โดยเดอนทมคาดชนความหลากหลายสงสด คอ เดอนสงหาคม ซงมคา H’ เทากบ 1.42 และเดอนทมคาดชนความหลากหลายต าทสด คอ เดอนกมภาพนธ มคา H’ เทากบ 0.50 ทงนเนองจากเดอนสงหาคมซงเปนเดอนทมคาดชนความหลากหลายสงสดนนอยในชวงฤดฝนและลกไมสวนใหญทเปนอาหารหลกของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกไดแก ตะครอหนาม (Sisyrolepis muricata) และตะโกนา (Diospyros rhodcalyx) มการตดผลจ านวนมากจงดงดดใหสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกหลายชนดเขามาใชประโยชนในพนท โดยเฉพาะในชวงทฝนตกหนกและมลกไมสกรวงหลนตามพนดนจ านวนมาก อาจเปนสาเหตหนงทสงผลใหสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกโดยเฉพาะในกลมทมนเวศวทยาอาศยและหากนบรเวณพนดน (terrestrial small mammal) เชน หนชนดตางๆ และ กระจอน มโอกาสตดกรงดกมากขน ในขณะทเดอนกมภาพนธเปนเดอนทมคาดชนความหลากหลายต าทสดนนอยในชวงฤดแลง ปรมาณลกไมในแปลงศกษาเรมขาดแคลน สงผลตอจ านวนชนดของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทดกจบได ซงสอดคลองกบการศกษาของ Saosoong (2014) ทรายงานวาในบรเวณปาดบเขา อทยานแหงชาตดอยสเทพ - ปย มคา

5 5

6

7 7 7 7 7 7 7 7 7

0

2

4

6

8

พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย.

จ านว

นชนด

สะสม

เดอน

ดชนความหลากชนดของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกในฤดฝนสงกวาชวงฤดแลง และ Sribandit (2013)

ซงท าการศกษาในพนทศนยศกษาธรรมชาตและทองเทยวเชงนเวศเจดคด -โปงกอนเสากมแนวโนมไปในทศทางเดยวกน นอกเหนอจากปรมาณลกไมทมการขาดแคลนในชวงฤดแลงแลวอกสาเหตหนงทอาจจะสงผลใหการดกจบสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกไดนอย คอ ในชวงทท าการศกษา ไผปา (Bambusa arundinacea) บางกอ เรมมการตายขย (mast - seeding) ซงดอกและเมลดไผเปนอาหารทส าคญของสตวหลายชนดทอาศยอยในพนท โดยเฉพาะเมลดไผนนจดวาเปนอาหารทใหพลงงานสงและมกดงดดใหสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกโดยเฉพาะกลมสตวฟนแทะ (Order Rodentia) เขามาใชประโยชนจากภาวะตายขยของไผ (Janzen, 1976) จงมความเปนไปไดวาสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกเลอกทจะกนดอกและเมลดไผมากกวากลวยน าวาซงเปนเหยอทใชในการดกจบ

จากผลการศกษาแสดงใหเหนวาจ านวนชนดและคาดชนความหลากหลาย H’ มความผนแปรตามแตละชวงเวลาและปรมาณทรพยากรทมอยในพนท โดยเฉพาะความหลากหลายและปรมาณอาหารในรอบปซงเปนสงก าหนดความจ าเพาะตอชนดอาหาร สงผลใหสตวตองกนชนดอาหารใดๆกตามทมอยในชวงเวลานนๆ และจะตองเปนพนททสตวสามารถเขาถงเพอใชประโยชนได (Forget et al., 2002)

ภาพท 3 แสดงจ านวนชนดและคาดชนความหลากหลายของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทเพมขน ในแตละเดอน ความชกชมของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก

ผลการศกษาความชกชมของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกโดยแบงระดบความชกชมออกเปน 5 ระดบ ซงดดแปลงจากวธการของ Pettingill (1950) พบวา ชนดทพบไดบอยมาก (รอยละความชกชม 91 - 100) มเพยง ชนดเดยว คอ หนฟานเหลอง ชนดทพบคอนขางนอย (รอยละความชกชม 51 - 70) ม 3 ชนดคอ กระจอน หนทองขาว และกระรอกปลายหางด า ชนดทพบไดนอย (รอยละความชกชม 31 - 50) มชนดเดยว คอ กระแตเหนอ ชนดทหายากมาก (รอยละความชกชม 1 - 10) ม 2 ชนด คอ กระรอกทองแดง และหนพกเลก ซงผลการศกษาครงนแตกตางจากรายงานของ Nadee (1998) ทท าการศกษาทรพยากรสตวปาในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ และพบวา กระแตเหนอ เปนชนดทพบไดบอยมาก กระรอกทองแดง กระรอกปลายหางด า กระจอน และหนทองขาว เปนชนดทพบไดบอย สาเหตทเปนเชนนอาจเนองมาจากวธการศกษาทแตกตางกน รวมทงขอจ ากดทเกดขนจากการวางกรงดก ซงมกมโอกาสในการดกจบไดสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทมนเวศวทยาอาศยและหากนบรเวณพนดน (terrestrial small mammal) ตดกรงมมากกวาสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทมนเวศวทยาอาศยและหากนบนเรอนยอด (arboreal small

mammal) ซงมกท ากจกรรมบนเรอนยอดเปนสวนใหญ และลงมาหากนตามพนดนบางเปนครงคราว จงอาจสงผลตอความประสบผลส าเรจในการดกจบ

ภาพท 4 คารอยละความชกชมสมพทธของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกแตละชนด ในบรเวณปาเบญจพรรณ เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระจงหวดกาญจนบร

สรป

จากการศกษาสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก ดวยวธวางกรงดก ตลอดระยะเวลา 1 ปจ านวนทงสน 3,888 trap nights คดเปนความส าเรจในการวางกรงดกสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก 5.17% สามารถจบสตวไดทงหมด 147 ตว แยกเปนสตวทถกท าเครองเครองหมายดวยไมโครชพจ านวน 118 ตว และจบซ าไดทงหมด 22 ครงโดยจ าแนกสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกทจบไดออกเปน 7 ชนด 6 สกล 3 วงศ 2 อนดบ คาดชนความหลากหลาย Shannon - Weiner index (H') ของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกปาบรเวณเบญจพรรณในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ ตลอด 1 ปทท าการศกษา พบวามคาเทากบ 1.43 โดยเดอนทมคาดชนความหลากหลายสงสด คอ เดอนสงหาคม ซงมคา H’ เทากบ 1.42 และเดอนทมคาดชนความหลากหลายต าทสด คอ เดอนกมภาพนธ มคา H’ เทากบ 0.50 ในสวนของคาความชกชม

สมพทธ พบวา ชนดทพบไดบอยมาก คอ หนฟานเหลอง ชนดทหายากมาก ไดแก กระรอกทองแดง และ หนพกเลก เนองจากพบเพยงแคครงเดยวตลอดระยะเวลาศกษา

ขอเสนอแนะ 1. ควรมการศกษาความหลากชนดและความชกชมของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกในระยะยาว

ทงจ านวน และโครงสรางประชากร โดยใหครอบคลมพนทปาประเภทอน นอกเหนอจากปาเบญจพรรณ เพอศกษาความสมพนธระหวางชนดและจ านวนตวของแตละชนด กบประเภทปาทแตกตางกน ตลอดจนการเปรยบเทยบระหวางฤดกาล

2. ควรมการศกษาโดยใชกบดกประเภทอนทนอกเหนอจากกรงดกเพมเตม เชน กบดกหลม (pitfall trap) ซงชวยเพมโอกาสในการจบสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกไดมากขน โดยเฉพาะอนดบ Eulipotyphla ซงไดแก หนผตนและหนเหมน เปนตน

3. ควรศกษาการออกดอกออกผลของพนธไม ทเปนอาหารของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก เพอศกษาความสมพนธในดานการปรากฏของชนดสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกภายในพนท

ค านยม

ขอขอบคณ เจาหนาทเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระทกทาน ทชวยอ านวยความสะดวกตลอดระยะเวลาในการเกบขอมล และขอขอบคณนสตภาควชาชววทยาปาไมทชวยสนบสนนงานครงนใหส าเรจลลวงไปไดดวยดการศกษานไดรบการสนบสนนทนวจยจากส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต ประจ าป พ.ศ. 2558 และทนสนบสนนวทยานพนธจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

เอกสารและสงอางอง

Adler, G. H. and Kestell D. W. 1998. Fates of Neotropical tree seeds influence by spiny rats

(Proechimys semispinosus). Biotriopica 30: 677 - 681.

Aplin, K. P., P. R. Brown, J. Jacob, C. J. Krebs and C. R. Singleton. 2003. Field methods for rodent

studies in Asia and the Indo - Pacific. BPA Printed Group. Melbourne.

Asquith, N. M., Terborgh J., Arnold A. E. and Riveros C. M. 1999. The fruits the agouti ate: Hymenaea

courbaril seed fate when its disperser is absent. Journal of Tropical Ecology 15: 229 – 235.

Chakravarthy, A. K. and N. E. Thyagaraj. 2012. The palm squirrel in coconut plantations: ecosystem

services by therophily. Journal Mammalia76: 193 - 199.

Barnett, A. and J. Dutton.1995.Expedition Field Techniques SMALL MAMMALS (excluding

bats).2nd ed. Kensington Gore, London.

Duengkae, P. 2007. Mammals of Thailand. Faculty of Forestry, Kasetsart University, Bangkok. (in

Thai)

Forget, P. M., D. S. Hammond, T. Milleron, and R. Thomas. 2002. Seasonality of Fruiting and Food

Hoarding by Rodents in Neotropical Forest: Consequences for Seed Dispersal and Seedling Recruitment, Pages 241 - 256 in Levey, D. J., W. R. Silva, and M. Galetti (eds.),

Seed Dispersal and Frugivory: Ecology, Evolution and Conservation. CABI Publishing. UK.

Francis, C.M. 2008. A Field Guide to the Mammals of Thailand and South - East Asia. Asia books.

Co., Ltd. Bangkok.

Guariguata, M. R., J. J. Rosales Adame, and B. Finegan. 2000. Seed removal and fate in two selectively

loged lowland forests with contrasting protection levels. Conservation Biology 14: 1046 -

1054.

Janzen, D. H. 1976. Why Bamboos Wait so Long to Flower. Annual Review of Ecology and

Systematics 7: 347 – 391.

Lekagul, B. and J. A. McNeely. 1988. Mammals of Thailand. 2nd ed. Darnsutha Press, Bangkok.

Martin, R. E., R. H. Pine and A. F. DeBlase.2001. A Manual of Mammalogy with Keys to the Families of the World 3th ed. McGraw - Hill Companies, New York.

Nadee, N. 1998. Wildlife animals in Salak Phra Wildlife Sanctuary at Kanchanaburi province. Journal

of Wildlife in Thailand 6(1): 97 – 124. (in Thai)

Nakagawa, M., H. Miguchi, K. Sato, S. Sakai and T. Nakashizuka.2007 (a). Population dynamics of

arboreal and terrestrial small mammals in a tropical rainforest, Sarawak, Malaysia. Raffles

Bulletin of Zoology 55(2): 389 - 395.

Pettingill, O.S. 1950. A Laboratory and Field Manual of Ornithology. Burguss Publishing Copany

United State. 350 p.

Saosoong, S. 2014. Species Diversity and Population Characteristics of Small Mammals in Hill

Evergreen Forest at Doi Suthep - Pui National Park, Chiang Mai Province. M.Sc. Thesis,

Kasetsart University. (in Thai)

Shannon, C. E. and Weaver W. 1949. A mathematical theory of communication. University of Illinois

Press, Urbana.

Sribandit, P. 2013. Species Diversity, population Characteristics and Habitat Relationship of Small

Mammals in Trat Agroforestry Research and Training Station, Trat Province and Jedkod - Pongkonsao Natural Study and Economics Center, Saraburi Province. M.Sc. Thesis,

Kasetsart University. (in Thai)

Sripho, S. 2010. Diversity and Craniodental Characteristics of Murid Rodents (Mammalia/

Rodenrtia) in Doi Tung Development Project under Royal Innitiative, Chiang Rai

Province. M.Sc. Thesis, Kasetsart University. (in Thai)

Suzuki, S., S. Kitamura, M. Kon , P. Poonswad, P. Chuailua, K. Plongmai, T. Yumoto, N. Noma, T.

Maruhashi and P. Wohandee. 2007. Fruit visitation patterns of small mammals on the forest

floor in a tropical seasonal forest of Thailand. Journal of Tropical 16 (1): 17 - 29.

Vieira, M. V., N. Olifiers, A. C. Delciellos, V.Z. Antunes, L. R. Bernardo, C. E.V. Grelle and R.

Cerqueira. 2009. Land use vs. fragment size and isolation as determinants of small mammal

composition and richness in Atlantic forest remnants. Biological Conservation 142(6): 1191 -

1200.

Wells, K., M. B. Lakim, M. Pfiffer and K. E. Linsenmair. 2004. Use of arboreal and terrestrial Space by

a small mammal community in tropical rain forest in Borneo, Malaysia. Journal of

Biogeography 31: 641 - 652.

Wiles, G. J. 1981. Abundance and habitat preferences of small mammals in southwestern Thailand.

Natural History Bulletin of the Siam Society 29: 44 – 54.

Wright, S. J., Gompper, M. E., Deleon, B., 1994. Are large predators keystone species in neotropical

forests? The evidence from Barro Colorado Island. Oikos 71, 279 - 294.