YAZILIM VE İŞLETİM SİSTEMLERTARİHÇE: Diğer İşletim Sistemleri 27 İŞLETİM SİSTEMİ AÇIKLAMA Mac OS Machintosh. Daha kaliteli resim çalışmaları UNIX Çok Kullanıcılı,

YAZILIM VE İŞLETİM SİSTEMLERİ

2

BİLGİSAYAR SİSTEMİ

DONANIM

Çevre Birimleri

Giriş

Klavye, Fare,

Tarayıcı, Web-

cam,, ...

Çıkış

Yazıcı, Monitor, Hoparlor,

Depolama

Sabit Disk, Flash Disk,

CD-DVD Rom

Sistem Birimleri

CPU

CU ALURegister

s

RAM

YAZILIM

İşletim Sistemi

Hazır Programl

ar

MS-Office, Antivirus, vb.vb.vb

İNSAN

Yazılımcılar Son

Kullanıcılar /

Bizler

GEÇEN HAFTA

Temel Donanımlar Merkezi İşlem Birimi (CPU) Bilgisayarın beyni!

Denetim Birimi, ALU, Registers

Anakart Bilgisayarın omurgası!

Bellek (RAM)

Ekran Kartı

Sabit Disk Kalıcı bellek!

Ekran Büyüklük (inch), çözünürlük, renk derinliği, nokta aralığı

Kasa

Klavye-Fare

GEÇEN HAFTA

Çoklu Ortam Aygıtları

Ses kartı

Analog>digital, digital>analog

CD-Rom/DVD - sürücü/yazıcı

Web cam

Çevre Birimleri

Yazıcı –tarayıcı

Nokta vuruşlu, mürekkep püskürtmeli, lazer

Flatbet, drum, handheld

Kesintisiz güç kaynakları

Ağ bağdaştırıcıları

BU HAFTA

Yazılım Tanımı ve Esasları

Programlama Dilleri

İşletim Sistemi

İşletim Sisteminde Temel Kavramlar

Görev Çubuğu

Temel Dosya ve Klasör İşlemleri

Temel programlar

Temel Dosya İşlemleri

Word’e giriş

YAZILIM TANIMI VE ESASLARI

Devre uyarıcı sinyaller:

Komut (Instruction)

Bilgisayara ne gibi işlemler yapılacağını

bildiren Komutlar dizisi:

Program

Bir programlama dili kullanarak bilgisayarın

işlev kazanmasını sağlayan programlar:

Yazılım

YAZILIM

birkaç örnek:

MS Word, Excel, PowerPoint

BIOS

İşletim sistemi

Virüsler

Antivirüs programlar

Oyun

Uygulama Yazılımları

Çeşitli amaçlara cevap vermek üzere önceden

hazırlanan programlar

Kullanıcı arabirimleri

donanım sürücüsü

Kelime/Hesap/Sunum vb

Oyunlar

bilgisayar ---- kullanıcı

bilgisayar ---- donanım

Program Adı/Cinsi Kullanım Alanları

WORD Çeşitli metinler yazmak, doküman

hazırlamak

Web Author /

FrontPage

Web sayfası hazırlamak

Graphics Resim, Şekil ve Filmlerle çalışmalar

yapmak

Paint Renkli resimler hazırlamak

Photo Editing Fotoğraf çalışmaları yapmak

3-D Graph Üç boyutlu şekil çalışmaları yapmak

Power Point Konferans hazırlamak ve bir sunuş

yapmak

Excel Tablolarla ve rakamlarla ilgili işler

yapmak

Statistics-SPSS İstatistik tabloları ve sonuçları elde

etmek

Maths. Modeling Bilim ve mühendislik problemleri

çözmek

Information Ansiklopedi ve rehber çalışmaları

yapmak

Database - Access Çeşitli veri dosyalarından ortak

yararlanmak

Training Sınavlara hazırlanmak

e-mail İnternet üzerinden haberleşmek

Baskı ve Yayın Hakları

• Yazılım: yüksek masraflı!

• Bir programı hazırlayıp satılmaya hazır hale

getiren hakkı

• Baskı Hakkı

• Programları pazarlayanların sahip olduğu hak:

• Yayın veya Telif hakkı

Korsan Kimdir?

Programları izinsiz kopyalayıp satan veya

dağıtan kimselere bilgisayar dilinde Korsan

denmektedir.

3 Mart 2001’de yürürlüğe giren yeni Fikir ve

Sanat Eserleri Kanunu:

Lisans basına 10 milyar TL’den 150 milyar TL’ye kadar

para cezası

2 yıldan 6 yıla kadar, para cezasına çevrilmeksizin hapis

3 yıla kadar meslekten men

Çoğaltmada kullanılan veya kopya yazılımların yüklenmiş

olduğu bilgisayar ve araçlara el konulması

Programlama Dilleri

Program bilgisayarla haberleşme dilidir. Böyle

bir dili konuşabilmek yani hazırlayabilmek için

ilk önce ortada bir problem mevcut olmalıdır

Eğer bir problem yoksa programa da ihtiyaç

yoktur.

Program Yazarken

Problemi anla

Çözüm yolu üret (Algoritma)

Ben bir robotum

Çözüm için Akış Şeması Hazırla

Programı Yaz

Programı Dene (Debug)

Kullanma Yönergesi Hazırla ve

Kullan

Programlama Dilleri

1960’lı yıllarda, insanların daha kolay

kullanabilecekleri FORTRAN, COBOL gibi insan

diline yakın dilleri ve makine aksamı olarak da

Derleyiciyi (Compiler) geliştirdiler.

Bu suretle yazılan dillere İleri Programlama

Dilleri adını verdiler. FORTRAN ve COBOL’dan

başka RPG, PL/ ve BASIC dillerini sayabiliriz.

İşletim Sistemi17

Depolama ve Yazma ortamları birer

Çevre Birimidir (Peripheral Unit).

İşlemler ise

Merkezi İşlem Biriminin (CPU)

(yani programlarda gösterilen komutların görevidir)

Bu koordinasyonu sağlayan ve ortamdaki bilgileri yazma ortamına gönderip yazdıran ana programlara gereksinim vardır.

İŞLETİM SİSTEMİ (Operating System- kısaca OS-) programları

İşletim Sistemi18

Özellikle CPU ile Giriş, Çıkış ve Depo arasındaki

işlemleri denetleyen ve sağlayan ana program

İşletim Sistemi (OS) programıdır.

Katmanlar19

makine donanımı ile programlar arasındaki işlem

katmanları

İşletim Sistemi (OS)

Uygulama Programları (Word, Pascal, C++, Photoshop)

Donanım

Katmanlar20

Kullanıcı

Uygulama yazılımı

İşletim Sistemi

Donanım

İşletim Ortamı21

İşletim sistemi programları bilgisayara bir defa

yüklenir ve hep orada kalır.

Format !

Bu nedenle dış bellekte (Depo ) saklı kalan bu

programa aynı zamanda Gizli Yazılım adı

verilmiştir.

İşletim Ortamı22

Bilgisayar açıldığı zaman depo üzerinde bulunan

işletim sistemi temel dosyalarının RAM üzerine

yüklenmesi gerekmektedir.

Bir bilgisayara İşletim Sistemi programlarını RAM’e

yükleme işlemine Önyükleme (Booting)

denmektedir.

İşletim Ortamı

BootinG (Önyükleme)23

1. Elektrik gelir

2. BIOS (Basic Input Output System) tetiklenir ve

devreye girer

1. BIOS üzerinde ROM (Read Only Memory) komutları

okunur

2. POST (Power On Self Test): Bilgisayarın çalışması için

gerekli kartlar test edilir

3. Başlangıç ekranı görüntülenir (bu ekranda BIOS

üretici adı, seri numarası, logosu gibi bilgiler yer alır.

İşletim Ortamı

BootinG (Önyükleme)24

4. RAM test edilir , ekranda RAM bilgisi verilir

5. ... Diğer testler yapılır

6. Sistem konfigürasyonu hakkında bilgi verilir

7. BIOS sistem yüklemek için sürücü arar (Genellikle C:\

sürücüsüdür)

İşletim Ortamı

BootinG (Önyükleme)25

8. Boot sürücüsü bulunduktan sonra , bu sürücüde boot

bilgisinin olup olmadığına bakılır (Master Boot

Record, MBR),

3. boot bilgisi MBR’ de bulunduktan sonra artık BIOS

işletim sisteminin yükletilmesi işlemini MBR’de

bulunan komutlara bırakır.

TARİHÇE: Microsoft26

TARİH İşletim Sistemi Genel Özellikler Açıklamalar

1970 - 1980 DOS Disk Operating System Sadece metin işlemleri

1980- 1985 MS-DOS Komut yolu arabirimi Metin tipi işlemler

1995 Windows 95 GUI ve OLE Nesne Bağlama ve

Katma

1998 Windows 98 İnternet ve Sihirbazlar TV yayını, Çoklu Ortam

2000 Windows 2000 Ağ İşletim Sistemi Güvenlik

2001 Windows XP İnternet desteği,

ÇokluOrtam, Kendini

yenileme

Arayüz

2007 Windows Vista Güvenlik Grafiksel işlemler

2009 Windows 7

TARİHÇE: Diğer İşletim Sistemleri27

İŞLETİM SİSTEMİ AÇIKLAMA

Mac OS Machintosh. Daha kaliteli resim çalışmaları

UNIX Çok Kullanıcılı, Zaman Paylaşımlı

LINUX Parasız sağlama, Daha Hızlı çalışma

PARDUS TUBITAK tarafından geliştirilen yerli İşletim Sistemi

Programı

KAYNAK KULLANIMI28

Bilişim dilinde kullanılan Veri, Bilgi ve Dosya gibi sözcüklerin anlamları çeşitli şekillerde tanımlanabilirler. Tekrarlamak gerekirse;

Veri (Data): İnsanları, eşyaları ve fikirleri simgeleyen sözcük, sayı, sembol ve/veya şekillere verilen addır.

Bilgi (Information): Daha önceden Bilgi işlem ortamında işlem görmüş anlamlandırılmış Verilerdir.

Dosya (File): Veri, Bilgi veya Programların bulunduğu, bir ismi olan ortamdır.

Dosyalar29

Dosyalar içeriklerine göre,

Geçici Dosyalar (Temporary Files),

Veri Dosyaları (Data Files),

İşlem Dosyaları (Executable Files),

Program Dosyaları (Program Files),

Yığın Dosyaları (Batch Files),

Yapılandırma Dosyaları (Configuration Files)

gibi isimler altında işlem yaparlar.

Dosyalar30

İşlem Dosyaları (Executable Files)

Bunlar o makinede kullanılmakta olan programları veya İşletim Sistemlerini içeren dosyalardır.

Yığın Dosyaları (Batch Files)

Genellikle İşletim Sistemi dosyalarını içerirler.

Yapılandırma Dosyaları (Configuration Files)

Makinenin bağlı olduğu ortamlarla ilişkileri sağlayan dosyalardır.

Geçici Dosyalar (Temporary Files)

Programın çalışması esnasında elde edilen geçici verileri taşıyan dosyalardır.

Yardım Dosyası (Help Files)

Bilgisayardan bir konuda yardım istendiğinde açıklayıcı bilgileri taşıyan dosyalardır.

DOSYALARIN İSİMLENDİRİLMELERİ31

Dosyalara rastgele isim verilmez.

Dosya isimlendirirken bazı kurallara uyulması gerekmektedir.

Bir dosya ismi iki kısımdan oluşmaktadır:

Dosyaismi.uzantisi

Birinci kısımda Dosyanın İsmi ve

İkincisinde İsim Uzantısı (File Name Extension) bulunur.

Uzantılar çalışma esnasında bilgisayar tarafından otomatik olarak verilmektedir.

DOSYALARIN İSİMLENDİRİLMELERİ32

DOSYA CİNSİ İSİM UZANTILARI

Yığın Dosyaları .bat

Yapılandırma Dosyaları .cfg, .sys

Yardım Dosyaları .hlp

Geçici Dosyaları .tmp

İşlem Dosyaları .exe

Metin Dosyaları (Text Files) .txt, .dat

Ses Dosyaları (Sound Files) .wav, ,mid

Şekil Dosyaları (Graphics Files) .bmp .pcx

Animasyon/Video Dosyaları .avi, .mov, .fli

Web Dosyaları .htm, .html, asp, aspx, php

MS Word Dosyaları .doc, .docx

MS Excel Dosyaları .xls, .xlsx

MS PowerPoint Dosyaları .ppt , pptx

MS Access Dosyaları .mdb, mdbx

DOSYALARIN İSİMLENDİRİLMELERİ33

Dosyalara isim vermede dikkat edilecek hususlar:

İsim verirken kullanılan boşluklarla birlikte isim

uzunluğu en çok 255 karakter uzunluğunda olabilir

İsimlerde Sayılar yani Rakamlar kullanılabilir.

Bazı Özel işaretler dosya isimlerinde kullanılamazlar :

\, ?, <, >, |, *, / gibi.

Ayrıca AUX, COM1, COM2, COM3, COM4, CON,

LPT1, LPT2, LPT3, PRN, NULL gibi kısaltmalar dosya

isimler olarak kullanılamazlar.

MANTIKSAL DOSYA DEPOLAMA34

Bilgisayarlar, kullanılan depolama aygıtlarının

şekline göre A, B, C, D gibi Dizinlere/klasör

(Directory) (sürücülere) ayrılmıştır.

A ve B dizinleri Disketler için

C dizini makinede bulunan disk için

D dizini CD-ROM ve DVD için ve

Diğer harfler Ağ Sunucusu (Network Server)

Bilgisayarda bulunan diskler için kullanılmaktadırlar.

MANTIKSAL DOSYA DEPOLAMA35

Kullanılacak dizinlere dosyaları saklarken çeşitli

Klasörlerden (Folders) yararlanmayı da ihmal

etmemeliyiz.

Bu suretle, bir birleriyle ilişkili veya yakın konular aynı

klasörde toplanabilirler ve aranan bir dosyanın daha

kolay bulunmasına yararlı olabilir.

MANTIKSAL DOSYA DEPOLAMA36

Dosya saklamakta kullanılan genel kural bir ağacın

gövdesinin yapısına uygun bir şekilde dosyaların

yerleştirilmesidir. Kök Dizin (Root Directory) denilen

bu usulde bir ağacın gövdesi, ana dalları, ince

dalları ve yaprakları örnek olarak alınmaktadır.

MANTIKSAL DOSYA DEPOLAMA37

Dosya Yönetimi

Klasör

Kısayol

Dosya

Nasıl seçeriz?

Nasıl açarız?

Dosya Yönetimi

Dosyalarla Çalışma

Kopyala (CTRL-C)

Yapıştır (CTRL-V)

Kes (CTRL-X)

Silinen dosyalar nereye gider?

Dosya Yönetimi

Arama yapma

Dosyalarımı nasıl bulurum?

Dosya Yönetimi

Sıkıştırma

Dosyalarımın boyutunu nasıl küçültürüm?