YÖNETİMİNDE ÖNEMLİ ÖNCELİKLER RİSKLİ İŞLEMLER …ww2.akdeniz.edu.tr/dosya/Kamu Yönetimde Riskli İşlemler ve Hukuka Uygun Yöntemleri.pdfÖrgün ve ikinci öğretime ek

1

KAMU YÖNETİMİNDE 1- Merkezi yönetim

(Genel, özel bütçeli idareler Düzenleyici denetleyici kurumlar) 2-Sosyal güvenlik kurumları

3-Mahalli idareler

DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR ÖNEMLİ ÖNCELİKLER

RİSKLİ İŞLEMLER

ÖNERİLER

ISBN: 9786054483341

9 7 8 6 0 5 4 4 8 3 3 4 1

Cevdet ALKIŞ İç Denetçi

E. Vergi Müfettişi

© 5846 sayılı yasaya göre eserin tüm yayın, çeviri ve iktibas hakları “Yazar ile yapılan sözleşme kapsamında” Akdeniz Üniversitesi’ne aittir.

2

Yazan Cevdet ALKIŞ İç Denetçi

E. Vergi Müfet tişi

Editör

Tasarım

Baskı - Cilt

Baskı Tarihi

Doç. Dr. Bekir DİREKÇİ Doç. Dr. Bayram BIÇAK Cevdet ALKIŞ Akdeniz Üniversitesi Dumlupınar Bulvarı 07058 Kampüs Antalya 90 242 2274400 – pbx 90 242 2275540 Fax E-mail: [email protected] Kutlu&Avcı Ofset - Antalya +90 242 3468585 2018

3

FİHRİST

BİRİNCİ BÖLÜM 1-17

[SAYFA 16-42] KAMU İDARELERİNDE

SORUMLULUK, İMZA YETKİSİ, YETKİ DEVRİ VE SINIRI KAYNAKLAR HANGİ BANKALARDA TUTULMALI

• ÜST YÖNETİCİ/YÖNETİCİ/ÇALIŞAN

Üst yöneticinin öncelikleri, hukuk müşaviri ve danışmanın nitelikleri

NO

1

Üst yönetici ve yöneticilerin sorumluluğu, devredilebilecek yetkiler, devredilemeyecek yetkiler 2 Yetki devri, imza yetkisinin devri farkları ve sonuçları 3 İhale yetkililiği, harcama yetkililiği devri, “ita amirliği/üst yönetici” sorumlulukları 4

Vekâlet görevi sırasında harcama yetkilisinin sorumluluklarının sınırı 5

İhale komisyonlarının sorumlulukları ve sınırı 6 Kurumların mali kaynaklarının etkin, verimli kullanılması ve izlenebilmesini için esas ve usuller.

İdareler kaynaklarını hangi bankalarda tutabilirler 7

Gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu ve sınırı 8

Muhasebe yetkilisinin görev ve sorumluluğu, sorumluluk sınırı 9

Muhasebe yetkilisi yerine kısa süreli görevlendirme ve 2 aylık sürenin önemi, muhasebe

yetkilisinin yetki devrinde sınır

10

Üst yöneticinin asli görevi olan denetim yetkisinin kullanılması 11

• ÜNİVERSİTE YÖNETİM KURULLARI

Döner sermaye gelirlerinin dağıtımında Üniversite yönetim kurullarının yetkisi ve yetkilerin yanlış kullanılması

12

Döner sermaye işletmelerinin işleyişi, ek ödemeler, üniversite yönetim kurullarının yetki

devri/sınırı 13

• MAHALLİ İDARE KARAR ORGANLARI

Belediye meclisinin yetki devrinde hukuksuzluklar ve yetki devrinin sınırı

14

Encümen ve ödemelerde sorumluluğun sınırı 15

Borçlanma usul ve esasları 16

• BAKANLIKLAR

Bakanlıkların sorumluluğu

17

4

İKİNCİ BÖLÜM 18-19

[SAYFA 43-46] SAYIŞTAY İLE İLİŞKİLER

İÇ KONTROL ÖN MALİ KONTROL

Mali konuları içeren yönetmelik çıkarılması ve Sayıştay görüşü alınması zorunluluğu

18

Kamu idarelerinde sistem sorunu, iç kontrol ve ön mali kontrolün önemi 19

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

20-28 [SAYFA 47-64]

KAMU İDARELERİNDE AVUKATLIK HİZMELERİ/BELGE DÜZENİ

YARGI KARARLARININ UYGULANMASI USULÜ KANUN YARARINA TEMYİZ / İŞ MAHKEMELERİ KANUNU

İDARİ UYUŞMAZLIKLAR VE SULH USULÜ İdare bünyesinde kadrolu avukat var iken serbest avukatlar ile sözleşme imzalanmasının sakıncaları [Avukatlara yapılan ödemelerde belge düzeni ve vergi hesaplaması.]

20

Avukatlık vekâlet ücretinin dağıtım esasları 21

İş Mahkemeleri Kanununun idarelere yüklediği sorumluluklar ve önemli hususlar 22

Kurumlar ve yargı kararlarının uygulanması, sonuçları. Kanun yararına temyiz usulü 23

Adli yargı kararlarının idari yargı kararlarına emsal olmayacağı 24

Yargı kararı ile sözleşmelerin iptali sonrasında idarelerce kasıtlı olarak yapılan

yanlışlıkların maddi sonuçları. Mahkemelerce istenilen kişisel sağlık bilgilerinin verilmesi

25 28/A

İdari işlemler ile birlikte kesilen idari para cezaları ve yargı yerinin tespiti 26

Yargı kararı ile bozulan imar planları ve yeni imar planı yapma zorunluluğu 27

Kamu idarelerinde (Genel ve özel bütçeli idareler) adli ve idari uyuşmazlıklarda sulh usulü 28

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

29-38 [SAYFA 65-99]

ÜNİVERSİTEDE ÖĞRETİM GÖREVLİSİ GÖREVLENDİRME

EK GÖSTERGE UYGULAMASI, ÜNİVERSİTE BÜNYESİNDEKİ

LİSE YÖNETİCİLERİNE FARKLI UYGULAMANIN NEDENİ EK DERS ÜCRETİ, OKUL DENEYİMİ ÖDEMELERİ VE TASARRUF TEDBİRLERİ

SGK’YA FAİZ ÖDEMELERİ, ÖLEN SİGORTALININ EŞ VE ÇOCUKLRINA ÖDEME

Üniversite ödeneği, tazminat, ek gösterge ödemelerinde, düzenlemelerde geçen

unvanların önemi ve uygulama

29

İkinci görevlendirmeden sonra ilave bir görevlendirmenin sonuçları • Vekâlet görevinde öğretim elemanlarına ilişkin düzenleme [Dekan, yüksekokul

müdürü, enstitü müdürü] • Ek gösterge uygulamasında ayrıntı, ders muafiyeti uygulaması

30

Yüksek ek göstergeli görevden düşük ek göstergeli göreve atama ve uygulama esasları 31 Üniversitelerde, öğretim görevlisi olmayan fakülte ve bağlı birimlere öğretim görevlisi

görevlendirme. Diğer kamu idarelerinden geçici görevlendirme esasları

32

5

Araştırma görevlilerinin derse girmesi, ek ders ücreti alabilmesi mümkün mü? 33 Üniversitelere yönelik hazırlanan tasarruf tedbirlerinde yer alan ayrıntılı hususlar 34 Sosyal güvenlik kurumuna sağlık hizmeti sunan hastanelere avans ödemeleri sonrası kurumca yapılan incelemeler sonucu iadesi gereken avansa faiz uygulaması ve yanlışlık

35

Öğretmenlik okul deneyimi ve öğretmenlik uygulaması ders görevi –Üniversiteler bünyesindeki

liselerde görev yapan yöneticilere tatilde 18 saatlik ek ders verilemeyeceği. Mill Eğitim Bakanlığınca

yapılan görevlendirmelerden farkı 36 Ölen sigortalının maaşı eş ve çocuklarina hangi oranlarda pay edilir 37

ÖRGÜN VE İKİNCİ ÖĞRETİMDE EK DERS ÜCRETİ İKİNCİ ÖĞRETİMDE HATALI UYGULAMA

Örgün ve ikinci öğretime ek ders ücreti hesaplamalarında önemli yanlışlık, usul ve esaslar,

hesaplamalar

38

BEŞİNCİ BÖLÜM

39-52 [SAYFA 100-123]

YURT İÇİ YURT DIŞI GEÇİCİ GÖREV YOLLUĞU VE HATALI ÖDEMELER ÖRNEK HESAPLAMA- ÖDEME SIRASI - HESABEN ÖDEME

TELİF HAKLARI VE TEVKİFAT- BAKMAKLA YÜKÜMLÜLÜK

KAMU ZARARI - FAZLA YERSİZ ÖDEME AYRIMI VE GERİ TAHSİLİ

Kamu zararlarının tahsilinde önemli hususlar ve üst yöneticinin sorumluluğu

39

İdarelerin kendi hataları ile yapılan ödemeler ve geri tahsil edilebilirliğinin esasları 40 İdari hatalar sonucunda çalışanlara yapılan eksik ödemelerde yasal uygulama / zamanaşımı / 60

günlük dava açma süresinin uygulamayla ilgisinin olmadığı, Göreve iade ve özlük hakları. K.Zararı. 41

Ön ödeme, harcırah ve avansların kapatılmasında önemli hususlar ve 6183 uygulaması, idarelerin

yaptıkları önemli hatalar

42

İstihkak ve alım bedellerinin ödenmesinde sıra ve gecikmenin sonuçları 43

Yurt içi , Yurt dışı geçici görev yolluğu ayrıntılar ve yurt dışı için örnek hesaplama.

Bakmakla yükümlülük kavramı.

44

Kamu idarelerinde tevkifat uygulamasında nakten - hesaben ödeme kavramı ve bazı gerçekler 45

Üniversitelerde bilimsel kitaplar eserler serbest meslek faaliyeti ilişkisi, GVK’nun 94. mad

Uygulaması

46

DÖNER SERMAYE VE BENZERİ GELİRLERİN DÖNEM SONUNDA ÖZEL BÜTÇEYE GELİR KAYDI

ÖDENEK DEĞİŞİKLİĞİ Kamu gelirlerinin dönem sonunda özel bütçelere gelir kaydedilebilirliği. Döner sermaye gelirleri ve benzeri gelirlerde ödenek değişikliklerinin yapılabilmesi esasları

47

TEMİNATLARIN ÇÖZÜLMESİ

VERGİNİN GİDER YAZILMASI - KARŞILIK AYIRMA-TEMSİL AĞIRAMA GİDERLERİ

DİĞER KANUNLARIN YÜKLEDİĞİ SORUMLULUK Katma değer vergisinin gider yazılabilmesi esasları

48

Teminatın süresi içinde çözülmemesinin sonuçları 49 Muhtelif risklere karşı karşılık ayrılmasının esasları 50 Temsil ağırlama giderlerinin kullanımı, esasları ve doğru bilinen yanlışlar 51

Kamu idarelerine, özel kanunları dışındaki düzenlemelerin yüklediği sorumluluklar 52

6

ALTINCI BÖLÜM 53-57

[SAYFA 124-131] YÖNERGE VE SÖZLEŞMELERDE TEMEL HÜKÜMLER

BİLGİ EDİNME HAKKI VE KURUMLAR İÇİN ÖNEMLİ AYRINTI

VERGİ CEZA KOYMA YETKİSİ YAZIŞMA USULÜ VE YANLIŞ UYGULAMA

TESİSLERDE BİLDİRİM YÜKÜLÜLÜĞÜ

İmza yetkilileri yönergesinin kamu idareleri için önemi-Bilgi edinme hakkı ve kurumlar için ayrıntı.

53

Sözleşmelerde yer alan tazminat hükümlerinin karşılıklı olma gereği 54

Yazışma usul ve esasları, doğru bilinen yanlışlar ve vatandaşın durumu 55

Hizmet karşılığı bazı tahsilatlar, vergi ceza koyma yetkisi ve hukuki riskler 56

Konaklama dinlenme tedavi ve bakım tesisleri ile yurtlarda bildirim yükümlülüğü 57

YEDİNCİ BÖLÜM 58-65

[SAYFA 132-157] VERGİ MUAFİYETLERİNİN UYGULANMASI [YIL İLE SINIRLI ÖZEL MUAFİYET]

YILARA YAYGIN İNŞAAT VE KDV - STOPAJ - DAMGA VERGİSİ VERİ TABANI ALIMI VE BAZI ALIMLARDA [DAMGA/KDV] VERGİ UYGULAMALARI

BEYAN ŞEKLİ KAMUDA İKTİSADİ FAALİYETLERİN YÜRÜTÜLMESİ

SOSYAL TESİSLER VE FİYAT UYGULAMASINDAKİ AYRINTI

Özel bütçeli idarelere ve diğer kamu idarelerine özel kanunlarla tanınmış vergi

muafiyeti, KDV ve ÖTV muafiyetinde özellik arz eden durum ve idarelerin izlemesi gereken

yöntem. Üniversitelerin içinde olduğu bazı kurumlarda özel muafiyet [Kurumlar Vergisi K. Geçici 2. md.]

58

İdarelerin (Özellikle üniversitelerin) iktisadi faaliyetlerini yürütme esasları, iktisadi işletmeler, sosyal tesisler, döner sermaye işletmeleri ve yanlış uygulamalar vergisel boyutlar

[Kamu İdarelerinde işletmelerde Ba - Bs Yükümlülüğü]

59

Kamu sosyal tesislerinde farklı fiyat uygulaması, idareler ve İç/Dış denetimlerde fark edilemeyen ayrıntı. Yasal uygulama. İhtiyaç fazlası mal ve demirbaşların devri. Faaliyet sonuçları raporunun hazırlanması

60

Y ıllara yaygın inşaat ve stopaj gelir vergisi, KDV, damga vergisi uygulaması 61 Maden kanunu kapsamında hazine tarafından yapılan ihalelerde KDV uygulaması. Mahalli idarelerce ihale yapılması halinde farklılıklar

62

Kamulaştırma bedellerinde damga vergisi istisnası, veri tabanı alımı. Diğer bazı alımlarda Damga/Katma Değer Vergisi uygulaması ve istisnalar

63

Kamu kurum ve kuruluşları, dernek ve vakıflar ile mesleki kuruluşların KDV karşısındaki durumu. Mal ve hakların kiralanmasında, özellikli işlemlerde KDV uygulaması Müzayede mahallerinde, icra dairelerinde satışlarda KDV uygulaması ve beyan, ödeme usulleri, Kısmi KDV tevkifatı uygulaması

64

Kültür varlıkları, arkeolojik, doğal sit alanı şerhli yerlerde, emlak vergisi ve çevre temizlik vergisi

muafiyeti

65

7

SEKİZİNCİ BÖLÜM

66-70 [SAYFA 158-174]

MAKAM ARACI KULLANMA BAZI İSTİSNA UYGULAMALARI

Kamu idarelerinin yöneticilerinin makam aracı kullanımı. Hizmet alımı yönteminin önceliği,

taşıtların görevlilerce kullanımı esasları

66

BULUŞ VE PATENT HAKLARI İSTANBUL TAHKİM MERKEZİ

TEKNOKENT/GÖREVLENDİRMELER YAP İŞLET DEVRET UYGULAMASI

Buluş [patent veya faydalı model] – marka – endüstriyel tasarımlar ve koruma hakkı

67

İstanbul tahkim merkezi (2016/25 BŞB. Genelgesi) 68 Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu “Teknokent” [Görevlendirmelerdeki ayrıntı] 69 Yap işlet devret modelinin uygulama alanları ve dikkat edilmesi gerekenler 70

DOKUZUNCU BÖLÜM 71-82

[SAYFA 175-203] İDARE VE SOSYAL TESİSLERİNDE TAŞIT ALIMI

PERSONEL, EMEKLİ PERSONEL VE ÖĞRENCİ İSTİHDAM YÖNTEMLERİ TOPLU SÖZLEŞMELERDEN FAYDALANMA

AKADEMIK PERSONEL, MEMUR, SÜREKLİ İŞÇİ VE GEÇİCİ/MEVSİMLİK İŞÇİ

ÇALIŞTIRMA USULÜ. GÖRÜŞ MERCİ VE YENİ YÖNETİM SİSTEMİ BİRİMLERDE DERS ÜCRETİ İLE ÇALIŞTIRMA VE USULLERİ

KIDEM TAZMİNATI VE İŞÇİ HAKLARI

Kamu idarelerinden emekli personel istihdamı

71 Emekli olduktan sonra yükseköğretim kurumuna yeniden dönmek isteyen öğretim üyeleri ile ilgili

idarelerce yapılacak uygulama ve düzenlemelerde yer alan ayrıntı. (2547/60-b)

Sosyal tesislerin Kendi imkanları ile taşıt kanununa tabi olmadan taşıt almaları.

72-72/A

Sosyal tesisler ve personel istihdamının esasları, geçici personel istihdam yöntemi 73 Toplu sözleşmeler ve farklı yöntemle çalışan işçilerin yararlanma esasları 74 5510 sayılı kanun ve kamu idarelerinde ek ders ücretli çalıştırma usulleri ve bazı yöntemlerde sigorta primi kesilip kesilmeyeceği. İlgili maddeler

75

Kısmi zamanlı öğrenci çalıştırılması - Part-taym çalışma, çırak, iş kazası sonrası haklar vs.

Bildirim yükümlülüğü [Staj ücreti ödeme esasları Kendi birimlerinde staj ve ödemedeki ayrıntı]

76

Hizmet alımı yöntemi ile çalıştırılan işçilerde kıdem tazminatı ödeme esasları 77

İşçinin başka kamu idaresine nakli, işçinin geçici görevlendirme imkânı ve geçici görevde sınır. 78

4/C Geçici Personel ve izin işlemleri. (696 Sayılı KHK ile 4/B) 79

Hizmet alımı yöntemi ile çalıştırılan personelin, çalıştırılma usul ve esasları 80 Geçici işçi mevsimlik işçi istihdamı yöntemleri. Yeni yönetim sisteminde akadamik personel, memur, sözleşmeli

personel ve sürekli işçi atama, nakil, değişiklik yapma, naklen atama vs. usulü, görüş ve karar mercii DPB/St. ve Bütçe Bşk.

PERSONEL İSTİHDAMINDA YASAKLAR

ATAMALARDAKİ YANLIŞLIKLAR Sözleşmeli personelin harcama yetkilisi veya yönetim kuruluna görevlendirilemeyeceği

80

99/A

81

Mahalli idarelerde müfettiş atamalarındaki hukuksuzluk 82

8

ONUNCU BÖLÜM 83-105

[SAYFA 204-274] KAMU İHALELERİ TÜM SÜREÇLERİ

YASAKLILIK SORGUSU

DOKÜMANLAR VE ÖZELLİKLİ UYGULAMALAR PROJE YÜRÜTÜCÜLERİ İÇİN SAĞLANMIŞ KOLAYLIKLAR

PROJE MALİYETLERİ HESABI / AR-GE ALIMLARINDA 4734 PAZARLIK UYGULAMASI ALIM YÖNTEMLERİNDE PARASA LİMİTLERİNİN ARTTIRIMLI UYGULAMASI

YENİ YÖNETİM SİSTEMİNDE MEMUR/SÜREKLİ İŞÇİ/AKADEMİSYEN İSTİHDAM YÖNTEMİ (CB KARARNAMELERİ)

EN UYGUN İHALE YÖNTEMİ, VERGİ BORCU SORGULAMADA AYRINTI Kamu idarelerinin ihale kanununun 3’üncü maddesi kapsamında birbirlerinden yapabileceği alımlar

83

İdarelerin kendilerine bağlı döner sermaye işletmelerinden yapacakları alımlar ve

esasları

84

Kamu ihale sisteminin genel esasları ve ihale süreçleri ile ayrıntılar. Elektronik ihale esasları 85

Kamu ihalelerinde yasaklama ve riskli yanlış uygulamalar 86

Doğrudan temin ve alımların bölünerek yapılmasının sonuçları DMO’dan alımlarda uyulacak

esaslar, yasaklılık sorgusu

Bazı alım yöntemlerinde ödeneğin % 10’unun aşılmaması gerektiği

87

Teknik şartname hazırlanması esasları önemi 88

Pazarlıkla ihale, 21/f, 22/d ve % 10 uygulaması, araştırma merkezleri, sosyal tesisler

döner sermaye işletmelerinde % 10 uygulaması ve bir ayrıntı

89

Hizmet alımları ve yaşlılık ölüm sigorta primlerinin hazinece karşılanan kısmının istihkaktan düşülmesi gerektiği

90

Temel ihale usulleri ile alınamayan bilimsel yayın ve sanat eserlerinin alım yöntemleri 91

Muayene kabul komisyonları 92

İhale sözleşmelerinin tasfiyesi veya değiştirilmesinin esasları 93

Ticari işletme veya şirketlerde tür değiştirme ve iş deneyim belgelerinin kullanılması 94

İhale komisyonlarının sorumlulukları sınırı 95

İhale komisyonlarının oluşturulması, Devlet İhale Kanununa göre komisyon üyelerinin oluşumu 96

İhtiyaçların kamu kurumlarından karşılanması, “DMO” dan alımlar ve ayrıntı 97

Proje yürütücülerinin taşınır ve taşınmaz alımlarında pazarlık, doğrudan temin ve belli

istekliler arasında ihale usulü limitlerinin YÖK tarafından artırımlı olarak belirlenmesi

98

Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında uygun görüş alınması görevlilerin

sorumlulukları ile yaptırımlar

Yeni yönetim sisteminde; Memur, akademik personel, sürekli işçi, sözleşmeli personel

kadro ihdası, boş kadroya atama, kadro ve birim değişiklik usulleri görüş mercii vs.

99

99/A

İdareye tanınan takdir haklarının kötüye kullanılması, yaklaşık maliyet hesabı, maliyetin

çok üstünde tekliflerin değerlendirilmesinde riskli işlemler

100

Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ve ilave tediye ödemesinde özellikli hususlar

101

Sosyal tesislerce yapılacak ödemelerde vergi borcu sorgulaması gerekir mi? 102

PROJE MALİYETLERİNİN DÜŞÜK HESAPLANMASI BELLİ İSTEKLİLE ARASI İHALE YÖNTEMİNİN YANLIŞ YORUMLANMASI

Üniversitelerde yapım işleri ve karşılaşılan sorunlar. Proje maliyetlerinin

hesaplanmasındaki yanlışlık ve yatırım projelerinin uygulamasında belli istekliler arasında

ihale yönteminin önemi. İrtifak hakkı devirleri ve esasları.

103

Özelleştirilmiş kurumlar ve olumsuz sonuçları, idarelerin ihale sonrası yüklenici

temliklerine onay vermeleri, şartlarda değişiklik yapılması ve riskleri

104

9

(51/g) PAZARLIK USULÜ BELEDİYELERE ÖZEL UYGULAMA

Büyükşehir belediyelerinin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere; 2886 sayılı Devlet

İhale Kanununa tabi olmadan, meclis kararı ile devredebilecek işletme konuları. Şirketlerin, tasarruf sınırları ve 51-g uygulaması, Diğer belediyelerde sistemin işleyişi

ONBİRİNCİ BÖLÜM 106

[SAYFA 275-278]

105

İDAREYE VE YARGIYA BAŞVURU

Kamu ihale sisteminde idareye başvuru yolları. Yargıya başvuru yolları ve yöntemi

106

ONİKİNCİ BÖLÜM 107-130

[SAYFA 279-308] MAHALLİ İDARELERDE

RİSK TAŞIYAN UYGULAMALAR KONTROL EDİLEBİLİR RİSK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER

Mahalli idarelerde kurulamayacak komisyonlar, kararlarda imza zorunluluğu

107

Halka hizmet heyecanı ve ödemelerdeki öncelikler 108

Görev değişikliği ve yeni göreve başlayan yöneticilerin öncelikleri 109

Kamu idarelerinde bilinçsiz olarak yapılan evrakta sahtecilik ve yapılması gerekenler 110

El koyma, men, idari para cezası kesmede yaşanan hukuksuzluklar 111

Bazı idari para cezalarının kesilmesinde tebligatın önemi, cadde ve sokaklardaki engeller ve

yöneticilerin sorumlulukları

112

Sit alanlarının işgal edilerek kullanılması ve yapılması gerekenler 113

Hat devri ve U.K.O.M.E’nin sorumlulukları 114

Belediyeler arası hizmet ilişkileri ve koordinasyon 115

Engelli rehabilitasyon merkezleri, dernek vakıf ve üst kuruluşlarla işbirliği ve

belediyelerin sorumluluğu

116

Vakıf ve dernekler ile belediyelerin birlikte geliştirecekleri projeler ve yasal sınırı

Diğer kurumlar ile ilişkiler

117

Vatandaş kamu idaresi ayrımı ve kanun uygulamasında eşitlik 118

Sosyal denge tazminatının ödenme esasları 119

Belediye mallarına karşı suç işlenmesi ve haczedilmeyecek malları / Devlet üniversitesinde uygulama 120

Mahalli idarelerde nikâh işlemleri ve muhasebe kaydı 121

1-14 Aralık dönemi maaş ödemeleri ve muhasebe kaydının önemi 122

İlçe belediyelerinin tahsil etmeleri gereken otopark bedelleri 123

İdarelerin gıda alımları ve tahlil işlemlerinin ayrıntısı 124

Rant yaratan hukuksuz imar planlarının sonuçları, tazminat ödemeleri 125

Bazı imar uygulamalarında büyükşehir belediyelerinin özel yetkileri 126

İdareler ve yıkım işlemlerinin esasları 127

Mevzi imar planları ve önemli ayrıntılar 128

Taşınmazların amortisman hesapları ve muhasebe kaydı 129

Kiraya verilen gayrimenkullerin bedellerinin farklı adlar ile alınmasının sonuçları ve kanuna

aykırı hususlar

130

10

ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM 131-140

[SAYFA 309-328]

TÜM KAMU İDARELERİNİN GENEL UYGULAMALARI RİSKLER VE KONTROL EDİLEBİLİR ŞEKLİ

PERSONEL DEVRİ, FAHİŞ KİRALAMALAR VE ÖDEMELER

İHALEDE USULSÜZLÜĞE ÖRNEK, ZAMAN AŞIMINA UĞRATMA

HUKUKSUZ ATAMALAR VS.

Kamu idarelerinde danışmanların sebep oldukları hukuksuzluklar, alt personelin imzası olsa dahi bazı işlemlerden sorumlu tutulmaması gerektiği

131

6360 sayılı kanun ve “C.B. İdari İşler Başkanlığı” Devlet Personel Başkanlığı’na

devredilen personelin atamalarında idarelerce yapılan hukuksuzluklar

132

Erkekler ile birlikte denize girmek istemeyen kadınları için plaj uygulamasının Anayasa ve Kıyı

Kanunu karşısında durumu

133

Sporcu, sanatçı, oyuncu vb. kişilere kanunların yazım tekniklerini kötüye kullanılarak yapılan

fahiş ödemeler ve sonuçları

134

Bazı firmalar ve incelemelerinin bekletilerek zaman aşımına uğratılmasının sonuçları 135

Devlet gücünü kullanan bazı üst yöneticilerin sebep oldukları olumsuzluklar 136

İdarelerde oluşturulan gereksiz sayıda karar mekanizmalarına yapılan ödemeler ve kamu zararı

gerçeği. Kamu ihalelerinde sürçlerdeki usulsüz uygulama ile oluşan kamu zararına örnek.

137

Kamu idarelerinde ihtiyaç duyulan taşınmaz kiralamalarına yapılan yüksek ödemeler ve hukuki

sonuçları

138

Devlet memurunun halka davranışı ve iletişim yönetimi eğitimi gerektiği 139

İstisnai memurluklara yapılan atamalar ve hukuksuzluk 140

ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM 141-152

[SAYFA 329-393]

ÜNİVERSİTELERDE DÖNER SERMAYE GELİRLERİNİN DAĞITIM USUL VE ESASLARI

“FORMASYON VE S.A.U.M VS.” HESAPLAMALAR (58/d-e) DEKİ TANIMLAMA GENEL, ÖZEL, M.İDARE BÜTÇELERİ İLE İLGİLİ BİLİNMESİ GEREKEN ÖZET BİLGİLER

Doktorların döner sermaye kapsamında özel hastanelere hizmet vermeleri ve vergi kanunları

karşısındaki durumu

141

Döner sermaye gelirlerinden yapılacak ek ödeme kadroyamı, kişiyemi yapılır?. Diğer önemli hususlar 142

Eğitim fakültelerinde döner sermaye kapsamında ödemelerde formülasyon 143

Döner sermaye geliri elde eden birimler ve birbirlerine hibe uygulaması 144

Pedagojik Formasyon gelirlerinin dağıtımındaki ayrıntı, giderlerin yapılması ve % 10

uygulaması, personel ihtiyacının karşılanması.58/d-e fıkralarındaki ayrıntı/tanımlar.

145

2547 Sayılı Kanunun 58’inci maddesine eklenen “ k ” fıkrası, belirsizlik ve yapılması gereken

uygulama

146

BÜTÇE (MAHALLİ, GENEL VE ÖZEL) YÖS SINAV ÜCRETİ BÜTÇE KODU

Genel yönetim kapsamındaki idareler bütçe türleri, karar organlarınca yapılan aktarmaların açık

gerekçelerinin yer alması gerektiği ilke ve esaslar. Y.Ö.S Sınav ücretleri için bütçe kodu

147

Bütçe ile ilgili süzülmüş kısa bilgiler (Özel ve Mah.İd.Bütçesi esas alınmıştır.) 148

11

KAMU İDARELERİNDE BİRİMLERİN BİRBİRİNE BORÇ VERMELERİ

BAĞIŞ / YARDIM / HİBE USUL VE ESASLARI KİŞİLERİN, SOSYAL TESİSLERİN BAĞIŞ YAPMASI VE VERGİSEL BOYUTU

KAMU İDERELERİNCE YAPILAN YARDIMLAR DERNEK VE VAKIFLARIN KAMU İDARELERİ İLE İLİŞKİLERİ

RİSKLER VE KONTROL EDİLEBİLİR YÖNTEMLERİ

Üniversite sosyal tesislerinin bağış yapması usul/esasları ve vergi kanunları karşısındaki durumu

149 Kamu idarelerinin bütçelerinden dernek vakıf ve benzeri teşekküllere yardım yapılması Dernek ve vakıfların kamu kurumları ile ilişkileri

150

İhale süreci sırasında, istekliye yaptırılan bağışlar, uygulamadaki yanlışlıklar ve hukuki riskleri 151 Üniversite veya birimlerine kurum veya kişilerce yapılan bağışların yapan açısından vergisel

boyutu 152

ONBEŞİNCİ BÖLÜM

153-161 [SAYFA 394-415]

TAŞINMAZ-TAŞINIR DEĞERLENDİRİLMESİ VE GELİR KAYDI, KIYAFET SERBESTİSİ.

UYGULAMA ALANLARINA GÖREVLENDİRME, YAZ OKULU EK DERS ÜCRETİ SATIŞ / DEVİR / ECRİ MİSİL TAHLİYE / HURDAYA AYIRMA İŞLEMLERİ,

PATENT HAKKI SATIŞI VE USULLERİ, KİRALAMA VE ARTIŞ ORANI - RAYİÇ BEDEL

TAŞINMAZ TAHSİSİ USUL VE ESASLAR, ÖĞRENCİLERİN TABİ OLDUĞU DİSİPLİN

HÜKMÜ Hazine taşınmazlarının satışı ve ihalenin iptali halinde tahmin edelin bedelin yeniden tespitinde

esaslar.

153

Ecrimisil ve tahliye işlemlerinde uygulanması gereken yöntem 154 Hazine veya diğer idarelere ait gayrimenkullerinin satışında yanlış uygulamalar 155

Patent hakkı satışı ve ilgili birim, döner sermaye kapsamında satış ve satış yöntemleri. 156

Hazine veya diğer idareler adına tapuya kayıtlı taşınmazların kiralanması, irtifak hakkı tesisi,

eski kiracısına pazarlıkla yeniden kiraya verilmesi, 51/g uygulama esasları. Artış bedellerine

uygulanacak TÜFE ve diğer esaslar. 157 Üniversitelerde taşınmazların değerlendirilmesi ve gelir kaydı. Öğrenciler ve özel kuruluşta

uygulama , Mesleki teknik eğitim. Yaz okulu ek ders ücreti. Kıyafet serbestisi. Görevden alma. 158 Taşınırların hurdaya ayrılması esasları 159

Kira bedelinin tespitinde rayiç bedel ve alt sınır uygulaması 160

İdareler arası taşınır devri. İdarenin kendi birimleri arasında devir, bağış, hibe, kârın ödenek kaydı. 161

ONALTINCI BÖLÜM

162-166 [SAYFA 415-437]

ÜNİVERSİTELERDE DİSİPLİN VE CEZA SORUŞTURMA USULLERİ

BELEDİYELERDE BU YETKİNİN KULLANILMASINDA HATALI UYGULAMALAR ZİMMET - ÖĞRENCİ VE İŞÇİ SORUŞTURMALARI

4483 sayılı kanun ve ön inceleme yaptırma yetkisinin yanlış kullanılması, sorumluların

tespitindeki hatalar

162

Belediye başkanı ve meclis üyelerinin soruşturma usulleri 163

Zimmet 163/A-176

Yükseköğretim kurumları ve disiplin/ceza soruşturma usulü, doğru bilinen yanlışlar 164 İşçiler ve disiplin/ceza soruşturma usulü 165

Yükseköğretim öğrencileri örgüt üyeliği ve disiplin soruşturmasında özellikli husus 166

12

ONYEDİNCİ BÖLÜM 167-171

[SAYFA 438-450]

FATURA VE ALINDI KAYBINDA YAPILACAK İŞLEMLER ACİZLİK BELGESİ İŞLEMLERİ

GENEL SAĞLIK SİGORTASI-BAKMAKLA YÜKÜMLÜLÜK ESASLARI ÇIRAK-ÖĞRENCİ-STAJYER S.G.KESİNTİLERİ

MEMURLARIN İZİNLERİ DOĞUM SONRASI UYGULAMALARDA

KARŞILAŞILAŞILAN SORUNLAR VE YASAL YÖNTEM

Kamu idarelerinde fatura veya alındıların kaybolması halinde yapılması gerekenler

167 Acizlik belgesi ve sonrasında idarelerin yapacağı işlemler 168 Çırak, kısmi zamanlı öğrenci, stajyer, bursiyerlerde sosyal güvenlik kesintileri. Genel sağlık sigortalısı olup olmadıkları. Bakmakla yükümlülük kavramı ve genel sağlık sigortası

uygulaması

169

Devlet Memurlarının (Öğretim görevlileri dahil) mesai içi ve dışında ders ücreti karşılığı ders verip

veremeyecekleri. İkinci görev uygulanmasında esaslar.

170

Memurların sağlık, mazeret, yıllık izinlerinin kullanılması. hamilelik ve doğum sonrası hakların

kullanılmasında karşılaşılan sorunlar ve uygulamanın yasal yöntemi

171

ONSEKİZİNCİ BÖLÜM

172-193 [SAYFA 451-489]

ARAŞTIRMA MERKEZLERİ ALIM USULLERİ-İŞÇİ KADROLARINDA FARKLILIK, YÖNETİCİ ŞİRKET

ORTAKLIĞI - HEKİMLİK SÖZLEŞMESİ-ZİMMET – EMEKLİ ÖĞRETİM ÜYE TAZMİNAT ÖDEMELERİ

ULUSLARARASI KABUL SINAVLARI – YİYECEK YARDIMI USUL VE ESASLARI

EMEKLİLİK SÜRESİNİN UZATILMASI – YAYIN ETİĞİ VE JÜRİ ESASLARI - MUAYENEHANE AÇAN

ÖĞRETİM ÜYESİ VE EK ÖDEME - PATENT ALIM SATIMI USULÜ – İKİNCİ ÖĞRETİM HARÇ İADESİ

2886 51/g VE ÜNİVERSİTELER/MAHALLİ İDARELER- ARAŞTIRMA MERKEZLERİ KURS FAALİYETLERİ

UZMAN İKEN ÖĞRETİM GÖREVLİSİ KADROSU ALANLAR, MEMUR VE ÖĞRETİM GÖREVLİLERİNİN

ÖZEL DERS VEREBİLMELERİ - İŞÇİLER İKİNCİ ÖĞRETİMDEN FAZLA MESAİ ALABİLİR Mİ

EK ÖDEME VE EK DERS FARKLILIĞI Araştırma ve geliştirme faaliyetleri alım usulleri / kamu ihale kanunu istisna hükmü.

Pazarlıkla ihale şartları. Araştırma Uygulama Merkezlerinin kuruluş esasları. 172

696 KHK öncesi ve sonrası işçi kadrolarındaki farklılıklar. 173

Organize sanayi teknoloji bölgelerinde yönetici şirketlere üniversitelerin üyeliği 174

Üniversitelerin diğer kurumlarla hekimlik sözleşmesi yapması ve ayrıntılar. 175

Zimmet ile ilgili yasal düzenlemeler ve değerlendirmemiz. 176

Emekli öğretim üyelerinin dönmesi, dava ile aldıkları tazminat ile yapılması gerekenler 177

Uluslararası öğrenci kabul sınavlarının yürütüleceği birimler ve usulleri. % 10

başlangıç ödeneği uygulaması. 178

Yiyecek yardımı yöntemleri, stajyer öğrenci, itfaiye personeli yararlanma usulü 179

Üniversitede öğretim üyelerinin emeklilik süresinin uzatılması ve ek ödeme usulü 180

13

Jüri-Bilimsel araştırma yayın etiği kurulunun bilirkişi görevlendirmesi ve ücret ödeme esasları 181 Muayenehane açan öğretim üyeleri ve ek ödeme almalarının esasları 182

Üniversite adına patent alıp satan birimlerin işlem yapmasında kolay yasal yöntemler 183TTO’nun döner sermaye kapsamında patent hakkı alım satımında kolay yasal yöntemler 184

İkinci öğretim öğrencilerine harç iadesinin mümkün olup olmadığı 185Üniversite ve 2886/51-g uygulaması-Pazarlıkla ihale-Sağlık Bk. Genelgeleri

Hastane alanlarının ihalesinde usul. Mahalli idarelerde 51/g uygulamasının şekli 186

Üniversite araştırma merkezlerinin kurs faaliyetleri ve sürekli eğitim merkezi.

58’nci maddenin hangi fıkrası kapsamında olduğu 187 Uzman iken öğretim görevlisi unvanı alanların derse girip giremeyeceği 188

Memur ve öğretim elemanlarının mesai içi/dışı özel kurumlarda ders verebilirliği 189 Üniversite birimlerinde yer alan işçilerin ikinci öğretimde görevlendirilerek mesai alması

usulsüzlüğü 190

Araştırma merkezlerinde yapılan ek ödemeler ile ek ders zorunluluğunun ilgisinin olmadığı 191 İkinci öğretim öğrencileri ve yemek bedelinin farklı olamayacağı 192

Yatırım İzleme Başkanlığı hukuki yapısı ve yemekhanede personel istihdam esasları 193

ONDOKUZUNCU BÖLÜM VAKIF ÜNİVERSİTELERİNE REKTÖR VE DEKAN ATAMALARI

ERASMUS VE ÖDEMELER

193-194 [SAYFA 490-500]

Vakıf üniversitelerinde rektör ve dekan atanması, devlet üniversitesinden vakıf üniversitesine dekan atama, geri dönüşün mümkün olup olmadığı 194

ERASMUS, Uygulamada özellik arzeden hususlar ve öğrencilere, çalışanlara yapılacak ödemeler

Harcırah ödemelerinde ayrıntılar. Öğrenci Hareketliliği, Personel Hareketliliği, Kurumsal Destek Hibesi 195

2547 Sayılı Kanunun 39’ncu maddesine göre görevlendirme ve mecburi hizmet, geri ödeme esasları 196

YİRMİNCİ BÖLÜM 197-199

[SAYFA 501-508]

DEMOKRASİ-KADININ KADERİ-ŞİDDET

Milattan önce ve sonrasında demokrasi ve kadının yeri 197 Herodot’tan bir diğer kesit 198 Sosyal Yaramız – Kadın ve Çocuklara Şiddet ve Taciz 199

SON BÖLÜM

[SAYFA 504-514]

Teşekkür ve şiirlerim

14

15

ÖN SÖZ Kamu idarelerini, halka hizmet sunmak ve kamu düzenini sağlamak için faaliyet

gösteren yönetimler olarak tarif edebiliriz.

Kamu idareleri içinde yer alan mahalli idareler ise: il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere, kuruluş esasları kanunla belirlenen ve karar organları kanunda gösterilen, seçmenler tarafından

seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişileridir.

Genel bütçeli idareler, özel bütçeli idareler, düzenleyici denetleyici

kurumlar, sosyal güvenlik kurumu ve mahalli idarelerde görev alan üst

yönetici, yönetici ve diğer çalışanlarının görevleri sadece uzmanlık alanları ile

sınırlı değildir.

Bir akademisyen, bilimsel çalışmaları yanında bazen yönetim görevi

yapmakta, buna bağlı olarak harcama yetkilisi veya destek hizmetlerini, alım

satım ve kiralama işlemlerini yürütürken, ihale yetkilisi / ita amiri olarak

önemli ihaleleri yaparak ödemelerine onay vermektedir.

Doktor, mühendis, öğretmen ve idari personel vs. kendi asli görevleri yanında

tüm görevlerde yer alabilmekte, bunların dışında birçok komisyonda görev

alırken, idari, mali ve cezai sorumluluk taşıyan imzalar atmaktadır.

Öğrenciler ise tüm bu sorumluluk gerektiren görevlerin adayları olarak sistemde

pay alabilmek için uzun yıllar eğitim almakta mücadele etmekte ve sonrasında

sisteme dahil olmaktadır. Anayasa’da ve özel kanunlarda belirlenmiş bu görevler yerine getirilirken,

mevzuattaki karmaşa ile siyasi ve hiyerarşik yapılanmadaki çarpıklık,

çalışanların bağımsız görev yapabilmelerini engellerken;

İdarelerin 5018 sayılı kanun kapsamında iç kontrol sistemini devreye

sokmamakta ısrar etmeleri, Kanunlarda yapılan değişikliklerle oluşmuş bağımlı çalışma mecburiyeti ve

oluşturulan hukuksuz istihdam yöntemleri dolayısıyla her an işsiz kalınacağı

düşüncesinin, çalışanlar üzerinde yarattığı psikolojik olumsuzluklar, Çoğunlukla kendisini yetiştirememiş yetersiz denetim elemanlarınca yapılan

denetimler sonucu hesaplanan kamu zararı ve diğer cezaların sorumluluğunun

gerçek müsebbipleri yerine, talimata uymak zorunda kalan diğer çalışanların

üzerinde bırakılması,

16

Son olarak, idarelere takdir hakkı tanıyan kanun hükümlerinin verdiği

cesaretle, kamu yöneticilerinin birçok hukuksuz işlemlerini, kamu yararı

gerekçesine dayandırarak yapmaları, Tüm çalışanları idari, mali sorumluluklar ve cezai müeyyideler ile karşı karşıya

bırakmaktadır. Daha da kötüsü, kendisini yetiştirebilmiş az sayıda denetim elemanınca

gerçekleştirilen denetimler dışındaki vesayet denetimleri sonucu, denetim

elemanı bile olmayan etki altında kalmaya meyilli birçok görevlinin,

yönlendirilmiş denetim sonuçlarına göre gerçek sorumluların gizlenebildiği bir

ortam oluşurken, talimata uymak zorunda kalan diğer çalışanlar, korku ve stres

ortamında görev yapmak zorunda kalmaktadırlar.

Bu kitap; Tüm kamu idarelerini kapsar şekilde yürütmüş olduğum görevlerim sırasında

raporladığım riskli işlemlerden, üst yöneticilerin yönetimdeki öncelikleri

nedeniyle hayati kararlar alırken, farkında bile olmadan yaptıkları hatalardan

kaynaklanan doğru bilinen yanlışları örnekleri ile göz önüne sermek,

Birçok uygulama dolayısıyla çalışanların farkına varamadıkları savunma

mekanizmaları konusunda uyarmak, Kendi görevleri yanında ilave yöneticilik görevi üstlenmiş akademisyen,

mühendis, öğretmen ve diğer tüm çalışanları, karşılaşacakları riskler

karşısında uyararak çözüm yollarını göstermek,

Geleceğin yöneticisi ve çalışanı üniversite öğrencilerinin kamu idarelerinde

yaşanan sorunları da öğrenirken, tüm öğrencilik dönemlerinde staj ortamında

eğitim alarak sisteme çok daha etkin ve kolay bir şekilde intibak etmelerine

katkı sunmak amacı yanında, kadınlarımıza baskı ve şiddetin asıl

gerekçelerinin zihnimize aktarılışına çarpıcı örnekler ile mutlu bir aileyi

tanımlayan şiirler ve olumsuzlukları tanımlayan karikatürler kullanılarak

roman tadında, farklı bir anlatımla hazırlanmıştır. Saygılarımla.

17

BİRİNCİ BÖLÜM

01-17 [S. 17-42]

1 ÜST YÖNETİCİNİN ÖNCELİKLERİ HUKUK MÜŞAVİRİ, DANIŞMAN VE DİĞER PERSONELİN NİTELİKLERİ

Üniversitelerin dâhil olduğu tüm kamu idarelerinin üst yöneticileri için birinci

öncelik, mesleki bilgisi yeterli hukuk müşaviri ve danışmanlar ile görev

yapabilmek olmalıdır. Bilgili ve liyakatli personelin önemi elbette küçümsenemez ve bu seçeneklerden

birinin kullanılması yeterli değildir. Belirtmeliyim ki sorulan her hususta, üst yöneticiye evet yapabiliriz diyen, yasal

olmayan taleplere dahi aynı cevabı verebilen bir hukuk müşaviri veya danışman,

üst yönetici için sonun başlangıcı demektir.

Bir danışman ve hukuk müşaviri, üst yöneticiye, olumsuzlukları gerekçeleri ile

birlikte sunabilmeli, risklerini anlatabilecek cesarete sahip olmalıdır. Örneğin: a-Hukuk müşaviri ve danışman: Yıllar önce idarenin karar merciinden geçerek kesinleşmiş bir imar planının

sonucunda verilmiş olan, inşaat ruhsatında, ruhsata aykırı bir husus mevcut

değilken, yapının mühürlenmesi veya yıkılması ya da imar planında yeniden

değişiklik yapılması için, altyapının oluşturulmasını isteyen üst yöneticiye:

Yapılacak idari işlemin sonucunda, tazminat ve cezai sorumluluklarla

karşılaşacağı gerçeğini anlatabilmelidir.

b-Hukuk müşaviri ve danışman: 6360 sayılı kanunun amir hükmü gereğince, büyükşehir belediyesine devredilen

personelin, mevcut kadrolara atanması zorunluluğu mevcut iken, hayali verilerle

ihtiyaç fazlası gösterilerek, “C.B. İdari İşler Başkanlığı” Devlet Personel

Başkanlığına bildirilmesi işleminde, karşılaşılacak cezai müeyyidelerin ne

olduğunu bilmeli ve üst yöneticiyi uyarmalıdır.

c-Hukuk müşaviri ve danışman: Kadro yok iken, yasaya aykırı olarak oluşturulan iktisadi işletmeler kanalı ile çok

sayıda personel istihdam edilmesine meydan verilerek, yıllar sonra oluşacak ve

üst yöneticiyi de kapsayan kamu zararı sorumluluğuna sebep olunmasına, daha

işlemin başında, karşı çıkabilmeli ve yıllar sonra oluşacak sorunları önceden

önleyebilmelidir.

18

Her üç örnekte yer alan işlemlerde olduğu gibi tüm işlemler sırasında, bir hukuk müşaviri veya danışman: Bilgisi dâhilinde olmak şartıyla, mevcut hukuksuzluğa engel olmuyor, ilgili yasal

düzenlemesinin gereklerini üst yöneticiye anlatamıyor veya bildiği halde bunu

dile getiremiyorsa, üst yönetici, çok büyük risklerle karşı karşıya kalacak

demektir. Örneklerimizdeki fiiller duruma göre; Türk Ceza Kanununun hem 204’üncü

maddesi gereği evrakta sahtecilik, hem 257’nci maddesi gereği görevin kötüye

kullanma, hem de kamu zararını içinde barındırmaktadır.

O halde, hukuk müşaviri ve danışman; her istenene evet yapabiliriz diyen

değil, gerektiğinde olumsuz cevap verebilecek medeni cesarete sahip olmalıdır.

Yapılan hukuksuz işlemlerde maiyetinde bulunan personele baskı ile imza attıran

değil, sorumluluğunu da alan, yazanı ve imzalayanı farklı, sahte evrak

niteliğindeki raporları kullanarak, işlem icra eden değil, yönlendirdiği

uygulamalara, kendi imzasını atabilen, hukuka uygun olanı isteyebilme medeni

cesaretine sahip kişilerden seçilmelidir.

19

2 ÜST YÖNETİCİNİN SORUMLULUĞU

GENEL KURULUN MÜTEVELLİ HEYET VE ÜST YÖNETİCİLERİN

DEVREDEMEYECEĞİ DEVREDEBİLECEĞİ YETKİLER.

Üst yönetici, 5018 sayılı kanunun 11’nci maddesine göre: Millî Savunma

Bakanlığında bakan, diğer bakanlıklarda müsteşar, diğer kamu idarelerinde en

üst yönetici üniversitede rektör, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde

belediye başkanıdır.

Şeklinde iken yeni yönetim sistemi ile birlikte [Bakanlıklarda ve diğer kamu

idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye

başkanı üst yöneticidir. Bakanlıklarda en üst yönetici Cumhurbaşkanı tarafından

belirlenir] Şeklinde değiştirilmiştir.

Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma

planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile

hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından,

sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde

edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının

önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi,

izlenmesi ve kanunlar ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen görev ve

sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana.

Mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.

Üst yöneticiler, bu sorumluluğun gereklerini harcama yetkilileri, malî hizmetler

birimi ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getirirler.

Üst yöneticiler, kanunla kendilerine verilmiş olan atama, koordinasyon,

kamu zararının kaldırılmasına karar vermek [İlama Dayalı Olanlar Hariç]

yargı kararlarının uygulanmasına karar vermek ve denetim yetkilerini,

yine kanun ile izin verilmediği müddetçe, başkasına devredemezler.

Diğer görevlerinden bir kısmını yardımcısı konumundaki idarecilere devrederken, kendi özel kanunundaki hükümlere göre hareket etmek zorundadırlar. Belediyelerde başkan, Belediye Kanununun 42’nci maddesi kapsamında, “Diğer

görev ve yetkilerinden bir kısmını uygun gördüğü takdirde, yöneticilik sıfatı

bulunan belediye görevlilerine devredebilir.”

Yükseköğretim Kurulu organlarından olan Yükseköğretim Genel Kurulu’nun

devredilemeyecek yetkileri, Yükseköğretim Kanununun 6-c maddesinde:

“Genel Kurul, Yükseköğretim Kanunu ile kendisine verilen görevlerden, Yükseköğretim kurumlarının öğretiminin planlanması, düzenlenmesi, yönetilmesi ve denetlenmesi,

yönetmeliklerin hazırlanması, yükseköğretim üst kuruluşlarıyla, üniversitelerce

hazırlanan bütçelerin tetkik ve onaylanması”Şeklinde sayılmış olup, bunların dışında

20

kalan yetki ve görevlerinden uygun gördüklerini Yürütme Kurulu’na

devredebileceği hüküm altına alınmıştır.

Ek 5’inci maddesinde ise vakıf üniversitelerinde yetki devri.

“Mütevelli heyet; vakıf yükseköğretim kurumu yöneticilerine uygun gördüğü

ölçüde yetkilerini devredebilir.” şeklinde sınırlandırılmıştır.

Öte yandan üniversitelerde, üst yönetici rektör olup yetki devri hususlarında

genel hükümlere tabidir.

Üst yöneticiler, devredemeyecekleri yetkileri devretmeleri halinde, bu yetkileri

kullanan ile birlikte, imza yetkisinin devri hükümleri doğrultusunda, idari ve

cezai sorumluluğa ortak olacaktır.

Bu konularda: 5189/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararı’nın sorumluluk ile

ilgili hükümleri. Sayıştay 6’ncı. Daire 22.3.2005/10952 sayılı kararı, önemli

kararlar olarak geçerliliğini korumaktadır.

21

3 YETKİ DEVRİ VE İMZA YETKİSİNİN DEVRİ, FARKI VE SONUÇLARI

Yetki devri ve imza yetkisinin devri, ayrı kavramlardır. Yetki devrinde yetkisini devreden, kaldırılıncaya kadar bu yetkisini kullanamaz.

Verilen karar ve yapılan işlem yetki devredilene ait olarak kalır.

Görevlerden bir kısmının karar alma yetkisi üst yöneticide kalmak üzere, üst

yönetici adına, devredilen tarafından imza atılması şeklinde yerine getirilmesi

hali imza yetkisinin devridir.

İmza yetkisinin devri halinde, imza yetkisini devralan, yetki devreden amir adına

imza atar.(Bakan a., Vali a., Rektör a., Başkan a., vs. )

İmza yetkisinin devrinde imza yetkisini devreden üst yönetici, imza atmamış

olmakla birlikte, karar verme sorumluluğunu kendi üzerinde bıraktığı için idari

ve cezai sorumluluğu imza atan ile birlikte paylaşır.

İdari ve cezai sorumluluğu devretmemiş olur.

Özetle üst yönetici, yetki devrinde cezai sorumluluğu devretmiş olur.

İmza yetkisi devrinde ise karar verme sorumluluğu dolayısıyla, idari

sorumluluğu devretmediği gibi cezai sorumluluğu da paylaşır.

Sorumluluktaki ana kural fiil veya işlemin, kasıt kusur veya ihmallerinden

kaynaklanması, mevzuata aykırı olması, bir kamu zararının oluşması, mevzuata

aykırı karar işlem ve eylemle, zarar arasında bir illiyet bağının bulunmasıdır.

22

4 İHALE YETKİLİSİ HARCAMA YETKİLİSİ / MUHASEBE YETKİLİSİ VE SORUMLULUĞU HARCAMA YETKİSİNİN DEVRİ İTA AMİRLİĞİ, İTA AMİRLİĞİNİN DEVRİ [ÜNİVERSİTE VE ÜST KUR.]

ESASLARI, SONUÇLARI VE AMİRİN SORUMLULUĞU

5018 sayılı kanunun 31’inci maddesine göre; Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir

harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.

Ancak, teşkilât yapısı ve personel durumu gibi nedenlerle harcama yetkililerinin

belirlenmesinde güçlük bulunan idareler ile bütçelerinde harcama birimleri

sınıflandırılmayan idarelerde harcama yetkisi, üst yönetici veya üst yöneticinin

belirleyeceği kişiler tarafından; mahallî idarelerde [İl Özel İdaresi, Birlikler. İçişleri

Bakanlığı], [Belediyeler Çevre ve Şehircilik Bakanlığının] diğer idarelerde ise Hazine ve

Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine yürütülebilir.

Yükseköğretim Kurulu ile üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitülerinde, harcama

yetkilileri ödenek gönderme belgesiyle belirlenir.

Bu idarelerde ödenek gönderme belgesi ile ödenek gönderilen birimler harcama birimi,

kendisine ödenek gönderilen birimin en üst yöneticisi ise harcama yetkilisidir. Harcama yetkisinin devredilmesinin idari sorumluluğu kaldırmayacaktır.

Muhasebe yetkilileri, 34 üncü maddenin ikinci fıkrasındaki ödemeye ilişkin hükümler

ile bu maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen ödemeye ilişkin kontrol yükümlülüklerinden

dolayı sorumludur.

Muhasebe yetkililerinin bu Kanuna göre yapacakları kontrollere ilişkin

sorumlulukları, görevleri gereği incelemeleri gereken belgelerle sınırlıdır.

Muhasebe yetkililerinin görev ve yetkilerinin yardımcılarına devredilmesine, muhasebe

yetkililerinin herhangi bir nedenle görevlerinden ayrılmalarında muhasebe hizmetlerinin

yürütülmesine ilişkin düzenleme yapmaya ve sertifika sınavlarına girmeye hak

kazanılması bakımından muhasebe yetkilisi yardımcısı eşiti görevleri belirlemeye Hazine

ve Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Muhasebe yetkilisi adına ve hesabına para ve parayla ifade edilebilen değerleri geçici

olarak almaya, vermeye ve göndermeye yetkili olanlar muhasebe yetkilisi mutemedidir.

Muhasebe yetkilisi mutemetleri doğrudan muhasebe yetkilisine karşı sorumludur.

Muhasebe yetkilisi mutemetlerinin görevlendirilmeleri, yetkileri, denetimi, tutacakları

defter ve belgeler ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Hazine ve Maliye

Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir, harcama yetkilisi ve muhasebe

yetkilisi görevinin aynı kişide birleşemeyeceği 5018 sayılı kanunun 60’ıncı

maddesiyle hüküm altına alınmıştır.

Harcama yetkilisi aynı zamanda ihale yetkilisi olup bu kavramlar, 2886 sayılı

kanunda ita amiri olarak yer almış, harcama yetkililerinin kim olduğu ve harcama

yetkisinin birleştirilmesi ya da devrinin esasları yayımlanan tebliğlerle açıklanmış,

1 Numaralı Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğde harcama yetkilileri:

23

Merkez dışı birimlerde: Ödenek Gönderme Belgesiyle Ödenek Gönderilen Birim Harcama Yetkilisi

Bölge Müdürlükleri veya eş değer birimler

Bölge Müdürü veya eş değer yetkili

İl Müdürlükleri veya eş değer birimler İl Müdürü veya eş değer yetkili İlçe Müdürlükleri veya eş değer birimler

İlçe Müdürü veya eş değer yetkili

Üniversitelerde: Birim Harcama Yetkilisi Yüksekokul Müdür Genel Sekreterlik Genel Sekreter Meslek Yüksekokulu Müdür Daire Başkanlığı Daire Başkanı Enstitü Müdür Hukuk Müşavirliği Hukuk Müşaviri Hastane Başhekim Fakülte Dekan Merkez Müdür Savunma Uzmanlığı Savunma Uzmanı Bölüm Başkan Şeklinde belirlenmiştir.

Mahalli idarelerde harcama yetkilileri farklı konumları ile izah edilmiş ve

harcama yetkililiği yetkisinin devrine yönelik olarak, “belediye ve il

özel idareleri ile bunlara bağlı idarelerin harcama yetkilileri, bu

yetkilerini yardımcılarına, yardımcısı olmayanlar ise hiyerarşik olarak bir alt

kademedeki yöneticilere kısmen veya tamamen devredebilirler” şeklinde

hüküm yer almıştır.

Harcama yetkililiğinin birleşmesi genel tebliğde, “Teşkilat yapısında üst yönetici ile harcama birimleri arasında yönetim kademesi yer almak şartıyla, bütçeyle ödenek tahsis edilen

harcama birimlerinin harcama yetkisi, harcama türleri itibarıyla kısmen veya tamamen, merkezi

yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde Hazine ve Maliye Bakanlığının, Sosyal güvenlik

kurumlarında ilgili bakanlığın, mahalli idarelerde ise ilgisine göre İçişleri

Bakanlığının/Çevre ve Şehircilik Bakanlığının uygun görüşü ve üst yöneticinin onayı ile bir

üst yönetim kademesinde birleştirilebilir. Uygun görüş ve talep yazılarında, harcama yetkisinin bir üst yönetim kademesinde birleştirilme gerekçesine ayrıntılı olarak yer verilir. Üst yönetici ve yardımcılarına harcama yetkisinin birleştirilmesi suretiyle harcama yetkisi verilemez’’ Şeklinde izah edilmiştir. Böyle olunca, harcama yetkililerinin kamu hizmetlerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde sunulmasını sağlamak amacıyla, belirlenen sınırlar içinde harcama yetkilerini, merkez teşkilatı harcama yetkilileri bu yetkilerini yardımcılarına, yardımcısı olmayanlar ise hiyerarşik olarak bir alt kademedeki yöneticilere devredebileceklerdir. Merkez dışı birimlerinde bölge müdürleri veya eş değer yetkililer, il müdürleri veya eş değer yetkililerle, nüfusu 50.000’i aşan ilçelerin ilçe müdürleri veya eş değer yetkililer yardımcılarına, belediye ve il özel idareleri ile bunlara bağlı idarelerin harcama yetkilileri bu yetkilerini yardımcılarına, yardımcısı olmayanlar ise hiyerarşik olarak bir alt kademedeki yöneticilere, mahalli idare birliklerinde birlik başkanı genel sekreteri, birlik müdürü veya birim amirlerine, kısmen veya tamamen devredebileceklerdir.

24

Ancak her bir harcama işlemi itibarıyla, mal ve hizmet alımlarında iki yüz elli

bin Türk Lirasını, yapım işlerinde ise bir milyon Türk Lirasını aşan

harcamalara ilişkin harcama yetkisi hiçbir şekilde devredilemeyecektir.

Harcama yetkisi devrinde yetki devri yazılı olmak zorundadır.

Devredilen yetkinin sınırları açıkça belirlenmiş olmalıdır.

Merkez teşkilatında harcama yetkisinin devri ve bu yetkinin geri alınması, üst

yöneticiye mali hizmetler birimine ve muhasebe yetkilisine, merkez dışı

birimlerde ise mali hizmetler birimine ve muhasebe yetkilisine yazılı olarak

bildirilmelidir.

Harcama yetkisinin devredilmesi yetkiyi devredenin idari sorumluluğunu ortadan kaldırmayacaktır. Tüm bu işlemlerde amir kavramı da önemli olup, amir kanun tüzük ve yönetmeliklerde belirlenen görevlerin zamanında ve eksiksiz olarak yapılmasından, maiyetindeki memurların takip ve kontrolünden sorumlu tutulmuştur. Buna göre amir, harcamaların bütçe ilke ve esaslarına kanun tüzük ve

yönetmeliklerle diğer mevzuata uygunluğundan sorumludur. Kurul ve komiteler [Yönetim kurulu, Encümen vs.] kendi sorumluluklarını

bünyelerinde taşırlar

Yükseköğretim ve üst kuruluşlarında ita amirliği ve devir usulleri, 2547

sayılı kanunun 57’nci maddesinde belirlenmiş olup, yükseköğretim üst

kuruluşları ile yükseköğretim kurumlarının bütçeleri, genel ve katma bütçelerin

(Özel bütçeli idareler bu tanımın içinde) bağlı bulunduğu esaslara uygun olarak hazırlanır,

yürürlüğe konur ve denetlenir.

İta amiri üst kuruluşlarda başkan, üniversitelerde rektördür. Bu yetki uygun görülen ölçüde gerektiğinde yardımcılara, dekanlara, enstitü ve

yüksekokul müdürlerine, üst kuruluşlara bağlı birim başkanlarına ve üst

kuruluş ve üniversite genel sekreterlerine devredilebilir. Vakıf üniversitelerinde ita amiri, mütevelli heyet başkanıdır.

25

5 VEKÂLET GÖREVİ SIRASINDA, HARCAMA YETKİLİLİĞİNDEN DOĞAN SORUMLULUKLAR.

Harcama yetkisi ve yetkililiği, 5018 sayılı kanunun 31’inci maddesinde,

“Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.” Şeklinde tarif edilmiş, vekâlet görevi ve aylık verilmesine ilişkin şartlar, 657

sayılı Devlet Memurları Kanununun 86’ncı maddesinde, “Memurların kanuni izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması veya görevden uzaklaştırma

nedenleriyle işlerinden geçici olarak ayrılmaları halinde yerlerine kurum içinden

veya diğer kurulardan veya açıktan vekil atanabilir.” Şeklinde düzenlenmiştir.

Bu konuda, 5189/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararında da ayrıntılı

açıklamalar mevcuttur. Genel olarak, atamaya yetkili amir, belli bir makama, makamın

gerektirdiği yasal şartları ve vasıfları üzerinde taşıyan bir kişiyi, yazılı olarak

vekâleten görevlendirebilir. Görevlendirilen kişi, asil olanın mali

haklarından yararlanır ve tüm yetkilerini kullanır.

Ancak, aynı şartları taşıyan kişinin mevcut olmaması durumunda, bu

şartları taşımayanlar içinden birinin görevlendirilmesi, tedviren

görevlendirmedir. Yasal karşılığı olmadığından tedviren görevlendirmede, asilin mali haklarının

ödenmesi söz konusu olmayacak, üst yöneticinin idari ve cezai sorumluluğu

devam edecektir.

Harcama yetkilisinin, izin hastalık ve geçici görev gibi sebeplerle

görevinde bulunmadığı durumlarda, bu kişiler yerine, vekil olarak atanan kişi,

asilin tüm yetki ve sorumluluklarını taşıyacağından, harcama yetkisini de

kullanacaktır. Bu görevlendirmelerde önemli olan, vekil olarak atamanın, mutlaka

mevzuata uygun olarak yapılmış olmasının gerekliliğidir.

Bu durumda, harcama yetkilisi yetkisi ve sorumluluğu, kısa

görevlendirmelerdeki farklılık dışında vekil için de, aynen geçerlidir. (Kısa görevlendirmelerdeki sorumluluk 10’uncu başlık altında ayrıca izah edilmiştir.) Öte yandan, vekil, mevzuata uygun atanmamışsa, üst yönetici cezai

sorumluluğu paylaşmak durumunda kalacaktır.

Bu nedenle üst yönetici, vekil görevlendirmelerinde ve diğer atamalarda,

kanunlara uygun hareket etmek zorundadır.

26

6 İHALE KOMİSYONUNUN SORUMLULUK SINIRI

İhale komisyonunun oluşturulması ve yapacağı işler 4734 Sayılı Kamu İhale

Kanununda belirlenmiş olmakla birlikte, ihale komisyonları, uygulamada hem

yaklaşık maliyeti hesaplayan, hem ihale dosyasını hazırlayan, hem ilan eden,

hem sonucunda düzenlenen sözleşmelerden sorumlu tutulmaktadır.

Oysa ihale komisyonu, adından bile anlaşılacağı üzere, tüm altyapısı hazırlanmış

bir ihale sürecinin sonunda, ihalenin isteklilerinden hangisinde kalması gerektiği

hususunda, komisyon toplantısında yapılması gereken tespitleri belgelendirmek

suretiyle düzenledikleri tutanağı ihale yetkilisinin onayına sunmaktan ibarettir.

Kanunda özel olarak konulmuş bir hüküm vardır ki o da ihale komisyonunun iş

deneyim belgeleri üzerinde inceleme yapabileceği şeklindedir.

Kamu İhale Kurulu’nun 24.04.2013 tarihli ve 2013/UH.II-1860 sayılı Kararına

baktığımızda, karar içeriğinde iki husus önem arz etmekte ve ihale

komisyonunun görevlerinin neler olduğu bu karardan net olarak anlaşılmaktadır.

“4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre gerçekleştirilen ihalelerde ihale komisyonunun görevi,

tekliflerin değerlendirilmesi ile sınırlı olup, idarenin ihtiyaçlarını yeniden tespit etmek veya

ihtiyaçların yerinde olup olmadığını denetlemek gibi bir görev ve yetkisi bulunmamaktadır.

Kesinleşen ihale kararında belirtilen iptal gerekçeleri bu açıdan ihale komisyonunca

değerlendirilmesi gereken hususlar olmayıp, idarenin tabi olduğu idari ve mali mevzuat

çerçevesince, ihale/harcama yetkilisi tarafından değerlendirilmesi gereken unsurlardır.”

“İhale komisyonu tarafından hazırlanan ve onaya sunulan tutanağın bir hazırlık çalışması

niteliğinde olduğu bu kararın ihale yetkilisince onaylanmasından sonra geçerlilik kazanacağı

dikkate alındığında ihale yetkilisince ihale komisyonu kararında bir aykırılık tespit edilerek

onaylanmadan tekrar komisyona iade edilmiş olmasının kamu ihale hukuku ve idare hukuku

açısından aykırılık teşkil etmeyeceği anlaşılmış ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı

sonucuna varılmıştır.”

Şeklindeki karar içeriği, ihale komisyonunun sorumluluğunun,

komisyon toplantısında düzenlemiş oldukları belgelerin

doğruluğu ile sınırlı olduğu anlaşılmaktadır.

27

7 KAYNAKLARIN ETKİN VE VERİMLİ KULLANILMASI VE İZLENEBİLMESİ İÇİN ESAS VE USULLER–KAMU KAYNAKLARI HANGİ BANKALARDA TUTULABİLİR

Kurumların mali kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması ve

izlenebilmesini için esas ve usuller Kamu haznedarlığı genel tebliği ile

belirlenmiştir ve buna göre Genel Bütçeli kamu idareleri yanında;

A-Özel bütçeli idareler/döner sermayeler yani üniversiteler bu usul ve esaslar

kapsamındadır.

B-Üniversiteler, kendi bütçeleri veya tasarrufları altında bulunan her türlü mali

kaynaklarını kamu sermayeli bankalarda açtıracakları hesaplarda değerlendirmek zorundadır. a) TL cinsi vadesiz ve/veya vadeli mevduat ile özel cari hesap ve/veya

katılma hesabı.

b) Gerekli görülmesi halinde ve ihtiyaçları ölçüsünde döviz cinsi ödemeleri için

vadeli ve/veya vadesiz mevduat ile özel cari hesap ve/veya katılma hesabı, C-Kurumların mevduat ve katılma hesabı olarak değerlendirmeyi öngördükleri

mali kaynakları için uygulanacak vadeli mevduat faiz oranı ve katılma hesabı

beklenen/tahmini getiri oranı, anılan tebliğ ekinde yayınlanmış ve buna

uyulmalıdır. Hesaplarda önemli meblağlar değerlendirme dışında tutulmamalıdır.

D-Kurumlar mali kaynaklarının değerlendirilmesinde faiz veya kâr payı

dışında ayni ya da nakdi herhangi bir menfaat temin etmemelidirler.

E-Bildirimlerin de yine tebliğ esaslarına göre yapılması gerekmektedir. Kurum

yetkilileri ve muhasebe yetkilileri Tebliğ hükümlerine aykırılık sebebi ile

ortaya çıkabilecek zararlardan şahsen ve müteselsilen sorumludur.

a-Kaynaklarının usul ve esaslara aykırı şekilde değerlendirilmesinden elde

edildiği tespit edilen nemalar genel bütçeye gelir kaydedilir. b-4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında

Kanun’un 14/A maddesinin (ı) bendi uyarınca idari para cezası uygulanır.

F-Bu tebliğde; “Kurumların eğitim ve dinlenme tesisi, misafirhane,

yemekhane, kreş, çocuk bakımevi, spor tesisi ve benzeri sosyal ve destek

amaçlı tesislerinden yararlanan personelinden alınan yemek, konaklama ve

diğer hizmet bedelleri ile katkı için bütçeden aktarılan yemek bedellerinin

bulundurulduğu ve söz konusu tesislerin nam ve hesabına açılmış olan

banka hesapları”

28

Uygulama kapsamı dışında bırakılmış ise de, Kamu Sosyal Tesisleri Genel

Tebliğinde; “Sosyal tesis paraları sermayesinin yarısından fazlası kamuya ait bankalarda

muhafaza edilir.” Hükmü olduğundan sosyal tesisler ile ilgili aynı uygulanın yapılması

gerekmektedir

G-Bu uygulamadan farklı olarak, genel bütçe kapsamındaki kamu

idareleri; Kendi bütçeleri veya tasarrufları altında bulunan her türlü mali kaynaklarını

TCMB veya muhabiri olan bankada açılacak TL cinsi vadesiz hesaplarda

tutmakla yükümlüdür

Yaşar AKBAŞ

29

8 GERÇEKLEŞTİRME GÖREVLİLERİNİN SORUMLULUĞUNUN SINIRI.

Gerçekleştirme görevlilerinin sorumlulukları 5018 sayılı kanunun 33’üncü maddesinde: “Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim

almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması

görevlerini yürütürler. Gerçekleştirme görevlileri, bu kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve

işlemlerden sorumludurlar. Giderin çeşidine göre aranacak gerçekleştirme belgelerinin şekil ve türleri:

Yönetmelikle belirlenir.” şeklinde belirlenmiş, ayrıca 5189 sayılı Sayıştay Genel Kurul

Kararında da aynı doğrultuda görüş ve açıklamalara yer verilmiştir.

5018 Sayılı Kanunda harcama yetkilisinin sorumluluğu tanımlanırken, mevzuata aykırı

işlem dolayısıyla sorumlu olduğu ilgili maddede belirtilmişken, mevzuat sorumluluğu

gerçekleştirme görevlisi için sayılmamıştır ve bu önemlidir.

Bu nedenle;

Gerçekleştirme görevlileri mevzuata uygun olarak görevlendirilmesi şartıyla

kendilerince yürütülen süreç içinde düzenlenen belgelerin yasal düzenlemelerine uygun

düzenlenmesinden sorumludur. İşlem ile ilgili kararın mevzuata uygunluğundan sorumlu değildirler. Gerçekleştirme görevlileri, bazı karar ve işlem süreçlerinde yer almadıkları halde,

Anayasa ve ceza kanunlarında yer alan cezada şahsilik ilkesine aykırı olarak çeşitli

cezalar ile muhatap olmaktadırlar.

Oysa bu görevliler harcama talimatı üzerine, işin yaptırılması, mal veya hizmetin

alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için

gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.

Giderlerin gerçekleştirilmesi süreci, harcama yetkililerince belirlenen görevlilerin

düzenlediği ödeme emri belgesinin, harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak

sahibine ödenmesi ile tamamlanır.

Gerçekleştirme görevlileri mevzuata uygun olarak görevlendirilmesi şartıyla bizzat

kendi yürüttükleri süreç içinde düzenlenen belgelerin yasal düzenlemelerine uygun

düzenlenmesinden sorumludur ve ceza sorumluluğu da bu kapsamdadır.

Yani, kanun gereği “giderin çeşidine göre aranacak gerçekleştirme

belgelerinin” kanun, yönetmelik, yönerge veya yönetim kurulu kararına uygun olarak hazırlanması ile sınırlıdır ve kendi sorumluluğu kapsamındaki

süreç öncesi mevzuat yönüyle başkalarınca alınmış kararlardan sorumlu

olmayacaktır. [Sayıştayın, karar düzeltme başvurusu sonrası harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisinin ortak sorumluluğunu, gerçekleştirme görevlisi yönüyle

kaldıran kararı mevcuttur. İlgili ve sorumlu tespiti yapılması şeklinde, Şubat 2020 ]

İdarenin, yanlış mevzuatı uygulayarak yapmış olduğu hukuki hata hizmet

kusuru teşkil etmeyecektir. (Danıştay 10.Daire 1997/3567 E. sayılı kararı.)

Öte yandan, üst yönetici tarafından, mevzuata yer alan şartları taşımayan kişilerin

gerçekleştirme görevlisi olarak görevlendiriesi halinde, ortaya çıkan idari ve cezai

sorumluluğu paylaşmak durumunda kalacaklardır.

30

9 MUHASEBE YETKİLİSİNİN GÖREV VE SORUMLULUĞU

Muhasebe yetkilileri, bazı karar ve işlem süreçlerinde yer almadıkları halde

Anayasa ve ceza kanunlarında yer alan cezada şahsilik ilkesine aykırı olarak

çeşitli cezalar ile muhatap olabilmektedirler. Oysa muhasebe yetkilisi kanunda yazılı muhasebe hizmetlerinin yürütülmesi ve

muhasebe kayıtlarının usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasından sorumlu kişidir.

Muhasebe yetkilisinin görevi 5018 sayılı kanunun 61’inci maddesinde, belge

kontrolü ve ödeme olarak yer aldığı gibi, bu sorumluluk 5189/1 sayılı Sayıştay

Genel Kurul Kararı ile de desteklenmiş bulunmaktadır. A] Ödeme emri ve eki belgelerindeki imza eksiğinden harcama yetkilisi ile

birlikte sorumludur. B] Ödeme emrinde imza yok ise tek başına sorumludur. C] Ödemeye esas belgelerdeki eksikliklerden hesap hatalarından aritmetik

hatalardan sorumludur. D] Yükümlülüklerine yerine getirmemek suretiyle hak sahibine ödeme

yapılmamasından sorumludur. E] İdarelerin tahsil edilebilir hale gelmiş kamu gelir ve alacaklarının takip ve

tahsil işleminden tek başına sorumludur.

Muhasebe yetkilileri, 34 üncü maddenin ikinci fıkrasındaki ödemeye ilişkin

hükümler ile bu maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen ödemeye ilişkin kontrol

yükümlülüklerinden dolayı sorumludur.

Muhasebe yetkililerinin bu Kanuna göre yapacakları kontrollere ilişkin

sorumlulukları, görevleri gereği incelemeleri gereken belgelerle sınırlıdır.

Sorumluluklarının sınırı kanun ile belirlenmiş olduğundan cezai sorumlulukları, cezada şahsilik ilkesi gereği görevi ve yükümlülükleri ile sınırlıdır.

***Muhasebe yetkilileri, farklı uygulama ile karşılaşmaları halinde kendilerini açıklamalar doğrultusunda rahatlıkla savunabilirler.

31

10 MUHASEBE YETKİLİSİNİN YERİNE KISA SÜRELİ GÖREVLENDİRME.

KISA SÜRELİ AYRILMA KAVRAMINDA, 2 AYLIK SÜRENİN ÖNEMİ. KISA SÜRELİ AYRILMALARDA SORUMLULUK SINIRI.

MUHASEBE YETKİLİSİNİN YETKİ DEVRİ VE SINIRI.

DENETİMLERDE YAŞANAN SORUNLAR.

Kamu idarelerinde muhasebe yetkililerinin, geçici olarak ve kısa süreli olarak

görevlerinden ayrılmalarında, kalifiye personel eksikliği nedeniyle, yerine,

konuya hakîm olmayan diğer çalışanlardan görevlendirme yapılabilmekte, bu

kısa görevlendirme dönemlerinde ise birçok riskler ile karşı karşıya

kalınmaktadır.

Kısa süreli vekâlet görevinde bulunan görevliler, kısa dönemde yapılmış

ödemeler, kaynağı geçmişe dayanan bazı alacaklar, vekâlet dönemi içinde zaman

aşımına uğrayan tahakkuklar vs. dolayısıyla kendilerine devir işlemi yapılmadığı

halde çoğu defa denetim unsurlarınca sorumlu olarak belirlenmektedirler.

Örneğin: Sayıştay denetimi veya iç denetim sırasında tespit edilmiş, zaman

aşımına uğramış işlemler ya da usulsüz ödemeler dolayısıyla, kısa süreli görev

yapmış olanlar dâhil, tüm muhasebe yetkilileri sıralanmak suretiyle kamu

zararlarından sorumlu tutulmaktadırlar.

Yeterli bilgiye zaten sahip olmayan geçici görevlendirilmiş birçok çalışan

kendisini savunamadığı için, anılan kamu zararlarının ödenmesine gereksiz yere

ortak olmaktadır.

Oysa Mahalli İdareler Bütçe Muhasebe Yönetmeliği’nin 451’inci maddesinin

b- fıkrasında anılan husus açıklanmıştır. Madde: “Kesin veya uzun süreli ayrılma sayılmayan ve iki aydan kısa süreli

geçici görev ya da hastalık gibi nedenlerle ayrılmalarda ayrıntılı devir yapılmaz

ve devir cetveli düzenlenmez. Bu gibi ayrılmalarda, ayrılan muhasebe yetkililerinin yerlerin bırakacakları Vekil memurlar, vekâlet edecekleri süre içindeki işlemlerden sorumlu olacaklarından, kayıtlara göre kasa, veznede bulunan değerleri sayarak teslim

alırlar. …” şeklindedir. Görüldüğü üzere iki aydan kısa süreli geçici görevlendirmede, ayrıntılı devir

yapılmadığından, vekil sadece bu iki ay içinde fiilen yaptığı işlemlerden

sorumludur. Kendisinden önceki bir işlemin yanlışlığı ya da zaman aşımına

uğramasından sorumlu değildir. Ancak, kısa görevler sırasında yasal olarak

yapılması öngörülmüş hususlardan sorumlu olacakları tabidir.

32

Örneğin, [Muhasebe Yetkilisi Mutemetlerinin Görevlendirilmeleri, Yetkileri,

Denetimi ve Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Madde 11,12]

Muhasebe yetkililerinin 15 günde vezne sayımı yapılmasını sağlayıp

denetlemesi gerektiği hususunda olduğu gibi.

Buna özellikle denetim mekanizmalarının dikkat etmesi ve düzenleyecekleri

raporlarda, bu tür görevlendirmede görev süresine bakmak suretiyle kısa görevlendirmelerle ilgili ayrımı yapmaları gerekmektedir.

Kısa süreli görevlendirilmiş bu kişiler de bir sorun ile karşılaşmaları

halinde savunmalarını, mevzuatında belirlenmiş bu hususu bilerek

yapmalıdırlar. Veznedarın ayrılması durumunda ise günlük kasa hesabı toplamı alınarak,

veznede bulunması gereken para, eski veznedar tarafından yeni veznedara

devredilmek suretiyle, yardımcı defterde toplamı gösteren son sayfasında gerekli

açıklama yapılarak muhasebe yetkilisi ve veznedar tarafından imzalanacaktır. Bu işlem veznedeki tüm değerler için yapılmalıdır ve muhasebe yetkilisinin

yetki devri her yıl yayımlanan muhasebat genel tebliğleri ekinde yer alan

limitler çerçevesinde ancak yardımcısına yapılabilmektedir. (2015 Muhasebat Genel Tebliği 51)

33

11 ÜST YÖNETİCİNİN ASLİ GÖREVLERİNDEN OLAN DENETİM YETKİSİNİN KULLANILMASI.

Belediye başkanının görev ve yetkilerinden birisi Belediye Kanununun 38’inci

madde k] fıkrasında “Belediye ve bağlı kuruluşları ile işletmelerini denetlemek” şeklinde

yer almış, diğer kamu idarelerinde ise kendi özel kanunlarında hazırlanmış

ilgili yönetmeliklerde [Örneğin, üniversitelerde sosyal tesisler ile ilgili her yıl

denetim zorunluluğunun üst yönetici sorumluluğuna verilmiş olması vs.] tüm üst yöneticilere

benzer görev yetki ve sorumluluklar yüklenmiş bulunmaktadır.

Bu nedenle üst yöneticiler, kanunların kendilerine verdiği denetim yetkisini,

İç Denetçiler ve kadro durumuna göre Müfettişler vasıtasıyla yerine getirirler.

Birimler ise yürüttükleri faaliyetleri konusunda işlem odaklı tespitleri, kendi elemanları

vasıtasıyla yapmakta olup bu denetimlerin, her birimde yıllık programlar şeklinde planlı

olarak yapılması önemlidir.

Örneğin, çevre, gürültü vs. gibi özel alanlar ile ilgili zabıta vb. denetimlerinin yıllık

programları çerçevesinde yapılması kanunlar ve yönetmeliklerin de gereğidir ve

programlı denetimler en sağlıklı ve verimli denetimlerdir. Bu kapsamdaki denetim ile ilgili talimatların üst yönetici tarafından, her yıl, yazılı

olarak ilgili birimlere intikal ettirilerek sonuçlarının da belirlenen takvim içinde özet

olarak alınması önemlidir.

Üstelik bu planlı çalışma, üst yöneticinin denetim görevini yerine getirmediği iddiasını

içerecek sorgular ile karşılaşma riskini ortadan kaldıracağı gibi ilerde oluşacak önemli

yanlışlıkları da önleyecektir.

34

12 ÜNİVERSİTELERDE DÖNER SERMAYE KAYNAKLARININ DAĞITILMASINDA ÖNEMLİ AYRINTI VE ÜNİVERSİTE YÖNETİM KURULU’NUN YETKİSİ.

UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZLERİNİN TABİ OLDUĞU HÜKÜMLER

2547 Sayılı Kanunun 3/j maddesi ve Maliye Bakanlığı’nca [H.M.B] yayımlanan

18 sayılı “Yükseköğretim kanunu ve yükseköğretim personel kanunu genel tebliğinde”

yer almış olan hükümlere baktığımızda Uygulama Araştırma Merkezleri,

“Yükseköğretim kurumlarında eğitim öğretimin desteklenmesi amacıyla çeşitli alanların

uygulama ihtiyacı ve bazı meslek dallarının hazırlık ve destek faaliyetleri için eğitim -

öğretim, uygulama ve araştırmaların sürdürüldüğü bir yükseköğretim kurumudur.”

Şeklinde tarif edilmiş, Yükseköğretim Kurulu’nun görevleri ise kanunun 7/2’nci

maddesinde, “2-Yükseköğretim kurumları içinde bölüm, ana bilim ve ana sanat dalları ile uygulama ve araştırma merkezi açılması, birleştirilmesi veya kapatılması; konservatuvar,

meslek yüksekokulu veya destek, hazırlık okul veya birimleri kurulması ile ilgili olarak doğrudan

veya üniversitelerden gelecek öneriler üzerine karar vermek.” Şeklinde hüküm altına alınmıştır.

Kanunun 58’inci maddesinde de döner sermaye kapsamlı gelirlerin dağıtımına ilişkin

esaslar belirlenmiş ve yönetmelik ve tebliğlerle usul ve esaslar ayrıntılı olarak

açıklanmıştır.

18 seri numaralı genel tebliğde ise birimler bazında izlenmesi gereken döner sermaye

gelirleri ile giderlerinin birimler itibarıyla ilgili saymanlığın kayıtlarında alt

hesaplarda izleneceği.

Üniversite yönetim kurullarının dağıtılacak döner sermaye payı tutarını belirlerken

döner sermaye gelirinin elde edildiği birimin gelir-gider dengesini, borçlarını,

alacaklarını, nakit durumunu, ihtiyaçlarını ve tahakkuku yapılan faturalardan bir

kısmının ilgililerce yapılabilecek itirazlar sonucunda iptal edilebileceği hususlarını

gözetmekle yükümlü ve sorumlu oldukları belirtilmiş. (Sağlık Araştırma Uygulama Merkezleri hariç)

Dağıtımda uygulanacak usul ve esaslara ilişkin yönetmeliğin 2/e maddesinde dağıtılacak

miktarın tanımı, ilgili ödeme dönemi içinde yönetim Kurulu’nun kanuni sınırlarda

yapılacak kesintilerden sonra dağıtımına karar verdiği miktar şeklinde yapılmıştır.

Yine aynı düzenlemede yönetim kurulundan kastedilenin, Üniversite ve ileri

teknoloji enstitülerinin yönetim kurulları olduğu izah edilmiştir. ((u) bendi)

Düzenlemelerin hepsini birlikte değerlendirdiğimizde araştırma merkezlerinin;

a-Yükseköğretim Kurumu olduğu. b-Döner sermaye gelirlerinin dağıtımına ilişkin belirlenmiş usul ve esaslara

tabi olduğu c-Ayrı bir birim olarak dikkate alınması gerektiği.

35

d-Döner sermaye gelirleri ile giderlerinin birimler itibarıyla ilgili saymanlığın kayıtlarında alt hesaplarda ayrı ayrı izleneceği. e-Döner sermaye geliri elde eden birimlerin tek bir döner sermaye işletmesinde birleştirilebileceği. f-Gelirlerin dağıtılacak miktarının ve oranının belirlenmesinde yetkili olan

kurulun üniversite yönetim kurulu olduğu, diğer birim yönetim kurullarının

dağıtılacak miktarı ve oranını belirleme yetkisinin olmadığı. g-Üniversite yönetim Kurulu’nun, dağıtılacak döner sermaye payı tutarını belirlerken,

döner sermaye gelirinin elde edildiği birimin gelir-gider dengesini, borçlarını

alacaklarını, nakit durumunu ihtiyaçlarını ve tahakkuku yapılan faturalardan bir

kısmının ilgililerce yapılabilecek itirazlar sonucunda iptal edilebileceği hususlarını

gözetmekle yükümlü ve sorumlu olduğu. Hüküm altına alınmış bulunmakta iken üniversite yönetim kurullarının bu esasların bir

kısmını göz ardı edebildikleri anlaşılmaktadır.

Şöyle ki yetkileri olmadığı, yasal düzenleme ile sabit olan fakülte veya müdürlük

yönetim kurullarının, anılan konularda kararlar almak suretiyle üniversite yönetim

kuruluna gönderdikleri, üniversite yönetim kurullarının da aynı kararları teyit eden

kararlar ürettikleri, bazen hiç karar almadan işlem tesis edildiği gibi belge veya yasal

düzenleme değerlendirmesi yapmadıklarından aldıkları kararların da yanlış ve hukuksuz

olduğu gözlenmektedir.

Böyle olunca, elbette yapılan ödemelerin de doğru ve kurallarına uygun olduğunu

söyleyebilmek pek mümkün olmayacaktır.

Bu konuda bariz örnekler mevcut olmakla birlikte, uygulamaların yanlışlığını ve doğru

uygulamanın nasıl olması gerektiğinin izahı amaçlı bu değerlendirmeye örnek

verilmeyecektir elbette.

Ancak Kurum imkânlarının kullanıldığı iki işlemden birisinde, kurum payının % 25,

diğerinde % 58 belirlenmiş olması hiçbir tartışmaya mahal bırakmayacak uygulamadır.

Bu nedenlerle üniversite yönetim kurullarının, sadece kendi yetkilerinde olan döner

sermaye gelirlerinin ne kadarının hangi oranda dağıtıma tabi tutulacağına ilişkin

hesaplama ve değerlendirmeleri yaparken, bu konularda yetkisiz olan diğer yönetim

kurullarının tespitlerine dayandırmadan, belgelerinin incelenmesi ve elde edilmesinin

şekli ve yöntemlerini değerlendirmek suretiyle kararlarına yansıtmaları halinde,

görevlerini yasal düzenlemeye uygun yapmış olacaklarından anılan kurallara uygun

hareket etmelidirler.

Aksi takdirde imza attıkları kararlar, gerçek bilgiyi içermeyeceğinden Türk Ceza

Kanununun 204 maddesinde yer alan evrakta sahtecilik anlamı taşıyan kararlar olarak

ortaya çıkacak, bu ödemeleri alanlar ile birlikte müteselsil sorumlu olarak, idari adli ve

mali cezalarla karşılaşacaklardır.

36

13 DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİNİN İŞLEYİŞİ VE EK ÖDEMELER İLE İLGİLİ, ÜNİVERSİTE YÖNETİM KURULLARININ YETKİ DEVRİ VE SINIRI

Döner sermaye işletmelerinin kurulması ve işletilmesine ilişkin usul ve

esaslar; “2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 58. maddesine göre Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasında Uyulacak Esaslara İlişkin Yönetmelik” ile belirlenmiştir.

Yönetmeliğin 10’ncu maddesine göre: Döner sermaye işletmesinin yönetim kurulu, üniversite yönetim kuruludur. İta amiri Rektördür.

Rektör bu yetkisini uygun gördüğü ölçüde yardımcılarına, dekanlara veya

enstitü, yüksekokul ve araştırma ve uygulama merkezi müdürlerine devredebilir.

Üniversite Yönetim Kurulu, yetkilerini uygun gördüğü ölçüde, kuracakları

yürütme kuruluna devredebilir. Şeklindedir ve görüleceği üzere, yönetim kurulu kurulacak yürütme kuruluna

sınırlı yetki devri yapabilecek, diğer birim yönetim kurullarına ise yetki devri

yapamayacaktır.

Yönetmeliğin 11’nci maddesinde: “Döner sermaye işletmesinin hizmetleri,

yönetim kurulu, ita amiri, işletme müdürü, sayman, tahakkuk memuru, veznedar,

ayniyat memuru, ambar memuru, memurlar ve işçiler tarafından, saymanlık

hizmetleri ise Hazine ve Maliye Bakanlığınca kurulan saymanlıklarca

yürütülür” şeklinde olup; Ek geçici birinci maddesi: “Bünyelerinde birden fazla döner sermaye işletmesi bulunan üniversiteler ve

yüksek teknoloji enstitüleri, bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak döner

sermaye işletmelerini birleştirmek zorundadırlar.”

Şeklindedir ve farklı bir görüş oluşturulmasına meydan vermeyecek derecede

nettir.

Yani döner sermaye kapsamında faaliyet sürdüren işletmelerin, faaliyet sonrası

sonuç ve işlemlerinin tek bir D.S. İşletme Müdürlüğü bünyesinde koordine

edilerek izlenmesi gerekmektedir.

37

14 BELEDİYE MECLİSİNİN, YETKİ DEVRİNE İLİŞKİN ALDIĞI KARARLARDAKİ HUKUKA AYKIRILIKLAR, TÜM KAMU İDARELERİ ÜST YÖNETİCİLERİNİN, PROTOKOL, SÖZLEŞME

İMZALAMASI VE SORUMLULUKLARI.

Mahalli idarelerinde içinde yer aldığı kamu idarelerinde, kurumu yükümlülük altına

sokacak şekilde çeşitli sivil toplum örgütleri ya da kişiler ile protokol imzalanırken üst

yöneticilerin, belediyelerde meclislerinden diğer kamu idarelerinde karar organlarından:

İşlemin tanımı yapılmış, tarafı konusu ve tüm unsurları belirlenmiş şekilde sadece,

yapılacak protokol ve imzalanması yetkisini içeren yetki alması gerekmektedir.

Bu, yürütülecek projeler, kiralamalar ve gayrimenkul satışları için de geçerlidir. Belediye Kanununun 38 ve Büyükşehir Belediye Kanununun 18’inci maddesi başkanın

yetkilerini: “g)Yetkili organların kararını almak şartıyla sözleşme yapmak. g)Yetkili organların kararını almak şartıyla, büyükşehir belediyesi adına sözleşme yapmak,

karşılıksız bağışları kabul etmek ve gerekli tasarruflarda bulunmak.” şeklinde

düzenlemiştir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun, 11.7.2007 tarih ve E.2007/14-446 -K.2007/553 sayılı

kararında ise özetle:

“Belediyeye ait taşınmaz mal satış yetkisi belediye meclisine aittir. Belediye meclisi bu yetkisini sınırsız olarak devredemez. İşlem yok hükmündedir.”

şeklinde karar vermiş olup ilgili maddeler v