YENI - TÜSTAVtustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/yeni_cag/yc_75_05.pdf374 ve kapitalizmin ve onun sömürgecilik sisteminin genel bunalımında, tü ... Sosyalist düzen, kapitalizm

Bütün ülkelerin proleterleri, bir/eşiniz! •

YENI 'v"

ÇAO 5 (131) Mayıs

1975

Komünist ve Işçi partilerinin teori ve enformasyon dergisi

Dünya tarihinde yüce bir aşama

Gustav Husak

Çekoslovakya Komünist Partisi MK Genel Sekreteri

Çekoslovakya Sosyal ist Cumhuriyeti de bütün dünya ha lk lariyle b ir l ikte faşizm üzerinde Utku Günü 'nü kutluyor. Otuz y ı l önce, Sovyet Ordusu, ü lkemiz in başkenti Prag'da, H itler faşizmin i n i k i nci Dü nya Savaş ında b i r Avrupa üssü ve at lama tahtas ına çevi rdiğ i toprakla rı mızda yüce ku rtarıcı m isyonunu tamamlad ı .

H itler Almanyas ın ın yeni lg is iy le Çekoslovakya ha lk ı n ın alt ı y ı l sü ren u lusal kurtuluş savaşı da utkuyla sonuçland ı . Böylece, ha lk ım ız, faşizmin karageric i l ik ve k ıy ıc ı l ı ğ ı na karşı yürütülen büyük u l us lara rası savaşa, u l u sa l özgür lük ve devlet bağ ıms ızl ığ ı n ı yeniden kazanma savaş ına şerefli bir katkıda bu lunmuş oldu.

Faş izm üzerinde kaza nı lan utku, savaş ın g id i ş i boyunca u lusal kurtuluş, demokras i ve i leri l i k güçleri a ras ında meydana gelen gen iş enternasyona l b i rl iğ in, ön saflar ında işçi s ın ı f ın ın ve komünist part i leri ni'n yürüdükleri bu birliğ in ortak utkusuydu. Baş ında Hitler Almanyası ile militarist Japonyanın bulunduğ u faşist bloku n karş ıs ında sa ldı rıya uğ rayan ü l kelerin a nt i -h itler koa l i syonu yer a l ıyordu . Bu koa l isyon, top lumsa l düzenle ri ayrı devletlerin ortak düşmana ka rşı s i lah l ı savaşta yapabi lecekleri başarı l ı işbir l i ğ i n i n inand ı rıcı ö rneğ i o lara k tarihe g irdi . Bu işb i r l iğ i zorun luydu ve o lanağı da bulundu, çünkü o zaman lar g itgide büyümekte olan faşist saldı rı birçok Avrupa ü l kesi için u l usal ve devletsel bir felaket oluşturuyor, bu ü l kelerin öz varl ığ ını tehdit eden b i r tehl ikeyi de beraber inde getiriyor, bütün dünya uygar l ığ ı üzerine ö lümcül bir tehl ike çökü yordu.

Batı devletleri yÖnetici çevreleri b i le (kenarda ka lma, karışma ma pol i t ikasın ı n rezi l if las ından son ra, Münih deneyinden sonra, Çekoslovakya n ı n

373

bölünmesinden ve işgal edilmesinden sonra, Polonyaya saldı rıdan ve Fransan ın hezimetinden sonra, H itler ordular ın ın Balkanlara dolmasından sonra, Kuzey Afrikadaki yen i lg i lerden sonra) , ensonu, faşist saldırı n ı n kendilerin i de mahva sürükl iyebilecek bir güçler oran ı meydana geld iğ in i a nladılar. Ve bu tehl ikeyi g idermen in b i r ic ik olanağ ın ı n, son çözümde Nazizmi n yayılıcı emel leri n i n başl ıca hedefi olon sosyal ist Sovyetler Birl iğ i 'yle askersel işbir l iği yapmak olduğunun bilincine vardılar.

Ikinci Dünya Savaş ın ın ono içeriğ i de, özel l ik le bundan, u luslararası emperyalizmin en gerici, vurucu gücü sıfatiyle faşizmin , dünyan ın i lk sosyal ist devletine karşı siıahl ı saldırıya geçmesinden ibaretti. Bu tar ih i sınıfsal ça rpışmada, Sovyetler Bir l iği , bütün dünya önünde, yalnız ordusunun savaş gücünü ve sanatı n ı değ il, aynı zamanda sosyal ist düzen in yenilmez gücünü, yaşamsal l ığ ın ı , üstün lüğünü de gösterdi .

B i r burjuva propagandasın ın 1 930 y ı l ları nda yaymaya ça lıştığı söylent i leri, Sovyet toplumunun bir savaşın bütün sınavlarına daya namıyacağı teraneler in i gayet iyi hatırl ıyoruz. I ki nci Dünya Savaşı başladığı zaman, bazı ünlü burjuva politikacıları , Kızı l Ordunun Hitler bloku orduları karşısı nda ik i ayda n fazla dayanamıyacağ ın ı savlıyorla rd ı . Ne var k i , Sovyet toplumu bu sözde kahın lerin ağ ızla rı n ın payın ı verdi . Sosyal ist düzen, Komünist Partisi etrafında sımsıkı kümelenmiş olan Sovyet halkı nın, düşmanı, hem de SSCB'ye saldırd ığ ı sırada hemen hemen bütün Avrupa kıtas ın ın ekonomik ve askersel potansiyel ine sahip olan bir düşmanı bozguna uğratmak üzere memleketin bütün güçlerin i seferber etmesine olanak veren sağlam b i r temel olduğunu gösterdi .

Kahraman Sovyet halkı ve Sovyet Ordusu, I k inci Dünya Savaş ın ın ası l yükün ü omuzları nda taşıdılar, çok büyük kayıplar verdi ler, faşizmin ezi!mesinde ve Çekoslovakya da içinde olmak üzere bi rçok ülkenin kurtarılmasında kesin b i r rol oynad ı la r. Hitler Almanyası, bilindiği g ibi , en büyük sayıda askeri gücünü, askerlerin i n ve savaş taktiğ in in en seçk in bölümünü Sovyet cephesine yığdı . Bu yıkıcı ve a lçak, o kadar da güçlü düşmanla ça rpışmolarda 20 mi lyon Sovyet yurttaşı can verd i . Sovyet Ordusu önce Moskova önlerinde, sonra Stal ingrad'da başariyle sonuçland ı rd ığ ı stratej ik utkusa l ha rekatı Berl i n savaşıyla ve Hit ler Almanyasın ı n kayıtsız şartsız teslim oluşuyle tamamladı . Böylece, ya ln ız Büyük Anayurt Savaşında değil, tümıkinci D ünya Savaşında temelli dönümün sağlanmasında kesin rol ü oynamış oldu.

Faşizme karş ı halk ları n yü rüttükleri ôdi l b i r kurtuluş savaşına dönüşen ik inci Dünya Savaşı, özü bakımından, devrim i le karşı-devrim a rası nda, toplumsal i leri l i k i le gerici l i k a rasında, demokrasi ile terörist diktatörl ük a rasında, barış güçleri ile saldı rı güçleri a rası nda bir savaştı. Bu savaş, yalnız Alman faşizm in i n ve Japon m i l itarizmin in bozguna uğratılmasiyle değil, aynı zamanda tüm kapitalist dünyanın zayıf düşmesiyle sonuçlandı

374

ve kapita l izmin ve onun sömürgeci l ik sistemin in genel bunal ımında, tümüyle burjuva toplumunun derin bunal ımında yeni aşamayı koşul ladı .

Dte yandan, savaşta üstün gelmiş olması, Sovyetler Birl iğ in in ul uslara rası otorites in in büyük ölçüde yükselmesine, sosya l ist f ikirlerin etkisin i n artmasına yard ım etti; u lusal kurtuluş hareket in in , demokratik ve a nliemperya l ist hareketin görülmedik bir hız ve atıl ı m kazanması sonucunu doğ urdu. Ta rihin bu en kanl ı ha rbin in en gerici emperyal ist çevrelerce izlenen yağ ma ve talan pol itikası n ın ürünü olduğ u gerçeğ in in anlaşı l ması , mi lyon ları aşan halk y ığ ın ları n ı n daha da aktifleşmesine, s ınıf güçler inin yeniden g ruplaşmasına ve bi rçok memlekette geniş anti -faşist ve anti-emperya l ist ha lk cepheleri kurulmasına yol açıyordu.

Yine iyice hatı r lardad ı r ki, harpten önce, Avrupa kıtasında çoğu burjuva rejim ieri, ha lkları nı faşizm boyunduruğ u alt ına sü rmekle veya buna karşı koyma yeteneğinden ta mamiyle yoksun oldukları n ı göstermekle gözden düşmüşlerdi . iktidardaki burjuvazin in önemli bir bölümü, harp dönemi içinde bi le, faşist işgal kuvvetleriyle uzlaşarak ihanet pol it ikasına, halk düşmanı politikasına devam ediyordu. Yirmi yıl l ı k egemenliği boyunca, ne halk ımız ın hayati sorunıcirı n ı çözebilen, ne de u lusal özgü rlüğün ve devlet bağ ımsızl ığ ı n ı n savunu lmasını güven altına o labi len Çekoslovakya burjuvazisi de tama men ayni batağ ın içindeydi.

Çekoslovakya emekçileri, öncel ik le işçi s ın ıfı , bu gelişmeden ve bu trajik olaylardan gereken ib ret ders in i a ld ı lar. Faşizme karşı savaşta sosya list Sovyetler B i rl iğ in in oynadığ ı kesin rol, sosya l ist fiki rlerin çek im gücünü daha fazla artı rdı, ha lk yığ ın lar ın ın köklü toplumsal dönüşmeler gerekl iğ in i kavramala rına yard ım etti. Ulusal kurtu luş hareket in in devrimci hattı, bel i rlenip uygulanmasında öncel ikle komün istlerin i letken oldukları bu hat, y ığ ın ları n gitgide kesin leşen karar ına, harpten önceki eski düzenin harpten son ra da ca nlandırrlmasına yol vermeme, gelecekte gerek ulusal , gerekse devletsel felôketlerin tekra rla nmasına olanak vermiyecek güvenceler sağ lama azmine uygun düşüyordu. Ulusal ve sosyal kurtu luş ödevleri n i b ir bütünde birleştiren bu hat, anti -faşist savaş süreci boyunca, burjuvazin in görüşleriyle uzlaşmaz bir çelişkiye g i rd i . Burjuvazi, ha lk y ığ ın lar ın ı gelecek toplumsal i l işki lerin düzenlenmesine katı lma 010-nağ ında n uzaklaştı rmak istiyor ve daha önceki sı nıfsa l temel üzerinde harbe kadarki düzeni canlandırmayı tasarlıyordu .

N e var ki, burjuva idares in in sonuçları, Mün ih i hanet ve tesl im iyeli, cumhuriyet in parça lanması ve uğran ı lan faşist işgal i , u lusal özgürlük ve devlet bağ ımsızl ığ ımız ın kurta rı lması için memleketin içinde ve dış ında yiğ itçe savaşan Çekoslovakya ha lk ın ın uyan ık l ığ ın ı artırd ı . Parçalanan cumhuriyetin iki ana bölümünde (Çekoslovakya ve Slovakya) anti -faşist d irenişin en kesin, aziml i ve a rdıc ı l gücü g izl i komün ist partisiyd i . Komünist Partisi, somut savaş koşulları nda, başında Kliment Gotvald' ın bu lun-

375

duğu yurtdışı yönetim grupunun pol itik hattı n ı yaratımh olara k uyguluyordu.

Devamı boyunca partimizin devrimci pol it ik hattı n ın üstün geldiği u lusa l kurtuluş savaşı, uç veren Slovak Ulusal Ayaklanmasıyla başl ıyan bir a nti-faşist, u lusal ve demokratik devrime dönüştü. Bunun sonucu olarak, düşman işga l inden kurtarı lan toprak larda Çekoslovakya Cumhuriyeti n in yen i temeller üzeri nde tekra r canlandır ı ld ığ ı i l k defa i lôn edi ldi ve toplumun devrim yoluyle yeniden kurulmasına başlandı. Ulusal-demokratik devrim, bundan sonra Sovyet Ordusu tarafı ndan s ırayla ku rta rı l an kesimIerde ve Çek ha lk ın ın Prag Ayaklanması'nda da devam etti. Bu devrim, ilk aşamada, tüm memleket ölçüsünde yeni , demokratik-halk egemenliğ in in kurulması ve güçlendir i lmesiyle tamamlandı . Halk demokrasin in yerleşip tutunması , u luslarımızın, halk ımız ın, devletimizin tarihinde önemli bir aşama oldu.

Ik inc i Dünya Savaşının ik inci ve son aşaması Avrupada devrimci ve demokratik güçlerin topyekun i lerlemeleri koşul lar ı a lt ında geçiyordu. Çekoslovakya'da olduğu g ibi, Orta ve Gü ney-Doğu Avrupan ın kurtar ı lan ülkelerinde ve aynı zamanda Fransa, ıtalya, Belçika'da ve diğer devletlerde komünistleri n de katı l ım iyle yeni hükümetler kurulmuştu.

Şu va r ki, Batı Avrupada gerici emperyal ist kuvvetler 1 945 yı l ı ndan sonra devrimci i lerlemeyi durdurabi id i ler. Ulusal kurtuluş savaş ın ın son safhada doğruda n doğruya Sovyet Ordusunun kurtarıcı misyonuyle birleştiğ i Orta ve Güney-Doğu Avrupa ü l kelerinde (Japon mi l i tarizmin i n hezimeti nden sonra da bazı Asya ülkelerinde) ise, devrim dalgası daha fazla kabarıyordu. Buralarda köklü toplumsal dönüşümler, ulusa l-demokratik devrim lerin sosyal ist devrimlere yüksel i p geçmesine yol açıyordu.

Bu ülkelerde Marksist-Lenin i st parti leri n önderl i k ettik leri i şçi s ınıfı n ın pol itikası, y ığ ın lar ın yaşamsal menfaatlerin i gözeten bu pol itika, beklenebileceği g ibi, iç gericil iğ i n direnişiyle karş ı laştı . Bu direniş, g iderek, ulusla rarası emperya l izmin desteğ iyle, karşı -devrimci da rbe denemelerine döküldü. Çekoslovakyada böyle oldu; öteki halk demokras i l i Avrupa ülkelerinde de aynı durum görüldü. Fakat gerek memleketimizde (1948 Şubatı nda), gerekse o ü lkelerde, açık s ı nıfsal çatışmala r, pol it ik iktidar ın işçi s ı nıfı tarafından ele geçir i lmesiyle sonuçlandı , ve bu da sosyalizme götüren yoldan jferleme olanağın ı sağladı.

Sovyetler B i rl iğ in in ik inci Dünya Savaşı nda üstün gelmesi, halk demokrasi I i devletlerin kurulması, kapita l ist ü lkeler i şçi s ın ıfı n ı n b i l incinde önemli değ iş imlerin oluşması, sömürgeci l i k sistemin in bunal ım ı ve g itg ide yıkılması sonucu olarak, dünya güçler dengesi sosyal izm yara rına süratle değişiyordu. Dünya kapita l izmi, bu değ işmeye, anti-hitler koa l isyonunun düşmesine, i k i sistem aras ındaki i l i şki ler in gerg in leşmesine yol açan b i r politikayla karşıkoymaya kal kışıyardu.

376

Dolayısiyle halk demokrasi l i ü lkeler içindeki politik çarpışmalar. u luslararası çaptaki s ın ıf savaş ın ın bi leşen bir böıümüydü. Iç gerici lik. dünya emperya lizm in in anti-sovyeti k ve a nti-komünist politik hattında destek buluyordu. Harpten sonraki i l k zorl uklu y ı l lar. Sovyetler Bir l iğ in in varoluşunun genç halk demokrasili ü lkeler için ne büyük bir önem taşıdığını gösterd i . Sovyetler Bir l iğ i daha i lk günden itibaren onlar ın desteği. ger ic i emperyalist kuvvetlerin entrikalar ına karşı sağ lam savunucusu oldu. Sovyetler Birliğ i n i n a rdıc ı l enternasyona l izmi. kendisi de harbin büyük zararlar verdiği halk ekonomisini ka lk ındı rmak üzere ertelenmez sorunlar ve gereksemelerle karş ı karşıya olduğ u ha lde. karşı l ı k gözetmeden ekonomik yard ımda bulunma cömertl iğ i nde de kend in i gösterd i . Burada ibret verici b ir örnek olarak. sadece. Sovyetler Bir l iğinin Çekoslovakyaya yüzlerce ton hububat göndermesin i ve böylece halk ımız ın 1947 y ı l ı ndaki kurak l ık felôketi n in üstesinden gelmesine. bu güç durumdan gericilerin yararlanmaya kalk ışmaları ola nağı önlemesine ya rdı m etmiş olmasını anmakla yetineceğ im .

Orta ve Güney-Doğu Avrupa ül keleri nde sosya l ist devrimlerin üstün gelmesiyle dünya sosya l ist sistemi kuruldu. Bu olay. yeryüzündeki s ın ıf g üçleri oran ında sosya l izm yararına yeni b ir n itel değişme anlamına gel iyordu . Bugün sosya l ist devletler toplu luğu. ağır bosan b i r ulusla ra rası güç hal i ne. dünya ta rih in in güçlü motoru ha l ine gelmiş bulunuyor.

Faşizm üzerinde kazan ı la n utku. memleketimizde köklü demokratik ve sosyal ist dönüşümler yapı lması iç in elverişli koşul lar ya rattı. dünyayı barbarl ı ktan ve Çekoslovakya halklar ın ı yokolmaktan a ncak sosya lizmin kurta rdığı b i l i nciyle kanatlanan emekçilerin yaratıcı güçlerin i özgürlüğe kavuşturdu.

Ulusal kurtuluş savaşına ve a lt ı y ı l l ı k i şgal yüzünden yıprayan memleketin kalk ındır ı lmasına yönel ik ça balara Komünist Partisi n in yönetmenl iği a ltında işç i s ın ıfı önderl i k etti. işç i s ın ıf ı . emekçi köylü ler ve i lerici ayd ınla rla sağ lam bi r bağ laşma kurarak ve s ın ı f düşman ın ın d i renişin i k ıra rak. yen i Çekos/ovakyayı kurmaya baş/adı. Bu sınıf 1948 yı l ı Şubatında devrimci kazan ımları savunmaya yönel i k kesin eylemleriyle. memlekette sosyal ist gel işme yolunu açtı. sosya l izm kuruluşuna i l işk in Leninci plônı yara t ımla uygu lama temeli üzerinde Komünist Partisi tarafı ndan bel i rlenen politik hattı. yani yeni toplumu kurma genel hattın ı hayata geçirmek üzere emekçi leri bir leştird i.

Sovyet Ordusu tarafından kurtarı ld ıktan sonra. önünde sosyalist raylara geçme olanağı açı lan Çekoslovakya. büyük sayıda bir aydın lar yığ ı n ına. zengin demokratik ve kü ltürel geleneklere sahip bir memleketti. Yeni hayat kuruculuğ u . bu g ib i koşu l larda da. sosya l izmin. kapita lizme kıyasla tartışma götürmez üstünl üklerini en inandırıcı biçimde ortaya koyduğunu gösterdi. Yeni düzen. va rolageldiği y ı l lar boyunca. kapita lizm in

377

çözmekten ôciz olduğu başlıca ul usa l , devletsel ve sosya l-ekonomik problem leri çözüme kavuşturmayı başardı.

Sosya l izm a rtık işçi sı n ıf ının ve emekçi lerin egemen ve kendi kaderlerine buyruk oldukları memlekette hayatın toplumsa l -sın ıfsa l temelleri n i değ iştird i . Sosyal i st düzen, kapita l izm ôfeti çeşitli güçleri n in oyunları yerine, memleket imizde mi lyonlarca insan ın pratiğ i ne amaca yönel ik ve p lôn lı bir yeni hayat kuruculuğu prens ip in i geti rd i . üretim a raçları üzerinde toplumsal mülk iyet ve plônl ı iktisat yönetimi , üretim güçlerinde Çekoslovakyan ın daha önce eşini görmed iği bir gel işme sağladı .

Sosya l izm kuru luşu y ı l ları nda memleketin end üstriyel temel i epeyce gel işti r i id i . Sanayi üret imi hacmi hemen hemen 9 defa arttı. Bununla beraber, sosya l ist Çekoslovakyada sanayi mal ları artış tempoları çoğu gel işmiş kapita l i st ü l kelerindekinden daha yüksek bir düzeye çıkt ı .

Köyün sosya l ist temeller üzerinde yeniden kurul ması, kooperatiflerde ve devlet çift l ik lerinde en etk in teknik ve teknoloj in in elbirl iğ iyle uygulanması temeli üzeri nde i ri köy ekonomisi ü ret imine geçilmesine olanak verdi . Köy ekonomisinde emek veri ml i l iğ i , burjuva cumhuriyeti dönemindekine kıyasla dört defadan fazla yükseldi . Biz kabul edilen hattı, başl ıca gerekseme maddeleri tüket imindeki artış ı , öz ça ba larımızla, özel köy ekonomisi ü retimin i artı rarak başariyle uygu luyoruz.

Ulusal sorunun , özel l ik le Çek'ler ve Slovak' lar a rasındaki i i lşki lerde u lusal sorunun çözümü, ÇSSC'nde sosya l izm kurucu luğunun söz götürmez başarı lar ından biridi r. Leninci federe devlet-hukuk kuru luş prensipleri n i uygu layı ş ımız, he r ik i kardeş u lusun ve diğer ha l k grupla rı n ı n yaratıcı güç ve ka bi l iyetlerin i n büsbütün gel işmesi iç in olabi ldiğ i nce elveriş l i koşu l lar yarattı. Slovak halkı , ka rdeş Çek işçi s ın ı fı n ı n ya rdı miyle gelişmiş bir endüstri-ta r ım temeli meydana get i rd i . Günümüzde Slovakya'da sanayi üret imi 1937 y ı l ındakine kıyasla 33 defadan fazla a rt ış gösterdi . ÇSSC'nin sanayi ü retim i içinde Slovakyanı n payı yaklaşık olarak % 8'den art ık % 25'e çıktı. Bu a rtış devam ediyor.

Plôn l ı ekonomik gel işme, sosya l ist endüstrileşme, kent ve köylerimizin büyük ölçüde yeniden kuruluşu ve kültürel gelişme, memleketimizin bazı kesimleri arasında tarihsel o larak bel i ren yüzyı l l ı k ayrımlar ın bir kuşağ ın hayatını geçmiyen bir süre içinde g ideri lmesine o lanak verdi. Yoksul luk, açl ık ve işsiz l ik halkın hayatından tamamen s i l indi .

Halk ımız ın hayat seviyes in in yü kselmekte olması sosya l ist Çekoslovakyanın başarı ların ı n parlak bir kanıtıd ı r. Insan başına kişisel tüketim üç defadan fazla a rttı. Toplumsal tüketim daha büyük bir hızla a rtıyor ve halk ın bütün tüketimin in hemen hemen üçte birini kapsıyarak, bütün kapita l ist ü lkelerdeki düzeyi aşıyor. Bütün yurttaşlarımız parasız sağ l ı k yard ımından, öğreni m hakkından yararlan ıyor, i htiyarlık ve hastalık ya rd ımı görüyorlar. 1937 y ı l ı na kıyasla memleketim izde sosyal yard ım harcamaları

378

yaklaşık olara k on defa, nüfusa göre doktor sayısı üç defa artmış bulunuyor.

Kültürde ve öğren imde eşi görülmedik gel işme halkımızın hayat seviyesi n in yüksel iş in in göstergesid ir. Işçi s ın ıfı, emekçiler, çok dikkatli bir seçim yaparak, önceki kuşakların kal ıt ımı manevi zeng in l iğ in bütün değerleri n i korudular; memleketimizde gelişme hal indeki kültür değerleri bütün emekçilere açıktır. Parti ve devlet, kültür ve sanatın gel işti ri l mesine ve bunların sosya l ist içeriğ in in derin leştir i lmesine büyük bir önem veriyorlar. Sosya l ist eğ itim-öğretim ve kü ltür-eğ itim daireleri sistemi b i l im ve tekn iğ in başarılarına dayanıyor. B i l im ve tekn ik, sosyal izmin üstün lükleriyle bağdaştırı larak, emekçi lerin menfaatlerine, kültür düzeylerin in yükselti lmesi ne, ko l ve kafa emeği a rasındaki ayrım ları n g ideril mesine hizmet ediyor. Bugün, harpten önceki ne kıyasla, orta okul lara üç mis l i daha fazla öğrenci devam ediyor, yüksek okul ları hemen hemen beş defa daha büyük sayıda genç biti riyor. Memleketimizde geniş bir b i l imsel a raştırma temel i yaratı lm ış bu lunuyor. Sosyal izm fikri ve bizim sosya l ist gerçekl iğ imiz halkımızın b i l incine iyice yerleşiyor. I şçi s ın ıfı n ın dünya görüşü (Marksist-Lenin ist ideoloj i ) , Çekoslovakya emekçilerin i n düşü,nce ve davranışlarında g itg ide daha çok kökleşiyor.

Sosyal ist kurucu luğun sonuçları n ı dünyan ın kapitalist kesim in in gel işmesiyle kıyaslarken, sadece ekonomide daha büyük a rtış, maddi ve kültürel hayat seviyesi nde daha büyük yükseliş tempolariyle i lg i l i sa pta malar çerçevesinde kalmak elbette doğ ru olmaz. Memleketimizde sosyal izmle gerçekleştiri len bütün değiş imlerin, i nsanlar a rasında yeni i l işki lerin, yeni , sosya l ist hayat ta rzı n ın oluşması, sosyal ist insan ın oluşması g ib i kend ine özgü ve tarihsel açıdan da daha yüksek ve titiz ölçütleri vardır.

Komünist Partisin i n yönetmenl iğ i altında gerçekleştiri len devrimci dönüşümler, memleketimizde işçi s ın ıfı etrafı nda örü l ü ve uzlaşmaz zıt l ıklara yabancı bir yeni top lum meydana get ird i . işç i s ın ıf ın ın kendisi de sayıca büyüdü, yaratıcı kabi l iyet ve yetenekleri n i gel iştirdi ve kü ltü rel teknik düzeyin i a labi ld iğ ine yükseltti. B ir yandan, bu sınıfa sıkı bağlarla

, bağ l ı yeni bir s ın ıf, kooperatifçi köylüler s ın ıfı meydana geldi. I lerici geleneklere ve sosyal ist idea l lere sadı k en iyi ayd ın temsi lc i leri, top lumda işçi s ın ıfıyla saf tutarak yaraşık yerleri n i a ld ı lar ve emekçiler a rasından hal kla s ıkı sıkıya bağ l i olan kümel i bir yeni aydın lar zümresin in yetişti ri lmesine yard ım ettiler.

Sosyal izm kuruculuğ u boyunca işçi s ı nıfın ın ve halk yığınları nı n derin demokratizmi de gelişiyor. Sosyal ist ü retim i l işki lerin i n gel işmesi, toplumumuzun mora l -politik birl iğ in in oluşmasına, sı nıf ları n ve sosyal zümrelerin yavaş yavaş yakınlaşmalarına, sosyal . süreçlerin yöneti lmesine emekçilerin a ktif olarak katı lmalar ın ın (ki bunun kapita l izmde gerçekleştir i lmesi olanaksızdır) sağ lanması na yard ım ediyor.

379

Yeni Çekoslovakyayı kurma yolunda geçi len otuz yı l , bugünlerde sonuçlarını haklı bir gururla hesaplamakta olduğumuz bu yol, elbette güçlüksüz ve kolay geçi l medi. Ta rih in en büyük toplumsa l dönüşümü, doğal olarak, sürekl i a ramalarla, güçlüklerle, geçici başarısızl ık larla, ayn ı zamanda sınıf düşman ın ın ya ra rlandığı sübjektif hata larla ve paha lıya malolan n ice ib ret dersleriyle geçiyor, o luşuyordu. Ne var ki , her hatadan, her kusurdan sonra, işçi s ın ı fı ve bu sı nıf ın Marksist-Lenin ist partisi, kendi hata larından ders a larak, bel i r l i devrimci hedefleri uğrundaki savaşa daha büyük bir enerjiyle devam ed iyorlard ı .

B iz mem leketimizde a rt ı k sosya l izmin temel leri n i kurmuş bu lunuyor ve ş imdi ha lk ın en geniş ölçüde desteğ iyle, ÇKP XiV. Kongres in in pol it ik hattını, yani ülkemizde gel işmiş sosya l ist toplumu kurma hattı n ı başariyle hayata geçiriyoruz. Bugün a rt ık güvenle d iyebi l i r iz k i , b ir kuşağın hayatı dönemi iç inde sosya l izmin bizim hayatım ıza getird iğ i değerler, kapita l izm koşu l larında koca b i r yüzyı l boyunca u laşı lan ı her bakımdan kat kat aşıyor. Sosyal izm, her emekçin in serbest ve etraflı a ktif eylemi için, sosyal ist kişi l iğ i n oluşması için, i nsanın yaratıcı yeteneklerin in, moral gücünün ve kültürünün serp i l i p gelişmesi için reel koşul la r ya ratmış bulunuyor.

Çekoslovakya'da ve diğer kardeş ü lkelerde sosyal ist yaşa mın üstünlükleri, kapita l ist devletler ekonomisindeki buna l ım sarsı ntı lariyle, polit ik ve moral kararsızl ı k bel i rti leriyle, kapita l izmin en önemli çağdaş toplumsal problemlere çözüm geti rme yeteneğ inden yoksun oluşuyle kıyaslanarak gözden geçi ri ld ikçe daha da bel i rginleşiyor. Bu kıyas lamanın da gösterdiğ i üzere, sosya l izm, geleceğ in kendis ine ait olduğunu her adı m ında kanıtlıyarak başariyle i lerliyor.

Sosyal ist gel işme, karmaşı k ve gen iş devrim sorunları n ı başariyle çözmenin ana koşu lunun Komünist Partisi n in yönetmen l i k rolü olduğunu , o lmaya deva m ettiğ in i ve edeceğ in i kesin l i k le gösteriyor. Biz de kendi deneyimizle, ancak iç hayatı nda ve tüm eylemlerinde Leninci normları k ı lavuz edinen, ha lk ım ızla ve aynı zamanda ulus lara rası komünist ve işçi ha reketiyle s ımsı kı bağ l ı olan, tek, yekpôre, Marksizm-Lenin izm ve proletarya enternasyonal izmine sadık bir partin i n toplumu devrimci temel ler üzerinde yeniden kurma dôvasın ı başariyle çözebileceğ i kanısına varmı ş bu lunuyoruz.

Top lumun ana gücü, sonuç beli rleyici gücü olan işçi s ınıf ı , kendi Marksist-Leninist öncüsünün yönetmenl iğ i alt ında çalışarak, Çekoslovakyan ın hayatı na bütün bir kompleksi ol uşturan köklü değ iş imler getiriyor, böylel ik le de sosya l izm kuruluşuna önderl i k ederek tari hsel ödevin i başariyle yerine geti riyor. Bu tari hsel sü recin akış ı boyunca, işçi sı nıf ı , düşmanla savaşta ve yaratıcı çal ışmada olağanüstü devrimci n itel ik lerle kendi n i gösterdi . Bu sı"!ıf yaln ız maddi n imetleri n yaratıcısı değ i l , aynı zamanda

380

kendi memleket in in gerçek hükümdar ve efendisi , sosya l ist egemenl iğ in ve devrimci kazan ımlar ın temel garantis idir.

Işçi s ın ıfı n ı n devrimci l iğ i , örgütl ü lüğü ve bi l inç l i l iğ i , sosya l i st ü reti m sistem inde ve toplumsal i l işki lerdeki durumu, toplumda onun yönetmenl ik rol ünü durmaksızı n yükseltme gereğ in i objektif olarak bel i rlemektedi r. Çekoslovakya Komünist Partisi, XiV. Kongrece onaylanan politik hattı gerçekleştirerek, işçi s ın ıfının yönetmen l i k rol ünün daha fazla güçlendir i lmesin i , öğ renim düzeyin in , politik ve sınıfsal b i l inç düzeyin in yükselt i l mesini , memleketin çokyanl ı gel işmesi için, sosya l ist yaşam tarzı iç in savaşta başl ıca devin im gücü sıfatiyle önemin in daha da a rtı rı lmasın ı sağ lamaktadır.

Memleketimizde devrimci sürecin daha i lk çıkış noktasında geniş emekçi y ığ ın ları işçi sınıfı n ı n etrafında birleştiler. işçi sınıfı , kooperatifçi köyl ü ler ve ayd ın lar bağlaş ık l ığ ı , toplumumuzun s ı nıfsal temeli oldu; şehir ve köy emekçi lerin in politik b i rl iğ i o lan Mi l l i Cephe'n in temeli oldu. Diğer sosya l ist memleketlerde olduğ u g ibi, Çekoslovakya'da da, sosya l i z. min bizzat halk yığ ın ların ın dôvası olduğu düşüncesi, bu Leninci fikir hayata geçir i lmiş bu lunuyor. Hayat, emekçi lerin, sosya l izmi kendi yaşamsal dôva ları o larak, harcadıkları kolektif emek ça ba ları n ı n sonucu o larak ne kadar tam benimsiyorlarsa, partin in politikası n ın gerçekleşti r i lmesi için de olanca güçleri ve yetenekleriyle o kadar çok ça l ıştı k ları gerçeğ in i doğrul uyor.

Bugün, işçi leri n, öteki emekçi lerin, kadın la rı n ve gençlerin g iderek artan politik aktifl iğ i , onlar ın devlet ve ekonomi yönet imine çeşitl i katı lım biçim leri, yurttaşlarımız ın yeni l ikç i l ik ha reketi ve rasyonal izasyon g i rişimleri n in gelişmesi, ulusal komiteleri n seçim programlarının gerçekleştir i lmesine ve top lumsal örgütleri n eylemine yu rttaşları n geniş ölçüde katı l ım ı , toplu görüşmelerde ve sosya l i st yaşam tarzına i l işkin sorun ları n çözümünde kolektiflerin ve tek tek kişi lerin gösterd ikleri g irişim Çekoslovakyada sosyalist düzenin demokratizmin in karakteristik çizgileridir.

Çekoslovakyanın d ış pol itikada Sovyetler B irl iğ i'yle sağ lam bir bağlaşma yönel im i , eski burjuva cumhuriyeti n in batıp gitmesinden ha lk ımızın çıkardığı tarihsel ibret dersi n in bir bel i rtisidir . Bu bağlaşman ın halk ımız iç in yaşamsal bir önemi vardır. Bunun böyle olduğ unu, ik inci Dünya Savaşı dönemi, memleketimizde sosya l izmin temel leri n i attığ ı mız y ı l lar, yani emperya l ist devletlerin «soğuk harp»i dayatt ık ları , ayı rımcı l ık , ekonomik ambargo, politik baskı ve zorlama metotla riyle hareket ettikleri dönem ve daha sonraki sosyal izm kuruluşu yıl la rı apaçık ortaya koymuştur. Çekoslovakyada sosya l izmin güçlenmesi, gel işmesi ve savunu lması bak ımından bu bağlaşmanın önemin i bugünkü hayat ımız da doğrulamaktad ı r.

ÇKP XLV. Kongresinde de tekrar belirtild iğ i g ib i , Sovyetler Birliğ i'yle ve d iğer sosya l ist ü l kelerle kardeşçe işbir l iği , dost luk ve bağ laş ık l ık i l işki leri

381

partimizin ve devletimizin dış politika hattının sağlam temelidir. Biz Ekonomik Yardımlaşma Konseyi ve Varşova Antlaşması Orgütü çerçevesi içinde bu kardeşçe işbirliğinin tüm yanlarıyla daha da gelişmesi için, tüm sosyalist toplu luğun birlik ve gücünün a rtırı lması için, kurtarıc ımız ve en sadık dostumuz alan Sovyetler Birliği'yle sağlam dostl uk ve bağlaşmamııı daha da iler/etmek için elimizden gelen hiç bir çabayı esirgemiyoruz.

i k inci Dünya Savaşın ın sonuçları , bütün dünyada, Avrupada, tek tek memleketlerde ve Çekoslovakyada, belirgin çizgiler olarak eşi görülmedik, geniş ve derin değişimlerle kendini gösteren otuz yıl l ı k tüm ileri gelişme, sosya l izm, demokrasi, top(,umsal ilerleme ve barış güçlerinin yüce utkusudur. Bunlar aynı zamanda bütün ülkeler u lusları ve halkları için, şimdiki ve gelecek kuşaklar için tarihsel bir ibret dersidir.

Bu son otuz yı l boyunca dünyan ın politik haritası büsbütün değ işti. Çağ daş durum, başlıca karakter çizgileri olarak, sosyalizmin ilerlemesiyle, u lus lara rası devrimci işçi hareketinde g üçlü bir yükselişle, u lusal kurtuluş devrimlerinin geniş bir atı l ım gücü kazanması ve birçok halkların artık toplumsal ilerleme, politik ve ekonomik bağ ımsızl ı k yoluna çıkmoloriyle, eylemsel barış savaşıyle oluşuyor.

Harpten sonraki dönemde gerçekleştiri len köklü toplumsal ve politik dönüşümlerde, yaşadığ ımız çağın, yani ona içeriği devrim yoluyle kapitalizmden sosyalizme geçmek olon çağımızın kesin objektif yasa l l ı kları özell ik le kendini gösterdi . Avrupa, Asya, Afrika ve Lôtin Amerika ülkelerindeki sınıf kavgaları bu önüne geçilmez sü recin çeşitli safha larını meydana getiriyor.

Sözkonusu sürecin devrimci gelişmesine yard ım eden büyük maddimônevi güç, ideolojik-politik güç d ünya sosyalist sistemidir. Ve dünya sosyalist sistemi, u l uslara rası komünist ve işçi hareketinin en önemli kazanımıdır, barış ve top lumsal ilerleme savaşında onun dayanağ ı v e kesin etkenidir.

Dünya sosyalist sistemi, bütün dünyada her ölçüyü aşan büyük otaritesiyle çağımızın kudretli sosyalist devleti olon Sovyetler Birliğinin muazzam politik, ekonomik gücüne, savunma gücüne dayanmaktadır.

Bugün, Avrupanın faşizm üzerinde otuzuncu zafer yıldönümünü barış koşul ları içinde kutla masında, u lus lara rası ilişkilerde daha ileri o lumlu değişmeler için kıtan ın reel perspektif/ere sahip olmasında her şeyden önce Sovyetler Birliğinin ve öteki sosyalist ü lkelerin söz götürmez bir hizmeti vardır. SBKP XXiV. Kong resinin kabul ettiği Barış Programı, diğer sosyalist ü lkelerin tam ve a ktif desteğiyle Sovyetler Birliğinin boyuna artan çabalarla gerçekleştirmekte olduğu program, özel likle Avrupada güvenlik ve barış ın sağ lanması için eşi görülmedik olanaklar açmaktadır.

382

Ne var ki , i nsanlık iç in bu elverişli ve m utlu durum içinde de, burjuvaz in in en gerici çevrelerin i n tarihsel gerçekleri, I ki nci Dünya Savaşı'n ı n hedeflerin i ve gidiş in i tersyüz etme, Sovyetler Birl iğ in in kurtarıcı rolünü ve komünist parti lerince yönetilen anti -faşist direniş in önemini küçümseme yönünde sayısız denemelerde bulundukla rı gözden kaçırı lmamal ıd ı r.

Burjuva propagandasın ı n , tam da faşizmi n hezimete uğratı lmasının 30. yı ldönümü öncesi nde çaba ları n ı a rtırması dikkate değer. Federal Alman Cumhuriyetinde, kamuoyunu bu yönde işlemek, bu yönde beyin yıkamak için , özel l ik le, Mün ih öncesinde ve harbin bitmesinden sonra bazı Almanları n sözümona kovuşturu lmasiyle i lgili olarak açı lan bir kampanyaya hayli önem veri ld iğ i göze çarpıyor. Gerçekteyse, h iç şüphesiz, faşizm i n canavarl ıkları ndan d ikkatleri başka yana çekmek, bu suretle neofaşizm bak ım ından uyanıkl ığ ı körletmek, faşizm tarafı ndan iş lenmiş olan cinayetleri örtbas etmek, sorumlu luğu sadece Hitler' i n ve hüküm g iymiş diğer birkaç harp suçlusunun üzerine yıkmak sözkonusudur. Ve bunun a rkasında, sosyal izmin barış taarruzu boyunca u laştığı bütün başarı ları şüphe a lt ına a lma, sosyal ist top lu luğu ve u lus lara rası komünist hareketin i gözden düşü rme, bunlar ın i lerici ve en i nsancıl ideoloj is in i kötüleme çabası g izlenmekted i r. Bundan ötürü, ideoloj ik ve politik a landa düşman propagandayı yal ı tmak, u l usalara rası gerg in l iğ i daha da azaltmak, devletler arasında işbirl iğ in i genişletmek a maciyle, iki nci D ünya Savaşına, sonuçlarına ve verdiğ i ibret dersleri ne i l i şk in tarihsel gerçeği yayman ın çok büyük bir önemi vard ı r.

Barışın güçlendiri lmesi ve gerg in l iğin bundan sonra da aza ltı lması, daha çok, sosya l ist top lu luğun bir l ik ve gücünün a rtmasına, bütün dünyada ilerici ve barışsever güçlerin gösterecekleri etkenl iğe bağ lıd ı r. Sosyalist Çekoslovakya halk ı bütün bunlara her şeyden önce kendi ü lkesinde sosya l izmi başariyle gel iştirerek yardımda bulunuyor. Biz ana ödevimizi ve gerçekten enternasyonal borcumuzu bunda görüyoruz. Sosyal ist ekonomin in hızla gel işmesi ve memleketimizin genel kalk ınması, sosyal ist ü lkelerin barış taarruzuna g itg ide daha aktif biç imde katı lmamıza olanak veriyor.

Insan l ığ ı kanatlandıra n ve onun önünde iyimser bir yaşama ve barış perspektifi açan dünya sosya l izmin in tekvücut birlik temel in i ka rdeş sosya l ist ü lkelerin ve bun la rı n komün ist partilerin in uyumlu eylemleri o luşturuyor. Buna da, hepsi n in ortak olduğu Marksist-Leninist ideoloji, s ınıf menfaatlerinin, sosyal izmi ve komünizmi kurma hedeflerin i n bir l iği , Len inci karşı l ı k l ı i l işki normları , Sovyetler Birl iğ in in deneyiyle, son otuz yı l boyunca da d iğer sosya l ist ü lkeleri n deneyiyle s ınavdan geçmiş o lan sosyalizm kuruluşu ortak yasallıkları basamak oluyor. Sosyal i zm i elbir l iğiyle savunma gerekl iği de önemli bir rol oynuyor, zira emperyal izmin en gerici güçleri mevzilerini kaybetmiş olmaya katlanamıyor ve olanağ ın ı bulduk-

383

la rı her araçla durumu kendi çıkarlarına değ iştirmeye ça lı şıyorlar. Ensonu, bizleri bir de objektif olarak anti-sosya l ist ve gerici güçlerin değ i rmenine su taşıyan her soydan ve boydan oportünistlere ve revizyonistlere karşı ortak savaşımız birleşti riyor.

Çekoslovakyan ın 1 968-1 969 dönemi deneyi, "Partide ve toplumda ÇKP XIII. Kongresi nden sonraki bunal ı ml ı gelişmeden çıkarı lan ibret dersleri » başlıkl ı dokümanda bir sentezi yapı lmış olan bu deney, sosya l izmin kurulması nda genel kapsaml ı yasa l l ı k ları küçümsemenin, oportünizmle savaşta yetersizl ik göstermen in , Marksizm-lenin izm ve proleta rya enternasyonal izmi mevzileri nden geri l emen in sosya l izm için doğrudan doğruya bir teh l ike doğ urduğunu a paçık gösterdi. Çekoslovakyada bir karşı-devrim tehl i kesinin büyümesi boyunca, tek bir memlekette sosya l izmin yazg ıs ına öteki sosyal ist bağ laşıkların ın i lg isiz kala mıyacakları , Çekoslovakyada tehl i keye düşen sosya l izmi savunman ın bir enternasyonal yardım bel i rtisi olduğ u meydana çıktı . Bu da, kuşkusuz, dünya sosya l izmin in mevzilerini güçlendi rdi .

Çekoslovakya Sosyal ist Cumhuriyeti ve partimiz, en iyi enternasyonal gelenekleri sürdürerek, eylem lerini sosya l ist toplu luk üyesi diğer ü lkelerle, onlar ın partileriyle uyumlaştırıyorlar. Karş ı l ı k l ı konsü ltasyonla r, buluşma lar ve dayan ışma toplantı ları , gösterd iğ imiz u lus lararası politik çabalar ın gelişmesine, sosyal ist ülkelerin ve kardeş partilerin etroflı işbirliğ in in genişlemesine yard ım ediyor.

Biz toplu luğumuzun bundan sonra da başariyle gel işmesi olanağın ı , esas itibariyle, elbir l iğiyle işled iğimiz sosya l ist ekonomik entegrasyon komple programının, karşılıklı ekonomik i l işkilerin en yüksek safhasını oluşturan bu programın gerçekleştir i lmesi nde görüyoruz. Bu işbirl iğ i , memleketlerim izden her biri n in kendi ekonomik olanakların ı daha iy i ku l lanmasına olanak veriyor, gücümüzü artır ıyor, bütün bu işbirl iğ ine katı lanlar ın çıkarlarına cevap veriyor.

Sosya l izm giderek daha da olgun laşıyor, deney edin iyor, güçleniyor; i nsanl ığa güven ve iyimserl ik aş ı l ıyor. Bu sü reci SBKP MK Genel Sekreteri L . i. Brejnev XXiV. Kong rede şöyle nitelemiş bulunuyor: »Sosya l izm dünyası tümüyle ha reket hal i ndedir ve durmaksı zın yetkin leşmekted ir. »

Biz, Çekoslovakyan ın , dünya sosya l ist sistemin in bi leşen bir bölümü 01-masiyle kıvanç duyuyoruz. Halkları yüzyı l lar boyunca ulusal ve devletsel va roluş kazanmak ve kabul ettirmek için savaşmak zorunda kalmış o lan memleketimiz, geçmişte s ın ı rları ve u lusal yazg ısı kapital ist dünya güçlerin in keyfine bağ l ı tutu lmuş olan memleketimiz, dünya sosyalist sistemi içinde, a rt ık kendi güven l iğ i n i n, sükCın içinde yapıcı ça l ışması n ın , serbest u l usal gel işme ve ekonomik kalkı nması n ın garantisine kavuşmuş, kardeş sosya l ist hal kla r a i lesi nde yaroş ık olduğu eşit hakl ı üye yeri n i a lm ış bu-

384

l unuyor. Çekoslovokya da bu halk larla bir l ikte barış savaşçı l a rın ın, topl umsa l i lerleme öncü lerin in en ön saflarında yürümektedi r.

Bizler de, Çekoslovakyada, otuz y ı l önce faşizm üzerinde kazanı lan tarihsel utkuya büyük bir önem vererek, dünya sosya l izmin in güçlenme ve gelişebilmesi için, gücümüzün ve ola nakları mızı n yettiği ölçüde bundan böyle de aktif olarak ça l ı şacağız.

Gelişmiş sosyalist toplumu kurmada SSCB'yle ve d iğer sosyalist ü l kelerle sağ lam dostl uk ve bağlaş ık l ığa doğru yönelim, devletimizin gücünü a rtı rıyor, halk ı mızın ekonomik, kültürel ve pol i t ik hayat seviyesini yükseltiyor, Çekoslovakyaya tuta rl ı bir u lusla rarası durum sağ l ıyor. Başarı l ı sosyalizm kuruculuğunun sonucu olarak, izlediğ imiz barışsever polit ika ve birçok ü lkeyle norma l polit ik i l işkiler ve iyi tica ret i l işki leri sayesinde, Çekoslovakya Sosyal ist Cumhu riyeti n in it ibarı bütün barışsever ve i lerici güçlerin gözünde arttıkça artıyor.

Biz, ÇKP XiV. Kong resi tarafından bel i rlenen ve onaylanan politikamızla, utkusal anti-faşist savaşın u lusa l kurtuluş savaş ın ın ölümsüz belgilerin i hayata geçiriyar, faşizm üzerinde kazanı lan zaferin sonuçlarını , sosya l ist Çekoslovakyan ın bundan sonraki yüksel işi yara rına ve bütün dunyada sosyal izm ve barış ın selômeti adına, daha da pekiştiriyor ve geliştiriyoruz.

365

Ikinci Dünya Savaşının istatistiği

Askersel çC;ptşmalann bol bol yer aldığı insanltk tarihinde, altı ytl süren Ikinci Dünya Savaşı'ndan daha uzun harpler de vardlf. fakat tarihte bu kadar kıyasıya, kanlı ve yıkıcı bir başka harp gösteri/emez. Bu savaşta yalnız Avrupa halklan daha önceki 350 ytf boyunca görülen bütün harplerdeki kayıplann iki mislinden fazla kayıp verdi. Kırk kadar devletin toproklart savaş alanı oldu. Savaşa, toplam nüfusu 1.700 milyon, yani yeryüzü nüfusunun % BO'i kadar olan 61 memleket katıldı. 1 10 milyon kişi sildh altma olmdı. Yalnız 6 devlet resmen tarafsızlik tutumunu benimsediklerini ildn ettiler.

F A Ş iZ M H A R P D E M E K T I R

Ikinci Dünya Savaşı'nın dolaysız tertipçisi Alman faşizmidir. Haıbe önayak o lma sorumlu l uğ u bütünüyle toplumsal sistem olarak emperyal izme düşmektedir.

H itler'i Alman tekel leri ikt idara getirdiler ve sonuna kadar da desteklediler. H itler onlar ın iradesini gerçekleştiriyordu . En büyük sanayicilerin girişimiyle özel bir « Hitler için Alman endüstrisi fonu » meydana getirilmişti. Yaln ız 1933 yı l ı içinde bu fona yatı rı l an para 30 mi lyon markı bu ldu . Harpten önceki alt ı y ı l boyunca Almanyan ın askersel harcamaları 92 milya r markı geçti ; silöh ve askersel donatım ü retimi 1 2,5 defa a rttı . Faşist darbenin yapı ld ığ ı yıl, «Krupp»un askersel üretim yapan demirçel i k konserni ekonomik güçlükler yüzünden safi köra geçememiş durumdayken, 1 934-1 939 yı l l a rı döneminde 380 mi lyon mark kadar kör sağ ladı . 1933 yı lından 1937'ye kadar çel ik tröstünün kôrları iki mislinden fazla, «Mannesmann» sanayi konserninin körlorı da 1 933-1 940 y ı l la rı arasında beş defa a rttı.

Almanyan ın silöh lanmasında hem Amerikan, hem I ngi l iz tekellerinin çıkarları vardı . Alman sanayiinde Amerikan sermaye yatırımları 1 milyar doları buluyordu. En az 278 Alman firması ABD kumpanyalar ın ın kontrolü a ltındaydı . Amerikan tekel leri, Almanyaya, art ık faşistleştikten sonra , sentetik yakıt ve diğer stratejik materya l ler üretimini örgütlemesinde ya rd ımı esirgemediler, havacılı k a lanında en yeni buluşların patentlerini ono peşkeş çektiler ve öneml i miktarda silöh sattı l a r.

Bu materya l in hazırla nması nda, SSCB Savunma Bakanlığ ına bağlı Askeri Tarih Enstitüsü tarafı ndan sağ lanan verilerden ve aynı zamanda basında verilen bi lgilerden yara rlanı ldı.

Büyük Britanya'nın en büyük firma ları, I ngil iz Bankası'nın garantisi a lt ında, Hitler Almanyasına bakır, a lüminyum, n ikel ve diğer stratej i k hammaddeler sağ lıyorlardı. 1 934 yı l ı sonunda aynı banka Alman Devlet Bankası'na 750 bin I ngi l iz l i rası tuta rında kredi verd i . Büyük Britanya Almanya'ya büyük m iktarda s i lôh satıyordu.

Almanyanın saldırısını doğuya yöneitmeye çabalıyan diğer emperyalist devletlerin teşvik edici tutumuna dayanarak, Hit

'fer, 1 939 yıhndan çok

önce yayı lma plônlar ın ı gerçekleşti rmeye başladı. "Yatıştırma » politikas ın ın tepe noktası Mün ih oldu. 193B'de Çekoslovakya parampa rça edi lmek üzere Hitler'e peşkeş çeki ldi . 1 Eyl ü l 1 939'da faşist Almanya Polonya'ya saldırdı. Böylece i ki nci Dünya Savaşı başladı.

BATI AVRUPA HiTLE R 'I N PE N ÇESI ALTI N DA

Almanyan ın Polonya'ya saldırmasından sonraki i lk sekiz ay boyunca, Büyük Britanya ve Fransa Mün ih politika larına devam ediyor ve Hitler s i lôhl ı kuvvetlerine karşı sözümona "yan savaş» yürütüyorla rd ı .

Fransanın 1 1 0 tümeni vardı. Büyük Britanya kıtaya 5 tümen gönderdi. Fakat bağlaşık devletler aktif eylemden kaçınıyorlardı. 1 939 yıl ı Aralık ayı sonuna doğru Fransız Ordusunun kayıp ları 1 .433 ölü ve yaralıdan i baretti, ı ngil izler 3 kiş i kaybetti ler. Alman faşist s i lôhl ı kuvvetleriyse 696 ölü ve yaral ı verdi ler. Vermaht Başkomuta nl ığı Batı Cephesi'nde yalnız 23 tümen bıraktı ve bütün esas gücüyle Polonya üzerine çul/andı. I ngil iz-Fransız komutanl ı klarının hareketsizliğ i nden yararlanan faşist orduları Danimarka'yı işgal etti ler, Norveç'e daldılar, sonra yol üzere Belçika, Hol /anda ve Lüksemburg'u ele geçirerek Fransaya girdi /er. Danimarka bir gün içinde, Hol /anda 5 gün, Belçika 19 gün, Fransa 44 gün iç inde işgal edi l d i . Norveç'teki askeri harekôt 63 gün sürdü.

H itler Almanyası 1 941 N isanı i le Haziran arası nda Yugoslavya ve Yunan istanı işga l etti ve G irit adasını da ele geçirdi .

A lman faşist ordusu Polonya'yla savaşta ö lü , yara l ı , es i r ve kayıp olarak 44.303 kiş i , Fransay'la savaşta 1 56.501 k iş i , Balkan larda ve G i rit'te 1 2.207 kişi , Kuzey Afrikada, Danimarka ve Norveç'in ele geçiri lmesinde, Atlantik'te ve I ngiltere'nin bombalanmasında da BO bin kişi kaybetti. Böylelikle Hitlerci lerin kayıpları toplamı 300 b in kişiy i bu luyordu.

1 940 Ağustosunda Hitlerciler Büyük Britanya'ya karşı hava harbine başladı la r. Ingiltere şehi rlerine ve askersel hedeflerine yapılan hava a kınlar ında 1 .200'den fazlası bombardıman uçağı olmak üzere 2.200 kadar uçak ku l lanıldı. Ne var ki, H itlerciler I ngiltereye asker çıkarmaktan vazgeçtiler, Böyle bir şeyin, güttükleri başl ıca amacı, Sovyetler Bir l iğine karşı saldırıyı engell iyeceğini bi l iyorlardı.

387

S ALDı R G A N HiT L E R A L M A N Y AS ı S O V Y E T L E R Bi R L iCi NE K A R Ş I SE F E R BE R L IC E G E Çi Y O R

Hitler Almanyası Sovyetler Bir l iğ ine sa ld ı rmaya hazırla nırken, 1 940 Eyl ü l ünde italya ve Japonya'yla bağlaşma kurdu ve dünyayı üç etki a lan ı ha l inde bölüşmek üzere . . Dçlü Antlaşma"yı imza ladı . Bu sa ld ı rı paktına F in lôndiya, Romanya, Macarista n, Slovakya, ispanya, Bulga ristan hükümetleri ve Mandçukuo kukla hükümeti de katı ld ı lar .

Avrupada işgal ettiği ve kendisine bağ ıml ı kı ld ığ ı memleketlerin bütün kaynaklar ına el koyan faşist Almanya, askersel ve ekonomik gücünü önemli derecede art ı rd ı .

Göstergeler

Nüfus (milyon kişi) Sanayi (işçileri) miL. kişi) Kömür üretimi (miL. ton) Petrol üretimi (mi l . ton) Çel ik ü retimi (miL. ton)

Almanya (1 937 s ın ı rlar ı içinde)

70,2 1 0,0 257.4 0,9 20,8

Uydular ın ve işgal ed i len ü lkelerin kaynaklariyle bir l ikte

290,0 28,0

400,0 7,5

3 1 ,8

Hitlerci/er diğer ü l kelerin işçilerin i zorun lu olarak ça l ı şt ırma uygulamasından da geniş ölçüde yarar lanıyorla rdı . Daha 1940 Aralık ayında zorla Alma nyaya sevkedi len bu gib i işçi lerin sayısı 1 ,3 milyonu bul uyordu.

Almanyanın harp sanayi i ü retimi 1 940 y ı l ı nda 1 939 y ı l ı na kıyasla % 76 oranında, 1 933 y ı l ı na kıyasla da 22 defa a rttı . Bundan başka Alma n fa şist ordu ları , 30 Çekoslovakya, 92 Fra nsız, 1 2 ing i l iz, 22 Belçika, 1 8 Hollanda ve 6 Norveç tümenin in si lôh, cepa ne ve donatımı na gan imet olarak el koydu la r.

Ve 1 Haziran 1 94 1 'e doğru, harbin başlangıc ındaki du ruma kıyasla AImanya nın s i lôh l ı kuvvetleri iki defadan fazla arttı:

1 Eyl ü l 1 939'a 1 Mayıs 1940'0 1 Haziran doğru doğ ru 1 941 'e doğ ru

Tümen sayısı 1 03 1 56 2 14 Bu sayı içinde tank tümeni 6 1 0 2 1 B u sayı içinde motorlu tümen 8 8 1 4 Orduda tank sayısı 3.200 3.387 5.640 Savaş uçağ ı 4.405 5.900 1 0.000

388

ikinci Dünya Sava,ının sonuç belirleyici cephesi

Faşist Almanyan ın Sovyetler Bir l iğ ine saldırısından yenilg iye uğ ratılmasına kadar, Sovyet-Alman cephesi ik inci Dünya Savaşı 'n ın sonuç bel i rl iyen cephesi oldu.

Sovyet-Alman cephesinde uğradığı büyük kayıplar, Hit ler orduları başkomutanlığ ın ı bütün savaş boyunca buraya Batı Avrupadan yeni yeni tümenler aktarmak zorunda b ı rakıyordu. Netekim, 1 941 y ı l ında 1 7 tümen, 1 942'de 69 tümen, 1 943'te 46 tümen, 1 944'te 80 tümen, 1 945'te 56 tümen, yani toplam ola rak 268 tümen akta rı ldı (bunların içinde 80 tümen ik i cephe a rasında yer değiştird i ) .

Sovyet orduları, kuzeyden güneye uzun luğu 3.000 km i le 6.200 km ara sında değ işen, derin l iğ i de 2.000 i le 3.000 km arasında değ işen b i r cephe üzerinde tam 1 .4 1 8 gün boyunca düşmanla göğüs göğüse çarpıştı lar. Kuzey Afrika ve ıtalya cephesin in uzun luğu 300-350 ki lometreyi, Batı Avrupa cephesin i n uzun luğu da 800 ki lometreyi! geçmiyordu. SovyetAlman cephesinde aktif savaş harekôtı 1 .320 ğün , yani bütün s i lôh l ı savaş süresi n in % 93'ü boyunca, Kuzey Afrika cephesinde 309 gün (bu cephedeki askersel eylem ler süres in in % 29'u boyunca), italya cephesinde 492 gün (% 74), Batı Avrupa cephesinde 293 gün (% 87) devam etti.

Sovyet-Alman cephesinde faşist Alman ordusunun ana güçleri yeni l g iye uğ ratı ld ı . Sovyet Ordusu toplam ola rak 506,5 Alman faşist tümenini ezdi, yenilg iye uğ rattı veya esir aldı . Oysa Hitler Orduları 1 941 Haziran ında bunun ancak üçte biri kadar b i r kuvvetle Sovyetler Bir l iği topraklarına g irm işlerdi. Sovyet- Alman cephesinde ayrıca Almanyan ın uydusu olan ülkelerin 1 1 0 tümeni yoked i ldi (ingi l iz-Amerikan s i lôh l ı güçleri kendi cepheleri nde 1 76 tümeni yeni lgiye uğ rattı la r ve esi r a ld ı lar). Toplani olarak, faşist Almanyan ın s i lôh l ı kuvvetleri Doğ u Cephesi' nde 10 mi lyon kişi (bütün ik inci Dünya Savaşı boyunca verdi kleri kayıbın % 77'si kadar) ; 62 bin uçak (% 62); 56 bin kadar tank ve z ı rh l ı a raç (yaklaşık olarak % 75); 1 80 bin dolayı nda top ve havantopu (% 74 kadar) kaybettiler. Sovyet orduları faşist Alman donanması n ın 2.500 kadar savaş ve taşıt gemisini yokettiler.

S A V A Ş T A S O V Y E T P A R T iZ A N L A R I

Büyük Anayurt Harbi ya ln ız cephede değ i l , aynı zamanda Alman cephegerisinde, faşist saldırganlar ın işgal ettikleri Sovyet topraklarında da

389

1w 'o

yürütülüyordu. Savaş boyunca saflarında 1 mi lyon 300 bin kişi toplıyabi len partizan hareketi çok büyük ölçüler aldı. Sovyet partizanlar ı 20 binden fazla katan dinamitleyip devirdiler. 58 zırhl ı treni havaya uçurdu lar, 1 0 binden fazla lokomotif ve 1 1 0 bi nden fazla vagonu hizmetten çıkardılar, 1 2 b in i aşkı n demiryolu ve şose köprüsünü yıktı la r ve ateşe verd iler, 65 bin motorlu taşıt aracını yokettiler, 2.300'den fazla tankı ve zırhl ı a racı d inamitl iyerek saftan çıkardı lar, uçak a lanlarında (yerde) 1 . 1 00 kadar uçağ ı kul la n ılmaz hale getirdiler. Savaş boyunca, pa rtilOn lar ve gizli eylemciler 1 ,5 mi lyon eri , subayı, işgal sistemi memurunu ve bunları n hizmetine g i ren vatan hainleri n i öldürdüler, yaraladı lar ve esir a ld ı lar.

Işgal kesimlerinde verilen savaşı Komünist Partisi örgütleri yönetiyordu. örneğ in, Ukrayna'da 23 bölge, 685 şeh i r ve semt komitesi ve 4.300'den fazla taban örgütü g izl i olarak eylem gösteriyordu. Belorusyada ise, gizl i eylem hal i ndeki bölge pa rti komiteleri 1 0'u, bölgelerarası, şeh ir ve semt komiteleri de 1 85'i bul uyordu .

S O S Y A L I S T E K O N O Mi N I N Z A F E R I

Harp y ı l ları nda, Sovyetler Birl iğ in in sosya l ist ekonomisi, memleketin ordusu ve cephegerisi için gerekli her şeyi sağl ıyarak, ne büyük ve ne kadar üstün bir güce sah ip olduğ unu kan ıtladı .

Hitlereilerin saldır ı s ın ı izliyen i l k aylarda SSCB bi rçok öneml i sa nayi ve ta rım bölgeleri n i kaybetti. 1 941 Haziran ından Kasımına kadar memleketin sanayi ü retimi 2,1 defa azaldı.

Sovyet halk ı en ağ ı r koşul lar a lt ında ekonomisini askersel raylara bind i rmek, askersel raylar üzeri nde yeniden ku rmak zorundaydı . 1 941-1942 yı l ları döneminde mi lyonlarca i nsan ve 2.500 sanayi işletmesi memleketin daha içerilerine göçürüldü. Doğu kesim leri başlıca askersel s i lôh deposu hal ine geti ri ldi . Daha 1 942 yılı iki nci ya rısı nda, Sovyet sanayii artık Almanyada ü reti ldiğ inden daha fazla silôh ve donat ım üretmeye başladı . Ura l , başl ıbaşına tüm askersel üret imin % 40' ı n ı veriyordu. Harp yı l lar ı boyunca, Sovyet sanayi i 1 37 bin uçak, 1 04 bin tank ve 488 bin top yaptı. Tek sözle, Sovyetler Birliğ i faşist Almanyadan da ha fazla savaş a racı ü retiyordu.

Sovyetler Birl iğ i ayrıca ABD'den ve Büyük Brita nya'dan belirl i m iktarda savaş aracı : 9,6 bin top (Sovyet yerl i ü retim in in % 2'si kadar) , 1 8.7 bin uçak (% 1 2'si kadar), 1 0,8 bin tank (% 1 0) a ld ı . Bu ya rd ım ın en öneml is i askersel taşıt a raçla rıyd ı: Sovyetler Bir l iği ABD ve Büyük Britanya'dan 41 4,4 bin otomobil a ld ı . Kısacası, ing i liz- Amerikan s i lôh ya rdı mı topla m hacmi, Sovyetler Birl iğ in in kendi ü retim in in % 4'ü kadard ı .

391

A V R U P A H Al Kl A R ı N A E N T E R N A S Y O N Al Y A R DI M

Sovyetler Bir l iğ i , Avrupa halk lar ına faşist işgalci lerin boyunduruğ unda n kurtu lmak iç in yürütlükleri savaşta etraflı politik, maddi ve askersel yard ımda bulundu.

Ya ba ncı ü lkelerdeki pa rtizan lara Sovyet s i lôh ı , cephanesi, i lôc ı sağla ndı, radyo istasyon la rı veri ld i . Yalnız 1 944 yıfı içinde uzak mesafe eylemli Sovyet hava kuvvetleri Yugoslavya'ya kadar 1 . 460 uçuş yaptılar ve Yugoslavya Halk Kurtu luş Ordusu'na 3 mi lyon ton kada r askersel donatım ve gereç sağ ladı lar. Aynı yı l içinde Çekoslovakya anti-faşist d i reniş güçleri de Sovyetler Bir l iğ inden 10 b inden fazla tüfek, otomatik s i lôh, bin kadar makinel i tüfek, 7 mi lyon mermi ve yüzlerce tanksavar tüfek a ld ı lar. Polonya partizanlarına da 53 otomobil, 5 uçak, 18 radyo istasyonu, 4.270 otomatik tabanca, 8.600 tüfek, 234 makinel i tüfek, 52 havantopu, 1 37 tanksavar tüfek ve ayrıca 1 20 ton patlayıcı madde, donatım, eşya ve yiyecek veri ld i . Sovyet hava kuvvetleri Bulga ristana, Yunanistana, Arnavutl uk'a ve d iğer ü l kelere de büyük miktarda askersel donat ım, gereç vb. sağ ladı lar.

Harp yıl la rında d ünya komünist hareketinin birçok ün lü m i l itan ı Sovyetler Bir l iğ i nde bulunuyor, n ice komün ist ve işçi parti leri n in d ı ş büroları Sovyet toprakla rında ça l ı şıyorla rd ı . Ukrayna Partizan Ha reketi KurmayIığı ile eylem koordinasyonu sağlama amaciyle, Çekoslovakya, Macaristan ve Romanya komünist pa rti leri temsilc i leri burada bu lunuyorlardı . 1 944 yı l ı N isa n ında, Ukrayna Partizan Hareketi Ku rmayl ığ ı , Polonya partiza n hareketi kurmayl ığ ın ın meydana geti ri lmesine yardım etti. Bu kurmaylı kta birçok değerli ve deneyi i Sovyet d i reniş örgütçüleri görev a ld ı l a r. Kardeş komün ist part i ler inin ve u lusa l anti -faşist örgütlerin ricasiyle, Ukrayna Partizan Hareketi Kurmayl ığ ı 'nda, düşma n ın cephegerisine gönderi len ve orada partizan hareketi örgütliyen özel gruplar yetişti ri l iyordu.

SSCB toprak ları nda başka ü lkelerin askeri bir l ikleri de kuruluyor ve bunlar da faşizme karşr Sovyet ordu larıyle birlikte savaşlara giriyorlardr. Savaş y ı l la rında, genel l ik le, SSCB'n i n yardı miyle Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Romanya, Macaristan ve Fransız güçleri nden oluşan 2 ka rma savaş ord usu, 3 karma ve b i rer tank ve hava tugayı, 30 piyade, topçu, uçaksavar ve hava tümeni, çeşit l i h izmet amaçlı 31 tugay ve 1 82 a lay, 9 askeri oku l , 19 subay okulu, kursu ve eğ itim merkezi, ayrıca büyük sayrda özel taburlar ve hava fi loları ku ru ldu. Savaşın sonuna doğru bunlar ın safla rı n ı oluşturan lar ın sayısı 550 bin k iş iyi bul uyordu. Bu gücün donatımı iç in 690 bin kadar tüfek, kara bina ve makineli tabanca, 40.627 makineli tüfek, 1 6.502 top ve havantopu, 1 . 1 24 tank, 2.346 uçak ve diğer savaş aracı veri ld i . Bundan başka, 1 944-1945 yı l ları dönemi nde, Sovyetler Bir l iği, Bulgar Ordusu'nun yeniden örgütlenme ve donatı lmasına, ke-

392

ıa Yugoslavya Halk Kurtuluş Ordusu'nun, Arnavutluk Halk Kurtuluş Ordusu'nun yeniden örgütleni p s i lôh landırı lma larına aktif o larak katı ldı .

1 944 Martı sonuna doğru, Sovyet silôhlı birlikleri SSCB-Romanya sın ı r ına dayandı lar, Temmuz ortasında da Sovyet Polonya s ın ı rına vardı lar ve artık birçok Avrupa halk ın ı doğrudan doğruya faşist saldırgan lardan temizleme harekôtına gi rişt i ler. Bir y ı ldan fazla bir süre boyunca, 7 mi l yon kadar Sovyet askeri, Romanya, Yugoslavya, Polonya, Çekoslovakya, Macaristan, Avusturya, Finlôndiya, Narveç, Almanya ve Danimarka toprakları nda Hitlerc i lerle göğ üs göğ üse doğüştüler. Bulgarista nı kurtarma seferin i Sovyet s i lôhl ı birl ikleri başardı lar.

Sovyet askerleri diğer ü l kelerin halk ları n ı faşizmden kurtarma harekôtı içinde büyük kayıp lar verdiler. Sovyet ordusunun yurt sınırları ötesi nde uğ radığı kayıp lar 3 mi lyon kişiyi (1 m i lyondan fazlası ölü) buldu. Dyle ki, Polonyayı kurtarma savaşları nda 600 bin, Çekoslovakyada 1 40 bin, Maca ristanda 140 binden fazla, Romanyada 69 bin, Avusturyada 26 bin, Yugoslavyada 8 bin, Alma nya toprakları nda ve Berl i n harekôtında 1 02 binden fazla Sovyet askeri düştü.

Bu dönem içi nde Sovyetler Birl iğ in in kendisi önemli ekonomik güçlükler çekmekte olsa da, savaştan ve savaş yıkımından doğan bu güçlükler le boğuştuğu sü rece, bir yandan kurtuluşa kavuştu rulan halklara elden geldiğ ince yiyecek-giyecek ve sağ l ı k yardı mında bulunmaktan geri durmadı. Bu cümleden olarak, faşistler tarafından yakı l ı p y ık ı lan Va rşova 'n ın aç l ı k çeken ahal is ine derhal 60 b in ton hububat, büyük miktarda hayva nsal ve bitkisel yağ, sebze ve kuru meyva yetişti ri idi. Viyana ahal is ine 92 bin ton ekin ve bulgur, 6 bin ton şeker, 8 bin ton et 2,5 bin ton yağ ; Prag ahalisine 9 bin tan ekin ; Bırno aha lisine 4.4 bin ton ekin ve 375 ton şeker ; Moravya Ostrava şehri ahal is ine 3,6 ton ekin ve 325 ton şeker sağ landı . Yugoslavya'ya 53 ton kadar ekin ve diğer besin maddeleri gönderi ldi . Romanya, Macaristan ve Fin lôndiya 'n ın, ayrıca bizzat Almanya'nın n ice şeh i rleri aha l is ine de maddi ya rdım gösteri ldi . Savaş sona erer ermez, Berlin'e hemen 1 05 bin ton hububat, 1 8 bin ton et ve konserve, 4,5 ton yağ , 6 bin ton şeker ve ayrıca büyük miktarda patates, tuz, kahve vb. sağ lanması kararlaştırı ldı ve bu karar uygu landı .

I Ş G A L A L T I N D A K ı A V R U P A ' D A D i R E N i Ş H A R E K E T I

işgal a lt ına a l ı nan Avrupa ü l keleri ha lk ları n ı n yürüttükleri anti-faşist savaş, direniş hareketi, ik inci Dünya Savaşı 'n ın ayrı lmaz bir parçasıdı r.

Bu anti-faşist savaş ın , bu direniş hareket in in örgütçü ve yöneticileri her şeyden önce komünist partileridir. Bu partiler, faşist isti lôcı lara karş ı u lu-

393

sun bütün yurtsever güçlerin i kurtu luş savaşı bayrağı alt ında toplamak üzere, kendi memleketlerin in koşul ları uyarınca u lusal kurtuluş savaşı, anti-faşist savaş programları hazırladı lar. Ve sağcı burjuva elemanları aykı rı çekmiş, karşıkoymuş olsa lar da, bu partiler, s ın ıfsa l mensubiyet, politik ve d insel inanç ve düşünce ayrımı gözeti lmeksizin, halk ın çeşitli katmanları n ı n temsi lci lerini birleştiren u lusal cepheler, vatan cepheleri yaratmaya ve bu cepheleri yönetmeye muvaffak oldular. Böylece, direniş, sı nıfsal özlüğü bak ım ından geniş bir demokratik hareketi oluşturuyordu.

Bazı Avrupa ü lkelerinde (Yugoslavya, Polonya, Slovakya, Fransa, Belçika, ltalya, Yunanistan, Arnavutluk) d i reniş ha reketi, faşist işgalci /ere karşı u l usal kurtuluş savaşı ha l ine geldi . Hol la nda, Dan imarka ve Norveç'te başl ıca savaş biçimleri g revler ve yığ ı nsal a nti-faşist gösteri ler, Almanyada ise i l legal anti -faşist g rupların g izl i eylemleri ağ ır basıyordu.

Faşist işgalci lere karşı m i lyonlarca partilOn savaşıyor, u l usal kurtuluş güçleri ni ol uşturan mi lyonlarca savaşçı ça rpışıyordu . Fransada partizan hareketine 500 bin kişi, italyada 462 bin, Polonyada 350 bin, Bulgaristanda 250 bin, Yunanistanda 1 40 bin kişi katı l ıyordu. Harbin sonuna doğru Yugoslavya U/usol Kurtu luş Ordusu'nun kadrosu 800 bin kişiyi buluyordu.

Faşizme karşı savaşta en çok komünistler kurban verdiler. Fransada 75 bin komünist, Yugoslavyada 50 binden fazla, Çekoslovakyada 25 bin, Almanyada 26 bin komünist can verdiler. B in lerce komünist ıtalyada, Yunanistanda, Bulgaristanda, Romanyada, Avusturyada, Belçikada ve d iğer ülkelerde kahra manca savaşarak d üştüler.

Sovyet ordusunun kesin başarıları ve Fronsoya bağlaşık I ng i l iz-Amerikan güçlerinin çıka r ı lması , direniş ha reketi ne güçlü bir atı l ım kazandı rd ı . Birçok ü lkede yığ ı nsal s i lôhl ı ayaklanmalar bu d ireniş hareketin i n son safhası oldu. Arnavutluk, Belçika, Bulgaristan, Yunanistan, ıtalya, Polanya. Romanya , Fransa, Çekoslovakya, Yugoslavya halk ları böylece ayakland ı lor. Alman faşist ordularına karşı savaş ın son safhasına kendi orduIariyle Bulgaristan ve Romanya da katı ld ı lar.

Orta ve Doğu Avrupa ülkelerind� anti -faşist u l usal kurtu luş hareketi nden utkusal halk devrimleri doğru. Batı Avrupada anti-faşist savaş işçi ha reketi n in ve demokratik ha reket in bir hayli güç kazanmas ına ve h ız kazanmasına basamak oldu.

ik inci Dünya Savaş ı 'nda komünistleri n halk yığ ı n lar ı üzerindeki etkisi arttı ve safları dolgun laşarak büyüdü. 1 939 y ı l ı nda dünyada üye toplamı 4 mi lyonu geçmiyen 6 1 komünist partisi varken, 1 Eyl ü l 1 945'e doğru ,komünist ve işçi partileri sayısı 76'ya, bunların üye/eri top/amı da 20 mi/yona çıkmış bu lunuyordu .

394

A N T I - H I T L E R K O A L I S Y O N U

Faşit blok devletlerine karşı savaşı n devamı boyunca, tarihte i l k defa olarak, sosya l -pol it ik düzenleri karşıt devletler arasında bir bağlaşma meydana getiri lebi ld i .

Sovyetler B ir l iğ i i le Büyük Britanya orasında «Almanyaya karşı savaşta ortak eylemler an laşması » 1 2 Temmuz 1 941 'de imzalandı . Bu ruhta Sovyet-Polonya, Sovyet-Çekoslovakya anlaşmaları da i mza landı . 1 941 yı l ı sonunda, Moskova'da, SSCB, ABD ve Büyük Britanya temsilcileri a rasında, si lah, donatım, a raç ve gereç, hammadde, yiyecek maddeleri vb. sağ lanması sorununun görüşü ldüğ ü ve karara bağ landığ ı bir konferans yapı ld ı . 26 Mayıs 1 942'de, Londra'da, Sovyetler Bir l iği i le Büyük Britanya arasındo, H itler Almanyasına ve Avrupalı yardımcılarına karşı savaşta bağlaşmayı, savaştan sonra da işbirl iğ i ve yard ımlaşmayı öngören b ir antlaşma i mza landı . 1 1 Haziran 1 942'de, SSCB ve ABD temsilcileri, sa l d ı rıya karşı savaşı n yürütülmesinde yard ımlaşma prensiplerin i saptayan bir anlaşma i mzaladı la r.

Böylece ant i -h itler koa l isyonunun kuru lmasiyle, ortak düşman üzerinde utkunun önemli ön koşul ları yaratı lmış oldu.

Sovyetler Birl iğ i bu koa l isyonun baş gücüydü. SSCB tarafından önerilen ulus lararası sorunlar ın demokratik çözümü programı , üç büyükleri n (SSCB, Büyük Britanya ve Birleşik Amerika) Tahran, Kırı m ve Potsdam Konferansıarın ın a ld ığ ı kararlara temel oldu.

Ne var ki; ABD'n in ve Büyük Britanya'n ın askersel ve pol it ik stratej i lerinde kendilerine özgü emperyalist planları öne çıkıyordu. Bu , onların ik inci Cephe sorununa yanaşım iarında, Hitler Almanyasını n bozguna uğratı lması n ı çabuklaştı rman ın en etkin çaresi olara k bu cephenin açı lması problemin in çözümündeki tutumlarında apaçık kendin i gösterdi .

ik inci Cephenin açı lması gerektiğ i sorunu Sovyetler Bir l iği tarafı ndan daha 18 Temmuz 1 941 'de ortaya konulmuştu. Bağ laşı k devletler, 1 1 ay sonra, sözkonusu cepheyi 1 942 yılı sonuna doğru açma vaadiyle cevap verdiler. Gerçekteyse, bi l indiği üzere, Fransoya asker ç ıka rma işi ancak 1 944 Hazi ran ında başladı. Yeni bağlaş ık devletler önem bak ım ından ik inci dereceli cephelerdeki harekatla yeti n i rlerken, Sovyetler Birl iğ i üç y ı l boyunca düşmanla başabaş savaşmak zorunda kaldı . 1 944 yı l ı yazına kadar, Alman faşist komutan l ığ ı n ı n, ing i l iz-Amerikan si lahl ı güçlerine karşı savaşa ancak 2 i le 21 tümen, yada bütün kara kuvvetlerin in 0,9-% 6,6'sı kadarcık bir bölümünü sürmekle yetinmesi rastgele deği ldi.

I k inci Cephe, artı k Sovyetler Birl iğ in in, birçok memleketteki halk kurtul uş hareketlerin in de desteğ iyle, Hitler Almanyası n ı kesin yeni lg iye uğ-

395

rotabi leceğ i ve tüm Avrupayı kurta rabileceği iyice anlaş ı ld ıktan sonra açı ldı . Bağ laşı k devletlerin s i lahl ı kuvvetleri 1 1 ayl ık bir savaş süresi içi nde, Fransayı, Belçikayı, Hol landayı, Lüksemburgu, Da nimarkayı ve Almanyan ın batı kes imin i ele geçirdi ler. Batı l ı bağ laşıklarla SSCB s i lahl ı kuvvetlerin in ortak eylemleri, savaş ın sona ermesin i çabuklaştırdı lar ve anti -faşist blokun yaşa msal gücünü ve kudretin i gösterd i ler.

E M P E R Y A l i Z M i N E N B O Y O K C i N A Y E T I

ik i nci Dünya Savaşı eşi görülmedik kurbanlara ve maddi kayıplara maloldu. Bu savaş, emperyal izmin i nsanl ığa karşı en büyük cinayetiydi .

Savaş ın ateşleri içinde 50 mi lyon insan ölüp gitti. Ya/nız Avrupada, o zamanki ederiyle 260 mi lyar dolar tuta rı nda yıkı m ve maddi kayıba yol açı ldı .

En büyük kayıba uğrayan Sovyetler Birl iğ i oldu. Yirmi mi lyondan fazla Sovyet yu rttaşı, savaş a lan ları nda, faşist bombard ımanlarda can verdiler, işga lciler tarafı ndan kurşunlandı lar veya top/a ma kampları nda yokediId i ler. Büyük Anayurt Harbi cephelerinde 3 mi lyon Sovyet komün isti telef oldu.

Alman faşist si lôhl ı birl ikleri, 1 .7 10 Sovyet şehr in i veya şeh i r konumlu yerleşim yeri n i yakıp y ıktı lar, 70 binden fazla köyü yerle bir ettiler, 32 b in sanayi işletmesin i y ık ıp işlemez ha le getird i ler, 65 bin ki lometre demiryolunu bozdu lar, 98 bin kolhozu, 1 876 sovhozu ve 2.890 makine-traktör istasyonunu talan etti ler. Memleket ul usal servetinin % 30'unu yiti rdi . Sovyetler B i rl iğ in in uğrad ığ ı maddi kayıp ları n tutarı 1 28 mi lyar dola r olarak hesaplanıyor. Buna askersel harcamalar da katı l ı rsa, ik i nci Dünya Savaşı n ın Sovyetler Birl iğine toplam 485 mi lyar dola ra ma/olduğu bil iniyor. Bu miktar, Birleşik Amerika, Büyük Britanya ve Fransan ın harcamaları toplamı ndan bir hayli daha fazladır.

H itlerciler 6 mi lyon 28 bin Polanya yu rttaş ın ın ölümüne sebep oldular. Bunlar arasında yal nız 644 bin i cephe savaşlarında düştüler, geri kalan ıysa işgalci ler ta rafı nda n yokedi ldi ler.

Savaş boyunca, Yugoslavya 1 mi lyon 700 bin kişi, yani tüm nüfusunun % 1 0,8' in i kaybetti. Bunlar arasında u lusal Kurtuluş Ordusu'nun kayı pla rı 306 bin kiş idir. Geri ka lan lar faşist baskı ve teröre kurban g itm işlerd i r.

Büyük Britanya, Fransa ve d iğer Avrupa ü lkeleri hal k ları da ağır kay ıp lara uğradı lar.

Alman halkı n ı n başına gelen ul usal felôketin sorumlusu da H itler faşizm idir. Almanya bu savaşta 6 mi lyon kadar ölü verd i ; bunlar ın 5 mi lyon

396

kadarı cephelerde, 4 10 bin kadarı hava bombardımanları nda telef oldular, 200 bin kadarı da faşist teröre kurban g ittiler.

Avrupada harbin sona ermesi üzeri nden geçen 30 y ı l ın deneyi, bu harbin bize verd iğ i acı derslerin insan l ı k iç in ya bana g itmediğ i n i gösteriyor. Halkları n bütün tarihte eşi görülmedik ölçüde geliştirdikleri barış hareketi bunu kanl ıyor. Bu hareketin en başında sosyal ist ü l keler yer a l ı yorlar. Dünyanın bütün memleketlerinde mi lyonlarca i nsan, bugünlerde, ikinci Dünya Savaşı'nda düşmüş olanlar ın parlak anıs ı önünde saygıyle eğ i lerek, ve bugün ulus lara rası gerg in l iğ in aza ltı l ması için, s i lahsızlanma için, yeni harpler çıkması tehl ikesi n i gidermek için canla başla çal ışanları n uzak görüş lü lük ve yiğitl iğ in i takd i rle anarak, .. O acı deney b ir daha tekrarlanmamal ıd ı r ! " d iyor.

397

çağımızın marksist-leninist partisi

Uluslararası fikir değiştokuşunun sonuç yazısı

Derg imize bağ l ı Parti Çal ışması Deneyi Al ışveriş i Komisyonu tarafı ndan "çağı mızın Marksist-Lenin ist partis i» konusu üstü ne bir f ik ir değ iştokuşu örgütlenmesinden maksat, dünya komünistleri tarafı nda n kendi ü l kelerinin değ iş ik koşul lar ı nda biri ktir i len parti kuruluşu deney in in genel leşti ri lmesine, komünist partis ine işçi s ın ıfı n ı n yeni leyici devrimci eylem in i başoriyle yönetme olanağı veren ve toplumsal gel işmede bu s ın ıfı n rolünün yükselti l mesine katkısı o lan n itel iklerin daha açık olara k bel i rt i lmesine yard ım etmekti. 0rgütlenen bu fiki r değ iştokuşu tartı şması boyunca yayı mladığ ımız oniki yazı (1), parti lerin somut deneyin in an latı miyle teorik ana l izi bağdaştıro rak, parti kuruluşunda Marksist-Lenin ist f ik ir/erin pratik olara k nasil uygulandığını, bunların nasıl gelişip zenginleştiğini göstermekted ir.

" Devrimci eylem in örgütçüsü» (A. Sobolev, SSCB), "Toplumu sağ lamlaştıran ve dönüştüren güç» CA. Dobeşevski, Polonya), " Devrimci prensipIere bağ l ı l ı k » (O. Sançes, Guatemala) baş l ık l ı yazı lar, devrimci eylem partis in in ayırıcı vasıfları olan n itel i klerin çözümlenmesine ve işçi hareketi nde parti kuru luşuna da yansıyan reformist eğ i l im lerin eleşti r isine hasred i lmişti. " işçi s ın ı fı n ı n öncüsü, y ığ ın lar ın örgütçüsü » (R. iskara, Arjantin), " işçi s ın ı fı n ı n öncüsü ve toplumsal gel işme d inamiğ i » (H. Volf, ADC) "Ahvo l i ktidar/arı ve komünistlerin i radesi » (L. Sançes, Ni karagua) gibi yazı larda ağ ı r l ı k daha çok, parti, s ın ıf, y ığ ın lar problemi üzeri ne veri lmişti . "Yaratıcı Marksizm-Lenin izm » (G. Hol, ABD), " Yeni yol l a r a raştı rma, prensiplere bağ l ı l ı k » (i . Nörlund, Danimarka), "Teori savaş yolunu ayd ın latıyor» (B. Metyüz, Büyük Britanya) g ibi yazı lar, pa rti n in Marksist-Lenin ist fikirlerle s i ıahlanma, teorik çal ışma ve yığın lara sosyal ist bi l inç i letme sorunların ı ele a l ıyordu. " Emekçi lerin ö rgütlü kolu » (T. Varela, Kolumbiya) ve " Pa rti hücreden başlar» ( M . R . Paredes, Honduras) baş l ık l ı yazı larda, parti kuruluşunun temel örgütsel prensipleri tah l i l edi liyor ve bun ları n devrimci savaş koşu l la rı içindeki yarat ıml ı uygu lanış ı üzeri nde duru luyordu. " Enternasyona l i stıerin örgütü » (K. G. Şröder, FAC) başl ı k l ı yazı da, parti n in eyleminde ul usal ve enternasyonal in diyalektiğine ve aynı zamanda parti n in enternasyonal izm kriteryumlarına hasred i lm işti. Bu konu diğer yazı larda da önemli bir yer a l ıyordu.

Tartışma okuyucu lar arası nda geniş yank ı lar uyandırd ı . Derg imize gön-

(1) Bu yazı la rdan " Yeni Çağ »da yayımlananlar. Bak : sayı 2, 5, 6, 1 0, 1 974; Sayı 2, 1 975.

398

deri len nice mektupta, çağ ım ızı n Marksist-Leninist partisin in en önemli n itelik çizg i ler in in ana lizine katk ıda bu lunma çabası göze çarpıyordu. Orneğ in, V. Savenko (SSCB), birçok parti tarafı ndan temel n itel iklerden biri olarak u laş ı lan yığınsal l ık hakkı nda, çağdaş parti kadrolar ın ın yüksek o lgun luk d üzeyi hakkında, u l usal gel işmenin başl ıca sorun ları n ı n çözümünde komünistlerin sorumlu luk yüküm lenme kabil iyeti hakkındaki düşünceleri n i yazıyordu. V. Metıger (Batı Berl in ) , semt (

1 929 yı ln ıda bu süreci n sona ermesi, partimizin ta rihinde a rt ık nitel bak ımdan yeni bir safhan ı n başlamış olduğu an lamına gel iyordu. 1 929-1 933 yı l ları ekonomik bunalımı koşul lar ında, cumhuriyeti tehdit eden Alman faşizmi tehl ikesi karş ıs ında, yüzkızartıcı Münih d iktasına karşı savaşta, parti emekçi lerin gerçek öncüsü ha l ine geldi . Ve bu misyonunu, Alman faşizmine karşı u l usal kurtu luş savaşı boyunca do (ÇKP'n in hemen hemen her ik i üyesi nden biri can verdi) . 1 945-1948 y ı l ları ndaki s ın ıfsal ve politik savaş boyunca ve sosya l ist top lumun kuruluşu döneminde de şerefle yerine getirdi.

Deneyimiz aynı zamanda Leninci parti kuruluş ve eylem prensiplerinden her geri lemenin part in in yığ ı n lar üzerindeki etkis in in zayıflamasına yol açtığ ın ı kanıtl ıyor. 1 968 yı l ı öncesi dönemde, ÇKP içinde Leninci parti hayatı normları n ın , demokratik santra l izm ve parti-içi demokrasi prensiplerinin sübjektif davran ı şlarla bozu lduğ u görülüyordu. Sağcı ve revizyonist güçler, sosya l-demokratik parti kuru luş prensipleriyle i l i şkiyi süyüzüne çıkaran eği l im lerin a l ı p yürüdüğü 1 968 ve 1 969 buna l ım y ı l ları nda bu hatadan yararland ı lar. Revizyonist «demokratik sosya l izm» model in in tamamiyle Sosya l ist Enternasyonal i 'n in dokümanlarından a l ı nmış olması da rastgele değ i ldi . ÇKP Merkez Komitesi Birinci Sekreterl iğ ine G. Husak yoldaşın seçi ld iğ i ve parti yönetiminde köklü değ iş imlerin yapı ld ığ ı 1 969 Nisanından sonra, ÇKP MK Mçıyıs Plenumu (1 969), Marksist-Lenin ist i lkesel temeli üzeri nde ve Leninci parti kuruluş ve eylem normları üzerinde partimizin birl iğ in in sağ lanmasın ı en önemli ödev o larak ortaya koydu. Ve bu ödev başariyle yerine getir i ldi .

I ki nci önemli nokta şudur : çağ ım ızı� Marksist-Leninist partisi n in en karakteristik çizg i ler in i bel i rlemeye çal ış ı rken, bu çizgi ler in kendi a ralarında kopmaz bi r bağı olduğunu gözönünde bu lundurmal ıyız. Bu parti n in , temel nitel i k , çizgilerin in birinden, örneğ i n örgütsel l ikten veya enternasyonal izmden vazgeçebileceği. yada teorinin işlenmesinde umursamazl ık gösterebi leceğ i ve yine de işçi sı nıf ın ı n gerçekten savaş gücüne sah ip öncüsü ola rak kalabi leceği düşünülemez. Bunu böylece bel i rtiyorum, z i ra her soydan ve boydan oportün istler, bize boyuna ya bi r ayağ ım ız yada öteki ayağ ımızia topal lamayı «sal ık veriyorlar». Şu da var ki, parti n in şu veya bu nitelik çizg is in in , somut gerçekl ikten, işçi s ınıfın ı n savaş ın ın her yeni aşamasındaki koşul la rdan ve sorun lardan kopuk ola rak ele a lı nması da doğru olmaz. Parti capcan l ı ve gelişme ha l inde bir organ izmd i r. Parti, temel örgüt tipini koruyarak, zamanımız ın d inamik koşul lar ında işçi s ın ı fı n ı n ve bütün emekçi yığ ı n ları n ı n dönüştürücü devrimci eylemin i başariyle yönetmesine olanak veren yeni çizg i ler, yeni nitelikler kazan ı r.

Partimiz, gerek u l uslararası, gerekse memleket içi somut gerçekl iğ i bil imsel açıdan somut ve etraflı ola rak tah l i l etmeyi kendi eylemin in temel i sayıyor. Şinıdik i koşu l larda, saflarımızı n fikfr bakım ı ndan sıkı bir l ik ve

400

beraberl iği gibi , toplumsal gel işmenin yönetiminde bi l imsel l ik , kararlarda somutl uk ve bunlar ın gerçekleşmesi için savaşta azim l i l i k gibi nitel iklerin parti iç in özel bir önemi vard ı r. ÇKP MK Kasım Plenumu (1 974). toplumsa l sü reçleri a ra l ı ksız o larak ta h l i l etmenin, belirl i sorun ları ele a lma ve a rdıc ı l biçimde çözüme kavuşturman ın, gel işmiş sosya l ist top lumu kurma döneminde partin in temel n itel iğ i o lması gerektiğ in i bel i rtti.

Sözlerimi bitirmeden, bu fikir değiştokuşuna katı lan lardan bi rçoğ unun konuşmalarında gel işti r i len bir düşüncenin güncel l iğ ine de değ inmek istiyorum. Bu, komünist ve işçi parti lerin in öncülük rolünü güçlendi rmek, geniş demokratik cephelere ve bağlaşmalara katı lma la rı nda komünistlerin s ın ıfsal mevzi lerindeki bel i rg in l i k ve kesi n l iğ in yiti ri lmesine olanak vermemek düşüncesidir. Part imizin deneyi (öncel ik le 1 945-1 948 yı l lar ı dönemin in deneyi), bunun, demokratik ve i lerici güçlerin eylem lerinde birl i k ve etkin l iğ in güçlendir i lmesi bakı mından, yeni başarı lara u laşma ve devrimci sosyal i st dönüşümler dôvas ın ın kesin utkusu bakımından ne kadar öneml i olduğunu kan ıtla maktadı r.

IDRIS KOKS (Büyük Britanya Komünist Partisi temsilcisi) :

Fikir değiştokuşu diz is in in başlang ıcı o lan yazıda, diğer ana tezler a rasında, proletarya enternasyonal izmin in önemi hükmü de gel iştiri l i yordu. Birçok komün ist partisi yöneticileri bu konuyu a rt ık dergi sayfa ları nda ele a ld ı lar. Fakat ben ulus lara rası dayanışmanın kesin önemin i b i r kez daha bel i rtmek istiyorum.

Büyük Britanya Komünist Partisi, 1 920 y ı l ı nda .. Çekin el in izi Rusyadan ! » ş iarı a lt ı nda yürütülen geniş kampanyan ın ateşi içinde oluştu. Parti, bütün işçi ha reketi ve i lerici ha reketle bir l ikte bu ka mpanyaya atkif olarak katı l ıyordu. Savaş, Büyük Britanya gerici emperya l ist hükü metinin yeni Rusyadaki karşı-devrimi desteklemede daha i leri gitme plônlarına karşı yürütü lüyordu. Yığ ınsal p rotestolar, hükümeti bu p lôn lardan vazgeçmek zorunda bıraktı ; fakat Britanya emperya l izmi ( 1941-1 945 y ı l ları döneminde politika hatt ında yapı lan geçici değiş ik l ik bir yana) dünya nın i l k işçi-köylü devletine karşı düşmanca davranmakta devam etti.

Büyük Britanya Komünist Partisi daha kuru luş gününden (55 yıl önce) it ibaren, daima y ığ ın ları Sovyetler Birl iğ i 'yle daya nışma ruhunda, iki memleket halkları arasında yakın dost luk ruhunda eğ itmeye çal ıştı ve yığ ın ları her zaman barış içinde yanyana yaşa ma için savaşa seferber etti.

1 947 yı l ı na kadar, Büyük Britanya yeryüzünün dörtte bir ini kapsayan geniş bir imparatorl uğu n merkeziydi ; gezegenimizin her dört kiş is inden biri bu imparatorluğun s ın ı rlar ı içinde yaşıyordu. Brita nya komünistleri, H indistan, Mıs ır, I rak, Güney Afrika halkları n ın , Kara ip Denizi havzası

401

ü lkeleri n in u lusal kurtu luş savaşıyle dayanışma kampanyaları tertipl iyorlard ı . Komünistler, bunun, bütün ü lkelerde ve Büyük Britanyan ı n kendi içinde ortak düşmana, yan i Britanya emperya l izmine karşı savaş demek olduğuna inanıyorlard ı .

Komün istler, aynı zamanda Birleşik Amerika'da zencilerin ve diğer ezilen halk ları n istek lerin i desteklemek üzere, Amerikan emperya l izmine karŞi da aktif bir savaş yü rütüyorlard ı . Demokratik Yunanistan için, hür ve bütünlüğü zedelenmemiş bir Kı brıs için, Ispa nya'da ve Portekiz'de faşist rejim ierin ortadan ka ld ı rı l ması için savaş da Büyük Britanya 'da a ktif dayanışma eylem lerine yol açtı.

Ne var ki, proletarya enternasyonalizm i ya ln ızca diğer ü lkelerin savaşan halk lariyle dayanışma eylemlerine indirgenemez ; bu aynı zamanda Britanya emperya lizmiyle kendi in inde savaşı gerektirir. Komünist ve işçi partileri n in 1969 y ı l ında yapı lan Uluslara rası Dayan ışma Toplantısı, bizlere Lenin ' in düşü ncesini hatı rlatarak, şunları bel i rtti : « Kapitalizm kaşullarında savaşmakta olan komünist pa rtis in in, sosya l izm ve proleta rya enternasyona lizm i dôvasına en büyük katkı sı , işç i s ın ı fı ve bağ laşık ları tarafından iktidarın ele geçiril mesi olacaktır .» (3) işçi s ın ıfı n ı n ve bağ laşıkları n ı n u lus lararası savaşına bizim ş imdiki esas katk ımız, Ing i ltere'de yaln ız ekonomik alanda ka lm ıyan, pol it ik alanı da kapsaya n ve günden güne büyüyen yığı nsal savaştır. çoğu hal lerde Ing i l iz emekçi leri n in ekonomi k aksiyonları politik b i r nüans, tutucu veya leybırist olduğuna bakmaksızın, hükümete karşı bir eylem karakteri kazan ıyor. Komü nistler g iderek büyüyen bu hareketin ön safla rı nda yürüyorlar ; onların ulusal savaşı diğer ü lkeler emekçileri nin savaşıyle birleşiyor ve bu da işçi s ın ı f ın ın ve komün ist hareketinin u luslararası birl iğ in in güçlendiri lmesine bir katkı o luyor.

LUiS PADiLLA (Bofivya Komünist Partisi temsilcisi) :

Bolivya'da, general Tores i lerici hükümetin in yerine şimdiki devlet başkanı Banserin faşist rej im in in getiri l mesinden (21 Ağustos 1 971 ) hemen önce ve sonrak i olaylar, partimizin politikasının ve işçi sınıfı partisinin kı lavuz ed indiği Ma rksist-Leninist prensiplerin doğru luğunu apaçık gösterdi. Bu prensiplerden biri, devrimci stratejin in reel d urum ve koşu l lara uygun kıvrak bir taktikle, yan i politik olayların ak ış ında görü len (bazan çok keski n ve beklenmedik) değ işmelerden doğan problemler in ortaya çıkarı l ı p çözü lmesine olanak veren bir taktik le bağdaştı r ı lmasıdır.

Darbeden sonra, d iktatörlüğün hemen kıyıcı bi r baskıya g i rişmesi üzerine, Bolivya komünistleri, ü l kede güçler dengesini gerçekçi açıdan değer-

e) « Komünist ve işçi Parti leri n in Uluslara rası Danışma Toplantısı . Moskova, 1 969, s. 4 1 .

402

lendird i ler ve savaş perspektiflerini d ikkate alarak savunuya geçtiler, y ı ğ ı nsal çıkış ları kestiler. Bu tedbir, örgütü koruyabi lmek, rej ime karşı d i renişten ona karşı hücuma geçmeyi sağ l ıyacak koşu l ları ya ratabi lmek amaciyle a l ı nd ı . Halen Bol ivya devrim hareketi, Bol ivya Komün ist Partisi ertelenmez ik i ödevle karşı karşıya bulunuyor : Bir incisi , d iktatörlüğe karşı savaşan bütün toplumsal katla rı n ve politik ak ımlar ın eylembirl iğ in in temel in i atmak ve bu bir l iğin memleket menfaatlerin i , Bol ivya halk ın ın yaşamsal menfaatlerin i yansıtan bir program temeli üzeri nde oluşması n ı sağ lamak ; ik incisi, emekçilerin anti-emperya l ist eylem leri n i teşvik etmek, en önemli gereksemelerin g ideri lmesi iç in savaşı, devrimci, yu rtsever ve demokratik bir karakter kazandırorak gel iştirmek . . . Biz bu ödevleri yerine getirmeye ça lış ı rken, yak ın geçm iş in ibret dersleri n i , yani bir yandan parti n in bağlaşmalara ve geniş demokratik hareketlere kat ı lma prensiplerine i l işkin genel Marksist-Lenin ist yarg ı la rı pekişti ren, öte yandan bize yeni bir yerli deney kazandıran dersleri n i unutmuyoruz.

Tores hükümetin i n düşü rülmesinden birkaç ay sonra, bir anti-emperyal ist halk cephesi kurulmuştu. Ve o zaman Bol ivya'n ın çoğu sol parti leri faşizme karşı eylembirl iğ in in yolunu bulmuş görünüyorlardı. Ne var ki , bazı aş ı rı sol gruplar, bu halk cephesini kendi sübjektif, serüvenci, antikomünist ve anti-sovyetik emellerin i gerçekleştirme a racına çevirmeye kal kıştı lar. Komünist Partisi ve d iğer sol örgütler bu yöndeki çaba ve savları reddetti ler. Aşı rı ları n en bel i rg in çabası , sol güçlere, kolektif b i r politik yönetim yerine «askersel yönet im"i dayatma denemeleri oldu ve bu da cephenin eylemde dağ ı lmasına yol açtı . Ve bu pratik deney, bu ibret dersi, birleşik demokratik hareketin ya ratı lmasında ortak program üzerinde az veya çok karş ı l ık l ı an laşmaya varmanın yeterli olmadığ ı n ı ; tekcepheye katı lan çeşitli güçlerin devrim i gerçekleştirme yol/anna i l i şk in görüşlerin in de pratikte uygunlaşması gerektiğ in i, stratej i k sorunlar ın çözümü biçim/eri üzerinde ve bel i rlenen hedeflere u laşma araç/an üzerinde anlaşmaya varmanın da gerekli olduğ unu gösterdi . Hayat, bu savaş yolları, biçimleri ve a raçları n ın , her şeyden önce Bolivya işçi slnlfımn devrimci deneyinin sonucu olduğunu da (bu s ın ıf ın yönetmenl ik rol ü cepheye katı lan larca kabul ve i lôn edil iyordu) ortaya koydu . Dte yandan, olaylar, çağdaş Lôtin Amerika'da ve özel l ik le Bolivya'da, hiç bir devrimci hareketin, dünya işçi hareketinden izole oldukça, dünya emperya l izmine karşı savaşta sosya l ist ü lkelerin ve öncel i kle Sovyetler Birl iğ in in rol ü konusunda düşma nca görüşleri savundukça, utkusal b i r perspektifi o lamıyacağ ın ı açı kça gösterd i .

Bugün, Komünist Partisi, Bol ivya'da devrimci, demokratik ve i lerici güçleri bir l ikte eyleme çağ ı rarak, y ığ ı n ları geniş bir anti-faşist cephe meydana getirmeye yöneıtirken, bu deneyi ve aynı zamanda d iğer ü lkeler işçi s ın ıfı n ı n , komünistleri n in devrimci savaş deney in i gözönünde bulunduruyor.

403

ADEl HABA (Irak Komünist Partisi temsilcisi) :

Bolşevik Partisini� kuruluşu ve onun eylemine i li şk in teorik hükümlerin işlenmesi, proleta ryan ın öğretmen ve önderi V. i . lenin ' in olağanüstü büyük hizmetidi r. Onun ya rattığ ı yen i ti pten pa rti n in başl ıca n itel ik çizg i lerinden biri enternasyonal izmd i r : « Biz u lusal düşmanl ığa , u lusal çekişmelere, u lusal ayrı lma yandaşl ığ ına karşıyız. Biz enternasyonal istiz. » (") Bu yargı Bolşeviklerin u lusal sorunu çözmedeki başarıs ı n ı n kaynağ ı , çoku l uslu bir ü lkede emekçi lerin kardeşl iğ i belg