1 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİNİN KAPSAMI İsmail PAMUK-Yeminli Mali Müşavir Gündüz ÇELİK-Serbest Muhasebeci Mali Müşavir 1-Giriş İnşaat en genel anlamıyla, malzeme ve emek kullanılarak bir yapının ortaya çıkarılması faaliyetini ifade etmektedir. Türk hukuk sistemi içinde inşaat kavramının, İşkolları Tüzüğü hariç, doğrudan tanımlanmamış olmasına karşılık, farklı kanunlarda ve alt düzenlemelerde çeşitli isimlerle kavrama değinilmiştir. Vergi hukukumuzda inşaat işleri; yıllara yaygın inşaatlar ve özel inşaatlar olarak ikili sınıflandırmaya tabi tutulmaktadır. Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerine ilişkin kanuni düzenlemeler Gelir Vergisi Kanunu’nun 42, 43 ve 44’üncü maddelerinde yapılmıştır. Zikredilen Kanunun 42’nci maddesi uyarınca, birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl beyannamesinde gösterilir. Madde hükmünden anlaşıldığı üzere, yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinden elde edilen gelirler, dönemsellik ilkesinden ayrılarak, işin bittiği yıl beyannamesiyle beyan edilmekte ve nihai olarak vergilendirilmektedir. Vergi idaresi ve literatüre göre, bir işin yıllara yaygın inşaat ve onarma işi kapsamında vergilendirilebilmesi için; inşaat veya onarma işi olması, birden fazla takvim yılına sirayet etmesi ve başkasının nam ve hesabına yapılması gerekmektedir. Kanunda açıkça düzenlenmiş olduğundan ilk iki şart konusunda herhangi bir tereddüt bulunmamaktadır. Buna karşılık işin başkasının nam ve hesabına yapılması şartı kanunda düzenlenmiş bir şart olmadığından tartışmaya açıktır. Ancak söz konusu mesele başka bir çalışmanın konusunu oluşturduğundan, bu çalışmada konuya şerh düşülmekten öte bir açıklamaya yer verilmeyecektir. Çalışmada ilk olarak inşaat ve onarma kavramları ele alınmış, ardından hangi işlerin yıllara yaygın inşaat ve onarma işi kapsamında vergiye tabi tutulacağı açıklanmaya çalışılmıştır. 2-İnşaat ve Onarma Kavramları İnşaat kavramının, bir yandan inşaatın altyapısını oluşturan arsa ve arazi, bir yandan da madde ve malzeme ile emek harcanarak yapı oluşturma faaliyetini ifade ettiği ileri sürülmüştür 1 . İnşaat işlerini, malzeme ve işçilik kullanılmak suretiyle meydan getirilen bir 1 Mehmet Şenlik, “İnşaat Muhasebesi”, Maliye ve Hukuk Yayınları, Güncelleştirilmiş ve Genişletilmiş 4. Baskı, Ankara, 2011, s.4.
12
Embed
YILLARA YAYGIN İNAAT VE ONARMA İLERİNİN · PDF file-Artezyen kuyusu ve elektrik trafosu, -Bahçe içi doğalgaz ... -Kooperatiflerin kalorifer bacalarının yapım ve ......
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİNİN KAPSAMI
İsmail PAMUK-Yeminli Mali Müşavir
Gündüz ÇELİK-Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
1-Giriş
İnşaat en genel anlamıyla, malzeme ve emek kullanılarak bir yapının ortaya
çıkarılması faaliyetini ifade etmektedir. Türk hukuk sistemi içinde inşaat kavramının, İşkolları
Tüzüğü hariç, doğrudan tanımlanmamış olmasına karşılık, farklı kanunlarda ve alt
düzenlemelerde çeşitli isimlerle kavrama değinilmiştir.
Vergi hukukumuzda inşaat işleri; yıllara yaygın inşaatlar ve özel inşaatlar olarak ikili
sınıflandırmaya tabi tutulmaktadır. Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerine ilişkin kanuni
düzenlemeler Gelir Vergisi Kanunu’nun 42, 43 ve 44’üncü maddelerinde yapılmıştır.
Zikredilen Kanunun 42’nci maddesi uyarınca, birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat
(dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati
olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl beyannamesinde gösterilir.
Madde hükmünden anlaşıldığı üzere, yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinden elde
edilen gelirler, dönemsellik ilkesinden ayrılarak, işin bittiği yıl beyannamesiyle beyan
edilmekte ve nihai olarak vergilendirilmektedir. Vergi idaresi ve literatüre göre, bir işin yıllara
yaygın inşaat ve onarma işi kapsamında vergilendirilebilmesi için; inşaat veya onarma işi
olması, birden fazla takvim yılına sirayet etmesi ve başkasının nam ve hesabına yapılması
gerekmektedir. Kanunda açıkça düzenlenmiş olduğundan ilk iki şart konusunda herhangi bir
tereddüt bulunmamaktadır. Buna karşılık işin başkasının nam ve hesabına yapılması şartı
kanunda düzenlenmiş bir şart olmadığından tartışmaya açıktır. Ancak söz konusu mesele
başka bir çalışmanın konusunu oluşturduğundan, bu çalışmada konuya şerh düşülmekten öte
bir açıklamaya yer verilmeyecektir.
Çalışmada ilk olarak inşaat ve onarma kavramları ele alınmış, ardından hangi işlerin
yıllara yaygın inşaat ve onarma işi kapsamında vergiye tabi tutulacağı açıklanmaya
çalışılmıştır.
2-İnşaat ve Onarma Kavramları
İnşaat kavramının, bir yandan inşaatın altyapısını oluşturan arsa ve arazi, bir yandan
da madde ve malzeme ile emek harcanarak yapı oluşturma faaliyetini ifade ettiği ileri
sürülmüştür1. İnşaat işlerini, malzeme ve işçilik kullanılmak suretiyle meydan getirilen bir
1Mehmet Şenlik, “İnşaat Muhasebesi”, Maliye ve Hukuk Yayınları, Güncelleştirilmiş ve Genişletilmiş 4.
Baskı, Ankara, 2011, s.4.
2
taşınmazın yapı kısmına ait faaliyetler şeklinde tanımlamak da mümkündür2. Başka bir tanıma
göre inşaat, iş sahibi veya müteahhidin bir yapı eseri ortaya çıkarmasıdır3. Bir eser ortaya
çıkarmayı taahhüt eden kişiye müteahhit, bu eseri ayni veya nakdi bir bedel karşılığında
yaptıran kişiye iş sahibi, bu ikisi arasındaki sözleşmeye de eser sözleşmesi denilmektedir4.
Kamu İhale Kanunu’nun 4’üncü maddesi uyarınca yapım; bina, karayolu, demiryolu,
otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı,
boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama
tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili
tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi,
sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işlerini ifade eder. Bu tanımın,
inşaatın kavramına en yakın tanım olduğu ileri sürülmüştür5.
İmar Kanunu’nun 5’inci maddesi hükmü mucibince yapı; karada ve suda, daimi veya
muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve
tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesislerdir.
Baskı, Ankara, 2012, s.48. 3İshak Kara, “İnşaat İşyerleri ve İnşaatta Çalışan İşçilerin Tescili”, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Sayı:52,
Nisan 2008, s.260. 4Cengiz Kostakoğlu, “İçtihatlı İnşaat Hukuku ve Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmeleri”, Beta Basım, 7. Baskı,
İstanbul, 2010, s.17. 5Atilla Kavan, “Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri İle Teknik Hizmetlerden Sağlanan
Kazançlara İlişkin Kurumlar Vergisi İstisnası”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı:292, Ocak 2013, s.63. 6Bakanlar Kurulu’nun 10/11/1983 tarih ve 83/7376 sayılı kararına istinaden 06/12/1983 tarih ve 18243 sayılı
Resmi Gazete’de Yayımlanmıştır. İşkolları Tüzüğünün; İşkolu Sıra No:15, Bölüm No:4, Büyük Grup No:40’da
inşaat yer almaktadır.
3
işlemi olarak tanımlanmaktadır7. Başka bir tanımda dekapaj işinin, en genel anlamıyla çevre
kesme olduğu ve genellikle baraj inşaatlarıyla yeryüzüne yakın olup galeriler açılmak
suretiyle işletilmesi rasyonel sayılmayan kömür yataklarının üzerine açmak şeklinde ortaya
çıktığı belirtilmiştir8.
Onarma, bir taşınmazın iskeleti dışında bozulma, eskime, çürüme, harap olma gibi
durumlarda bu kısımlarının tamirat ve yenileme faaliyetlerini ifade eder9.
3-İnşaat ve Onarma İşlerinin Kapsamı
İşkolları Tüzüğü, Kamu İhale Kanunu (m. 4) ve KDV Genel Uygulamada Tebliğinde
belirtilen yapım işleri, inşaat ve onarma işi kapsamda değerlendirilecektir. Diğer yandan
inşaat ve onarma işi kapsama girip girmediği konusunda tereddüde düşülen işlerle ilgili genel
olarak idari görüşlerle çözüm sağlanmıştır. Bir görüşte, vergi idaresince yıllara yaygın inşaat
ve onarma işlerinin tespitinde, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın İK çerçevesinde belirlemiş
olduğu işleri esas aldığı öne sürülmüştür10
. 21/11/2003 tarih ve KDVK-5/2003-5 sayılı KDV
Sirkülerinde inşaat taahhüt işi kapsamında değerlendirilen işler aşağıda belirtilmiştir11
.
-Ahşap taban rabıtası,
-Alüminyum doğrama, alçıpan tavan (alüminyum, polikarbon levha vb.) çatı kaplama,
çatı trapez, alüminyum cephe giydirme aydınlatma armatür ve spotları,
-Amerikan panel kapı, mutfak dolabı ve PVC pencere yapımı,
-Artezyen kuyusu ve elektrik trafosu,
-Bahçe içi doğalgaz servis hattı,
-Bahçe ve çim aydınlatma armatürleri teslim ve montajı,
-Bahçe yollarına kilitli parke taşı döşenmesi,
-Balkon veranda ve korkuluklarının imalat ve yerine montajı,
7Zekeriya Uyanık, “193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununa Göre Yıllara Sari İnşaat ve Onarma İşlerinde Müşterek
Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtım Şekli”, Maliye ve Sigorta Yorumları Dergisi, Sayı:499, 1 Kasım
2007, s.65. 8Hasan Yalçın, “Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinin Vergilendirilmesi (I)”, Mükellefin Dergisi, Sayı:114,
Haziran 2002, s.114. 9Bu tanım, Ankara VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 26/10/2011 tarih ve
B.07.1.GİB.4.06.16.01-2011-GVK-42-2-929 sayılı özelgesi ile Kayseri VDB Mükellef Hizmetleri Grup
Müdürlüğü’nün 14/03/2014 tarih ve 50426076-120.01.02.08[42-2012/20524]-24 sayılı özelgesinde yer
almaktadır. 10
Zübeyir Bakmaz, “Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Kazanç Tespiti ve Dönem Sonu İşlemleri (I)”,
Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Sayı:49, Ocak 2008, s.190. 11
Zikredilen Sirkülerde esasen konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işlerine ilişkin açıklamalar
yapılmıştır. Bahse konu işler Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın görüşü alınarak değerlendirilmiştir.
4
-Barbekü yapım işi,
-Bekçi ve şantiye evi inşaatı,
-Box yapım,
-Cam mozaik kaplama işi,
-Çatı katı yan duvar üstü, pencere ve balkon üstlerine mermer, baca dibi güvercinlik
dereleri, su olukları,
-Çelik kapı imalatı, montajı ve pres kapı yapım işi,
-Çevre düzeni işleri,
-Çocuk parkı, plastik dış cephe kaplama malzeme montaj işi,
-Duşakabin montaj yapım işi,
-Eco therm tipi garaj kapıları ve motorlarının teslimi ve montaj işi,
-Elektrik temini ve direk tipi trafo,
-Fayans ve karo yerine ikame edilen duvardan duvara rafting makine halısı döşenmesi,
-Ferforje demir işleri,
-Gazbeton elemanları,
-Hasır çelik yapım,
-Hazır beton imal edilip mikserlerle götürülerek kalıplara dökülmesi işi (çimento,
çakıl, kum ve suyun transmikserlerle karıştırılarak ve şantiyeye nakledilerek pompalarla daha
önce hazırlanmış betonarme kalıplara basılması),
-Hazır demir imalatı (betonarme demirlerinin projesine göre imalatçı tarafından
fabrikada kesilip etriye, çiroz, pilye, gönye ve diğer bükme işlerinin hazırlanıp inşaat sahasına
nakli ve kalıbı hazır katlara çıkarılıp yine projesine göre yerine monte edilerek beton atmaya
hazır hale getirilmesi işlemi),
-Hoparlör tesisatı,
-İnce sıva, kör kasa,
-Isı merkezi pompa grupları, ısıtma eşanjörü, ısıtma şebekesi, boru tesisatlarının
izalasyon malzeme ve montajı,
5
-Isı ve su ve sığınak izolasyon işi,
-Isıcam teslimi ve montajının ayrı ayrı taahhüt edilmemesi şartıyla ısıcamın konutlara
monte edilmesi,
-İstinat duvarlarının yapımı, ara yolların yapımı, yan duvarların yapımı ve fens teli ile
çevrilmesi işi,
-Kamelya yapım işi,
-Kartonpiyer alçı ve montaj işleri,
-Kapı kolu teslimi ve montajı işi,
-Kapı zilleri, kapı görüşmeli kat telefonları,
-Klima tesisatı yapımı (split klima tesisatı),
-Kombi ve tesisatı işi,
-Kombi makinesi alımı-montaj işleri,
-Konutlara bilgisayar sistemli elektronik elektrik sayacı takılması,
-Konutların mermer, doğrama ve pencerelerin pen cinsinden yapımı,
-Kooperatifin arsasına getirilecek yüksek gerilim hattı ile yüksek gerilim trafolarının
satın alınması ve satıcı tarafından monte edilmesi,
-Kooperatiflerin kalorifer bacalarının yapım ve yapılmış bacaların tadil edilmesi,
-Kooperatiflerin konut inşaatlarına başlamak üzere arazilerinde yaya ve trafik
yollarının açılarak, maki ve bitkilerin temizlenmesi, buna bağlı olarak kayaların kırılarak yaya
ve trafik yollarının açılması,
-Kum çıkarma ve nakli,
-Makine alçı sıva, alçı dekorasyon,
-Manyetik tip su arıtma cihazının, içinden geçirilen sert suyun yumuşatılmasından
sonra kullanıcılara verilmesini sağlayan cihaz,
-Merkezi ısıtma sistemlerinin doğalgaza dönüştürülmesi ve doğalgaz hattı döşenmesi,
-Merkezi kilit, zil sistemi ve diyafon sistemi (görüntülü diyafon cihazı ve tesisatı
yapım işi dahil),
6
-Mermer merdiven, sahanlık, limonluk, süpürgelik ve eşik yapımı,
-Mermer yapımı ve taş şömine işi,
-Mermer merdiven dış cephe taş kaplama işi,
-Mutfak aspiratörü ve montajı işi,
-Paratöner yapım işi,
-Park ve sokak elektrik işleri,
-Prefabrik döşeme kirişleri yapım işi,
-Pencere ve balkon denizliklerinin yaptırılması işi,
-Ponzablok hafif yalıtım sistemleri,
-Prefabrik trafo istasyon inşaatı ve bina içindeki hücre inşaatları,
-PTT telefon şebekesi hafriyat, menol ve büz imalatı işi,
-Saçak beton atılması ve blokların dış kapı girişlerinin mermer kaplanması işi,
-Sığınak inşası işi,
-Su yalıtım işlemi,
-Subasmanı ve binanın kaba inşaatı,
-Telefon şebekeleri ankastraları yaptırılması, çöp toplama kapları (konteynır) yapımı,
-Temel duvarların beton ile desteklenmesi işi,
-Temel kazma, düzeltme, yol açıp çakıl serme işi,
-Tesfiye tabakası (şap yapım işi),
-Toprakaltı betonarme perde duvarlarının su yalıtımı işi,
-Trafo binası yapımı işi,
-Tranşe-tesisat bağlama yapım işi,
-Yağmur suyu olukları ile indirme boruları montajı işi,
7
-Yangın merdiveni,
-Yol ve sanat yapıları inşaatı işi.
Konuya ilişkin özelgeler tetkik edildiğinde aşağıda belirtilen işlerin de inşaat ve
onarma işi kapsamında değerlendirilmiş olduğu görülmektedir.
-Tüvenan kömürünün çıkarılması sırasında çıkan hafriyatın döküm sahasına taşınması
ve serilmesi işi (bu iş, dekapaj işi niteliğindedir)12
,
-Elektromekanik işlerin havalandırma sistemi, ısıtma ve soğutma sistemi, buhar
sistemi, yangın sistemi, sıhhı tesisat, sismik koruma sistemi, hvac otomasyon sistemi gibi
tesisat işleri13
,
-Pencere doğramalarının PVC’ye dönüştürülmesi, çevre emniyeti fens teli yapılması