This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
KİMYA BİLİMİ
Esans Altın
Maddeler�n �ç yapısını ve �ç yapısındak� değ�ş�mler� �nceleyen b�l�m dalıdır.
Ortak özell�kler Ayırt ed�c� özell�kler Tüm maddelerde Maddeler� b�rb�r�nden
bulunan özell�klerd�r. ayırmaya, tanımaya Madde m�ktarına bağlıdır. yarayan özell�klerd�r.
Madde m�ktarına 1. Kütle 2. Hac�m bağlı değ�ld�r. 3. Eylems�zl�k 4. Tanec�kl� yapı
Tabloda oda şartlarında madden�n katı, sıvı ve gaz haller� �ç�n ayırt ed�c� özell�kler ( + ), ayırt ed�c� olmayan özell�kler ( - ) �le �şaretlenm�şt�r.
Ortak Özell�kler Değ�şmeyen madde m�ktarıdır.1. Kütle: Madden�n uzayda kapladığı yerd�r.2. Hac�m: Madden�n konumunu koruma �steğ�d�r.3. Eylems�zl�k: Tüm maddeler atom, molekül veya 4. Tanec�kl� yapı: �yon den�len tanec�klerden oluşur.
Ayırt Ed�c� Özell�kler
1. Özkütle ( Yoğunluk ) Sab�t sıcaklık ve basınçta b�r madden�n b�r�m
d =
Aynı şartlarda ( P ve T aynı ) saf b�r madde �ç�n özkütle sab�tt�r.
Saf maddelerde sıcaklık artırılırsa; hac�m artar. kütle değ�şmez. özkütle azalır.
2. Öz Isı ( Isınma ısısı ) B�r madden�n 1 gramının sıcaklığını 1ºC artırmak �ç�n gerekl� olan ısı m�ktarıdır. ‘’ c ‘’ �le göster�l�r. 3. Çözünürlük Bel�rl� sıcaklık ve basınçta 100 gram çözücüde çözüneb�len maks�mum madde m�ktarıdır. Madden�n üç hal� �ç�n ayırt ed�c�d�r.
Özell�kMaddeler�n hal�
Katı Sıvı Gaz
Özkütle
Öz ısı
Çözünürlük
Özhac�mGenleşme
İletkenl�k
Er�me
Kaynama
Esnekl�k
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
++
++
++
+
+
-
-
-
-
-
-
-
-
Vm kütle
hac�m (cm )3
(gram)
m
V
d
m
d
V
V d d
t(ºC) t(ºC)V
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
4. Özhac�m Bel�rl� sıcaklık ve basınçta b�r madden�n b�r�m
kütles�n�n hacm�d�r. Madden�n üç hal� �ç�n ayırt ed�c�d�r.
İyon�k b�leş�kler; sıvı ve sulu çözelt�ler�nde �yon hareket� �le elektr�ğ� �let�rler.
Örnek Na, Fe, Zn, leh�m g�b�.
Örnek
Sab�t basınçta saf katıların sıvı hale geçt�ğ� sıcaklıktır.
5. Genleşme Katsayısı Bel�rl� sıcaklık ve basınçta maddelere ısı
ver�ld�ğ�nde hac�mler�nde meydana gelen değ�ş�md�r. Katı ve sıvılar �ç�n ayırt ed�c�d�r. Bütün gazlar aynı oranda genleşt�ğ�nden genleşme gazlar �ç�n ayırt ed�c� değ�ld�r.
Örnek , As�t, baz ve tuzların sulu çözelt�ler� elektr�ğ� �yon
hareket� �le �let�r.
9. Kaynama Noktası
6. İletkenl�k Metal ve alaşımlar; katı ve sıvı haller�nde elektr�ğ�
elektron hareket� �le �let�r.
Bel�rl� sıcaklık ve basınçta katılara kuvvet uygulandığında c�sm�n şekl�n�n değ�şmes�, kuvvet kaldırıldığında c�sm�n �lk hal�ne gelmes�d�r.
8. Er�me Noktası
Sab�t basınçta saf sıvıların gaz hal�ne geçt�ğ� sıcaklıktır.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
4. madde m�ktarına bağlıdır? Aşağıdak�lerden hang�s� A) Hac�m B) Genleşme katsayısı C) Öz ısı D) Er�me noktası E) Esnekl�k katsayısı
Çözüm katı sıvı gaz İletkenl�k + + - Kaynama - + - noktası
Ayırt ed�c� özell�kler�n katı, sıvı ve gaz hal�ndek� durumları yukarıdak� g�b�d�r.
Cevap D
1-E 2-C 3-E 4-A
Çözümlü Soru 2. I. İletkenl�k II. Kaynama noktası III. Genleşme katsayısı
Yukarıdak� ayırt ed�c� özell�klerden hang�ler� maddeler�n sadece katı ve sıvı haller� �ç�n ayırt ed�c�d�r?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
3. Saf X sıvısı �ç�n ç�z�len grafiğe göre; I. Kaynama noktası 78 ºC’d�r.
II. I. bölgede k�net�k enerj� artar. III. II. bölgede madde heterojen
görünümlüdür.
Yargılarından hang�ler� doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
m
v
d d
v mt=sab�tt=sab�t t=sab�t
Sıcaklık (ºC)
Zaman(dk)
III
III78
KİMYA BİLİMİ
¨¨¨¨
¨ ¨¨¨
¨ ¨
2 (k) 2 (s)H O H O için;®
XYZ Yayıncılık TEST
16
Genleşme + + - katsayısı
Farklı elementler b�r araya gelerek b�leş�kler� oluşturur.
K�myasal tepk�melerde atom türü ve sayısı korunur.
Atomda bulunan poz�t�f yükler atom kütles�n�n yaklaşık yarısını oluşturur.
Atomlar çapları yaklaşık cm olan kürelerd�r.
Dalton atom model�n�n günümüze göre eks�kl�kler�
2. Thomson Atom Model�
Atomdak� poz�t�f (+) ve negat�f (-) yükler atomda homojen olarak dağılmıştır.
Atomdak� poz�t�f yükler çok küçük b�r hac�mde toplanmışken, negat�f yükler çok büyük hacme sah�pt�r.
Atomlar parçalanamaz.
Atomun büyük b�r kısmı boşluktur.
Atomdak� (+) yük sayısı (-) yük sayısına eş�tt�r.
Elektronların kütles� çok küçük olduğundan atomun kütles�n� poz�t�f yükler oluşturur.
İlk atom model�d�r.
Farklı element atomları b�rb�r�nden farklıdır.
Atom radyoakt�f tepk�meler sonucunda parçalanab�l�r.
Atomlar �ç� dolu kürelerd�r.
Dolayısıyla atom nötrdür. (+) yükler kek�n hamur kısmını, (-) yükler
üzümler� tems�l eder.
Üzümlü kek model�d�r.
eks�kl�kler�
Kütlen�n korunumu, sab�t oranlar ve katlı oranlar kanunu bu modelle açıklanır.
B�r element�n tüm atomları aynı değ�ld�r. Aynı element�n farklı kütlel� �zotopları vardır.
B�r element�n tüm atomları aynıdır.
Thomson atom model�n�n günümüze göre
Atomda, poz�t�f (+) ve negat�f (-) yükler homojen olarak dağılmaz.
¨
¨¨¨¨
¨¨
¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
ATOM VE YAPISI
ATOM MODELLERİ1. Dalton Atom Model�
Elektronun davranışını açıklamada yeters�z kalmıştır.
4. Bohr Atom Model�
Atomda (+) ve (-) yükler�n dışında başka tanec�kler de vardır.
3. Rutherford Atom Model�
eks�kl�kler�
Nötronu keşfedemem�şt�r.
Rutherford, �nce altın levhaya alfa (α) ışınlarını gönderm�şt�r. Bu çalışması sonucunda ışınların büyük b�r kısmının levhadan geçt�ğ�n� bel�rtm�şt�r. Işınların çok az b�r kısmının levhadan sapmaya uğradığını ya da ger� yansıdığını �fade etm�şt�r.
Çek�rdektek� (+) yük m�ktarı b�r element�n tüm atomlarında aynıdır, farklı element�n atomlarında farklıdır.
Atomun hacm� çek�rdek hacm�nden çok büyüktür.
Atomun büyük b�r kısmı boşluktur. Atomun çok küçük b�r bölges�nde (+) yükler
toplanmıştır.
Elektronlar atom çek�rdeğ�n�n çevres�ndek� boşlukta dönmekted�r.
İlk çek�rdekl� atom model�d�r.
Bu deneye göre;
Atomun kütles�n�n yaklaşık yarısını (+) yükler oluşturur.
Nötronların varlığını �spatlayan b�l�m �nsanı Rutherford’un öğrenc�s� James Chadw�ck’t�r.
Rutherford atom model�n�n günümüze göre
Çek�rdek etrafında dönen elektronların çek�rdeğe neden yapışmadığını veya düşmed�ğ�n� açıklayamamıştır.
Bohr atom model�ne göre; İlk yörüngel� atom model�d�r. Atom çek�rdek ve katmanlardan oluşur. Elektronlar çek�rdek etrafında bulunan (yörünge)
üzer�nde hareket eder.
¨
¨¨
¨
¨
¨
810-
¨
¨¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨¨¨
XYZ Yayıncılık XYZ Yayıncılık
40
Çözüm I. öncül günümüz atom model�nde yer
almaktadır. (I. doğru) II. öncülde günümüz atom model�ne göre
elektronlar orb�tal den�len bölgelerde yer alır ve sürekl� dönme hareket� yaparlar. (II. yanlış)
III. öncül günümüz atom model�nde yer almaktadır. (III. doğru)
Cevap E
Yukarıda ver�len atom modeller�nden hang�ler�nde nötron bulunmamaktadır?
W. Crooks, gel�şt�rd�ğ� vakumlu tüp �le gazların elektr�kle etk�leş�m�n� �nceleyerek katot ışınlarını bulmuştur. Stoney, katot ışınlarına “elektron” adını verm�şt�r. J.J. Thomson �se katot ışınlarının elektr�ksel ve manyet�k alandak� sapmalarını �nceleyerek elektronların yük / kütle oranını ölçmüştür. M�ll�kan yağ damlası deney� �le elektronların yük ve kütles�n� bulmuştur.
Örnek I. Dalton atom model� II. Bohr atom model� III. Rutherford atom model�
Çözüm
Örnek
Dalton, Thomson, Rutherford ve Bohr atom modeller�nde nötrondan bahsed�lmez.
Cevap B
Rutherford atom model�nde yer alan, I. Atomun büyük b�r kısmı boşluktur.
D) II ve III E) Yalnız III
Sadece modern atom model�nde nötronlar bulunmaktadır.
III. Atomun çok küçük b�r bölges�nde (+) yükler toplanmıştır.
II. Elektronlar atom çek�rdeğ�n�n çevres�ndek� boşlukta dönmekted�r.
İfadeler�nden hang�ler� günümüzdek� atom model�nde de bulunmaktadır?
A) Yalnız I B) I, II ve III C) I ve II
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I ve III
Orb�tal: Elektronların bulunma �ht�mal�n�n en yüksek olduğu yerlerd�r. s, p, d, f g�b�.
He�senberg bel�rs�zl�k teor�s�ne göre elektronların aynı anda yer� ve hızı tesp�t ed�lemez.
Bu modelde elektronların yer�n�n tesp�t ed�lemeyeceğ� doğru �fade ed�lm�şt�r. Ancak elektronların bulunma olasılıklarının yüksek olduğu bölgeler olan orb�tal veya elektron bulutundan bahsed�lmem�şt�r.
Atom çek�rdek ve elektron bulutlarından oluşur.Modern atom model�ne göre;
Çek�rdekte proton (+) ve nötronlar (yüksüz) bulunur.
tanec�kler�n davranışını açıklamıştır. Ancak çok elektronlu tanec�kler�n davranışını açıklayamamıştır.
Bohr atom model�n�n günümüze göre eks�kl�kler�
Elektronlar �se orb�tallerde bulunur.
1. Modern Atom Model�
Bohr atom model� tek elektronlu
şekl�nde göster�l�r. Elektronlar en düşük enerj� sev�yes�nde bulunmak
�ster. Bu durumda elektronlar kararlıdır. Buna temel hal adı ver�l�r.
Her katmanın bel�rl� b�r enerj� düzey� vardır.
Atomdak� elektronlardan b�r�n�n enerj� alarak üst katmanlara yükselmes� durumuna uyarılmış hal den�r.
Uyarılmış atom kararsızdır. Temel hale dönerken enerj� ve ışıma yayar.
Çek�rdek etrafında olan katmanlar;
Yüksek enerj� düzey�nde bulunan b�r elektron daha düşük enerj� düzey�ne geç�nce fotonlar hal�nde ışın yayar. Buna em�syon den�r.
Temel enerj� düzey�nde bulunan b�r elektron yüksek enerj� düzey�ne geçeb�lmes� �ç�n dışarıdan enerj� ver�lmel�d�r. Bu duruma absorbs�yon den�r.
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨¨
¨
ATOM VE YAPISI
) ) ) ) ) 1 2 3 4 5
K L M N O
çek�rdek
XYZ Yayıncılık XYZ Yayıncılık
Proton
Nötron
Elektron bulutu
Elektron
41
Çözümlü soru 1. Dalton atom model� �le �lg�l�;
I. Atom �ç� dolu küred�r. II. Atom parçalanamaz III. Elementler b�r araya gelerek b�leş�kler� oluşturur.
Yargılarından hang�ler� günümüz atom model� �le çel�şmekted�r?
A) Yalnız I B) I, II ve III C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
1. Bohr atom model� �le �lg�l� aşağıdak�lerden hang�s� yanlıştır?
A) Elektronlar orb�tallerde yer alır.B) Her katmanın bel�rl� b�r enerj� düzey� vardır.C) Tek elektronlu tanec�kler�n davranışını açıklamıştır.D) Elektronlar çek�rdekten uzaklaştıkça enerj� düzey� artar.E) Atomun en kararlı nötr hal�ne temel hal den�r.
Çözüm Günümüz modern atom model�ne göre; Atomun büyük b�r kısmı boşluktur. Atom parçalanab�l�r. Elementler b�r araya gel�p molekül veya b�leş�kler� oluşturab�l�r.
4. Modern atom model�ne göre; I. Çek�rdekte proton ve nötronlar bulunur. II. Elektronlar orb�tallerde bulunur. III. B�r element�n tüm atomları aynıdır.
Yargılarından hang�ler� doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) I ve II E) II ve III
Çözüm Rutherford atom model�ne göre; Atomun büyük b�r kısmı boşluktur. Her atomda çek�rdek bulunur. Çek�rdekte ( + ) yükler bulunur. Elektronlar çek�rdek etrafındadır. Bu modelde katmanlardan bahsed�lmem�şt�r.
CEVAP : D
1-A 2-B 3-B 4-D
Çözümlü soru 2. Rutherford atom model�ne göre;
I. Atomun büyük b�r kısmı boşluktur. II. Her atomun b�r çek�rdeğ� vardır. III. Elektronlar katmanlarda hareket eder.
Yargılarından hang�ler� doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I ve III
3. ‘’Elektronların aynı anda yer� ve hızı tesp�t ed�lemez. ‘’ F�kr�n� öne süren b�l�m �nsanı aşağıdak�lerden hang�s�d�r?
A) Thomson B) He�senberg C) Dalton D) Rutherford E) Bohr
Atomdak�(+) yük sayısı(-) yük sayısınaeş�tt�r.
Thomson Atom Model�
Atomunmerkez�ndeçek�rdek vardır.
Üzümlü kek model�d�r.
I II
III
ATOM VE YAPISI
¨
¨¨
¨
¨¨¨
XYZ Yayıncılık TEST
42
¨ J. Lothar Meyer ve Mendeleyev elementler� atom ağırlığına göre sınıflandırarak benzer tablo oluşturmuşlardır.
Tar�hçes�
¨ Henry Moseley, -X ışınları �le yaptığı deneyde elementler�n atom numaralarını bulmuştur. Bu buluştan sonra per�yod�k tablo elementler�n atom numarasına göre düzenlenerek (proton sayısı)yen�den ç�z�lm�şt�r.
¨ Günümüz per�yod�k s�stem�ne en yakın tabloyu ç�zen b�l�m �nsanları J. Lothar Meyer ve Mendeleyev’d�r.
L� Be
Na
H Element S�mges�
PERİYODİK SİSTEM
Alkal� Metaller
Ametaller
Toprak Alkal� Metaller
Ge� Metaller�
D�ğer Metaller
Metaller ve Ametaller (Yarı Metaller)
Halojenler
Soy Gazlar
Lantan�tler
Akt�n�tler
Fr Lr
Cs Ba Lu Hf Ta W Ir Pt
Sr Y Zr Tc Pd
K Sc T� V Cr Fe N� Zn
H
1A
2A 3A 4A 5A 6A 7A
8A
3B 4B 5B 6B 7B 8B 8B 8B 1B 2B Mg
Ca
Ra
Nb
Mn
Re
Ru
Os
Co
Rh
Cu
Rg
Cd
Hg
Cn
B
Al
Ga
In
Tl
Nh
C
S�
Ge
Sn
Pb
Fl
N
P
As
Sb
B�
Mc
O
S
F Ne
He
Cl Ar
Se
Te
Po
Lv
Br Kr
I Xe
At Rn
Ts Og
La
Ac
Ce
Th
Pr Nd Pm
Pa U Np
Sm
Pu
Eu
Am
Gd Tb Dy Ho
Cm Bk Cf Es
Er
Fm Md No
Tm Yb
Lantan�tler
Akt�n�tler
1. grup
2. grup
3. g
rup
4. g
rup
5. g
rup
6. g
rup
7. g
rup
8. g
rup
9. g
rup
10. g
rup
11. g
rup
12. g
rup
13. g
rup
14. g
rup
15. g
rup
16. g
rup
17. g
rup 18
. gru
p
¨ 1. per�yotta 2,
6. ve 7. per�yotta 32'şer element bulunur.
¨ 8 tane A grubu (baş grup) ve 8 tane B grubu
2. ve 3. per�yotta 8'er,
Per�yod�k S�stem�n Genel Özell�kler�
¨ Per�yod�k tablo 7 per�yot ve 18 gruptan oluşur.
¨ Yatay sıralara per�yot, düşey sütunlara grup den�r.
14. Per�yod�k cetvel�n b�r kes�t�nde ver�len, X, Y ve Z baş grup elementler�yle �lg�l�,
Yargılarından hang�ler� doğru olab�l�r? III. Katman sayıları X = Y < Z ‘d�r.
B) X ve T aralarında �yon�k bağlı b�leş�k oluşturur.
C) Y ‘n�n değerl�k elektron sayısı 8 ‘d�r.
E) T ve K katı halde elektr�k akımını �let�r.
I. Atom çapları Y > X > Z ‘d�r.
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
15. Per�yod�k s�stemde aynı per�yotta sağa doğru g�d�ld�kçe,
I. Elektronegat�fl�k artar.
Yargılarından hang�ler� doğrudur?
D) II ve III E) I ve III
II. Metal�k akt�fl�k azalır.
16. Aşağıda katman elektron dağılımı ver�len elementlerden hang�s� b�leş�kler�nde sadece -1 değerl�k alır?
A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve III
A) B) C) D) E)
9-E 10-D 11-D 12-B 13-C 14-B 15-C 16-A
6 C7 N 9 F
12 Mg 19 K
11X
13Y
17 Z
X
Y
Z
X
Y
Z
X
Y
Z
X
Y
Z X
Y
Z
T
K
Z
X Y
X
Y
Z
2 7
) )2 5
) )2 8 7
) ) )1
)2 8 1
) ) )
XYZ Yayıncılık
69
Tanec�ğ�n türü bel�rlen�rken önce �yon olup olma-
KİMYASAL TÜR
Maddeler� oluşturan farklı tanec�klere k�myasal tür den�r.
Örnek
İyon :
Molekül :
Atom : Na, Mg, Kr, He...
dıkları bel�rlen�r. Daha sonra atom veya molekül olup olmadığına karar ver�l�r.
III c) İyon
Çözüm
Tanec�k K�myasal Tür
Yukarıda ver�len tanec�kler� k�myasal türler�ne göre eşleşt�r�n�z?
I. c
II b) Atom
II. a
İyon
III. b
Atom
I a) Molekül
Örnek
Molekül
K�myasal türler; atom, �yon ve molekül olarak sınıflandırılır.
Li+
KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER
Çözümlü Soru 1.
Aşağıdak�lerden hang�s� k�myasal türlere örnek ver�lemez?
A) Anyon B) Katyon C) Proton
D) Molekül E) Atom
ÇözümK�myasal türler; atom, �yon ve molekülden oluşur. İyon kend� �çer�s�nde anyon ve katyon olarak sınıflandırılır. Proton, atom altı tanec�kler arasında yer alır. K�myasal türlere örnek olarak ver�lemez. Cevap C
Çözelt�ye çözücü eklenmes� durumunda çözücünün yüzdes� sıfır alınır.
bağıntısı kullanılarak çözelt�n�n son durumdak� kütlece yüzde der�ş�m� bulunab�l�r.
5 5
Kütlece %30'luk 200 gram HCl çözelt�s� �le kütlece %10'luk 300 gram HCl çözelt�s� karıştırılıyor. Buna göre, oluşan çözelt�n�n kütlece yüzde der�ş�m� kaçtır?
m m m + m
Cevap B
KARIŞIMLAR
% .m + % .m = % .m
Çözüm
Çözelt�ye saf çözünen�n eklen�lmes� durumunda yüzdes� 100 alınır.
20.400 + 100.m = 36.(400 + m)
Çözüm
Kütlece %20'l�k 400 gram NaOH çözelt�s�ne b�r m�ktar daha NaOH katısı eklenmekted�r. Son durumda oluşan çözelt�n�n kütlece yüzde der�ş�m� 36 olduğuna göre ,kaç gram NaOH eklenm�şt�r?
64.m = 6400
A) 25 B) 40 C) 50 D) 70 E) 100
Örnek Kütlece %30'luk 700 gram NaCl sulu
çözelt�s�n�n yarısı başka b�r kaba aktarılıyor. Kalan çözelt�ye 100 gram saf su ve 50 gram NaCl eklenmekted�r. Buna göre, oluşan çözelt�n�n kütlece yüzde der�ş�m� kaçtır?