yaymlan · 2019. 1. 28. · JERZY KOSINSKI Jerzy Kosinski, 1933 y1lmda Rus as1lll bir ana-baba dan Polonya'da dunyaya geldi. 1955-57 y1llar1 arasm da, Var§ova Bilimler Akademisi'nde

BOYALI KU$ roman jerzy kosinski

e yaymlan: 1

JERZY KOSINSKI

Jerzy Kosinski, 1 933 y1lmda Rus as1lll bir ana-baba

dan Polonya'da dunyaya geldi. 1 955-57 y1llar1 arasm

da, Var§ova Bilimler Akademisi'nde asistan olarak

gorev ald1.

1 957 y1lmda Ford bursuyla Birle§ik Amerika'ya gitti,

daha sonra Guggenheim bursuyla ogrenimine devam

etti. Psikoloji doktoras1 yapt1ktan sonra Wesleyan

Oniversitesi'nde, ardmdan da Princeton'da dersler

verdi. Halen Yale Oniversitesi ogretim uyesi. Ilk eseri

ni 1 960 y1llnda Joseph Novak takma ad1yla yazan Ko

sinski, buyuk ba§arism1 ilk romani olan 11Boyah Ku§•>

la kazand1. Kitap 36 dile cevrildi. Fransa'da en !yi yabanc1 roman armagani ald1.

1 969 da c1kan 1Ad1mlar» (e yaymlari: 18) da Birle· §ik Amerika'nm en buyuk edebiyat armagani say1lan

National Book Award'• ald1. Son kitab1 «Bir Y �rde/ Being There» (e yaymlari: 75) §imdiden on dokuz di

le cevrildi.

BOYALI KU$ e the painted bird, Jerzy kosinski'nin romano e e yoyonlari 1 e kapok: Vadim Sidur/k. kaldo e yayon hakfaro: Jerzy kosinski, e yayonlaro, o. n. k. copyrigt ajanso 1969 e dizgi guryay matbaaso, basko: taker matbaaso, dizgi duzeni 10/12 batone no.: 696 intertyp e cilt alibaba ciltevi e e yay1nlar1 idare onkara caddesi 13/2 telefon: 26 81 42 dag1t1m narhbah�e sokak 19/l telefon 27 87 20, istekler ve yazo�ma i�in kosa adres: e yayonlari pasta kutusu 12 Istanbul birinci basko: temmuz 1968, ikinci basko: 1970, u�uncu basko: 1971, dorduncu basko: 1971, be�inci basko: 1972, arahk

turkc;:esi aydin emec;:

jerzy kosinski BOYALI KUS roman

e yay1nlan

Onsuz. ge�mi�imin, bOtOn ge�mi�imin anlam1ni

yitirece�ine inand1�1m karim

M a ry ' y e

Ve tann, ulu tann bildirdi yalniz, Ayn 1rktan geldiklerini, memeliler olduklanni

MAYAKOVSKI

1939 y1hnm sonbahar1, lkinci Diinya Sava�1nm ilk haftalar1. Binlerce benzeri gibi, alt1 ya�1ndak.i o kO�Ok �oouk da. Orta Av· rupa'mn bUyOk bir �ehrinde ya�1yan aMesiyle babas1 taraf1n· dan uzak br koye gonderildi.

Doguya gitmeye haz1rlanan bir yolcu, eline birka� kuru� s1k1�t1rihnca; �ocuga bakabilecek bir aile bulmaya soz verdi. Anne ve baba, ba�ka �are olmad1gmdan, adama guvendiler.

Ogullar1m uzakla�1rmakla ona, sava�tan pa�asm1 kurtar· ma· f1rsat1 verdiklerini samyorlard1. Onlar da saklanmak zorun· dayd1lar: Baba nazilere kar�1 oldugundan Almanya'ya gonderilme ya da toplama kamplar1ndan birinde oml.ir tiiketme tehlikesi i�indeydi. Oglunu bu tehlikelerden kurtard1g1m samyor, gUnOn birinde onu sag salirn bulacagma inamyordu.

Birtak1m olaylar, bOtOn hesaplar1m altust etti. Savq1n, i�· gal gunlerinln karga�ahg1 i�inde; durmadan yer degi�tiren, ora· ya buraya ka�1�an insan kalabahg1 arasmda, �ocugunu verdigi adam1 kaybetti.

K�Ok �ocugu kulubesinde bar1nd1ran ya�h koylu kadm, �ocugun geli�inden iki ay sonra oldO. Ba�1bo� kalan �ocuk bir koyden digerine ge�ti durdu. Kimi yamna ald1; kimi pe�inden sopayla kovalad1.

Sava�1n dort y1hm ge�irdigi koyler. belirli bir bolgede top· lanm1�t1. Koylerinden d1�ar1 �1kmayan. kendi aralarmda yapyan, sari sa�h. a�1k tenli, mavi gozludOr oralarm koyluleri. Oysa �o· cuk esmer. kara ka�h ve kara gozlOydO. Okumu� burjuvalar1n dilinf kon�ordu. Dogulu �i�iler, 1rgatlar i�in bu dil, anla�1I· maz bir �eydi.

Herkes �ocugu �ingene. ya da yahudi sand1. Getto'larm, toplama kamplar1mn �ag1nda bfr �ingeneyi, bir yahudiyi evine almak kendini, hatta bOtiin koy halkm1 Almanlar1n en ag1r ce· zalar1yla kar�1 kar�1ya b1rakmak demekti.

Yllzy1llar boyunca bu ta� illeri uygarhktan nasibini ala·

mamu1. daha do{irusu uygarhktan yoksun kalmu1t1. Merkezlerden, uzak, gu� u1a,1lan bu bolge Orta Avrupa'mn en geri yerle:ri arasmdayd1. Ne okul, ne hastane, ne de elektrik vard1 koylerde. Vol az, kopruler hi� denecek say1dayd1. lnsanlar, dedelerinin dedelerinden kalan darac1k kulubelerinde OmOr tuketiyorlard1. Akarsular, ormanlar ve goller koyler arasmda devamh �eki,,me konusuydu. En g�IO ve en zenginin:n yasas1yd1 g�erli olan. Din, bu ilkel insanfar1 katolik ve ortodoks diye ik•;ye ay1rm1,, birbirine dO!ii.irmli!itO. Bo,, ina�lar ve salgm hastahklardan ba!ika da kazan�lar1 yoktu bu i!lten. Kara cahil ve vah!ii olmalar1 ka�1mlmaz !i&Ydi. Toprak k1s1r, iklim sertti. Bahktan yoksun 1rmaklar da s1k s1k ta!l•P otlaklar1, tarlalar1 kaplard1. Genif batakhkl• bu koyleri birbirinden ay1r1rd1. Ormanlarda ise, hep haydut �eteleri Y8flSl'l•ftl·

Bolgenin Alrnanlar tarafmdan i!lgali halk1n yoksullugunu, sefaletini, vahfetini, daha da artt1rd1. Koyluler, kendilerine yet

meyen Orunlerinin �oOunu Alman askerlerine, ya da ormanlar· da gizlenen partizanlara vennek zorunda kald1lar. o:renmeye kalkamn ba!i• belAya giriyor, ba!i kald1ran koylerden duman1 tO· ten y1k1ntllar kahyordu geride.

J. K.

BIR

MARTA'nm kuli.ibesinde ya�1yor; her gun, her

saat annemin babamm gelip beni alacaklarirn umu

yordum. Agllyabilirdim, ama neye yarard1? M1z1lda

malar1ma aldm� ettigi yoktu Marta'nm.

hastal 1 ktan �ekil deg i�ti rmi�ti, oynak yerleri �i�mi� parmaklan titrer; uzun, zay1f b ir boynun tepesine tuneyen ba�1 dart bir yana sallan i r dururdu.

lyi gormuyordu. Gur ka�larmm arasma gomulmu� gozleri dar bir aral 1 ktan 1�1g1 arard 1 . Goz kapaklan, iyi suru lmu� tarlalann derin izlerin i andmrd1. Goz kenarlarm1 iki damla ya� 1slat1rd1 hep. Sonra dumduz bir oyuk bulan bu ya�lar surat1 boyunca akar, burnundan � 1kan yap1�kan s1v1yla ag1z kenarlannda biriken kopuklu salyalara kan� 1 rd 1 . Kara kuru tozunu sa�mak i�in, hafif bir yel arayan, �O rumu� ak� 1 1 mantar g ib iydi .

onceleri ben i korkutuyordu. Bana yakla�t 1gmda gozlerimi kap1yor, yine de insanm midesin i kald 1 ran igren� kokusunu duyuyordum o zaman. Elb iseleriyle uyurdu hep. Temiz havanm odasma getird ig i bir suru hastal 1ga kar� 1 , en iyi korunma arac 1n in elb iseleri o lduguna inanm 1�t1 . lnsan sag l 1gm1 korumak i�in, ona gore, y1 lda iki kereden fazla y1 kanmamal 1yd1 . Noel ve Paskalya'da y1 kanacaktm. Ostel ik elbiselerin i � 1 karmadan, oldugun g ib i . S1cak suyu, nas1 rlarm1 ve deric ig ine batan t1 rnaklarm ac1tt1g 1 �ekilsiz ayaklarm1 rahat ettirmek i�in kul lan i rd 1 . Haftada bir, iki s 1cak suya sokard1 ayaklarm 1 . Sa�larm1 , bah�1van t1 rm 1gmdan daha sert, titrek parmaklanyla ok�ard1 kimi zaman. Bah�ede oynamam1 , evci l hayvanlarla dost o lmam1 isterd i. Zamanla bu hayvanlann gorundukleri kadar teh l ikel i olmad1klanni anlad1m. Dad 1mm, resim l i b ir kitaptan okudugu h ikayeleri hat1 rl 1yordum; hayvan larm da kend i lerine ozgu hayatlan, sevgileri , kavgalan vard1 . Vine kend i lerine ozgu bir di Ide konu�urlard1 . . .

Kumese kapat1 lan tavuklar, serptig im arpa tanelerini kapmak i�in it i�ip kak1�1yorlard1 . Baz1 lan iki�er iki�er dola� 1yor, d igerleri kendi lerinden gu�suzlere

1 4

gagalariyla saldmy,or, ya da yagmurdan kalan bir su bir ikintisine dal 1p c; 1k 1yorlard 1 . Benci l bir gorunu�le tuylerini kari�tmp yumurta uzerine c;okenler de birden uykuya dahveriyorlard 1 .

Ciftl ig in avlusunda garip �eyler o l uyor; titrek bacaklar uzerine tunemi� canh yumurtalar g ib i , kara ya da ak civcivler c;1 k1yordu kabuklarmdan. Bir gun, tek ba�ma kalan bir guvercin aralarma kat1 lmak istedi . . . KotG kar�1 land 1 ; buyuk bir kanat gurultusuyle bir toz bu lutu kald1 rarak p i l ic;lerin arasma kondugunda, hepsi korkuyla kac;1�t 1 lar. Hafiften seslenip onlari yat1�t1 rmaya c;ah�arak kuc;uk ad1m larla yakla�t1. Uzak durdular, guvercin i kuc;umseyerek ba�larim c;evirdi ler. Guvercin yakla�t1 kc;a p i l ic;ler g 1dakhyarak kac;1� 1yorlard 1 .

Vine bir sabah guvercin tavuklarm arasma kat1 lmak ic;in c;abalarken gokte kara bir �ey bel i rdi ve ta� g ib i aralarma indi . Tavuklar bagri�a c; 1gr1�a kumeslerine kac;1�t 1 lar. Guvercin nereye s1gmacag1 m bi lmiyordu. Kanatlar im ac;ma f1 rsatm1 bi le bulamadan, guc;lu ku� onu yere c;ahp k1vrik gagas1yla boynunu deldi. Guvercin in tuyleri kana boyand1 . Marta sopasm1 sal layarak kulubesinden d1�ar1 ugrad1gmda, �ah in, penc;eleri arasmdaki cans1z guvercinle yukselmi�ti.

Marta, tel le c;evri l i kayahk bir bahc;ede bir de y1-lan yeti�ti rd i . Yapraklar arasmda surunerek i lerleyen y1 lan, gec;it torenlerindeki sancaklari and1 ran c;atal dil in i sal lar dururdu. Dunyaya ald1 rmayan bir hayvand 1 . Ben i farkedip farketmed igin i bi le bi lm iyorum.

Gunun birinde y1 lan, inini kaphyan yosun do�eg in d ibine g izlendi . Uzun sure, yemeden ic;meden, Marta'nm sozunu etmekten c;ekindigi garip g izlere gomu lu ya�ad1. Ortaya c; 1kt1gmda, ba�1 zeytinyag ma batm lm1� erik tanesi g ib i parhyordu. lnamlmaz bir

1 5

�ey oldu ard mdan : Y1lan birden hareketsizle�ti . K 1vn lan govdesi bel l i bel i rsiz b ir titreyi�le sars 1 l l yordu. Sonra, gayet sakin kendi derisinden s1yn ld 1 ; daha ince, daha gene; c; 1kt1 ortaya. D i l in i sallam1yor, yeni derisinin sag lamla�masm1 bekl iyordu sanki . Eski ve saydam deriyi umursad1g 1 yoktu. Sinekler onun ustGne sayg1s1zca u�u�mu�lerd i c;oktan. Marta, deriyi dikkatle yerden al lp g izledi . Boyle bir derin in baz1 hastal l klara kar�1 buyuk faydas1 vard 1 ama ben c;ocuk ya� 1mla anl lyamazd1 m bunu.

Y1 lanm deri degi�t iri� ini , Marta i le bir l ikte buyuk hayranl l k ic; inde izlemi�tik. l nsan ruhunun da t1pk1 boyle ayni �ekilde govdeden kurtulup Tann'nm ayaklanna kadar uc;tugunu anlatt1 bana Marta. Bu uzun yolculuktan sonra Tann, ruhu veriml i avuc;lan na alarak nefesiyle d i ri ltiyor; duruma gore ya melek yap1yor, ya da cehennem ate�inde yanmaya gonderiyordu.

K1z1 I tGylu bir si ncap, s1k s1k gel ird i bizi gormeye. Marta'nm e l inden yer, benim omuzuma c;1 kar, 1slak burnuyla ensemi, yanaklanm1 ok�ard 1 . Sonra avluda kuyrugunu sal layarak danseder, tiz c; 1g l 1klar atar, z 1plar, hoplar, tavuklarla guvercinleri k.orkuturdu.

Bir gun, yakmdaki tepeden gelen sesleri duydum, hemen oraya ko�tum. Agac;larm ardma saklan ip, koy c;ocuklarmm sincab1m1 tarlalarda kovalad 1klan ni deh�etle gordum. ButGn gucuyle kac;mak, ormana s1gmmak istiyor, c;ocuklar da onune ta� at1p yolunu kesmeye ugra�1yorlard 1 . M inicik hayvan yorulmu�tu. Z 1p layacak gucu bi le kalmam1�t 1 .

Sonunda yakalad1 lar. Sincap, debeleniyor, 1s 1 r1-yor, kendini sonuna kadar savunuyordu.

c;ocuklardan bir i omuzunda ta� 1d 1g 1 ate� dolu kutudan bir demet yanar �al 1 ald1 , sincaba dokundurdu; hayvan hemen parlad 1 . Alevlerden kurtulmak i�in z 1p l 1yor, korkun� in lemeleri i� imi par�ahyordu. Alevler govdesini kaplam 1�t 1 . Kuyrugu birka� saniye daha salland1 , komi.irle�en minicik govde yerde yuvarland1. l� i bitm i�ti . c;evresine dolu�an �ocukl�u gi.i li.iyor, b ir sopanm ucuyla yani k govdeyi di.i rti.iyorlard 1 .

Beni gormeye gelecek kimsem de kalmam1�t1 art1k. Sincab1mm oli.imi.ini.i Marta'ya anlatt 1m, soyledikler imi kavr1yamad1 . Kendi kend ine bir dua okudu, sonra oli.imi.i evden uzakla�t1 rmak i�in kulland 1g 1 sih ir l i ci.imleyi m 1 n ldand1 . Ona gore oli.im, evin �evresinde dola�1yo r ve i�eri g i rmeye �ah�1yordu.

Marta hastaland1 . Kaburgalarm altmda, kalbin bir daha �1 kmamacasma hapsedi ld igi , kanat �1 rpt 1g 1 kafesin oldugu yerdeydi agns1 . Tann'nm ya da �eytan'm yeryi.izi.indeki gi.inlerine son vermek i�in boyle bir agn gonderdiklerini soyledi bana. Marta'nm y1 lan gibi deri degi�tir ip, neden yeni bir hayata ba�lamad1-gm1 di.i�i.ini.iyordum. Bunu soyledigimde �ok k1zd1 , beni lanetled i , Tann 'ya ki.ifreden bir �ingene ve �eytan'm pi�i oldugumu soyledi . Ona gore hastahk, h i� beklemedikleri b ir s1 rada insanlara yap1� 1 rd 1 . Arabada g iderken arkaniza oturabi l i r; ormanda bogi.i rtlen toplarken s 1 rtm1za � 1kar, kay1kla 1 rmag 1 ge�erken sudan f 1rlay1verirdi . Gori.i nmeyen, bu �ok kurnaz hastahk havadan, sudan, insanlardan ya da hayvanlardan govdenize si.izi.i li.iverirdi. Ya da -Marta i.irki.iti.ici.i bir bak1�la beni si.izdi.i- bir gaga burnun i.isti.indeki iki kara gozden size ge�iverirdi . C ingene ya da bi.iyi.ici.i gozi.i d iye ani lan bu gozler, sakathk, veba ve oli.im ta�1y1-c 1s1yd 1 . Bu yi.izden kendisinin de �iftl ik hayvanlannm da yi.izlerine bakmam1 yasaklam1 �t1 . Bunu istemiye-

1 7/2

rek yapm1�sam, hac; 9 1 karmam ve uc; kere yere tukurmem gerekiyordu.

Yogurdugu hamur ek�i rse kudururdu. Beni buyu yapmakla suc;lar, iki gun ekmek vermezdi . Gozunun ic;ine bak1pta onu k1zd1 rmamak ic;in kulubede gozlerim kapal 1 yurur, e�yalara c;arpar tekneleri devirir, d 1�arda da c;ic;eklerin ustune basar, keskin 1� 1g in korle�t ird ig i bocekler g ib i dort yana tos lard 1m. Bu arada Marta da, yerden hayvan pisl iklerini top lar ate�in uzerine atard 1 . Duman odaya yay1 l l rken buyulu sozlerle kotu ruh lan kovmaga c;al l� 1 rd 1 .

Ugursuzlugu ba�indan att1g 1r n soylerd i. Bunda hakll o lmal lyd 1 .

men ardmdan korkun

ri . Marta'nm, y1 lan gibi , deri deg i�ti rmeye haz1 rland1-gm1 sand1m, onu rahats1z etmemek gerektig in i dO�OndOm. Ne yapacag1m 1 bi lemiyordum, sab1r la beklemekten ba�ka . . .

Sonbahar gelmi�ti . ROzgar, agaclarda kalan son yapraklan gokyOzOne savuruyordu. Ya�h bayku�lar g ib i tOneyen tavuklar uyukluyor, arada bir gozlerini ac 1 p bak1yorlard 1 . Hava soguktu, ate� yakmay1 b i lmiyordum. Marta'nin agzmdan b i r ke l ime bi le almak mOmkOn deg i ld i . Gozler in i bir noktaya dikm i�, iskemlesinde oylece oturuyordu. Yapacak ba�ka �ey olmad1gmdan, uyand1g 1mda Marta'nm mutfakta dua okuyarak dola�acagma inand1m, yatt 1m. Ak�ama dog ru uyand1g 1mda, y ine ayaklan suda oturuyordu. Act 1m, karanhktan da cok korkuyordum.

Gaz lambasm1 yakmaya karar verdim. Marta'nm mutfagm b i r ko�esine g izledigi kibritleri aramaya koyuldum. Rattan ah rken lamba el imden kayd1 ; yere biraz gaz dokOldO.

K ibrit, yanmak b i lm iyordu. Bir i parlar parlamaz kmld 1 , yanan parcas1 yere, gaz bir ik intisin in 1c ine dO�tO. Alev, mavi dumanlar savurarak b i r an duraklad1 . Sonra birden odanm ortasma atlay1verdi .

Her�ey aydmlanm1�, Marta'nm yOzO iyice ortaya c 1km 1�t1 . Olup bitenin farkmda deg i lmi� g ib iydi. Duvara yay1 hp sazdan koltugunun bacaklanni yalayan ve ayaklarm1 soktugu legeni cevreleyen ate�e ald1 rd 1g 1 yoktu. S1cag 1 duymu� olmahyd1, oysa k1m 1 ldam 1yordu bi le. YOrek l i l ig ine hayran o lmu�tum.

Odanm ic i iyiden iyiye 1smm1�t 1 . Alevin d i l leri sarma�1k dallan g ib i duvarlara t1 rmaniyordu. Ate�. ince bir rOzgan n yangm1 korOkledigi pencere tarafmda ayak altinda ezilen kuru sebze kabuklan gibi cat1 rd1yordu. Kendimi hemen d 1�an atabi lmek icin ka-

20

ptnm yantnda duruyor, Marta'ntn k 1p 1 rdamas1n 1 bekl iyordum. Teh l ikeden habersiz, hareketsiz ve dimdik duruyordu oysa. Alevler � imdi , sadtk b i r kopek gibi , onun el lerin i yal 1yor, morumsu iz ler b 1 rak1 p sac; orgulerine yuksel iyordu. l�1 lt 1 l 1 bir Noel agac1yd 1 . Son ra b i r anda, alevden bir �apka ba�tnt ayd1 nlatt1 , me�aleden farkt kalmadt. Alevler onu tatlt tatlt kucakltyor, tav�an derisinden eski , ceketinin parc;alart su dolu legene du�tligunde, neml i bir 1s l 1k duyuluyordu. Yak1c1 1� 1g 1n arastndan kemik l i l«>llartntn ustlindeki buru�mu�. solgun deriyi gorebi l iyordum.

Son b i r kere daha seslendim, kendimi c;abucak avluya atttm.

cag 1na inaniyordum. Arna duvarlardan biri y1k1 l 1 p kuIObenin ic;i ortaya 9 1 k1 nca onu b!r daha goremeyece· g im ku�kusu doldu ic;ime. Duman bul utlan aras1 nda ince uzun bir �ekil sec;er g ib i o ldum. Marta'n 1n gage yOkselen ruhu muydu? Yoksa, annemin masallanndaki cad 1 lar g ib i , ate�in canland 1 rd 1g 1 bu ru�mu� derisinden kurtulan Marta, 9al1 sOpOrgesine bin ip dOnyam1zdan aynl 1yor muydu?

Alevlere dal 1p g itmi�tim. lnsan sesleri, kopek havlamalanyla kend ime geld im; koylO lerdi gelenler. Marta onlardan uzak durmam1 ogOtlerdi hep. Beni yakalarlarsa ked i yavrusu gibi suda bogacaklann 1 , baltayla par9alayacaklann1 soyler dururdu.

Onlar gorOnOr gorOnmez s1v1�t1m. Ben i farketmemi�lerd i bi le. Agac; kOtOklerine c;arpamama, 9al 1 lann OstOmO ba�1m1 t1 rmalamasina ald1rmadan deli g ib i ko�tum. Sonunda dere yatag 1na att1m kendimi. Uzaktan y 1k 1 lan duvarlann, bagn�an insan lann seslerin i duyuyordum. Uyumu�um . . .

Sabaha kar�1 uyand1g1mda donuy,ordum. Sisten bir kefen dere yatag 1n 1 orOmcek ag1 g ib i kaplam1�t 1 . Tepeye t 1rmand1m. Bir zamanlar Marta'n in kulObesinin bulundugu yerden, kOI ve yan 1k tahta y1g 1n 1 ndan tek tOk alev 9 1k 1yor, dumanlar tOtOyordu.

Orta l 1k sessizd i. Art 1k annemle babam1 bulacag 1-ma inan 1yordum. $u anda, benden ne kadar uzakta olurlarsa olsun lar, ba� 1ma gelenleri duymu� o lmal lyd 1 lar. Onlann c;ocugu deg i l miydim?

nemle babam da ortal 1 kta yoktu. Sonra yorgunluktan l

IKI

ANNEMLE babam gelmemi§lti . Tarlalann arasmdan, koye dog ru ko§lmaya ba§llad1 m. Aga9 kurtlannm kemirdigi solgun mavi ha9, dort yol agzma dik i lm i§lti . Ha9m tepeslndeki d ini tasvirden, 1 ss1z tarlalarda dogan gOne§lin k1z1 I hales in i seyreden bir 9 ift ya§ll l goz kalm1§lt1 geriye. Ha9m bir kanadma tOneyen kO lrengi ku§l beni gorOnce kanat 9 1 rp 1p u9tu.

ROzgar, ortal lga yangmm ek§li kokusunu yay1yordu. Sogumu§l kOl lerden gokyOzOne bir ince duman yO ksel iyordu. Koye girdigimde sm ls1 klam olmu§ltum. l9imde bOyO k bir korku vard 1 . Samandan damlan, kapal l pencereleriyle kulObeler, yere gomO lmO§l, toprak yolun iki yanma s1 ralanm1§llard1 sanki.

Beni i lk goren, 9itlere bag l l kopekler oldu. Zincirlerine as1 larak bir ag1zdan havlamaya koyuldular.

25

K1m1 ldayam1yordum. Bir in in zinc irin i kopanp i.izerime sald1 racag mdan emin, yolun ortasmda kalakalm1�t1m. B i r anda, annemle babamm orada o lmad1klan, bir daha hi9 gelmeyecekleri ger9eg in i ta i9imde duydum. Vere oturup aglamaya ba�lad 1m. Annemi , babam1 , ihtiyar dad 1m1 9agmyor tepin iyordum.

Dort yandan f1 rlayan adamlarla kadmlar ba�1ma topland 1 . Anlamad1g 1m b i r d i l konu�uyorlard 1 . Ku�kulu bak1�lan, di.i�manca davrani�lan ben i i.i rki.itti.i. 19-lerinden bir9ogu, ku lag 1mm dibinde h1 rlayan kopeklerini de getirmi�lerdi.

Adamm bir i , t 1 rm1g 1yla arkama vurdu, yana s 19-rad1m. B i r ba�kas1 yabasm1 bat1 rd 1 . Bag 1 rarak geri ledim.

Kalabahk canlani yordu ; b i ri ta� att 1 . Yi.izi.i mi.i yere dayay1p, ba�1ma gelecekleri di.i�i.inmemeye 9al l�arak uzand1m. Kurumu� tezek, 9i.iri.ik patates, elma ko9ani , ta� ve toprak at1yorlard1 kafama. El lerimi yi.izi.ime kapayarak hayk 1 rd 1m. K1z1 I sa9h i r iyan b i r koyli.i sa9lanma yap1� 1p tozlu yoldan havaya kald 1 rd1 beni. Kolumdan 9ekt i , kulag 1m 1 bi.i kti.i . Omitsizce 9 1 rpm1-yordum. Onlarsa kat1 la kat1 la gi.i li.iyorlard 1 . K IZl l sa9-ll bir i , b i r tekmede beni yere yuvarlad 1 . D igerleri kml 1yorlard1 gi.i lmekten. Adamlar sanc1 lanm1� g ibi midelerini tutuyor, kopekler birbir ini itel iyordu. El inde bezden bir 9uval , koyli.i lerden bir i , kalabal 1g 1 yararak yanima geldi . Sonra beni yere yuvarlad 1 . B i r yandan da o kapkara, pis 9uvala sokmaya 9al 1� 1yordu.

El lerimi , ayaklanm1 durmadan sal l 1 yor; t1 rmahyor. 1smyordum. Arna boynuma vuru lunca kendimden ge9tim.

Ac1dan k 1m 1 ldayamaz halde ay1 ld 1g 1mda adamm biri beni 9uvala t1k1p s 1 rtma vurmu�. goti.i ri.iyordu. Pis 9uvalm i9inden govdesinin yap1�kan s1cakl lgm1

26

duyuyordum.

#ta bir �ey yoktu. Z1plamaya ba�layi nca, bazan guval ayaklanma iniveriyordu. 0 an, erkekler ki.ikreyerek gi.i li.iyor, e l imle oni.imi.i gizlemeye gal l� l� lm kad i nlan eglendiriyordu. lg lerinden bir in in gozlerin in ig ine bak1yordum arada; gozi.ine bakt 1g 1m hemen ba�1n 1 gevi rip i.ig kere yere ti.iki.iri.iyordu.

Bir gi.in " Bi lg ig Olga•• adl l ya� l l kadin da beni gormeye geldi .

de hastadan ayrrmamamr isterdi. Kendisi de bir �eyler mrrrldanrr, ba�rmrzrn ustUnde hac; i�aretleri yapardr. Bir gun, bacagr c;uruyen b i r c;ocuga c;agrrdrlar bizi. Bacak buru�uk, kara bir deriyle kaplrydr. Bu deriden kanla karr�rk i rin srzryordu. Bacaktan, oylesine pis b ir koku gel iyordu ki, Olga bi le, arada kulubenin kaprsrnr ac;rp ic;eri tem iz hava sokma geregini duydu.

ButOn gun, gozlerimi kangrenl i bacaga dikip oturdum. Hasta c;ocuk ya hrc;krrryor, ya da yorgunluktan srzrp uyuyordu. Korku ic; indeki ai le, kuluben in kaprsrna diz c;okmu�. yuksek sesle dua ediyordu.

keye atar ve bir sure sonra bunu i lai; olarak ku l lan 1rd1. Yaralardan akan ir in i kaplarda top lar, gun lerce mayalanmas1 ii; in bekletird i .

oteki insanOstO yarat1 klar hep �evremde dola�1yordu. Hayalet sessiz ve zal imdir. Seyrek gorOIOr ama inat�1-d 1 r. l nsan lari tarlalarda, ormanlarda kovalar, evlere girer, amans1z bir kedi , ya da kuduz kopek k1 l lg ina bOrOnOr; k1zg in l lg in 1 in leyerek gosterir; gece yaris1 kurt-adam oluverir.

Hortlak kotO ruh lari arar hep. Vi l lar once olmO�. lanetl i ki�i lerdir bunlar. Dolunay � 1kt 1g i nda canlanir, insanOstO gO�leri vard 1 r. Bak1�lar1 doguya donOktOr. Ay h i lal bi�im ine donO�tOgOnde dola�maya ba�larlar.

Bu OrkOtOcO yarat1 klari n en korkuncu, en zararl ls1 vampirlerdir. l nsan bi�imine g irerler �ogun luk. Vaftizden once bogulmu�. anneleri tarafindan b1 rak1 lm1� �ocuk hortlaklard 1 r bun lar. l nsan bi�imine g irmeden once, yed i ya�ina kadar gol lerde ya da ormanlarda ya�arlar; serseri gorOnO�Onde, hi� durmadan katolik ya da Uniate (*) ki l ise lerine dadani rlar. Bunlardan birine yerle�ince mihrabin �evresinde dolan i r, kutsal resim leri kir letir, di�leriyle par�alar, heykel leri kmp yagma ederler. F1 rsat bulunca da uyuyan blr adama saldmp kanin 1 emerler. Olga benim vampiroldugumdan �Ophe ed iyor, Oste l ik bu �Ophesini g izlem iyordu. Bendeki kotO ruhun isteklerini onlemek, onun hayalet ya da hortlak bi�imine girmesini engellemek i�in, her sabah ac1 bir i la� haz1 rlard 1 . Sarm1-sakla s1vanm1� bir par�a mangal komOrOnO bu ac1 suyla bir l ikte yutmak zorundayd1m. KoylOler de benden �ok korkuyorlard 1 : Tek ba�1ma koye indigimde ba�larin1 �evir ir, ha� � 1kamlard 1 . Hele gebe kadin lar, beni gorOr gormez ka�arlard1 . KoylOlerin bi raz yOrekl i leri ise kopeklerini Ozerime salarlard 1 . H1z l l ko�ma-

( *) Oniate: En yi.iksek din adam1 olarak Papa'y1 kabul eden Ortodokslar.

31

y1 ogrenmemi� o lsam, bu seyrek gezintilerden sag donemezdim sanmm.

onlan gozlerirnle bOyOlerneye cal l§l1yordurn. Arna ugra§l 1rn bo§iunayd1 ; dO§irnan gOclOydO.

S1k 1 s 1k 1 kapat1 lrn 1§l pencerelerin ardmda, kulObelerin karanl lgmda olOrncOI hastalar ac1yla inl iyor, haykmyorlard 1 . Kadmlar, kundaktaki bebeklerini gogOslerine bastmyor; kOcOcOgOn hayat1 bi rkac saat ic inde eriyip g id iyordu. Orn itsiz l ig in sonuna varrn 1§l adarnlar, ate§lten yanan kan lanni ku§itOyO §ii lteler ve koyun posteki leriyle ortOyorlard 1 . Vah§ii bak1§i l l cocuklar, 610 ana babalannm rnaviye calan yOzlerine §la§lkm bak1-yorlard1 .

Veba kolay kolay g itrn iyordu . . . KoylOler, kulObelerinin kap1smda, ba§ilarm1 ga

ge kaldmp Tann'y1 ararnaktayd1 lar. Korkunc ac1 lann1 0 yurnu§latabi l irdi . l§ikence ceken bu insan govdelerine 0 del iks iz uyku ihsan edebi l irdi . Hastal lgm anla§i 1 lrnaz, cozOlrnez s 1mn1 ancak 0, sonsuz bir kurtulu§la cevirebi l i r, 6 10 cocugunun ardmdan gozya§ll doken ananm ac1sm1 0 d ind irebi l i rd i ; yalniz 0. Arna Tann, eri§ii lrnez bi lgel ig iyle bekl iyordu. KulObenin cevresinde ate§l yak 1 l lyor ; durnan, yol lan, avlulan, bahceleri kapl lyordu. Korn§lu orrnanlardan, ate§lin devarnl l l lgm1 saglarnak icin durrnadan odun kesen adarnlarm baltalanndan c1 kan tok ses ve devri len agaclarm cat 1rt 1s 1 gel iyordu. Duru ve hareketsiz sessizl ig in ic inden, agac govdelerinin taze etini 1s 1 ran cel ig in boguk gOrOltOsO kulag 1 rn 1 dolduruyor; zeh ir dolu yak1c 1 hava, bOtOn gOrOltOleri boguyor; yutuyordu.

Bir ak§larn yOzOrn yanrnaya ba§ilad1 . Durrnak bi lrneyen Orperti lerle sars1 l lyordurn. Olga gozlerirne bakt 1 , serin el ini alnirna koydu. Sonra bir tarlaya sOrOkledi . Derin bir cukur kazd1 , cmlc1plak soyunup ic ine g i rrnerni ern retti . Ate§lten ve soguktan bOtOn vOcudurn yaniyordu. Olga, kazd1g 1 cukuru toprakla doldurdu,

boyah ku� 33/3

beni , g 1 rtlag 1ma kadar gomdu. Ba�1m 1n gevresindeki toprag 1n uzerinde tepindi , ardi ndan kureg iyle vurarak duzled i. lyice bak1 n 1p o rtal 1kta kannca yuvas1 o lmad 1g 1n 1 an lay1 nca ug ayn ate� yakt1 .

Serin topraga gomulen govdem, solgun b i r bitkinin koku gib i , bir an dondu. Kend imi kaybettim. Tek ba�1 ma, uzak b i r ko�ede biten lahanalar g ib i , tarlalari n ugsuz bucaks1z goruntUsu ig inde kayboldum.

Olga beni unutmam1�t 1 . Birkag kere gel ip bana soguk �erbetler getirdi, agz1ma doktU. Sanki, toprag 1 govdemin iginden suluyordu. Taze yosunlarla, besledigi ate�in duman i gozumu buland1 nyor, bogaz1m1 yak1yordu. Bu duman perdesinin ardi ndan, yeri , kaba b i r yun battan iyeye benzettim. Ugsuz bucaks1z kaba b i r yun battaniyeye. Tarlada biten ufac1k bitkiler gozlerimin onunde, dev agaglar g ib i d ik i l iyordu. Olga yerde yuruyen dev bir hayaletin golgesiydi san ki.

Ak�ama dogru yemeg imi verd i, ug ate�i de b i rkag parga yosunla besleyip kulubesi ne, uyumaya dondu. G ittikge derine geke'n topraga kok salan ben tarlamda tek ba�1ma kalm1�t 1m.

Ate� ag 1 r ag 1 r yaniyor, k1v1 lc 1mlar kapkara gokyuzunu, ate� bocekleri g ib i giziyordu. Ba�1m donuyordu. Bir bitkiyd im sanki . ButUn gucuyle gune�e uzanan, ama sap1n 1 b i r tUr lu uzatamay1p toprakta tutsak kalan b i r bitki. Ya da ba�1m, bag 1ms1z b i r ya�ay1�a eri�mi�ti . G itt ikge daha h 1z l l donuyor, sonunda da, gokyuzunde, ona s1cakl lg 1n 1 veren gune�in parlak yuvarlag ina rasllyordu.

Ruzgan n aln im 1 tokatlad1g 1 anlar, ig imi buyuk b i r korku kapl 1yordu. Sanki kannca ve hamam bocegi ordulan ba�1ma sald1 rmak igin sozle�mi�lerd i . Beyn ime dolu�up orada karargah kuruyorlard 1 . Onlarm g.ogal lp butUn du�uncelerimi b irer b i rer yuttuklan n 1 ,

34

kafatas 1rn1 , i

ramad 1 . Dort yandan ba�1m1 gagalamaya ba�lad1 lar. Bagmp ag lamam da para etmiyordu. C1hz sesimin yerden yOksel ip Olga'nm uyudugu kulObeye eri�mesi imkAns1zd 1 .

Ku�lar gemi az1ya alm1�lar, ba�1m 1 sallad1k�a co�uyor, yOzOme aldm� etmeden kafam1 da, ensemi de daha �ok gagahyorlard 1 . GOcOm tOkenmi�ti. Ba�1m1 sallamak; b ir �uval dolusu patatesi ta�1mak kadar gO�tO art 1k benim i�in. DO�Onemez olmu�tum. DOnya, b ir s is in i�ine gomOlmO�tO. D irenmekten vazge�tim ku� oldum ben de. Vere yap1�m1�, soguktan tutulan kanatlanm1 a�abi ld im sonunda. Karga sO rOsOne kat1 ld 1m. Serin ve can veren rOzgAn duyarak ufku oklanyla delen gOne� 1�mlarma dogru u�tum. Kanath karde�lerim in ne�el i gaklamalan bana yolda�hk ediyordu.

Olga, beni kargalann � 1 rpman kara salk1mmm altmda buldu. Yan donmu�tum, kargalann gagalan kafamda derin yanklar a�m1�t1 . Beni mezanmdan �1-kard 1 .

Bi rka� gun sonra kendime geldim. Toprak, hastahgm tohum larm1 yok etm i�ti. Olga, karga gorOnO�Ondeki vampirlerin ba�1ma O�O�Op kanim1 emdikleri, kend i lerinden olup olmad1g 1m1 anlamaya �ah�t1 klan inancmdayd1 . Vampir olmasalar gozlerim i oymadan b1 rak1 rlar m 1yd 1 ?

Haftalar ge�t i ; veba salgm1 koyden uzakla�t 1 . Yeni mezarlarm OstOnde ye�i l otlar bitti. Zeh ir l i govdelerin besledig ine inani lan bu otlara, k imse el sOrmOyordu. Bir sabah, Olga'y1 1 rmagm k1y1sma �ag 1 rd 1 lar. KoylOler 1 rmaktan, uzun, dik b1y1kh bir kedi bahg 1 �1-karm1�lard 1 .

hayvanm del inmemi§ sidik torbasm1 9 1kard1 lar. Hi

v1z 1 ldamaya ba�lam1�t 1 . Orkek kurbagalar, ni lOferlerin ortasma g izleniyorlard1 . Kuru b i r saz, s1k1 s 1k 1 tutundugum sidik torbasm1 patlatt1 . O an,, ayag1m yere degdi.

Yaprak oynam1yordu c:;:evremde. l lerideki batakl l klardan, akc:;:aagac:;: koru lanndan insan ve hayvan sesleri gel iyordu. Her yanim tutu lmu�, k 1m 1 ldayamaz olmu�tum, t ir t ir titr iyordum. BOyOk bir sessizl ik l ik c:;:okmO�tO o rtal 1ga.

38

INSANIN yapayalniz kalmasr OrkOtOcO b i r §eydi. Arna tek ba§ma kalan birinin kimseden yardrm istemeden kendini nasr l kurtaracagmr Olga'dan ogrenmi§tim : B itki, hayvan ve balrklarr tanimak gerekliydi once. Bir de, hi9 sonmeyen ate§i o lmalrydr. l l ki ic in bOyOk tecrObe gerekl iydi . Arna ikincisi g09 say1 lmazd 1 . B i r konserve kutusu bulmak, Ozerinde, del ikler acmak yeterl iydi. Ancak bu kulpun 90k uzun o lmasr gerekiyordu. Kutu elde ya da omuzda ta§mabi lmel iyd i.

Bu i lkel ate§ kutusu, hem 1s1tma aracr olarak i§e yarryor ; hem de mutfak yerine ge9iyordu. l9ine b i rka9 par9a kor koymak, ate§in sonmemesine d ikkat etmek yeterdi. Kutuyu sallad1k9a del iklerden hava ge-9iyor, ate§i demi rci korOgO gib i canlandrrryordu. Deg i§ ik yakacak kul lanmak, kutudan nasrl yararlanaca-

39

!)1ni bi lmek, c;e�itl i i� lerde gerekl i s 1cak l l� 1 sa�lamak ic;in oneml iydi . Patates, �algam ve bal lk p i�i rmek ic;in neml i yapraklarm ate�i yetiyordu. Bir ku� k 1zartmak ic;in de, kuru dal larm ve canll samanm ate�i gerekliydi. Yuvalarda bulunan yumurtalar ic;in de kurumu� patates saplarmm alevinden iyisi o lamazd1.

Ate� kutusunu bOtOn gece sonmeden tutabi lmenin tek yolu, a�ac;larm govdesinden toplanan 1slak yosunlari ic;ine doldurmakt1 . Yosun a� 1 r a� 1 r yanar, yo�un dumani y1 lanlarla zararl l bocekleri uzakla�t 1r1 rd 1 . Tehl ikel i durumlarda kutuyu sal lamakla da bOyOk bir ate� sa�lani rd1 . Kar l 1 , ya�murlu gOnlerde ise, rec;ina-1 1 tahta parc;alariyla, a�ac; kabuklariyla doldurulmal lyd 1 . ROzgarl l ya da s1cak gOnlerde de kutuyu fazla sallamamal l , suya bat 1r 1 lm1� taze otlarla ate�i ortOp, a�1 r a� 1 r yanmas1 sa� lamallyd1.

Ate� kutusu, insanlarla kopeklere kar�1 da etk i l i b i r si laht1 . K1v1 lc 1mlar sac;an bu garip arac; kar�1smda, en azgm kopek b i le duraklard1. Sald1 rgan birinin yOzOne do�ru sal lansa, herifi kac;1 rmak mOmkOndO.

YOzOnOn bOtOn etlerinin yanmasm1, kor o lmay1 kim gaze alab i l i rd i? Bu si lah e lde o ldukc;a insan kale gibiyd i ; yalniz uzaktan saldmya u�rayabi l i rd i . Uyurken birden bo�anan ya�mur altmda ate� kutusunun sonmesi teh l ike l iydi. O zamanlar kibrit oylesine pahahyd1 ki, kim bir kutu kibrit alsa c;oplerini ikiye ay1-rnd1 . Cakmak denen nesnenin varh�mdan kimsenin haberi yoktu.

lnsanlar, s1rtlarmda ya da kemerlerlne ba�h ta�1-d1klar1 kOc;Ok c;antalara, bulduklari yakacaklari doldururlard 1 . Tarlada c;al l�an koylO ler de ate� kutularmda sebze bahk, ku� p i�iri rlerdl. Gece o lunca, eve donen koylO ler, kutularm1 sallar, karanllkta bu mlnlcik ocaklar c;1t1rdar, parildar, 1�1lt1h kuyruklariyla ha-

40

vada 1�1 ktan c;:emberler c;:izerlerdi . Bu kutulara " kometn deniyordu. Olga'ya gore, sava�. veba salg1n1 ve 010m getiren kuyruklu y 1 ld1za benziyordu ate� kutulari.

Bu i�i gorecek konserve kutusunu bulmak kolay degi ld i . Asker ta�1yan trenlerin gec;:tigi demiryolunun yanindan toplanabi l i rd i konserve kutulari. Demi ryolu yoresinde ya�1yan koylu ler, yabanc1 lar1n konserve kutular1n1 toplamalarina engel o lur, bulduklari kutulari ise ate� pahasina satarlard 1 . Demiryolunun iki yakasinda, konserve kutulari yOzOnden koylerin bi rbirine g i rd ig i o lurdu. Her gun, s 1 rtlar1nda c;:uval lar ve baltalarla demi ryoluna ko�an adamlar, dO�man koylerin kutu top lamalar1n1 onlerlerdi.

Bana ilk 1 1 kometn imi Olga vermi�ti. Ona, hastalarindan biri , para yerine armagan etmi�ti bu kutuyu. Del iklerini geni�letir, kenarlarini egeler tenekesini parlat1 rd 1m. Sah ip oldugum bu tek degerl i �eyi c;:ald1 rmamak ic;:in kutuyu bi legime bag lam1�t1 m ; ondan hie;: ayr1 lm 1yordum. Canl l , c;:at1 rdayarak yanan ate�i bana gurur ve gOven verird i . Olga beni ormana, i lac;: yapacag1 otlari top lamaya yol lad 1g 1nda, buldugum yakacaklari c;:uval lma doldurma f1 rsat1n1 hie;: kac;:1 rmazd1m.

Arna � imdi Olga c;:ok uzaklardayd1 , ben de 11 kometn imi yitirmi�tim. Sazlarin keskin yapraklari ayaklar1m 1 kesmi�ti. Kalc;:alarima ve bald1 rlar1ma yap1�m 1� kanim 1 emen sOIOkleri koparip kioparip att1m. Upuzun, OrkOtOcO golgeler uzaniyordu 1 rmag in Ozerinde. Karanl lk k1y1 lar boyunca gOrOltOler sOrOnOyordu. GOrgen agac;:larinin c;:at1 rt1 lar1 , akintinin 1slatt 1g 1 sogut yapraklarinin h 1�1 rt 1s 1 arasindan, Olga'nin s 1k s1k sozOnO ettigi esrarl l yarat1 klar1n seslerini duyar g ib iydim. Garip bic;:imlere g i riyor, boynuzlu ya da yarasa kafal l y1-lanlar oluyor, insanin bacaklarina dolanarak bOtOn

41

gucunu alryorlardr. Vere du�en adam, bir daha uyanamryacagr bir uykuya dalrp g id iyordu. lnekleri korkutan bu garip surungen leri, zaman zaman ahrrlarda gormli�tlim. lneklerin sutlinu emdikleri, hatta iglerine g irerek blitlin yiyeceklerini yutup onlarr aglrktan 61-durdlikleri soylenirdi . Yliksek otlarla sazlarrn arasrnda ko�maya ba�ladrm .

den g itti. 0 an, korkun9 bir haykm�la 9obanlardan bir in in surat 1na vurdum. Neye ugrad1g in 1 anlayamadan el indeki ate� kutusunu 9ekip ald 1m ve ko�arak 9al 1-l l klara dald 1m.

i lerled im. Ayaklarrmr buyu led igini, kagmaya kalkr�r rsam bu ayaklarrn beni kulubeye getirecegini soylememi� miydi? Korkacak bir �ey yoktu. Bendeki g iz l i gug ayaklarrma yon verecek ve Olga'ya gotOrecekti.

44

DORT

KoYLOLERIN " K1skan9n diye adland1 rd1klan deg i rmencinin yanmda kahyordum §imdi. Hepsinden de sessiz b i r adamd1 bu uste l ik. K.om§ulan onu gormeye geldig inde de ag 1 r ag1 r votkasm1 yudumlayarak oturur, du§unceye dalar, ya da gozu duvardaki sinek olusunde, arada b i r anla§1 lmaz sozler soylerd i .

Kans1 odaya g i rdig inde kurtulurdu dalgmhgmdan. Kocas1 kadar sessiz o lan kadm onun arkasma c;oker, yeni gelenler i9eri g i rince utanc;la ba§ml eger, arada b i r yan yan bakard1 .

Odalarmm tam ustUndeki tavan arasmda uyuyordum. Gece onlann kavgas1yla uyan1rd 1m 9ogu kere. Deg irmenci kansmdan §Upheleniyor, 9ah§tl rd 1g 1 gene; yana§maya tarlalarda, hatta degirmende 91 plak vucudunu gosterip ba§tan 9 1kard1gma inaniyordu. Kadm

45

ses c; 1karmadan onu d inler, b ir �ey soylemezdi . Zaman zaman kavga �iddetleni r, c; 1 lg 1na donen deg i rmenci mumlan yak1p c; izmelerini g iyerd i . Aral l k tahtalardan k1 rkanc; kocanm c; 1 r1 lc; 1p lak kans1n1 k1 rbac;lamas1n1 gozlerd im. Kadm, bir ku�tOyu yast1 kla govdesini korumaya c;al l�1 r, ama degi rmenci yast 1g 1 c;eker al l rd 1 . Kad1n1 yere devird ikten sonra, uzerinde bacaklar1n1 ac; 1p durur ve k1 rbac;lard 1 durmadan. Her vuru�ta kadmm dolgun etlerinde kanll izler bel i ri rd i .

Ac1mas1 yoktu degi rmencinin. Guc;suz kadm, inleyerek yatard1 yerde. Sonra surunerek l

na�ma i9in soylediklerini duymu�tu. Yana�mani n mavi gozlerin i gorOnce kad 1n 1n renk deg i�tird ig i an lat1-l 1 rd 1 hep. Kocas 1na yakalanmaktan da korkmayan kad in, onun onOnde eteklerin i kaldmr, titrek memelerini gosterirdi.

0 ak�am, deg i rmenci gen9 yana�mayla bir l ikte geld i .

nu d ikip ona dogru i lerledi. Di�i yere yap1�m1�. t1 rnaklanm 9 1karm1� topa9 g ib i donuyordu.

GorOntO odadaki 09 ki�iyi de etki lem i�ti . Kad 1-nm yuzO k1pk1 rm1z1yd 1 . Gen9 yana�ma ba�1m kaldmp bakam1yordu. Terl iyor, durmadan gozunun Ostune du�en sa9m1 kald 1 rmaya 9al 1�1yordu. Kend ini kaybetmeyen yalmz deg irmenciydi . Kedi leri gozleyerek yemegini yiyor, zaman zaman da kans1yla konuguna bak1-yordu sanki. Sonunda erkek kedi kararm1 verdi. Birden s 19rad1 ve dort ayak, di�inin Ostune 9oktu. Di�lerini boynuna ge9ir ip butun gucuyle yuklendi . Yere yap1�an di�i uzun bir 9 1g l 1 k att 1 , sonra kurtuldu erkek kediden. SonmO� fmnm OstOne f1 rlay1p denizden 91-kan lm1� bah klar g ibi debelenmeye koyuldu. on ayaklanyla boynunu ka�1yor, ba�1m 1 l 1 k duvara surtuyordu. Degirmencinin kans1yla gen9 yana�ma yemegi unutmu�lard 1 . Ag1zlan a91 k, sesl i ses l i soluyarak bak1yorlard 1 birbi rlerine. Kadm e l lerini gogsune gotOrOp memelerini s 1kt 1 . Kendinden ge9mi�t i . Yana�ma, bir ona bak1yordu delice, b i r de kediye. Dudaklan m yal 1yor, yutkunuyordu durmadan.

Degirmenci yemegini bitirdi, son bir bardak votkay1 da devi rd ikten sonra, yan sarho� ayaga kalkt 1 . Teneke ka�1g 1 masadan kap 1p gen9 yana�maya yak· la�t 1 . $a�kml 1kla bak1yordu gen9 adam degirmenciye. Kadm eteklerini kald 1 rd 1 , ate�i durtuklemeye koyuldu.

Degirmenci egi ld i , yana�mamn kulagma bir �eyler soyledi . Bir yeri yanm1�casma ayaga f1r lad 1 gen9 adam. Bir yandan da oyle �ey yapmad1gm1 anlatmaya 9ah�1yordu. Deg i rmenci , bu kere yuksek sesle, kansmm pe�inde dolamp dolanmad1gm1 sordu. Yana�ma k1zard1 , cevap vermedi.

Degi rmenci, odamn ortasmda �i�inerek dolanan

48

erkek ked iyi gosterip b i r kufUr savurdu. Bu kere yana§ma masadan kalkt1 , kap1ya yurudu. Deg irmenci f1 rlad 1 , araya g ird i , b i r e l iyle g 1 rtlagma yap1§1p onu duvara itt i . D izini de karnma dayam1§t1 . Nefes alamayan ve odu kopan zaval l 1 gene, anla§ 1 lmaz sozler soyluyordu.

Degirmencinin kans1 , kocasma sald 1 rd 1 . Bagmp h 1 ekmyordu. Fmmn ustunde ie i geeen di§i ked i s 1erayarak uyanm1§, k.orkan erkek ked i masanm altma kaem1§t1 . Bir tekmede kans1 m yuvarlayan deg irmenci b 1eakla patatesin euruklerini ay1klarcasma ka§IQlm gene eocugun gozune soktu, yuvasmda eevird i .

Kabugundan e1kan yumurta sans1 g ib i d1§an f1 rlad1 goz, parmaklarmm arasmdan kay1p tahtalarm uzerine yuvarland1 . Gene yana§ma haykmyor, ama degirmenci g 1 rt lagm1 b 1 rakm1yordu. Kanl l ka§ IQ I obur gaze de sokup onu da e1kard1 aym §eki lde. Goz, b i r an, incecik b i r sinirle zaval l 1mn yanag1 ustunde as1 l 1 kald 1 . Sonunda, gomlegiyle pantalonunun ustunden yuvarlamp yere du§tu.

Bu inam l mayacak o lay b irkae saniye su rmu§tU. Birden gozlerin hemen yuvalarma yerle§tir i lebi lecegi umudu dogdu ie ime. Degirmencinin kans1 korkune b i r e 1g l 1k la eocuklanmn uyudugu yan odaya kO§tU.

yerdeki gozlere yakla�t 1m. Qekingen ad1 mlarla kediler de yakla�m1�lard 1 gozlerin yanma. Yerdekileri b i lyaya benzetip oynamaya ba�lad1 lar ik i et parc;as1yla. Gaz lambasm1n 1� 1gmda, kendi gozlerinin bebekleri bile ufalm1�t1. olu gozleri itiyor, kokluyor, yal lyor, birbirlerine dostc;a yuvarl lyorlard 1 . Yepyeni bir hayat kazanm1�t1 sanki bu gozler.

Degi rmenci o lmasa dayanamaz a l l rd 1m gozleri. Hala gorduklerinden emindim. Onlan cebimde g izler, zaman zaman c; 1kar1 p kendiminkilerin uzerine koyup ik i kere daha iyi goru rdum. Belki bu gozleri ba�1mm arkasma da bagl lyabi l i rd im. Bi lmem nas 1 I , ard 1mda olup bitenleri bir yol bulup gosterirlerdi herhalde bana. Daha iyisi gozleri evde b 1 rak1rd 1 m bir yere giderken. Donu�umde, evde olup bitenleri anlat1 rlard1 bana.

Kimbi l i r, belki kimseye yararl l o lmak istem iyorlard 1 . lsteseler kedilerin penc;esinden kurtu lup kap1-nm altmdan kac;abi l i rlerdi. Tarlalarda, ormanlarda, gol lerde gezer, ku�lar g ib i ozgu r, c;evrelerinde Olup bitenlere bakarlard 1 . ozgur olduklarmdan h ie; o lmeyecek, kolayca g izlenip insanlan gozleyebi leceklerdi .

Kap1y1 yava�c;a kapat1p gozleri ele gec;irmege karar verdim. Arna degirmenc i ik i kedinin oyununa k1zm 1�t1 . Onlan tekmeyle kovup ik i gozu de ayaklanyla ezdi. Kalin tabanm altmda bir �ey c;1t 1 rdad 1 . Verde beyaz1ms1 b ir pelte kalm1�t1 �imdi. Bir hazine yiti rmenin uzuntusu ic;indeydim. Bana d ikkat bile etmeyen deg irmenci iskemles ine c;oktU, yava� yava�. sal lanarak uyudu.

Guru ltUsuz kalkt1m, kanl l ka�1g 1 yerden ald1m, safray1 toplay1p oday1 duzene koydum. Deg irmencinin evinde yapmam gereken i�lerden bir i de buydu. Yeri supuru rken ezik gozlere dokunmad 1m. Onlan ne

50

yapacag1m1 b i lemiyordum. Sonunda onlan da fara�a itip sobanm igine att 1m.

Ertesi sabah erkenden uyand1m. Alt kattan degirmenciyle kansmm horultulan gel iyordu. Bir torba yiyecek haz1r lad 1m kendime. u Kometu ime korlan doldurdum, kopeg i de bir parga sosisle atlat1p degirmenden kagt1m.

Ahmn hemen yanmdaki duvarm ardmda geng yana�may1 gordum. Geceyi burada gegirmi�ti. once hig durmadan, onunden gegmeyi du�Gndum. Sonra kor oldugunu hat1 r lad 1m. Dun geceki o laym etkisinde olmahyd 1 . Ba�1n1 el leri arasma alm1�. inleyip h 1gkmyordu. Yuzunde, e l lerinde ve gomleg indeki kan kurumu�. kabukla�m1�t1. Onunla konu�mak istedim. gozlerinin ne oldugunu soracakt1m. Onlan art 1k unutmas1 gerektigini, deg irmencinin gozleri ezd igini nas1 I soyleyebi l i rd im zavalhya. Cok Gzulmu�tGm bu hal ine.

Kor o lunca hayat boyu gorduklerini de unutur muydu acaba insan? DO� bi le goremezdi belki o zaman. Eger kor ki�i . bel leg inin gozlerini de yiti rmi�se bu i� o kadar oneml i say1 l mazd 1 . Dunya her yerde birdi nas1 lsa. Hayvanlar ve bitkiler g ib i insanlar b i rbirlerinden aynhyordu �Gphesiz. Arna y1 l lar boyu onIan gorup tan1d 1ktan sonra nas1 I o lduklan kesti r i l irdi. Ben yedi y1 I ya�am1�t1 m, yine de bir suru �ey bi l iyordum. Gecenin karanhg mda bi le, eksiksiz hat1 rhyordum ufac1k aynnt1 lar1 . Zaval l 1 kor yana�ma, yepyeni bizimki lerden gok daha guzel b ir dunya bulacakt1 belki.

Koyden gelen sesler duydum. Degirmencinin uyanmasmdan korkarak yola du�tum. Zaman zaman gozlerim i yokluyor, dikkatle yuruyordum. Gozlerin yuze pek c1hz koklerle bag land1g 1n1 b i l iyordum ar-

51

t 1k. lnsan egi ld i m i, elma agacmdaki elmalar g ib i sark1yor, dO�ebi l iyorlard1 ba� egip g itleri a�mamaya yemin ettim. Arna i lk denemede ayag1m tak1 ld 1 , dO�tOm. Hemen el imi yOzOme gotOrdOm. Gozler imi yiti rmed ig imi anlamak, emin olmak istiyordum. Her zamanki g ibi ag 1 hp ag1 lmad1klarma da bakt1m. Sonra dupduru gokyOzOnde kekl iklerin, ard 1g ku�lari r nn ugu�malarm1 ne�e ig inde gozledim. Cok h 1zh ugu�uyorlard 1 ama bak1�lar1 mla izl iyeb i l iyordum onlari . Yagmur damlalarmdan hafif, bulutlarm ardmda yok olmadan gegebil iyordum bi le onlari . Her gordOgOmO hat 1 rlayacag1ma soz verdim. GOnOn birinde gozler imi g 1kari rlarsa, hayat 1mm sonuna kadar bOtOn bu gorOntOleri be l leg imde saklayacakt1m.

52

BE$

LEKH ku� yakalar, kom�u koylerde satard1 . c;evrede benzer i yoktu. Hep tek ba�ma 9al l�m1�t1. Cok, ku9uk, zay1f ve hafif oldugum i9in beni yam na ald1. l� im, Lekh' in eri�emedig i yerlere ag kurmakt1. Onun eri�emedigi yerler de, ince dal lan n u9lan, deve d ikeni ve 1s1 rganlarm ortas 1 , batakl l klarm arasmda kalan adac1klard 1 .

Lekh' in ai les i , basit ser9eden, sayg1deger bayku�a kadar kulObesin l dolduran b ir y1gm ku�tu. Ku�a kar� 1 l lk koylOler ona 9 iftl i k Orunleri verirlerdi. Sut, tereyag, ek�i kaymak, peynir, ekmek, sosis, votka ve meyva. B i r �eyimiz eksik deg i ld i, g iys i ler imiz bi le vard 1 . Butun bu yiyecekleri kom�u koylerden getir ir , kafeslere yerle�tird ig i ku�lan oralarda sesler in in guzell ig i ve tOylerinin e�sizl ig in l overek satard1 .

53

Yuzu sivilce ve c;i l le kaphyd1 . Ciftc; i ler, k1 rlang 1c; yuvasmdan yumurta c;alanlarin yuzunde boyle izler bel i rdigini soylerlerdi hep. Lekh ise, genc;l ig inde ate�e c;ok tUku rdugunu soyler; ondan bu hale geldigine inan1 rd 1 . Bir halk yazari olan babas1 papaz l 1g 1 sec;mesini istem i�ti. Arna onu ormana c;eken b i r �ey vard 1 . Ku�larm ya�ay1�larina buyu k i lg i duyuyor, onlarm pe�inden uc;amad1g 1 ic;in mutsuz oluyordu. Bir gun baba evinden kac;arak koy koy, orman orman gezip yalniz bir yabani ku� g ib i ya�amaya koyuldu. Tarla ku�uyla b 1 ld 1 rcmm �a�1rt 1c1 ya�ay1�larm1 incel iyor, guguk ku�unun kayg 1s1z, saksaganm boguk sesini, bayku�un hayk1 r1�m1 takl it edebi l iyordu. §jakrak ku�unun a�k hayatm1 , d i�isi kac;an su yelvesinin bo� yuvanm c;evresinde uc;u�up gec;ird ig i k1skanc;h k krizlerini, kuluc;kadaki yumurtalarinm yumurcaklar tarafmdan yagma edi ldig ini goren k1 rlang 1cm QzuntUsunu b i l irdi. Atmacanm uc;u�unu ayrint 1 larma kadar incelemi�ti . Leyleklerin sab 1 rla kurbaga avlamalarina hayrand1 . Bu lbu lun dem c;ekmesindeki e�sizl ige iranm1�t 1 .

Genc;l ig ini ku�lar ve ormanlar arasmda gec;iren Lekh'in sac;lari dokul mu�. d i�leri c;urumeye ba�lam1�t1 art 1k . Yuzu iyiden iyiye buru�mu�tu. Gozleri de bozuluyordu. El leriyle yapt1g1 kulubesine yerle�mi�ti . Kulubenin ufac1k b i r ko�esini kendisine ay1rm1�t1 . Geri kalan her yer ku� kafesleriyle doluydu. Bu kafeslerden birinin dibine de beni yerle�tirdi.

Lekh, bana s1k s1k ku�lardan soz eder, buyuk b i r doyumsuzlukla d inlerdim onu. Leyleklerin, Saint -Joseph yortusunda oraya geldiklerini , Lekh'den ogrendim. Kurbagalarm c;amura gomu ldukleri Saint -Barthelemy yortusuna kadar kah rlar, onlarm sesi kesil ince leylekler de avdan vazgec;ip o bolgeden ayri h rlard 1 .

54

Ustam, leylekler igin onceden yuva yapabilen tek adamd1 yorede. Onun haz1 rlad 1g 1 yuvay1 leyleklerin begenmedigi goru lmemi�ti . Bu i�i pahallya yapar, ancak gok zengin g iftler bu i�te ondan faydalanabi l i rlerd i . Boyle bir yuva yapmak da i�ti hani. Segi len dama Lekh b i r tahta 1zgara yerle�ti r ird i. Bu yuvanm iskeletiydi . Ruzgann yuvay1 bozmamas1 igin bu 1zgaray1 hep bat1ya gevir ir, sonra del iklerine uzun givi ler dikerdi. Bu g ivi lerin arasma leylekler, toplayacaklan gall g 1 rp1y1 ve samani oreceklerdi. Leyleklerin gel i�ine yakm, d ikkatlerini gekmek igin, yuvanm ustUne bir k 1 rm1z1 bez asard1 . Y1 l m i lk leylegi , havada gorene ugur getir irm i�. Tersine i lk leylegi otururken goren butUn y1 l l mutsuzluk ve felaket ig inde gegir i rm i�. Gunahkar ki�i lerin ya�ad1g 1 , ya da ig inde cinayet i�lenmi� evlerin damma leylek kondugu goru lmezmi�.

Garip ku�lard 1 leylekler. Gunun birinde, yuvasm1 duzeltmeye kalkmca d i� i leylegin kendisine nas1 I sald 1 rd 1gm1 anlatm1�t1 Lekh. 0 da ocunu, kulugkaya yatan leylegin yumurtalan arasma bir kaz yumurtas1 k.oymakla alm 1�t1 . Yavrular yumurtadan g 1 kmca erkek ve di�i leylek bu garip yarat1ga �a�kml lkla bakm1�lard 1 . K1sa, garp1k bacakl l , big imsiz bir �eydi yavrularmdan bir i . Yamyass1 bir gagas1 vard 1 . D i�isinin kendisini aldatt1gma inanan baba leylek yavruyu oldurmeye kalk1�t1 . Di�i leylekse kugugu kurtarmak gerektigine inanm1�t1 . Erkeginin el inden kurtarmak igin damdan avludaki samanlann arasma yuvarlam1�t1 zaval l 1y 1 . Bununla ai le kavgas1 sona ermi�e benziyordu. Arna gog gag 1 gel ince, leylekler toplanip goru�tU ler. Uzun suren tart1�malardan sonra, di�inin kocasm1 aldatt1 g 1 , onunla bir l ikte gelem iyecegi kararla�t 1 . Ardmdan da karann uygulani�ma gegi ld i . Leylekler havalanma-

55

dan erkegini aldatt 1gma inarn lan di�i. gaga ve kanat vuru�lanyla oldOrOldO. Erkegiyle bir l ikte ya�ad1g 1 damm altmda bulundu olOsO. Yarnnda

kalad1 ve onu, kulGbesinin yakmmdaki bir karmca yuvasmm Gstune koydu. Ertesi sabah yuvamn Gstunde kuc;Gk ve beyaz b i r kemik y 1g 1m kalm 1§t 1 . Lekh d ikkatle toplad1 bunlan, gogGs kemig ini ay1rarak boynuna takt1. Geri kalanlan da havanda ezip toz hal ine geti rd i , b i r bardak dolusu votkada eriterek bunu sevd igi kadma ic; ird i . Cinsel istekleri arttmyordu bu ic;ki.

Lekh bana, bGtGn insanlarm ku§larla i lg i lenmesi ve davram§larmdan anlam c;1karmas1 gerektigini ogretmi§ti. Ornegin, gokyGzGnGn kana boyand1g 1 gurup c;ag1 c;e§it c;e§it ku§un uc;u§tugu gorG IGrse, kotG ruhlarm bunlara binip ltinet l i ruhlan kovalad1 klan anla§ 1 lmal1yd 1 . B i r tarlada, karga, kuzgun ve alakargalarm topla§t 1g 1 gorG IGrse, §eytanm destekledig i bu toplant 1 , diger ku§lara duyduklan nefreti perc;inlemek amac1yla yap1 l lyor demektir. Ak kanatl l kuzgunlarm gorGnG§G kas1 rganm i lkbaharda yere sGrtGnGrcesine uc;an yaban kazlan ise yagmurlu b i r yaz ve kotG G run habercisiydi.

Sabah karanl lg 1 , ku§lar daha yuvalannda uyurken, Lekh'le bir l ikte onlan aramaya c; 1kard 1k. 0 gGrGltG yapmadan onden g ider, c;al l larm, bodur agac;larm Gzerinden atlard 1 . Ben de ardmdan gel i rd im. Gun 1§1g1 ormamn derinl iklerini ve tarlalan aydmlatmaya ba§lad1gmda, b i r gun once kurdugumuz kapanlara tutulan ku§lan toplard 1k. Lekh onlan d ikkatle tuzaktan kurtari r, bazen tatl l , bazen ok§ay1c1 konu§ur, zaman zaman da olGmle tehdit ederdi. Omuzuna ast 1g 1 c;antaya ku§lan doldurur, zaval l 1 lar o rada, yorgunluktan b itkin du§ene kadar bagn§IP gGrGltG ederlerd i. Her yeni tutsak, hareketin ba§lamasma yol ac;ar, c;anta Lekh'in s 1 rtmda oynar dururdu. Tutsagm ailesi ve dostlan tepemizde dolamr, bize kufrederlerd i . Ku§c;u da ba§ml kaldmr, cevap ver i rd i onlara. l§i uzatt1-

57

lar m r , Lekh 9antasrn1 yere brrakr r, sapanrna yerle�tirdig i ta�1 tepelerine yol lard r . Hedefini �a�trgrnr gormedim. Her atr�ta bir ku� du�er, o lusune donup bakmadan yolumuza g iderdik.

og len olunca Lekh'in adrmlarr sr kla�rr, ikide b:r terleyen alnrnr s i lerd i . Gunun en oneml i anrydr bu.

k1 l lar1 gizleyebi l i rd i . 0 eevrenin geneleri, Ludmi l la raz1 geldikee, kadmla nas 1 I oyna§t1klarini anlatmaktan bOyOk haz duyarlard 1 . KoyOn kadmlari bi rkae kere onu yakalamaya kalk1§ml§lard 1 . Arna Lekh' in gururla soyled ig i g ib i , Ludmi l la pupa yelken g ider, istemezse onu kimse yakalayamazd1 . Yerinde duramayan s 1g 1 rc 1k g ibi eal l lari a§I P gozden kaybolur, ancak tehl ike geetikten sonra e1kard1 ortaya.

lninin nerede o ldugunu bi len yoktu. GOn dogarken orak omuzda tarlanm yolunu tutan koylO ler, uzaktan kendilerine i§aret eden Ludmi l la'y1 gorOrlerd i . Durup, bOtOn bir gOnOn yorgunlugunu yOklenmi§cesine el lerini , ko l larm1 sal larlard1 ona. Eide eapa ve t1 rpan, onlari izleyen annelerle kari larm haykm§lari erkekleri kendine getirebi l i rd i . Qogu zaman kopeklerini Ludmi l la'nm Ozerine salarlard1 bu kadmlar. Arna en azgm eoban kopegi bi le, onun tat l l l l gma tesl im olurdu. 0 gOnden sonra, Ludmi l la, kendine baglad 1g 1 kopegi tasmasmdan tutup gezdiri rken gorO IOr, oteki kopekler, kuyruklarini k 1s 1p kaearlard1 .

Baz1 lar1 Ludmi l la'nm, bu kopekle ya§ad1g 1 inan· cmdayd1 lar. Sivri kulak l l , govdesi k 1 l la kap l l , dart ayal\ yOrOyen bir sOrO eocuk doguracagma inananlar da vard1 .

Ludmi l la hakkmda boyle §eyler soylemezdi h ie Lekh. Genel ig inde ki l isenin koro §efinin ogluyla evlendir i lmek istediklerini anlatm1§t1 yalniz. Qirkinl ig i ve gaddarl lg 1yla On salan gene adam1 istemeyince damat aday1 e 1 lgma donmO§, koyden uzak bir agael lga kaemp bir sOrO sarho§ koylOyO gene k1zm Ozerinden geeirmi§ti . KoylOler Ludmil la'y1 oldO sanip b1 rakm1§lar, bu olay gene kadmm usunu, b i r daha geri gelmemek Ozere ba§mdan alm1§t1 . KoylO lerin ona " Del i n demeleri bu yOzdendi .

59

Ormanda ya�ar, koylOleri koruluklara c;ekip oylesine zevklendir irdi ki, �i�ko ve pis kokulu kari larm1 gormeye bile dayanamazlard1 o gOnden sonra. Hie; bir erkek doyuramazd1 onu. B i rb i ri ardmdan, sOrOyle adam gerekl iydi ona. Vine de Lekh' in bOyOk a�k1yd1 Ludmi l la. Onun lc;in dokunakl 1 �ark1 lar besteler, Ludmi l la'y1, uzak O lkelerden gelmi�. gOc;IO ve ozgOr, bOtOn oteki yarat1klardan daha gOzel ve garip renkl i c;arp1c1 bir ku�a benzetirdi. Lekh'e gore, insanlarm dOnyasma meydan okuyan gizli b i r dOnyadan, her �eyin bol l uk, ozgOrlOk ve c;o�almaya dayand1� 1 hayat, olOm v e yeniden do�u�un sonsuz sOrOp gitti�i i lkel ve Tanris1z b l r dOnyadand1.

Her gOn, Lekh' le bir l ikte, Ludmi l la'ya raslama umuduyla o rmanm yolunu tutard1k. Ormamn a�zmda Lekh bayku� g ibi oter, yOksek otlarm arasmdan, sac;lari kantaron ve gelincik lerle dol u Del i Ludmi l la bitiveri rdl. Lekh ona ko�ar, aym kokten yOkselen lki gene; a�ac; g ibi, ayakta sallanarak uzun uzun opO�Orlerdi. E�reltiotu kOmelerinin ardma gizlenip yapraklarm arasmdan gozlerdim on lari. Bu ani duraklamar.m �a� 1 rtt1� 1 ku�lar c;antada otO�meye koyulur, kanat c; 1 rpar ve didi�lr lerdi. Kadmla erkekse ic;tenl ikle birbirlerinin sac;larim , gozlerini operler, yanaklarm1 yanaklarma sOrterlerd l. Birbirlerine de�en iki govdeden sac;1 lan koku on lari sarho� eder, ok�amalar daha bel i rg in hal al 1 rd1 . Lekh, nas 1 rl i koca el lerini kad 1mn kol · larmda gezdiri rdi. Sonra, o rmanm merakl 1 ku� larmda.'1 on lari g izleyen yOksek otlarm arasma gomOIOr, govdelerinin hareketleriyle otlar da oynar dururdu.

Lekh' in kol lari arasmda yatarken Ludmi l la ona hayat1 m , c;ekti�i ac 1 lar1 anlat1 r, kimseye bovun e�memi� duyarl i�mm dO�Om noktalariyla donemec;lerini

60

a�1k lar, yanm kalm1� usunun gezindig i kan�1k yol lan ogreti rd i.

Hava s1cakt1 . Aga� tepelerini b i le oynatacak bir damla rOzgar yoktu.

ku§, tepemizde donmeye ba§lard1 . Onlara ula§mak isteyen tutsak debelenir, bi.Hi.in gi.ici.iyle oter, boyal 1 boynunun i

Lekh saranp soluyordu. Gi.inlerce kuli.ibeden 9 1k· m1yor, kendi yapt1g 1 votkay1 ig iyor, Ludmi l la'ya dokunakl l a§k §ark1 lan besteliyordu. Zaman zaman yatagma uzanip el ine ald 1g 1 sopayla topraga bir §eyler g iziyordu. Yava§ yava§ g izdigi resim bigimine g iriyor, uzun sagl l iri gogi.isli.i bir kadm bel irtmeye ba§l lyordu.

Boyanip sal1veri lecek ku§ kalmaymca, Lekh, cepte votka §i§esi yola di.i§ti.i. Batakl l kta boguimasmdan korktugum igin zaman zaman izl iyordum onu. ::;ark1 soyli.iyor, k1§m yogun sisini and1ran kalm ve kederl i sesi batakl 1 klarm i.isti.ine yay1yordu i.izi.inti.isOni.i. $ark1 , gag eden ku§lara, yi.iksel iyor, sonra ormanm ba§dondi.iri.ici.i derinl iklerine gomi.ili.iyordu.

Koyli.i ler, ag1ktan ag1ga alay ediyorlard 1 onunla. Del i Ludmi l la onu oylesine bi.iyi.i leyip yakm1§t1 ki usunu alm1§t1 ba§mdan. Bu sozler Lekh' i k1zd1 nyor, lanet yagdinyordu koyli.i lerin i.izerine. Tepelerine �·.i.iri.iyle ku§ sal l p gozlerini oydurmakla korkutuyorau on· Ian. Gi.ini.in birinde bana sald i np surat1ma vurdu.

« Sensin Ludmi l la'y1 uzakla§t1 ranu , diyordu. " Cmgene gozlerin korkutuyor onu ! 11

Hastaland 1 , ik i gi.in yataktan 91kmad1 . Ayaga l

kas1p kavuran, otlan egen ruzgAr damlann c;OrumO§ samanlarm 1 kulubelerin c;evresinde uc;uruyordu. Kay1ts1z ku§larm gezindig i ormanda, §imdi f 1 rtma, solgun sazlan parc;ahyor, bitki lerin yapraklarm1 kopanp savuruyordu.

Birden, yanmda i ri kopegiyle Ludmi l la gorundu. YOruyO§O garipti. Lekh' in nerede oldugunu sordu, gunlerce once g ittigini ogrenince gulmeye ba§lad1 . Sonra h 1c;k1 rd 1 . Ku§larla kopegin merakh baki§lan onunde kulubeyi ar§mhyordu. Lekh' in eski kasketini buldu, yuzune bastmp aglamaya ba§lad 1 . Birden kasketi yere at1p Ostunde tepindi . Yatagm altmda, Lekh'in unuttugu bir § i§e buldu ve d ikti . Sonra kac;amak baki§ larla ardmdan gelmemi soyledi . Kac;maya niyetlenince de kopegi Ostume sald 1 .

Mezarl 1gm yanmda otlak ba§l1yordu. Biraz i lerde inekler otluyor, yakt1 klan ate§in c;evresine toplanan gene; c;obanlar 1smmaya c;ah§1yorlard 1 . Onlarla kar§lla§mamak ic;in mezar l 1gm ic;inden gec;ip duvardan atlamak gerekl iyd i. Duvarm obur yanmda kimse bizi gormezdi . Ludmi l la kopegini bir agaca baglad 1 , beni kayl§la korkutup pantolonumu c;1 karmam1 soyled i. 0 da elbisesini s1 rtmdan at1 p beni kendine c;ekti.

Debelenmeme ald1 rmadan yore y1kt1 ve bacaklarmm arasma uzatt 1 . Kac;1p kurtulmaya kalkmca s 1 rt1-ma vurdu. Cobanlar sesim i duymu§lard 1 . Onlarm geld ig ini gorunce bacaklarm1 iyice ac;t1 Ludmi l la. Gozleriyle kadm1 yiyerek yakla§ti lar. lc;lerinden ikisi pantolonlarm1 c;ozdu. D igerleri karars1zd 1 . Kimsenin bana ald 1 rd 1g 1 yoktu. Karnma koca b i r ta§ yiyen kopek yere yatm1§ durmadan havhyor, b i r yandan da yarasm1 yal 1yordu.

Cobanlarm en i risi kadmm Ostune yatt1 . Ludmi l la altmda debelenmeye koyuldu. Zevkten Orperip inl iyor,

64

kollan ve bacaklanyla �obana san hyordu. Yanlanna �oken obOr �obanlar, onlan seyrederken alay ediyorlard 1 . T1rm1k ve kOrekleri kapan bir sOrO koylO kadm bel i rd i mezarhk duvarmm ardmda. En gen�leri ba�a ge�mi�. kollarm1 sal layarak bag1 rarak yOrOyorlard 1 . Pantolonlanni toplayan �obanlar ka�acaklanna, Omits izce �1 rpman Ludmi l la'nm Ozerine �ul land 1 lar. Kopek homurdanip saldmyor, ama ipi �ozemiyordu bir tOrlO. Mezarl 1 k duvannm dib ine s ind im.

Ko�arak gelen Lekh' i gordOm o s 1 ra. Kaye donOp olani biteni ogrenmi� o lmahyd 1 . Cobanlar, duvarm OstOnden atlay1p ka�t1 lar. Arna Ludmi l la dogrulamadan, kad mlar Ozerine �ul land 1 bu kez. Yorgunluktan h 1zh ko�amayan Lekh epey uzaktayd1 . Sal lanarak gel iyordu. Birka� kere tokezled igini gordOm.

K1zgm koylO kadmlar Ludmi l la'y1 yere m1h lam1�lar, k imi kollarmm kimi de bacaklarmm OstOne �okmO�tO. T1rm1 klanyla vuruyor, t1 rnaklanyla karnmm derisini yanyor, yOzOne tOkOrOp sa�larm1 yoluyorlard 1 . Lekh aralarma g i recek o ldu, ba�ma t 1 rm1k saplanyla vurup sersemletti ler onu. Birka�1 da yere yatmp OstOne � 1kt 1 . Sonra kOrekle vura vura kopegi oldOrdOler. Duvarm OstOnde rahat rahat oturan �obanlar da bu amans1z k 1 r1 m 1 gozlOyorlard 1 .

Mezarlarm arasma ka� 1p gizlenmeye haz1r land 1m. Hortlaklarla vampi rlerden �ok korkan koylOer, nas 1 I o lsa mezarhga kadar pe�imden gelemezlerdi.

Del i Ludmi l la kan i� inde yOzOyordu. BOtOn vOcudu �OrOklerle kaphyd1 . Ac1yla haykmyor, dogrulmaya, canavarlarm el inden kurtulmaya �all�1yordu bo�u bo�una. l�lerinden bir i , e l inde hayvan sidigiyle dolu bir �i�eyle dogruldu. Arkada�larmm ne�el i � 1g l lklanyla kahkahalan arasmda Ludmi l la'nin bacaklan arasma d iz �oktO, �i�eyi iki bacagmm arasma soktu.

boyah ku� 65/5

Del i , hayvan gib i bogurdu. Bir ba�ka kadm, butun gucuyle �i�enin dibine tekme att l , �i�e Ludmi l la'nm i9 inde kmld 1 . Hepsi onu 9 ignemek istiyordu, sonuncu kadm da 9eki l ip g ittiginde Ludmi l la olmu�tu.

K1zgmh klan ge9en kadmlar, gevezel ik ederek koye donuyorlard1 . Yuzu kan 9anagma donen Lekh dogruldu. Bi rka9 di� tukurdu agzmdan. Ayakta duram1yordu, h19k1 rarak sevgi l isinin ustune kapand 1 . l�kence 9eken vucudu ok�ad1 , ha9 91kanp �i� dudaklan arasmdan b i r �eyler mm ldand1 .

Duvann ustune buzulmu�. titriyordum. K 1m1 ldanacak gucum yoktu. Hava kararmaya ba�lam1�t 1 . Butun gunahlannm bag1�lanmasm1 di leyen Deli Ludmi lla'nm serseri ruhunun 9evresinde f 1s 1 lda�an olu leri duyuyordum. Ay 9 1kt 1 . Donuk 1�19 1 , yere diz 9oken adamla olunun san sa9lan m , bel l i bel i rsiz aydmlat1-yordu.

S 1k s 1k kesilen, kabuslu b i r uykuya dald 1m. Ruzgar mezar ta�larma yukleniyor, 9urumu� yapraklan ta�tan ha9lann ustune suruyordu. KotU ruhlar inl iyor, onlann sesine koyden gelen kopek havlamalan kan�1-yordu.

Uyand1g 1mda, Lekh hala Ludmi l la'nm olusu onunde diz 9okup yere kapanm1� h19kmklarla titriyordu. Kulubeye donemeyecek kadar uzgundum. Gitme· ye karar verdim. Tepemizde, dart yandan u9up gelmi� bir suru y1 rt 1c1 ku� donup duruyordu.

66

ALTI

DOLGER ve kans1 , kara sac;lanmm, c; iftl iklerinin uzerine butUn y1 ldmmlan c;ekecegine inanm1�lard1. Kuru, yak1c1 yaz gecelerinde, kemik bir tarakla Dulger sac;1m1 tararken, kafamdan mavimsi sari k1v1 lc 1m lar c; 1kt1g 1 n1 soyler, bunlara u �eytan biti 11 derdi.

Bu koyde, s1cakhgm ardmdan beklenmedik anlarda s 1k s 1k f 1rtma patlay1veriyor, yangm c;1k 1yor, y1 ldmm insanlarla hayvanlan olduruyordu. Yangmlan sondurdukleri de yoktu koylu lerin; tanr1 y 1 ldmmlarm1 ustlerine salm1�t 1 . lnsan gucu onunla ba�edemezdi. Soylentiye gore y1 ldmm, evleri del ip gec;erek toprag m derinl iklerine dahyor, orada yedi y1 I bekleyip iyice guc;lendikten sonra ayni yere yeni ate� yumaklarm1 c;ekiyordu. Y1 ldmm du�en b i r evden alman en ufak �eyde y 1 ldmm1 yeniden c;ekebi lecek bir guc; vard1 .

67

GOne� bat1p mumlarla gaz lambalannm c 1hz 1�1-g 1 kulubelerin pencerelerinde beli rdig inde, yogu zaman, saman damlarm Ostundeki gokyOzO i ri bulutlarla dolard 1 . Ses c;1karmadan, korkulu bak1�larla camdan d1�an bakan koylOler uzaktan uzaga duyulan gokgOrOltOlerini dinlerlerdi . Cini sobalarm onOne c;okmO� ya�h kadmlar dualarm1 keser, �eytanm lanet l i sec;imini kime yonelteceg ini, ate�in, felaketin, olOmOn ve sakathgm kimin Ostune c;okecegini konu�urlar, bahse g irerlerd i . KoylOler ic;in kap1 g 1c 1 rt 1s 1 , f1 rtmanm egdig i agac;larm c; 1kard 1g 1 ses, rOzgarm 1shg 1 , y1 l lar once olmO� gunahkarlarn lanetlemelerinden ba�ka �ey degi l d i . Cehennem ate�inde ag1 r ag 1 r yanar, vaftiz edi lmeden olen c;ocuklarm yam s1 ra, ba�1bo� gezerlerd i .

Boyle gOnlerde DOlger s 1 rtma kahn b i r ceket al l r, hac; c; 1kara c;1kara ayak bi legime bir zincir gec;irir, zinc i rin bir ucuna da, kul lani lmayan eski ve ag 1 r bir k.o�um tak1mma bag lard 1 . GokyOzOne ikide bir 1� 1klar c;izen �im�eklerle f1 rtmanm gOrOltOsO arasmda beni arabasma bindir i r, okOzlerini kamc;1 layarak beni koyden ve agac; l lklardan uzak bir tarlaya gotOrOp b 1 rak1 rd 1 . Zincir ve ko�um tak1m1 yOzOnden kendi kendime koye donemeyecegimi b i l i rd i . Uzakla�an arabanm ses ini dinleyerek tek ba�ma, korku ic;inde beklerdim. lk i yanima y1 ld 1 r 1m dO�er, uzaklardaki kulubeleri bir an aydmlat1 p yeniden karanhga gomerdi.

Zaman zaman durulurdu ortahk. Bitkilerle hayvanlarm ya�ay1�1 sanki durur, yine de 1ss 1z tarlalarla agac;larm iniltisini, c;ay1 rlarm Orpertisini duyard1m. Kom�u ormandan oculer, sOrOnerek bana yakla�1 r, dumani tOten batakhklardan c; 1kan saydam zebaniler h 1�1 rt1yla gec;er, gulyabaniler kemi k tak1 rt 1s 1 ic; inde birbirlerine toslard 1 . Kemikl i el lerini Ozerimde duyar, kanatlarmm ve nefeslerinin buz gib i ok�ay1�1yla Orpe-

68

rirdim. B i r �ey du�unemez, c;amurlu sularda yuvarlanarak zincirle ayag 1ma bagl 1 ag 1 r ko�um tak1 m 1m suruklerd im ard 1m s 1 ra.

Tepede as1 h Tann'nm kendisi b i le, goruntUyu ebedi saatiyle ayarlard 1 . Onunla aram1za gece, butUn karanhklanyla c;okerdi. Karanhk el le tutulacak gib iydi sanki. Yuzume ve govdeme bula�an p 1ht1 la�m 1� kan gibiydi, dokunab i l i rd im. lc;erdim. Govdemdeki butun del iklerden ic;ime c;ekerdim. Cevremde yol lar c;izer, tarlay1 dipsiz kuyuya benzetirdi. A�1 l maz dag lar yarat1 r, tepeleri duzler, vadi lerle 1 rmaklan doldururdu. Kucaklad1g 1 g ib i yutard1 ormanlan , koyleri, k i l iseleri. Dunyamn otesinden �eytan, kukurtlu �im�eklerini uc;urur, bulutlan delen gokgu ru ltu lerini sahverirdi. Her gokguru ltusu yeryuzunu temel lerine kadar sarsar, buluttan tavamm y1kard 1 . Bardaktan bo�am rcasma yagan yagmur ortal lg 1 b i r batakhga benzetirdi.

Kem ik beyazhgmdaki ay, sabah o lup da yerini so lgun gune�e b1 rakmca, arabasma at1 1yan DUlger gelir, beni c;ift l ige geri gotu rurdu.

F1 rtmah bir og leden sonra adam hastaland1 . Kans1 ba�ucundan ayn lm 1yor, ac1 �uruplar ic; iriyordu ona. Beni evden uzakla�t1 rmak kimsenin akhna gelmedi. Ben de g ittim , ah 1 rdaki saman y1g 1mmn altma g izlendim. Birden butUn ah 1 r korkunc; bir gokgu ru ltusuyle sars 1 ld 1 , duvarlardan bir i alev ald1 . Rec;ine l i tahtalar tutu�mu� koca b i r ate� c;1t1 rdayarak yamyordu. RuzgAnn korukledigi k1zgm homurtulu alevlerin k1z1 I d i l leri az sonra c;ift l ig i de yalamaya ba�lad1 .

Tam b i r �a�kmhk ic; inde, avluya f 1r lad 1m. Karanhkta, kom�u kulubelerde oturanlann iti�ip kak1�t 1gm1 goruyordum. Butun koy b i rb i rine g i rm i�ti. Her yandan sesler gel iyor, baltas 1m, t1 rm1g 1m kapan DUlger'in kulubesine ko�uyordu. Kopekler c; 1 lgmca hav-

69

l lyor, �ocuklan m goguslerine bast1 ran kadmlar, yalazl l ruzgArm u�urdugu eteklerini toplamaya �al 1�1-yorlard 1 . Ya�ayan her �ey d 1�ar1 ugram 1�t1 . Korkudan boguren inekler kuyruklarm 1 dikmi� dort yana ko�uyor bu arada t 1rm 1k ve balta saplanyla durmadan durtukleniyorlard1 . Titrek ve c 1 l lz bacaklan Gzerinde gu� duran buzag1 lar, bo�una analarmm karmna yap1�mak istiyorlard 1 . Yonunu �a�1rm1� bir suru okuz, tahtaperdeleri y 1k 1p ah 1 r kap1 lar1 m par�alayarak, ba�· Ian onde sald1r1yorlard 1 . Yangmm � 1 lgma �evirdig i tavuklar durmadan kanat � 1 rp1yorlard1 .

Ugursuz sa� 1mm y1 ld 1r 1m1 �ektigine lnanm1�t 1m. Kudurmu� kalabal lgm beni oldurecegini du�Gnerek, f 1rtmayla bogu�uyordum. Ta�lara �arparak, su dolu �ukurlara du�erek, yerlerde yuvarlanarak gu� belA ormana varabi ldim. Ormandan ge�en demiryoluna ula�t 1g 1 mda ortal l k durulmu�. ir i yagmur taneleri aga�larm yapraklanm dovmeye ba�lam 1�t 1 . S 1k aga�lann altma sokulup batakl l ktan gelen sesleri d inleyerek sabah1 bekledim.

Gunun i lk 1�1 klar1yla birl i kte, trenin ge�tigini b i l iyordum. Onbe� ki lometre boyunca odun ta�1maya yanyordu demiryolu. Kutuk dolu vagonlan , eski lokomotif ag 1 r ag 1 r �ekerdi.

Tren gorundugunde, en arkadaki vagonun pe�inden ko�tum, basamaga atlayarak koruyucu ormana dald 1m. Epey g ittikten sonra yum u�ak otlarm Gzerine kendimi b1 rakt 1m.

Ormanm bu taraflan s 1k deg i ld i . Uzun sure once b 1 rak1 lm 1�. otlarla kap l l ta�l 1 yola � 1kt 1m. Yolun sonunda bir beton yap1 vard1 . Kale g ib i b ir �ey.

Buyuk bir sessiz l ik �okmu�tu ortal 1ga. Aga�larm ardma saklamp kap1ya bir ta� att 1m. K1sa bir yank1-dan sonra sessizl ik �oktG ortal lga. Par�alanm1� cep-

70

hane sand 1klarmm, bo� konserve kutulannm ve maden parc;alarmm Ozerine basarak yapmm c;evresinde doland1m. Orta yerde koca b i r del ik vard1 . Eg i ld im. Rutubetle kan�1k igrenc; bir le� kokusu geld i burnuma; tiz ve boguk sesler duydum. Verde buldugum eski bir migferi del ikten att 1m. Sesler birden c;ogald1 . Demir, ta�. toprak ne buldumsa; daha sonra da c; imento parc;alan yuvarlad 1 m a�ag 1 . Hie; �Ophesiz, del ig in ic;i hayvanlarla doluydu.

Parlak bir c;el ik parc;as1yla gune� 1� 1gm1 yans1-t1p del igin ic;ini aydmlatt 1m. Birkac; metre a�ag1da kapkara bir fare okyanusu, parlak binlerce goz ve duzensiz bir dalgalanma i le kayna�1yordu. Zaman zazaman dalgalarm c;atlamas1 gibi , birkac; c 1 l 1z fare kaygan duvarlara t1 rmaniyor, sonra yine oteki farelerin s 1 rtma dO�Oyordu.

Bitip tOkenmeyen kayna�may1 b ir sure seyrett im. Farelerin nas 1 I birbirlerini ezdiklerini, oldOrOp yediklerini, d i�leriyle birbirlerini nas 1 I parc;alad 1klarm1 gordum. Kan kokusu hayvanlan bogu�maya itiyordu. Her iki y1gmdan kurtulup dalganm tepesine c;1kmak duvara t1 rmanip kurtulmak istiyor, ama hep eski yerine, fare okyanusuna dO�Oyordu.

Madeni bir kapakla orttOm del ig i , ormandaki gezime devam ettim. Vol boyu, karn1m1 dut ve bogurtlenlerle doyurdum. Karanl l k basmadan koye varacag 1m 1 umuyordum.

GOne� batarken uzakta bir c; iftl ik binas1 gorOndO. Vakla�t 1m, ama c;itleri, tahtaperdeleri a�an kopekler Ozerime c;ul land1 . Hemen c;omeldim, el lerimi sal layarak kurbaga g ib i s 1c;ray1p atl 1yordum. Ne oldugumu anlayamayan, ne yapacag 1m1 kesti remeyen kopekler duraklad1 . Insana benzetememi�lerdi beni. Ba�lanni egip beni\ j�lerlerken f1r lad 1g 1m gibi tah-

71

taperdenin ustunden a�t1m. Kopek havlamalan ardmdan benim sesim �ift�inin kulagma g itmi� olmahyd 1 .

saglamd1 . Yapinin onune gel ince arabas1n1 durdurdu. Beraberce yukari c; 1kt1k, del ig in agz1n1 arar g ib i yap1yor, zaman kazanmaya c;all§ 1yordum. Dulger sab1 rs1zl lkla kapag1 kald 1 rd 1 . Pis koku burnumuza c;arpt1 , bi rden ic;eri doluveren l§lkla gozleri kama§an fareler bagri§t l . Dulger del ig in ustOne egi ld i , ama karanl lk gorebi lmesini engel l iyordu. Bo§u bo§una karanl lg in ic; inde b i r §eyler gormeye c;all§1 rken, yava§ yava§ ondan uzakla§t lm, bizi baglayan ip i iyice gerd im. Kac;acaksam §imdi kac;mallyd 1 m ; yoksa beni oldurup a§ag1 atacakt1 .

Bunu dO§Onunce korkuyla u rperd im ve ip i butUn gucumle oyle bir c;ektim ki b i legimi kesip kemige dayand1 . Arna Dulger de dengesini kaybetmi§, haykmp kol larini sal layarak onundeki del ikten yuvarlanm 1§t1 . Betonun kenarina yap1§t1m , ip geri ld i ve kuyunun keskin kenarina surtunerek koptu. Korkunc; b i r haykl rl§la adamin govdesi yumu§ak y1g1n1n ustUne dO§tU. Hafif b i r titre§imle yap1 sal land1 . Del ige kadar surundum, b i r gun onceki g ibi , ufak b i r teneke parc;as1yla del ig in ic;ini ayd1nlatt1m.

Dulgerin ba§1yla kol lari , kayna§an fare y1g 1n1na gomulmO§tO. Dalga dalga, kol larina, karnina yuruyorlard 1 . K1z1 I kana boyanan bu korkunc; y1g 1n, sonunda butOn govdeyi kaplad 1 . Parlak d i§lerini gosterip kuyruklarini titreterek bu beklenmedik §Olene kat 1 labi lmek ic;in kavga ediyordu fareler. Gozleri, karanl lkta b i rer tesbih tanesi g ib i pari ld 1yordu.

Bu goruntUden kopup kapag1 kapamaktan aciz, buyulenmi§ duruyordum. O an fare denizi araland1 , parmaklari kopmu§, iskelet hal ine gelmi§ b i r e l , ard indan da kanl l b ir kol yava§ yava§ yukseldi ve y!Qlnin tepesinde as1 l l kald 1 . K 1sa b i r an fare dalgasinin ic;inde Dulger'in yari yariya kemi ri lmi§ ve morarm1§

73

oli.isu gorundi.i. K1z1 I ve kanl l kuma� parc;alanyla kapl lyd 1 . Kol ve bacaklannm arasmda, koltuk altlannda, karnmda kemirgenler kaslarla barsaklarm en iyi yerlerini kap1�1yorlard 1 . Ac;l l ktan del i rerek �ekilsiz kuma�. et ve deri parc;alarm1 c;eki�ti rip durmaktayd1 lar. Govdenin ic;ine dal lyor, di�leriyle kendi lerine yol ac;1-yorlard 1 . Sonra ceset, yeni b ir dalganm altmda gorunmez o ldu. Ortaya 9 1kt 1gmda iskeletten ba�ka �ey degi ld i .

Baltay1 kap1p kac;t 1m. Arabaya ko�ulan okliz, sessiz ve sakin otluyordu. Arabanm surucu yerine atlad 1m, d izg inleri c;ektim. Sabihini iyi taniyan hayvan yerinden k1 p 1 rdamad 1 . Fare ordusunun pe�ime du�ebi lecegi korkusuyla bast1m k 1rbac1 . $a�km okuz, c;evresine bak1yordu. Ost uste bi rkac; kere kamc;mm 1s1-ngm1 s 1 rtmda duyunca beklemenin yeri o lmad1gm1 anlad1 .

Bu h ie; kul lani lmayan yolda araba sars 1 larak i lerl iyor, tekerlekler c;al l larla yuksek otlan kopanyordu. Nereye g idecegimi b i lm iyordum. Butun istedigim koyden, bu fare dolu yap 1dan uzakla�makt 1 . lnsanlann gec;tigi yol lardan uzak durarak oklizu del ice surdum ormanda. Hava karannca arabay1 s1k agac;lann aras1-na g izledim, ic;ine girip yatt 1m.

lk i gun yol ald1m arabayla, bir kereste fabrikasma yerle�en askeri karargaha rasl lyordum az kalsm. Yorgunluktan biten okliz, goz gore gore zay1fl l yordu. Bir turlu kendimi emniyette h issetmedig imden, daha h 1z l l suruyordum hayvani .

Sonunda, kuc;uk b i r koye gird im, i lk kullibenin onunde durdurdum arabay1. Beni goren koyll.i hac; 91-kard 1 . Bana evinde b i r yer ve ekmek vermesini, kar�1 l l gmda arabayla okuzu ona b1 rakacag 1m 1 anlatt 1m.

74

Ba�1rn ka�1d 1 , once kansma sonra da kom�ularma sordu, hayvarnn d i�lerini d ikkatle gozden gec;ird i , benimki lere de bakt1 ve tekl ifim i kabul ettigini soyled i .

75

YEDI

IRMAKTAN DA demiryolundan da epey uzakta, kimsenin ugramad1g 1 b ir koydO buras1 . Y1 lda 09 kere, bir Alman askeri b ir l ig i koye gel i r, koylu lerin Alman hOkOmetine vermekle yOkOm lO o lduklari yiyecekleri a l l rd1 .

Koyun muhtari olan demi rcinin yanma dO�mO�tOm. Herkesin sevd igi , sayg1 gosterdigi bi riyd i . Onun sayesinde bana da iyi davraniyorlard 1 . Vine de, zaman zaman kafay1 tutsuleyen koylu ler, onlara kotOIOkten ba�ka b i r �ey getirmeyecegimi, koyde b i r 1t ingene bulurlarsa Almanlarm butun koy halkm1 cezaland1 racaklarm1 soylerlerd i . Bu sozler, demirc inin yanmda tekrarlanamad1g 1 i9in beni rahat b 1 rak1 rlard 1 1tokluk. Demirci sini rlendig i s 1 ralar beni ortal lkta gorurse tokad1 basard1 . Arna daha i leri gitt ig i o lmad 1 .

77

lk i yard 1mc1s1 durmadan birbirleriyle dala�1 r, sefih ve ayya� tanman demircinin ogluysa zaten babasmm dukkanma ugramazd 1 .

·

Her sabah demircinin kansmm verd ig i b i r tas kaynar corbaya, bir d i l im bayat ekmeg i banard1m. Sonra n Kometn imin ate�ini besler, havanlan otlaga gotururdum.

Ak�am, evin hani m1 dua okurken kocas1 sobanm yanmda horlard 1 . l ki yard1mc1s1 hayvanlara bakar, og luysa, koyde surter dururdu. Kadm, bitlerini temizlemem icin kocasmm ceketini verir, lambanm altma oturup ceketi e l imde evir ip cevirerek d iki� yerlerindeki kucuk, beyaz patlaymcaya kanla dolmu� hayvanc1klan ay1 klard 1m. Onlan teker teker yakalay1p masanm ustune b 1 rak1r, ba�parmag 1mm t1 rnag1yla ezerdim. ozel l ikle bolca bit c 1kt 1g 1 gunler demircinin kans1 da yard 1m1ma gel ir, masanm ustunde bir votka �i�esi yuvarlay1 p bitleri oldururdu. Kucuk bir cat1 rt1yla patl 1yan bit ezikleri , m inicik ve kara kan gol lerinin o rtasmda yatard 1 . Vere du�enler dart yana s1crar, ayakla onlan cigneyip ezmek imkans1zla�1rd1 .

Evdeki butun bitlerle tahtakurularm1 oldurdugum sani lmasm. ozel l ikle guclu ve ir i lerinden bi rini bulursak demircinin kans1 al l r, b ir kabm ic ine atard 1 . B i r duzine kadar toplanmca onlan ezer, b ir hamura kan�t1 r 1rd1 . Bi rkac damla at s idigi , b i r olcu gubre suyu, b i r tutam kedi pisl ig i ve olu b i r orumceg i de katar, mide agn larma birebir gelen e�siz bir kan�1m elde ederdi . Demirci bile m ide agn lan tuttugunda, kans1-nm yapt 1g 1 haplardan birkac tane al l rd 1 . Her al l�ta da kusar, kansma sorarsaniz bu kusmalar hastal lg 1 govdeden kovar, c 1kanp atard1 . Kusmaktan bitkin du�mu�. yaprak gib i titreyen zaval l 1 , sobanm onundeki has1 ra uzanip koruk g ib i solurdu. O zaman da, rahat-

78

lamas1 i9in bal la 1 l 1 k su veri rlerdi kendisine. Agri lar ve ate§ devam ederse, kar1s1 ba§ka i lA9lar haz1 rlard 1 . At kemiklerini ezip un ufak eder, b ir 6 190 tahtakurusu ve canl 1 karmca katar, hayvanc1 klar b i rbirine g i rerken kar1§ 1m1 b i r parmak gaz ve tavuk yumurtas1yla bir le§ti rirdi. Hasta bu ilAc1 bir diki§te i9er, kar1s1 da ona b i r bardak votkayla bi r par9a sosis verirdi.

Zaman zaman, tabancal 1 tGfekl i garip atl 1 lar gel i rdi demirc iyi gormeye. ButGn evi arad1ktan sonra demirc iyle bir l ikte masaya otururlard1. Mutfakta §i§e §i§e votka, karabiberl i sosis d i l imleri, peynir, kat1 yumurta ve k1zarm1§ yabandomuzu eti haz1 rlamakla ugra§an kadma yard1 m ederdim.

Partizanlard1 gelenler. Keye 9ok s1 k ve kimseye haber vermeden ugrarlard 1 . Demirci karisma, bunlarm ikiye ayr1 ld 1 klar1n1 anlatm1§t1 ; u Beyazlaru hem Almanlar, hem de Ruslarla sava§ 1 lmasmdan yanayd1-lar. 11 K1z 1 l laro ise Sovyet ordusunu destekliyorlard 1 .

Koyde 9e§itl i soylenti ler dola§1yor, II Beyazlaro m mulkiyet hakk1yla buyuk toprak sahiplerinin imtiyazlarmm korunmasm1 istedikleri soyleniyordu. Sovyetlerin destekledigi 11 K1z1 l laro ise, toprak reformunun ger9ekle§mesi i9in ugra§maktayd1 lar. lki taraf ta, koylGlerden, g ittik9e daha 9ok destek istemekteydi.

K1z 1 l lardan yana o ldugundan §uphe edi lenler, buyuk toprak sah ipleriyle i§birl igi yapan Beyazlarm e l ine du§uyor, yoksul lari koruyan K1z 1 l lar da, Beyazlarla i§birl igi yapanlari cezaland1 r1yorlard1 . Onlar da ozell i kle zeng in koylu ailelerine du§mand1 lar.

Alman b i rl ikleri de koye baskm veriyor, arama yap1yor, partizanlarin geli§ gidi§leriyle i lg i l i o larak koylGleri sorguya 9ekiyor, arada bir de gozdag1 vermek i9in b i rka9 9ift9iyi kur§una diziyorlard 1 . Boyle gunlerde demirci , beni patates ambarma g izlerdi. Su-

79

baylari yumu§atmaga c;al l§ 1 r, en iyisinden yiyecek ve bugday1 zamanmda kend ilerine tesl im edeceklerine soz verird i.

Partizanlarin koy yerinde kap1§t1 klar1 , koyOn ortasmda birbirlerini oldOrdOkleri de olurdu. M itralyozler konu§ur, el bombalari patlar, hayvanlar bogOrOr, yari c; 1p lak c;ocuklar korkuyla haykmrken, evler alev al l rd 1 . Dua eden kari lariyla ambara sinerdi koylOler. Yan kor, sag1 r, d i§siz ihtiyar cad 1 lar, c;arp 1k el leriyle hac; c;1kararak dualar mm ldani r, mitralyoz ate§i ic; inde i lerlemeye c;al l§ 1 rken sava§c;1 lar1 lanetler, Tanr1 'nm gazabm1 onlarm OstOne c;ekerlerd i. Sava§tan sonra koyde hayat, yava§ yava§ ba§lard 1 si lahlarla oynar, olOlerin Oniformas1yla c; izmelerini c; 1kamlard 1 . OIOleri nereye gomeceklerini, mezarlari k imin kazacagm1 bir tOrlO kararla§t1 ramaz, kavga ederlerdi durmadan. GOnler tart1§mayla gec;er, gOndOz kopeklerin koklay1p gece farelerin kemirdigi cesetleri ortal l k yerde c;OrOrdO.

Bir gece demi rcinin karis1 tela§la beni kald 1 rd 1 , hemen kac;mam1 soyledi. lnsan sesleri ve si lah gOrOltOleri eve doluyordu. Yataktan atlad 1g 1m g ib i tavanarasma c;1k 1p b i r c;uval y 1gmmm altma gizlendim. AraI l k tahtalardan bOtOn c; iftl ig i gorebi l iyordum.

Demi rciye d1§ari c; 1 kmas1 emred i ldi . lki s i lah l l partizan, yari c; 1 plak demirciyi avlunun ortasma sOrOkledi ler. Titriyor, b ir yandan da dO§en pantolonunu toplamaya c;al 1§1yordu. Omuzu y1 ld1z dolu kaputlu b i r subay yakla§tl ve onu sorguya c;ekti. Bir cOmlenin sonunu duyabi ld im : K1z1 l lara, Ol kenin ba§ dO§manlarma yard 1m ettiniz. N

El lerini havaya kald1 ran der.1 irci, Isa ve bOtOn azizler adma suc;suz o lduguna yemin etti. I l k yumrukta yere y1k1 ld 1 . Suc;suz o ldugunu soyleyerek dogrul-

80

du. Askerlerden biri tahtaperdenin kaz1 klarmdan birini soktO, havada dondOrerek suratma 9arpt1 . Demirci yine dO�tO, ac1dan hayk1 rmasma ald1 rmayan adamlar, onu 9izmeleriyle 9igneyip tekmeledi ler. Ozerine egi l ip kulaklarm1 bOktOler, topuklanyla parmaklarm1 kmp erkekl ik organlarm1 ezd i ler.

Yerdeki iki bOklOm govdenin inlemeleri kesi l ince de, Beyazlar, kans 1 , iki yard1mc1s1 ve ogluna sald 1rd 1 lar. Ahmn kap1 larm1 ardma kadar a91p, bugday cuval l gibi herbirini araboinm oklan Ozerine yOzOkoyun yat 1rd 1 lar. Sonra elbiselerini par9alay1p el lerini, ayaklarm1 bag lad1 lar. Kol larm1 s1vay1p telgraf direklerinden soktOkleri 9el ik tel lerle vurmaya ba�lad1 lar.

Her vuru�. tahta d i regin OstOnde i�kence 9eken, yeni dogmu� taz1 enikleri gibi ac1yla hayk1 ran kurbanlarmm kaba etinde �akl 1yordu. Ter i9inde kalm1�t 1m, korkudan titriyordum. Ac1 mas1z vuru�lar durmadan iniyordu. Kaba �akalar yapan canavarlar, c 1 l l z bald 1 rlan Ozerinde diki l ip durmadan inleyen demirc inin kansma ac1m1yorlard 1 . Gayretle vuruyor, 9elik tell9r 1s l lk calarak kadmm karnma, kaba etine iniyor, kan dereleri ak1t1yordu. Dort govde de cans1z sarkm1�t1 . . . Ceketlerini g iyen dort ki�i eve g i rip el lerine ge9eni k1-np doktOler, e�yalan par9alad1 lar.

Sonra tavanarasma 9 1k 1p g izlendigim yerden 91-kard1 lar beni. Bul unmu� bir cocuk, Ostel ik bir 9ingene oldugumu anlad1 lar; once bir gOzel dovdOler. Sonra, beni ne yapacaklan konusunu tart1�t1 lar. Subaylardan biri , onbe� ki lometre kadar otedeki Alman bir l ig ine tesl im etmeleri gerektig ini soyledi. Yiyeceklerin gee verilmesine i9erleyen Alman komutanm, boylece biraz olsun yat1�acag1 inancmdayd1 . Bir ba�kas1 da, koyde ugursuz 9ingenelerden birinin g izlendigini ogrenirlerse Almanlarm burasm1 yak1p y1kacaklarm1 ,

boyah kut 81 /6

beni onlara tesl im etmekle bundan kurtulmu� o lacaklanni soyledi.

E l ler imi , ayaklanm1 bag lay1p goti.irdi.i ler sonra.

lstasyon binasmdan c1 kan gene subay, yanim 1za geldi. Askerler, Ostlerini ba�lanni dOzeltip esas duru�a gectiler. Nas 1 I duracaklanni kesti rem iyen koylOler de on lar gibi yapmaya n iyetlenip u�akca, kaskat1 diki ld i ler. Subay emir verdi , askerlerden b i ri s1 radan c1kt1 . Saclanm1 kan�t1 rd 1 , gozkapaklanm1 kald 1 rd 1 , dizlerimde ve bald1 rlanmdaki yaralan gozden geci rdi . Sonra subaya bi lg i verdi . Ya�l l ve gozlOklO askere donen subay bu kez ona b i r �eyler soyledi, sonunda cekip g itti. Askerler dag 1 ld 1 . lstasyon binas 1ndan ne�el i b i r mOzik sesi gel iyordu. Her yanma mitralyoz yerle�ti r i lmi� b i r gozetleme kulesin in tam tepesindeki nobetci ler cel ik ba�l l klarm1 dOzeltt i ler.

Ya�l l asker, b i r �ey soylemeden ben i arabaya baglayan ip i cozdO, bi legine baglad 1 . B i r ba� i�aretiyle pe�inden gelmemi bel i rtti . KoylOler coktan arabaya binmi�lerd i ; atlanni kamc1 lad1 lar.

B i rl i kte istasyon binasmm onOnden gectik, gardiyan im depoya g ir ip b i r teneke benzin ald 1 . Son ra demiryolu boyunca ormana dog ru yOrOdOk. Ben i oldOrme emri ald 1g 1n i , Ozerime benzin dokOp yakacag 1n i , cogu zaman bOyle yapt1klann i bi l iyo rdum. Kar�1 tarafa haber ucuran b i r koylOyO kur�una d izmi�ti partizanlar. once cukur kazmas1n i soylemi�ler, olOsOnO kendi kazd 1g 1 cukura gommO�lerd i. Ormana kacan yaral l b i r partizanin Almanlar tarafmdan nas 1 I oldOrOldOgOnO de hat1 rl lyordum : Govdesinden alevlerin yOkseld ig i gorOlmO�tO.

Cok OzgOn ve mutsuzdum. Kur�un yaras 1n in cok can ac1tacag 1n i , benzinle yanmanin daha da kotO oldugunu bi l iyordum. Ne yapabi l i rd im? Adam s i lah l lyd 1 . Ve ben de iple ona bag l lyd 1m.

Yalm ayak yOrOyordum. GOne�in iyice k1zd 1 rd 1g 1 raylann arasmdaki tahtalar ayaklanm1 yak1yordu. Kes-

83

kin ta� parcalanna basmamaya 9al l�1yordum. Bi rkac kere ray OstOnde yOrOmeyi denedim, ama ayaklanma bagl 1 ip yOzOnden dengemi bulam1yordum. K090k s 19-ramalanm1 , askerin geni�. dOzenl i ad1mlarma uydurmakta 9ok g09IOk 9ekiyordum.

Ray OstOnde cambaz gib i g id i�im eglendi riyordu onu. Arna gOIOmseyi�i . insana umut vermeyecek kadar anlams1zd1 : oldOrecekti beni.

lstasyon binasmdan iyice uzakla�m1� son makas1 da ge9mi�tik. Ak�am oluyordu. Ormana vard 1g 1-m 1zda gOne�. aga9larm ardmda kayboldu. Ya�l 1 asker durdu, benzin tenekesini yere b1 rakt 1 , tOfegini sol omuzuna ge9ird i . Demiryolunun kenarma coktO, derinden i9 cekerek bacaklanm uzatt1 . GozlOklerini 91-kanp kalm ka�larmdan akan teri s i ld i . Sonra kay1�1ndan sarkan kOregi cozdO. Gomleginin Ost cebinden 91kard 1g 1 s igaray1 yakt 1 , kibriti sondOrdO.

Ayak bi leklerimin derisini bereleyen ipi gev�etmeye 9al l�1 rken, ses 9 1karmadan bana bak1yordu. Bir �ey soylemeden pantolon cebinden 9ak1s 1m 9 1kard 1 , b ir e l iyle bacag 1m1 kaldmp obOrOyle ip i kesti . Dikkat· le sanp arkaya att 1 . Te�ekkOr etmek i9in gOIOmsedim, cevap vermedi gOIOmseyi�ime. Sigarasmdan derin nefesler cekiyor, ben de cevresinde ucu�an k090k mavi s inek bulutlarma bak1yordum.

Binbir olOm �ekl inden ikisinin o gOne kadar beni etki ledig ini dO�OndOm. Sava�m i lk gOnlerinde evimiz in hemen arkasmdaki sokagm ko�esine dO�en bombay1 hat 1 rl lyordum. Evin bOtOn camlan km lm1�t 1 . Duvarlar y1k1 lm 1�. yer sars 1 lm 1�. tammad1g 1m1z kom�ular hayk1 rarak olmO�lerd i . Yol boyu akan 9 1g g ib i , kap1-larm tavanlann, tablolarla sOslO duvarlarm bo�luga y1-k 1 ld 1klanm gormO�tOm. Kapag1 a91 l 1 p kapanan koca bir kuyruklu piyano havalanm1�. gobekli koltuklar,

84

mutfak arai;:lari , kazanlar, parlak madenden kaplar u«;:u§mu§tu. Moloz y1!}mmm ustOnde, kopuk kitap sayfalari yarah ku§lar g ib i savru luyordu. Su borularindan sanki lstiyerek kopmu§ banyolar, t 1 ls 1mh b l r §ek i lde gel ip merdiven parmakhklarmm ve dam oluklarmm arasma s1 k1§m1§t1 .

Toz bulutu da!} 1 l mca, karm yari lan ev, utani;:la ii;:ini gosterdi . Pari;:alanm1§ insan govdeleri , b i rb i rine gei;:mi§ katlar arasmda, del ik t1kayan pai;:avralar gib i yat1yordu. K1z1 la boyanmaya ba§lam1§lard 1 . Bu YIVl§lk pa«;:avralarm UStUne, a«;: sinekler g ib i yap1§ml§t1 kM1t ve s1va pari;:alari . Y1kmt1 lar ustOndeki karga§al 1kta rahati;:a yatan yalmz bu olU lerdi.

DO§en ki ri§lerin altmda kalan, borularla perde kornl§lerine gei;:en, y1k1k duvarlarm altmda ezi l i p pari;:alanan yarah larm ini lti leri , haykm§lari yuksel iyordu her yandan. Bir delikten ya§h bir kadm f1 rlad 1 . Omitsizce tu!}ladan bolmeye yap1§m1§t1 . Ba!}1 rmak ii;: in ai;:t 1!}1 d i§siz a!}zmdan ses i;: 1kmad 1 . Yan i;: 1plakt 1 , kemikl i go!}sunden porsumO§ memeleri sark1yordu. Yolun kenarindaki ta§ y1!}mmm uzerine t1 rmamp bir an burada durabi lmeyi ba§ard1 . Sonra arkaya dO§tU, y1kmt1-larm arasmda koyboldu.

Bir ba§ka adamm el leri arasmda, daha gosteri§siz olebi lmek de mumkundu. Lekh'in yanmdayken her kesin gozu onunde do!}O§en i ki koylU gormO§tUm. KuIUbenin ortasmda b i rb i rlerinin bo!}azma sari h p yere yuvarlanm1§lard 1 . Kudurmu§ kopekler g ib i b i rb i rlerini 1s 1 r1yor, et ve kuma§ pari;:alari kopariyorlard 1 . Nas1 r l 1 e l leri , dizleri , omuzlari ve ayaklari sanki ayri ayri ya§ayan yarat1klard 1 . Vah§i b i r dans yaparcasma z1phyor, yumruk ve tekmelerln altmda bukulUp tortop o luyorlard 1 . Yumruklar kafalara balyoz g ib i iniyor, kemik i;:at1 rt 1 lar1 duyuluyordu.

85

l ki adamr �evreleyen koylii ler, b ir ara, oncekilerden gii�lii bir �at 1 rt 1 , ard rndan da bir h 1 r1 lt1 duydular. Dogii§enlerden b i ri uste �1km1§t 1 , obiirii altrnda kesik kesik so luk al ryordu.

Akl l s 1 ra aldatacakt1 beni. Verimden k 1m1 ldamad 1m. Sab 1 rs1zlaniyordu. Kulak t1 rmalayan d i l iyle bag 1 rd 1 . GonlUnu almak istercesine gUlumsedim. Bu onu iyice k1zd 1 rd 1 . Bir kere daha kolunu ormana dogru uzatt 1 . Hala k 1m1 ldam1yordum yerimden. O an, emniyetini kapad1g 1 tUfeg ini altma alarak raylann arasma yatt 1 .

Bir kere daha uzakl 1g 1 hesaplad1m. Art1k ka91p kurtulmam ihtimal i