YAYA DIOSPA MUSHU KILLKACHISHKAN SHIMI - Biblesgospelgo.com/s/quechua/bible_pastaza.pdf · Kay Yaya Diospa Mushu Killkachishkan Shimipi killkakunata tarinanchipa rikuchina 0DWHRSD

YAYA DIOSPA MUSHU KILLKACHISHKAN SHIMI

Kay killkapi riman inka shimipi Yaya Diospa Wawan Jesukristu runakunata kishpichinanmanta

El Nuevo Testamentode nuestro Señor Jesucristo

en el idiomaquechua de Pastaza

El Nuevo Testamentode nuestro Señor Jesucristo

en el idiomaquechua de Pastaza

Primera edición, 1997Segunda edición, 2008

Publicado por© La Liga Bíblica 2008

Usted es libre de copiar, distribuir y comunicarpúblicamente la obra bajo las condiciones siguientes:· Reconocimiento. Debe reconocer los créditos de laLiga Bíblica (pero no de una manera que sugiera quetiene su apoyo o apoyan el uso que hace de su obra).· No comercial. No puede utilizar esta obra para nescomerciales.· Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformaro generar una obra derivada a partir de esta obra.

Kay Yaya Diospa Mushu Killkachishkan Shimipi killkakunata tarinanchipa rikuchina

· · · · · · · · · · · · · · Mt. · · · · · · · · · · · · 5

Markuspa Killkashkan Killka · · · · · · · · · · · · · · Mr. · · · · · · · · · · · · 86

Lukaspa Killkashkan Killka · · · · · · · · · · · · · · · Lk. · · · · · · · · · · · · 136

Juanpa Killkashkan Killka · · · · · · · · · · · · · · · Jn. · · · · · · · · · · · · 216

Jesusta Katikkunamanta Kwintak Killka · · · · · · · Kkk. · · · · · · · · · · · 277

Romapi Kirikkunarayku Killka · · · · · · · · · · · · · Rom. · · · · · · · · · · · 350

Korintopi Kirikkunarayku Puntiru Killka · · · · · · · 1 Kor. · · · · · · · · · · 3861 Corintios

Korintopi Kirikkunarayku Ishkaynin Killka · · · · · · 2 Kor. · · · · · · · · · · 4232 Corintios

Galasiapi Kirikkunarayku Killka · · · · · · · · · · · · Gal. · · · · · · · · · · · 445

Efesopi Kirikkunarayku Killka · · · · · · · · · · · · · Ef. · · · · · · · · · · · · 458

Filipospi Kirikkunarayku Killka · · · · · · · · · · · · Fil. · · · · · · · · · · · · 470

Kolosapi Kirikkunarayku Killka · · · · · · · · · · · · Kol. · · · · · · · · · · · 478

Tesalonikapi Kirikkunarayku Puntiru Killka · · · · · 1 Ts. · · · · · · · · · · · 4861 Tesalonicenses

Tesalonikapi Kirikkunarayku Ishkaynin Killka · · · · 2 Ts. · · · · · · · · · · · 4932 Tesalonicenses

Timoteorayku Puntiru Killka · · · · · · · · · · · · · · 1 Ti. · · · · · · · · · · · 4971 Timoteo

Timoteorayku Ishkaynin Killka · · · · · · · · · · · · 2 Ti. · · · · · · · · · · · 5072 Timoteo

Titorayku Killka · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Tit. · · · · · · · · · · · · 514

Filemonrayku Killka · · · · · · · · · · · · · · · · · · Flm. · · · · · · · · · · · 519

· · · · · · · · · · · · · . · · · · · · · · · · · 521

Santiagopa Killkashkan Killka · · · · · · · · · · · · · Stg. · · · · · · · · · · · 549

Puntiru Pedropa Killkashkan Killka · · · · · · · · · · 1 Pe. · · · · · · · · · · · 5581 Pedro

Ishkaynin Pedropa Killkashkan Killka · · · · · · · · · 2 Pe. · · · · · · · · · · · 5692 Pedro

Puntiru Juanpa Kunashpa Killkashkan · · · · · · · · 1 Jn. · · · · · · · · · · · 5761 Juan

Ishkaynin Juanpa Kunashpa Killkashkan · · · · · · · 2 Jn. · · · · · · · · · · · 5852 Juan

Kimsaynin Juanpa Kunashpa Killkashkan · · · · · · 3 Jn. · · · · · · · · · · · 5873 Juan

Judaspa Killkashkan · · · · · · · · · · · · · · · · · · Jud. · · · · · · · · · · · 589

Pasanan Kananmanta Kwintak Killka · · · · · · · · · Pas. · · · · · · · · · · · 593

Shuk shuk rimanakunata asirtachik killka · · · · · · Glosario · · · · · · · · · 631

5

Jesukristupa yaya rukunkuna wañupa shutinkuna

(Lk. 3.23-38)

1 1Kay killkami Jesukristumantariman. Pay wawayarirka ali

manta.miraykunamanta. 2

yayanmi karka. Isaak Jakobpa yayanmikarka. Jakob Judapa yayanmi karka,chaymanta wawkinkunapapas. 3

Farespa Sarapa yayanmi karka, mamankarka Tamar. Fares Esrompa yayanmikarka. .4 .

.Naasón Salmonpa yayanmi karka.5Salmón Boospa yayanmi karka, mamanRahab karka. Boos Obedpa yayanmikarka, maman Rut karka. Obed Isaipayayanmi karka. 6Isaí atun apu Davidpayayanmi karka.Chay atun apu David Salomonpa

yayanmi karka. Salomonpa mamanmanara Davidpa warmin kashpanraUriaspa warminmi karka. 7SalomónRoboampa yayanmi karka. Roboam

.yayanmi karka. 8

karka. Josafat Jorampa yayanmi karka.Joram Usiaspa yayanmi karka. 9Usias

Jotampa yayanmi karka.yayanmi karka.karka. 10Esekias Manasespa yayanmikarka. .

. 11JosiasJekoniaspa wawkinkunapapas yayanmikarka. Chay uras Babilonia llaktamantarunakuna yaya rukunchi wañukunata

nama,kankunata rurashpa kawsanankunapa.

12Chay apirishka kahushkankunapiJekonias warminta chichuchirka kariwawata. Chay wawaka Salatiel karka.Salatiel Sorobabelpa yayanmi karka.13 .

.. 14

Sadokpa yayanmi karka.yayanmi karka.karka. 15Eliud Eleasarpa yayanmi karka.Eleasar Matanpa yayanmi karka.Jakobpa yayanmi karka. 16Jakob Josepayayanmi karka. José Mariapa kusanmikarka. Maria Jesuspa mamanmi karka.Chay Jesustami rimarkakuna *Kristu,

kan Kishpichik.17

pacha atun apu Davidkama chunkachusku kuti mirashka runakunamikarkakuna.

MATEOPA KILLKASHKAN KILLKA JESUKRISTU RUNAKUNATA KISHPICHISHKANMANTA

6

yaya rukunchi wañukunata Babiloniallaktama apashkankunakama chunkachusku kuti mirashka runakunamikarkakuna. Paykunata chay Babiloniallaktama apashkankunamanta pachaKristu wawayarishkankama chunkachusku kuti mirashka runakunamikarkakuna.

Jesukristupawawayarishkanmanta riman

(Lk. 2.1-7)18Kunan kwintanayani imashnami

Jesukristu wawayarirka. Manarawawayarihushpan paypa maman MariaJosewa kwintashka karka kasarananpa.Manara Joseka pushahushpanra YayaDiospa Espíritun yanapashpan Mariakachichuna kiparirka. 19Maria chichukashkanta yachashpan Joseka mananamunarkanachu payta pushanatawarminrayku.mana munarkachu tukuy chay llaktapi

napi Mariata pinkachichinata.

pan payta sakinata. 20Chasnayuyarihushkanpi shuk tuta muskuyninpiYaya Diospa *angelka rimarka:José, ñawpa atun apu Davidpa

miraymanta kashpayki Yaya Diosmunan mana pinkarishpa Mariatapushanaykipa.kanka kanmi Yaya Diospa Espíritunyanapashpan Mariaka chichunakiparishkanrayku. 21Payka shuk kariwawata wawayanka. Ña wawayashpanshutiyachinki Jesusta nishpa. ChasnaJesús rimashkanka kishpichikmi.Chasna kashpan chay angelka rimashpakatirka:manta kastigana kahushkakunamantakishpichinka nishpa.

22Chaywa paktarirka Yaya Diospañawpa rimashkanka imashnami paypa

yachayninwa yachachik Yaya Diospayta yuyachishpan rimarka kasna:

23 Shuk shipas chichunkami, shuk kariwawata wawayanka.yashpan shutiyachinkaEmanuel nishpa.

Emanuel ninayan Yaya Diosñukanchiwa.kanshina Mariaka shuk kari wawatawawayanan karka.

24Chay angel rimashkanwasha Josekapuñushkanmanta likcharishpan Mariatapusharka warminrayku, imashnamiYaya Diospa angelka rimarka.25

chu warminwashina wawayanankama.Mariaka wawayashpan chay wawantashutiyachirka Jesús.

Istrillata yachak runakuna Jesusta kushichik rirkakuna

2 1 *kamachihushkan uras Belén llaktapi

Jesuska wawayarirka. Chay Belénllaktaka Judea allpa chawpipi,apukunapa kawsana Jerusalén llaktakuchupi karka. Jesús wawayarishpannainti llukshinan kuskamanta istrillatayachak runakuna Jerusalén llaktamashamurkakuna. 2Paktashpankuna

kuna:Karu llaktanchimanta rikushkanchi

shuk suma punchahlla rikurik istrillallukshishkanta. Chayta rikushpanchiyachashkanchi shuk kari wawawawayarishkanta kankuna israelrunakunata kamachinanpa.

kata mañashpa kushichinanchipa.¿Maypitaya chay wawayarishka atunapuka?

3

yapa mancharishpan tsala tukurka. ChayJerusalenpi kawsak runakunapas yapa

1 2

7

mancharirkakuna. 4Chaypina chay*

napa apunkunata, Moisespa killkashkantayachachikkunatapas. Paykunata tapurka:Kankuna Yaya Diospa shiminta

yachachinkichi. Ñukatapas rimawaychi¿maykan llaktapita wawayarinka YayaDiospa Kachanan Kishpichikka?

5Chaypina chay yachakkunakaaynirkakuna:Kay Judea allpa chawpipi Belén

llaktapimi wawayarinka. Chasnamiñawpa Yaya Diospa yachayninwayachachikka Yaya Diospa rimashkantakillkarka maykanmi pasanan karka:

6 Judea allpapi Belén llaktamanta achkaatun llaktakuna tiyashpanpaschay uchilla Belén llaktaka manakanchu mana valikshina. Chay

rinka ali kamachik kananpa.Paymi kankuna akllashkayni

chinka nishpa.7

kayachirka chay istrillata yachakkunata.Paykunata tapurka:¿Ima urasta chay istrillaka llukshirka?

nishpa.8

rimarka:Kunanka riychi chay Belén llaktama.

Chaypi maskaychi chay wawata. Paytatarishpaykichika rimak shamuwaychiñukapas payta kushichik rinaynipa.

9Chasna llullachishpa rimashpanmi chayistrillata yachakkunaka Jerusalenmantallukshirkakuna chay Belén llaktamarinankunapa. Rihushpankuna kutikashka

kuna istrillata. Chay istrillaka paykunapapuntankunapi rirka. Chasna rishpanJesuspa kahushkan wasi kuskapishayarirka. 10Paykunaka chay istrillatarikushpankuna yapa kushikurkakuna.

11Chaymanta chay wasipi yaykukrishpankuna rikurkakuna Maria wawanwakahukta. Chaypina paykunaka chay

kami kanki nishpa.kuna kahunta paskashpankuna yapachaniyuta surkurkakuna, orota,rayku rupachina wikita, mishkinlla asnakkaspi wikita mirra shutiyuta. Tukuychaykunata kurkakuna wawa Jesustakushichinankunapa.

12Chaymanta Yaya Dioska paykunatapuñushkankunapi rimarka mana

. Chayraykupaykunaka Yaya Diospa rimashkanta

kuna shuk ñampitana.

Joseka Mariawa wawan Jesusta mitikuchirkakuna Egipto allpama

13

nama kutishkankunawasha Yaya Diospa*angelka Joseta muskuyninpi rimarka:*

wañuchinanpa. Chayrayku utkallaatarishpayki kay wawata mamanwapakta pushay Egipto allpama. Chay

kama kutinaykichipa.14Chasna chay angelka rimashpan

Joseka atarishpan wawata mamanwapakta pusharka Egipto allpama. Chaypi

kama. 15Chasna paktarishka YayaDiospa ñawpa rimashkanka, imashnamipaypa yachayninwa yachachik YayaDios payta yuyachishpan rimarka kasna:

Chay Egipto allpamanta Wawaynitakayarkani shamunanpa nishpa.

Chay apu Herodeska achka wawakunata wañuchichirka

16Chay apu *chaparka chay yachakkunata. Kunanka

2

8

ñukata llullachiwashkakuna nishpayuyarirka. Chayrayku yapa piñarirka.Chaypina timputa yuparka ima urasmichay istrillaka puntiru rikurishka karka,

kuna. Chaywasha suntalunkunata Belénllaktama, kuchunpi kahuk uchillallaktakunamapas kacharka tukuy

nata wañuchinankunapa.17Chasna chay wawakunata

wañuchishpankuna Yaya Diospayachayninwa yachachik Jeremiaspañawpa killkashkan paktarirka. Paykakillkarka maykanmi pasanan karkaBelén llakta kuchupi,llaktapi kasna nishpa:

18

kaparishpa wakahukkunatauyankakuna. Israel runakunawakanahun wawankunawañuchiy tukushkankunarayku.Mana nima pi atipankachupaykunata kushillayachinata.

19

Diospa *angelka chay Egipto allpapiJoseta puñuhushkanpi rimarka:

20 , chay wawata mamanwapakta pushay.chima. Chay wawata wañuchinayakrunakunaka ñami wañushkakuna.

21Chaypina Joseka angelta kasushpanchay wawata mamanwa paktapusharka Israel allpanchima. 22Ñampipirihushpankuna Joseka yachashpan

allpapi kamachik kananta, mancharkaJudeama rinata.ninpi rimashpan Galilea allpamanarirkakuna. 23Chaypi paktashpankuna

napa.Yaya Diospa yachayninwa ñawpa

yachachikkuna rimarkakuna maykanmipasanan karka:

Nasaret llaktapi kawsashkanraykupaytaka shutiyachinkakunaNasareno nishpa.

kuna Nasareno.

Bawtisak Juan kallarirka runakunata yachachinata(Mk. 1.1-8; Lk. 3.1-9,15-17;

Jn. 1.19-28)

3 1

washa Juanka rirka Judea allpapichunlla chakishka allpama. Chaypishamushka runakunata Yaya Diospashiminta yachachirka.

chirkakuna Bawtisak Juan nishpa.2Chaypi Juanka rimarka:Ñami kallarihun Yaya Diospa ali

kamachinanka kay allpapi. Chayraykualita yuyarishpaykichi tukuy millayparurashkaykichita sakiychi paytakasunaykichipana nishpa.

3Chay Juan shamunanmantamiñawpa Yaya Diospa yachayninwayachachik Isaias wañuka killkarka:

Chunlla chakishka allpapimi shuk

chinka kasna:Imashnami shuk anchu ñampitaalichanchi,pan purinanpa, chasnashinashunkuykichita alichariychi.

kaykichita sakiychi. YayaDiospa Kachanan Kishpichikkankunapi kawsak shamunkanishpa.

4Juanpa churarishkanka shuk pukripachurarinanshinami karka, wiwakamillupa willmanmanta awarishka.Sinturunka karamantalla karka. Mana

chitashina. Mikupayarka upyapayarkaimatachari taripayarka chay chunlla

2 3

9

chakishka allpapi,nata, mapa mishkitapas. 5Chaypinatukuy Judea allpapi llaktakunamanta,Jerusalén llaktamantapas,mayanmantapas achka runakuna

kanta uyanankunapa. 6Chayta

pankuna rimarkakuna.kankunawasha Juanka paykunata chay

.7Chaymanta *fariseokuna *

napas rirkakuna bawtisarinankunapa.Juanka paykunata rikushpan rimarka:Machakuyashina runakuna kankichi

yachachinaykichiwa runakunatapantachichishpa yuyayninkunatawaklichikkuna. ¿Pita kankunatarimashka ña kuchuyamuhushkan YayaDiospa manchaypa kastigananmantachasnalla kishpinaykichipa? 8Manarabawtisarihushpaykichira alitanaruraychi rikuchinaykichipa Yaya Diostakasuk kanaykichita. 9

miraymantami kanchi, chayrayku YayaDioska kishpichinka ñukanchikunatanishpa. Yaya Dios munamaka, kayrumikunamanta rurama yaya ruku

.10Rikuychi, shuk tarpu kaspi mana

alita muyuyashpanka amunka sapinpiachawa kuchushpan ninapi rupachin.Chasnallatatami Yaya Dioska tukuymana ali rurak runakunataka wichunkaninama rupanankunapa.

11

chita amirishpa sakishpaykichikañukaka yakullawami bawtisashkaykichiYaya Diosta katinaykichipa. Ñukamantaashwan yachayyu runami shamunka.

yuchu kani. Paypa puntanpi nima imataatipanichu rimanata. Payka kankunataYaya Diospa Espiritunta kushpami

shunkuykichita aliyachinka. Ninawarupachihushkashina uchaykichitapichanka payta kushilla katinaykichipa.

12Yuyariychi,chi tullunmanta muyuntana wishkunchi.Chay muyuntaka wakaychanchi,nataka ninapi rupachinchi. Chay shamuhukrunaka chasnallatata ruranka. Paymi tukuykirikkunataka siluma pushanka. Manakirikkunataka nina mana wañukmakachanka nishpa yachachirka BawtisakJuanka.

Juanka Jesusta bawtisarka(Mk. 1.9-11; Lk. 3.21-22)

13Chay uras Jesuska yuyarirka Juanbawtisawachun nishpan Galilea

.Chaypi Jesuska Juanta tapurka paytabawtisananpa. 14Chasna tapushpannaJuanka payta mana bawtisanayarkachu.Kan ñukata bawtisawanayki imata,

ñukata tapuk shamuwanki kantabawtisanaynipa nishpa rimarka Juanka.

15Chaypina Jesuska aynirka:

kanta kasunanchi tiyan. Chayrayku kanmibawtisawanayki tiyan nishpa.Chaypira Juanka payta bawtisarka.16Bawtisarishkanwasha Jesuska

yakumanta llukshirka. Chaypi silukapaskarishpan Jesuska rikurka Yaya

shina paypi uraykumuhushkanta.17Chaypina silumanta Yaya Diosparimashkanta uyarkakuna:Kay Jesuska munashkayni wawaynimi.

Paymi sumakta kushichiwan nishpa.

Supay Jesusta uchata rurachinayarka

(Mk. 1.12-13; Lk. 4.1-13)

4 1

washa Yaya Diospa Espiritunkapayta pusharka chunlla chakishka

3 4

10

allpama. Chayma pusharka supaykakamananpa, shutipachu Yaya Diosllatakasun nishpa. 2Chaypi Jesuska manamikushpa karka chusku chunkapunchata, chusku chunka tutata.Chaywasha yapa yarkarka. 3Chaypisupayka Jesusta kayllayashpan kamarkashutipachu Yaya Diosllata kasun nishpa.

kika rimay kay rumikunata pantukunanpa, chayta mikunaykipa.4Chaypina Jesuska aynirka:Nima imashna rurashanchu. Yaya

Diospa killkachishkanpi riman:Mana mikunawallachu runaka

kawsan.rimashkanta kasushpanmikawsanka nishpa.

5Chaymanta supayka Jesustapusharka Yaya Diospa munashkanJerusalén llaktama. Chaypi *YayaDiospa wasin awama sikachirka.6Chaypina Jesusta rimarka:

kika saltay kay awamanta allpama.Yaya Diospa killkachishkanpi riman:

Yaya Dioska *angelkunata kachankakanta kuyranankunapa.nami makinkunapi kanta alitakuyrankakuna mana nimarumipi waktarinaykipa nishpa.

7Chaypina Jesuska aynirka:Nima imashna rimawashpayki

saltashanchu.kanpi kaytapas nin:

wankachu manachu nishpa.8Chaymanta supayka Jesusta

pusharka yapa awa urku awama. Chayurku awamanta tukuy kay allpapikamachik atun apukuna kamachinanallpakunata, suma atipak kanankunata,yapa suma rikurihushkankunatarikuchirka. 9Chaypina rimarka:

kika tukuy kay rikuhushkaykitakushkayki nishpa.

10Chaypina Jesuska aynirka:Nima imashna kanta kunkurishpa

mañashanchu. Ñukamanta anchuriy. Yaya

Diospa killkachishkanpi nin:Yayaykichi Diosllata kunkurishpa

mañaychi. Payllata kasushpakawsaychi nishpa.

11Chasna Jesús sinchita Yaya Diospayachayninwa rimashpan supaykaanchurirka. Chaypina Yaya Diospaangelkunaka Jesusta kayllayarkakunayanapanankunapa.

Galilea allpa llaktakunapi Jesús kallarirka yachachinata(Mk. 1.14-15; Lk. 4.14-15)

12Chaymanta Jesuska yachashpan

nata, Galilea allpama kutirka.13Galileapi Nasaret kikin llaktanmantallukshishpan Kapernaum llaktama

tata. Chay llaktaka karka Galilea kuchamayanpi, chay chunka ishkay israelrunakunapa ayllunkunamantaSabulonpa, Neftalipa miraykunapaallpankunapi. 14Chayma rishpanJesuska paktachirka Yaya Diospayachayninwa ñawpa yachachik Isaiaskakillkashkanta kasna nishpa:

15 Tukuy kankuna Galilea allpapikawsak Yaya Diosta manakasuk, Galilea atun kuchamayanpi,pipas kahuk Sabulonpa,lipa miraykunapa allpankunapichapurishka kawsakkuna,

rayku rimashkanta kasna:16 Tukuy chay runakuna mana alita

4

11

shina rikunkakuna. Chayrunakuna wañunankunata yapa

tashina Yaya Diospa alishiminta kishpichinanmantauyankakuna.

17Chaymanta pacha Jesuska kallarirkayachachinata:Ñami kallarihun Yaya Diospa ali

kamachinanka kay allpapi. Chayraykutukuy mana ali rurashkaykichitasakiychi payta kasunaykichipananishpa.

Jesuska chusku rediyakrunakunata kayarka

(Mk. 1.16-20; Lk. 5.1-11)18Chaymanta Galilea kucha mayanpi

rihushpan Jesuska ishkay runawawkipura kahukta rikurka. Paykunakaredinkunata yakupi kacharihurkakuna.Karkakuna Simón Pedro shutiyu

. 19Chaypina Jesúsrimarka:Shamuychi, katiwaychi. Ñuka

kankunata yachachisha. Imashnami

kankichi, chasnashinami kunanmantapacha runakunatana yachachishpapurinkichi paykunapas Yaya Diostakasunankunapa.

20Chasna rimashkanllapi chay rediyakrunakunaka redinkunata sakishpaJesustana katirkakuna. 21Chaymanta

kuna Jesuska rikurka Sebedeopawawankuna *Santiago wawkin Juanwapakta kahukkunata. Botinkunapi

kuna. Chaypi Jesuska chay ishkayrunakunatapas kayarka paywa paktapurinankunapa. 22

kuna yayankunata botinpi sakishpaJesuswa pakta rirkakuna.

Jesuska achkarunakunata yachachirka

(Lk. 6.17-19)23Chaymanta Jesuska runankunawa

tukuy chay Galilea allpa llaktakunapiyachachishpa purirka tukuy chay israelruna masinchikunapa tantarinankunawasikunapi. Chaypi yachachirka kaysuma ali shimita Yaya Diospa ali

manta. Chasna yachachihushpan

namanta parisinankunamantapasampipayarka. 24Chay Siria allpallaktakunapi achkata rimarkakunaJesuspa yachachihushkanmanta,unkushkakunata ampihushkanmantapas.Chayrayku Jesusma aparkakuna chikanchikan unkuyyukunata, nanayyurunakunata,natapas, kunkaymanta sinchiyarikkuchparik unkushkakunata, chakichikunkuyyukunatapas.kakunata Jesuska ampirka.

25Chaymanta achka runakuna Galileaallpapi llaktakunamanta, Chunkallaktashutiyumanta,manta, Judeallapillatata Jerusalénllaktamanta,pas Jesusta katirkakuna.

Jesuska runankunata yachachin imashnami kushilla kankakuna

(Lk. 6.20-23)

5 1Chaymanta Jesuska chay achkarunakunata rikushpan shuk luma

awapi sikarka. Chaypi tiyarishpan paytakatihukkunaka kayllayarkakuna.2Chaypina Jesuska paykunatayachachirka kasna nishpa:

3Kushilla kankichi yuyarishpakawsashpaykichika Yaya Dios mana

4 5

12

chu ruranata nishpa. Yaya Diosmikankunata yanapanka wiñayparayku

kichipa.4

paykichika. Yaya Diosmi kankunatasinchikuchinka. Uchaykichimantallakirishpaykichika Yaya Dioskankunata llakichishpa yanapanka.

5Kushilla kankichi mana piñarishpa,nima rimanakushpa kawsashpaykichika.Yaya Dioska chay mushu rurananallpapimi kankunata churanka chaypikawsanaykichipa.

6Kushilla kankichi yarkahukshinaupyanayahukshina Yaya Diospamunashkanta ruranayashpaykichika.Yaya Diosmi kankunata yanapankapaypa munashkanta rurashpakawsanaykichipa.

7

paykichika. Yaya Dioska kankunatapasyuyashpanmi llakichinka.

8Kushilla kankichi ali yuyayyurunakuna kashpaykichika. Yaya Diostariksinkichi.

9Kushilla kankichi shukwa shukwaalichak runakuna kashpaykichika. Yaya

kuna kankichi nishpa.10Kushilla kankichi runakuna

kankunata chiknishpa yankaparisichishpankuna Yaya Diospa

kaykichirayku.chi Yaya Dios kankunata yanapanka

kanpi kawsanaykichipa.11Kushilla kankichi runakuna

yankamanta millaypata kankunamantarimashpankuna kankunata chiknishpaparisichishpankuna ñukaranti llullapichurashpa rimashpankuna. 12Chasnami

ñawpa Yaya Diospa rimashkantayachachikkunatapas chiknishpankunaparisichirkakuna. Chayrayku,

chi. Shuk puncha silupi paktashpaykichi

nanta yachashpaykichi kushikuychi.

Jesuska yachachin imashnami payta katikkunaka

kawsanankuna tiyan(Mk. 9.50; Lk. 14.34-35)

13Imashnami kachiwa kachiyachinchimikunata ali kananpa, chasnallatatakankunaka runa masikichitayachachishpa yanapankichi manauchata ruranankunapa. Chamu kachikamanami alichu kachiyachinanpamikunata.chi kanchama chaypina runakunasarunankunapa.

14-15Chaymanta shuk lamparintaapichishpanchi churanchi mesa awapitukuy wasita punchayachinanpa. Chayapichirishkata mana churanchichu shukkahun ukupi. Chaymantapas shuk llaktaurku awapi kahukka mana atipanchupakanata, tukuy runakuna rikunahun.

shinami runa masikichika kankunatarikunkakuna. 16Chasna kashpaykichikaalikunallata rurashpa kawsaychi, tukuyruna masikichi rikushpankuna silupikawsak Yaya Diosta agradesishpakushichinankunapa.

Jesuska Yaya Diospa ñawpa kamachishkanta yachachin

17

nata kasushpa kawsanankunapa. Tukuychayta Yaya Diospa yachayninwayachachikkuna killkarkakuna. Ñukaka

kunapi rimashkanta ruranaynipa.

5

13

Manami shamushkanichu kankunatarimanaynipa chay killkashkankunatamanana kasushpa kawsanaykichipa.

18 . Tukuy chay YayaDiospa yachachishkanta kankuna alitakasunaykichi tiyan kay allpa kay siluchinkarinankama. Tukuy rimashkankapaktarinkami. Nima shuk paypashiminka yanka nishpa kanchu.

19Kankuna mana imananchu nishpashuklla Yaya Diospa kamachishkantamana kasushpaykichika chaymantashuk runakunatapas chasnallatataruranankunapa yachachishpaykichikaYaya Diospa kamachinanpi tukuymantamana valikchu kankichi.Diospa kamachishkanta alita kasushpa

kichika Yaya Diospa kamachinanpitukuymanta ashwan valik kankichi.

20Kankunata rimani, Moisespakillkashkanta yachachikkunamanta,*fariseokunamantapas Yaya Diospa

naykichi tiyan. Paykuna paktachinanchitiyan nishpa rimashpankunapas manamitukuy shunkunkunamanta pachapaktachinahunchu. Paykunamanta

kichika manami Yaya Diospa

hushkanpi kawsankichichu.

Jesuska yachachin mana shukwa shukwa piñanakushpa

kawsanamanta(Lk. 12.57-59)

21

nata rimarka:

chu. Wañuchishpaykichika apumikankunatapas kastiganan tiyan.

22Kunan ñuka kankunata rimani, runamasikichita piñarishkaykichillawa

kastigay tukunkichi. Chaymanta runa

chika *saserdotepa tantarishkan

nan tiyan. Chaymanta maykanpas runamasinta kushway wañunki nishpayuminkashpanka nina mana wañukmakachay tukunka.

23-24*Yaya Diospa wasinpi shuk imata

kipa,kaykita yuyarishpaykika manarakunayahushkaykita churahushpaykialichakriy chay piñachishkayki runawa.Chaywasha kutiy kunayahushkaykitaYaya Diosta kunaykipa.

25Shuk runata liwihushkaykimantapay piñarishpan kanta apuma

paykichira alichaychi mana apuka kantaliwishkaykimanta kastigananpa.mana atipashpayki alichanatarunantami kunka karselpi churananpa.26Chaymantaka manami llukshinkichutukuy liwishkaykita paganaykikama.

Jesuska yachachin mana shukpa warminta munarishpa

kawsanamanta27Kankuna yachankichi Yaya Dios ñawpa

yaya rukunchikunata rimashkanta:Nima maykan warmiyu kari shuk

warmiwa musayachun. Kusayuwarmipas ama musayachunshuk kariwa nishpa.

28Kunan ñuka kankunata rimani,maykanpas shukpa warmintamunarishpa rikushpanka ñamiyuyayninpi uchata rurashka.

29Ñawiki rikushpan kanta uchata

shina sakiy mana uchata ruranaykipa.

siluma rinaykipa, mana ishkantiñawikiwa ninama wichuy tukunaykipa.

5

14

30

panka chay makikitaka pitihukshinasakiy mana uchata ruranaykipa.

siluma rinaykipa mana ishkay makikiwaninama rinaykipa.

Jesuska yachachin warmiyukuna,kusayukuna mana sakinakunamanta

31Ñawpa yaya rukunchikunatarimarkakuna:

Kasarashka kahushpayki warmikitasakinayashpaykika konsehuma

taka manami munaninachunishpa.

32Kunan ñuka kankunata rimani,

panka ama sakiychu. Chay warmiwaalita kawsahushkaykita sakishpaykikauchatami ruranka shuk runawa. Shuk

kika uchatami ruranki. Warmipas karisakirishkawa kawsahushpanka uchatamiruran.

Jesuska yachachin shutipallata mana llullashpa rimananchipa

33Kankuna yachankichi Yaya Dios

kanta:Runakunapa puntankunapi shuk

ruranaykichita rimashpaykichi

chinaynita rimani nishpa, amallullashpa rimaychichu.

chita paktachinaykichi tiyannishpa.

34Kunan ñuka kankunata rimani,mana llullashpa tukuy uras shutipallatarimanaykichi tiyan. Chayrayku nimaima uras runakunapa puntankunapirimahushkaykichita kirichinayashpa

chay kirichinaykichi rimanakunawarimaychichu. Yanka yuyarinkichi mana

chi rimanakunapi churashpaykichikamana paktachishkaykichimanta manayapa kastigay tukunaykichita. Chasnayuyaykichipi pantachishpaykichimikankunata rimani: Nima silutachurashpa kirichina rimanakunawarimaychichu, siluka Yaya Diospakawsanan kashkanrayku maymantamitukuyta kamachin. 35Nima allpatachurashpa kirichina rimanakunawarimaychichu, kay allpaka Yaya Diospakamachinan kashkanrayku. Nima

kunawa rimaychichu, atun apu Yaya

rayku. 36Nima kankuna kikintachurashpa kirichina rimanakunawarimaychichu. Nima chukchaykichitaatipankichichu yanayachinata nimayurayachinata tukuy uras chasnallakiparinanpa, Yaya Dioslla kankunatarurashkanrayku. 37

kichika ari nishpa, ari kachun.paykichika mana nishpa, mana kachun.Chay ari chay mana nishkaykichimanta

naka millaypakunata rurachik supaypayuyachishkanmi kan.

Jesuska yachachin shuk runa ñukanchita mana alita rurashpanka

mana rantipananchipa(Lk. 6.29-30)

38Kankuna yachankichi ñawpa yayarukunchikunata rimashkankunata:

Shuk runa piñarishpan runa masinpañawinta waklichishpanka apukapaytapas chasnallatata kastiganantiyan. Chaymanta shuk runapiñarishpan runa masinpa kirunta

llatata kastiganan tiyan nishpa.

5

15

39Kunan ñuka kankunata rimani, amarantipaychu shuk runa kanta millaypatarurashpanka. Uyaykipi sakmashpankaama rantipaychu.panpas ama piñarinkichu, ashwanalichay paywa. 40Chaymanta shuk runakanta kichunayashpanka kamisaykita,kan ñukata liwiwashkanki, kamisayki

kitapas kichunayashpanka sakiy, amapiñariychu payta. 41Shuk suntalu kantarimashpanka shuk llasha wankurishkatamana pagashpa apanaykipa shukwaranka purina tuputa, ama piñariychupayta. , apashami, munashpaykikaishkay waranka purina tuputapasapasha nishpa rimay. 42Imaykitakanmanta tapuk runata mana mitsashpakuy. Imaykita prestananpa shamukrunata mana mitsashpa prestay.

Jesuska yachachin tukuy chiknik runakunata yuyananchipa

(Lk. 6.27-28, 32-36)43Kankuna yachankichi ñawpa yaya

rukunchikunata rimashkankunata: Runamasikichita yuyaychi. Kankunatachiknik runakunataka chikniychi.44Kunan ñuka kankunata rimani,kankunata chiknik runakunatakayuyaychi. Shuk runakuna kankunatawañuchinayashpankunaka Yaya Diostamañaychi paykunarayku. 45Chasna alitakawsashpaykichika silupi kawsak YayaDiospa wawankunami kankichi,payshina yuyak kahushkaykichirayku.Paymi intita llukshichin alita rurakrunakunarayku, mana alita rurakrunakunaraykupas tukuy runakunatachasnalla yuyashpa yanapananpa.Chasnallatata tamyatapas kachan

lla. 46Yachanchi llullachik runakunapasayllunkunata yuyanankunata. Kankunachasnallatata aylluykichikunallata

yuyashpaykichika paykunamanta manaashwan alitachu rurahunkichi.shina rurashpalla kawsashpaykichikaimamantata Yaya Dioska kankunatakushichinka. 47

llawa kwintak kashpaykichika shukrunakunawa mana kwintashpaykichikachay Yaya Diosta mana kirikkunamantamana ashwan alitachu rurahunkichi.Paykunapas yuyashkankuna runamasinkunallawami kwintanahun.48Imashnami silupi kawsak YayanchiDioska tukuy runakunata yuyan,

nata yuyanaykichi tiyan.

Jesuska yachachin ali ruranakunamanta

6 1Kankuna runa masikichita

chichu,kaynita rikushpankuna rimankakunayapa alita rurak runa kanaynita nishpa.Chasna tukunaykichillapa runamasikichita yanapashpaykichika silupi

chu. 2Chayrayku, shuk nima imayutayanapashpaykika ama nima pitarimaychu.nishpa rimak runakunashina.Paykunaka tantarinankuna wasikunapiñampikunapipas shukma shukmarimashpa purinahun tukuy runakuna

nata yanapashkankunata paykunataatunyachinankunapa. .Chasna yanapak runakunataka YayaDioska mananami kushichinkachu.

nallawa kiparinkakuna.3

paykika ama nima pita rimaychu, nimayuyashkayki amiguykita kwintaychuyanapashkaykimanta. 4Chunllalla

5 6

16

rurashpaykika Yaya Dioska chay nimapi yachashkan rurashkaykita rikushpanalita rurashkaykimanta kantakushichinka.

Jesuska yachachin imashnami Yaya Diosta mañashunchi

(Lk. 11.2-4)5

kichika ama ruraychichu chay yankanishpa rimak runakunashina,kunami kirichinayanahun alita kasukmikani nishpa. Paykunaka tantarinawasikunapi, ñampikunapipas tukuy

pankuna Yaya Diosta mañanahun.Chasna ruranahun runa masinkuna

napa, chay Yaya Diosta mañak runaalita kasukmi nishpa. .Chasna rurak runakunataka YayaDioska mananami kushichinkachu.

nallawa kiparinkakuna.6Yaya Diosta mañanayashpaykika

kwartuykipi yaykuy. Punkuta tapashpasapallayki Yaya Diosta mañay. Payka

kaykita uyanmi. Chasna nima piyachashkan mañashkaykita rikushpanalita mañashkaykimanta kantakushichinka.

7

shina mañaychichu. Paykunaka yankadiosninkunata mañanahun chayshimikunallata achka kuti rimashpa.Chasna mañashpankuna yuyarinahundiosninkuna paykunata ashwan alitauyanankunata. 8Kankunaka Yaya Diostamañahushpaykichika ama paykunashinaruraychichu. Manarapas Yaya Diostamañahushpaykichira paymi yachantukuy munahushkaykichita.

9Chayrayku kasna rimashpamañaychi:

Yaya Dios,chika.

Silupi kawsak kashpayki yanapaytukuy runakuna kan yapa alikanaykita yuyanankunapa.

10 Kay allpata ali kamachinaykitaruray.

Imashnami silupi munashkaykitaruranahun,tata kay allpapipas runakunamunashkaykita rurashpakawsanankunapa.

11 Karan puncha ñukanchita kuymikunanchita.

12 Llakichiy ñukanchita mana alitarurashkanchikunamanta.

Imashnami ñukanchikuna runamasinchikunata llakichinchi

kankunamanta, chasnallatatañukanchitapas llakichiy.

13 .

nishpa pay ñukanchita sinchitakamashpan mana alikunatarurananchipa.

tukuy mana alikunamanta.Chasna kachun.

14Kankuna runa masikichikunatallakichishpaykichika kankunata manaalita rurashkankunamanta, silupikawsak Yayanchimi kankunatapastukuy millaypata rurashkaykichimantallakichinka. 15Kankuna runa masikichitamana llakichishpaykichika Yayanchikamanami kankunataka llakichinkachuuchaykichikunamanta.

Jesuska yachachin imashnami mana mikushpa Yaya Diosta

kushichishunchi16Kankuna Yaya Diosta yuyarishpa

maykan punchami mana mikushpakahushpaykichika ama uyaykichika

6

17

llakirishkashina kachun, chay yanka nishparimak runakunapashina.kuna tukuy runakuna yachanankunapayarkay wiksa chishiyahushkankunatallakirishka uyayu tukunahun.uyawaychi. Chasna rurak runakunatakaYaya Dioska mananami kushichinkachu.

llawa kiparinkakuna.17-18Mana mikushpa Yaya Diosta

mañahushpaykichika uyaykichita alitamayllaychi, chukchaykichita alitañakchariychi kushilla rikurinaykichipa,nima pi yachananpa mana mikushpakahushkaykichita. Yaya Diosllayachachun chasna kahushkaykichita.

manta kankunata kushichinka.

Jesuska yachachin silupi kahuk sumakunata munashpa

kawsananchipa(Lk. 12.33-34)

19Kay allpapira kawsahushpaykichiama imaykichikunata mirachishpakawsaychichu. Shuk imakunatakumehenkunaka mikunahun, shukimakunaka ismunahun. Chaymanta

kuna imaykichikunata apanahun.20

kawsaychi tukuy chay silupi kahuksumakunata apinaykichipa. Chaypinima shukta kumehen mikunchu, nimashuk ismunchu, nima shuwakunayaykunahunchu apanankunapa. 21

rayku alita yuyariychi imatata ashwantamunankichi. Imaykichikunatamirachishpa kawsahushpaykichikachayllatami yuyarinkichi tukuyshunkuykichimanta pacha. Yaya Diospa

kichika tukuy shunkuykichimanta pachapayllatami yuyankichi.

Jesuska yachachin punchapishina kawsananchipa(Lk. 11.34-36)

22-23Ñawinchika ñukanchiraykupunchata rikuchikmi. Ñawikichi alikashpanka alita rikuk punchapipurihushkashina kawsankichi.chi mana ali kashpanka amsapipurihushkashina kawsankichi. Tukuykankunapi punchata rikuchikshinatukuyta alita riksichik asirtachikkashkaka waklishpa amsashinatukushka kashpanka nima imataasirtashpa yapa manchaypa amsa tutapipurihushkashinami kawsankichi.

Jesuska yachachin mana kullkiraykulla yuyarishpa

kawsananchipa(Lk. 16.13)

24Nima maykan kamachishkan runaatipanchu chay ratulla ishkaypatroyninrayku tarawanata. Shukllatakasunan tiyan. Shuk patroyninta

chu.nami kankichi. Kullkita munashpalla

chinachu Yaya Diosta kasushpakawsanata.

Jesuska yachachin Yaya Dios wawankunata kuyrananmanta

(Lk. 12.22-31)25Chayraykumi kankunata rimani,

ama muspariychichu, ¿imatashimikusha,nipa? nishpa.manta ashwan valik kan. Chasnallatataama yuyariychichu ¿sha? nishpa.manta ashwan valik kan. 26Rikuychi,imashnami pishkukunaka pawashpakawsanahun. Paykunaka nima shuk

6

18

napa.naka tiyanchu pallashkankunatawakaychanankunapa. Mana nima shukmuyuta tarpushpankunapas silupikawsak Yaya Diosmi paykunataka

napa.pishkukunamanta pasatami yuyan,tukuy munashkaykichita kun. 27

mantapas kawsanaykichita yapayuyarishpaykichipas nima shuk urataatipankichichu mirachinata.

28

chika ¿imaraykuta musparinkichiimawami llachapaynita rantisha nishpa?Rikuychi chay suma sisakunata,imashnami wiñanahun. Paykunakanima tarawanahunchu,hunchu llachapankunarayku. Mana

shina kanahun. 29Ñawpa atun apuSalomón wañupa yapa suma alichurarishkanmanta chay sisakunakaashwan alita rikurinahun. 30

naka chakirinalla, rupachinallakashpankunapas Yaya Dios sumasisayukunata ruran.chi ¿imaraykuta mana kirinkichichuYaya Dios kankunataka ashwan alitakuyrananta? 31Yaya Dioska kiwa

tami yuyan. Chayrayku amamusparishpa kawsaychichu, imatashimikusha, imatashi upyasha, imatashichurarisha nishpa. 32Yaya Diosta manariksik runakunami chasna yuyaywakawsanahun.shina kawsaychichu.paka tiyanmi alita kuyrak silupi kawsakYayaykichi Dios. Paymi alita yachanimakunami pishin kankunapaka.33Chayrayku tukuy shunkuykichimantapacha munaychi Yaya Dios kankunatakamachinanta, paypa munashkanta

rurashpa kawsanatapas. Chasnakawsashpaykichimi payka tukuymunashkaykichitapas kankunata kunka.34Tukuy puncha Yaya Dios yanapak

chu kayaka imashi pasawanka nishpa.

chika payka yanapankallami. Chasna

chu kayarayku, kayawasharaykupas.

Jesuska yachachin mana shuk runamanta mana alichu kanki

nishpa rimananchipa(Lk. 6.37-38,41-42)

7 1

rimaychichu payka mana alichukan nishpa. Chasna rimashpaykichikaYaya Dioska kankunamantapas rimankapaykunaka mana alichu kanahunnishpa. 2Imamantachari kankuna runamasikichimanta rimankichi payka manaalichu kan nishpa chaymantallatatamiYaya Dioska kankunamantapas rimankapaykuna mana alichu kanahun nishpa.Imashnami kankuna munankichi runamasikichi kastigay tukunanta,tatami kankunapas kastigay tukunkichi.Maykantachari kankuna chapankichi

llatatami Yaya Dioska kankunatapastapunka. 3-5Runa masikichipa ñawinpishuk uchilla susyastu tiyamaka, shukratu rikunkichima.kikin ñawikichipi ashwan atun susyatiyamaka, mana rikunkichimachu.Ñawikichipi ashwan atun susyatiyamaka runa masikichipa ñawinpikahukmanta, mana alichu kama paytarimanaykichipa ñawikimanta susyatasurkushara nishpa. Chasna rurankimakakan kikintami llullachirinkima.puntiru kan kikinpa ñawikimantarachay atun susyata surkuy. Chaymantaalita rikushpayki runa masikipa

6 7

19

ñawinmanta chay uchillastu susyatasurkuy. Chasnallatata puntiru kankikinpa uchaykita sakinayki tiyan.Chaypirami atipankichi runa masikitakunanata paypa uchanta sakinanpa.

6Chaymanta Yaya Diospa shimintaama yachachiychichu mana kasunayakrunakunata.nashina, kuchikunashina manayuyayyuchu kanahun. Paykunatayachachishpaykichika yapa chaniyu

shina kankichima kuchikunaka sarusaru ruranankunapa. Chasnallatata shukrunakuna Yaya Diospa shiminta manamunanahunchu, nima uchillastuta.Paypa shiminka yapa chaniyushinakashpanpas paykuna mana valichishpaasichinahun. Kankunata chiknishpapiñarinahun. Chayrayku maykankunamiYaya Diospa shiminta munanahun,paykunallata yachachiychi.

Jesuska yachachin tukuy munashkanchita Yaya Diosta

mañashpa tapunanchipa(Lk. 11.9-13, 6.31)

7Yaya Diosta tapushpaykichika paykamunashkaykichita kunkami.chika Yaya Diosta, payta tarinkichimi.Silupi yaykunayashpa punkunpikayashpaykichika Yaya Dioskapaskankami. 8Maykanmi tapun, paytakakunkami. Maykanmi maskan, tarinkami.Maykanmi punkupi kayan, payraykukapaskankami. 9 .chi panta tapushpanka kankunaka manarumita kunkichimachu mikunanpa.10

yata kunkichimachu mikunanpa.11Kankuna mana alita rurashpa

chita alikunallata kunkichi.

tami kunka payta tapushpaykichika.

12Kankuna munashpaykichika runa

kunapa,rayku alita ruraychi. ChasnallatataMoisespa killkashkanta yachachikkuna,

napas ñawpamanta pacha ñukanchitayachachirkakuna.

Jesuska yachachin Yaya Diosta katihushpanchi ñañu ñampita

purihukshina kananchita(Lk. 13.24)

13Kankuna ñañu punkutashinayaykuychi.kikinpa munashkankunallata rurashpakawsanahun.shina yaykushpa anchu ñampipipurihukshina kanahun. Chay anchuñampipi purihukshina kashpankunanina mana wañukma paktankakuna.14Chaymanta mana achka runakunachuYaya Diospa munashkanta rurashpakawsanahun.

hun. Chay ñañu ñampipi purihukshinakashpankuna Yaya Diospa kawsananpipaktankakuna.

Jesuska yachachin llullachik runakunamanta kuyrarinanchipa

(Lk. 6.43-44)15Kankunaka alita kuyrariychi

llullachishpa yachachikkunamanta.Paykunaka Yaya Diospa rimashkantaalita yachachihunchi nishpa YayaDiosta alita kasukshina rikurinahun.Chasna kashpanpas mana tukuyshunkunkunamanta pachachu paytakatinahun. Chayrayku mana aliyuyayyu kashpankuna kankunatapantachichinkakuna manana paytakasushpa kawsanaykichipa. 16Chasna

7

20

mantami riksinkichi. Rikuychi, millaypakasha kaspika mana muyuyamachu alimuyuta.chu mishki mikuna muyuta. 17Shuk alikaspika ali muyullata muyuyan.Millaypa kaspika mana mikuypamillaypa muyuta muyuyan. 18

kaspika mana atipanchu muyuyanatamillaypa muyuta. Nima millaypakaspika atipanchu muyuyanata alimuyuta. 19

taka pitishpa ninama wichunchi, manaalita muyuyashkanrayku. 20Chayrayku

tami riksinkichi ali yachachikkunachukanahun manachu.

Jesuska yachachin Yaya Diosta kasushpa kawsak runakunalla

siluma rinankunata(Lk. 13.25-27)

21Maykankunami Yayayni Jesús,Yayayni Jesús yanka nishpa rimanahun,

manta pacha katihushpankunakachaykunaka Yaya Diospa kamachishkantukushpa paypa ali kamachihushkanpimanami kawsankakunachu.maykankunami ruranahun Yayaynipamunananta,hushkanpi kawsankakuna. 22Ñukashamuhushkayni puncha rimasha,maykankunami siluma rinkakuna,maykankunami mana rinkakunachu.

kakuna: Yayayni Jesús, Yayayni Jesús,

kanchi, kanpa shutikita rimashpasupaykunata llukshichirkanchi.Chaymanta kanpa shutikita rimashpaatun yachaywa achka ruranakunatarurashkanchi nishpa. 23Chaypinapaykunata aynisha: Kankunaka yankallullashpa shutinipi rimarkankichi.Mana ñukata katiwashkankichichu.

Millaypata rurakkuna kashpaykichimana runaynikunachu kankichi. Chasnakashpaykichi anchuriychi ñukamantanishpa.

Jesuska ishkay runakuna wasita rurashkankunamanta yuyachishpa

yachachin(Mk. 1.22; Lk. 6.47-49)

24Maykanmi rimashkaynita alitakasushpa kawsan, chaymi shuk alitayuyarik runashina kan. Chay runakaluma awapi uchkukunata allashpanorkonta sumakta shayachishpan wasintarurashka. 25Sinchita tamyashpan yakuuntayka shamushpan sinchi wayrawasinta waktashpan mana urmankachu,luma awapi orkonkunaka sumaktashayachirishka kashkanrayku.

26Maykanmi rimashkaynita manakasunchu, chaymi shuk mana alitayuyarik runashina kan. Payka wasintaruran tiyupi, mana yapa ukutaallashpan urkunkunata shayachin.27Sinchita tamyashpan yaku untaykashamushpan wayraka chay wasitawaktashpan utkalla urman. Chasnaurmashpan paki paki tukun.

28-29

kuna paykunapura rimarkakuna: KayJesuska Yaya Diospa yachayninwamiyachachin. Tukuy kay Moisespakillkashkanta yachachikkunamantayapa alitami ñukanchita yachachinnishpa.

Jesuska aycha ismuchik unkuyyu runata ampirka

(Mk. 1.40-45; Lk. 5.12-16)

8 1

muhushpan achka runakuna paytakatirkakuna. 2Chasnallapi shuk aychaismuchik unkuyyu runaka, nima pitakayllayanata atipashpantata Jesusta

7 8

21

kayllayarka. Puntanpi kunkurishpanrimarka:Yaya Jesús, yachani ampinata

atipawanaykita. Kanrayku ali kashpankay unkuynimanta ampiway,payni kuti atipanaynipa tantayllakawsanata aylluynikunawa nishpa.

3Chaypina Jesuska chay runatakamakinwa llankashpan nirka:

, munanimi. Ñami ampirishkanki.Chasna nishkanllawa chay runaka

tukuy unkuyninmanta ampirishkakarka. 4Chaymantapas rimarka:

ampishkaynimanta. Kunanka *tellama riy ampirishkaykita rikunanpa.

kanpi kamachishkatashina ruray, YayaDiosta kunayki kashkata apashpachurak rinki.tami tukuy runakuna yachankakunaunkushkaykimanta ampirishkaykita.

Jesuska shuk romano kapitanpa runanta ampirka

(Lk. 7.1-10)5Kapernaum llaktapi paktashpan shuk

kapitan Jesusta kayllayarka. Payka*Roma llaktamanta suntalunkunatakamachik karka. Chaypi Jesusta tapurkayanapananpa:

6Yachachik, shuk runaynimi wasinipiyapa unkushkalla kawsan. Manakuyurinata atipanchu. Yapa nanaywaparisishpa kawsan.

7Chaypi Jesuska aynirka:Wasikima rishpayni paytaka ampisha.8Chaypina chay kapitanka Jesusta

aynirka:Yachachik, ñukaka mana nima

imachu kani wasinipi yaykunaykipa.Kaymantalla rimashpayki atipankimirunaynita ampinata. 9Ñukapapas

napa. Paykuna kamachiwashpankuna

kasunayni tiyan. Chasnallatata ñukasuntaluynikunata kamachishpaynipaykunapas kasuwanankuna tiyan. Shuk

payni kunalla kasushpa rin. Shuktakayashpayni utkalla kasushpan shamun.Chaymanta shuk runaynita imatapasrurananpa rimashpaynika kunalla ruran.Chasnallatatami shuk shimillawaatipanki anchuchinata unkuyta chayrunaynimanta.

10Chay kapitan chasna rimashpanJesuska yapa kushikurka. Chaymantatukuy chay katihukkunata rimarka:Kankunata rimani,

namanta nima maykan ñukata tukuyshunkunmanta pacha kiriwashkantatarishkanichu kay *romano runatashina.Ñukanchi israel runakuna Yaya Diospaakllashkankuna kashpanchitata kankunakamana kay runashinachu kiriwankichi.11Chayrayku kankunata rimani, shukpunchami Yaya Dioska tukuy paytakirikkunallata, mana israel runakuna

manta, inti yaykunamantapas. Chaypi,

Isaakwa, Jakobwa pakta Yaya Diospa

kuna mikunankunapa. 12Ñukanchi israelrunakuna Yaya Diospa akllashkankuna

kuna kananchipa, achka kankunamantañukata mana kirishkankunarayku

kuna.kuna, piñaywa kirunkunata kanirinkakunanishpa.

13Chaypina kapitanta rimarka:Tukuy shunkuykimanta pacha ñukata

kani. Chayrayku kutiy wasikima nishpa.Chasna rimashkanllapi chay romano

kapitanpa runanka ña ampirishkakarka.

8

22

Jesuska ampirka Pedropa warminpa mamanta

(Mk. 1.29-31; Lk. 4.38-39)14Chaymanta Jesuska Pedropa

wasinma rirka. Chaypi Pedropa

rawa sirihukta. 15Chaypina Jesuskachay warmipa makinta llankashpankalinturanka pasapurka. Chay ratulla

pas upyachirka kararka.

Jesuska achka unkushka runakunata ampirka

(Mk. 1.32-34; Lk. 4.40-41)16Ña amsayahushkanpi achka supay

yaykushka runakunata pushamurkakunaJesusma.llawa chay supaykunataka llukshichirka.Unkushka runakunatapas tukuyta ampirka.

17Chasna Yaya Diospa yachayninwayachachik Isaias ñawpa paymantakillkarka:

Pay kikin parisishpan nanaykunata,unkuyninchikunamanta ampiytukushunchi.kunamanta ñukanchitaaliyachinka nishpa.

Chay killkashkanpi rimashkanshina

manta ampirka.

Shuk runakuna Jesusta katinayarkakuna

(Lk. 9.57-62)18Shuk puncha kutikashka achka

kuna. Jesuska paykunata rikushpanrunankunata rimarka:

nishpa.19Manara botipi yaykuhushpankunara

Moisespa killkashkanta shuk yachachikJesusta kayllayashpan rimarka:

Yachachik, maytapas rishpayki kantakatisha nishpa.

20Jesuska payta aynirka:¿

wanki? Rimashkaykichi, mahaskunapatiyan uchkunkunaka. Pishkukunapapas

hun. Ñuka Yaya Diospa KachashkanRunaka mana wasiyuchu kani maypimisamasha.

21Chaypina Jesusta shuk katik runapayta rimarka:Yachachik, kanwa rinayashpaynipas

manara atipanichu kunallaka. Yayaynita

kama. Paypa aychanta allarishka urkuuchkupi churashpa tapashkayniwashakanwa risha.

22Chasna rimashpan Jesuska manamunarkachu.Kunalla aku ñukawa rishu. Sakiy Yaya

Diospa shiminta mana kasunayakrunakunaka wañushkankunata urkuuchkupi churashpa tapanankunapa.Yayayki wañushpanka paykunamipaypa aychanta uchkupi churashpatapankakuna nishpa.

Jesuska sinchi wayra ulastapas kasillayachirka

(Mk. 4.35-41; Lk. 8.22-25)23Chasna kwintashkankunawasha

Jesuska runankunawa pakta shuk botipiuraykurkakuna kuchata chimpanankunapa.24Chimpahushkankunapi kunkaymantaatun wayra shamurka. Chay wayraka yapasinchita wayrahushpan atun ulaskunashayarirkakuna. Botinkunapi yakukauntarihushpan ña tikranayarkakuna. Chayyaku wayrawa yapa ulasyahushpanpasJesuska botipi puñurayahurka. 25Chaypina

kuna likchachirkakuna Jesusta.¡Yaya Jesús, kishpichiy ñukanchita!

¡Ñami tikrahunchi!

8

23

26Jesuska aynirka:¿

hunkichi? ¿Kunankamachu manaratukuy shunkuykichimanta pacha ñukapisinchikunkichi?Chaymanta Jesuska atarishpan chay

wayrata yakutapas sinchi shimiwa rimarka:¡Kasillayay wayra! ¡Kasillayay ulas!Chasna rimashkanllawa pasarirka

wayraka, ulaspas mana ulasyarkanachu.27

rishpa tapunakurkakuna paykunapura:Pishi kan kay runaka.

llawa wayra yakupas kasushpakasillayanahun.

Jesuska supayyashkarunakunata ampirka

(Mk. 5.1-20; Lk. 8.26-39)28Chaymanta chay atun kuchata

nawa paktarkakuna *Gadara llaktakuchupi. Paktashpankuna ishkaysupayyashka runakuna kallpashpakayllayarkakuna.nahun urku uchkupi,kakunata churashka karkakuna chaypi.Supayyashka kashpankuna yapapiñaywa manchaypa karkakuna,chayrayku nima pi atipapayanahunchuchay ñampita purinata. 29Chay ishkayruna Jesusta kayllayashpankunasinchita kaparishpa rimarkakuna:Yaya Diospa Wawan Jesús, amara

ñukanchita kastigayrachu. Manara chaykastigana punchaka paktarishkarachunishpa.

30Mana karupichu achka kuchikunakamikuhlla karkakuna. 31Chaypina chayrunakunapi kawsak supaykunakaJesusta tapurkakuna:Kay runakunamanta ñukanchita

llukshichihushpaykika kachay ñukanchitachay kuchikunapi kawsananchipa.

32Jesuska aynirka:

, riychi.Chasna rimashkanllawa chay

manta llukshishpankuna kuchikunapinayaykuk rirkakuna. Chasnallapi tukuychay kuchikunaka waykuma kallpashpapultyarkakuna lumamanta yakuma.Chaypina chinkarirkakuna.

33Chayta rikushpankuna kuchikunatakuyrak runakunaka yapa mancharirkakuna.Manchaywa kallparkakuna llaktankunama.Chaypi paktashpankuna tukuy runamasinkunata kwintarkakuna imashnamiJesuska chay supayyashka runakunataampishka nishpa. Kuchikuna yakupi

kuna. 34Chayta uyashpankuna tukuy chay

manta llukshishpankuna Jesusta rikukrirkakuna.kuna:Yachachik, munanchi llukshinaykipa

kay allpanchimanta,nata chinkachishkaykirayku nishpa.

Jesuska shuk runata chakichik unkuymanta ampirka

(Mk. 2.1-12; Lk. 5.17-26)

9 1Chaymanta Jesuska runankunawabotipi uraykushpankuna kuti chay

atun kuchata chimparkakuna. Chaypipaktarkakuna paypa llaktanma. 2Chaypinashuk runakuna shuk chakichik unkuyyurunata llanchamanpi apamurkakunaJesusma. Chay unkushkata apamukrunakunaka tukuy shunkunkunamantapacha kirishpankuna yuyarirkakuna Jesúschay unkushkata ampinanta nishpa.Chaypi Jesuska paykunata rikushpankirihushkankunata yacharka. Manaraampihushpan chay unkushkata rimarka:Sinchikuriy wawki,

namanta llakichirishkami kanki nishpa.3Chayta uyashpankuna Moisespa

killkashkanta shuk yachachikkuna yapa

8 9

24

piñarishpa yuyarirkakuna, kay runaka

hun. Yaya Diosshina tukunayashpa kay

manta llakichihushkanta.4Jesuska yuyarihushkankunata

yachashpan paykunata rimarka:¿Imaraykutaya chasna yuyarihunkichi

ñukamanta? 5Kay runataka rimashkanimiuchaykikunamanta llakichirishkami kankinishpa. Chasna rimashpayni manayachankichichu shutipa llakichishkachumanachu nishpa. Ñuka kay unkushkatarimaynima atariy, puriy nishpa. Pay alitapurishpanna yachankichima ñuka paytaampishkaynita. 6Yachanaykichipa ñukaYaya Diospa Kachashkan Runa paypayachayninwa runakunata uchankunamantallakichinaynita kay allpapi, kunalla kayunkushkata ampisha.Chasna rimashpan chay unkushkata

rimarka:. Llanchamaykita apishpayki

kutiy wasikima.7Jesús chasna rimashpan chay runaka

ampirishka atarirka, llanchamantaapishpan wasinma kutirka.

8Chayta rikushpankuna runakunakayapa mancharirkakuna. Yaya Diostakushichishpa rimarkakuna: Yaya Dios,

kita kushkaykirayku unkushkakunataampinanpa.

Jesuska Mateota kayarka(Mk. 2.13-17; Lk. 5.27-32)

9Chaymanta Jesuska llaktanmantallukshishpan purihushkanpi ñuka *Mateotarikuwarka. Kullkita kobrana wasipitiyarishpayni *impuestuta kobrapayarkani*romano tukuymanta atun apurayku.Chaypina Jesuska rikuwashpan rimawarka:Mateo, shamuy katiway.Chasna rimawashpan atarishpayni

Jesusta katirkanina. 10Chaymanta Jesusta

payta katihukkunawa pakta pusharkaniwasinima chaypi mikunanchipa. Chaypimikuhushpanchi achka *Roma llaktarayku*impuestuta kobrak masinikuna,tapas shuk millaypata rurak runakunashamurkakuna,pankuna mikunankunapa. 11Chaypina*fariseokunaka rikuhurkakuna Jesustañukanchi millaypata rurak runakunawapakta mikuhushkanta. Chaypina paytakatikkunata tapurkakuna:¿Imaraykuta kankunata yachachikka

impuestuta kobrakkunawa,shina mana alita rurak runakunawapasmikuhun?

12Jesús chayta uyashpan paykunatayachachirka shuk yuyarinawa:Rikuychi,

chu ampikta.ampikta munanahun ampirinankunapa.13Yuyariychi imatata Yaya Dioskarimanayan killkachishkanpi kasna nishpan:

Manami munanichu wiwakunatawañuchishpa kuwanaykichitañukata kushichiwanaykichipa,

chita.

kanichu yanapanaynipa maykanmi rimanmana uchayuchu kani nishpa.

nipa Yaya Diostana kasunankunapa.

Jesuska yachachin payta katikkuna ñawpa katishkankunata manana

atipanankunata katinata(Mk. 2.18-22; Lk. 5.33-39)

14Chaymanta Bawtisak Juantakatikkunaka Jesusta kayllayashpankunatapurkakuna:Ñukanchi, *fariseokunapas achka

punchakuna mana mikushpa YayaDiosta mañanchi.

9

25

lla. ¿Imaraykutaya mana ñukanchishinashuk shuk punchakuna mana mikushpaYaya Diosta mañanahunchu? nishpa.

15Jesuska paykunata aynirka:Rikuychi,

panka kayan tukuy ayllunkunata kushillatantarishpa paywa pakta mikunankunapa.¿Chasnaka chay kayashkankunakallakirishkachu kanahuma? Mana.shuk puncha kuntrankunaka chay mushuwarmiyahushkata anchuchishpankunachay puncha shuti yapa llakirishpa shukpunchakuna mana mikunkakunachunishpa. Chasna Jesuska rimarka pay kikinchay mushu warmiyahushkashinakashkanta yuyachishpa.

16Chaymanta Jesuska ashwantapaykunata asirtachinayashpan rimarka:Shuk yapa likirishka mawka kamisatamana rimintanchimachu shuk mushullachapawa. Chasna chay mushuwa

tami likirin.17Chasnallatatami mushu *

hushkata mana churanchimachu shukmawka karamanta rurarishka bulsapi.Chay vinu urtiyashpan putskurihushpankamawka karaka tukyashpan vinuka talirin.Ishkanti mana valinahunnachu. Chayraykumushu vinuta mushu karamanta rurarishkabulsapi churanchi. Chasnaka ishkantimimana waklinkachu.Ñukaka Yaya Diospa mushu shimintami

yachachihuni.

kuna. Kankunaka katinaykichi tiyan kaymushu yachachihushkaynitana. Manaatipankichichu chapuchinata chay ñawpayachakushkaykichiwa.

Jesuska Jairopa shipaswawanta kawsachirka

(Mk. 5.21-43; Lk. 8.40-56)18

hushkanllapi,

napa shuk tantarinanchi wasipikamachik payta kayllayarka. PaykaJesuspa puntanpi kunkurishpa tapurka:Kunalla wawaynika wañushka.

Chasna wañushka kashpanpas kankañukawa wasinima rishpaykikamakikiwa llankashpaykimi wawaynikakawsarinka nishpa.

19Jesuska atarishpan ñukanchirunankunawa pakta chay apupawasinma rirka. 20

chipi, shuk unkushka warmi Jesustawashanmanta kayllayarka. Paykachunka ishkay watata unkushka karka.

yan.manta churarishkanta llankarka.21Jesuspa churarishkanpa shiminllatallankashpaynimi ampirisha nishpayuyarirka. 22Chasna chay warmikayuyarishpa llankashpan Jesuskawashanma tikrarishpan payta rikurka.Chaypina llakichishpan rimarka:Pani, kushikuy.

manta pacha kiriwashkaykiraykuampirishka kanki.Chayllata rimashpan chay unkushka

warmika ampirirka.23Chasna ampishkanwasha Jesuska

paktarka chay kamachikpa wasinpi.Chaypi achka runakuna sinchitakaparishpa wakahurkakuna. Kenatapukuk runakunaka chaparkakuna chaywañushkata urku uchkupi churashpatapak rinankunapa. 24Tukuy paykunatarikushpan Jesuska rimarka:Llukshiychi kaymanta. Kay shipaska

manami wañushkachu, puñuhunmi.

naka Jesusta asichirkakuna. 25ChaypinaJesuska tukuy chay runakunatakanchama llukshichirka. Chaymantayaykushpan chay shipasta makinmantaapirka. Chaypina chay shipaskaatarirka. 26Chaymanta tukuy chay

9

26

llaktakunapi kawsak runakunaka Jesúschay shipasta kawsachishkanmantayacharkakuna.

Jesuska ishkaywisku runata ampirka

27Jesús chay apupa wasinmantallukshishpan ishkay wisku runakunasinchita kayashpa katirkakuna:¡Davidpa Miraymanta Kishpichik,

llakichiy ñukanchita! nishpa.28Jesús shuk wasima yaykushpan

kuna. Kayllayashpankuna Jesuskapaykunata tapurka:¿Kirinkichichu ñuka kankunata

ampinaynita?, kirinchimi nishpa

aynirkakuna.29Chaypina Jesuska ñawinkunata

llankashpan rimarka:Tukuy shunkuykichimanta pacha

kiriwashkaykichirayku ampirishkakiparinkichi.

30Chasna rimashpan chay ishkayrunakunaka alitana rikurkakuna.Chaypina Jesuska paykunata alitakunarka:Nima pita kwintankichichu ñuka

kankunata ampishkaynimanta.31Chasna kunashpanpas paykunaka

napi kawsak runakunata imashnamiJesuska paykunata ampishka nishpa.

Jesuska mana rimanata atipak runata ampirka

32

kunawasha shuk runata Jesusmaapamurkakuna. Chay runaka supayyaykushka kashpan mana atiparkachurimanata. 33Jesuska supayta chayrunamanta llukshichishpan chaypirachay runaka atiparka rimanata. Chaytarikushpankuna chay runakunaka

mancharishpankuna rimarkakunapaykunapura:Nima ima uras rikushkanchichu

chasna ampik runata kay Israelallpanchipi.

34Chaypina *kuna:Kay ampik runaka supaykunapa

apunpa yachayninwa supaykunatallukshichin nishpa.Jesusta chiknishpankuna chasna

rimarkakuna.

Jesuska runakunata llakichirka35Chaymanta Jesuska shuk llaktama

shuk llaktama purirka tantarinankunawasikunapi runakunata yachachinanpakay suma ali shimita Yaya Diospa ali

manta. Chasna yachachihushpan

yarka.36Jesuska chay achka runakunata

rikuhushpan paykunata llakichirka,paykuna mana amuyu shikwarishka

kuna. 37Chaypina ñukanchita rimarka:Kay runakuna ña pallanapa pukushkamuyukunashina kahunkuna. Chasnakashpanpas Yaya Diospa shimintayachachikkunaka mana achkachu

napa. 38Chayrayku Yaya Diostamañaychi, paypa wawankunata tukuyllaktakunama kachananpa, runakunatayachachik rinankunapa.

Jesuska chunka ishkayta akllarka kachanan runankuna kanankunapa

(Mk. 3.13-19; Lk. 6.12-16)

10 1Chaymanta Jesuska ñukanchichunka ishkay akllashkan

runankunata kayashpan rimarka:

9 10

27

Kunan ñuka Yaya Diospa yachaynintakankunata kusha tukuy supaykunatallukshichinaykichipa runakunamanta.Chaymantapas atipankichi ampinatarunakunata tukuy unkuykunamantaparisinakunamantapas nishpa.

2Jesús *apostolnikuna kankichinishpa chunka ishkay akllashkanpashutinkunaka karkakuna: Simón,maykantami Jesuska shutiyachirkaPedro; ;*kuna; 3-4Felipe, Bartolomé, , ñuka*Mateo. Ñawpa karkani *impuestutakobrak *romano tukuymanta atunapurayku.wawan; *Tadeo, Simón, maykantamirimapayarkakuna *Selote.pas Judas Iskariote,sha Jesusta apichinan karka.

Jesuska chunka ishkay akllashkankunata kacharka Yaya

Diospa kamachinanmanta yachachinankunapa(Mk. 6.7-13; Lk. 9.1-6)

5Jesuska ñukanchi chunka ishkay

nama kachahushpan rimarka:

kunallapi.runakunapa llaktankunamaka, nima*chichu. 6Israel masinchikunallatayachachik riychi. Paykunaka manaamuyu obehakuna pantashkashinamikahunkuna.

7

hun Yaya Diospa ali kamachinanka kayallpapi nishpa. 8

paykichi unkushkakunata ampiychi,wañushkakunata kawsachiychi, aychaismuchik unkuyyu runakunataampiychi,manta supaykunata llukshichiychi. Yaya

panmi tukuy chaykunata atipankichiruranata. Yaya Dios kankunata yankayanapashkanrayku, kankunapas nima

chi runakunamanta.9Chay ñampita rihushkaykichipi nima

kullkita apaychichu, 10nima bulsata, nimaashwan shuk churarinaykichita, nima

chita, nima ashwan shuk tulaykichitaapankichichu. Chay churarishkaykichillawariychi. Runakunata yanapashpaykichiyachachishpaykichi paykunapas kankunatakaranankuna tiyan.

11Maykan llaktapi paktashpaykichimaskaychi shuk wasi amuta, maykanmikankunata ali yuyaywa kayanka. Paypawasinpi kipariychi shuk llaktamarinaykichi punchakama. 12Chay runapawasinpi yaykuhushpaykichi saludaychitukuy chay wasipi kawsak runakunata.13

naka Yaya Dios paykunata yanapanka.Mana alita kayashpankunaka Yaya Diosmana paykunata yanapankachu. 14Chay

pankunaka llukshiychi chay wasimantachay llaktamantapas. Llukshihushpaykichi

kami,kichirayku nishpa. 15 . Shukpunchami Yaya Dioska tukuy runakunatatapunka rurashkankunamanta. Chaytapunan punchami Yaya Dioska ñawpaSodoma llaktapi Gomorra llaktapi kawsakrunakunata kastigashkanmanta pasatamichay mana kasunayak runakunatakastiganka.

Jesuspa runankuna chikniy tukunankunamanta riman

16Chaymanta Jesuska rimarka:Rikuychi, ñuka kankunata kachani

10

28

obehakunatashina sacha allkukunachawpipi. Chayrayku yapa yachaywa,ali yuyayllawa kawsaychi. 17Kuyrariychikankunata chiknik runakunamanta.Paykuna kankunata apishpa apukunamapushankakuna kastigachinankunapa.

paykichika kankunata asutichinkakuna.18

kumi chay runakunaka kankunata

kuna. Shukkunata kankunamanta

kuna. Chasna apirishka tukushpaykichitukuy paykunata,

chi tiyan. 19Chay apukunama kankunata

chichu, imatashi rimasha, imashnashiaynisha nishpa. Yaya DiospaEspiritunmi kankunata chay urasyuyachinka imatami rimanaykichi tiyannishpa. 20

panmi atipankichi tukuy apukunataayninata. Manami kankuna kikinpayuyaykichimantachu rimankichi.

21Chay parisina punchakuna chiknikrunakunaka kikin wawkinkunata yankallullashpa apukunama pushankakunawañuchichinankunapa, chaymantapasyayakuna wawankunata. Wawakunayapa piña tukushpankuna yayankunataapichinkakuna wañuchichinankunapa.22Tukuy runakuna kankunatapaschikninkakunami ñukata kasushpakawsahushkaykichirayku. Kankunatachiknishpankunapas wañunaykichi

paykichika Yaya Diosmi kankunatachay atun kastigananmantakishpichinka paywa pakta silupikawsanaykichipa. 23Shuk llaktapi

nayashpankunaka chay llaktamantamitikuychi shuk llaktama.

uyawaychi. Manarapas kankuna tukuykay Israel allpanchi llaktakunapiyachachishpaykichira ñuka Yaya DiospaKachashkan Runa kuti shamusha.

24

manta ashwan yachanchu. Nima shuk runapatronmanta ashwan kamachikchu kan.25Shuk katik runa payta yachachikshinatukushpan kushilla kama. Chaymanta shukruna patronshina tukushpan kushilla kama.Ñuka ali yachachik kashpaynipas shuk

hun supaykunapa apun *Beelsebúkanaynita. Ñukamanta chasna llullashpa

kuna.

Jesuska yachachin chiknik runakunata mana manchananchipa

(Lk. 12.2-7)26

chiknik runakunata. Rikuychi, nima imapakalla rimashkaka, nima pakallarurashkaka pakalla kiparinkachu. Tukuyyuyayta shunkunchipi pakahushkanchitaYaya Dioska shuk punchami tukuyrunakunata riksichinka. 27Chasnallatatamikankunallata tutapi pakalla rimashkaynitatukuy runakunata mana pakashparimaychi. Chasnallatata chunllallayachachishkaynita kankunana sinchitatukuy runakunata yachachiychi. 28

manchaychichu kankunata wañuchinayakrunakunata.pas mana atipanahunchu kankunata ninamana wañukma kachanata. Yaya Diosllamiatipan tukuy mana ali rurak runakunatawañushkankunawasha nina manawañukma kachanata. Chayrayku YayaDiosllata manchaychi, payllata kasushpakawsaychi.

29Yuyariychi pishkukunapi. Mana yapachaniyu kashpankuna ishkaystuta atipanchirantinata shuk kullkistullawa. Chasna

10

29

mana yapa chaniyu kashpankunapas nima

panka. 30-31Yaya Dios kankunatapas alitakuyran. Pishkukunamanta ashwanpasatami kankunata yuyan. Kankunatayuyashpan alita riksin. Nima shuk uchillachukcha umaykichipi tiyashkaka paymantakishpinchu.chu nima pita nima imatapas.

Tukuy runakunapa puntankunapi Jesukristumanta rimananchi tiyan

(Lk. 12.8-9)32Jesús yachachihushkanllapi rimarka:

Maykan runami mana pinkashpañukamanta runakunapa puntankunapiriman Jesusta katik kani nishpa,taka ñukapas silupi kawsak Yayayni Diospapuntanpimi rimasha kay runata riksiniminishpa. 33

masinkunapa puntanpi pinkashpañukamanta riman payta mana riksinichunishpa, paymantaka ñukapas silupi kawsakYayayni Diospa puntanpi rimasha kayrunata mana riksinichu nishpa.

Jesusta katihushpanchimi payta mana munakkunaka ñukanchita

chikninahun(Lk. 12.51-53, 14.26-27)

34

shamushkaynirayku runakuna kushillashuk yuyayllawana kawsanankunata.

shiminita kasunayak runakuna kankuna

kuna. 35Kunanmanta pacha shuk wasipikawsak ayllupura ñukaranti manana shukyuyayllawa kushilla kawsankakunachu.Chasna kashpan shuk wawa yayanta, shukshipas mamanta, shuk nuera swegrantachiknishpa kawsankakuna. 36Ñukatakatishpa kawsahushkaykichirayku kikinaylluykichi kankunata chikninkakuna.

37Mana ñukata yayaykichimanta

pas ashwan alita yuyawashpaykichikamanami ñukata katikkunachu kankichi.38Kasuwashkaykichirayku runakuna

kakuna. Chasna parisichishpankunapaswañuchinayashpankunapas alitakasuwashpa katiwanaykichi tiyan.Chasna parisichinankunata manaawantanayashpaykichika manamiñukata katikkunachu kankichi.39Munashkaykichillata rurashpakawsashpaykichika manami nima ima

chichu. Ñukata kasuwahushpaykichikankunata wañuchishpankunapas YayaDioswami wiñaypa kawsankichi.

Jesuska yachachin Yaya Diospa kachashkankunata yanapananchipa

(Mk. 9.41)40Maypipas kankunata wasinkunapi

yaykuchishpankunaka ñukatamiyaykuchiwanahun.washpankunaka kachamuwashkaYayayni Diostapas yaykuchinahun.41

kuna.

tashina rimanka alita rurashkankichinishpa. Chaymanta ali rurak runakunakashpaykichi shukkuna kankunatayaykuchinkakuna. Paykunatapaskankunatashina Yaya Dioska rimankaalita rurak runakuna kankichi nishpa.42Maykanmi shuk ñukata chayrakatiwak runata suma chiri yakullatapas

rayku, chay runataka Yaya Diosmichasna rurashkanmanta kushichinka.

11 1Jesús ñukanchi chunka ishkay

kanwasha purirka tukuy Galilea allpa

10 11

30

a Rikuy Biblia kastellanopi Isaías 35.5-6, 61.1

llaktakunapi Yayan Diospa shimintayachachinanpa.

Bawtisak Juan Jesusmanta yachanayashpan runankunata

payma kacharka(Lk. 7.18-35)

2Chay uras Bawtisak Juanka karselpikahurka. Chaypi *kankunata yachashpan ishkay paytakatikkunata Kristuma kacharka.3Chaypina payta tapurkakuna:¿Kanchu kanki maykantami Yaya Dios

kachanan karka? Manapika ¿shuktachuchapashunchi?

4Jesuska paykunata aynirka:Riychilla, Juanta kwintak riychi tukuy

uyahushkaykichita,chitapas. 5Rimak riychi: Wiskukunakamushumanta rikunahun. Mana purinataatipakkunapas mushumanta purinahun.

ampirishka kanahun. Mana uyanataatipakkunapas mushumanta uyanahun.Wañushkakunapas kuti kawsarinahun.Nima imayu runakuna Yaya Diospa sumaali shiminta runakunata kishpichinanmantauyahunkuna.a 6Chaymanta Juantarimaychi: Maykanmi mana sampayashpañukata kiriwan, chayka kushillami kanka.

7Chasna rimashpan Juanpa kachashkan

kunapa. Kutishkankunawasha Jesuskachaypi kahukkunata Juanmanta rimarka:Kankunaka chunlla chakishka allpama

rishpaykichi ¿kankichi? ¿Shuk muspa yuyayyu runatachurikunayarkankichi? Mana chasnatachurikuk rirkankichi. 8¿Shuk suma churarishkarunatachu rikuk rirkankichi? Manachasnatachu rikuk rirkankichi. Sumachurarishka kahukkunaka apukunapawasinkunapimi kawsanahun. 9Chasna

kashpan ¿imata rikunayashpaykichitayarirkankichi? ¿Yaya Diospa yachayninwashuk yachachiktachu rikunapa rirkankichi?Kankunata rimani, ari, chayraykumirirkankichi. Mana chasna runallatachurikunapa rirkankichi. Yaya Diospayachayninwa ñawpa yachachikkunamantaashwan yachaktami rikuk rirkankichi.10Chay Juanmanta kasna killkarishka kanñawpa Yaya Diospa rimashkanka:

nata shiminita rimananpa. Paykamanarapas kanta kachahushpaynirunakunata kanmanta rimak rinkashunkunkunata alichashpankunaalita kanta kayanankunapanishpa.

11 . Ñawpamanta pachatukuy kay allpapi kawsak runakunamantaJuanka ashwan alita runakunata kunarka.Chasna Juan tukuy yachachikkunamantaashwan yachak kashpanpas maykanmiYaya Diospa kamachishkan tukushpapaypa ali kamachihushkanpi kawsan,mana yachak kashpanpas chaymiJuanmanta pasa kan.

12-13Ñawpamanta pacha Bawtisak JuanyachachinankamaMoisés wañu tukuy

pas Yaya Diospa ali kamachinan kayallpapi paktarinanmanta rimarkakuna.Bawtisak Juan shamushkanmanta pachakunankama runakuna atipashkankunataruranahun Yaya Diospa ali kamachinanpikawsanankunapa.rinahun shunkunkunamanta pacha,

kuna tukushpa ali kamachihushkanpikawsankakuna. 14Mana kirishpaykichipasJuanmi kan, maykanmantami Yaya Dioskakillkachishkanpi riman: ManaraKishpichikka shamuhushpanmi shukyachayniwa yachachik Eliasshina rimak

11

31

shamunka nishpa. 15

chi.16Imashnata kankunata yachachinima.

Imashna rimanakunawashi kankunatayachachinima. Kankunaka ñampipitiyarishpa pukllahuk wawakunashinakankichi. Paykunaka pukllak wawamasinkunata kaparishpa rimanahun:17Ñukanchi kenata pukushpanchipaskankuna mana baylashkankichichu.Chaymanta llakiypata takishpanchipasmana wakashkankichichu nishpa.18-19

nashina kashpaykichi nima BawtisakJuanta,chu. Juanka Yaya Diosta yuyashpan shukshuk punchakuna mana mikushkachu,nima upyashkachu. Chasna kashpanpaspayta rimarkankichi, supay yaykushkamikanki nishpa. Chaymanta ñukana YayaDiospa Kachashkan Runa shamurkani.Payta yuyashpayni mikuni upyani.

kimi kanki, mana ali rurak runakunapa,*Roma atun llaktarayku *impuestutakobrakkunapa amigunmi nishpa. Chasnarimashpaykichipas ñukanchi Yaya Diostakasushpa tukuyta alillata rurahushpanchirikuchinchi Yaya Diospa sumayachayninwa kahushkanchita.

Jesuska mana kasunayak runakunata rimarka

(Lk. 10.13-15)20Chaymanta Jesuska yachachik rirka

chay llaktakunapi, maypimi puntiru

nata rurarka. Chaypi kawsak runakunaJesús atun yachaywa rurashkankunatarikushpankunatata Yaya Diosta manakasunayashkakunachu. ChayraykuJesuska paykunata piñarishpan rimarka:

21

runakuna.

kawsak runakuna. ¡Imashna kastigushikankunarayku kanka! Kankunawa

nata rurashpaynipas kankunaka YayaDiosta mana kasunayashkankichichu. ChayYaya Diospa mana akllashkan Tiro llaktapi,Sidón llaktapi kawsakkuna rikunahumakarka atun yachaywa rurashkaynikunata,paykunaka Yaya Diosta kasunahuma karka.Chay urasllapi paykunaka yapa pinkaywallakirishpankuna wakanahuma karka,

kuna alitana ruranankunapa. 22Chayraykukastiganan puncha Yaya Dioska chayTiropi Sidonpi kawsak runakunamantakankuna Korasinpi Betsaidapi kawsakrunakunata ashwan sinchitami kastiganka.

23Kankuna Kapernaum llaktapi kawsakrunakuna, ¿imaraykuta yuyarinkichi YayaDios ñukanchita siluma pushanka nishpa?Mana chasnachu. Nina mana wañukmamirinaykichi tiyan.rurashkaynikunata rikushpaykichipas manakiriwashkankichichu. Ñawpa Sodomallaktapi chay atun yachaywa ruranakunataruraynima karka, chaypi kawsakrunakunaka kiriwanahuma karka,llaktankunaka mana chinkarimachu karka.24Chayrayku kankunata rimani, Yaya Dioskastiganan puncha kankunata Sodomallaktapi kawsak runakunamanta ashwansinchitami kastiganka.

Jesuska runakunata kayan paytana katishpa kushilla kawsanankunapa

(Lk. 10.21-22)25Chay uraslla Jesuska Yayan Diosta

kushichishpan rimarka: MunashkayniYayayni, yapa alimi kanki. Kanmi kayallpapi silupipas atun yachaykiwakamachik kanki. Kushikunimi mana

kirayku.nata yuyarik runakunata mana

11

32

asirtachishkankichu yachaykita. 26

Yayayni, kan kikin munashkaykiraykuchasna rurashkanki nishpa.

27Yayanta chasna rimashkanwasha,tukuy chay runakunata yachachirka:Yayaynimi tukuyta kuwarka ñukallatukuyta kamachik kanaynipa. Payllamiyuyaynita yachashpan ñukata alitariksiwan. Kankunaka manami alitachuriksiwankichi. Yaya Diospa Wawankashpayni ñukallami alita riksiniimashnami Yayayni Dioska nishpa.Maykankunallatami ñuka riksichisha,paykunallami Yayayni Diosta riksinkakuna.Mana ñuka riksichishpaynika YayayniDiostaka manami nima pi riksinkachu.28

rishka kashkata paktachinayashpanitirishkashina,shina sampayashka kahushpaykichi

naynipa. 29

nitana kasushpa kawsaychi. Ñukatakatishpaykichi yachakuychi. Mana piñachukani, ali shunku, mana atunyanayashpachukani. Chayrayku ñukama shamushpaykichiñukata kasuwashpaykichika samahukshinakushilla kawsankichi. 30Kamachishkaynikaali kan kankunarayku. Maykantamikankunata rimashkani ruranaykichipachayka manami kankunarayku kanchushuk llasha nitihukshina. Ñuka kankunatayanapashpaynimi tukuy rimashkaynitaatipankichi ruranata.

Jesuska yachachin samana punchamanta

(Mk. 2.23-28; Lk. 6.1-5)

12 1Shuk *samana puncha Jesuska

rishkakuna chawpita rirka. Chaypinañukanchika yarkashpanchi shuk shuk

chipa. 2Chayta *kuna piñarishpa Jesusta rimarkakuna:

Rikuy, samana puncha kashpanpaskanwa purihukkunaka trigu muyutapallahunkuna mikunankunapa. Chasnapallahushpankuna Moisespa killkashkankamachishkata, samana punchapi amatarawaychichu nishkanta manakasuhunkunachu.

3Chasna rimashpankuna Jesuskapaykunata aynirka:¿Manachu leyishkankichi, ñawpa yaya

rukunchi Davidka, paywa purikkunapas

kuna? 4Davidka *Yaya Diospa wasinpi

napa mesapi churarishka pankunataapishpan mikurka Yaya Diosraykururarishkata. Paywa purikkunatapaskurka mikunankunapa. Chay pankamana karkachu payrayku, nima paywapurikkunaraykuchu, ashwan ñukanchiisrael runakunapa *raykullami karka.pankuna chay panta mikushpankunapasYaya Dioska mana uchatashina rikushpapaykunata mana kastigarkachu.

5Chasnallatata ¿chi ñawpa Moisespa killkashkanpi,imashnami saserdotekuna Yaya Diospa

pas tarawanahun? Chasna samana

napas Yaya Diospa rikushkanpi manauchata ruranahunchu. 6Kankunatarimani, chay Yaya Diospa wasinmantañukami ashwan ali kani.

7Yaya Dios killkachishkanpi riman:Kankuna wiwaykichikunatawañuchishpa rupachinkichi ñukatakushichiwanaykichipa.chita rupachishkaykichimanta ashwanmunani runa masikichita llakichishpayanapanaykichipa. Chasna Yaya Diosrimashpanpas kankunaka manaasirtashkankichichu.maka, manami kay ñukawa purikkunata

11 12

33

chi,kichirayku samana punchapi nishpa.8Yaya Dioska ñuka paypa KachashkanRunata yachayninta kuwashkakankunata rimanaynipa imakunami alikan samana puncha ruranaykichipa.

Jesuska shuk chakirishka makiyu runata samana punchapi ampirka

(Mk. 3.1-6; Lk. 6.6-11)9Chaymanta Jesuska rishpan shuk

tantarina wasipi yaykurka. 10Chaypitiyarka shuk chakirishka makiyu runa.Chaypina *fariseokuna Jesustachiknishpa rikurayarkakuna, pay shukmana rurananchi kashkata ruramachu

napa. PantachichinayashpankunaJesusta tapurkakuna:¿Chasnachu Moisespa killkashkanpi

ñukanchita riman, shuk unkushkataampinanchipa *samana punchapi?

11Jesuska paykunata aynirka:Rikuychi, samana puncha kashpanpas

shuk obehaykichi uchkupi urmamaka,

pami surkunkichima. 12Shuk runaobehamanta ashwan valikmi kan.Chayrayku Yaya Dioska munan, samanapuncha kashpanpas runa masinchitallakichishpa yanapananchipa.

13Chasna paykunata rimashpanJesuska chay chakirishka makiyu runatarimarka:Makikita chutachiy nishpa.Chay runaka Jesusta kasushpan

chakirishka makinta chutachirka. Chasnachutachishpan makinka ampirishkakiparipurka chay shuk ali makinshina.14Jesús samana punchapi chay runataampishkanrayku fariseokunaka chaytantarina wasimanta llukshishpankunapaykunapura kwintarkakuna imashnashiJesusta wañuchinchima nishpa.

Ñawpa Yaya Diospa yachayninwa shuk yachachik killkarka

Jesusmanta15Jesús yachashpan *fariseokuna

payta wañuchinayahushkankunata chayllaktamanta llukshirka. Llukshishpannaachka runakuna payta katirkakuna.

yarka. 16Chaymanta chay ampishkanrunakunata rimarka:Nima pita kwintankichichu ñuka

kankunata ampishkaynita nishpa.17Chasna rurashpan paktachirka

ñawpa Yaya Diospa yachayninwayachachik Isaiaspa killkashkan YayaDios paymanta rimashkanta:

18 Rikuychi kay kasuwak runaynita.Ñukami paytaka yuyashpaakllashkani.chiwan. Espirituynimi paytakayanapanka. Paymi tukuy kayallpapi kawsak runakunatashutipata yachachinkashunkunkunaka alicharishkatukunankunapa. 19Payka nimapiwa piñanakunkachu, nimapita sinchi shimiwa kaparishparimankachu, llaktakunapipurihushpan runakunata manapiñachinkachu. 20Paymi ñañuramashina pakirinalla kashkatamana pakinkachu. Wañunallaninashina kashkata manawañuchinkachu.llakichishpa yanapankallakiypa kawsak runakunata,mana yapa shunkunkunamantapacha ñukata kirihukkunata.Chasna yanapashpa katinka

nankama,nata yanapanankama mana

12

34

kunapa, mana munakkunatakakastigashpa anchuchinankama.21Chayrayku tukuy kay allpapi

pankuna payta chapankakunakishpichirishka kanankunapanishpa.

Fariseokuna rimarkakuna supaykunapa apun Jesusta

yanapahushkanta(Mk. 3.20-30; Lk. 11.14-23, 12.10)

22Chaymanta Jesusma pusharkakunashuk supay yaykushka runata. Chayrunaka mana atiparkachu rikunata nimarimanata. Chaypina Jesuska payta

pas. 23Chayta rikushpankuna tukuy

kurkakuna:Kay runachari chapahushkanchi

ñawpa atun apu Davidpa MiraymantaKishpichik kan nishpa.

24Chayta *fariseokuna uyashpankuna

kuna:Jesuska kay runamanta supaykunata

atipashka llukshichinata, supaykunapaapun *rayku.

25

hushkankunata yachashpan paykunatarimarka:Shuk llaktapi kawsak runakuna

chikninakushpa makanakushpankunakapaykunapurami wañunakunahuma.Chasnallatatami shuk wasipi kawsak

pankunaka shikwarinahuma. 26

llatata supaykunapa apun maykantami

kamachinankunata shuk runamantallukshichimaka,

nata waklichinahuma.

naka imashnataya Satanaska alitakamachima.

27Kankuna rimankichi supaykunapaapun Beelsebupa yachayninwa kay

kaynita. Chasna rimashpaykichi ¿pitayanapan kankunata katik runakunata

nankunapa? ¿Paykunapas Satanaspa

manta llukshichinahunchu? Kankunakaalita yachankichimi Yaya Diospaykunata yanapananta. Chayraykumipaykuna kikin rikuchinahun kankunayankamanta rimawahushkaykichita.28

panmi supaykunata llukshichini. Chay

kichipi ña kallarishkanta.29Rikuychi. Shuk sinchi runapa

kuna nima pi atipamachu shuwanatanima imata. Chasna chay sinchi runata

kanta atipama kichunata. Chasnallatatañukapas,wami atipani supaykunapa apunta

nipa runakunamanta.30Kankuna mana kiriwashpaykichika

chikniwahunkichimi. Runakunatañukamanta alita yachachishpa manayanapawashpaykichika pantachichishpañukamanta anchuchinkichi.

31Chayrayku kankunata rimani, YayaDioska runakunata tukuy mana alitarurashkankunamanta, mana alitarimashkankunamantapas llakichinkami.

chu Yaya Diospa Espiritunmanta

napa apunpa yachayninmi nishparimakkunataka. 32Maykan runamipiñarishpan millaypata riman ñuka

12

35

Yaya Diospa Kachashkan Runamanta,paytaka Yaya Dioska llakichinkami.Maykanmi Yaya Diospa Espiritunmantallullashpa riman paypa yachayninsupaykunapa apunpa yachayninminishpa, chaytaka Yaya Dioska manamillakichinkachu, nima kawsahushkanpi,nima wañushkanwasha.

33Shuk kaspita muyunmanta riksinchi.Muyunkuna ali kashpankunakariksinchimi ali kaspi kananta.kuna mana ali kashpankunakariksinchimi mana ali kaspi kananta.34Kankuna machakuyashina runakunakankichi,nata pantachichishpa yuyayninkunatawaklichikkuna. Shunkuykichika manaali kashpan mana atipankichichualikunata rimanata. Imatami shukrunaka yuyarin shunkun ukupi,chaytami riman. 35

ali yuyarishkantami riman. Mana ali

kantami riman.36Kankunata rimani, Yaya Dioska

kastiganan punchami tukuy runakunatatapunka, tukuy mana ali shimikunatarimashkankunamanta. 37Yaya Dioskatukuy rimashkaykichita yachan.Chayrayku rimashkaykichi alikashpanka kankunata ali runa kankinishpa rimanka. Rimashkaykichi manaali kashpanka kankunata sinchitamikastiganka.

Mana kirinayak runakuna Jesusta tapurkakuna Yaya Diospa yachayninwa rurashkanta

rikuchinanpa(Mk. 8.12; Lk. 11.29-32)

38Jesús yachachihushpan *fariseokuna,Moisespa killkashkanta yachachikkunauyarkakuna. Chaypina rimarkakuna:Yachachik, yachanayanchi kan

kanki manachu nishpa. Chayraykumunanchi rikunata shuk nima ima uras

ninwa ruranaykita nishpa.39Jesuska paykunata aynirka:Kankuna Yaya Diosta mana kirinayak

kashpaykichimi mana ali rurakrunakuna kashpaykichi Yaya Diospa

chi. Munashpaykichipas manamirurashanchu. Chayllatami rikunkichi

shinami ñukawa rurananta. 40ÑawpaJonasta shuk saltonshina atun challwamillpurka. Chaypina payka chaychallwapa wiksanpi kimsa punchata,kimsa tutata karka. Chaymanta chaychallwaka Jonastaka kiwnarka.shinami ñuka Yaya Diospa KachashkanRuna kimsa punchata, kimsa tutata

sha. 41Chay ñawpa Nínive llaktapikawsak runakuna yapa millaypatarurashpa kawsapayarkakuna. Jonaskapaykunata yachachishpanmi tukuyuchata ruranata sakirkakuna Yaya

napa.Yaya Diospa kastiganan punchapi chay

ñawpa Nínive llaktapi kawsak runakunamipaypa puntanpi kankunamanta mana alitarurashkaykichita rimankakuna. ÑukakaJonasmanta ashwan atun yachayyukashpaynipas mana kiriwanayankichichu.42Chaymanta ñawpa karu llaktamantashuk kamachik warmi shamurkaJerusalenma chay atun yachayyuSalomonta uyananpa.

chu. Chayrayku Yaya Diospa kastigananpunchapi chay kamachik warmika YayaDiospa puntanpi kankunamanta mana alitarurashkaykichita rimanka.

12

36

Jesuska supay shuk runamanta llukshishkanmanta yachachin

(Lk. 11.24-26)43Chaymanta Jesuska paykunata

rimarka:

panka yaku illa allpakunapimi purin,maskashpa maypimi kawsanka nishpa.Mana maypi samananta tarishpankayuyarishpa riman: 44Kutishara chayllukshishkayni runamallatata nishpa.Kutishpan chay runata tarikrin shukwasi suma chusha picharishkatashina.45Chaypi kanchis paymanta ashwanmillaypata rurak supay masinkunatapushakrin. Tukuy paykuna chay runapiyaykushpankuna paywa kawsanahun.Chasnami chay runaka ashwanmillaypakunata rurashpa kawsan.Kankunaka yapa millaypata rurakkashpaykichimi chay achka supayyaykushka runashina kankichi.

Jesuspa wawkinkuna mamanwa pakta kwintak rirkakuna paywa

(Mk. 3.31-35; Lk. 8.19-21)46

hushkanpi paypa wawkinkunamamanwa pakta chay wasimapaktamurkakuna. Paykunaka Jesuswa

talla payta kayachirkakuna. 47Chaypinashuk runaka Jesusta rimarka:Mamaykimi wawkikikunawa kanchapi

chapahunkuna kanwa kwintanankunapanishpa.

48Chaypi Jesuska chay runatarimarka:

nikunallatachu yuyani.49Chaymanta ñukanchikunata makinwa

rikuchishpan tukuy runakunata rimarka:Kaykunami mamaynikuna,

kunapas. 50Maykanmi ruran silupi

kawsak Yayayni Diospa munashkanta,paymi kan wawkinishina, paninishina,mamaynishina.

Jesuska tarpuk runamanta yuyachishpa yachachin

(Mk. 4.1-9; Lk. 8.4-8)

13 1Chay punchalla Jesuska chaywasimanta llukshishpan tiyarik

rirka kucha mayanpi. 2

kuna. Chayrayku Jesuska shuk botipiyaykurka tiyarishpan paykunatayachachinanpa.pan tukuy chay runakuna kuchamayanmanta payta uyarkakuna.3

nata Yaya Diospa shiminta shukyachachinakunawa yachachirka kasnanishpa: , shukruna arus muyuta tarpuk rirkachakranpi. 4Chaypi chay tarpuk runakaarus muyukunata wichashpa rirkawiñanankunapa. Shuk muyukunakaurmarkakuna ñampipi. Chay ñampipi

kuna. 5Shuk muyukunaka urmarkakunallapcha allpa samantasapapi. Shuk ratutukyarirkakuna chay muyukunaka,llapcha allpa kashkanrayku. 6Chaypiyapa intishpan arus wiñahukkawañurirka, mana ankunka yaykunataatipashpan samantapi. 7

naka urmarkakuna kashasapa allpapi.

manta ashwan utkalla wiñarkakuna.Chasna utkalla wiñahushpan chaykashakunaka nitirkakuna chay aruswiñahukta. Chayrayku aruska manamuyuyarkachu. 8Shuk muyukunakaurmarkakuna ali allpapi.pankuna sumakta muyuyarkakuna.Shukkunaka muyuyarkakuna shukpachak muyukunata. Shukkunaka

12 13

37

nata. Shukkunaka muyuyarkakunakimsa chunka muyukunata. 9Tukuy kayyachachihushkaynikunata alita uyashpayachakuychi.

Jesuska runankunata yachachishkanta asirtachirka

(Mk. 4.10-12; Lk. 8.9-10)10Chaymanta ñukanchika payta

kayllayashpanchi tapurkanchi:¿Imaraykuta runakunata chay

yachachinakunawa yachachinki?nishpa.

11Jesuska ñukanchita aynirka:Kankunallata Yaya Dios yachachihun

nima pi yachashkanta, imashnamipaypa ali kamachinanka kay allpapi.Mana kasunayak runakunataka YayaDioska manami yachachinchu. 12Tukuypayta kasukkunatami Yaya Dioska

kunapa. Mana kasunayakkunatakauchillastu yachashkankunatakunkachinkami.

13

paynipas mana asirtanahunchu. Tukuy

pas mana yachanahunchu imaraykumichaykunataka rurani nishpa. Chayrayku

llawa paykunataka yachachini. 14ÑawpaYaya Diospa yachayninwa yachachikIsaias killkarka Yaya Diosta manakasunayak runakuna tiyananta. KasnamiIsaiaska Yaya Diospa rimashkantakillkarka:

kunata uyashpankunapasmanami asirtanahunchu.

pas nima imata asirtanahunchu,imaraykumi chayta ruraninishpa. 15Kay runakunapayuyayninkuna taparishkakanahun. Ñawinkunaka

taparishkashina kashpankuna

chu.

nita mana uyanahunchu.Chasna tukushpankuna manana

nata, ñuka llakichishpaynipaykunata aliyachinaynipa.

16Chaymanta Jesuska ñukanchirunankunallata rimarka:Tukuy kankuna kushilla kankichi,

rurashkaynikunata rikushpaykichiasirtashkaykichirayku. Kushilla kankichi

chi kasushkaykichirayku. 17

uyawaychi.ninwa yachachikkuna, chaymantaachka ali rurak runakunapas yapariksinayawarkakuna. Paykunaka manaatiparkakunachu riksiwanata, manarakay allpama shamushkaynirayku.Kunanka kankuna ña riksiwashkankichi.Chayrayku yapa kushikuychi.

Jesuska asirtachin tarpuk runamanta yuyachishpa

yachachishkanta(Mk. 4.13-20; Lk. 8.11-15)

18

yan chay muyuta tarpuk runawayachachishkaynika. 19

nami mana asirtakchu kanahun. Chasnakashpankunami ñampipi chakishkaallpapi urmashka muyukunashinakanahun. Chasna runakunaka YayaDiospa ali kamachinan kay allpapi ña

napas manami asirtanahunchu. Supayka

kunamanta kunkachinanpa.20Chaymanta shuk runakunaka Yaya

Diospa shiminta kushilla uyanahun.Chay runakunaka samantasapapi wiñak

13

38

muyukunashinami kanahun. 21Manaukupi sapiyushina kashpankuna shukratullami Yaya Diosta kushillakatinahun. Kirishkankunarayku runa

kuna nanayta llakiyta musyashpankunasakinahunna Yaya Diosta katinata.

22Chaymanta shuk runakunakasumakta shunkunkunamanta pachaYaya Diospa shiminta munanahun.Chasna alita munashpankunapas yapakullkillata munashpankuna paykunakikin munashkankunallata rurashpakawsashpankuna kunkarinahun YayaDiospa shiminta. Chasna runakunakamuyukuna kashasapapi urmashka nimaima uras muyuyakkunashina kanahun.

23

sumaktami shunkunkunamanta pachaYaya Diospa rimashkanta asirtashpakasunahun. Paykunaka Yaya Diostayuyashpalla kawsanahun. Chasnakashpankunami muyukuna ali allpapiwichashkashina kanahun. Paykunakashuk muyumanta shuk pachak muyutamuyuyakshinami kanahun, shukkunakasokta chunka muyuta muyuyakshinamikanahun, shukkunaka kimsa chunkamuyuta muyuyakshinami kanahun.

Jesuska trigu chawpipi millaypa kiwa wiñashkata yuyachishpa

yachachin24Chaymanta Jesuska chay achka

runakunata shuk yachachinata rimashpayachachirka kasna nishpa: Yuyariychi

nanka kay allpapi. Shuk runa chakranpiali trigu muyukunata tarpushkatarikuychi. 25

kankunapi kuntranka chay tarpushkachakrama rirka millaypa muyukunata

nanpa. 26

pan ña muyuyahushkanpi chay millaypa

kiwakunapas sumakta wiñarkakuna.27Chaypina chay chakrayu runaparunankunaka amunta rimarkakuna:Patrón, kan ali trigu muyukunatamitarpurkanki. Maymantataya chaymillaypa kiwakunaka wiñahunkunanishpa. 28Chay chakrapa amunkarimarka: Chikniwak runami chaymillaypa kiwakunataka tarpushkanishpa. Chaypi runankunakapatroyninta tapurkakuna: ¿Munankichuchay kiwakunata pitik rinanchipa?nishpa. 29Chaypi patroyninka aynirka:Mana. Pitihushpaykichika chaymillaypa kiwakunata, trigutapaspitinkichimi. 30Sakiychi parihulla

kama. Trigu muyu pukushpanka ñukamikachasha pallak runakunata, chaymillaypa kiwakunataka pitishpankunatantachishpa rupachinankunapa.

kakuna.

Jesuska uchilla muyumanta yuyachishpa yachachin

(Mk. 4.30-32; Lk. 13.18-19)31-32Chaymanta Jesuska chay runakunata

kaytapas yachachirka kasna nishpa:Yuyariychi imashnami Yaya Diospa alikamachinanka kay allpapi. Mostasamuyuta rikuychi. Tukuy muyukunamantaashwan uchillastumi kan. Shuk runachakranpi tarpushpanka shuk uchillatarpukunamanta ashwan atuntami wiñan.Shuk kaspishinami atunta ramayan. Chaypipishkukunaka shamunahun,tapas ruranahun. Chasna rimashpanJesuska yuyachirka puntiru shukkunalla

kunata, chaymanta kirikkunaka achkatukunankunata. Chasna kashpan shukkunakushilla paykuna chawpipi kawsakshamunahun.

13

39

Jesuska levaduramanta yuyachishpa yachachin

(Lk. 13.20-21)33

hushpan chay runakunata rimarka:Yuyariychi imashnami Yaya Diospa alikamachinanka kay allpapi. *Levaduratarikuychi.pan kimsa mati harinapi uchillastulevadurata yakuwa chapurishkatachuran. Chaywa chapushpan tukuyharinaka panrayku alita punkin.

Jesuska imaraykumi chikan chikan yachachinakunawa yachachin

(Mk. 4.33-34)34Jesuska achka yachachinakunawa

tukuyta chay runakunata yachachirka.Nima ima uras rimarkachu kuskaasirtana shimikunata. 35Ñawpa YayaDiospa yachayninwa yachachikkakillkarka, imashnami Jesuskayachachinka nishpa.pika kasnami riman:

chisha pakalla kashkakunata.

kanmanta pacha mana nima pi

chisha nishpa.

Jesuska runankunata asirtachirka chay millaypa kiwakunamanta

yachachishkanta36Chaymanta Jesuska chay achka

washa yaykurka shuk wasipi. Chaypiñukanchi payta kayllayashpanchitapurkanchi chay millaypa kiwa

kanta asirtachinanpa. 37ChaypinaJesuska rimarka: Ñuka Yaya DiospaKachashkan Runami shuk chakrayu

runa ali muyukunata tarpukshinamikani. 38Kay allpaka chakraynishinami.Yaya Diospa ali kamachihushkanpikawsak payta kasuk runakunami chayali muyukunashina kanahun. Supaypakamachishkankunata kasuk runakunakachay mana ali kiwakunashinamikanahun. 39Supayka chay millaypakiwakunataka shikwachik runashinami.Kay allpa tukurinaka chay trigu muyutapallana punchashinami. *

nashinami kanahun. 40Imashnamimillaypa kiwakunata pichashparupachinchi ninapi, chasnallatatami kayallpa tukurihushpan Yaya Dioska tukuyuchasapa runakunataka nina manawañukpi rupachinka. 41Ñuka Yaya

nata kachasha, kamachinaynipi manaali rurak runakunata, runa masinkunata

kunapa. 42

pankunami ñukaka wichusha nina manawañukma. Chaypimi paykunakasinchita parisishpa wakankakuna,piñaywa kirunkunata kanirinkakuna.43Chaymanta tukuy maykankunamiYaya Diospa munashkanta rurashpakawsanahun, paykunaka Yaya Diospakamachinan mushu mundumami

hukshina rikurinkakuna. Tukuy kayyachachihushkaynikunata alita uyashpayachakuychi nishpami yachachirkaJesuska.

Jesuska yapa suma valik imakunamanta yuyachishpa

yachachin44

hushpan rimarka: Yuyariychi

nanka kay allpapi. Shuk yapa valik oropamparishkata rikuychi. Shuk runa

13

40

allpapi pakashka yapa valik orotatarirka. Chay tarishkantaka chayllapikuti pampashpa sakirka. Chaypi yapa

kanta rantichirka. Chay kullkiwanarantirka chay oroyu allpata.

45Chaymanta Yaya Diospa alikamachinanka shuk yapa achka valikperlashinami. Shuk wirakuchamaskashpa purirka atun yapa valik yurawallkashina rikunayu perlata. 46Chaypiachka valik atun yura perlata tarishpantukuy tiyapushkankunata rantichirka.Chay kullkiwana rantik rirka chay yapavalik perlata.

Jesuska redimantayuyachishpa yachachin

47Chaymantapas Yaya Diospa alikamachinanka kay allpapi shuk atunyakupi aysay tukuhushka redishinamikan. Rediyak runakunata yuyariychi.Rediyashpankuna chikan chikanchallwakunata apinahun. 48Chaymantaredinkunata tiyuma aysashpankunachallwakunata akllanahun. Tukuy ali

hun mana ali challwakunatakayakumami wichunahun. 49

tami kay mundu tukurihushkanpi, chaychallwakunata akllak runakunashina*angelkunaka runakunata akllankakuna.

namanta. 50

kuna. Chaypimi sinchita parisishpawakankakuna, piñaywa kirunkunatakanirinkakuna.

Jesuska chikan chikan yachachinakunawa

yachachishkanta tukuchirka51Yachachinankunata tukuchihushpan

Jesuska ñukanchita tapurka:

¿kaynikunata? nishpa.Chaypina aynirkanchi:

, asirtanchimi nishpa.52Chaypi Jesuska ñukanchita rimarka:Rikuychi, shuk wasi amu achka

mushu mawka charishkankunatawakaychakta.manta maykantachari munan chaytasurkun. Chay wasi amuka Yaya Diospakillkachishkanta yachachikshina kan,maykanmi Yaya Diospa ali kamachinankay allpapi ña kallarishkanmantayachachishkaynita alita yachakurka.Chasna runaka yachan kay mushuyachachishkaynita, ñawpa Yaya Diospayachachishkantapas runakunatayachachinata.

Ayllunkunaka Jesusta Nasaretkikin llaktanpi mana kirinayarkakunachu

(Mk. 6.1-6; Lk. 4.16-30)53Chaymanta Jesuska tukuy chay

yachachinakunata rimashkanwashachay llaktamanta llukshirka. 54Chasnarishpan kikin llaktanpi paktarka.Chaypina tantarinankuna wasipi YayaDiospa shiminta yachachirka. Chasnayachachihushkanta uyashpankuna

kuna nirkakuna:¿Maypitaya kay runaka chay tukuyta

yachakushka? ¿Imashnataya ruran manaatipaypakunata? 55¿Manachu kay runakakarpintirupa wawan? ¿Manachu mamankaMaria, wawkinkunaka *Santiago, José,Simón, Judas? 56¿Paninkunaka manachukay llaktanchipi kawsanahun? ¿Pitayapayta yachachishka chay tukuytayachananpaka? nishpa.

57Chasna yuyarishpankuna chayllaktanmantalla kashpankunapasJesusta mana kasunayarkakunachu.Chayrayku Jesuska paykunata rimarka:

13

41

Tukuy Yaya Diospa yachayninwayachachiktaka kikin llaktanpika, kikinwasinpika manami ayllunkunakakasunahunchu. Shuk llaktakunapimiyachachishpan runakunaka alitakasunahun nishpa.

58Chasna llaktanpi kawsak runakunapayta mana kirishkankunarayku Jesuskakikin llaktanpi mana achkatachu atunyachaywa ruranakunata rurarka.

Apu Herodes Bawtisak Juanta wañuchichirka

(Mk. 6.14-29; Lk. 9.7-9)

14 1Chay punchakunapi Galileaallpapi kamachik apu *

deska uyarka Jesús achka manaatipaypakunata rurahushkanta. 2Chaypi

:Chay Jesuska wañuchishkayni

Bawtisak Juanchari wañushkanmantakawsarimushka. Chayraykumi atipan

nata ruranata nishpa.3

kadenakunawa watashpan karselpichurarka, wawkin Felipepa warmin

.4Manara Juanka karselpi churay

wawkinpa warminta apishkanraykumiJuanka payta kunarka Yaya Dioska

kipa nishpa. Chayta rimashkanraykumi.

5

wañuchichinayashpanpas runakunatamanchashpan mana atiparkachu. Tukuyrunakuna yacharkakuna Juan YayaDiospa yachayninwa yachachikkananta.

6

wawayarishkan puncha paktashpanestata rurarka.shipas wawanka sumakta baylarka

kanpi.yapa kushikurka. 7Chayrayku chay

kunapi rimarka shutipa paktachinanpa:Imatachari tapuwanki, chayta

kushkayki nishpa.8Chay shipaska mamanta tapuk rirka:¿Imatata tapusha? nishpa.

tapunanpa, Bawtisak Juanpa umantashuk kallanapi churashpa kuway

kita nishpa.9

sinchita llakirirka.

kanraykumi kamachirka Juanpa umantapitishpa kunankunapa. 10

kunata kamachirka,kuna Juanta wañuchishpa umantapitinankunapa. 11

washa shuk kallanapi apamushpankunachay shipasta kurkakuna. Chaymantachay shipaska mamantana kurka.

12Chayta yachashpankuna Juanpa

kuna urku uchkupi churashpa tapakrirkakuna. Churashkankunawasha

kanmanta.

Jesuska pichka waranka runakunata kararka

(Mk. 6.30-44; Lk. 9.10-17; Jn. 6.1-14)13

nata yachashpan chay llaktamantallukshishpan sapallan rirka shuk botipichunlla chakishka allpama. ChasnaJesús rihushkanta achka runakunayachashpankuna tukuy llaktakunamantakucha mayanta kallpashpa paytakatirkakuna. 14Jesuska botimantallukshihushpan achka runakunata

13 14

42

b Chay Ñukami kani nishkaka kan Yaya Diospa shuk shutin

rikurka. Paykunata rikushpanllakichirka. Chasna llakichishpanmichay apashkankuna unkushkakunataampirka. 15

chi rimarkanchi:Ñami chishiyashkanchi. Kaypika

manami nima shuk runa kawsanchu.Tukuy kay runakunata kachay,kunama rishpankuna mikunankunatarantinankunapa nishpa.

16Chaypi Jesuska ñukanchita aynirka:Mana munanichu rinankunapa.

Kankuna karaychi paykunata.17Chaypi ñukanchi aynirkanchi:Pichka panstu, ishkay challwastullami

tiyan ñukanchipaka.18Jesuska ñukanchita aynirka:

.19Kushpanchi Jesuska tukuy chay

runakunata kamachirka pastuyu allpapitiyarinankunapa. Chaymanta chay pichkapanta, ishkay challwata apishpan silumarikushpan Yayan Diosta agradesirka.

pakishpa pakishpa ñukanchita kurka.Chaypina ñukanchikunaka chaypikahukkunata mikunankunapa kurkanchi.20Chay achka runakunaka mikurkakunasaksanankunakama. Mikushkankunawasha

kanchi chunka ishkay tasa untakta. 21Chaymikuk karikunaka pichka warankakarkakuna.pas mikurkakuna, paykunataka manayuparkanchichu.

Jesuska yaku awata purirka(Mk. 6.45-52; Jn. 6.16-21)

22Chaymanta Jesuska ñukanchikunallatarimarka:

nama kutinankunapa rimanaynikama,

kankunaka botipi kucha chimpamariychi.

23Chay runakuna rishkankunawashaJesuska sapallan shuk urku awama sikarkaYayan Diosta mañananpa.mami payka sapallan chaypi karka. 24Jesúschay urkupi kanankama ñukanchika botipiña chawpi kuchapi rihurkanchi. Chasnachimpahushpanchi puntanchimantayakuka yapa sinchita wayrawa ulasyarka.Botinchita ulaska wayraka sinchitawaktarka. 25Ña pakarihushpan Jesuskayaku awata purishpa ñukanchita kayllayakshamurka. 26

kanta rikushpanchi mana riksirkanchichu.Yapa mancharishpa kaparirkanchi:¡ , almatami rikuhunchi!27Chasna kaparihushpanchi Jesuska

ñukanchita rimarka:Sinchikuriychi. Ñukami kani,b ama

manchariychichu.28Chaypi Pedroka aynirka:Kan Jesús kashpaykika rimaway

kanma rinaynipa, yaku awata purishpa.29Jesuska aynirka:Shamuy ñukama.Chayta uyashpan Pedroka botimanta

uraykushpan Jesusma rirka yaku awatapurishpa. 30Chasna rihushkanpi yakuawapi musyarka sinchi wayra paypiwaktarihushkanta. Chaypi mancharirka.Chasna mancharihushpan kallarirkayaku ukuta yaykunata. Chaypi sinchitakaparishpa rimarka:¡Kishpichiway Yaya Jesús! nishpa.31Chay ratulla makinmanta apishpan

Jesuska nirka:

manta pacha ñukata kiriwankichusinchikurinaykipa.

32

hushkankunapi chay sinchi wayrakapasarirka. 33Chaypi ñukanchi botipi

14

43

kahukkunaka Jesuspa puntanpikunkurishpanchi nirkanchi:Shutipami Yaya Diospa Wawan kanki

nishpa.

Jesuska achka unkushkakunata ampirka Genesaret allpapi

(Mk. 6.53-56)34Chay sinchi wayra pasarishpanna

chay kucha chimpama Genesaret allpapiJesuswa pakta paktarkanchi. 35Chaypi

kuna tukuy runakunata rimashpapurirkakuna ñami Jesuska paktamushkanishpa. Chayta yachashpankuna

kuna. 36Chay unkushkakunaka Jesustarimarkakuna:Churarishkaykipa shiminllatami

llankanayanchi ampirinanchipa nishpa.Chasna rimashpankuna Jesuska chay

unkushkakunata churarishkanpashiminta llankachishpan ampirka.

Jesuska yachachin imata rurashpami alicharishka kanchi

Yaya Diospa rikushkanpi(Mk. 7.1-23)

15 1Chaymanta *fariseokuna,

chikkunapas Jerusalén llaktamantarishpankuna Jesusta kayllayarkakunatapunankunapa. 2Chaypi paykunakanirkakuna:¿Imaraykutaya runaykikunaka yaya

rukunchikuna wañupa rurashkankunatamana kasunahunchu? Ñukanchiyuyarinchi manara mikuhushpanchimakinchita yakuwa ukuchinanchi tiyanmana uchayu kananchipa. ¿Imaraykuta

chu?3Chaypi Jesuska paykunata aynirka:

kanta mana kasushpaykichimi yaya

rukuykichi wañupa rurashkankunallatakasushpa kawsankichi. Imaraykutachasna rurankichi. 4Kasnami YayaDioska kamachin:

Yayaykichita mamaykichitayuyashpa kasushpa kawsaychinishpa.

Chaymanta:Maykanmi yayanta mamanta

chiknishpa riman mana alikananta,chimi wañuchinan tiyannishpa.

5-6Chasna Yaya Dios rimashpanpas

chi.chipa mamaykichipa pishihushpanpas

kichi kankunata yanapanayni kullkitakaYaya Diostami kushkani. Chayraykumimanana tiyawannachu kankunatayanapanaynipa nishpa. Chasna yayarukuykichi wañupa rurashkanllatamirurashpa kawsahushkaykichirayku YayaDiospa kamachishkankunata manakasuhunkichichu. 7

nishpa yuyarishpaykichipas llullarunakunami kankichi. Yaya Diospayachayninwa yachachik Isaias wañukaalita rimarka kankunamanta YayaDiospa ñawpa rimashkanta kasna:

8

wami yuyawanahun. Manamitukuy shunkunkunamantapachachu yuyawanahun.9

chishpankuna yankami ñukatamañana wasipi tantarinahunkushichiwanankunapa nishpa.

10Chasna rimashpan Jesuska shuk

nankunapa. Paykunata rimarka:.

11Imata mikushpaykichipas manami

14 15

44

uchata rurankichichu. Shunkuykichipi

paykichimi shuti uchata rurankichinishpa.

12Chaymanta ñukanchika paytakayllayashpanchi rimarkanchi:¿Yachankichu chay fariseokuna

kankunata?13-14Chaypina Jesuska aynirka:

naka piñarihushpankuna. PaykunakaYaya Diospa kamachishkanta mana alitaasirtashpankunami mana yachakrunakunata pantachichinahun.kuna panikuna rikuychi. Tarpushpanchishuk muyuta,napas wiñanahun. Kankunaka millaypa

kichi. Chasnallatatami Yaya Dioskamana ali yachachikkunataka kastiganka.Paykunaka wisku runakuna wiskumasinkunata pushahukshinamikanahun. Chasna kashpankunamiishkanti uchkupi urmankakuna nishpa.

15Chaymanta Pedroka Jesustarimarka:Chay yachachishkaykita ashwan alita

ñukanchita asirtachiy nishpa.16Chaypi Jesuska aynirka:¿Kankunapas manarachu asirtankichi

chay rimashkaynita? 17Tukuy mikunamimikushpanchika wiksanchima rin.Chaymanta llukshin aychanchimanta.Imatapas mikushpanchika manamiuchatachu ruranchi. 18Maykantami

manta shamun.chin. 19Shuk runa manara millaypatarurahushpanra shunkunpi yuyarin chaymillaypata rurananpa. Chaymantatukuy chay millaypakunata ruran. Chaymillaypa ruranakuna kanahun: Shukrunata chiknishpa wañuchina, shukwarmiyu kari shuk warmiwa musayana,

shuk kusayu warmi shuk kariwamusayana,nakuna, shuwana, llullana, runamasinta chiknishpa kamina. 20Shukruna chay mana alikunata rurashpanuchayan. Mana makinchita yakuwaukuchishpa mikushpanchika manamiuchayanchichu.

Shuk mana israel warmi Jesusta tapurka yanapananpa

(Mk. 7.24-30)21

pan rirka Tiro, Sidón llaktakunama.22Chaypi shuk warmika Jesustakayllayarka. Chay warmika ñawpa

kashpan mana israel warmichu karka.Payka Jesusta kayllayahushpankaparishpa rimarka:¡Yachachik, Davidpa Miraymanta

Kishpichik, llakichiway!nipimi supayka yaykushpan payta yapaparisichihun nishpa.

23Jesuska chayta uyashpanpas nimaimata aynirkachu. Chaypina Jesustakayllayashpanchi rimarkanchi:Chay warmita rimay kaymanta

anchurinanpa, yapami ñukanchitakaparishpa apanakuhun nishpa.

24Jesuska chay warmita aynirka:Yaya Dioska kachawashkami israel

runa masinikunallata yanapanaynipa.Paykunami obeha chinkarishkashinakawsahunkuna nishpa.

25Chayta uyashpan chay warmikaJesuspa puntanpi kunkurik rirka kasnanishpa:Yachachik, yanapaway.26Chaypi Jesuska aynirka:

hushpaynira israel masinikunataramiyanapanayni tiyan. Manami alichu shukruna mikunata wawankunamantakichushpa allkukunata karananpa.

15

45

27Chasna Jesús rimashpan chaywarmika aynirka:

, chasna kashpanpas

panka mikunanmanta wicharishkatamiallkukunapas mikunahun.

28Chaypi Jesuska rimarka:Pani, maytukuytata shunkuykimanta

pacha kiriwanki. Chayrayku shipaswawaykitaka ñami ampishkani.Chay ratulla chay shipaska ampirirka.

Jesuska achkaunkushkakunata ampirka

(Mk. 7.31-37)29Chaymanta Jesuska ñukanchikunawa

chay llaktakunamanta llukshishpan Galileakucha mayanpi paktarka. Chaypi shukurku awama sikashpan tiyarik rirka.30Chay urku awapi kahushpanchi achka

kakuna. Mana purinata atipakkunata,wiskukunata, waklishka makiyu waklishkachakiyu runakunata, mana rimanataatipakkunatapas, chaymanta ashwan achkaunkushkakunata apamurkakuna. ChaypinaJesuska tukuy chay unkushkakunataampirka. 31Chasna ampirishpankuna manarimanata atipakkuna kallarirkakunarimanata. Waklishka makiyu waklishkachakiyu runakunapas aliyarkakuna. Manapurinata atipakkunapas alita purirkakuna.Wiskukunapas atiparkakuna rikunata.Chayta rikushpankuna tukuy runakunamancharishpankuna ñukanchi israel

kuna, Yaya Dios, kanmi tukuyta atipakkanki nishpa.

Jesuska chusku waranka runakunata kararka

(Mk. 8.1-10)32Chaymanta Jesús ñukanchita

kayashpan rimarka:

Llakichinimi kay runakunata. Ñamikimsa punchata ñukanchita katihunkuna.Mikuna illa kay runakunaka. Manami

nama kutinankunapa. Chasna manamikushpa rishpankunaka pakta ñampichawpipi lismayanahuma nishpa.

33Ñukanchika Jesusta nirkanchi:¿Imashnataya kay tukuy achka

runakunaraykuka tarinchima mikunata?Kaypika nima shuk runa kawsanchu.

34Jesuska ñukanchita tapurka:¿Masna pantata charinkichi?Ñukanchika aynirkanchi:Kanchis panllami, chaymanta masna

challwastukuna.35Chaypina Jesuska chay runakunata

rimarka allpapi tiyarinankunapa.36Chaymanta chay pankunata,tukunatapas apishpan Yayan Diostaagradesirka. Chaymanta paki pakirurashpan ñukanchita kurka chaytiyahuk runakunata kunanchipa.37Chasna kushpanchi chay runakunatukuy mikurkakuna saksanankunakama.Mikushkankunawasha puchurishkatanatantachishpanchi kanchis tasatauntachirkanchi. 38Chay mikukkarikunami chusku waranka karkakuna.

, wawakunapasmikurkakuna, paykunataka manayuparkanchichu.

39

nata rishara nishpan ñukanchiwa paktashuk botipi uraykushpan chimparkanchiMagdala shutiyu llaktama.

Fariseokuna, saduseokuna Jesusta tapurkakuna Yaya Diospa yachayninwa rurashkanta

rikuchinanpa(Mk. 8.11-13; Lk. 12.54-56)

16 1Chaymanta *fariseokuna*saduseokunawa parihu Jesusta

kayllayashpankuna yapa runakunata

15 16

46

riksichinayashpankuna mana Yaya

kuna:Ñukanchirayku ruray Yaya Diospa

yachayninwa shuk nima ima urasrikushkanchita.

2Chasna tapushpankuna Jesuskapaykunata aynirka:

kata rikushpaykichi rimankichi kayakaali punchami tukunka nishpa.3Chaymanta shuk puncha tutamantapuyu pakarihushpan rimankichi ñamipunchaka waklishka nishpa.chaykunata yachashpaykichipasrurashkaynikunata rikushpaykichika¿manachu asirtankichi imaraykumichaykunata rurashkani? 4KankunakaYaya Diosta mana kasushpaykichimimana ali yuyayyu runakuna kankichi.Tapuwashpaykichipas Yaya Diospa

nipa, manami rurashanchu yankarikunaykichipaka.chi, imashnami Yaya Dioska ñawpapaypa yachayninwa yachachik Jonastakimsa punchamanta wañuymantakishpichirka, chasnallatatami kutiruranka ñukawa.Chasna rimashkanwasha paykunata

sakishpan shuk partima rirka.

Jesuska yachachirka fariseokunapa yachachinankunata mana

kasunankunapa(Mk. 8.14-21)

5Chaymanta ñukanchi Jesuspa

panchi yuyarirkanchi panta apanatakunkashkanchita. 6Chaypina Jesuskañukanchita rimarka:

. Kuyrariychi *napa *saduseokunapa *levaduramanta.

7

pan maykanwami chapushpa panta

kanchi:Panta mana apamushkanchiraykumi

chasna ñukanchita rimahun.8Chaypi Jesuska rimahushkanchita

uyashpan rimarka:¿Imaraykuta chasna kankunapura

tapunakunkichi? Mana chay pantakunkashkaykichimantachu kankunatarimahuni. Kankunaka manachu ñukapisinchikurinkichi. 9¿kichi pichka panwa pichka warankarunakunata karashkaynita? ¿Manachu

kankichi chay mikuna puchurishkanta?10Chaymanta ¿manachu yuyarinkichi

nata karashkaynita? Chaymanta¿manachu yuyarinkichi masna tasatamitantachirkankichi chay mikunapuchurishkanta?tata atipani ruranata. 11¿Imaraykutakankunaka mana alita asirtankichichu?Manami panmantachu rimahuni.Kutikashka rimani, kuyrariychi

manta nishpa.12Chaypirami ñukanchika asirtarkanchi

chay Jesuspa rimahushkanta. Manamikikin panta punkichik levaduramantachurimahurka,

tami ñukanchita rimarka.

Pedro rimarka Jesús Yaya Diospa Kachashkan Kishpichik kananta

(Mk. 8.27-30; Lk. 9.18-21)13Chaymanta Sesarea Filipo shutiyu

llaktapi paktashpanchi Jesuskañukanchita tapurka:Runakuna kwintahushpankuna ¿pimi

kani ninahuntaya?14Chaypi ñukanchika aynirkanchi:Shukkunaka ninahunmi Bawtisak

Juanchari wañushkanmanta

16

47

kawsarishka kanaykita. Shukkunakaninahunmi Yaya Diospa yachayninwañawpa yachachik Eliaschari kanaykita,maykanmi kuti shamunan karka.Shukkunaka ninahunmi Yaya Diospayachayninwa ñawpa yachachikJeremiaschari wañushkanmantakawsarishka kanaykita. Mana kashpakaYaya Diospa yachayninwa shuk ñawpayachachikchari kawsarishka kanaykitanishpa.

15Chaymanta ñukanchitana tapurka:Kankunaka, ¿pimi kani ninkichitaya?16Chaypi Simón Pedro shutiyuka

aynirka:Kanmi kanki kawsa Yaya Diospa

Wawan, paypa Kachashkan Kishpichik.17Chasna Simón Pedro rimashpan

Jesuska payta rimarka:Kushilla kanki Simón, Jonaspa

wawan. Chaytaka manami runachukanta riksichishka, ashwan YayayniDios silupi kawsakmi riksichishka.18Ñukami kanta rimani, kanmi kankiPedro.Pedro nishkanka rumimi. Chasna

kashpan Jesuska rimashpa katirka:Tukuy shunkuykimanta pacha ñukata

kiriwashkaykirayku sinchi rumishinamikanki. Kan yachachishpayki achkarunakunata yanapasha paykunapasñukapi sinchikurishka kiriwanankunapa.Chasna shuk wasihuk runashinakankunawa wasinita rurahushpayni

chik rumishina kanaykipa. Tukuykiriwakkuna shuk sumakta rurarishkawasishina kashpaykichi nima wañunaatipankachu tukuchinata. 19Kanta

nirayku punkupi kuyrahuk runashinakanaykipa. Shuk runata rimashpaykiuchaykika llakichirishkami kan nishpa,Yaya Diospas ari, chasna kachunninkami. Shuk runata rimashpayki

uchaykika mana llakichirishkachu kannishpa, Yaya Diospas ari, chasna kachunninkami.

20Chasna Pedrota rimashkanwashaJesuska ñukanchita nirka:

Yaya Diospa Kachashkan Kishpichikkanaynita.

Jesuska wañunanmanta kawsarimunanmantapas rimarka

(Mk. 8.31-9.1; Lk. 9.22-27)21Chaymanta pacha Jesuska

ñukanchita alita asirtachishpa rimarka:Ñuka Jerusalenma rinayni tiyan.

Chaypimi ñukanchita kamachik israelmasinchi rukukuna, *saserdotekunapaapunkuna, Moisespa killkashkanta

kuna parisichiwankakuna. Paykunakachikniwashpami wañuchiwankakuna.Chasna wañuchiwashpankunapas kimsapunchamantami kawsarisha.

22Chayta uyashpankuna PedrokaJesusta chaynikstuma pushashpanrimarka:Yaya Jesús, chaytaka ama rimaychu.

Yaya Dioska manami munamachuchasna pasanaykipa nishpa.

23

pan Pedrota rimarka:, supaykunapa

apunshina rimahunki.

nipa.tachu rimawahunki, ashwan runapayuyarinanllatami rimawahunki nishpa.

24

kunata rimarka:

chita ruraychinachu. Kankunata chiknik

pankunapas ñukallata katiwaychi.25Maykanmi wañuyta manchashpan

16

48

sakiwan, chayka wiñaypami wañunka.Maykanmi ñukata katiwahushpanchikninata wañuyta parisin, chaykawiñaypami Yaya Dioswa kawsak rinka.26Imata valin shuk runa tukuy kaymundupi tiyashkata apinanpa. Tukuychaykunata apishpanpas wiñaypamiwañunka.paykichika manami atipankichichurantinata chay wiñaypa Yaya Dioswakawsanataka. 27Ñuka Yaya DiospaWawan silumanta *angelkunawashamuhushpayni suma chuyahllarikurishpami shamusha Yayaynipayachayninwa. Chay urasmi mana alitarurak runakunataka kastigasha.Chaymanta kasuwak runakunatakarimasha ñukawami silupi kawsankichi.28 . Shuk kankunamanta

nimanta kawsarimushpayni kay allpapikamachik tukunaynita.

Jesuska suma chuyahllarikunayu tukurka

(Mk. 9.2-13; Lk. 9.28-36)

17 1Chaymanta Jesuska soktapunchamanta Pedrowa, *

gowa, paypa wawkin Juanwapassikarka shuk atun urku awama. 2Chayurkupi kahushpankuna chay kimsarunankunaka Jesusta chuyahllachikanyashkanta rikurkakuna. Uyankaintishina punchayachirka.kanpas yura chuyahlla sintihushkashinarikurirka. 3Chay kimsa runankunakarikurkakuna ñawpa yachachikkunaMoisesta,hukkunata. 4Chayta rikushpan Pedrokamancharishpa rimarka:Yaya Jesús, alitami kaypi kahunchi.

Munashpaykika rurashu kimsatampukunata, shukta kanrayku,

shuktaka Moisesrayku, shuktakaEliasrayku nishpa.

5Chasna Pedroka rimahushkanpi shukchuyahlla rikurik puyuka paykunataarkamurka. Chay puyu ukumanta

kanta:

nimi.wan. Kasuychi payta.

6Chayta uyashpankuna chay kimsa

kuna. 7Chaypina Jesuska kayllayashpanpaykunata llankashpan rimarka:

, ama manchariychichunishpa.

8Paykunaka atarishpankuna Jesustasapallantana rikurkakuna. 9Chayurkumanta uraykuhushpankunanaJesuska paykunata rimarka:Kay urkupi rikushkaykichitaka ama

nima pita kwintankichirachu, ñuka

kaynimanta kawsarimunaynikama.10Chaypina chay kimsa runankunaka

Jesusta tapurkakuna:¿

kanta yachachikkunaka rimanahun,manara Yaya Diospa KachananKishpichikka shamuhushpanrami YayaDiospa yachayninwa ñawpa yachachikEliasra kuti shamunka nishpa?

11Jesuska paykunata aynirka:Shutipami riman, puntiru Elias kuti

ninkunata alicharinankunapa YayaDioswa nishpa. 12Ñuka kankunatarimani, Eliaska ñami shamushka.Runakuna manami riksirkakunachupayta. Chasna mana riksishpankunamiparisichishpa payta wañuchirkakuna.Chasnallatatami ñuka Yaya DiospaKachashkan Runa kashpayni ñukatapasparisichishpa wañuchiwankakuna.

16 17

49

13Chasna Jesús rimahushpanramichay runankunaka asirtarkakunaEliasmanta rimahushkanwa BawtisakJuanmanta paykunata rimahushkanta.

Jesuska shuk supay yaykushka wawata ampirka

(Mk. 9.14-29; Lk. 9.37-43)14Chaymanta Jesuska chay kimsa

pan achka runakuna kahushkanpipaktamurkakuna. Chaypi shuk runakaJesusta kayllayashpan puntanpikunkurishpan rimarka:

15Yachachik,payki ampipay. Yapa achkatamiparisipahun. Maypipas kahushpansinchiyarishpa allpama urman.kuti ninapi yakupipas urmapan. 16Kaywawaynita apamurkani runaykikunama.Paykunaka mana atipashkakunachuampinata.

17Chaypi Jesuska tukuy runakunatarimarka:Mana ali yuyayyu runakuna,

kankunaka manami sinchikunkichichuñukapi. Ima uraskamataya kankunawakiparishpa yachachishkaykichi.

.18Chay wawata pushamushpankuna

Jesuska chay unkuchik supayta sinchishimiwa kamachirka ¡llukshiy kaywawamanta! nishpa. Chay ratulla chaywawaka ampirishka kiparirka.

19Chaymanta tukuy ñukanchi Jesuspa

panchi tapurkanchi:¿Imaraykutaya mana ñukanchika

atipashkanchichu chay supaytallukshichinata chay wawamanta?nishpa.

20Chaypina Jesuska ñukanchitaaynirka:

chimanta pacha kiriwankichichu.

Chayraykumi mana atipashkankichichuchay supayta llukshichinata chaywawamanta. .tullatapas Yaya Diosta kirinkichimaka,rimankichima kay urkuta anchuriychaymanta nishpa,kaykichita kasushpanmi anchurima.Yaya Diosta tukuy shunkuykichimantapacha kirinkichimaka,mami tukuy imata atipanaykichiparuranata. 21

chi runamanta llukshichinata manamikushpa mañashpalla Yaya Diostanishpa.

Jesuska kutikashka rimarka wañunanmanta

(Mk. 9.30-32; Lk. 9.43-45)22-23Chaymanta Jesuska ñukanchiwa

pakta Galilea allpapi purihushpanñukanchita rimarka:Ñuka silumanta shamushka runa

kashpaynipas chikniwak runakunamiapichiwashpankuna parisichishpawañuchiwankakuna.washpankunapas kimsa punchamantamiYaya Dios kawsachiwanka.

chi.

Jesuska rimarka Yaya Diospa wasinrayku kullkita

paganankunapa24Chaymanta Jesús ñukanchiwa pakta

chi. Chaypi shuk runakuna *YayaDiospa wasinrayku kullkita kobrakkunakashpankuna Pedrota kayllayashpatapurkakuna:¿Kankunata yachachik Jesuska

manachu pagan Yaya Diospawasinrayku?

25Chasna tapushpankuna Pedrokaaynirka:

, paypas paganmi nishpa.

17

50

Chaymanta Pedro chay wasipi

panra Jesuska payta tapurka:¿Imatata yuyarinki Simón? Rimaway

¿pitata kullkita pagachinahun atunapukunaka, kikin llaktankunamantaruna masinkunatachu, shuk allpamantarunakunatachu? nishpa.

26Chaypi Pedroka aynirka:Shuk allpamanta runakunatami

pagachinahun nishpa.Chaypi Jesuska rimarka:Chayrayku chay apukunapa kikin

llaktankunamanta runa masinkunaka mananima shuk imata paganankuna tiyanchu.27Ñuka Yaya Diospa Wawan kashpayniYayayni Diospa wasinrayku manapaganayni tiyanchu. Mana paganaynikashpanpas nima pita piñachinanchipa,akuychi pagashunchi. .Chay puntiru challwata apishpay kimishiminpi kullkita tarinki. Chayta pagakriyñukarayku kanraykupas.

Jesuska yachachin maykanmi tukuymanta ashwan yachayyu kan

(Mk. 9.33-37; Lk. 9.46-48)

18 1Chay uras Jesús Pedrowakwintahushpan ñukanchi payta

kayllayashpanchi tapurkanchi:Yachachik,

nata kamachishpan ¿manta ashwan yachayyu kanka?

2Chasna tapushpanchi Jesuska shukwawata kayashpan chawpinchipishayachirka. Payta rikuchishpanñukanchita yachachirka:

3 . Kankuna shukwawashina mana yachayyuchu kani nishpayuyarishpa kawsaychi.chika yuyarinata runa masinikunamantaashwan yachayyu kani nishpa, manamiYaya Diospa kamachishkan tukushpa

chu. 4Kay wawashina mana yachayyuchu

kani nishpa yuyarishpaykichika YayaDiospa kamachihushkanpi tukuymantaashwan yachayyu kankichi. 5Chaymantamaykanmi ñukata yuyawashpan shukwawata yuyashpa wasinpi yaykuchin,chayka ñukatami yaykuchiwan nishpa.

Jesuska yachachin shuk runa masinta uchata rurachishpan yapa

kastigarishka kananmanta(Mk. 9.42-48; Lk. 17.1-2)

6Chaymanta Jesuska rimarka: Maykanmishuk wawa chayra katiwahukta uchatarurachin, paytaka Yaya Diosmi chaymantaashwan sinchita kastiganka.kama, kunkanpi atun rumiwa watashpa

nanpa. 7

kasukkuna,yashkankunarayku. Tukuy uras chasnauchata rurachinayakkuna tiyashpanpas ay,maykankunami uchata rurachikkunakanahun. ¡rayku kanka!

8Chayrayku imapas kanta uchatarurachinayashpanka sakiy. Makiki chakikikanta uchata rurachinayashpanka pitishpawichushkashina sakiy. Mana ishkantimakikiwa, ishkanti chakikiwa nina manawañukma rinaykipa, ashwan alimi kama,shuk makillawashina shuk chakillawashinaYaya Diospa kawsananpi yaykunaykipa.9Chaymanta ñawikiwa imatapasrikushpayki uchata ruranayashpaykikañawikita surkushkashina sakiy. Manaishkanti ñawikiwa nina mana wañukmarinaykipa, ashwan ali kama, shukñawillawashina silupi Yaya Dioswa kawsakrinaykipa nishpa.

Jesuska yachachin obeha chinkarishkata yuyachishpa

(Lk. 15.3-7)10

pan nirka: Rikuychi, nima shuk

17 18

51

wawastuta, nima shuk chayra katiwakrunata chikniychichu.kaynita alita uyaychi: Paykunapa*angelkunaka silupimi tukuy uras YayaDiospa puntanpi kanahun. 11Ñuka YayaDiospa Wawanka shamushkanimi tukuyrunakunata sinchi kastigananmantakishpichinaynipa.

12¿Imashnata yuyarinkichi? Shukrunapa shuk pachak obehankunatiyama.manta shuklla chinkarishpan ¿imatatarurama? ¿Manachu chay iskun chunkaiskunta sakishpan chay shukllachinkarishkata maskak rinma? 13

uyawaychi. Chay shuk chinkarishkaobehanta tarishpanka chay achka manachinkarishka obehankunamantaashwantami kushikuma. 14

tami silupi kawsak Yayanchika tukuywawankunata alita yuyan. Chayraykumipayka mana munanchu nima shukchayra katiwak runa paymantachinkarishpa nina mana wañukmarinanpa nishpa.

Jesuska yachachin imashnami runa masinchita llakichinanchi tiyan

(Lk. 17.3)15Chaymanta Jesuska yachachirka

imashnami shuk kirik masinchitallakichinanchi tiyan nishpa. Kasnaminirka:Shuk kirik masikichi kanta mana alita

rurashpanka sapallayki rishpayki paytakunay. Kanta ari nishpanka alitaalichashpa llakichinakuychi, chasnamikutikashka alitana paywa kawsankichi.16Mana rimashkaykita uyashpankaishkay kimsa kirik wawkikunawa paktaalichak riychi. Chasna ishkay kimsakirikkunapa rikushkanpi chay manaalita rurak runata kunashpaykichi tukuy

chita. 17Chay runaka kunashkaykichita

mana uyashpanka Yaya Diosta kasukmasikichikunata tantachishpa rimaychipaykunapas yachanankunapa.tapas mana uyanayashpanka YayaDiosta mana kirik runatashinanarikuychi. 18 . Kankunashuk runata rimashpaykichi uchaykikamana llakichirishkachu kan nishpa,Yaya Diospas ari, chasna kachunninkami. Shuk runata rimashpaykichiuchaykika llakichirishka kan nishpa,Yaya Diospas ari, chasna kachunninkami.

19 .

nanpa, payka kankunata yanapankami.20Ñukata kiriwashpaykichi ishkaymantakimsamanta tantarishpaykichi chaypikankunawa pakta kahuni.

Jesuska yachachin mana llakichinayak runamanta

yuyachishpa21Chaypi Pedroka kayllayashpan

Jesusta tapurka:Yachachik, shuk runa masini achka

kuti mana alita rurawashpanka ¿masnakutitaya payta llakichinayni tiyan?¿Kanchis kutichu llakichisha? nishpa.

22Chaypina Jesuska aynirka:Mana rimashkaykichu kanchis kutilla

llakichinaykipa. Rimashkayki kanchischunka kuti kanchiskama llakichinaykitiyan. Mana yupashpa achka kutillakichiylla.

23Chaymanta ashwanta asirtachishparimarka:Yuyariychi imashnami Yaya Diospa

ali kamachinanka kay allpapi. Rikuychishuk yachayyu patrón runankunatakushkanwa rurashkankunamantatapunayashkata. 24Ña tapunatakallarishpan shuk payta liwik runatapushamurkakuna. Payka chay patronta

18

52

yapa achka, mana nima ima uraspagaypata waranka kullkita liwirka.25Chay liwik runa nima kullkiyuchukarka liwishkanta pagananpa.Chayrayku chay patronka runankunatarimarka: Mana paganata atipashpan kayrunataka warminti,tapas, tukuy paypa tiyapushkantapasrantichik riychi.chi kullkita ñukata kuwaychi paypaliwinmanta nishpa. 26Chasna rimashpanchay liwik runaka chay patronpapuntanpi kunkurirka. Yapa llakirishpanrimarka: Patroyni, ama piñariwaychu.Chapaway. Mana unayashpachu tukuyliwishkaynita pagashkayki. 27Chasnayapa atunta tapushkanrayku chaypatronka chay runanta llakichishpanrimarka: Kutiy ña wasikima. Tukuyliwiwashkaykimanta kanta llakichini.Kunanka manana liwiwankinachunishpa.

28

pan shuk runa masinwa tinkunakurka.Chay tinkunakushkan runaka paytashuk uchillastu kullkita liwirka.Chaypina chay llakichirishka runanayapa piñarishpan chay uchillastu paytaliwik runataka kunkanmanta apishpansipinayarka. Payta rimarka: Kunallapagaway tukuy liwiwahushkaykitanishpa. 29Chasna rimashpan chay liwikrunaka paypa puntanpi kunkurishpanrimarka: . Chapaway.Tukuy liwishkaynitami pagashkaykinishpa. 30Yapa sinchita tapuhushpanpas

chu uyanata. Chay liwihuk runamasintaka karselma churachirka tukuyliwishkanta paganan punchakama.

31

kanta runa masinkuna rikushpankunayapa llakirishpankuna chay patrontanarimak rirkakuna. 32Chaypina payka

pan rimarka: Kanka yapa millayparunami kanki.raykumi chay achka mana pagaypawaranka kullkita liwiwashkaykimantallakichirkani. 33

shina kanpas llakichinkima karka runamasikita nishpa. 34Chaypina chaypatronka yapa piñarishpan kamachirka

napa tukuy liwihushkanta pagananpunchakama.

35Chaymanta ñukanchita rimashpakatirka: Chay patrón millaypa rurakrunanta kastigashkanshinami Yaya Dioskankunatapas kastiganka, mana runa

manta pacha llakichishpaykichika.

Jesuska yachachin kari warminwa,warmipas kusanwa mana

sakinakunankunapa(Mk. 10.1-12; Lk. 16.18)

19 1

kanwasha Jesuska Galileaallpamanta llukshishpan Judea allpamarirka, .2

kuna.kakunata ampirka.

3Chaymanta *fariseokuna Jesusta

yashpa tapurkakuna:¿

sakinanpa shuk imastumantalla,maykantami mana alita ruramachu?

4Chasna tapushpankuna Jesuskaaynirka:¿

kanpi leyishkankichi runata rurashpanYaya Dios karita warmita rurashkanta?5Yaya Dios chasna karita warmitarurashpan rimarka: Tukuy karikunayayanta mamanta sakinankuna tiyan

napa. Paykunaka tantarishpankuna shuk

18 19

53

runashinallami kanahun nishpa.6Chasna Yaya Dios paykunatatantachishpan shuk runashinallakanahun, manana ishkay runashinachukanahun. Chayrayku mana alichu nimashuk runa warminta sakinanpa.

7Chasna Jesús yachachihushpanmichay fariseokunaka tapurkakuna:Chasna kashpanka ¿imaraykutaya

Moiseska kamachirka shuk kariwarminta sakinayashpan apunkunapapuntanpi warminta shuk sakina killkatakushpan atipama sakinata nishpa?

8Chaypina Jesuska rimarka:

yashpaykichi Moiseska rimarka shuksakina killkata kushpa atipankichisakinata warmikichita nishpa.manta pachami Yaya Dioska manamunarkachu sakinakunaykichita. 9Ñukakankunata rimani warmikichita amasakiychichu.sakinata,kulla. Mana chasna rurashpanwarmikita sakishpaykichika uchatamirurankichi. Chaymanta shuk warmitaapishpaykichika uchatami rurankichi.Chay sakishka warmita pushak karipasuchatami ruran.

10Chaypina ñukanchika paytarimarkanchi:Yaya Dios mana munashpanka

warminchita sakinanchipa, ashwan

nanpa nishpa.11Chasna rimashpanchi Jesuska

ñukanchita aynirka:Mana tukuy runachu asirtankakuna

kay rimahushkaynita.kunallatami Yaya Dioska asirtachin,chaykunami yachankakuna imamantamirimahuni. 12Tiyan achka runakuna

napa.hunmi mana shuk warmiwa tupanata

atipakkuna.nahunchu. Shuk karikunaka chasnatukunahun,rayku. Chasna tukushpankuna manawarmiyanahunchu. Shukkunaka manawarmiyanahunchu Yaya Diospakamachishkankunalla kanankunapa.Maykankunami kay rimashkaynitaasirtanahun, asirtashkankunashinakawsanahuchun nishpa.

Jesuska wawakunata llankashpan Yayan Diosta mañarka

(Mk. 10.13-16; Lk. 18.15-17)13

kunata Jesusma pushamurkakuna, Jesúsllankashpan paykunarayku Yaya Diostamañananpa. Chayta rikushpanchiñukanchika piñarishpa paykunata

nankunapa kasna nishpa:

pushamuychichu.14Chasna piñarihushpanchi Jesuska

ñukanchita rimarka:

ñukama pushamunankunapa.kunami kay wawakunashina ñukatakiriwanahun, chaykunallami YayaDiospa kamachishkan tukushpa paypaali kamachihushkanpi kawsankakuna.

15Chasna rimashpan Jesuska tukuychay wawakunata kuyashpan YayanDiosta mañarka paykunarayku.Chaymanta llukshishpan rirka.

Shuk kullkiyu runa Jesuswa kwintarka wiñaypa kawsanamanta

(Mk. 10.17-31; Lk. 18.18-30)16Chaymanta shuk runa Jesusta

kayllayashpan tapurka:Yachachik, ¿ima ali ruranatata

ruranayni tiyan Yaya Dioswa wiñaypakawsanaynipa?

17Chasna tapushpan Jesuska rimarka:

19

54

¿Imaraykuta tapuwahunki maykanmiali kan ruranapa? Yaya Diosllami alikan. Paywa kawsak rinayashpaykikaYaya Diospa kamachishkankunata alitakasushpa kawsay.

18Chay runaka tapurka:¿Maykan kamachishkakunatata

paktachinayni tiyan? nishpa.Chasna tapushpan Jesuska rimarka:

..

shuwaychu.runamanta nima imata llullashparimaychu. 19Yayaykita mamaykitayuyashpa kushichishpa kawsay.Chaymanta kan kikinta yuyahukshinatukuy runa masikikunata yuyay. Tukuychayta kasushpa kawsanayki tiyannishpa.

20Chay runaka rimarka:

kantaka kasushpami kawsashkani.¿Imatata ashwan pishiwan ruranaynipa?

21Chaypina Jesuska aynirka:Yaya Diospa munashkanta alita

ruranayashpaykika rantichikriy tukuyimaykikunata. Chay kullkitaka nimaimayu runakunata kuy. Chasnarurashpaykimi silupi achka imayushinatukunki. Chasna rurashkaykiwasha shutikatiway.

22Chayta uyashpan chay runaka yapallakirishpa wasinma kutirka. Yapa

chu tukuy imankunata rantichishpakunata. Chayrayku yapa llakirirka.

23Chay runa llakirishka rishpannaJesuska ñukanchita rimarka:

.huk runakunaka manami Yaya Diospakamachishkan tukushpa paypa alikamachihushkanpi kawsankakunachu.24Kutikashka rimani kankunata, shuk

chu pasanata shuk aguha uchkunstuta.

Chasnallatatami shuk kullkiyu runakakullkinllata munashpanka manaatipanchu Yaya Diospa kamachishkantukushpa paypa ali kamachihushkanpikawsanata nishpa.

25Chayta uyashpanchi mancharishpatapunakurkanchi:Chasna kashpanka ¿pishi atipanka

Yaya Diospa kamachinanpi yaykunata?nishpa.

26Chaypina Jesuska ñukanchikunatarikushpan rimarka:Manami nima shuk runa atipamachu

pay kikinlla Yaya Diospa kamachinanpiyaykunata. Yaya Diosllami atipanrunakunata kishpichishpa yaykuchinata.

27Chaypina Pedroka rimarka:Ñukanchika sakishkanchimi tukuy

ñukanchipa tiyashkakunata kantakatinanchiranti. ¿Imatata Yaya Diosñukanchita kunka? nishpa.

28Jesuska ñukanchita aynirka:. Yaya Dios kay

allpapi tukuyta mushuta rurashpanmiñuka paypa Kachashkan Runamikutikashka shamusha suma yachayniwatukuy runakunata kamachinaynipa.Chasna suma kamachik tukushpaynimiñukata katiwahushkaykichiraykukankunatapas churasha ñukawa paktakamachikkuna kanaykichipa. Chaypinachay chunka ishkay yaya rukunchikunawañuta tukuy paykunamanta mirashka

chi pimi kishpinka pimi kastigarinkanishpa.

29Chaymanta Jesuska rimarka:

rayku wasinta, wawkinkunata,nata, yayanta, mamanta, wawankunata,chakrankunata sakishpanka paytakaYaya Dioska tukuy ima sakishkanmantaashwantami kunka. Chay yuyawakrunaka wañushkanwasha wiñaypatami

19

55

Yaya Dioswa silupi kawsanka. 30

runakuna maykankunami kay allpapikawsahushkanchipi runa masinkunaparikushkanpi tukuymanta ashwanvalichirishka kanahun, paykunami YayaDiospa rikushkanpi tukuymanta ashwanmana valikchu kankakuna.runakuna maykankunami kay allpapikawsahushkanchipi runa masinkunaparikushkanpi tukuymanta ashwan manavalikchu kanahun, paykunami YayaDiospa rikushkanpi tukuymanta ashwanvalichirishka kankakuna.

Jesuska ali tarawachik patronmanta yuyachishpa

yachachin

20 1

nanpa chay runakunata yachachirka:

Diospa ali kamachinanka kay allpapi.Rikuychi, shuk patronpa tiyapurka shukatun uva chakran. Shuk punchatutamanta payka llukshirka runakunatamaskananpa,nanpa. 2Runakunata tarishpan rimarka:Tukuy puncha chishiyakta chakraynipitarawashpaykichika kankunata pagashashuk puncha valishkata nishpa.Paykunaka ari nishpankuna tarawakrirkakuna. 3Tutamantara kahushpanintika, chay patronka kutikashkamaskak rirka ashwan runakunata.Plasapi achka mana tarawanayurunakunata rikurka. 4Paykunatarimarka: Kankunapas uva chakraynipitarawak riychi. Tarawashkaykichimantakankunata pagasha nishpa. Chasnarimashpan paykunapas tarawakrirkakuna. 5Chay chakrayu runakachawpi puncha, chaymanta chishipikutikashka maskak rirka runakunatatarawachinanpa. Kuti runakunata

nankunapa. 6Ña chishiyahushpankutikashka plasama rirka maskananparunakunata tarawachinanpa. Plasapi

nata rikurka. Paykunata tapurka:¿Imaraykuta tukuy puncha kaypikankichi nima imata rurashpa? nishpa.7

kuna:chipa maskashkachu nishpa. Chaypinachay patronka rimarka: Kankunapas uvachakraynipi tarawak riychi nishpa.

8Chaymanta tutayahushpanna chaypatronka paypa runanta rimarka: Tukuytarawashka runakunata kayashpaykipagay.manta kallarishpa tukuyta pagay nishpa.9

tashina. 10Chayta rikushpankunatutamanta pacha tarawashkakunakayuyarirkakuna, ñukanchita ashwanta

rayku nishpa.

talla pagay tukurkakuna. 11Chayrayku

kakuna mana ali pagak patrón kananta.12Chaypi payta rimarkakuna: ¿kuta ñukanchita kay washa tarawakshamushka runakunawa parihullatapaganki? Paykuna shuk urallatatarawashkakuna. Ñukanchika tukuypuncha inti rupata awantashpatarawashkanchirayku ashwantapaganayki tiyan. 13Chasna piñarishparimashpankuna chay patronka shuktarimarka: , ñukaka manami kantallullachihunichu. ¿

nipa? ¿Imashnataya kunan ashwantamunanki paganaynipa? 14Chaykushkayni kullkita apashpa riy. Ñukapaganayani washa shamushkakunatapas

19 20

56

kankunawa parihullata. 15Ñukapakullkini kashpan munashkaynita rurani.

kunarayku, mana alitachu yuyarinki.¿Piñarihunkichu ñuka ali shunku

natapas kantashina kushkaynirayku?16Chasnallatatami maykankunami kay

allpapi kawsahushkanchipi runamasinkunapa rikushkanpi tukuymantaashwan mana valikchu kanahun,paykunami Yaya Diospa rikushkanpitukuymanta ashwan valichirishkakankakuna. Maykankunami kay allpapikawsahushkanchipi runa masinkunaparikushkanpi tukuymanta ashwanvalichirishka kanahun, paykunami YayaDiospa rikushkanpi tukuymanta ashwanmana valikchu kankakuna nishpa.

Jesuska kimsaynin kuti wañunanmanta

kawsarinanmantapas rimarka(Mk. 10.32-34; Lk. 18.31-34)

17

nawa pakta Jerusalén llaktamarihushpan ñukanchi chunka ishkayrunankunata chaynikstuma pushashpanrimarka:

18Ñami yachankichi Jerusalén llaktamarihushkanchita. Chaypi chiknikrunakunaka ñuka Yaya Diospa KachashkanRunata apiwankakuna, *saserdotekunapaapunkunata, Moisespa killkashkantayachachikkunatapas kuwankakuna.Chaypina paykunaka tantarishpankunashuk yuyayllawa wañuchiwanayankakuna.19Chasna wañuchiwanayashpankuna*romano runakunata kuwankakuna.Paykuna yapa asichiwankakuna,waktawankakuna, chaywasha kruspiklabawashpankuna wañuchiwankakuna.Chasna wañuchiwashpankunapas kimsapunchamantami kawsarimusha.

Santiagopa, Juanpa maman Jesusta tapurka shuk imata

wawankunarayku rurananpa(Mk. 10.35-45)

20Chaymanta Sebedeopa warminishkay Jesusta katik wawankunawaJesusta kayllayarkakuna. Sebedeopawawankuna *Santiago, Juan karkakuna.Chay warmika Jesusta tapunayashpanpuntanpi kunkurirka. Chaypina Jesuskapayta tapurka:

21¿Imatata munanki ruranaynipa?nishpa.Payka aynirka:

payki kay ishkay wawaynikunata karanshukta kuchuykipi tiyachipaytukuymanta ashwan alita kanwa paktakamachinankunapa nishpa.

22Jesuska aynirka:

chi chayta tapuwahunkichi. Ñukaka

kama. ¿awantanata chay tukuy parisinakunatawañunaykichikama?Chasna rimashpan paykunaka

aynirkakuna:, atipashunmi awantanata.

23Chaypina Jesuska rimarka:, kankunapas ñukashina achkata

parisinaykichi tiyan.chipas ñukaka manami akllashanchu nimapita maykanmi kuchuynipi tiyarishpakamachinka. Yayayni Diosllami akllanka,maykankunami kuchuynipi tiyarishpakamachinkakuna nishpa.

24

narayku tapushpan ñukanchi chunkarunankunana uyashpanchi piñarirkanchi,chay ishkay wawkikuna ñukanchimantaashwan atun tukunayashkankunarayku.25Chasna piñarihushkanchita rikushpanJesuska ñukanchita kayashpan rimarka:

20

57

Kankunaka alita yachankichi, kay allpapiatun allpakunapi kamachik atun apukunakamachinanpi kawsak runakunata yapa

kankunata. Kamachinanpi kawsakrunakunata mana yuyashpa parisichishpakasuchinahun. 26Kankuna Yaya Diospashiminta kasukkunaka, ama chasnakanayaychichu. Shukkunamanta pasa

kunata yanapashpa kawsaychi. 27Kankuna

kichika tukuy runa masikichikunatakasushpa kawsaychi. 28Ñuka Yaya Diospa

napa.runakunata yanapanaynipa.nimi achka runakunaranti wañushpayni

naynipa.

Jesuska ishkaywiskukunata ampirka

(Mk. 10.46-52; Lk. 18.35-43)29Jesuska ñukanchiwa pakta Jerikó

llaktamanta llukshishpan achkarunakuna katirkakuna. 30Chaypinaishkay wisku runakuna ñampi mayanpitiyahurkakuna. Paykunaka Jesúspasahushkanta uyashpankuna sinchitakaparishpa rimarkakuna:¡Yaya Jesús, Davidpa Miraymanta

Kishpichik, ñukanchita llakichiy!31Chasna sinchita kaparishpankuna

kuna rimarkakuna:Chunllayaychi nishpa.Chay wiskukunaka mana kasushpachu

ashwan sinchita kaparirkakuna:¡Yaya Jesús, Davidpa Miraymanta

Kishpichik, ñukanchita llakichiy!32Chaypina Jesuska rihushkanmanta

nata kayashpan tapurka:

¿Imatata munankichi kankunaraykururanaynipa?

33Chaypina paykunaka aynirkakuna:Yaya Jesús, ñawinchita ampiy

rikunanchipa.34Chasna rimashpankuna Jesuska

paykunata llakichishpan ishkantipañawinkunata llankarka. Chayllawakunkaymanta rikurkakunana. Paykunakaampirishpankuna Jesustana katirkakuna.

Jesuska Jerusalénllaktapi yaykurka

(Mk. 11.1-11; Lk. 19.28-40;Jn. 12.12-19)

21 1-2Jesuska ñukanchiwa paktaJerusalén llaktama rihushpan

Betfagé llakta mayanpi paktarkanchi.Chay uchilla llaktaka karka Jerusalénkuchupi, Olivos shutiyu urku pampapi.Chay mayanpi paktashpanchi Jesuskañukanchikunamanta ishkayta kacharkakasna nishpa:Riychi chay rikuhushkanchi llaktama.

Chaypi paktashpaykichimi tarinkichi shukburru warmi watarishkata malta wawanwapakta. Chay mamanta paskashpaykichiwawanwa pakta apamuychi. 3Shuk runakankunata mitsashpan tapushpanka¿imaraykutaya kay burruta apahunkichi?nishpa, payta rimaychi Yayanchi Jesusmimunahun awanpi tiyarishpa rinanpa.Kunanllatatami kutichik shamushu nishparimankichi.

4Chayka pasashka ñawpa Yaya Diospayachayninwa yachachikpa kasnanishkanka paktarinanpa:

5 Jerusalén llaktapi kawsak runakunatarimaychi: Rikuychi,chimi ña shamuhun kankunatakishpichinanpa. Yapa yachak apukashpanpas mana yachakrunashina llashata apak burrupawawan maltapa awanpitiyarishpa shamuhun nishpa.

20 21

58

6Chaypina chay ishkay runankunakaJesús kamachishkanshina chay burrutaapak rirkakuna. 7Chay burruta wawantiJesusma apamushpankuna ñukanchikaburrupa awanpi churarinanchitamantarkanchi. Chay awapi Jesuskatiyarishpan rirka Jerusalenpi yaykunanpa.8Chasna Jesús rihushpan achka runakunapayta kushichishpa katirkakuna.naka paypa puntanpi rishpankunakamisankuna awapi churarishkankunataJesuspa puntanpi rihushkan ñampipimantarkakuna. Shukkunaka chipatipankakunata pitishpa mantarkakunañampita sumayachishpa Jesusta shuk atunaputashina kushichinankunapa. 9ChaypinaJesuspa puntanpi rihuk runakuna,manta katik runakunapas yapakushikushpa kaparirkakuna:¡

atun apu Davidpa MiraymantaKishpichikta! Yaya Diospa alitarikushkan yanapashkan runami kan.Yaya Diospa munashkanta rurananpakachashkan kashpanmi shamuhun.¡kawsak Yaya Diosta! nishpa.

10

pan chaypi kawsak runakuna yapamancharishpankuna tapurkakuna:¿Pitaya kay runaka? nishpa.11

kuna:Kay runaka Yaya Diospa yachayninwa

alita yachachik Jesusmi. Payka Galileaallpapi kahuk Nasaret llaktamantarunami nishpa.

Jesuska rantichik runakunata Yaya Diospa wasinmanta llukshichirka

(Mk. 11.15-19; Lk. 19.45-48;Jn. 2.13-22)

12Chaypi Jesuska *Yaya Diospawasinpi yaykurka. Chay wasipi puntiruatun pampa kincharishkapi achka

rantichihuk runakuna,napas karkakuna. Chaymanta tiyarkakullkita kampyakkuna.nata rikushpan Jesuska kullkitakampyakkunapa mesankunata, wiwamukukukunata rantichikkunapamesankunatapas pultyachi pultyachirurashpan amunkunata kamachirkallukshinankunapa. 13Chasna rurashpanJesuska rimarka:Yaya Diospa killkachishkanpi riman:Kay wasinika ñukata mañanankuna

wasinimi kan nishpa.Kankunaka kay Yaya Diospa wasintashuwakunapa kushilla tantarinatarurashkankichi. [Chasna Jesuskarimashpan paykuna chaypi achkata

nashina kanankunata yuyachirka.]14Chaymanta Jesús chay wasillapi

kahushpanra wisku runakuna, waklishkachakiyu runakuna payta kayllayarkakuna.Chaypina Jesuska paykunata llakichishpanampirka. 15Chay *saserdotekunapaapunkuna, Moisespa killkashkankamachishkata yachachikkunapas chaymana atipaypakunata rurashkantarikushpankuna piñarirkakuna. Chaymantaashwan piñarirkakuna, wawakuna YayaDiospa wasinpi kaparihushkankunaraykuakuychi kushichishunchi kay ñawpa atunapu Davidpa Miraymanta Kishpichiktanishpa.kuna piñarishpa Jesusta rimarkakuna:

16¿Manachu uyanki chay wawakunarimahushkankunata? ¿Imaraykutamunanki chasna kanta kushichishparimanankunata? nishpa.Chaypina Jesuska rimarka:

, paykunata uyahunimi. ¿Manachu

kanpi kasna nikta?Kanmi Yaya Dios,

nata, chuchuk llullukunatapas

21

59

yuyachinki kanta kushichishpatakinankunapa nishpa.

17Chayta rimashpan Jesuska chayrunakunata sakirkana. Jerusalenmantallukshishpan Betania llaktama rirkachaypi puñunanpa.

Jesuska yachachin,Yaya Diosta kirishpa

tapushpanchimi yanapay tukunchi(Mk. 11.12-14, 20-26)

18Kayantima tutamantalla Betaniallaktamanta Jerusalenma kutihushpanJesusta yarkayka apirka. 19Ñampimayanpi shuk *igu kaspita rikurka.

yashpan. Chay uras chay kaspika manamuyuyuchu karka, pankankunallatatarirka. Chaypina Jesuska chay igukaspita rimarka:

kinachu.Chasna rimashpanlla chay igu kaspika

kunkaymanta chakirirka. 20Chaytarikushpanchi mancharishpa Jesustatapurkanchi:¿Imashnataya rimashkaykillawa kay

igu kaspika kunkaymanta chakirishka?nishpa.

21Jesuska ñukanchita aynirka:. Kankunapas alita

kirishpaykichika atipankichimiñukashina ruranata. Yaya Diostatapushpaykichika ama yuyarinkichichuuyawankachu manachu nishpa.tukuy shunkuykichimanta pachakirishpaykichi yuyariychi paymi shutipauyawanka nishpa.chimi mana shuk igu kaspillatachuatipankichi chakichinata.urkutapas rimankichimaka kaymantawarankarishpayki atun yakumachinkariy nishpa,rimami. 22Tukuy shunkuykichimanta

kichimi payka tukuy mañashkaykichitakankunata kunka.

Jesuska yachayninmantatapuy tukurka

(Mk. 11.27-33; Lk. 20.1-8)23Chasna yachachishkanwasha

Jesuska Jerusalén llaktapi *Yaya Diospawasinpi yaykurka.hushkanpi *saserdotekunapa apunkuna,ñukanchita kamachik israel masinchi

kuna tapurkakuna:¿Pita kanta kamachishka chasna

yachachinaykipa? ¿Pita kanta

nata ruranaykipa? nishpa.24-25Chasna tapushpankuna Jesuska

rimarka:Ñukapas kankunata tapuni ¿pita

Juanta kacharka bawtisananpa? ¿YayaDioschu shuk runachu paytakachamurka?ñukapas rimashkaykichi pimikachawashka nishpa.Chasna Jesús paykunata tapushpan

chay runakunaka shukwa shukwatapunakurkakuna imatami ayninkakunanishpa.

kacharka nishpa, Jesuska ñukanchitarimankami Yaya Dios payta kachashkakashpanka ¿imaraykutaya Juanta manakasushkankichichu? nishpa. 26

manta aynishpanchika pay kikinllamiyuyarishpa Juanka yachachirka nishpa,tukuy runakuna yapa piñarinkakuna.Paykunaka kirinahun kay Juan wañukaYaya Diospa yachayninwa yachachikkashkanta.

27Chasna tapunakushpankuna chayrunakunaka Jesusta aynirkakuna:Mana yachanchichu pimi Juanta

kachashka nishpa.Chaypina Jesuska aynirka:

21

60

Chasna kashpanka ñukapas mana

washka tukuy kaykunata ruranaynipanishpa.

Jesuska kasuk runakunamanta,mana kasuk runakunamantapas

yuyachishpa yachachin28Chaymanta Jesús chay *

napa apunkunata, ñukanchita kamachikisrael masinchi rukukunatapas rimarka:¿Ima ninkichita kay kwintanaynimanta?

Shuk runa ishkay musu wawayu karka.Shuk puncha shuk wawanta rimarka:Kunalla uva chakraynipi tarawakriy nishpa.29Chasna yayan kamachishpan chay musuwawanka aynirka: Mana rinayanichunishpa.kutikashka yuyarishpan tarawak rirkayayanta kushichinanpa. 30Chaymanta chayrunaka shuk wawantana kamachirka uvachakranpi tarawak rinanpa. Payka chayratulla ari nishpa rimarka kunalla risha.Chaymanta mana tarawak rirkachu.31Kunan tapushkaykichi: Chay ishkaywawankunamanta ¿maykanta yayanpamunashkanta rurarka? nishpa.Chasna tapushpan aynirkakuna:Chay tarawak rishka musu wawanmi

yayanpa munashkanta rurarka nishpa.Chaypina Jesuska paykunata rimarka:

. Kankunayuyarinkichi chay *romano tukuymantaatun apurayku *impuestuta kobrakkuna,puta warmikunapas uchasapakunakanankunata. .Paykunami kankunamanta ashwanutkalla Yaya Diospa kamachishkantukushpa paypa ali kamachihushkanpikawsankakuna. 32Chay Bawtisak Juankashamushka kankunata yachachinanpa,tukuy uchaykichikunata sakishpa YayaDiostana kasushpa kawsanaykichipa.

chu. Chay impuestuta kobrakkunaka,

puta warmikunapas uchankunamantallakirishpami sakirkakuna. Paykunakachaymanta Yaya Diospa shiminta alitauyashpa kasurkakuna. Kankuna chaytarikushpaykichipas manami Yaya Diospashiminta kirishpa kasuwashkankichichu.

Jesuska manakasunayak tarawakkunamanta

yuyachishpa yachachin(Mk. 12.1-12; Lk. 20.9-19)

33Chaymanta Jesuska kutikashka shukyachachinawa yachachirka: Kunanshukta yachachishkaykichi. Tiyarkashuk chakrayu runa. Chay runakachakranpi uva wiñarishkakunatatarpuchishkanwasha kinchachirka.Chaymanta chakranpi shuk atunbatanta rurarka,nata sarushpa chawanankunapa.Chaymanta shuk yapa awa wasitarurachirka awamanta shuk runa tukuytakuyrananpa chakranta, mana nima pichay tarpunpa muyunkunatashuwananpa. Chaymanta chay amunkauva chakranta shuk tarawak runakunata

kunapa. Chasna kushpan rimarka:

manta chawpita kuwankichi. Chasnarimashpan chay amunka rirka shuk karullaktamana. 34Chaymanta pallana timpupaktarishpan chay amunka shukrunankunata kacharka chay chakranpitarawakkunata rimak rinanpa:Patroyninchimi ñukanchita kachashkauva muyuta pallashkaykichimantachawpita payrayku apananchipa.35Chaypina chay chakrata kuyrakrunakunaka patronpa kachashkanrunankunata apishpankuna shukkunatamakarkakuna,kakuna, shukkunataka rumikunawatuksi tuksi rurarkakuna. 36Mana nimaimata kachashpankuna chay chakra

21

61

amuka kutikashka ashwan achkarunankunata kacharka. Paykunatapaschay tarawakkunaka chasnallatatarurarkakuna.

37Chaymanta chakra amuka shukllawawantana kacharka, yuyarishpan kaywawaynitaka manchashpankunamikasunkakuna nishpa. 38Chaypina chaytarawakkunaka amunpa wawanta

pura: Rikuychi, kay shamuhuk runamichakra amupa wawan. Yayan wañushpankay chakraka payraykumi kiparinka.

kay uva chakraka ñukanchipana kananpa.39Chasna kwintashpankuna chay amunpawawanta apirkakuna. Chaymanta uvachakra washama pushashpankunawañuchirkakuna payta.

40

sha chay chiknik runakunata tapurka:Chay chakra amuka rishpan ¿

mashi chay wañuchik runakunata? nishpa.41Paykunaka aynirkakuna:Chay amuka tukuy chay yapa

millaypa tarawakkunata manallakichishpachu wañuchima. Chaymantachakranta shuk tarawakkunatana kuma,maykankunami pallana uras tukuypallashkankuna uvata chawpinakushpaamunta chay chawpita kunahuma.

42-43Chasna aynishpankuna Jesuskarimarka:Ñuka kankunata rimani mana

munawashkaykichirayku Yaya Dioska

kankuna kanaykichipa. Shuk chikanrunakunatanami kayanka paypakamachishkankuna kanankunapa.Paykunami shuti Yaya Diosta kasushpakawsankakuna. Kankunaka Yaya Diospañawpa killkachishkanta leyishpaykichipasmanarachu asirtankichi. Kasna riman:

Shuk runa wasinta rumimantarurashpan tarawak runankunaka

shuk ali sinchi rumita mana

kakuna mana alichu nishpankuna.Chay rumitaka wasinta rurakrunaka akllashpan churarka chay

kuchik kananpa. ChasnashinamiYaya Dioska akllashkan runawaruranka. Ñukanchika chaytarikushpanchi yapa alimi kannishpa rimanchi nishpa.

44Chay akllashkan rumipi takaktatukushpaykichika tulluykichi pakiktamiurmankichi. Chay atun rumi awaykichipiurmashpanka machuyakta nitishpa pulbuwañunkichi nishpa. [Chasna rimashpaJesuska yuyachinayarka imashnami paypayachachishkanta chaymantapas paytamana munakkunaka tukunkakuna.]

45Chaypina chay *saserdotekunapaapunkuna, *fariseokunapas Jesuspayachachihushkanta uyashpankunapaykunapura kwintarkakuna:Payka ñukanchimanta yuyarishpan

chasna uyachishpa yachachihun. Chaymana ali rurak tarawakkunashinakananchita, chaymanta chay rumipitakarik runashina kananchita nishpa.

46Paykuna yapa piñarishpankuna Jesustaapinayarkakuna wañuchinankunapa.Chasna ruranayashpankunapas runakunapapiñarinankunata manchashpankuna manapayta apirkakunachu. Tukuy runakunayuyarishkakuna Jesús Yaya Diospayachayninwa yachachik kananta.

Jesuska shukkasaranapi mikunankunapa

kayashkakunamantayuyachishpa yachachin

(Lk. 14.15-24)

22 1Chaymanta Jesuska kutikashka

nakunawa yachachirka: 2Yuyariychi

21 22

62

nanka kay allpapi. Rikuychi shuk atun

rayku kushikuna mikunata rurashkanta.3Payka runankunata kacharka tukuy

napa. Kayashpankunapas manashamunayarkakunachu. 4Manashamunayashpankuna chay apuka shukrunankunatana kayashpan rimarka:Tukuy kayashkayni runakunata rimakriychi: Patroynika ñami wakrankunata,wirayachishkan wiwankunatapaswañuchishka. Mikunaka ñami yanushkakahun. Kunalla chay kasarahushkapimikunata mikuk shamuychi nishpa.5Chasna rimak rishpankuna chay

kakunachu. Shukka chakranma rirka.Shukka imankunata rantichinanpa rirka.6Shukkunaka chay apupa runankunata

nankunakama. 7Chayrayku chay apukayapa piñarishpan suntalunkunatakacharka chay wañuchik runakunatawañuchinankunapa, llaktankunatapasrupachinankunapa nishpa. 8Chaymantachay runankunata rimarka:kapi mikunaka ñami chayashka. Chaykayashkayni runakunaka mana alitarurashkankunamanta mananamiwasinipika yaykunkakunachu.9Chayrayku anchu ñampikunamarishpaykichi rikushkaykichi runakunatakayaychi, kasarahushkapi mikunatamikuk shamunankunapa nishpa.10

naka ñampikunapi purihuk runakunatakayak rirkakuna kasarahushkapimikunankunapa. , mana alirurak runakunatapas kayashpankunachay apupa atun wasinpi achkarunakuna tantarirkakuna.

11Chaypi chay apuka yaykushpankayashkan runakunata kwintachirka.Chaypi shukta rikurka kasarana

kushikunarayku churarinata manachurarishkata. 12Payta rikushpanrimarka: , ¿imaraykuta manakasarana kushikunarayku churarinatachurarishpa yaykushkankichu? nishpa.Chay runaka nima imata ayninataatipashpan pinkarishpan chunllakiparirka. 13Chaypina chay apukamesama mikunata apak runankunatarimarka: Kay runata chakinta makintaalita watashpa chay manchaypaamsama wichuychi. Chaypi sinchitaparisishpa wakanka,nata kanirinka nishpa. 14ChasnallatataYaya Dios achka runakunata kayashkapaypa runankuna kanankunapa.

pas shuk shukkunalla kayashkantakasushpankuna shamunahun YayaDiosma.

Jesusta chiknik runakuna pantachichinayarkakuna

(Mk. 12.13-17; Lk. 20.20-26)15Jesús yachachishkanwasha *

kunaka llukshishpankuna tantarishpapaykunapura kwintarkakuna: ,Jesusta pantachichishunchi shuk manaayniypata tapunawa. Mana alita

napa nishpa.16

kunaka paykunata katik runakunata,chaymanta *katikkunatapas kacharkakuna alishinatukushpa Jesusta pantachichinayashpapaywa kwintanankunapa kasna nishpa:Yachachik, yachanchi mana

llullachishpachu shutipa kashkatarimanki. Tukuy runakunata alitayachachinki Yaya Diospa munashkantarurashpa kawsanankunapa. Kanmi manamanchashpachu nima shuk runata, nimaapukunata tukuyta kuskata yachachinki.

22

63

17Kunanka rimay ñukanchita imashnatayuyarinki. ¿israel runakuna chay *romanotukuymanta atun aputa *impuestutapagananchipa? ¿Yaya Dios munanchupagananchipa manachu?

18Chasna tapushpankuna Jesuska

kankunata. , pagananchi tiyannishpa aynimaka ñukanchi israelrunakunamanta apukunata rimakrinahuma payta kastiganankunapa.Mana alichu pagananchipa nishpaaynimaka romano apunchita rimakrinahuma. Chayrayku Jesuska rimarka:

nachu kankichi. ¿nayashpa tapuwankichi? 19

chi chay paganaykichi kullkita.Chasna nishpan shuk kullkita payta

rikuchirkakuna. 20Jesuska chay kullkitarikushpan paykunata tapurka:¿Pipa almantata rikunkichi kay

kullkipi? ¿Pipa shutinta kay kullkipikillkarishka kan? nishpa.

21Paykunaka aynirkakuna:Romano tukuymanta atun apupami.Chasna aynishpankuna Jesuska

paykunata rimarka:Chay atun apupa kashkantaka kuychi

amunta. Maykanmi Yaya Diospa kan,kuychi payta. Yaya Dios ñukanchikunatarurashkanrayku ñukanchikunapa amunchikan. Chayrayku tukuy shunkuykichimantapacha payta yuyashpa kawsaychi nishpa.

22Chasna yapa yachayninwa aynishkantauyashpankuna chay pantachichinayakrunakunaka yapa mancharishpankunachunllalla anchurirkakuna Jesusmanta.

Jesuska yachachin wañushkakuna kawsarinankunata

(Mk. 12.18-27; Lk. 20.27-40)23Chaymanta chay punchallatata shuk

*saduseokunaka Jesuswa kwintak

rirkakuna. Paykunaka yachachinahun

mushunchinachu nishpa. Chayraykupaykuna Jesusta tapurkakuna:

24Yachachik, ñawpa Moisés wañukakasna yachachirka: Shuk warmiyu runamanara nima shuk wawayu kashpanwañushpanka wawkinka kachuyninmashintuta warmiyanan tiyan chaymashintuka atipananpa wawayanata.Chaypina kari wawata wawayashpankachay wawkin wañupa wawanshinakanan tiyan nishpa. 25Kunan kantakwintanayanchi: Kay llaktanchipitiyarka kanchis wawkikuna. Shukpuncha puntiru wawkika warmiyarka.Chay wawkika nima shuk wawayukashpanra wañurka. 26Pay wañushpanshuk wawkinna kachuynintawarmiyarka. Paypas wañurka nimashuk wawayu kashpanra. Chaypinashuk wawkinna chay kachuynintawarmiyarka. Paypas nima shuk wawayukashpanra wañurka. Chaymanta shukwawkinna chay kachuynintawarmiyarka. Paypas chasnallatata manawawayuchu wañurka. Chasnallatatashukllankama shukllankama chaykanchis wawkikuna chay warmillatatawarmiyashpankuna karan shuk manawawayuchu wañurka. 27Chasna tukuykusankuna wañushkankunawasha chaywarmipas wañurkana. 28Kunanka rimayñukanchita. Chay kanchis wawkikunachay warmillata warmiyarkakuna.

kuna chay kanchis wawkikunamanta¿maykanpa warminshi kama?

29Chasna tapushpankuna Jesuskapaykunata aynirka:Kankuna kikintami llullachirinkichi,

wañushkakuna kawsarinankunata manakirishkaykichirayku.tata Yaya Diospa killkachishkanta manaasirtankichichu. Chaymanta Yaya

22

64

Diostapas mana riksinkichichu,kakunata kawsachinata atipakta. 30Yaya

mushkanwasha nima shuk kariwarmiyankanachu, nima shuk warmikusayankanachu. Silupi kawsak*kuna. 31¿Manachu leyishkankichi YayaDiospa killkachishkanta? Chaypi rimanwañushkakuna kawsarinankunamantakasna:

32 Ñuka kani Yaya Dios, maykantami, Isaak,

chiwanahun nishpa.Chasna Yaya Dios rimashpan yachanchi

nata. Kawsakunallami Yaya Diostakushichinahun, wañushkakunaka manapayta kushichinahunchu nishpa.

33

naka chunlla kiparirkakuna. Jesúschasna alita yachachishkanrayku chayrunakuna yapa mancharirkakuna.

Jesuska yachachin Yaya Diospa kamachishkankunamanta,maykanmi ashwan ali kan

(Mk. 12.28-34)34Chaymanta *

pankuna Jesús *yachishkanta, payta tapunankunapatantarirkakuna. 35Shuk paykunamanta

nata yachachik kashpan Jesustapantachichinayashpan tapurka:

36Yachachik, Yaya Diospa tukuykamachishkankunamanta, ¿maykantayaashwan ali kan?

37-38Chayta tapushpan Jesuskaaynirka:Chay tukuymanta ashwan ali

kimanta pacha Yayayki Diosta yuyashpamunashpa kawsay.

payki alikunata yuyarishpa rurashpakawsay nishpa. 39Chaymanta chay

llatatami riman runa masikita yuyaykan kikitashina nishpa. 40Kay ishkaymitukuy kamachishkakunamanta puntirukanan tiyan. Chaymantallami tukuyYaya Diospa kamachishkankunata, YayaDiospa shiminta yachachikkunapayachachishkankunatapas asirtananchitiyan.

Jesuska yachachin pay tukuymanta ashwan ali kamachik kananta

(Mk. 12.35-37; Lk. 20.41-44)41-42*

kankunallapi Jesuska paykunatatapurka:Kankunaka ¿imatataya yuyarinkichi

manta? ¿taya? nishpa.Chasna tapushpan fariseokunaka

aynirkakuna:Payka ñawpa atun apu David wañupa

miraymantami kan nishpa.43Chaypina Jesuska paykunata rimarka:Davidpa miraymanta kashpanka

¿imaraykuta Yaya Diospa Espíritunyuyachishpan Davidka rimarka paytakamachik kananta kasna nishpa?

44 Yaya Dioska kamachiwakta rimarka:

naykipa ñukawa pakta, tukuykanta chiknik runakunatawinsinaynikama kantakasunankunapana nishpa.

45David Yaya Diospa KachananKishpichikta kamachiwak nirka. Chayuras ña kawsa paymanta pasa kashpanDavid unay wañushkanwasha paypamiraymantallatata kashpan manamiatipanchu runalla kanata.

46Chasna Jesús yachachihushpan chayfariseokunaka nima imata ayninata

22

65

atipashpankuna chunlla kiparirkakuna.Chaymanta pacha nima shuk runaJesusta tapunayarkakunanachu.

Jesuska fariseokunata piñarka(Mk. 12.38-40;

Lk. 11.37-54, 20.45-47)

23 1Chaymanta Jesús chay*

washa chay tantarishka runakunata,ñukanchikunatapas yachachirka:2

kan kamachishkakunata yachachikkuna,fariseokunapas tantarina wasipitiyarinahun chay kamachishkantayachachinankunapa. 3Chayrayku,paykuna Yaya Diospa shimintakankunata yachachishpankuna alitarurashpa kasuychi.kunapas paykuna kikin manaruranahunchu yachachishkankunashina.Kankunaka ama paykunashina ali

chu. 4Chay fariseokunaka shukpatronkuna runankunata llasha kargataapachihukshinami kanahun. Kankunata

kunata yachachinahun. Kankunaraykukanahun atun llasha kargashina. Chasnakankunata yachachishkankunawanitishkashina rurahushpankunapas nimashuk uchillastuta yanapanahunchukankunata. 5Paykunaka tukuyta

nallapa, Yaya Diosta alita kasukminishpa yuyarinankunapa. Yaya Diospa

napi killkanahun.kunapi makinkunapi watanahun.

nahun. Chasna churarishkankunawaYaya Diosta alita kasuk kani nishpayanka rikuchinayashpa purinahun.6Fiestakunapi, tantarina wasikunapipas

kunapi munanahun tiyarinata runamasinkuna paykunata aputashinarikuhushkankunata rikuchishpa.7

pankuna yapa munanahun tukuyrunakuna paykunata yuyashpankuna aliyachachik nishpa saludanankunapa.

8Yaya Diosllami kankunata kuskatayachachin.chu runakuna kankunata yachachiknishpa rimanankunapa. Kankunakawawkipurallami kankichi. Ñukallamikankunata yachachik kani. 9Chaymantakay allpapi nima pita Yaya Diostashinayuyashpa Yayayni nishpa rimaychichu.Yayanchi Diosllatami yuyanaykichitiyan, payllata kasunkichi. Yaya Diosshukllami, maykanmi silupi kawsan.10Chaymanta ama munaychichu runa

napa kanmi kanki ñukata kamachiknishpa. Ñukallami Yaya DiospaKachashkan Kishpichikka kankunatakamachik kani. 11

manta ashwan kamachik kan paykatukuy runa masinkunata sumaktayanapak kanan tiyan. 12Kankunakikinmanta yuyarinkichima, ñuka tukuyruna masinikunamanta ashwanyachakmi kani nishpa. Chasna atuntukunayashpaykichika Yaya Diosmikankunata mana alichu nishpapinkachinka.kunamanta mana atun tukunayashpa

chika Yaya Diosmi sumakta kankunataatunyachinka.

13Chaypina Jesuska fariseokunatarimarka:

,kanta yachachikkunapas, ¡imashnakastigushi kankunarayku kanka! YayaDiosta mana kasunayashpaykichipasalita kasukshina tukunkichi.sikikunami kankichi. Runakunata

22 23

66

kanpi mana kawsanankunapa.Kankunaka manami Yaya Diospakamachishkankuna tukunkichichu.

kuna tukunayak runakunata arkankichi.14-15

yachachikkuna, fariseokunapas,¡imashna kastigushi kankunaraykukanka! Llullachiysikikunami kankichi.Yakuta allpata purinkichi shuk runallatamaskashpa yachachinaykichipakankunata katinanpa. Chaymanta chaykankunata katik runa kankunamantaashwanta uchata rurachinkichikankunamanta pasa nina mana wañukpiatunta kastigarishka kananpa.

16 , ¡imashna kastigushikankunarayku kanka! Wiskushina mana

nata ñampita purichinayankichi.Llullashpa yachachinkichi: Shuk runarimahushkanta kirichinayashpa *YayaDiospa wasinta churashpa kirichinarimanakunawa rimashpanka manashutipa kashpanpas Yaya Dioska paytamana kastigankachu. Yaya Diospawasinpi kahuk orota churashpakirichina rimanakunawa rimashpankamana shutipa kashpan Yaya Dioskashuti payta kastiganka. 17Chasnallullachishpa yachachishpaykichi manaali yuyayyu, mana asirtak runakunamikankichi. ¿Maykanta ashwan ali kan,Yaya Diospa wasinchu, chay wasipitiyak orochu? Chay oroka Yaya Diospawasinpi churashparami Yaya Diospakan. Chayrayku Yaya Diospa wasinkachay churashka oromanta ashwan alikan.

18Chaymanta kankuna llullashpayachachinkichi:kanta kirichinayashpa Yaya Diospawasinpi wiwakunata wañuchishpa

rupachina tuchpashinata churashpakirichina rimanakunawa rimashpankamana shutipa kashpanpas Yaya Dioskapayta mana kastigankachu. Chay

kunawa rimashpanka mana shutipakashpan Yaya Dioska shuti paytakastiganka. 19

chi nima imata asirtak runakunamikankichi. ¿Maykanta ashwan ali, chaywiwakunata rupachina tuchpashinachu,chay tuchpashinapi Yaya Diosraykuchurashkaykichichu?chika chay tuchpashinapi churashkakashpanrami Yaya Diosrayku kan.Chayrayku churashkaykichikunamantatuchpashinaka ashwan alimi. 20Shukruna rimahushkanta kirichinayashpaYaya Diospa wasinpi wiwakunatarupachina tuchpashinata churashpakirichina rimanakunawa rimashpankamana chay tuchpashinallatachuyuyachishpa riman, ashwan tukuy chaytuchpashinapi churashkakunatapas.21

yashpa Yaya Diospa wasinta churashpakirichina rimanakunawa rimashpankamana chay wasinllatachu yuyachishpariman, ashwan Yaya Dios chay wasinpikawsahushkantapas. 22Shuk runarimahushkanta kirichinayashpa silutachurashpa kirichina rimanakunawarimashpanka mana silullatachuyuyachishpa riman,tami Yaya Dios kamachin chaytapas,chaymanta Yaya Dios kikintapas.Chayrayku imatapas rimashpaykichikatukuy uras shutipallata rimaychi.

23

yachachikkuna, fariseokunapas,¡imashna kastigushi kankunaraykukanka! Llullachiysikikunami kankichi.

kaykichi uchillastu pankakunamantapas

23

67

chunkamanta shukta Yaya Diostakunkichi. Chasna Yaya Diospa

paykichipas chay ashwan ali kasnanishkan kamachishkankunata manapaktachinkichichu:rimashpa kawsaychi. Runa masikichitallakichishpa kawsaychi. Yaya Diosllatatukuy shunkuykichimanta pachakirishpa alita kasuychi nishpa. Chay

chi tiyan chay shukkunawa pakta.24

kichi wisku runa shukkunata ñampitapurichikshinami kankichi. Shukuchillastu siputuchi upyanaykichipichinkarishpan shushunkichi manamillpunaykichipa. Chaymanta nimaimata yuyarishpa shuk yapa atunanimalta millpunkichi. Chasnashinami

chikuna wañupa rimashkankunatakasunkichi. Maykantami Yaya Dioskaashwanta munan, chaytaka nimayuyarinkichichu.

25

yachachikkuna, fariseokunapas,¡imashna kastigushi kankunaraykukanka! Llullachiysikikunami kankichi.

paykichipas shunkuykichipika millaypayuyayyu kankichi, shukkunapa imatiyapushkanta llullachishpa shuwakuna,tukuy imakunata munakkuna,mitsakkuna. Pusilluta, kallanatawashanllata mayllak runakunashinakankichi, ukunta susyata sakinkichi.26Wisku runakunashina nima imataasirtak fariseokuna,chita alichaychi. Chaymanta aliyashkashunkuykichi kashpan alikunallatanaruraychi.

27

yachachikkuna, fariseokunapas,¡imashna kastigushi kankunarayku

kanka! Llullachiysikikunami kankichi.Shuk yurawa pintarishka rumiwataparishka wañushkakunata churanauchkushinami kankichi. Kanchamantakasumakta rikurishpanpas ukupika

yaypa ismukunawa untakta kan. 28

nashinami kankunapas runakunapa

pas yuyaykichipika yapa millaypatayuyarishpa llullachiysikikunamikankichi.

29

yachachikkuna, fariseokunapas,¡imashna kastigushi kankunaraykukanka! Llullachiysikikunami kankichi.Chay Yaya Diospa yachayninwa

kunata sumayachinkichi paykunatayuyakkunashina tukushpa. Chay ñawpaalita rurashpa kawsak runakunatayuyarinaykichi rumikunata pantiyunpisumayachinkichi. 30

chi:kuna kawsashkan uras kawsanchimakarka,machu karka Yaya Diospa yachayninwayachachikkunata wañuchinata nishpa.31Chasna yaya rukunchikuna nishparimashpaykichimi kankuna kikinrimankichi chay wañuchik runakunapamiraykuna kanaykichita paykunashinamillaypa yuyayyukuna. 32Kankunapasshutipa kashkata yachachikkunatawañuchinayashpalla kawsashpaykichimi

kuna pishishkata paktachinkichi.33Machakuyashina runakuna kankichi,

yachachinaykichiwa runakunatapantachichishpa yuyayninkunatawaklichikkuna. ¿chi chay nina mana wañukmanta?34Chayrayku ñuka kankunama kachasha

23

68

nata, ali yachayyukunata, Yaya Diospa

kunata kankunata yachachinankunapa.Kankuna millaypa yuyayyu runakuna

chi. Shukkunata kruspi klabashpawañuchinkichi. Shukkunata chiknishpatantarinaykichi wasikunapi makankichi.Chaymanta paykunata shuk llaktamantashuk llaktama kallpachishpa chiknishpaparisichinkichi. 35Ñawpamanta pachakunankama yaya rukuykichikuna alitapaykunata yachachishpa kawsakrunakunata wañuchishkakuna. Chay ali

wañuchirka.

kuna, Berekiaspa wawan Sakariastawañuchishkankunakama. Yaya Diospa

shinapa kuchunpi kahushpanpaswañuchirkakuna. Kankuna chasnallakatishkaykichirayku tukuy chay ñawpawañuchishkakunamantapas uchayukankichi. 36 . Kankunatukuy chay ñawpamanta pacha mana aliruranakunata yachashpaykichipas manayachakushpaykichi chasnallatatarurankichi. Chayrayku Yaya Dioskankunata sinchitami kastiganka.

Jesuska Jerusalenpi kawsak runakunata llakishpan wakarka

(Lk. 13.34-35)37Chaymanta Jesuska Jerusalén

llaktapi kawsak runakunata yapallakishpan rimarka:

,yapa llakini kankunarayku.manta pacha Yaya Diospa yachayninwapaypa shiminta yachachikkunatawañuchik kankichi.kan runakunatapas rumikunawatuksishpa wañuchik kankichi. Kunankañuka achka kuti kankunata

wañuymanta arkanayashkani,imashnami shuk atallpa wawankunatarikran ukupi tantachishpan arkanwañuymanta. Sumakta kankunataarkanayashpaynipas manamimunawashkankichichu. 38Rikuychi,

kichika chunllami kiparinka. 39

manta kankunata rimani, shuk puncharimawankichi Yaya Diospa yanapashkanali runami kanki.

kimi shamuhunki nishpa. Kunanmanta

kama mananami rikuwankichichu.

Jesuska Yaya Diospa wasinta urmachinankunamanta rimarka

(Mk. 13.1-2; Lk. 21.5-6)

24 1Chayta yachachishkanwashaJesuska *

manta llukshirka. Rihushkanpi ñukanchikayllayashpanchi rimarkanchi:Rikuy kay suma ali rurarishka Yaya

Diospa wasinta.2Chasna rikuchishpanchi Jesuska

rimarka:Kunan rikuchiwahunkichi kay

sumakta rurarishka wasikunata.uyawaychi. Chiknik runakunamiurmachik shamunkakuna tukuy kaysuma rikuhushkaykichita.pankuna nima shuk rumi awapurarurarishkaka kiparinkachu.

Jesuska yachachin manara kay allpaka tukurihushpanra

imakunami pasanka(Mk. 13.3-13; Lk. 21.7-19)

3Chaymanta Jesuska ñukanchiwapakta Olivos urkuma rirka. Chaypitiyarishpan sapallanchi kahushkanchipipayta kayllayashpanchi tapurkanchi:Yachachik, ¿ima urastaya *Yaya

Diospa wasintaka urmachinkakuna?

23 24

69

¿Imata rikushpanchita yachanchimakutimunayki ña paktarihushkanta?¿Imashnata yachanchima kay allpatukurinan ña paktarihushkanta?

4Chaypina Jesuska ñukanchitarimarka:

, mana nima pikankunata llullachinanpa. 5Manarakutimuhushpaynira achka runakunashamunkakuna kasna nishpa: Ñukamikani Yaya Diospa KachashkanKishpichik. Chasna llullashpankunamiachka runakunata kirichinkakuna.6

nata, ama mancharinkichichu. Tukuychaykunami pasanan tiyan.kushpa kawsahushpankunapas chay

chu. 7Shuk shimita rimakkuna shuk

kuna wañunakunkakuna. Shuk allpapikawsak runakunaka shuk allpapi

kushpankuna wañunakunkakuna.Chaymanta achka llaktakunapi sinchiyarkay tiyanka. Tukuy partimi allpakasinchita kuyunka. 8Tukuy chaykunakanka kallarinanlla. Chaywasha ashwansinchi llakiypa punchakunamikankakuna.

9

naka apukunapi pushashpankunarimankakuna parisichinankunapa.

kakuna.chirayku tukuy llaktakunapi achkarunakuna kankunata chikninkakuna.10Chay uras achka runakunaka mananamunankakunanachu kirishpakawsanata. Chaymanta shukwa shukwachikninakushpankuna apunkunapipaykunapura yanka millaypatashukmanta shukmanta rimankakuna.11Yaya Diospa yachayninwa yachachik

kani nishpa achka llullachishpayachachikkuna tiyanka. Paykuna achkarunakunata llullachinkakuna. 12

runakuna yapa millaypakunatarurashpa kawsashpankuna kay allpapi

kakuna. Chayrayku achka Yaya Diostakirikkunapas manana yuyanakushpachukawsankakuna. 13

chi punchakama alita ñukallata kirishpakawsashpaykichika Yaya Dioskankunata kishpichinka paywa paktasilupi kawsanaykichipa. 14Kankunakatukuy kay allpapi kay suma ali shimitayachachinaykichi tiyan Yaya Diospa ali

napa. Chasna yachashpankuna mananaatipankakunachu rimanata manayachashkanichu nishpa. Chaypirami kayallpapa tukurinanka kanka.

15Ñawpa Yaya Diospa yachayninwayachachik Daniel killkarka: Yaya Diostachiknik runaka Yaya Diospa wasinpiyapa millaypata ruranka nishpa. Chaykillkashkanpi pasananta rikushpaykichileyishkaykichita yuyariychi alitaasirtanaykichipa. 16Chaypina kankunaJudea allpapi kawsakkunaka utkallaurkukunama mitikuychi. 17Wasi awapikahushpaykichika chaymantalla utkallamitikuychi.chinachu kankunapa imaykichitiyashkanta apanaykichipa. Utkallamitikunaykichi tiyan. 18Chakraykichipitarawahushpaykichika chaymantallamitikuychi.kutiychinachu churarinaykichitaapanaykichipa. 19

kaykichi punchakunapi yapa llakiypakanka chay chichu warmikunarayku

pas. 20Kankunaka Yaya Diosta mañaychiama chiri tamya punchakuna, nima*samana puncha mitikunaykichi

24

70

punchaka paktananpa. 21

kakuna. Yaya Dios kay allpatarurashkanmanta pacha manami chasnasinchi llakina tiyarkachu.sha chasna llakina tiyankanachu. 22YayaDioska tukuy akllashkan runakunata

nata uchillayachinka.chimaka, nima shuk runa wañuymantakishpimachu.

23Chay punchakunapi maykanpaskankunata rimankakuna: Rikuychi,kaypimi chaypimi Yaya DiospaKachashkan Kishpichikka. Chasnarimashpankunapas ama paykunatakiriychichu. 24Chay punchakunapi

kuna ñukami Yaya Diospa KachashkanKishpichik kani nishpa. Shukkunakallullachishpa rimankakuna ñukami YayaDiospa yachayninwa yachachik kaninishpa. Paykunaka achka suma manaatipaypakunata, atun yachaywa

nata rurankakuna.kuna Yaya Diospa akllashkankunatapasllullachinayankakuna. 25Chay urasyuyariychi ña kankunata rimashkaynita

nata. 26Shuk runakuna kankunatarimashpankunaka chaypimi YayaDiospa Kachashkan Kishpichikka, paytarikuk riychi chunlla chakishka allpapinishpa, ama riychichu. Shukkunakakankunata rimashpankuna rikukshamuychi kaypimi pakashka nishpa,ama kiriychichu. 27Ñuka Yaya DiospaKachashkan Runa kutikashkashamuhushpayni tukuy runakunamirikuwankakuna. Imashnami shukilampa silupi shuk partimanta shukpartima kunkaymanta chuyahlla rikurin,chasnashinami ñukapas shamusha.28

kuna, chaypimi ullawankakunakatantarinahun. Chasnashinami runakunamillaypa ruranankunata yapamirachishpankuna millanayaypaismushina tukushpankuna kastigaytukunkakuna. Chayka mana pakallachukanka ashwan tukuyrayku yachayparikuypa kanka.

Jesuska rimarka imashnami kutimunka kay allpama

(Mk. 13.24-37;Lk. 21.25-33; 17.26-30, 34-36)

29Chaymanta Jesuska ñukanchitayachachihushkanllapi rimarka: Sinchiparisina puncha tukushpanna intikaamsayanka.chinkachu. Istrillakuna silumantaurmankakuna.chikkuna sinchita kuyurinkakuna.30

nira shuk imata silupi rikuchisha.Chayta rikushpankunami tukuy kayallpapi kawsak runakuna sinchitamancharishpa wakankakuna. Chaypinarikuwankakuna puyukuna awapishamuhushkaynita, suma chuyahllaYaya Diospa atun yachayninwa. 31

pina *angelkunata kamachisha atun

nata tantachinankunapa.32Shuk *igu kaspita rikushpa

yachakuychi.

pan yachankichi verano timpu kananta.33

nita rikushpaykichi yachankichi ñukaña shamunalla kahushkaynita. 34

uyawaychi. Kunan kay punchakunapi

pankunara tukuy kay rimahushkaynitarikunkichi. 35Kay siluka allpapastukurinankuna tiyan.

24

71

c Rikuy Génesis killkapi 6.9 - 7.24

nika manami chasnalla pasankachu,shutipami paktarinan tiyan.

36

sha, chaytaka Yaya Diosllami yachan.Nima shuk runa, nima silupi kawsakangelkuna yachanahunchu. Nima ñukaYaya Diospa kikin Wawan kashpaynipas

sha nishpa.37Ñuka Yaya Diospa Kachashkan

Runa kuti shamunayni uras kankaimashnami ñawpa Noé kawsashkanurasc karka. 38Manara Yaya Dios allpatayakuwa untachishpanra tukuy runakunakunkaylla mikushpa, upyashpa,warmiyashpa kawsapayarkakuna.Noeka chay atun lanchanpi yaykunan

kuna. 39Chay runakuna nimayuyarihushkankunapi Yaya Dioskaallpata yakuwa untachishpan tukuychinkarirkakuna. Chasnallatatami ñuka

hushpayni nima yuyarihushkankunapirunakunaka kullunkakuna. 40Chay urasishkay runakuna chakranpi tantayllatarawashpa kahushpankuna angelkunashukta pushankakuna, shuktakasakinkakuna. 41Ishkay warmi shukbatanllapi kutahushpankuna angelkunashukta pushankakuna, shuktakasakinkakuna.

42Mana yachankichichu ima urasmi

nishpa. Chayrayku shamunaynikamayuyashpalla chapawaychi. 43

asirtaychi. Wasi amuka yachashpankaima urasmi tutapi shuwaka shamunanta,mana puñushpachu uyashpallachapama. Chasna chapashpan chay

chu chay wasimanta. 44Chayraykukankunapas tukuy uras alicharishka

chapawaychi. Kankuna nimayuyarihushkaykichipi ñuka Yaya DiospaKachashkan Runaka shamusha.

Jesuska ishkay kamachina runakunamanta yuyachishpa

yachachin(Lk. 12.41-48)

45Chaymanta Jesuska ñukanchitayachachishpalla katirka: Shuk patrón shukllaktama rinanpa, shuk ali yuyayyu tukuyuras alita paktachik runanta kamachirkatukuy paypa runankunata tarawachinanpa,chaymanta mikuna uras alita karananpa.46Chay runanka kushillami kanka

kanta alita paktachishpa kahushkanpi tarikshamushpanka. 47 . Chasnaalita kasuk runanta patroyninka churankatukuy ima tiyapushkanta kuyrak kananpa.

48

millaypa yuyayyu kamaka yuyarima,patroynika mana utka kutimunkachunishpa. 49Chasna yuyarishpan kallarima

nata. Pay kikin machak runakunawatantarishpan sumakta mikuma upyama.50Chasna rurashpa kahushkanpi, manayuyarihushkanpi patroyninka kutimuma.51Chaypina chay runanta sinchitakastigama. Chasnallatata Yaya Dioskapayta mana kasuk, millaypa yuyayyurunata mana llakichishpan tukuy llullachikrunakunawa parihu nina mana wañukpikastiganka. Chaypina chay runaka sinchitaparisishpa wakanka, piñaywa kirunkunatakanirinka.

Jesuska yachachin chunka shipaskunamanta yuyachishpa

25 1Yuyariychi imashnami YayaDiospa ali kamachinanka kay

allpapi paktachirinka tukuy chay

24 25

72

rimashkaynishina pasahushkan uras.Rikuychi chunka shipaskunata. Chunkashipaskuna, kusayahuk warmipa

kuna tinkuk rirkakuna kasarahushkanmusuta wasinma pushanankunapa.2Chay chunka amigankunamanta pichkaalita yuyarik karkakuna, pichka nimaimata yuyarikchu karkakuna. 3Chaypichka mana alita yuyarik shipaskunakalamparinkunata apashpankuna manakerosenta aparkakunachu kutikashkauntachinankunapa. 4Chay pichka alitayuyarik shipaskunaka lamparinkunataapashpankuna butillankunapi kerosentaaparkakuna. 5Chaypina kasarak musukayapa unayashpan shamunanpa, chay

kuna. 6Ña chawpi tuta kahushpanuyarkakuna shuk runa karumantakaparihushkanta: ¡Ñami musukashamuhunna! ¡Payta tinkuk riychi!nishpa. 7Chaypina chay shipaskunakautkalla atarishpankuna lamparinkunataalicharkakuna. 8Chay pichka nimaimata yuyarikkunaka chay pichkayuyarik amigankunata rimarkakuna:Lamparinchikunapa kerosenka ñamitukurishka. Kuychi ñukanchitapas shukuchillastu kerosenstuta. 9Chasnatapushpankuna chay pichka alitayuyarik shipaskunaka rimarkakuna:Kerosenchimanta kushpanchikañukanchiraykupas pishinkami, tukuylamparinchikunaka wañunka. Kerosentamunashpaykichika utkalla rantik riychinishpa. 10Mana kunayashpankuna chaypichka nima imata yuyarikkunakakerosenta rantik rirkakuna.kama kasarak musuka paktamurka.Chaypina paywa pakta chay pichka alitayuyarik amigankunaka kasaranamikuna wasipi yaykurkakuna. Tukuyyaykushpankunana wasi punkuta

taparkakuna. 11Chaywasha chay pichkanima imata yuyarik amigankunakapaktamurkakuna.kuna kasarak musuta kayarkakuna:¡Musu, musu,pas yaykunanchipa! 12Chaypina paykaukumanta rimarka: Kankunaka manamikayashkaynichu kankichi, manamikankunata riksinichu nishpa. 13Chasnakwintashkanwasha Jesuska ñukanchitarimarka: Kankuna mana yachankichichuima urasmi, ima punchami kutimushanishpa. Chayrayku alita tukuy urasalicharishka chapawanaykichi tiyan.

Jesuska shuk patrón runankunata kullkita kushpa sakishkanmanta

yuyachishpa yachachin(Lk. 19.11-27)

14Chaymantapas Yaya Diospa ali

pan kasnami kanka: Shuk patrón karu

punankunapa. 15Shuk runanta pichkawaranka kullkita kurka. Shuktakaishkay waranka kullkita kurka.Shuktaka shuk waranka kullkita kurka.Kimsanti runankunata atipanankunatuputa kurka. Chay kullkita kushpannashuk karu llaktama rirka. 16Chaypinachay pichka warankata apishka runankachay kullkiwa tarawashpan mirachirkapichka waranka ashwanta. 17

tata chay ishkay warankata apishkarunanpas tarawashpan ishkaywarankata mirachirka. 18Chaymantachay shuk warankata apishka runankachay kullkiwa mana tarawanayashpanchay kullkita allpapi pamparka.

19Chaymanta unayma chay patronkakutimurka. Chaypina kullkinta kushkanrunankunata tapurka maytukuytatamirachishkakuna nishpa. 20Chaypinapichka waranka kullkita apishka

25

73

pan patroyninta rimarka: Patroyni,kutichishkayki kay pichka warankakuwashkayki kullkita. Chaymantakushkayki kay pichka warankamirachishkaynitapas nishpa. 21Chaymirachishka kullkita kushpannapatronka rimarka: .Kanmi kasuwak alita paktachik runaynikanki. Chay uchillastu kushkaynikullkiwa alita tarawashkanki.Chayrayku ashwanta kushkayki chaywatarawanaykipa. Kunanka wasinipiyaykuy ñukawa pakta kushikunaykipa.22Chaypina chay ishkay warankakullkita apik runanka patroynintakayllayashpan rimarka: Patroyni,ñukata kuwashkanki ishkay warankatatarawachinaynipa. Kunanka chaytamikanta kutichini. Chaymanta kaymirachishkayni ishkay warankatapaskushkayki nishpa. 23Chasna chuskuwaranka kullkita kushpanna patronkarimarka: . Kanmikasuwak alita rurak runa kanki. Chayuchillastuta kushkayni kullkiwa alitatarawashkanki. Chayrayku ashwantakushkayki chaywa tarawanaykipa.Kunanka wasinipi yaykuy ñukawa paktakushikunaykipa. 24Chaymanta shukwaranka kullkita apik runankapatroyninta kayllayashpan rimarka:Patroyni, ñuka alita kanta riksini,sinchita tarawachik patrón kanaykita.

manta pallanki. Chikan runapamirachishkanta apinki. 25Sinchikamachik kanaykita manchashpayni

kani.kaykillatata kutichishkayki. 26Chasnakushpanna patroyninka rimarka: Kankamana ali yuyayyu yapa killaysikirunaynimi kanki. Ñuka shuk runapatarawashkanmanta pallanaynita, chikan

runapa mirachishkanta apinaynitayuyarinki. 27Chasna kashpan ¿kuta kullkinita mana churarkankichukullkita mirachina wasipi chaypimirachipanankunapa?

nima karka. 28Chasna rimashpanpatronka chaypi kahuk runakunatakamachirka: Chay shuk waranka

chi kuychi chay chunka warankakullkiyu runata. 29Maykan runamicharishkanwa atipashkanwa alita ruranpayka ashwanta kuy tukunkamitiyapushkan puchurinankama achkataatipak kanankama. Maykan runamiuchillastu charishkanwa uchillastuatipashkanwa mana alita ruran paykachay uchillastu tiyapushkantapasatipashkantapas kichuy tukunkami.30Chayrayku chay nima imarayku valikrunata chay manchaypa amsamawichuychi. Chaypina sinchita parisishpawakanka, piñaywa kirunkunatakanirinka.

Jesuska yachachin kutikashka shamuhushpan tukuy

allpakunamanta runakuna puntanpi tantarinankunamanta

31Chaymanta Jesuska ñukanchitayachachishpalla katirka: Ñuka YayaDiospa Kachashkan Runa shuk punchatukuy *angelkunawa pakta suma

nata kamachinaynipa.payni suma chuyahlla kamachinatiyarinaynipi tiyarisha. 32Chaypitiyarishpayni tukuy allpakunamantarunakuna puntaynipi tantarinkakuna.

manta kabrakunata shuk partipichurananshina, chasnallatata ñukapasrunakunawa rurasha. 33

runakunataka kuskayni parti churasha.

25

74

Mana akllashkayni runakunataka llukinipartimi churasha.

34Chaypina ñuka atun apu kashpaynikuskayni parti churashkayni runakunatarimasha: Yayayni kankunata alita

chi Yaya Diospa ali kamachinan mushu

chipa. Chay kamachinan mushumundupi kawsanaykichipa Yaya Dioskay allpata rurashkanmanta pachakankunarayku wakaycharka. 35Ñukayarkaywa kahushpayni kankunakarawarkankichi. Yakunayashpayniupyachiwarkankichi.chi runa kashpaynipas paktamushpayni

warkankichi. 36

naynipa. Unkushka kahushpaynikuyrawarkankichi.payni rikuk riwarkankichi.

37Chasna rimashpayni paykunakatapuwankakuna: Yaya Jesús, ¿imaurastaya yarkaywa kahushpayki kantakararkanchi? 38¿chipi paktashpayki mana riksishkanchiruna kashpayki wasinchipi kantakayashpa samachirkanchi? ¿Imaurastaya churarinaykika pishishpankanta kurkanchi churarinaykipa?39¿Ima urastaya unkushka kahushpayki

chi? 40Chasna tapuwashpankunañukaka atun kamachik kashpaynipaykunata rimasha: .Kankunaka nima imayu runata

washkankichi nishpa.41

kayni runakunata rimasha: Ñukamantaanchuriychi, Yaya Diosmi kankunatakastiganka. Nina mana wañukma riychi.Yaya Dios chay ninataka rurashka tukuysupaykunarayku kamachinankunawa

rishka kanankunapa. 42Ñuka yarkaywakahushpayni mana karawarkankichichu.Yakunayashpayni nima yakutakuwarkankichichu. 43

chi runa kashpayni paktamushpayniwasikichipi mana kayawarkankichichusamanaynipa.pan nima imata kuwarkankichichuchurarinaynipa. Unkushka kahushpaynikarselpi kahushpayni nima ima urasrikuk riwarkankichichu. ChayraykuYaya Dios kankunata kastiganka.

44Chasna rimashpayni tapuwankakuna:Yaya Jesús, ¿ima urastaya yarkaywakashpayki kanta mana kararkanchichu?¿Ima urastaya yakunayashpayki kantamana yakuta kurkanchichu? ¿Ima urastaya

chi runa kashpayki wasinchipi kanta manakayarkanchichu? ¿Ima urastayachurarinaykika pishishpan kanta manakurkanchichu churarinaykipa? ¿Imaurastaya unkushka kahushpayki karselpi

chu? 45Chasna tapuwashpankuna ñukarimasha: Imashnami mana nima imayurunata mana yanapashkankichichu,chasnashinami ñukatapas manayanapawashkankichichu nishpa. 46Chaymana alita rurak runakunaka nina manawañukmami rinankuna tiyan. Yaya Diostakasushpa kawsak runakunami silumawiñaypa kawsak rinankuna tiyan.

Israel apukuna paykunapura kwintarkakuna Jesusta wañuchichinankunapa

(Mk. 14.1-2; Lk. 22.1-2; Jn. 11.45-53)

26 1

kanwasha Jesuska ñukanchitarimarka:

2Kankuna yachankichi *Paskuapunchakunarayku ishkay punchallanapishinanta. Manara chay punchakuna

25 26

75

kallarihushpanra chiknik runakunañuka Yaya Diospa Kachashkan Runataapunkunama pushawankakuna.Paykunata kuwankakuna kruspiklabachishpa wañuchiwanankunapa.

3

pan chay punchallatata *napa apunkuna ñukanchita kamachikisrael masinchi rukukunawa paktasaserdotekunapa atun apu Kaifaspawasinpi tantarirkakuna. 4Paykunayuyarirkakuna llullachishpa Jesusta

napa. 5

napas paykunapura rimarkakuna:

chishunchichu, kay Jerusalenpi kahukrunakuna ñukanchita mana piñaytukunanchipa. Chayrayku manara chaypunchakuna paktarihushpanraapichishunchi nishpa.

Shuk warmi mishkinlla asnak perfumita Jesuspi talirka

(Mk. 14.3-9; Jn. 12.1-8)6Betania llaktapi kawsarka shuk runa

Simón shutiyu. Paytami Jesuska ñawpaaycha ismuchik unkuymanta ampirka.7Jesús Simonpa wasinpi mikuhushpanshuk warmi yaykurka. Chay warmikaapamurka yura rumimanta rurarishkabutillapi yapa chaniyu mishkinlla asnakperfumita. Jesusta kayllayashpanumanpi chay mishkinlla asnakperfumita talirka. 8Chayta rikushpanchipiñarishpa rimarkanchi:¿Imaraykushi kay warmika chay

mishkihlla asnak perfumita usuchihun?9 , chayperfumita rantichishpan chay apishkankullkiwa nima imayu runakunatayanapananpa.

10Jesús chayta uyashpan rimarka:¿Imaraykuta piñarishpaykichi kay

warmita pinkachihunkichi? Chay

perfumita umaynipi talishpan alitamirurashka. 11Nima imayu runakunaka

kuna. Ñukataka mananami tukuy urasrikuwankichinachu. 12Kay warmikachay mishkihlla asnak perfumitaaychaynipi talishka, wañushpayniaychaynika alicharishka kananpa urkuuchkupi churashpa tapanankunapa.13 . Tukuy maypipas

pas rimankakuna. Payka ñukata yapayuyawashpan chasna rurawashka.Chasna kashpan tukuy runakunapaymantapas alita yuyarinkakuna.

Judaska Jesusta apichichirka wañuchinankunapa

(Mk. 14.10-11; Lk. 22.3-6)14Ñukanchi Jesuspa chunka ishkay

runankunamanta shuk karka JudasIskariote shutiyu. Payka kullkirantiJesusta apichinayashpan *napa apunkunata rimak rirka:

15Ñuka rimashkaykichi imashnamiJesusta atipankichi apinata nishpa.¿Masnatata pagawankichi?Chasna Judas rimashpan paykunaka

aynirkakuna:Kimsa chunka kullkita kanta kushu

nishpa.16Chay kullkita apishkan urasmanta

pacha Judaska yuyarirka imashnamiJesusta apichichinka nishpa.

Jesuska runankunawa pakta Paskua punchapi mikurka(Mk. 14.12-25; Lk. 22.7-23;

Jn. 13.21-30; 1Kor. 11.23-26)17Chay *Paskua punchakunapi

ñukanchi israel runakuna mikunchi panmana punkichishkata, chaymantapasshuk obeha maltata. Chay Paskua

26

76

kallarinan punchapi ñukanchika paytakayllayashpanchi tapurkanchi:¿Maypita munanki alichashpa obeha

maltata kusananchipa,kunapi mikunanchipa? nishpa.

18Chaypina Jesuska ñukanchitaaynirka:

kayni runapa wasinma. Chaypi paytarimankichi: Ñukanchita yachachikmikanta riman, wañunayni puncha ñamipaktarihun. Chayrayku wasikipirunaynikunawa Paskua punchapimikunata mikunayani nishpa.

19Chasna Jesús rimashkanshina,ñukanchika chay Paskua punchapimikunanchipa rurak rirkanchi.

20Ña tutayahushpanna Jesuska tukuyñukanchi chunka ishkay runankunawapakta mesa muyukta siririshpakahurkanchi mikunanchipana. 21Chaymikuhushkanchipi Jesuska rimarka:

. Chikniwak runakunaapiwankakuna wañuchiwanankunapa.Shuk kankunamantami apichichiwankanishpa.

22Chasna rimashkanta uyashpanchiñukanchika yapa llakirirkanchi. ChaypiJesusta tapurkanchi shukllankamashukllankama:Yaya Jesús, ¿pitaya ñukanchimanta

chasna rurama? ¿kayki? Mana kaynima ñuka nishpa.

23Chasna tapushpanchi Jesuskaaynirka:Ñukawa parihu kay kallanapi

panninta ukuchishpan mikuhukmikuntraynikunata apichichiwanka.24Imashnami Yaya Dios ñawpamantakillkachirka ñukamanta, chasnashinamiñuka Yaya Diospa Kachashkan Runakawañunayni tiyan. Wañuna kashpaynipaschay apichichiwak runarayku llakirini,yapa parisinan tiyan.karka, mana wawayarima karka.

25Jesuspa rimashkanta uyashpanJudaska, maykanmi kuntrankunataapichinayarka, payta tapurka:Yachachik, ¿ñukachu apichishkayki?

nishpa.Chasna tapushpan Jesuska aynirka:

, kanmi kanki nishpa.26Mikuhushpanchira Jesuska panta

apishpan Yaya Diosta agradesirka. Chaypanta pakishpa pakishpa ñukanchitakurka. Chasna kuhushkanpi rimarka:Kay panta mikuychi. Kay panka

aychaynishinami kan.kichi yuyariychi, ñuka wañushpaynikankunata kishpichinaynita.

27Chaymanta shuk pusillu *vinutaapishpan Yaya Diosta agradesirka. Chaypusilluta ñukanchita kuhushpanrimarka:Tukuy kankuna kay vinuta upyaychi.

28Kay vinuka yawarnishinami kan.Wañushpayni yawarni shuturishpan

namanta llakichishpan kishpichinka.Kay yawarni shuturinanwa Yaya Diosrunakunarayku paywa alichanantapaktachin. 29Kankunata rimani, ñukakamanami kutikashka kay allpapi kushillakankunawa tantarishpa kay vinutaupyashanachu. Ña wañushami.

nan mushu mundupi shuk mushuvinutana kankunawa upyahukshinatantaylla kushilla kashunchi.

Jesuska rimarka Pedro payta mana riksikshina tukunanta

(Mk. 14.26-31; Lk. 22.31-34;Jn. 13.36-38)

30Chasna Jesuska rimashkanwashatakirkanchi salmokunata. Chaymantarirkanchina Olivos urkuma. 31ChaypinaJesuska rimarka:Yaya Diospa killkachishkanpi

ñukanchita riman:

26

77

Obehankunata kuyrak runatawañuchisha. Chayrayku tukuyobehankuna shikwarinkakunanishpa.

Chay killkapi rimashkanshina, kaytuta tukuy kankuna kuntraynikunatamanchashpaykichi sakiwankichi.32Wañushkayniwasha Yaya Dios

manta ñawpashpa Galilea allpamarisha.

33Chasna Jesuspa rimashkantauyashpan Pedroka aynirka:

rishpa kanta sakishpankunapas ñukakanima ima uras sakishkaykichu nishpa.

34Chaypina Jesuska Pedrota rimarka:. Kay tuta manarapas

atallpa kantahushpan kimsa kuti manariksiwanaykita rimanki.

35Pedroka sinchita rimashpan nirka:Kanwa parihu wañunayni kashpanpas

wañusha, manami rimashanchu kantamana riksinaynita nishpa.Chasnallatata tukuy ñukanchikunapas

payta rimarkanchi.

Jesuska Getsemaní kinchapi Yayan Diosta mañarka

(Mk. 14.32-42; Lk. 22.39-46)36Chaymanta Jesuska ñukanchiwa

pakta chay olivos tarpu kinchama,Getsemaní shutiyuma rirka. Chaypipaktashpanchi Jesuska rimarka:Kayllapi tiyarishpa chapawaychi,

chaynikstupi rishpayni Yaya Diostamañanaynikama nishpa.

37Chasna rimashkanwasha Pedrota,Sebedeopa ishkay wawankunatapaspusharka chaynikstuma. ChaypinaJesuska wañunanta yuyarishpanmancharishpa yapa llakirishpanpaykunata rimarka:

38Wañunaynita yuyarishpayni

shina. Kankuna mana puñushpa kayllapikipariychi. Yaya Diosta mañaychiyanapawananpa nishpa.

39

stuma rirka, kunkurishpa kumurirkaumanka allpapi tupanankama.Kumurishpa Yayan Diosta mañarka:

,way mana sinchita parisinaynipa.Chasna tapushpaynipas ama ñukapamunashkaynita ruraychu, ashwan kanpamunashkaykillata ruray nishpa.

40

sha Jesuska chay kimsa runankunamakutirka. Puñushkakunata tarishpanPedrota rimarka:¿Manachu nima shuk urastuta

atipashkankichi mana puñushpañukawa pakta Yaya Diosta mañanata?41Mana sampayashpa Yaya Diostamañaychi supay kankunata manauchata rurachinanpa. Kankunakamunankichi Yaya Diosta mañanata.

chika mana atipankichichu,chipi yapa sampayashka kashpaykichi.Chayrayku Yaya Diosta mañaychishunkuykichita sinchikuchinanpanishpa.

42Chaymanta kutikashka Yayan Diostamañak rirka:

, parisinaynimanta manaarkanata munashpaykika kaypi kahunimunashkaykita ñukawa ruranaykipanishpa.

43Chay kimsa runankunama kutishpan

nata,kankunarayku. 44Puñuhushkakunallatasakishpan Jesuska kimsaynin kuti YayanDiosta chasnallatata mañak rirka.45Chaymanta runankunama kutishpanpaykunata rimarka:¿Kunankamachu puñuhunkichi? Ñami

26

78

kan Runa uchasapa runakunamantaapiy tukunaynipa. 46 , akuychi.Ñami shamuhun chay apichichiwakrunaka nishpa.

Chiknik runakuna Jesusta apirkakuna

(Mk. 14.43-50; Lk. 22.47-53;Jn. 18.2-11)

47Jesús rimahushkanllapi paypa runan

pan shamurka. Paykunaka ishkaywiluyu sablikunata, kaspikunatapas

kakuna. Paykuna *saserdotekunapaapunkunamanta, ñukanchita kamachikisrael masinchi rukukunamantakamachirishka karkakuna. 48Judaskachay runakunata pusharka alitayachachishpa: Maykan runatamimuchasha, chaymi kanka Jesuska. Paytaapishpa pushankichi nishpa. 49ChaypinaJesusta kayllayashpan rimarka:Yachachik,

naynipa kanta nishpa payta mucharka.50Muchashpanna Jesuska rimarka:

, apichiwanayashpaykikaapichiway nishpa.Chaypina chay runakunaka Jesusta

apirkakuna pushanankunapa.51Chayta rikushpan Jesuspa shuk

napa atun apupa shuk runanta sumaktapitishpa wañuchisha nishpa pitihushpanrinkrinllata pitirka. 52Chasna pitishpanJesuska rimarka:Wakaychay sablikita. Sabliwa

tami wañunankuna tiyan. 53¿Manachuyachanki Yayayni Diosta tapushpaynikapayka chunka ishkay waranka *nata kachamuma arkawanankunapa?54Chasna arkawanahumaka ¿taya paktarima ñawpa Yaya Diospa

manta? Manami paktarimachu.

nichu arkawananpa wañuymanta.55Chaywasha chay apik runakunatana

Jesuska rimarka:¿

chipa? ¿Wañuchik shuwa runachu kani?Tukuy puncha *Yaya Diospa wasinpikankunawa pakta kahushpayniyachachirkani. ¿Imaraykuta manachaypi apiwarkankichichu? 56YayaDiospa yachayninwa yachachikkuna

chita.kankunashina, shutipata kunanka

chipa nishpa.Chaypina tukuy ñukanchi paypa

runankuna yapa mancharishpanchi

chi.

Jesusta pusharkakuna ashwan atun israel apu Kaifasma

(Mk. 14.53-65; Lk. 22.54-55, 63-71;Jn. 18.12-14, 19-24)

57Chay apik runakunaka Jesusta*saserdotekunapa atun apu Kaifaspawasinma pusharkakuna. Paypa wasinpiMoisespa killkashkanta yachachikkuna,ñukanchita kamachik israel masinchi

kuna.58Jesusta pushashpankuna Pedroka

karullapi katishpan chay atun apupawasin pampan kincharishkapi yaykurka.*Yaya Diospa wasinta kuyrakkunapaschay pampapi tiyahlla kahurkakuna.Pedroka paykunapa kuchunpi tiyarikrirka, rikunayashpan imatashi Jesustarurankakuna nishpa.

59Chay wasi ukupi saserdotekunapaapunkuna tukuy paykunawa paktatantaylla yuyarishpa kamachik

26

79

kakuna llullashpa millaypataJesusmanta rimanankunapa. Yapamunarkakuna Jesusta wañuchinata.60Chaypina achka runakuna llullashpa

pas karan shuk chikanta rimashpannima imata tarirkakunachu Jesustaatipanankunapa wañuchinata.

kuna chasnallatata yanka millaypataJesusmanta rimarkakuna:

61Kay Jesusmi rimarka: Ñuka YayaDiospa atun wasinta urmachishpaynikimsa punchapi atipani kutikashkaruranata nishpa.

62Chasna rimashpankuna Kaifaskashayarishpan Jesusta tapurka:¿Manachu nima imata ayninki?

¿Manachu uyanki kanta uchachishparimahushkankunata? nishpa.

63Chaypina Jesuska chunlla uyarka.

kunapa atun apuka kutikashka rimarka:Silupi kawsak Yaya Diospa shutinpi

kanta rimani, mana llullashpa rimay¿kanchu kanki chapahushkanchi YayaDiospa Kachanan Kishpichik, YayaDiospa Wawan? nishpa.

64Chaypina Jesuska aynirka:, shutipami rimanki. Kunan

ñukapas kankunata rimani, ñuka Yaya

chi tukuyta atipak Yayayni Diospakuskan partipi tiyahushkaynita.llatata rikuwankichi puyu awapikutikashka shamuhushkaynita nishpa.

65Chaypina chay saserdotekunapaatun apu Kaifaska yapa piñarishpan paykikinpa kamisan awapi churarishkantalikirka kasna nishpa:Kay runapa chasna rimashkanka Yaya

Diostami yapa piñachihun. Mananaashwan payta uchachik runakunatamaskashunchinachu. Tukuy kankunami

uyashkankichi paypa piñachinanshimikunata. 66¿Imatata yuyarinkichi?nishpa.

kuna:Uchayumi, wañunan tiyan nishpa.67Chaypina Jesusta chiknishpankuna

uyanpi tyukarkakuna sakmarkakuna.

kuna. 68 :Kan Yaya Diospa Kachashkan

Kishpichik kashpaykika rimay pimikanta waktashka nishpa.

Pedroka Jesusta mana riksinichu nishpa rimarka

(Mk. 14.66-72; Lk. 22.56-62;Jn. 18.15-18, 25-27)

69

kankunapi Pedroka chay wasi pampankincharishkapi tiyahurka. Chaypi shuk

pan rimarka:Kanpas Galileamanta Jesuswa pakta

purik kanki nishpa.70Chasna rimashpan Pedroka tukuy

chay runakuna uyashkankunapiaynirka:Manami yachanichu pimantami

rimawahunki nishpa.71Chaymanta Pedroka chay wasi

punkuma rirka. Chaypi shuk yanapakwarmi payta rikuhushpan shukkunatarimarka:Kay runaka Nasaretmanta Jesuswa

purikmi karka nishpa.72Chaypina Pedroka kutikashka

llullashpa Yaya Diospa shutinpi rimarka:Ñukaka manami riksinichu chay

runata nishpa.73Shuk ratumanta chaypi kahuk

runakuna Pedrota kayllayashpankunarimarkakuna:Shutipami kanpas chay runawa purik

kanki.

26

80

yak shimita rimahushkaykirayku

kita nishpa.74Chasna rimashpankuna Pedroka

sinchita rimarka:Yaya Dios kastigawachun mana

shutipata rimashpayni. Manamiriksinichu chay runata nishpa.Chasna rimahushkanllapi atallpaka

kantarka. 75Chayta uyashpan Pedrokayuyarirka Jesuspa rimashkanta,pas atallpa kantahushpanra kimsa kutirimanki mana riksiwanaykita nishpa.Chayta yuyarishpan Pedroka kanchamallukshishpan yapa llakirishpa sinchitawakarka.

Jesusta pusharkakunaromano apu Pilatoma

(Mk. 15.1; Lk. 23.1-2; Jn. 18.28-32)

27 1Chaymanta ña pakarishpantukuy *saserdotekunapa

apunkuna, tukuy ñukanchita kamachikisrael masinchi rukukunawa shukyuyayllawa kwintarkakuna Jesustawañuchinankunapa. 2Chaypina Jesustawatashpankuna pusharkakuna chay*romano apu *Pilatoma.

Judaska pinkarishpan pay kikinta sipirishpan wañurka

3Jesusta wañuchichinankunapapushahushkankunata Judaska rikushpanyuyarirka payta apichichishpan manaalita rurashkanta.

kanmanta apishkan kullkita kutichikrirka. Chay *nata, ñukanchita kamachik israelmasinchi rukukunatapas rimarka:

4Mana alitachu rurashkani, chay

naykichipa.Paykunaka aynirkakuna:

Chayka kanpa uchaykimi.rayku mana imananchu nishpa.

5Chasna rimashkankunata uyashpanJudaska chay kullkita *Yaya Diospawasinpi wichurka. Chaymantallukshishpan kaspipi sikashpan shuk

pan wañurka.6Chay saserdotekunapa apunkuna

chay wichushka kullkita apishpankunarimarkakuna:

napa apichishkanrayku apishkakullkimi. Chayrayku mana alichuchurananchipa ofrendapi. 7

kama kay kullkiwa shuk uchilla urkuallpata rantinanchipa,manta runakuna wañushpankunauchkuta rurachishpanchi chaypichurashpa tapanankunapa. Chasnapaykunapura kwintashpankunamankakunata rurak runapa allpantarantirkakuna. 8

kankunarayku kunankama chay allpapa.

9-10

ninwa yachachik Jeremiaspa kasnarimashkanka paktarirka:

Israel masinikuna kimsa chunka

chishpankuna apinankunapakurkakuna. Chay kullkita kutiapishpa mankakunata rurakrunamanta allpata rantirkakunaYaya Dios kamachishkanshinanishpa.

Pilatoka Jesusta tapurka kastigachishanchu manachu nishpa(Mk. 15.2-5; Lk. 23.3-5; Jn. 18.33-38)

11Chaymanta Jesusta pusharkakuna*romano apu *Pilatoma. Chaypi paykaJesusta tapurka:¿

? nishpa.

26 27

81

Chasna tapushpan Jesuska aynirka:, shutipami rimanki.

12Chay *saserdotekunapa apunkuna,ñukanchita kamachik israel masinchirukukuna achka millaypakunatapaymanta rimahushkankunapi Jesuskachunllalla uyarayarka. 13ChayraykuPilatoka Jesusta tapurka:¿Manachu uyanki tukuy kay runakuna

nata?14Jesuska nima imata aynirkachu.

Chayrayku Pilatoka ¿imaraykushi manaapirishka runashina ayninchukishpinanpa? nishpa yuyarishpan manayacharkachu imatami ruranka.

Jerusalenpi tantarishka runakuna Jesusta kruspi klabashpa

wañuchichinata munarkakuna(Mk. 15.6-20; Lk. 23.13-25;

Jn. 18.38-19.16)15Karan wata *Paskua punchakuna

*romano apu *Pilatoka kacharipayarkashuk runata karselpi kahukta. Ñukanchi

chipa, maykan runatami kacharinkanishpa. 16Chay uras karselpi karka shuk

.kuna yapa millaypata rurak runakashkanta. 17Chaypina Pilatoka chayachka tantarishka runakunata tapurka:¿Maykan runatata munankichi

kacharichinaynipa? ¿Barrabastachukacharichisha? ¿Kay Yaya DiospaKachashkan Kishpichik nishkankunaJesustachu kacharichisha? nishpa.

18 , Jesusta

chinayashkankunata. Chayrayku chasnatapurka.

19

tiyarinanpi tiyahushkanpi paypawarmin kacharka shuk runanta rimakrinanpa:

chay mana uchayu runata. Kayna tutapipaymanta manchaypata muskushkaninishpa. Chayrayku Pilatoka manamunarkachu payta wañuchichinata.

20Chasna kashpanpas *napa apunkunaka, ñukanchita kamachikisrael masinchi rukukunapas chay achkatantarishka runakunata yuyachishparimarkakuna: Pilatota rimaychiBarrabasta kacharinanpa, Jesustanawañuchichinanpa nishpa.

21Chaypina apu Pilatoka kutikashkatapurka:¿

nipa? nishpa.

kakuna:¡Barrabasta kacharichiy! nishpa.22 :¿Imatata rurasha kay Jesuswa, Yaya

kunawa?Chasna tapushpan tukuy runakuna

kaparishpa aynirkakuna:¡Kruspi klabashpa wañuchichiy!23 :¿Ima millaypatataya rurashka?Chaypi paykunaka kutikashka ashwan

sinchita kaparirkakuna:¡Kruspi klabashpa wañuchichiy!24Chay runakuna yapa piñarishpa

kaparishpankuna Pilatoka nima imapiatipashpan chunllayachinata, yakutaapamunankunapa kamachirka. Chayyakuwa makinta mayllarka tukuyrunakunapa rikushkanpi. Chaypipaykunata rimarka:

kichipa kay runa wañushpanka manauchayu kanaynita, kankunami uchayukankichi nishpa.

25Chasna rimashpan tukuy chayrunakunaka aynirkakuna:Chay runa mana uchayu kashpan

yanka wañuchiy tukushpanka Yaya Dios

27

82

ñukanchita tukuy wawanchikunawapakta kastigachun nishpa.

26Chaypina Pilatoka Barrabastakacharichirka. Jesustana kara waskawaasutichirka yawarnin llukshinankama.Chaywasha kamachirka shuk kruspiklabashpa wañuchinankunapa.

27Chaypina suntalukunaka Jesustapusharkakuna apu Pilatopa wasinma.Chaypi tukuy suntalu masinkunatatantachirkakuna,napa. 28Jesusta llatanachishpankuna

shina churachirkakuna. 29Kashamantallawtuta rurashpankuna atun apupa

kuna. Kuska makinpi apichirkakunashuk barata. Payta asichishpankunapukllachishpa puntanpi kunkurirkakunakasna nishpa:¿Shamushkankichu israel runakunapa

atun apu?30Payta tyukashpankuna chay

kushkankuna barata apishpa umanpiwaktarkakuna. 31

kankunawasha chay puka churarinatallatanachishpankuna pay kikinpachurarinantana churachirkakuna.Chaymanta payta pusharkakuna shukkruspi klabashpa wañuchinankunapa.

Jesusta kruspi klabashpa wañuchirkakuna

(Mk. 15.21-32; Lk. 23.26-43;Jn. 19.17-27)

32Jesusta pushahushkankunapi kruspiklabashpa wañuchinankunapa, shukruna Simón shutiyuta tinkurkakuna.Chay Simonka karka Sirene llaktamanta.Suntalukunaka payta kamachirkakunaJesuspa krusninta markananpa.33Rishpankuna chay Gólgota lumapipaktarkakuna.kapa uman luma. 34

naka Jesusta upyachinayarkakuna aya

wikiwa chapurishka *vinuta. Jesuska

chu.35Chaypina suntalukunaka Jesusta

kruspi klabarkakuna. Chaywasha

nankunapa swirtinkunata kamarkakunapishi apanka nishpa. 36Chaywashatiyarirkakuna chayllapi Jesustakuyranankunapa. 37Jesuspa umanawapi shuk killkarishkata ratarkakunatukuy runakuna yachanankunapaimaraykumi wañuchishkakuna nishpa.Chay killkarishkapi rimarka: KayJesuska israel runakunapa atun apumikan nishpa.

38Jesusta wañuchihushkankuna urasishkay wañuchik shuwakunatapas karanshukta shuk kruspi klabarkakuna chaypiwañunankunapa, shukta kuskan parti,shukta llukin parti. 39

Jesusta rikuk rirkakuna. Paykuna manakirishpankuna Yaya Diospa Wawankananta,kuna payta asichirkakuna:

40Kanmi rimashkanki Yaya Diospaatun wasinta urmachishpayki kimsapunchapi kutikashka ruranaykita.Kunanka kan kikinta kishpichiriy.

kika chay krusmanta uraykumuynishpa.

41Chasnallatata *saserdotekunapaapunkuna, Moisespa killkashkantayachachikkunapas, ñukanchitakamachik israel masinchi rukukunapas

pura:42Payka achka runakunata

kishpichishka. Kunanka pay kikintamana atipanchu kishpichirinata.Ñukanchi israel runakunapa atunapunchi kashpanka kay krusmantauraykumuchun. Chaypira kirishunchipayta. 43Payka rimarkami Yaya Diospa

27

83

d 9.1-12, 10.20

Wawan kananta. Rimarka Yaya Diospayta tukuy imapi yanapananta. YayaDios shutipa payta yuyashpanka kunallachay krusmanta uraykuchichun.

44Chasna asichishpankuna chayishkay kruskunapi klabarishkawañuchik shuwakunapas Jesustaasichirkakuna.

Jesuska ña wañurkana(Mk. 15.33-41; Lk. 23.44-49;

Jn. 19.28-30)45

kanpi chawpi punchamanta pachakimsa urakama amsayarka. 46Chayurasllatata Jesuska sinchita kaparishparimarka arameo shimipi:Elí, Elí, lema sabaktani nishpa.Chay rimashkanka ninayan: Yayayni

Dios, Yayayni Dios, ¿imaraykutayasapallaynita sakiwashkanki? nishpa.

47

kuna chaypi kahukkunaka rimarkakuna:Kay runaka Eliastami kayahun, chay

ñawpa Yaya Diospa yachayninwayachachikta nishpa.

48Chaypina shuk runa kallpashparirka utkuta apak rinanpa. Chayta shuksuni kaspi puntapi watashpan agru*vinupi ukuchishpan Jesuspa shiminpitupachirka, tsunkashpan upyananpa.49Shukkuna asichishpa rimarkakuna:

, shutipachu Eliaskashamunka payta kishpichinanpa nishpa.

50Chaypina kutikashka Jesuskasinchita kaparirka. Chasna kaparishpawañurka. 51Jesús wañushkan uraslla*Yaya Diospa wasin ukupi Yaya Dioswatinkunakuna kwartuta arkak raktallachapakad awamanta pacha pitiktalikirirka. .

kuna. 52Wañushkakunapa taparishkan

uchkukunaka paskarirkakuna.Yaya Diosta kirik wañushka runakunakakawsarirkakuna. 53

washa chay kawsarishka runakunakaJerusalén llaktapi yaykurkakuna.Chaypi achka runakuna paykunatarikurkakuna.

54

manchaypakunata rikushpankuna

nawa pakta yapa mancharirkakuna:Shutipami kay runaka Yaya Diospa

Wawan kashka nishpa rimarkakuna.55Jesús kruspi klabarishka kashpan

Galileamanta pacha payta katishpayanapak warmikuna karumantallarikurayarkakuna. 56Chay rikukwarmikuna achka karkakuna.manta shuk karka Magdalamanta Maria.Shuk karka *Santiagopa Josepa mamanMaria shutiyu. Shuk karka Sebedeopawawankunapa maman.

Jesuspa aychanta urku uchkupi churashpa taparkakuna

(Mk. 15.42-47; Lk. 23.50-56;Jn. 19.38-42)

57Chaymanta tutayahushpanna shukachka kullkiyu runa José shutiyu Jesúskruspi wañushkanpi paktamurka. Chay

.Paypas Jesusta katikmi karka. 58Jesúswañushkanta rikushpan Joseka*Pilatota tapuk rirka Jesuspa aychantaurku uchkupi churashpa tapak rinanpa.

nata kamachirka kunankunapa. 59

pina Joseka Jesuspa aychanta shukmushu yura llachapawa wankurka.60

mushu allarishka urku uchkupichurashpa tapanankunapa. Chay urkuuchkuta Joseka rurachirka pay kikinpa

27

84

rantishkan allpapi. Jesuspa aychantachay uchkupi churashkankunawashaatun rumiwa sumakta taparkakuna.Chaypi sakirkakuna. 61Chay uchkutaparishka kuchupi MagdalamantaMaria shuk Mariawa pakta tiyarishparikurayarkakuna.

Suntalukunaka Jesuspa aychan churay tukushka uchku punkuta

kuyrarkakuna62

napa samananchi puncha karka. Chaypuncha *saserdotekunapa apunkuna,*fariseokunawa pakta *Pilatota rikukrirkakuna. 63

kuna:, ñukanchi yuyarinchi chay

llullachik runapa rimashkanta. Paykakawsa kashpanra rimarka:

sha nishpa. 64Chayrayku kantatapunchi,kuna Jesuspa aychanta churashkankunauchku punkuta kuyranankunapa, payparunankuna tutapi shamushpankunapaypa aychanta mana apanankunapa.

Jesuska ñami kawsarishka nishpa.Chasna llullashpankuna kutikashka

huma nishpa.65Chaypina Pilatoka paykunata

aynirka:Chaykaya suntalukunaka. Pushaychi.

Chay wañushkapa aychan churarishkauchku punkuta alita kuyraychi nishpa.

66Chaypina chay apunchikunakasuntalukunawa pakta rirkakunapunkarawa sumakta ratachinankunapa

kata, nima pi anchuchinanpa. Chaypisuntalukunata sakirkakuna alitakuyranankunapa.

Jesuska kawsarirka(Mk. 16.1-8; Lk. 24.1-12; Jn. 20.1-10)

28 1Chaymanta *samana punchakayantima pakarihushpan

Magdalamanta Maria shuk Mariawapakta chay wañushkapa aychanchurarishkata rikuk rirkakuna. 2Chay

manta sinchi allpa kuyuy tiyarka, YayaDiospa *pan chay uchku punkuta tapak rumitaanchuchishkanrayku.awanpi tiyarirka. 3Chay angelkachuyahlla ilampashina rikurirka. Tukuychurarinan karka suma yura,ñawinchita rantipak chuya. 4Chayangelta rikushpankuna chay kuyraksuntalukuna yapa mancharishpankuna

kuna allpama. 5Chaypina chaywarmikuna paktashpankuna chayangelka rimarka:

. Yachanishamushkaykichita maskanapa kruspiklabarishka Jesusta. 6

shina. Rikuk shamuychi maypimichurarkakuna.chu, ñami llukshishka. 7

washa utkalla rimak riychi payparunankunata: Yaya Jesús ñakawsarishka. Galilea allpama manararishpaykichira payra rinka. Kankunapasriychi. Chaypimi payta rikunkichinishpa. Chayllatami kankunata rimani.

8Chaypina chay ishkay warmikunaka

kuna. Kushikushpa kallparkakuna Jesusparunankunata rimanankunapa. 9

kunapi Jesuska paykunata rikurishpansaludarka. Paykunaka kayllayashpankunakumurishpa chakinta ukllarishpankunapayta yapa kushichirkakuna. 10ChaypinaJesuska paykunata rimarka:

27 28

85

. Kunalla rimakriychi wawkinikunata Galilea allpapillaktakunama rinankunapa. Chaypimirikuwankakuna.

Suntalukuna llullashpa rimarkakuna Jesuspa aychanta

runankuna apashkankunata11Chaymanta chay warmikuna

Jerusalén llaktama rihushpankuna chay

tata paktarkakuna. Paykunaka *tekunapa apunkunata kwintarkakunatukuy pasashkakunata. 12Chaypina chayapunkunaka ñukanchita kamachik israel

kuna nishpa. Kwintashkankunawashachay suntalukunata achka kullkitapagarkakuna. 13Pagashpa rimarkakuna:

chi tiyan: Tutapi puñuhushpanchi Jesusparunankuna aychanta apashkakuna nishpa.14Chayta apu *Pilatoka yachashpankankunata kastiganayashpanka ñukanchirimashu kankunata mana kastigananpa.

15

napa ari nishpankuna achka kullkitaapirkakuna. Chaymanta chay llullatarimashpankuna mirachishpamirachishpa tukuy israel masinchikunayacharkakuna. Kunan punchakama

kuna nishpa rimashkakunata uyanchi.

Jesuska runankunata kamachirka tukuy parti paymanta yachachik

rinankunapa(Mk. 16.14-18;Lk. 24.36-49;Jn. 20.19-23)

16Chaymanta chay chunka shukrunankuna Galilea allpama rirkakuna,Jesús rimashkan urkuma. 17Chaypipaktashpankuna Jesusta rikurkakuna.Payta rikushpankuna puntanpikunkurishpa kushichirkakuna.naka yuyayninkunapi rimarkakunapaychari manachu nishpa.

18Chaypina Jesuska paykunatakayllayashpan rimarka:Yaya Dios churawashka kay allpapi

silupipas shuklla kamachik kanaynipa.19Chayrayku tukuy kay allpapi kawsak

pas ñukata katikkuna tukunankunapa.Chay ñukata katiwak runakunata

napa Yaya Diosta, ñuka Wawanta, YayaDiospa Espiritunta kasukkunatukushkankunata. 20Chaymantapas chay

kaynikunata yachachiychi paykunapasalita kasukkuna kanankunapa.Kankunata rimani, ñukaka manaanchurishpachu tukuy punchakankunawa kahuni kay allpa tukurinanpunchakama.

28

86

Bawtisak JuanJesukristumanta rimarka

(Mt. 3.1-12; Lk. 3.1-18; Jn. 1.19-28)

1 1Ñuka Markus killkani suma alishimita Yaya Diospa Wawan

Jesukristumanta.manta kishpichikmi kan.

2

hushpanra Yaya Diospa yachayninwayachachik Isaiaska killkarka kasna YayaDios Wawanta rimashkanta:

nata shiminita rimananpa. Paykamanarapas kanta kachahushpaynirunakunata kanmanta rimak rinkashunkunkunata alichashpankunaalita kanta kayanankunapanishpa.

3Chaymantapas Isaiaska killkarkachay yachachik runamanta:

Chunlla chakishka allpapi shuk runasinchita rimashpa yachachinkakasna: Imashnami shuk anchuñampita alichanchi, atun apushamuhushpan purinanpa,chasnashina shunkuykichitaalichariychi. Millaypata rurashpakawsashkaykichita sakiychi. YayaDiospa Kachanan Kishpichikkankunapi kawsak shamunkanishpa yachachinka.

Tukuy chayta killkarka Isaiaska YayaDiospa rimashkanta.

4Imashnami Isaiaska killkarka ñawpa,chasnashinami kunan Yaya Dioskakachashka shuk yachachik Juanshutiyuta. Chay yachachikka chunlla

nata: Kunanmanta pacha tukuymillaypa rurashkaykichitaka amirishpasakiychi. Yaya Diospa rimashkantakasushpana kawsaychi. Chasnarurahushkaykichita rikuchishpabawtisariychi. Chaypina Yaya Dioska

kami.5Tukuy Judea allpa llaktakunamanta

Jerusalén llaktamantapas achkarunakuna shamurkakuna Juanpayachachishkanta uyanankunapa. Chasnauyashpankuna musyarirkakuna uchayukashkankunata. Chaypina tukuyuchankunata rimashpankuna Juanka

yakupi.6Juanka mana suma churarishkachu

karka. Shuk pukripa churarinanshina,imashnami ñawpa Yaya Diospa

yarka,

kawa awarishka karka. Sinturunkakaramantami karka.

MARKUSPA KILLKASHKAN KILLKA JESUKRISTU RUNAKUNATA KISHPICHISHKANMANTA

87

chu ñukanchishina. Mikupayarka chaypikawsak chilikkunata, upyapayarka mapamishkita. 7Yachachipayarka runakunata:Ñukamanta ashwan yachayyu runamishamunka. Paymantaka ñukaka mana yapayachayyuchu kani. Paypa puntanpi nimaimata atipanichu rimanata. 8Ñukakayakuwami kankunata bawtisashkani.Payka kankunata Yaya Diospa Espirituntakushpami shunkuykichita aliyachinka.

Juanka Jesusta bawtisarka(Mt. 3.13-17; Lk. 3.21-22)

9Chaymanta Jesuska Galilea allpapikahuk Nasaret llaktamanta llukshishpan

. Chay yakupiJuanka Jesusta bawtisarka. 10

manta llukshihushpan Jesuska rikurkasiluka paskarihushkanta, chaymantapasYaya Diospa Espiritunka shuk wiwa

kanta. 11Chasnallapi Yaya Dioskasilumanta rimarka:Kanmi kanki munashkayni Wawayni.

Kanmi sumakta kushichiwanki nishpa.

Supayka Jesusta llullachinayarka mana Yaya Diosta kasunanpa

(Mt. 4.1-11; Lk. 4.1-13)12Jesuska bawtisarishkanwasha Yaya

Diospa Espiritunka payta pusharkachunlla chakishka allpama. 13Chayallpapi Jesuska chusku chunkapunchata sapallan karka. Chaypi

yashpa karka. Chaypi achka manchaypaanimalkuna chawpipi kahurka. YayaDiospa *angelkunaka payta kuyrashpakarkakuna.

Jesuska Galilea allpa llaktakunapi kallarirka yachachinata(Mt. 4.12-17; Lk. 4.14-15)

14 *churashkanwasha Jesuska kutirka

Galilea allpapi llaktakunama Yaya

nanpa. 15Chaypi rimarka:Ñami paktarishka Yaya Diospa

rimashkan timpuka. Ñami kallarihunpaypa ali kamachinanka kay allpapi.Chayrayku alita yuyarishpaykichi tukuymillaypa rurashkaykichita sakiychi.Yaya Diospa suma ali shimintanakasushpa kawsaychi.

Jesuska chusku runakuna rediwa challwata apikkunata kayarka

(Mt. 4.18-22; Lk. 5.1-11)16Jesuska Galilea kucha mayanpi

rihushpan rikurka Simonta wawkin. Paykuna

nawa. 17Chaypi Jesuska paykunatakayarka:Shamuychi. Katiwaychi. Ñuka

kankunata yachachisha. Imashnamichallwata apishpa kawsashkankichi,chasnashinami kunanmanta pacharunakunatana yachachishpa purinkichipaykunapas Yaya Diospa wawankunatukunankunapa.

18

kuna Jesustana katirkakuna. 19

manta astalla chay kucha mayantarihushpankuna Jesuska rikurkaSebedeopa wawankunata *Santiagotawawkin Juantapas, botinkunapiredinkunata rimintahukkunata.20Paykunatapas katiwaychi nirkaJesuska. Chaypina atarishpankunayayan Sebedeota, yanapakkunatapassakimurkakuna Jesuswa pakta purishpakawsanankunapa.

Jesuska supay yaykushkarunata ampirka

(Lk. 4.31-37)21Chaymanta Jesuska chay chusku

runankunawa chay Galilea kucha

1

88

mayanpi kahuk Kapernaum llaktapipaktarkakuna. *kakuna israel masinchikunapa tantarinawasipi,

nankunapa. Chaypina Jesuskapaykunata yachachirka. 22

naka yachachishkanta uyashpankuna

pura:

wami yachachin. Tukuy kay Moisespakillkashkanta yachachikkunamantayapa alitami ñukanchikunata yachachin.

23Chay tantarina wasipi kahukrunakuna chawpipi shuk supayyaykushka runa tiyarka. Chay runakaJesusta uyashpan sinchita kaparirka:

24¡Jesús, Nasaret llaktamanta runa, amañukanchita kayllayaychu! ¿chu ñukanchita wichunaykipa ninapiwiñaypa parisinanchipa? Ñuka riksinikanta Yaya Diosmanta shamushka runakanaykita nishpa.

25Jesuska chay runapi kawsak supaytasinchi shimiwa piñashpa rimarka:Chunllayay. Llukshiy kay runamanta.26Chaypina chay supayka kaparishpan

chay runata sinchita chukchuchishpansakirka. 27Chayta rikushpankuna tukuyrunakunaka mancharishpankunatapunakurkakuna:¿Pitaya kay runaka?

ninwa shuk mushu shimita yachachin.Supaykunatapas kamachin.pan kasunahun.

28Chay uraslla tukuy Galilea allpallaktakunapi kawsak runakuna Jesusparurashkanmanta yacharkakuna.

Jesuska Pedropa warminpa mamanta ampirka

(Mt. 8.14-15; Lk. 4.38-39)29

pankuna Jesuska *Santiagowa Juanwa

Simonpa, .30Chay wasipi Simonpa warminpamaman kalinturawa unkushka sirihurka.Jesuska yaykushpan chay wasipi,

manta. 31Payka chay unkushkatakayllayarka. Makinmanta apishpanatarichirka. Chay ratulla kalinturankapasarka.kahukkunata upyachirka kararka.

Jesuska achkaunkushkakunata ampirka(Mt. 8.16-17; Lk. 4.40-41)

32Ña inti yaykuhushkanpi runakunakatukuy unkushkakunata, supay

kuna Jesusma. 33Tukuy chay llaktapikawsakkuna tantarimurkakuna chaySimonpa wasin punkupi. 34ChaypinaJesuska achka unkushkakunata ampirkachikan chikan unkuykunamanta.Chaymantapas achka supaykunata

napa chay runakunamanta. Chaysupaykunaka riksishpankuna YayaDiospa Wawan kashkanta, Jesuskarimarka nima imata rimanankunapa.

Jesuska Israel allpapi achka llaktakunapi Yayan Diospa

shiminta yachachirka(Lk. 4.42-44)

35Kayantima ña punchayahushkanpimanara inti llukshimuhushpanraJesuska atarishpan chay llaktamantallukshishpan chunlla kahushkama rirkaYayan Diosta mañananpa. 36Jesúschayma rishpan Simonka paywakahukkunapas likcharishpankuna illatarikurkakuna. Chayrayku ñampikunamamaskanapa rirkakuna. 37Tarishpankunarimarkakuna:

kuna nishpa.

1

89

38Chaypina Jesuska rimarka:

chaypipas Yaya Diospa shimintayachachinaynipa. Chayraykumishamushkani kay allpama chasnayachachishpa purinaynipa.

39Chaymanta Jesuska runankunawapurirka tukuy chay Galilea allpallaktakunapi, tukuy chay israelmasinchikunapa tantarina wasikunapirunakunata yachachirka. Chaymantapasachka runakunamanta supaykunatallukshichirka.

Jesuska shuk runata aycha ismuchik unkuymanta ampirka

(Mt. 8.1-4; Lk. 5.12-16)40Shuk puncha shuk aycha ismuchik

unkuyyu runaka nima pita kayllayanataatipashpantata Jesusta kayllayarka.Kunkurishpan rimarka:Yachani ampinata atipawanaykita.

manta ampiway, ampirishpayni kutiatipanaynipa tantaylla kawsanataaylluynikunawa nishpa.

41Chaypina Jesuska llakichishpanmana llankaypata makinwa llankashpanrimarka:

, munanimi. Ñami ampirishkakanki.

42Chay ratulla unkuyninmantaampirishpan aychanka alina kiparirka.43

kan runata sumakta kunarka:44Nima pita kwintankichu kanta

ampishkaynimanta. *

kipa. Chaymantapas Yaya Diostakunayki kashkata apashpayki churakrinki, ñawpa Moisespa killkashkanpikamachishkashina.mantami tukuy runakuna yachankakunaunkushkaykimanta ampirishkaykitanishpa.

45Chasna kunashpanpas chayampirishkaka Jesús payta ampishkantatukuy runakunata kwintak rirka.Chayrayku Jesuska manana atiparkachunima maykan llaktapi kunkayllayaykunata. Chasna kashpan chayllaktakunamanta karuyarka nima pikawsahushkama.pas tukuy llaktakunamanta runakunakapayma shamurkakuna.

Jesuska aycha chakirishkarunata ampirka

(Mt. 9.1-8; Lk. 5.17-26)

2 1Masna punchamantalla Jesuskakutirka Kapernaum llaktama.

Chaypina shuk wasipi paktashpan tukuyrunakuna yacharkakuna ña chaypikahushkanta. 2Chasna yachashpankunaachka runakuna utkalla tantarirkakunachay Jesuspa paktashkan wasipi.Kichkikta punkumanta pachakarkakuna, nima pi atipaypa yaykunata.Chasna kahushkankunapi Jesuska YayanDiospa shiminta yachachirka. 3Chayyachachihushkanpi chusku runakunapaktamurkakuna.llanchamapi shuk aychan chakirishkarunata. 4Chay wasipi achka runakunakichkikta kahushpankunana manaatiparkakunachu yaykunata. Chayraykusikarkakuna iskalunta chay parihuwashayu wasi awama. Chay wasiwashata awamanta paskashpankuna

kata llanchamanpi uraykuchirkakunaampinanpa payta. 5Jesuska paykunatarikushpan yacharka shunkunkunamantapacha kirihushkankunata chay runataampinanta. Chayrayku payta rimarka:Wawki, tukuy uchaykikunamanta

llakichirishkami kanki.6

kanta yachachikkuna. Jesús chasnachay runata rimashkanta uyashpankuna

1 2

90

kuna: 7¿Imashnata yuyarin kay runakarimananpa chasna? ¿Imashnatañukanchishina runaka llakichimauchanchikunamanta? Yaya Diosllamiatipan llakichinata uchanchikunamanta.

yashpan Yaya Diosta piñachihunnishpa.

8Jesuska chay yuyarihushkankunatayachashpan paykunata tapurka:¿Imaraykuta chasna yuyarihunkichi?

9

namanta llakichirishkami kanki nishpa.

chu shutipa llakichishkachu manachunishpa. Ñuka kay runata rimaynimaatariy, llanchamaykita apishpayki puriynishpa,chima ñuka payta ampishkaynita.10Yachanaykichipa ñuka Yaya DiospaKachashkan Runa paypa yachayninwa

manta llakichinaynita, kunalla kayunkushkata ampisha nishpa rimarkaJesuska.

11Chaymanta chay runata rimarka:Kunanka atariy. Llanchamaykita

apishpayki kutiy wasikima.12Chaypina chay runaka utkalla

atarimushpan llanchamanta apishpanllukshimurka chay wasimanta. Tukuychay runakunaka rikushpankunakushikushpa rimarkakuna:Yaya Dios, suma ali yachakmi kanki.

Nima ima uras chasna rurashkaykitarikushkanchichu nishpa.

Jesuska Levita kayarka(Mt. 9.9-13; Lk. 5.27-32)

13Chaymanta Jesuska kutikashka rirkachay Galilea kucha mayanma. Chaypi

kuna paykunata yachachirka. 14

chishkanwasha chay kucha mayanta

*Leví shutiyuta. Chay Levika ñukanchiisrael masinkunata *impuestutakobrapayarka chay *romanotukuymanta atun apurayku. JesuskaLevita kobranan wasipi tiyahushkantarikushpan rimarka:Leví shamuy, katiway.Chay ratulla Levika atarishpan Jesusta

katirka.15

Jesusta katirkakuna. Chaymanta Levikakayarka Jesusta runankunawa paktapaypa wasinpi mikunankunapa.Mikuhushpankuna achka *impuestutakobrakkuna, shuk mana ali rurakrunakunapas paykunawa tantaylla chaywasillapi mikuhurkakuna.

16

kuna, *fariseokunapas Jesustarikushpankuna chay mana ali rurakrunakunawa tantaylla mikuhukta,washancharkakuna. Chaypi Jesusparunankunata tapurkakuna:¿Imaraykutaya kankunata

tuta kobrakkunawa, paykunashinamana ali rurak runakunawapas?

17Chay rimahushkankunata uyashpanJesuska rimarka:

ampikta.ampikta munanahun ampirinankunapa.

nichu yanapanaynipa maykanmi manauchayuchu kani nishpa riman.

naynipa Yaya Diostana kasunankunapa.

Jesuska yachachin payta katikkuna ñawpa katishkankunata manana

atipanankunata katinata(Mt. 9.14-17; Lk. 5.33-39)

18Shuk punchakuna Juanparunankuna, *

2

91

a Rikuy kastellano Bibliapi 1 Samuel 21.1-6

pas mana mikupayanahunchu YayaDiosta mañanankunapa. Chaymanta

kuna tapurkakuna:Juanpa runankuna, fariseokunapa

runankunapas shuk punchakuna manamikunahunchu. ¿kunaka mana sakinahunchu mikunatanima shuk puncha?

19Jesuska paykunata aynirka:Shuk musuka warmiyahushpanka

kayan tukuy ayllunkunata kushillatantarishpa mikunankunapa mushuwarmiyahushkawa. Chasna chaywarmiyahuk runawa kushillatantarihushkankunapi nima piatipanchu mana mikushpa kanata.20Chay mushu warmiyahuktamikuntrankuna anchuchishpankuna chayurasmi mana mikushpa llakirinkakunanishpa.Chasna Jesuska rimarka pay kikin

chay mushu warmiyahushkashinakashkanta yuyachishpa.

21-22Chaymanta kutikashka Jesuskayachachirka:chu mawka kamisanta shuk mushukintiyak llachapawa. Maykanchari

panka taksashpa kintiyashpan ashwanatunta likiripuma.Chasnallatatami mushu *

hushkataka mana untachinchimachu shukmawka karamanta rurarishka bulsapiwakaychanapa. Chasna vinu shuk mawkakaramanta bulsapi untachishpanchikakarata tukyachishpan talirin. Chayraykumushu vinu putskurihushkata mushukaramanta bulsapi untachinanchi tiyan,nima kara likirinanpa, nima vinu talirishpausunanpa.Imashnami mana churanchimachu

shuk mushu llachapata shuk mawka

churarinapi, nima mushu vinuta mawkakarapi churanchimachu, chasnashinamimana atipankichichu katinata ñawpa

nata,nitapas.hushpaykichika mana atipankichichukatinata nima maykanta.

Jesuska yachachin samana punchamanta

(Mt. 12.1-8; Lk. 6.1-5)23Shuk *samana punchapi Jesuska

runankunawa pakta trigu tarpukunachawpita rihurkakuna.napi rihushpankuna runankunaka shukshuk trigu muyukunata chipi chipipakishpa pallarkakuna mikunankunapa.24Chaypina shuk *fariseokunaka Jesustarimarkakuna:Rikuy runaykikuna samana punchapi

rurahushkankunata. ¿kichi Yaya Diospa killkachishkanpikamachishkanta samana punchapikamana tarawananchipa?

25-26Jesuska aynirka:¿Manachu leyishkankichi chay ñawpa

yaya rukunchi atun apu Davidmanta?*Yaya

Diospa wasinpi tarawak *napa atun apunkuna karka. Davidkarunankunawa pakta yarkashpankunaYaya Diospa wasinpi yaykurkakunamikunata maskanankunapa. Chaypi

kunapa mesapi churarishka pankunatamikurka Yaya Diosrayku rurarishkata.aChaymantapas runankunata kurkamikunankunapa. Chay pankunaka manapaykuna mikunankunapachu karka.Yaya Dios kamachirka saserdotekunallamikunankunapa.napas Yaya Dioska mana uchatashina

2

92

chu. ¿

chi nishpa rimahunkichi?27Chaymanta Jesuska yachachishpalla

katirka: Yaya Dios yapa yuyashpanrunakunata, chay samana punchatarurarka. Payka mana yapa yuyarinchusamana punchataka,kunata llakichishpan yuyan. Chayraykumunan samananchipa samana punchapipayta yuyarinanchipa.

28Ñuka paypa Kachashkan Runakashpayni Yaya Dios yachaynintakuwashka kankunata rimanaynipamaykankunami ali kanahun samanapunchapi ruranaykichipa.

Jesuska shuk chakirishka makiyu runata samana punchapi ampirka

(Mt. 12.9-14; Lk. 6.6-11)

3 1Kutikashka Jesuska yaykurka shuktantarina wasipi. Chay wasipi

tiyarka shuk chakirishka makiyu runa.2Chaypina chay chiknik runakunarikurayarkakuna Jesuska ampinkachumanachu *kuna.rimak rinankunapa apunkunata.

3Chaypina Jesuska llakichishpan nirkachay chakirishka makiyu runata:

, runakunapa chawpinkunapishayariy.

4Chaymantana nirka chay chiknik*fariseokunata:Kankunata tapuni, Yaya Diosta

kasushpanchika ¿imatata ashwanruranchima samana punchapika,alitachu, millaypatachu? ¿shuk unkushkata ampinanchipa samanapunchapi, manapika sakinchimachuwañunanpa?

naka chunlla uyarkakuna. 5ChaypinaJesuska chay runakunata piñarishpa

chunlla rikurka. Chay unkushkata manallakichihushkankunarayku atuntallakirirka. Chaypina chay unkushkatarimarka:Makikita chutachiy.Chay runaka makinta chutachishpan

ampirishka kiparipurka. 6Chaymantachay fariseokunaka chay wasimantallukshishpankuna apu *katikkunata utkalla rimak rirkakunaJesuspa rurashkanmanta. Chaypitantarishpa yuyarirkakuna imashnarurashpashi Jesusta wañuchinchimanishpa.

Jesuska Galilea kucha mayanpi achka runakunata ampirka

7Chaymanta Jesuska anchurimushpanrunankunawa rirka Galilea kuchamayanma.

kuna. 8

nata Yaya Diospa yachayninllawarurashkankunata yachashpankunamaskak rirkakuna payta. Chay uraypiJudea allpapi llaktakunamanta,llatata kahuk Jerusalén llaktamantapas,Idumea allpamantapas achka runakunashamurkakuna.chimpamanta, chay anakpi Tirollaktamanta, Sidón llaktamantapasachka runakuna rirkakuna Jesusma.

9-10

kunata ampishpan ashwan achka paytakayllayarkakuna. Tankanakushparirkakuna, payta llankashpankunaampirinankunapa. Runakuna yapanitirihushpankuna Jesuska runankunata

napa, chaypi kishpinanpa. 11Manarachay botipi uraykuhushpan achka supayyaykushka runakuna rirkakuna payma.

kuna:

2 3

93

¡Kanmi kanki Yaya Diospa Wawan!12Chasna kaparishpankuna Jesuska

kamachishpan rimarka:Chunllayaychi.

rimaychichu ñuka Yaya Diospa Wawankanaynita.Chasna rimashpan chunllayarkakuna.

Jesuska payta katikkunamanta chunka ishkayta akllarka(Mt. 10.1-4; Lk. 6.12-16)

13Chaymanta Jesuska urkuma

manta shukkunallata kayarka paywapakta rinankunapa. Chaypinakasushpankuna payta katirkakuna.14Chay urkupi paktashpankunanaJesuska chay payta katikkunamantaakllarka chunka ishkay runakunatapaywa pakta purinankunapa.tapas paykunata akllarka kachananpa

napa. * ,kachanayni runakuna nishpa rimarka.15Chaymanta paykunata rimarka Yaya

namanta llukshichinankunapa.16

napa shutinkunaka karkakuna: Simón,maykantami Jesuska shutiyachirkaPedro, ninayan rumi. 17Shukka*Santiago, shukka karka wawkin Juan,Sebedeopa wawankuna.nataka Jesuska shutiyachirka Boanerges,chayka ninayan rayupa wawankuna,sinchita rimak runakuna, tukuyshunkunkunamanta pacha Yaya Diospamunananta utkalla rurak runakuna.18 , shukka Felipe, shukkaBartolomé, shukka *Mateo, shukka

,Santiago, shukka *Tadeo, shukka shukSimón, maykantami rimapayarkakuna*Selote. Kay Simonka manara Jesustakatik kashpanra ñukanchita kamachik

*romano tukuymanta atun aputapiñarikkunawa tantarishka kapayarka.19Shukka Judas Iskariote, maykanmichaywasha Jesusta apichinan karka.

Israel runakunata yachachikkuna rimarkakuna supaykunapa apun

Jesusta kamachihun nishpa(Mt. 12.22-32; Lk. 11.14-23, 12.10)

20Chaymanta Jesuska yaykurka shukwasipi runankunawa pakta. Chaypipasachka runakuna tantarirkakuna.

nachu. 21Chayta yachashpankunaJesuspa ayllunkunaka rirkakuna payta

kuna. Paykunapura kwintarkakunamuspachari tukushka nishpa.

22

kanta yachachikkunaka Jerusalénllaktamanta shamushpankunaJesusmanta rimarkakuna: Supaykunapaapun *Beelsebú kamachihun kay runata.Supaykunapa apunpa yachayninwami

nata sakinankunapa nishpa.23Chaypina Jesuska chay paymanta

mana alita rimahukkunata kayashpanyachachirka: ¿Supaykunapa apukawichumachu aylluntaka? Nima ima urasatipamachu wichunata. 24

hushpankunaka llaktapi kawsakpura,chasnaka llampu tukurinahumami.25Chasnallatata shuk runakuna shuk

pankunaka paykunaka llampumitukurinahuma. 26Chasnallatatami

hushpankunaka tukurinahumami.27Rikuychi, shuk sinchi runa alita

wakaychan wasinta nima pishuwananpa imankunata. Shuk runaashwan sinchi paymanta shamushpankapaymi atipan wasi amuta watashpanimankunata shuwanata. Chasnashinami

3

94

supaykunaka kamachinahun shuk wasiamushina runakunata. Nima maykanpaykunamanta kichumachu manaashwan yachayyu kashpanka. Ñukamishamushkani Yaya Diospa yachayninwarunakunata kishpichinaynipa tukuysupaykunamanta.

28 . Yaya Dioskarunakunata tukuy uchankunamanta,

mantapas llakichinkami. 29Shuk runaYaya Diospa Espiritunta chiknishpamillaypata rimashpanka chasnarunataka Yaya Dioska manamillakichinkachu nima kishpichinkachuwiñayparayku.

30Chasna Jesuska paykunata rimarkapaymanta rimahushkankunaraykusupaykunapa apumi payta kamachihunnishpa.

Jesuspa maman wawkinkunawa pakta paywa kwintanayarkakuna

(Mt. 12.46-50; Lk. 8.19-21)31Jesuska manara tukuchihushpan

rimanata, paypa maman, wawkinkunapaspaktak shamurkakuna.

pankuna shuk runata kacharkakunaJesusta kayak rinanpa. 32Jesuspa kuchunpitiyahukkunaka payta rimarkakuna:Mamayki wawkikikunapas kanchapi

chapahunkuna kanwa kwintanankunapanishpa.

33Chaypi Jesuska aynirka:

nikunallatachu yuyani.34Chaymanta kuchunpi kahukkunata

rikushpan nirka:Kankunatapas yuyanimi mamayni

wawkinikunatashina, Yayaynipamunashkanta rurahushkaykichirayku.35Maykanmi ruran Yayayni Diospamunashkanta, paymi kan wawkinishina,paninishina, mamaynishina.

Jesuska yachachin ali allpapi mana ali allpapi wichashka

muyukunamanta yuyachishpa(Mt. 13.1-23; Lk. 8.4-15)

4 1Shuk puncha Jesuska rirka

nata Galilea kucha mayanpi. Chaypiachka runakuna tantarihushpankunaJesuska shuk boti yakupi kahukpiuraykushpan tiyarirka, chay botimantapaykunata ashwan alita yachachinanpa.2Chaymanta Jesuska yachachirka Yayan

nawa.3Chasna yachachihushkanpi rimarka:

napi. Shuk puncha shuk runa arusmuyuta tarpuk rirka. 4Chaypina chaytarpukka arus muyukunata wichashparirka wiñanankunapa.naka urmarkakuna ñampipi. Chay

nana mikurkakuna llamputa.5Shuk muyukunaka urmarkakuna

llapcha allpa samantasapapi. Shuk ratutukyarirkakuna chay muyukunaka.6Chawpi puncha yapa intishpan aruswiñahukka wañurirka, mana ankunkayaykunata atipashpan samantapi. 7Shukmuyukunaka urmarkakuna kasha kiwachawpipi. Kashawa pakta wiñahushpanchay kashaka llampu tapashpanwañuchirka chay arus wiñahukta.

8Shuk muyukunaka urmarkakuna aliallpapi.muyuyarka. Shukkunaka muyuyarkakunakimsa chunka muyukunata. Shukkunaka

nata. Shukkunaka muyuyarkakuna shukpachak muyukunata.

9Kay yachachihushkaynita alitauyashpa yachakuychi.

10

3 4

95

naka chay chunka ishkay runankunawapakta kiparishkakunaka Jesustatapurkakuna:¿Imatata yachachinayashkanki

ñukanchita chay muyukunamantarimashkaykiwa?

11Jesuska aynirka:Kankunallata Yaya Dios yachachihun

nima pi yachashkanta, imashnamipaypa ali kamachinanka kay allpapi.Mana payta kasunayak runakunatakamana yapa asirtaypa yachachinakunawayachachini. 12Chay runakuna Yaya

nataka yachachini mana yapa asirtaypayachachinakunallawa. Chasnayachachini ali rurashkaynikunata

napa imaraykumi chayta rurani.Paykunata mana alita asirtaypakunatayachachini, yachachishkaynita

napa. Chaymantapas chasna yachachini

kuna Yaya Diosta kasunankunapa, YayaDios paykunata mana llakichinanpa.

13Chaymanta Jesuska runankunatarimarka:¿Shutipachu mana asirtankichi

yachachishkaynita?

nikunataka.14Yaya Diospa shiminta yachachik

chay muyuta tarpuk runashinami.15Shuk runakuna mana asirtakchu

kanahun. Paykunaka chay ñampi

shinami kanahun. Yaya Diospa shimintauyanahun.pan chay uyashkan shimita kunkachin.

16Shuk runakunaka kushilla uyanahunYaya Diospa shiminta. Paykunaka chaysamantasapapi wiñak muyukunashinamikanahun. 17Mana ukupi ankuyushina

kashpankuna shuk ratullami YayaDiosta kushilla katinahun. Yaya Diospashiminta kirishkankunarayku runa

kuna sakinahunna Yaya Diosta katinata.18Shuk runakunaka kashasapapi

wiñak muyukunashinami kanahun.19

llata yuyarishpa kawsanahun.tapas yapa kullkillata munashpa, tukuy

hun.naka kunkachinahun Yaya Diospashiminta wiñaypa.

20

manta pacha Yaya Diospa shimintakasushpa kawsanahun. Paykunaka chayali allpapi wiñak muyukunashinamikanahun.shina kashpankunami rikuchinahun alikawsahushkankunawa Yaya Diostamana sakishpa alita katihushkankunata.Shukkunaka shuk muyumanta kimsachunka muyuta muyuyakshinamikanahun, shukkunaka sokta chunkata,shukkunana shuk pachakta.

Jesuska yachachin Yaya Diospa shiminta kasunamanta

(Mt. 13.31-35; Lk. 8.16-18, 13.18-19)21

pas yachachirka: Shuk lamparintakaapichishpa nima pi churamachu kawituukupi. Churanchimi kawitu awapi,lamparin tiyachinapi,chinanpa. 22Chasnashinami Yaya Diospashiminta yachachishkaynika puntiru

rayku mana pakallachu kiparinka.

nata chaymanta tukuyta asirtankakuna.23Kay yachachihushkaynita alitauyashpa yachakuychi.

4

96

24Chaymanta Jesuska rimarka:uyaychi kay rimanaynita. Shuk parti

chika chaymanta kasushpaykichikachay tupullatatami Yaya Dioskakankunata paypa shiminta ashwantaasirtachinka. 25Maykanmi Yaya Diospashiminta uchillastuta asirtashpankasushpa kawsan, paytami Yaya Dioskaashwanta asirtachinka. Maykanmiuchillastuta asirtashpantata manakasushpa kawsanchu, paytami YayaDioska kunkachinka tukuyta manananima imata asirtananpa.

26Chaymantapas Jesuska paykunatarimarka: Yuyariychi imashnami YayaDiospa ali kamachinanka kay allpapi.Chakranpi muyukunata wichashpatarpuk runata rikuychi. 27

nata tarpushpanna sakin wiñananpa.Kutishpan wasinma puñukrin,kanmanta atarin. Chasna kawsan masnapunchakunata. Payka mana yachanchuimashnami wiñan chay muyuka.28 .Puntiru tukyarin tarpuka, chaymantawiñan, sisan, muyuyan, pukun. 29Ñapukushpan muyunkunaka amunkapayrayku pallachin.

30Chaymanta Jesuska rimarka: ¿Imayachachinawashi ashwanta kankunataasirtachinima imashnami Yaya Diospa alikamachinanka? 31Yuyariychi imashnami

chi wiñan. Chay muyustuka tukuymantaashwan uchillastumi. 32Chayta tarpunchi.

namanta ashwan atun tukun. Chaypipishkukunaka ramankunapi tiyarinahun,wasinstukunata ruranahun.

33

Jesuska chay runakunata yachachirka,Yaya Diospa shiminta asirtanataatipashkankunakamalla. 34Chay achkayachachinakunawa mana kuska asirtaypata

yachachipayarka chay runakunata.Runankunallata tantachishpan tukuychaykunata alita asirtachipayarka.

Jesuska sinchi wayrata, atunulastapas kasillayachirka(Mt. 8.23-27; Lk. 8.22-25)

35Ña tutayahushpanna Jesuskarunankunata rimarka:

.36

pankuna paypa runankunaka Jesustapusharkakuna shuk botipi chimpama.Shuk runakunapas shuk botinkunapiparihu rirkakuna. 37-38

pankuna kunkaymanta sinchi wayrakapaykunata apirka. Yapa sinchitawayrahushpan atun ulaska shayarirka.Chay ulaska waktashpan yakuka botipiuntarirka.pankuna likchachik rirkakuna Jesustaboti sikipi llachapakunapi puñuhukta.Yachachik, ¿manachu mancharinki ña

tikrahushkanchita? ¡Yanapay ñukanchita!39

ulastapas rimarka:¡Kasillayay wayra! ¡Kasillayay ulas!Chay rimashkanllawa pasarirka wayraka

ulaspas, manana ulasyarkanachu. 40Chaysinchi wayra ulaspas pasashkanwashaJesuska runankunata rimarka:¿Imaraykuta mancharinkichi? ¿

rachu sinchikunkichi ñukapi?41

naka tapunakurkakuna paykunapura:¿Pishi kay runaka? Shuk rimashkanllawa

wayrata ulastapas kasillayachishka.

Jesuska shuk supayyashkarunata aliyachirka

(Mt. 8.28-34; Lk. 8.26-39)

5 1

kuna *Gerasa llakta kuchupipaktarkakuna. 2Chaypi paktashpankunaJesuska sikashpan shuk supayyashka

4 5

97

runa kayllayak shamurka. 3Chay runaka

napi, maypimi wañushkakunachurarishka karkakuna. Chay

chu apishpa watashpa charinata, nimasinchi kadenawa. 4

pas piti piti rurashpa ripayan. Nima piatiparkachu winsinata. 5Punchapitutapipas kaparishpa puripayanwañushkakunata churashkankuna rumiallarishka uchkukunapi, urkukunachawpipipas. Pay kikinta rumikunawawaktarishpa puripayan. 6Chaypikarumanta Jesusta rihukta rikurka.Payta rikushpan kallparka puntanpikunkurik rinanpa.

7-8Chaypi Jesuska chay runapi kawsaksupayta sinchita rimarka:Millaypa supay, llukshiy kay

runamanta.Chay supayka sinchita kaparishpan

aynirka:Jesús tukuymanta atun yachayyu

Yaya Diospa Wawan ¿imaraykutañukama shamushkanki? Tapuni kanta

wayrachu nishpa.9Chasna rimashkanwasha Jesuska

tapurka:¿Ima shutita kanki?Chay supayka aynirka:Shutinika kanmi Warankakuna, achka

kashkanchirayku.10Chaymanta chay supaykunaka

Jesusta sinchita tapurkakuna manapaykunata wichunanpa chay Gerasaallpamanta. 11Chay urku kuchupi achkakuchikuna mikuhlla kahurkakuna.12Chay supaykuna runapi kahukkunakaJesús paykunata wichuhushpantapurkakuna:Kachay ñukanchita kuchikunapi

kawsananchipa.

13 , yaykuychi kawsanaykichipanishpa Jesuska rimarka.Chaypi supaykunaka chay runamanta

llukshirkakuna kuchikunapinakawsanankunapa. Chaypina chay ishkaywaranka kuchikunaka kunkaymantawaykuma kallpashpa pultyarkakunalumamanta yakuma. Chaypinachinkarirkakuna wiñaypa chay kuchapi.

14Chay kuchita kuyrakkunaka

kuna tukuy rikushkankunata chayllaktapi, llakta mayanpipas kawsakrunakunata kwintak rirkakuna. Chaytauyashpankuna achka runakuna rikukrirkakuna urkuma, shutipachukuchikuna chinkarishkakuna manachunishpa. 15Jesús kahushkan urkupipaktashpankuna Jesuspa kuchunpi chaykarita tarik rirkakuna, sumachurarishka ali yuyaywana tiyahukta,maykanmi achka waranka supaykunawakawsapayarka.kanta rikushpankuna mancharirkakuna.16Chaypi Jesuspa rurashkanta rikushkarunakunaka washa shamuhukkunatakwintarkakuna kasna nishpa:Jesuska kamachirka supaykunata chay

karimanta llukshinankunapa. Chaymantasakirka supaykunata kuchikunapiyaykunankunapa.

kuna chinkarishkakuna.17Chasna kwintashkankunata

rishpankuna Jesusta rimarkakuna chayallpankunamanta llukshinanpa.

18Jesuska botipi uraykushpanna chayaliyachishkan runaka payta tapurka:Ñukapas rinayani kanwa pakta nishpa.19Jesuska mana munashpan chay

runata rimarka:Kutiy wasikima.

kwintakriy, imashnami Yaya Dioskallakichishpan aliyachishka kanta.

5

98

20Chasna rimashpan chay runaka, ninayan

chunka llakta. Chaypi paktashpankwintashpa kwintashpa purirka karanllaktapi Jesuska alita aliyachiwashkasupaykunamanta nishpa. Chaytauyashpankuna tukuy chay runakunakakushikurkakuna, imashnashi chay Jesústukuymanta atun yachayyuka nishpa.

Jesuska shuk warmita ampirka,shuk wawata wañushkanmanta

kawsachirka(Mt. 9.18-26; Lk. 8.40-56)

21Chaymanta Jesuska runankunawakutirkakuna botinkunapi chay kuchachimpama. Chaypi paktashpankunakutikashka achka runakuna Jesuspakuchunpi tantarirkakuna. 22Chasnatantarishkankunapi shuk kari Jairo shutiyupaktamurka. Payka chaypi kawsak israelmasinchikunapa tantarina wasipi kamachikkarka. Jesusta rikushpan puntanpikunkurik rirka. 23Chasna kunkurishpansinchita tapurka:Yachachik, yanapaway. Warmi

wawayni ña wañuhun. Makikiwallankashpayki ampik ripay manawañunanpa.

24Chaypina Jesuska paywa paktarirka.

kushpa paykunawa pakta rirkakuna.25Chay runakuna chawpipi shuk

unkushka warmipas rihurka. Chunkaishkay watata tukuy uras yawar paymantaurmapayan. 26

yashpan achka ampikkunama ripayan.Parisishpa kawsapayan. Tukuy imatiyapushkanta kushpanpas nima piatiparkachu payta ampinata. Manaatipashpan ampirinata ashwan yapaunkushka tukurka. 27-28Manara Jesusmarihushpan yacharka atun ampik kananta.Chasna yuyarishpan payka chay achka

runakunawa pakta rihushpan pakallaJesuspa washanmanta kayllayarkachurarishkanta llankananpa.kanta llankashpaynillami ampirisha nishpayuyarirka. 29Chasna llankashkanllapiyawarnin urmahushkaka pitirirka. Paykaaychanpi musyarka chay unkuymantaampirishkanta. 30Jesuspas musyarka shukruna churarishkanta llankashkanmantallaampirishkanta. Chasnallapi tikrarishpantukuy runa katihukkunata rikushpantapurka:¿Pita llankawashka? nishpa.31

kuna:¿Imaraykutaya tapunki pimi

llankawashka nishpa? ¿Manachu rikunkiachka nitinakushpa kahushkanchita?

32Chasna rimashpankunapas Jesuskashukllankama shukllankama rikurka paytallankashkata tarinankama. 33Chaypi chaywarmika yachashpan imashnamiampirishka,rishpa Jesuspa puntanpi kunkurik rirka.Chasna kunkurishpan tukuy paytapasashkanta kasna nishpa rimarka:

nipa. Chasna llankashpaynillami kayunkuymanta ampirishkani.

34Chaypina Jesuska rimarka:Panini, ñuka kanta ampinaynita

yuyarishpa ñukama shamushkaykiraykuñami ampirishka kanki. Kunankakushillana wasikima kutiy, ñamisumakta ampirishkanki.

35Jesuska chasna rimahushkanllapichay tantarina wasipi kamachik Jairopa

kakuna payta rimanankunapa:Wawaykika ñami wañushka.

yankamanta pushaychu kay yachachikta.36Chasna rimashpankunatata Jesuska

chay runakunata mana kasushpan chaywawapa yayanta rimarka:

5

99

. Ñukallapi sinchikuy.37Chaymanta Jesuska pay kikinpa

runankunata rimarka:Kankunaka kayllapi kipariychi.Kimsa runankunallata, Pedrota,

*Santiagota, Juanta pusharka Jairopawasinma. 38Chay kamachikpa wasinpipaktak rishpankuna achka runakunatantarishka kahukkunata rikurkakuna,kaparishpa wakahukkunata uyarkakuna.39Chay wasipi yaykuhushpan Jesuskapaykunata rimarka:¿Imaraykuta chasna kaparishpa

wakahunkichi? Kay wawaka manamiwañushkachu, puñuhunmi nishpa.

40

kuna. Chaypi Jesuska tukuy chay wasipikahukkunata llukshichirka. Chaywawapa yayanwa, mamanwa, chay

kapa kwartunpi yaykurka. 41Chaywawata makinmanta apishpan ñukanchiisrael runakunapa shimipi rimarka:Talita kumi.Chayka ninayan warmi wawa, atariy.42Chasna rimashkanllawa chay

chunka ishkay watayu warmi wawakaatarimushpan kallarirka purinata.Runakunaka atunta mancharirkakunawañushkanmanta atarishkanrayku.43Tukuy parti kwintanayashpankunapasJesuska sumakta kunarka mana nimapita kwintanankunapa. Chaymanta chaywawapa yayanta mamantapas rimarka:Wawaykichita karaychi nishpa.

Nasaret kikin llaktanpi ayllunkunaka Jesusta mana

kirinayarkakunachu(Mt. 13.53-58; Lk. 4.16-30)

6 1Chaymanta chay Galilea kuchamayanmanta llukshishpan Jesuska

kikin llaktanma rirka. Runankunakapayta katirkakuna. 2*Samana punchapaktashpan chaypi kawsak israel

masinchikunapa tantarina wasipiyaykurkakuna. Chaypi Jesuska YayaDiospa shiminta alita yachachirka.Chasna yachachihushpan achka

kuna:¿Maypishi kay runaka kay suma

rimanakunata yachakushka? ¿shi chasna atun yachayyu tukushka?¿Imashnashi atipan tukuy chay atunyachaywa ruranakunata ruranata?3Payta wawamanta pacha riksinchi.Payka karpintirumi, Mariapa wawanmi,*Santiagopa, Josepa, Judaspa, Simonpawawkinmi. Paninkunapas ñukanchiwakawsanahun nishpa.Chasna riksishkankunarayku mana

munarkakunachu payta kasunata,

pankuna.¿Imashnata ñukanchikunamanta

yachak kanka? nishpa rimarkakuna.4Chasna yuyarihushkankunata

yachashpan Jesuska paykunata rimarka:

naka rimapayanahun kasna: YayaDiospa yachayninwa yachachikta tukuyparti runakuna uyashpankuna alitakasunahun. Kikin llaktanllapi manamunanahunchu kasunata. Paytariksikkuna ayllunkunapas mana paytakasunata munanahunchu.

kichi mana kasunayawankichichunishpa.

5Paykunaka mana kirinayashpankunaYaya Diospa kachashkan kananta,Jesuska mana atiparkachu paykunata

nata ruranata. Shuk unkushkakunallatamakinta paykunapi churashpanampirka. 6Payka yapa llakirirka manapayta kirishkankunarayku. Chaymantakuchu llaktakunapi purirka YayanDiospa shiminta yachachinanpa.

5 6

100

Jesuska chunka ishkay akllashkan runankunata kacharka Yaya Diospa

kamachinanmanta yachachinankunapa

(Mt. 10.5-15; Lk. 9.1-6)7Shuk puncha Jesuska chay chunka

ishkay akllashkan runankunata kayarkaishkay ishkayta kachananpa, YayaDiospa shiminta yachachinankunapa.Chaymantapas paykunata yachaynintakurka supaykunata runakunamantallukshichinankunapa. 8Paykunatakamachirka:Ñampita rihushpaykichi nima imata

apaychichu, nima bulsaykichita, nimamikunaykichita, nima kullkikichita.Munashpaykichika shuk tulata apaychiurkitarinaykichipa. 9Chakikichipichurarishkaykichillawa,nata churarishkaykichillawa riychi.

apankichichu.10Chaymantapas paykunata kunarka:Shuk llaktapi paktashpaykichi shuk runa

kankunata wasinpi kayashpan chaywasillapi kipariychi shuk llaktamarinaykichikama. 11Maykan llaktapimi YayaDiospa shiminta mana uyanayashpankuna

pankuna chasna llaktamantaka llukshiychi.Llukshihushpaykichi rimaychi: YayaDiosmi kankunataka kastiganka, paypashiminta mana uyanayashkaykichirayku.Chasna rimaychi yachanankunapaimamantami kastigay tukunkakuna.

12Chaymanta chay runankunaka

kaykichitaka sakiychi Yaya Diostanakasunaykichipa nishpa. 13Chaymantapasachka runakunamanta supaykunatallukshichirkakuna,nata aseitewa kakushpa Yaya Diostamañashpa ampirkakuna.

Bawtisak Juan wañuta yuyarirkakuna

(Mt. 14.1-12; Lk. 9.7-9)14Chay llaktakunapi kawsak runakuna

tukuy Jesuspa rurahushkankunamantakwintapayanahun. Chasna chay allpapikamachik apu *kwintahushkankunata uyarka. Chayrunakunaka tapunakurkakuna ¿pishichay Jesuska? nishpa.Shukkunaka yanka nirkakuna:Chay Jesuska Bawtisak Juanchari

wañushkanmanta kawsarimushka.Chayraykumi yachayninka tiyan manaatipaypakunata rurananpa.

15Shukkunaka nirkakuna:Chay karika ñawpa Yaya Diospa

yachayninwa yachachik Eliaschari,maykanmi kuti shamunan karka.Shukkunaka nirkakuna:Chay karika ñawpa Yaya Diospa

yachayninwa yachachikshinami kan.16Chasna rimashkankunata uyashpan

pantachishpa rimarka:Chay karika Bawtisak Juanmi,

maykantami kunkanta pitichishpawañuchichirkani.manta kawsarimushka nishpa.

17-20

rimarka,kanta yuyarishpan. Manarapas Juanta

Felipepa warminta apirka warminrayku..

apishkanrayku Juanka payta kunarka

kiwa chasna kawsanaykipa nishpa.Chasna Juan kunashkanrayku

chiknishpan wañuchichinayarka.

makinta chakintapas watachishpan

6

101

Juanta karselpi churachirka. Chasnarurashpanpas payta sumakta tapachirka

nanpa. Pay yachapayarka Juan ali rurakruna kananta, chaymantapas tukuyshunkunmanta pacha Yaya Diosta kasukkananta.tapachishpanpas yapa paytauyanayarka.mancharishpanpas paypa kunashkantauyanayarka.

21Shuk puncha erodeska estatarurarka, wawayarishkan punchapaktarishkanrayku. Kayachirka tukuyGalilea allpa llaktakunapi kamachikrunankunata, tukuy kapitankunatapas,

napa mikunankunapa paywa pakta.22Chay estapi erodiaspa shipaswawanka paykunapa chawpinkunapisumakta baylarka. Baylahushkantasumakta gustarkakuna.kushikushpan chay shipasta rimarka:

.Chayrayku kanta rimani: Tapuwayimatachari munanki, ñukami kushkayki.23Imatachari tapuwanki chayta kushkayki.Munashpaykika chawpi kamachihushkayniallpata kushkayki. Tukuy kay runakunauyahushkankunapi chayta rimani shutipapaktachinaynita nishpa.

24Chaypi chay shipaska llukshishpanmamanta tapuk rirka:¿Imatashi tapuynima? nishpa.Mamanka aynirka:Tapuy Bawtisak Juanpa umanta

pitishpan kanta kunanpa.25Utkalla chay shipaska kutishpan

:Kunalla munani Bawtisak Juanpa

umanta kuwanaykipa.

payki kuway.26

llakirirka. Llakirishpantata tukuy

kayashkankunapa uyashkankunapirimashkanrayku mana munarkachullullachinata. 27Chayrayku chay ratullakacharka shuk runanta Bawtisak Juanpaumanta pitishpan apamunanpa.28Chasna kachashpan chay runankarirka karselma, maypimi Juankataparishka karka. Chaypina kunkantapitishpan apamurka umanta shukkallanapi shipasta kunanpa. Paynamamanta kuk rirka.

29

naka,wañuchichishkanta, Juanpa aychantaapak rirkakuna allarishka urku uchkupichurashpa tapanankunapa.

Jesuska pichka waranka runakunata kararka

(Mt. 14.13-21; Lk. 9.10-17; Jn. 6.1-14)30Chaymanta chay chunka ishkay

Jesuspa *pankuna mushumanta tantarirkakunaJesuswa. Chasna tantarishpankunapaypa yachayninllawa atipaypakunata

pas Jesusta kwintarkakuna.31Chasna kwintahushkankunapi achka

runakuna paykunapi paktarkakuna.Shukkuna kutihushpankuna shukkunakapaktarkakuna.napas mana atiparkakunachu samanata,nima mikunata, achka runakunashamuhushkankunarayku. Chaytarikushpan Jesuska runankunatarimarka:

mana runaka tiyanchu chaypi.32Chaypina paykunalla botipi

rirkakuna chunllama. 33

rihushkankunata rikurkakuna. Chaypinatukuy llaktakunamanta kallpashpakucha mayanta rishpankuna paykunarapuntiru paktarkakuna, maypimisamanapa rihurkakuna.

6

102

b Chay Ñukami kani nishkaka kan Yaya Diospa shuk shutin

34Jesuska botimanta llukshihushpanachka runakuna tantarishka kahukkunatarikurka. Paykunata rikushpan llakirirkamana nima pi tiyashkanrayku Yaya Diospashiminta paykunata yachachinanpa. Manaamuyu obehakuna ñampita pantachishpapurihukkunashinami karkakuna. Chasnapaykunata llakichishpan achkata YayaDiosmanta asirtachishpa yachachirka. 35Ñachishiyahushpan runankunaka Jesustakayllayashpankuna rimarkakuna:Ñami chishiyahunchi. Kaypika

manami nima shuk runa kawsanchupaymanta mikunata rantinanchipa.36Kay achka runakunata kachay, kay

kuna mikunankunata rantinankunapa.37Jesuska aynirka:Kankuna karaychi kay runakunata.Paykunaka aynirkakuna:¿Imashnata tarinchima chasna achka

chipaka? Tarishpanchipas munanchimami

rayku mikunata rantinanchipa.mami shuk runa pusak killata tarawashpanganashkan kullkita nishpa.

38Jesuska tapurka:¿Masna panta tiyan kankunapa?

Rikuk riychi yachanaykichipa.Rikuk rishpankuna aynirkakuna:Pichka panstu, ishkay challwastullami

tiyan.39Chaymanta Jesuska rimarka:Runakunata rimak riychi allpapi

tiyarinankunapa shuk muntun shukmuntun.

40-41

pankuna Jesuska chay pichka panta,chay ishkay challwatapas apishpansiluma rikushpan mañarka:Yayayni Dios, agradesini kanta kay

mikunata kushkaykirayku nishpa.

Chaymanta chay pankunata,natapas paki paki rurashpan runankunata

napa. 42Tukuy runankunawa paktasaksakta mikurkakuna. 43-44Chayrunakuna mikuhukkuna karkakuna pichkawaranka karikuna, mana yupashpawarmikunata wawakunatapas.

kata.

Jesuska yaku awata purirka(Mt. 14.22-33; Jn. 6.16-21)

45Chaymanta Jesuska runankunatarimarka:Kankunaka puntapi riychi, ñukaka

washami shamusha. Chimpahuychibotipi Betsaida llaktama. Ñukaka

nama kachanaynikama.46

sha shuk urku awama sikarka YayanDioswa kwintananpa.

47

naka kucha chawpipi kahurkakuna,Jesuska sapallan allpapi kiparirka. 48Chaykucha chawpipi runankunaka sinchita

chu chimpanata,namanta shamuhushkanrayku. Jesúschasna kahushkankunata rikushpan ñapakarihushkanpi yaku awata purishpanpaykunata kayllayarka. Runankunakakuskata pasahuktashina rikurkakuna.49-50Chasna yaku awata purishpa rihuktarikushpankuna yapa mancharirkakuna.Mancharishpankuna kaparirkakuna:¡ ! ¿Imataya chayka shamuhun?

.Chaypina Jesuska rimarka:Sinchikuriychi. Ñukami kani,b ama

manchariychichu.

6

103

51Chaypina Jesuska botinkunapiuraykurka. Chasna uraykuhushkanllapichay sinchi wayraka pasarirka. Chaypirunankunaka yapa mancharishpankunarimarkakuna:¿Imashnataya kay Jesuska wayrata

pasachin? nishpa.52Jesús panta mirachishkanta

rikushpankunatata shunkunkunapimanara shutipa yuyarirkakunachu YayaDiospa Wawan kananta.

Jesuska Genesaret allpapi achka unkushkakunata ampirka

(Mt. 14.34-36)53Chay kuchata chimpashpankuna

Genesaret allpa mayanpi paktarkakuna.

kuna. 54

llapi chaypi kawsak runakunaka Jesustariksirkakuna. 55Chasna paytariksishpankuna karan wasikunapirimashpa rimashpa kallparkakuna ñamiJesuska paktamushka nishpa. Chaypina

mankunapi apamunata, maypimiJesuska kahurka chayma. 56MaypipasJesús paktashpan uchilla llaktakunapi,atun llaktakunapi, wasikunapi,runakuna tantarina plasakunapipas,chaypi runakunaka unkushkakunataapapayanahun. Chaypina Jesustatapurkakuna kay unkushkakunatayanapashpa churarishkayki shimillatallankachiy ampirinankunapa nishpa.

kakuna.

Jesuska yachachin imata rurashpami alicharishka kanchi

Yaya Diospa rikushkanpi(Mt. 15.1-20)

7 1Jesús Genesaret allpa mayanpikahushpanra *fariseokuna,

Jerusalén llaktamanta shamushka shuk

pas chaypi tantarirkakuna. 2Paykunakarikurkakuna Jesuspa shuk runankunañukanchi israel runakunapa shuk

nata. Paykunaka mana makinkunatasuma chuya yakupi mayllarishpachumikurkakuna. 3Chay fariseokunakatukuy ñukanchi israel runakunapas

rinchi, chasna rurashpanchi YayaDioska ñukanchita alicharishkakananchita rikun nishpa. Chaytarurapayanchi ñawpa yaya rukunchikuna

kankunata alita katishpa. 4Chasnallatatayaya rukunchikuna wañushinamerkadumanta shamushpanchi manaramikuhushpanchi suma chuya yakuwamayllaripayanchi,lla atipanchi Yaya Dioswa kwintanatanishpa. Chaymantapas tiyan achkakamachishkakunaka, maykankunatamiyaya rukunchi wañukunamantayachakushpanchi kasupayanchi.Shukkuna kanahun imashnami manaramikuhushpanchi suma chuya yakuwa

nata, mukawakunata, tinahanchikunata,mankanchikunata, irmankanchikunata,tiyarinanchikunatapas. 5Chasnakashpan chay fariseokunaka, chay

pas Jesusta tapurkakuna:¿Imaraykuta runaykikunaka mana

katihunkunachu yaya rukunchikunawañupa rurashkankunata? ¿Imaraykutamakinkunata chuya yakupi manamayllarishpa mikunahun?

6Jesuska aynirka:Chay Yaya Diospa yachayninwa

ñawpa yachachik Isaiaska kasnakankuna llullachiysikikunamanta YayaDiospa rimashkanta killkarka:

6 7

104

wami yuyawanahun. Manamitukuy shunkunkunamantapachachu yuyawanahun.7

nallata katishkankunaraykumiyankamanta ñukata mañana

wanankunapa nishpa.8Chasnami kankunaka kankichi. YayaDiospa kamachishkanta sakishpaykichiñawpa yaya rukuykichikunapayachachishkankunallata katihunkichi.

9Chaymantapas Jesuska rimarka:Ñawpa yaya rukuykichikunapa

chimi Yaya Diospa kamachishkantakamana kasunayankichichu. 10MoiseskaYaya Diospa kamachishkanta kasnakillkarka:

Yayaykichita mamaykichitayuyashpa kasushpa kawsaychi.

Chaymantapas killkarka:Maykanmi yayanta mamanta

chiknishpa riman mana alikanankunata, chasna runatakaapuykichimi wañuchichinantiyan nishpa.

11

kichi. Runakunata rimankichi: Shuk

tata mana kumachu, Yaya Diosta tukuykullkinta kushkanranti. Chaymantamamanta yayanta rimama kankunatakunayni kullkita ñami Yaya Diosraykukushkani nishpa. Chasna runaka alitamirurahun nishpa rimankichi. 12Chasnarimashpaykichimi yachachinkichiwawakuna manana yayankunatayanapanankunapa. 13Yaya Diospakamachishkanta sakinkichi mananaruranaykichipa. Chayranti yaya

kunatana yachachinkichi runakuna

chaykunatana kasunankunapa.

kankunatapas sakishpaykichichikantana yachachinkichi nishpaJesuska chay fariseokunata, chay shukyachachikkunatapas rimarka.

14Chaymanta chay achka runakunata

tana rimarka:.

15Kankunaka rimankichi: Makinchitachay ñawpa kamachishkankunashinamana mayllashpanchika ña uchatarurahunchi nishpa. Ñukaka kankunatarimani: Makikichita mana mayllashpamikushpaykichipas mana uchatarurankichichu.mana ali yuyarihushkaykichita

chi. 16Tukuy kay yachachihushkaynitaalita uyashpa yachakuychi.

17Chasna rimashkanwasha Jesuskachay runakunata sakimushpan shukwasipi yaykurka. Chaypi payparunankunaka payta tapurkakuna:¿Ima ninayashkankitaya chay

yachachishkaykiwa?18-19Jesuska paykunata aynishpan

rimarka:¿

chi chay rimashkaynita?kanchika wiksanchima rin. Chaymantallukshin aychanchimanta.chu shunkunchipika yuyayninchitawaklichinanpa. Chayrayku manamayllashpa mikushpaykichipas manauchata rurankichichu.Chay rimashkanwami ninayan: Tukuy

mikunami ali kan.20Chaymanta Jesuska rimashpalla

katirka: Shunkuykichipi kahuk mana aliyuyarishkaykichita rurashpaykichi shutiuchayankichi. 21-22Manara millaypatarurahushpaykichira shunkuykichipi

7

105

chipa.kunata rurankichi. Chay millayparuranakuna kanahun: Shuk warmiyukari shuk warmiwa musayana, shukkusayu warmi shuk kariwa musayana,chaymanta tukuywa musayanakuna,shuk runata chiknishpa wañuchina,shuwana, shuk runakunapatamunarishpa kawsana,kunata rurashpa kawsana, shukkunatallullachishpa kawsana,llata rurashpa kawsana, tukuyrikushkanchita munarishpa kawsana,mana alita yuyarishpa shukkunatawashanchashpa kawsana, ñukami kanishuk runakunamanta ashwan alita rurakruna nishpa kawsana, chaymantapastukuy mana alita yuyarishpa kawsana.23Tukuy chasna ruranakunami uchakanahun. Shunkuykichipi millaypayuyarishkaykichita rurashpaykichimitukuy chaykunata rurankichi. Manamiuchata rurankichichu, makikichitamana mayllashkaykichirayku.

Shuk mana israel warmi Jesusta tapurka yanapananpa

(Mt. 15.21-28)24Chaymanta Jesuska runankunawa

pakta kay Israel allpanchimantallukshishpan Tiro llakta kuchumarirkakuna. Chaypi paktashpankuna shuk

kankunata mana yachanankunapa.Chasna rurashpankunapas shuk ratullatukuy runakuna yacharkakuna Jesuskachay wasipi kahushkanta. 25-26Chaypishuk mana israel warmipas Jesusmantayacharka. Payka Sirofenisiamantawarmi karka. Chay warmipa shipaswawanpi supay yaykushka karka.

kanta yachashpan wasima yaykushpanpuntanpi kunkurik rirka. Chaypi Jesustatapurka:

Yachachik, wawaynimanta supaytallukshichiy nishpa.

27Chaypi Jesuska chay warmitarimarka:

paynira israel runa masinikunatarayanapanayni tiyan. .

chimi puntiru wawanchikunatarakaranchi saksanankunapa. Manami

chu allkunchikunata karananchipa.28Chaypi chay warmika mana payta

sakishpan aynirka:, alita rimashkanki

puntiru wawanchikuna mikunankunatiyan nishpa. Chasna kashpanpaswawanchikuna mikuhushpankunaallkunchikuna wicharishkakunatamikunahun. Chikan runakunamanta

nita ampipay nishpa.29Chaypina Jesuska aynirka:

. Chayraykukunanka wasikima kutiy,kimanta chay supayta llukshichishkani.

30Chay warmika wasinma kutishpanshipas wawanta alitana puñunanpitiyahukta rikuk rirka, ña chay supaykapaymanta llukshishkanrayku.

Jesuska ampirka shuk runa mana uyanata nima rimanata atipakta

(Mt. 15.29-31)31Chaymanta chay Tiro llakta

kuchumanta llukshishpankuna Jesuskarunankunawa Sidón llaktama rirkakuna.Chaymanta Galilea kucha mayanmakutirkakuna, .32Chaypi paktashpan shuk runakuna shukrunata mana uyanata, nima rimanataatipakta Jesusma aparkakuna. ChaypiJesusta tapurkakuna makinta churashpachay runata ampinanpa. 33-34ChaypinaJesuska payta pusharka chay achka

7

106

c Efata kan arameo shimi. Jesuska arameo shimita rimak karka.

tantarishka runakunamanta kinkrayma.Chaypi atunta samashpan awamarikushpan makinwa chay runata rinkrinpitupachirka.pan chay runapa kallunpi tupachirka.Chaymanta Jesuska rimarka:

Efata.cChay ninayan paskariy. 35Chasnarimashkanllawa chay mana uyak nimarimanata atipak runapa rinkrintakalluntapas ampirka. Chaypina chayrunaka alina karka, alitana uyarka,alitana rimarka. 36Chaymanta Jesuskachay ampishkanta rikuk runakunatarimarka, nima pita kwintanankunapachay karita ampishkanmanta. Chasnarimashpantata mana kasushpa ashwantakwintarkakuna. 37

kushikushpankuna rimarkakuna:Rikuychi kay Jesuspa rurashkanta

tukuy yapa ali kananta. Mana uyakrunatapas ampin, mana rimanataatipaktapas rimachin.

Jesuska chusku waranka runakunata kararka

(Mt. 15.32-39)

8 1Shuk puncha kutikashka achkarunakuna Jesuswa tantarirkakuna.

Chaypina mikunankunaka tukurishpanyarkaywa kahurkakuna.kankunata rikushpan Jesuska payparunankunata kayashpan rimarka:

2Llakichini kay runakunata. Ña kimsapunchata katiwahunkuna, manatiyanchu nima ima mikunankunapa.3

kuna. Chayrayku mana karashpawasinkunama kachashpaynika

yankakuna ñampita rihushkankunapi.4

kuna:

¿Imatata karanchima paykunata kaynima maykan kawsahushkanpika?Kaypika mana kawsanchu nima shukruna paymanta mikunata rantinanchipa.

5Chaypina Jesuska paykunata tapurka:¿Masna panta tiyan kankunapa?Paykunaka aynirkakuna:Kanchis panllami tiyan.6Chaymanta Jesuska rimarka tukuy

chay runakunata tiyarinankunapaallpapi. Chaypina chay kanchispankunata apishpan Yayan Diostaagradesirka.sha paki paki rurashpan chay panta

nata karanankunapa. 7Chaymantapasmasna uchilla challwakunapas tiyarka.Chaytapas Jesuska chasnallatatarurarka. Yayan Diosta agradesishpan

nata karanankunapa. 8Chasna

kuna. Mikushkankunawasha panchallwa puchurishkata kanchis tasatauntachirkakuna. 9Chay achka runakunamikushkakunaka karkakuna chuskuwaranka parti. MikushkankunawashaJesuska paykunata rimarka:Wasikichima kutiychi.10Chaymantana paypa runankunawa

shuk botipi uraykushpankunaDalmanuta allpama rirkakuna.

Fariseokunaka Jesusta tapurkakuna Yaya Diospa yachayninwa rurashkanta rikuchinanpa(Mt. 16.1-4; Lk. 12.54-56)

11*Fariseokunaka shamushpankunaJesusta tapurkakuna:Shutipa Yaya Diospa kachashkan

kashpaykika ñukanchirayku ruray YayaDiospa yachayninwa shuk nima imauras rikushkanchita.

7 8

107

Chasna tapurkakuna yapa runakunatariksichinayashpankuna mana YayaDiospa kachashkan kananta. 12Manachay runakunaka kirinayashpankunaJesuska llakirishpan atunta samashpanpay kikinlla nirka: ¿Imaraykushi kayrunakunaka Yaya Diospa yachayninwaruranaynita rikunayanahun? Chaytapukkunatana rimarka:Kankunata rimani,

pas Yaya Diospa yachayninwarurashkaynita rikuchinaynipa, manamirurashanchu.

13

lla paykunata sakimurka. Chaymantarunankunawa pakta shuk botipi

napa.

Jesuska yachachin fariseokunapa yachachinankunata mana

kasunankunapa(Mt. 16.5-12)

14

hushpankuna yuyarirkakunakunkamushkanchimi pankunataapamunata. Shuk panllatami apahunchinishpa. 15Chaypina Jesuska sumaktakunashpan yachachirka:

, ama munaychichu*fariseokunapa nima *katikkunapa *levadurata.

16Chasna Jesús levaduramantarimashpan maykanwami chapushpapanta punkichinchi chay runankunakarimarkakuna paykunapura:

kumi chasna ñukanchita rimahun.17Jesuska chasna rimahushkankunata

yachashpan rimarka:¿Imaraykuta kankunapura pan mana

tiyanchu nihunkichi? Mana chay pantakunkashkaykichimantachu kankunatarimahuni. ¿Manarachu atipankichiasirtanata? ¿Manachu yuyayyu

kankichi? 18¿Manachu rikushkankichirurashkaynita? ¿chi yachachishkaynita? 19¿Manarachuasirtankichi pichka panllawa pichkawaranka runakunata karashkaynita?¿Masna tasatata untachirkankichipuchurishkata?Paykunaka aynirkakuna:

chi.20Chaymanta Jesuska rimarka:Kutikashka karashpaynika kanchis

panwa chusku waranka runakunata,¿masna tasatata untachirkankichipuchurishkata?Paykunaka aynirkakuna:Kanchis tasatami untachirkanchi.21Chaypi Jesuska rimarka:¿Manarachu asirtankichi Yaya Diospa

yachayninwa kahushkaynita?

Jesuska ampirka shuk wiskuta Betsaida llaktapi

22Chaymanta Jesuska runankunawarishpan Betsaida llaktapi paktarkakuna.Chaypi Jesusma pushamurkakuna shukwisku runata. Jesusta tapurkakuna chaywiskuta llankashpan ampinanpa.23Chaypina Jesuska chay wisku runatamakinmanta apishpan chay llaktakanchama pusharka. Chaypi llawsanwamakin puntata ukuchishpan chaywiskupa ñawinta llankarka. ChaypinaJesuska tapurka:¿ ? ¿Imakunatata

rikunki?24Chay wiskuka aynirka:

,nata; mana yapa alitachu rikuhuni,kaspikunatashinami rikuhuni.

25Kutikashka ñawinta llankarka. Chayllankashkanllawa chay runaka alinakiparirka. Tukuy imatapas shutillatanarikurka. 26Chaymanta Jesuska chayrunata kunashpan wasinma kacharka:

8

108

Kuskata wasikima kutiy.llakta chawpita pasankichu.

Pedroka rimarka Jesús Yaya Diospa Kachashkan Kishpichik kananta

(Mt. 16.13-20; Lk. 9.18-21)27Chaymanta Jesuska runankunawa

purishpa rirka chay Sesarea Filiposhutiyu llaktama. Chay ñampitarihushpankuna Jesuska runankunatatapurka:Runakuna kwintashpankuna ¿pimi

kani ninahuntaya?28Paykunaka aynirkakuna:Shukkunaka ninahunmi Bawtisak

Juanchari wañushkanmantakawsarishka kanaykita. Shukkunaka

ninwa yachachik Eliaschari kanaykita,maykanmi kuti shamunan karka.Shukkunaka ninahunmi shuk ñawpa

chari kawsarishka kanaykita.29Chaymanta paykunatana tapurka:¿

taya?Pedroka aynirka:Kanmi kanki Yaya Diospa Kachashkan

Kishpichik.30Chaypina Jesuska rimarka:

Yaya Diosmanta shamushkaynita.

Jesuska wañunanmanta kawsarimunanmantapas rimarka

(Mt. 16.21-23; Lk. 9.22-27)31

nata yachachirka: Ñuka Yaya DiospaKachashkan Runa yapa parisinaynitiyan. Ñukanchita kamachik israelmasinchi rukukuna, *saserdotekunapaapunkunapas, Moisespa killkashkanta

kuna parisichiwankakuna. Chasna

kuna. Wañuchiwashpankunapas kimsapunchamantami kawsarisha.

32Chay parisinanmanta shutillataJesuska rimarka nima pakashpa. Chasna

stuma pushashpan rimarka:.

33Chaypina Jesuska tikrarishpanrunankunata rikushpan piñashpaPedrota rimarka:

apunshina rimak.

chu rimawahunki, ashwan runapayuyarinanllatami rimawahunki.

34Chaymanta Jesuska runankunata,payta katihuk runakunatapas kayashpanrimarka:

chita ruraychinachu. Kankunata chiknik

pankunapas ñukallata katiwaychi.35Maykanmi wañuyta manchashpansakiwan, chayka manana atipanchuñukawa wiñaypa kawsanata. Maykanmimana sakishpa ñukata katiwahushpanchaymantapas Yaya Diospa suma alishiminta yachachihushpan chikninatawañuytapas parisin, chayka wiñaypamiYaya Dioswa kawsanka. 36¿Imata valinshuk runa tukuy kay mundupitiyashkata apinanpa?naka mana yanapanchu wañuymantakishpinanpa. 37Masna kullkitapas

chichu rantinata chay wiñaypa YayaDioswa kawsanata. 38

manta kay millaypata rurak, manakiriwak runakunapa puntanpipinkarima ñukata katiwahushkantarimanata, chaymantapas shiminitayachachinata. Chasna runataka ñukaYaya Diospa Kachashkan Runapas kayallpama kutikashka shamushpayni

8

109

rimasha mana ñukapa kananta. Chaypunchaka Yaya Diospa paypa atunyachayninwa tukuy paypa *nawa pakta kutikashka shamusha.

9 1Chaymanta Jesuska rimarka:.

manta kaypi kahukkunaka manarawañuhushpaykichira rikunkichimi YayaDios atun yachayninwa kay allpapikamachihushkanta.

Jesuska suma chuyahllarikunayu tukurka

(Mt. 17.1-13; Lk. 9.28-36)2Sokta punchamanta Jesuska shuk atun

urku awama sikarka. Kimsa runankunallatapusharka Pedrota, *Santiagota, Juantapas.Chay urkupi kahushpankuna Jesúschikanyahushkanta rikurkakuna.3Churarishkanka utkumanta yapa yura,mana rikuypa suma chuya tukurka.4Chaypina chay kimsa runankunakarikurkakuna chay ñawpa yachachikkunaEliasta,nata. 5-6Paykunata rikushpankuna yapamancharirkakuna. Chaypi Pedroka Jesustarimarka:Yachachik, alitami kaypi kahunchi.

nata, shukta kanrayku, shuktakaMoisesrayku, shuktaka Eliasrayku.Pedroka yapa mancharishpan chasna

rimarka.7

chishpan llantupina kiparirkakuna.Chay puyu chawpimanta Yaya Diosparimahushkanta uyarkakuna:Kay Jesusmi munashkayni Wawayni

kan. Kasuychi payta.8

naka alita rikushpankuna Jesustasapallantana rikurkakuna. Nima Elias,nima Moisés tiyarkanachu.

9

kuna Jesuska paykunata kunarka:

Kay urkupi rikushkaykichita amanima pita kwintankichirachu ñuka Yaya

manta kawsarinaynikama.10Chayrayku paykunaka manara nima

pita kwintarkakunarachu. Chasna Jesús

munanta rimashkanta uyashpankunarunankunaka mana asirtashpankunatapunakurkakuna:¿Ima ninayantaya chay rimashkanwa?11Chaypina Jesusta tapurkakuna:¿Imaraykutaya Moisespa killkashkanta

yachachikkunaka rimanahun, manara chaychapahushkanchi Yaya Diospa KachananKishpichikka shamuhushpanra ñawpayachachik Eliasrami shamunka nishpa?

12-13Jesuska paykunata aynirka:

ninwa ñawpa yachachikka rimarka:Manarapas Yaya Diospa KachananKishpichikka shamuhushpanra shukñawpa Yaya Diospa yachayninwayachachik Eliasshinami shamunka.Tukuy runakunatami yachachinkashunkunkunata alicharinankunapa chayKishpichiktana kasunankunapa nishpa.Ñukaka kankunata rimani, ñami

shamushka chay Eliasshinayachachikka. Runakuna mana payta

kakuna. Chasnallatatami ñukamantaYaya Diospa ñawpa killkachishkanpiriman: Yaya Diospa Kachanan Runayapa parisinan tiyan. Runakunakapaytapas mana kasunayashpankunaparisichishpa wañuchinkakuna nishpa.

Jesuska ampirkasupay yaykushka wawata(Mt. 17.14-21; Lk. 9.37-43)

14Chaymanta Jesuska chay kimsa

hushpankuna chay shuk runankunakahushkankunapi paktak rirkakuna.

8 9

110

Chasna paktashpankuna achkarunakuna muyukta kahukkunata tarikrirkakuna.

kakunawa. 15Chasnallapi Jesustarikushpankuna tukuy kallpamurkakunatinkunankunapa,pankuna.Rikuychi Jesús paktamuhukta nishpa

rimarkakuna.Paktashpankuna rimarkakuna:¿Ñachu shamushkanki Yachachik?16Ñami shamushkani aynishpan

Jesuska paykunata tapurka:¿

hunkichi?17Shuk runa chaypi kahukka aynirka:Yachachik,

kani. Supay yaykushka kahushpanmimana atipanchu rimanata. 18Maypipaskahushpan chay supayka wawaynitaapishpan allpama urmachin. Putskushiminmanta llukshin, kirunkunatapastrak trak kanirin. Lismayachishpansinchiyarishkana kiparin.

manta llukshichinankunapa. Manamiatipashkakunachu.

19Chaypi Jesuska tukuy runakunatarimarka:Mana ñukapi sinchikuk runakuna, ima

uraskamataya kankunawa kiparishpayachachishkaykichi.wawata.

20Chaymanta chay wawata Jesusmaaparkakuna. Chaypina chay supaykaJesusta rikushpan chukchuchishpanchay wawata allpapi urmachirka. Chaywawaka kuchpari kuchpari tukushpanputsku shiminmanta llukshirka. 21

pina Jesuska chay wawapa yayantatapurka:¿Maytukuy unaytata chasna kawsan

kay wawaykika?

Yayanka aynirka:Wawastumanta pachami chasna

kawsan. 22Chay supayka wawaynitawañuchinayashpa achka kuti ninapiyakupipas urmachishka. Chayrayku

payki ampipay.23Chaypi Jesuska aynirka:¿Imaraykuta ninki atipashpaykika?

Tukuytami atipani ruranata ñukapisinchikurikraykuka.

24Chaypina chay wawapa yayankallakiywa rimarka:Ñukaka chayra kirihuni kanta.

Chayrayku yanapaway ashwan

rinaynipa.25Jesuska rikushpan yapa achka

runakuna tantarihushkankunata, chaymana uyanata nima rimanata atipachiksupayta sinchi shimiwa kamachirka:Millaypa supay, kay wawamanta

llukshiy alita uyananpa,pana.wawata.

26Chaypina chay supayka kaparishpanchay wawata kuchpachishpa urmachirka.Chaywasha llukshishpan wañushkatashinasakirka. Chayta rikushpankuna chayrunakunaka rimarkakuna:Ñami wañushka nishpa.27Chasnallapi Jesuska makinmanta

apishpan chay wawata atarichirka.Chaypina chay wawaka shayarimurka.

28Chaymanta Jesuska shuk wasipiyaykuk rirka. Chaypi runankunallawakahushpan payta tapurkakuna:¿

chu ñukanchika chay supaytallukshichinata chay wawamanta?

29Jesuska aynirka:Sinchimi kan chasna supaykunata

llukshichinapaka. Yaya Diosta kasushpasumakta mañashpanchirami atipanchillukshichinata chasna supaykunataka.

9

111

Jesuska kutikashka rimarka wañunanmanta

(Mt. 17.22-23; Lk. 9.43-45)30-31Jesuska runankunawa chay

llaktakunamanta llukshishpan Galileaallpa chawpita rirkakuna. Jesuska manamunarkachu nima pi yachananpaGalileapi kahushkanta, runankunallatayachachihushkanrayku. Chaypinarunankunata rimarka:Ñuka Yaya Diospa Kachashkan Runa

kashpaynipas chikniwak runakunamiapichiwashpankuna parisichishpawañuchiwankakuna.washpankunapas kimsa punchamantamikawsarisha.

32Chasna Jesuska alita rimashpantata

nachu. Mana asirtashpankunatatamancharishpankuna mana paytatapurkakunachu.

Jesuska yachachin maykanmi tukuymanta ashwan yachayyu kan

(Mt. 18.1-5; Lk. 9.46-50)33-34Ñampipi rihushpankuna Jesuspa

runankunaka tapunakurkakunapaykunapura: ¿Pishi ashwan yachak kanñukanchipuramanta? nishpa.Kapernaum llaktapi paktashpankuna

shuk wasipi yaykurkakuna. Ña wasipikahushpankuna Jesuska paykunatatapurka:¿

kankichi ñampipi?Chaypina pinkarishpankuna mana

aynirkakunachu nima imata. 35

manta Jesuska tiyarishpan chay chunkaishkay runankunata kayarka paytakayllayanankunapa. Kayllayashpankunarimarka:Shutipa kankunapuramanta shuk ali

kanayashpanka Yaya Diosparikushkanpi, ama munachun kamachik

tukunata,nata yanapashpalla kawsanan tiyan.

36Chaypina Jesuska shuk wawatamakinmanta apishpan chawpinkunapishayachirka. Chay wawata ukllarishpanrunankunata nirka:

37Maykanmi yuyawashpan shukwawata yuyashpa wasinpi yaykuchin,chayka ñukatami yaykuchiwan.Maykanmi ñukata yaykuchiwan, chaykakachawak Yayayni Diostapasyaykuchinmi.

38Chaypi Juanka nirka:Yachachik,

chimi supaykunata llukshichihukta,Jesuspa yachayninwami llukshichininishpa. Mana ñukanchiwa pakta purikkashpan chay runata kunashkanchimanana chasna rurananpa.

39Chaypina Jesuska nirka:.

Maykan runami yachayniwa chasnasupaykunata llukshichin, chay runakamanami rimankachu mana alikanaynita. 40

kunata mana chikninahunchu,

hunmi. 41

tapas upyachishpanka ñuka YayaDiospa Kachashkan Kishpichiktakatiwahushkaykichirayku chayrunataka Yaya Diosmi chasnarurashkanmanta kushichinka.

Jesuska yachachin shuk runa masinta uchata rurachishpan yapa

kastigarishka kananta(Mt. 18.6-9; Lk. 17.1-2)

42Ñukaka kankunata rimani: Maykanmishuk wawa chayra katiwahukta uchatarurachin, paytaka Yaya Diosmi chaymantaashwan sinchita kastiganka.kama, kunkanpi atun rumiwa watashpawichuy tukushpan chawpi yakupi, manachay wawata uchata rurachinanpa.

9

112

43-44

panka sakiy. Makiki kanta uchatarurachinayashpanka pitishkashina manakasushpa sakiy. Mana ishkanti makikiwachay nina mana wañukma rinaykipa,ashwan alimi kama shuk makiyullashinaYaya Dioswa kawsanaykipa.

45-46

yashpanka pitishkashina mana kasushpasakiy. Mana ishkanti chakikiwa chaynina mana wañukma rinaykipa, ashwanalimi kama shuk chakiyullashina YayaDioswa kawsanaykipa.

47-48Chaymanta ñawikiwa imatapasrikushpayki uchata ruranayashpaykikañawikita surkushkashina sakiy. Manaishkanti ñawikiwa chay nina manawañukma rinaykipa, ashwan ali kamashuk ñawiyullashina Yaya Diospakamachishkan tukushpa paypa alikamachihushkanpi kawsanaykipa.

49Mana yankachu kankunata rimashkanichay sinchi shimikunata. Imashnamiñukanchi aychata kachiwa alichanchi,ninapi chayachinchi mikunanchipa, alitawakaychananchipapas, chasnashinami

kunawa alichanan tiyan alillata rurashpakawsanaykichipana. 50Shukwa shukwayuyanakushpa kawsashpaykichika alikachiwa kachincharishkashinami kankichi.Shuk ali kachi chamu tukushpan manananima imarayku valinnachu. Chayraykukuyrariychi yuyanakushpa, kushilla, shukyuyayllawa kawsanaykichipa.

Jesuska yachachin karika warminwa, warmipas kusanwa

mana sakinakunankunapa(Mt. 19.1-12; Lk. 16.18)

10 1Chay Kapernaum llaktamanta

kunawa Judea allpama rirka. Chaymanta. Chaypi

paktashpankuna kutikashka achka

runakuna tantarishpankuna Yaya Diospa

payan. 2Chaypi shuk *fariseokunakaJesusta pantachichinayashpankuna YayaDiospa shiminmanta chikanta rimananpanishpa, payta tapurkakuna:Shuk karika warminta sakishpanka

¿alichu kama?3Payka aynirka:¿Imatata Moiseska kankunata

yachachirka?4Paykunaka aynirkakuna:Moiseska ñukanchita yachachirkami,

shuk karika warminta sakinayashpankaapunkunapa puntanpi shuk sakina killkatakushpanrami atipama sakinata nishpa.

5Jesuska paykunata aynirka:Kankuna yapa millaypa shunkuyu

kashpaykichimi Yaya Diosta manakasunayashpaykichi Moiseska chasnakamachishkata killkarka. 6Puntiru YayaDioska siluta, punchata, allpata, tukuyimakunatapas rurahushpan karitawarmitapas rurarka. 7Ñawpamantapacha kasnami killkarishka kan:

rayku tukuy kari shuk warmitaapishpan yayanta mamantasakinan tiyan warminwanatantaylla kawsananpa. 8Chasna

shinallana kanahun Yaya Diosparikushkanpika.chu kanahun nishpa.

9

kanrayku mana alichu nima karikawarminta, warmipas kusanta sakinanpa.

10Wasinkunama kutishpankuna

manta tapurkakuna:¿Imatataya yachachinayashkanki chay

rimashkaykiwa?11Jesuska aynirka:Shuk kari warminta sakishpanka shuk

warmitana warmiyashpanka chasnaka

9 10

113

uchatami ruran. 12Chasnallatatami shukwarmipas kusanta sakishpan shukrunatana kusayashpanka chasnakauchatami ruran.

Jesuska wawakunatakuyashpan paykunarayku

Yayan Diosta mañarka(Mt. 19.13-15; Lk. 18.15-17)

13Chaymanta shuk yayakunakawawankunata Jesusma apamurkakuna,makinwa llankashpan Yaya Diostapaykunarayku mañananpa. Jesusparunankunaka rikushpankuna piñarishpapaykunata arkarkakuna mana Jesustakayllayanankunapa kasna nishpa:

apamuychichu.kuna.

14-15Chayta rikushpan Jesuskapiñarishpan rimarka:¿Imaraykuta chasna rimankichi?

shamunankunapa.nata arkaychichu. Wawakunashinañukapi sinchikuk ñukata kiriwak

kanpi kawsankakuna. .Maykanmi mana wawakunashinañukata yuyawashpa kasuwan, chaykamanami Yaya Diospa kamachishkantukushpa paypa ali kamachihushkanpikawsankachu.

16

nata shukllankama shukllankamakuyashpa markarka.pan rimarka Yayan Dios paykunatayanapashpa kushichinanta.

Shuk kullkiyu runaJesuswa kwintarka

(Mt. 19.16-30; Lk. 18.18-30)17Jesuska runankunawa shuk llaktama

rihushpan shuk karika kallpashpa

Jesuspa puntanpi kunkurik shamurka.Chaypi tapurka:

, rimaway ¿imashnarurashpaynita atipaynima Yaya Dioswawiñaypa kawsanata?

18Jesuska aynirka:¿Imaraykuta rimawanki ali kanaynita?

Mana nima shuk ali runa tiyanchu.Yaya Diosllami ali kan. 19Kanka ñami

nata: ..

shuwaychu. Nima pimanta llullashparimaychu. .Yayaykita mamaykita yuyashpakasushpa kawsay nishpa.

20Chaypi chay karika aynirka:Yachachik, wawamanta pacha tukuy

chay Yaya Diospa kamachishkantakasushpa kawsashkani.

21Chaypina Jesuska payta kuyashparikushpan nirka:

.Yaya Dioska munan ruranaykipa.Rantichikriy tukuy imaykikunata. Chaykullkitaka nima imayu runakunata kuy.Chasna rurashpaykimi silupi achkaimayushina tukunki.kiwasha shuti katiway.

22Chasna Jesús rimashpan chayrunaka yapa llakirirka. Yapa achkaimayu kashpan mana munarkachutukuy imankunata rantichishpa kunata.Chayrayku llakirishpa wasinma kutirka.

23Jesuska washanma rikushpanrunankunata rimarka:

kankuna tukunankunapa.24Chay shimita uyashpankuna

runankunaka mancharirkakuna. ChaypiJesuska kutikashka nirka:Wawkinikuna, sinchimi kan Yaya

Diospa kamachishkan tukunapa. 25Shuk

10

114

stuta. Chasnallatatami shuk runakakullkinllapi yuyarishpanka manamiatipankachu Yaya Diospa kamachishkantukushpa paypa ali kamachihushkanpikawsanata.

26

naka ashwanta mancharishpankunatapunakurkakuna:Chasna kashpanka ¿pishi atipanka

kishpichiy tukunata Yaya Diospa alikamachihushkanpi kawsananpa?nishpa.

27Chaypi Jesuska alita rikushpanpaykunata nirka:Nima pi atipanchu kishpichirinata pay

kikinta.

hushkanpi kawsanankunapa. Payllamiyachayninwa atipan tukuyta ruranata.

28Chaypina Pedroka rimarka:Ñukanchika sakishkanchimi tukuy

chiranti.29-30Jesuska aynirka:

. Shuk runa ñukatakatiwahushkanrayku, ñuka kishpichikkanaynita yachachihushkanraykuwasinta, wawkinkunata, paninkunata,turinkunata, ñañankunata, mamanta,yayanta, wawankunata,pas sakishpanka Yaya Diosmi paytakunka sakishkanmanta ashwan achkawasinkunata, wawkinkunata,nata, turinkunata, ñañankunata,mamankunata, wawankunata,kunatapas.

pas chayka kankami runakuna

kunapi.kichi mushu mundupi wiñaypa YayaDioswa kawsankichina. 31Kunankashukkuna maykankunami paykunakikinkunamanta yuyarinahun,

tukuymanta ashwan ali kanankunata,shuk punchami paykunaka yapapinkarinkakuna.kunami runakunapa rikushkanpi manaali kanankunata rikurinahun,taka Yaya Diosmi rimanka yapa alikanankunata.

Jesuska kimsaynin kuti rimarka wañunanmanta,

kawsarinanmantapas(Mt. 20.17-19; Lk. 18.31-34)

32Jerusalén llaktama rihushpankunaJesuska runankunata ñawparka.Paykunaka washanlla mancharishpallakirishpa katirkakuna, Jerusalenpi

kunata yuyarishpankuna. Shuk paytakatikkunapas manchaywa katirkakuna.Chaypina Jesuska chay chunka ishkayrunankunata chaynikstuma pushashpanrimarka payta wañuchinankunamanta.33Kasnami nirka:Ñami yachankichi Jerusalén llaktama

rihushkanchita. Chaypi chiknikrunakunaka ñuka Yaya Diospa KachashkanRunata apiwankakuna *saserdotekunapaapunkunata, Moisespa killkashkantayachachikkunatapas kuwanankunapa.Chaypina paykunaka tantarishpankuna

kakuna. Chasna wañuchiwanayashpankuna*romano runakunata kuwankakuna.34Paykunaka yapa asichiwankakuna,tyukawankakuna, sinchita asutiwankakuna,chaymanta wañuchiwankakuna. Chasnawañuchiwashpankunapas kimsapunchamantami kawsarisha.

Santiago wawkin Juanwa Jesusta tapurkakuna yachayninta kunanpa

(Mt. 20.20-28)35Chaypi Sebedeopa wawankuna

*pankuna rimarkakuna:

10

115

Yachachik, kanta tapunayanchi¿atipankimachu ñukanchita yanapanatashuk imawa?

36Payka aynirka:Rimawaychi ¿imawata munankichi

yanapanaynita? nishpa.37Paykunaka tapurkakuna:Kan tukuy runakunata suma atun

yachaykiwa kamachihushpaykiñukanchita tiyachiy kuchuykipiñukanchipas kanwa pakta parihukamachinanchipa nishpa.

38Jesuska aynirka:

chi chayta tapuwahunkichi. Ñukaka

kama. Imashnami bawtisarishpanchiyakuka awanchipi taparik shamun,chasnashinami parisinakunaka ñukapitapakta shamunka wañuhushkaynipi.¿nata chay tukuy parisinakunatawañunaykichikama? nishpa.

39Paykunaka aynirkakuna:, atipashunmi awantanata.

Jesuska rimarka:, kankunapas ñukashina achkata

parisinaykichi tiyan. 40

chu pimi kuchuynipi tiyarik kankañukawa pakta atun kamachik kananpa.

nami kuchuynipi tiyarik kankakunanishpa.

41Chaymanta chay chunka Jesustakatik masinkunaka uyashpankunaSantiago Juanpas paykunamanta pasatukunayashkankunata, paykunata yapapiñarirkakuna.

42Chasna piñarihushkankunatarikushpan Jesuska tukuy paykunatakayashpan rimarka:Kankunaka alita yachankichi, kay

allpapi atun allpakunapi kamachik atun

hun.pankuna sinchita kamachinahun.Kamachinanpi kawsak runakunatamana yuyashpankuna parisichishpakasuchinahun kamachik kani nishpa.43Kankuna Yaya Diospa shimintakasukkunaka,chu.kichika tukuy runa masikichikunatayanapashpa kawsaychi. 44Kankuna

paykichika tukuy runa masikichikunatakasushpa kawsaychi. 45Ñuka YayaDiospa Kachashkan Runapas kay

kanichu runakuna sirviwanankunapa.

nata yanapanaynipa. Shamushkanimiachka runakunaranti wañushpaynikastigarina kashkankunamantakishpichinaynipa.

Jesuska ampirka shuk wisku Bartimeo shutiyuta

(Mt. 20.29-34; Lk. 18.35-43)46Chaymanta Jesuska runankunawa,

achka runakunawapas rishpan Jerikóllaktapi paktak rirkakuna. Chay Jerikóllaktamanta llukshihushpankuna shukwisku runa ñampi mayanpi tiyahurka.Payka Timeopa wawan, Bartimeo shutiyukarka. Wisku kashkanrayku pasahukkunatakullkita tapushpa kapayan. 47

kankunamanta yacharka NasaretmantaJesús chaypi pasahushkanta. Chaytauyashpan sinchita kaparishpa rimarka:¡Jesús, Davidpa Miraymanta

Kishpichik, llakichiway!48Chasna sinchita kaparishpan achka

yay nirkakuna.Chasna nishpankunatata payka

ashwan sinchita kaparirka:

10

116

d Rikuy Mateopa Killkashkan Killkapi 21.5

¡Davidpa Miraymanta Kishpichik,llakichiway!

49Chaypina Jesuska rihushkanmantashayarishpan nirka:Chay runata pushamuychi.

kuna nirkakuna:Sinchikuy. . Jesusmi kanta

kayahun.50Chay ratulla chay wiskuka awaniru

churarinanta allpama wichumushpanutkalla Jesusta kayllayak rirka. 51

pina Jesuska tapurka:¿

nipa?Chay wiskuka aynirka:Yachachik, ñawinita ampipay

atipanaynipa rikunata.52Chaypina Jesuska aynirka:Ñukapi sinchikurishkaykiraykumi

ampirishkanki. Kunanka riylla.Chasna rimashkanllawa Bartimeoka

atiparka rikunata. KushikushpanaJesusta katirka.

Jesuska Jerusalénllaktapi yaykurka

(Mt. 21.1-11; Lk. 19.28-40;Jn. 12.12-19)

11 1Chaypi Jesuska runankunawaJerusalén llaktama rihushpan

shuk urku Olivos shutiyu mayanpipaktarkakuna. Chay urkuka karkaBetfagé, Betania llaktakunapa kuchunpi.

kuna Jesuska runankunamanta ishkaytakacharka kasna nishpa:

2Chay rikuhushkaykichi llaktamariychi. Chaypi paktashpaykichi

kata, maykanpimi nima shuk runapurishkarachu. Chay malta burrutapaskashpaykichi apamuychi. 3Shuk runa

kankunata mitsashpan tapushpanka¿imaraykutaya apahunkichi kayburruta? nishpa, payta rimaychi:Yayanchi Jesusmi munahun awanpitiyarishpa rinanpa. Kunanllatatamikutichik shamushu nishpa rimankichi.

4Paykunaka rishpankuna paypanishkanshina shuk malta burruwatarishkata shuk wasi punku mayanpitarik rirkakuna. Chayta paskarkakunaapanankunapa. 5

kuna chaypi kahuk runakunakanirkakuna:¿Imatata rurahunkichi? ¿Imaraykuta

paskahunkichi chay malta burruta?6Chaypi paykunaka aynirkakuna

Jesuspa rimashkantashina. Chaytauyashpankuna chay runakunakaapaychi nirkakuna.

7Chaymanta chay malta burrutaJesusma aparkakuna. Chay burru awapichurarinankunata mantarkakuna. Chayawapi Jesuska tiyarishpan rirka.d8

kushikushpa churarinankunata puntanpimantarkakuna. Shukkunaka chipatipankakunata pitishpankuna puntanpimantarkakuna ñampita sumayachishpaatun aputashina yaykuchinankunapa.Chay churashkankuna awata Jesuskaburrupi tiyashpa rirka. 9Chay Jerusalénllaktama rihushpankuna chay Jesuspapuntanpi rihuk runakuna, washanmantakatik runakunapas yapa kushikushpakaparirkakuna:¡ ! Yaya

Diospa alita rikushkan yanapashkanrunami kan. Yaya Diospa munashkantarurananpa kachashkan kashpanmishamuhun. 10Yaya Diosmi paytayuyashpan yachayninta kushpankachamushka ñukanchikunata alitakamachinanpa ñawpa yaya rukunchi

10 11

117

atun apu Davidshina.shunchi awa silupi kawsak Yaya Diosta.

11Chaypi chay achka runakunakushikushpa kaparishpankuna Jesuskachay Jerusalén llaktapi yaykurka. Chayllaktapi yaykushpan *Yaya Diospawasinma rirka. Chay wasipi yaykushpantukuyta muyukta rikurka. Chaymantaña chishiyahushpanna chunka ishkayrunankunawa kuchupi kahuk Betaniallaktama rirka.

Jesuspa rimashkanllawa igu kaspika wañurka

(Mt. 21.18-19)12Kayantima Jesuska runankunawa

chay Betania llaktamanta llukshishpanyarkaywa karka. 13Chasna yarkaywakahushpan karumanta shuk *igu kaspipankayuta rikurka. Chayta rikushpanalita rikunanpa kayllayarka, paktamuyuyu kahun nishpa.pan nima shuk muyuta tarirkachu,mana muyuyanan uraschu karka.14Chasna mana muyuyuta rikushpanJesuska chay igu kaspita nirka:Nima ima uras kuti muyuyankichu.

Nima maykan muyuykita kutikashkamikunkachu.Chasna Jesuspa rimashkanta tukuy

runankunaka uyarkakuna.

Jesuska rantichik runakunata Yaya Diospa wasinmanta llukshichirka

(Mt. 21.12-17; Lk. 19.45-48;Jn. 2.13-22)

15

nawa rishpan Jerusalén llaktapi paktakrirkakuna. Chaypi *Yaya Diospa wasinpiyaykurka. Chay wasipi puntiru atun

huk runakuna, rantihuk runakunapaskarkakuna. Chaymanta tiyarka kullkitakampyakkuna. Tukuy chaykunata

napa mesankunata,nata rantichikkunapa mesankunatapas

nata tukuy rantik runakunawa paktakamachirka llukshinankunapa. 16

mantapas Jesuska manana munarkachunima pi shuk ima rantichinakunawachay Yaya Diospa wasinta pitiktapasanankunapa.

17Chaypina yachachirka kasna nishpa:Yaya Dioska killkachishkanpi riman:

manta runakuna ñukatamañanankuna wasinimi kannishpa.

Kankunaka kay Yaya Diospa wasintashuwakunapa kushilla tantarinatashinarurashkankichi. [Chasna Jesuskarimashpan paykuna chaypi achkata

narayku rantichihushkankunaraykupasshuwakunashina kanankunatayuyachirka.]

18Chayta uyashpankuna *napa apunkuna, Moisespa killkashkantayachachikkunapas tapunakurkakunapaykunapura:¿Imashna rurashpashi wañuchinchima

kay runata? nishpa. Chay chiknik

natata mancharkakuna chasna ruranata,achka runakuna yachachihushkantayapa munashkankunarayku. 19Ñatutayahushpanna runankunawa chayJerusalén llaktamanta llukshirka,imashnami tukuy uras rurapayanahun.

Jesuska yachachin Yaya Diosta kirishpa tapushpanchimi yanapay

tukunanchita(Mt. 21.20-22)

20

kuna Jerusalén llaktama, ñampipi chayJesús rimashkan *kuna sapinmanta pacha chakirishkata.

11

118

21Chay igu kaspi mana muyuyutarikushpan Pedroka Jesuspa rimashkantayuyarirka. Chaypina Jesusta rimarka:Yachachik, rikuy kay igu kaspita,

chun nishpa. Kunanka ña chakirishka.22Chaypi Jesuska aynirka:Yaya Diosta kiriychi. 23Kankunata

rimani, tukuy shunkuykichimanta pacha

pas atipankichima ñukashina ruranata.Kay urkuta rimankichima, kaymantawarankarishpayki atun yakumachinkariy nishpa.manta pacha Yaya Diosta kirishpachayta rimashpaykichika kay urkukawarankarimami.warankarinkachu manachu nishpa.24Chayrayku kankunata rimani,imatapas tukuy shunkumanta pachaYaya Diosta tapushpa ña apishkanimi

chimi. 25-26Chaymanta manara YayaDiosta mañahushpaykichi runa

manta llakichinaykichi tiyan. Shuk runamasiki kanta chiknihushpanpasimatapas kanta ruray tukushpaykikamanana yuyariynachu. Chasnarurashpaykimi Yaya Diospas kantauchaykikunamanta llakichinka, mananayuyarinkanachu.

Jesuska tapuy tukurkapimi payta kachashka

(Mt. 21.23-27; Lk. 20.1-8)27Chaymanta ña Jerusalén llaktama

kutishpankuna kuti *Yaya Diospawasinpi yaykurkakuna. Chay ukupipurihushpankuna *saserdotekunapaapunkuna, Moisespa killkashkantayachachikkuna, ñukanchita kamachikisrael masinchi rukukunapas Jesustakayllayarkakuna. 28Chaypi paytatapurkakuna:

¿Pita kanta kamachishka chayrantichihuk runakunata wichunaykipakay Yaya Diospa wasinmanta? ¿Pita

kipa? nishpa.29Chaypi Jesuska aynirka:Ñukapas shukta tapushkaykichi.

kaykichi pimi kachawashka. 30¿PitayaJuantaka kacharka bawtisananpa?¿Yaya Dioschu, pay kikinchu yuyarishpashamurka? .

31

kuna nishpa. Yaya Diosmi Juantakakacharka nishpanchika Jesuskañukanchita rimankami, Yaya Dios paytakachashka kashpanka ¿imaraykutayapayta mana kasushkankichichu? nishpa.32

yuyarishpa Juanka yachachirka nishpa,tukuy runakuna yapa piñarinkakuna.Paykunaka kirinahun kay Juan wañukashutipa Yaya Diospa yachayninwayachachik kashkanta. 33

kushpankuna Jesusta aynirkakuna:Mana yachanchichu pimi Juanta

kacharka nishpa.Chaypina Jesuska aynirka:Chasna kashpanka ñukapas mana

rimashkaykichichu pimi kachawashkatukuy kaykunata ruranaynipa nishpa.

Jesuska mana kasunayak tarawakkunamanta

yuyachishpa yachachin(Mt. 21.33-46; Lk. 20.9-19)

12 1Chaymanta Jesuska tukuy chayrunakunata shuk yachachinawa

yachachirka kasna nishpa: Tiyarka shukchakrayu runa. Chay runaka chakranpi

sha rumikunawa muyukta kinchachirka.Chaymanta shuk atun batanta rurarkachaypi uva muyukunata sarushpa

11 12

119

chawanankunapa.nawa shuk yapa awa wasistutarurachirka shuk runa awamantarikushpan chakranta kuyrananpa, mananima pi chay tarpunpa muyunkunatashuwananpa. Chaymanta chay amunkauva chakranta shuk tarawak runakunata

kunapa. Chasna kushpan rimarka: Kay

chi kutimunaynikama. Pallashpaykichitukuy muyunkunamanta chawpitakuwankichi. Chasna rimashpan chayamunka shuk karu llaktama rirka.

2Ña chay uvakunata pallanankunauras paktarishpan chay amunka shukrunanta kacharka chay chakranpitarawahukkunata rimak rinanpa

nata pallashkaykichimanta chawpitakuwanaykichipa payrayku apanaynipanishpa. 3Chay runaka uva muyutaapanapa rishpan chay tarawakkunakamana nima shukta kurkakunachu.

kuna. 4Chaymanta chay patroyninkakuti shuk runantana kacharka uvamuyukunata tapuk rinanpa. Paytapaschasnallatata mana kasushpankunamillaypata rimashpa pinkachirkakuna.

pata kacharkakuna. 5

pas kuti shuk runantana kacharka.Chaytaka wañuchirkakunana.Chaymanta mana sakishpa ashwanrunankunata kacharka. Shukkunatakamakarkakuna,kakunana.

6Chaymanta shuklla kiparirka, tukuy

kan kari wawanllana. Chaypina paytakacharka yuyarishpan kay wawaynitashuti manchashpankuna kasunkakunanishpa. 7Payta rikushpankunana chaytarawakkunaka kwintarkakuna

paykunapura: Rikuychi, kay shamuhukrunami chakra amupa wawan. Yayanwañushpan kay chakraka payraykunamikiparinka.shunchi, tukuy kay uva chakrakañukanchipana kananpa. 8Chaypinapayta apishpankuna wañuchirkakuna.Wañuchishkankunawashana chakramayanma wichurkakuna.

nataka ñawpa Yaya Diospa kachashkanyachachikkunata rurashkankunamantapayta wañuchinankunamantapasuyachishpa yachachirka.

9Chaymanta Jesuska nirka: Kunankayuyariychi. ¿Imanachimashi wañuchikrunakunataka chay chakra amuka?Kankunata rimani, chay uva chakramakutishpanka chay tarawakkunatakawañuchinkami. Chaywasha chay

tana.10

nawa chasnallatata yachachishpallakatirka: ¿Manachu yachakushkankichi

kanta? Kasnami nin:Shuk runa wasinta rumimanta

rurashpan tarawak runankunakashuk ali sinchi rumita mana

kakuna mana alichu nishpankuna.Chay rumitaka wasinta rurakrunaka akllashpan churarka chay

kuchik kananpa. 11

tami Yaya Dioska akllashkanrunawa ruranka. Ñukanchikachayta rikushpanchi yapa alimikan nishpa rimanchi.

12

kuna paykunapura:Jesuska kay rimahushkanwa rimay

tukuhunchi chay runakuna mana

12

120

amunta kasunayakkunatashina.llatatami kay rimahushkanwa rimaytukuhunchi chay ali rumita wichukrunakunatashina nishpa.Chayrayku piñarishpankuna Jesusta

napa. Chasna ruranayashpankunapaschay achka Jesusta uyak runakunata

nana kutirkakuna.

Israel runakunapa shuk apunkuna munarkakuna Jesusta

rimahushkanpi pantachichinata(Mt. 22.15-22; Lk. 20.20-26)

13

napa apunchikunaka Jesusta chiknishpawañuchichinayashpankuna *nata, apu *Jesusma kacharkakuna payta shuk nima

napa.14Chay kachashkan runakunaka

Jesuspi paktashpankuna alishinatukushpa nirkakuna:Yachachik, yachanchi mana

kita. Tukuy runakunata alitayachachinki Yaya Diospa munashkantarurashpa kawsanankunapa. Kanmimana manchashpachu nima shukrunata, nima apukunata, tukuytakuskata yachachinki. Kunankañukanchita rimay. ¿ñukanchi israel runakunaka chay*romano tukuymanta atun aputa*impuestuta pagananchipa? ¿Yaya Diosmunanchu pagananchipa manachu?Kutikashka tapuk shamushpankuna¿paganchimachu manachu?

15Jesuska chay runakuna alishina

nata riksirka. , pagananchi tiyannishpa aynimaka, ñukanchi israelrunakunamanta apukunata rimak

rinahuma payta kastiganankunapa.Mana alichu pagananchipa nishpaaynimaka, romano apunchita rimakrinahuma payta kastigananpa. Chasnayuyarihushkankunata riksishpanpaykunata aynirka:¿Imaraykuta apichiwanayashpa

tapuwankichi? Rikuchiwaychi chaypaganaykichi kullkita.

16Chasna nishpan shuk kullkita paytarikuchirkakuna. Chay kullkita Jesuskarikushpan nirka:¿

chi? ¿Pipa shutinta kay kullkipikillkarishka kan?Paykunaka aynirkakuna:Romano tukuymanta atun apupami.17Chasna aynishpankuna Jesuska

paykunata rimarka:Chay atun apupa kashkantaka kuychi

amunta. Maykanmi Yaya Diospa kan,kuychi payta. Yaya Dios runakunatarurashkanrayku paykunapa amun kan.Chayrayku tukuy shunkuykichimantapacha payta yuyashpa kawsaychi.Chasna yapa yachaywa aynishkanta

uyashpankuna chay runakunaka yapamancharirkakuna.

Jesuska yachachin wañushkakuna kawsarinankunata

(Mt. 22.23-33; Lk. 20.27-40)18Chaymanta shuk *saduseokuna

Jesuswa kwintak rirkakuna. Paykunakayachachinahun wañushpanchi mananakawsarishunchinachu nishpa. 19

rayku Jesusta kayllayashpankunatapurkakuna:Yachachik, ñawpa Moisés wañuka

ñukanchirayku killkarka: Shuk warmiyuruna manara wawayu wañushpankawawkinna chay kachuynin mashintuta

nata.

12

121

shina kanan tiyan nishpa. 20Kunankanta kwintanayanchi: Tiyarka kanchiswawkikuna. Shuk puncha puntiruwawkika warmiyarka. Manara nimashuk wawayu kashpanra wañurka.21Chaymanta Moisespa killkashkanta

nin mashintuta warmiyarka. Chaywawkipas chasnallatata nima shukwawayu wañurka.nin wawkina chay kachuyninllatatawarmiyarka. Paypas chasnallatata nimashuk wawayuchu wañurka. 22Chay shukwawkikunapas chay warmillatawarmiyarkakuna. Tukuy paykuna nimashuk wawayuchu wañurkakuna.Chaymanta chay warmipas wañurkana.23Kunanka ñukanchita rimay. Chaykanchis wawkikuna chay warmillatatawarmiyarkakuna. Wañushka runakunakawsarimunankuna uras chay kanchiswawkikunamanta ¿shi kama?

24Chaypina Jesuska aynirka:Kankuna kikintami llullachirinkichi,

wañushkakuna kawsarinankunata manakirishkaykichirayku. Yaya Diospakillkachishkanta yachashpaykichitatamanami asirtankichichu. Yaya Diostapasmana riksinkichichu, yachayninwawañushkakunata kawsachikta. 25

kakunaka kawsarimushpankuna nima shukkari warmiyankanachu, nima shuk warmikusayankanachu. Silupi kawsak *nashinami tukuy kawsankakuna. 26YayaDios wañushkakunata kawsachinantayachakunaykichipa ¿chi ñawpa Moisespa killkashkanta? Yaya

manta kasna rimarka:Ñuka kani Yaya Dios, maykantami

, Isaak,wanahun nishpa.

27Chasna Yaya Dios chay uras ñawañushka yaya rukunchikunamanta

nata. Kawsakunallami Yaya Diostakushichinahun, wañushkakunaka manapayta kushichinahunchu. Chayraykukankunata rimani,

rishka kankichi.

Jesuska yachachin maykanmi ashwan ali Yaya Diospa

kamachishkanka(Mt. 22.34-40)

28Chaypi Moisespa killkashkanta shukyachachik kayllayashpan chay*kankunata uyarka. Jesuspa alitaaynihushkanta uyashpan payta tapurka:¿Maykantaya tukuy Yaya Diospa

kamachishkankunamanta ashwan alikan?

29Jesuska aynirka:

kanka kan:Diospa akllashkan runakuna. YayanchiDioska shukllami kan. Mana tiyanchushuk ashwan paymantaka. 30Pay shuklla

manta pacha payta yuyashpa munashpakawsay. Payta yuyahushpayki alikunatayuyarishpa rurashpa kawsay. Tukuyatipanaykiwa payrayku kawsay nishpa.31Chaymanta chay ishkaynin YayaDiospa kamachishkanka kasnami nin:Runa masikita yuyay kan kikitashina.Kay ishkaymi tukuy Yaya Diospakamachishkankunamanta ashwan alikanahun kasunaykichipa.

32Chaypi chay runaka aynirka:.

kanki shuk Yaya Diosllami tiyan,manami ashwan shuk Yaya Dioskatiyanchu nishpa. 33

chi, ñukanchi Yaya Diosta tukuy

12

122

e Rikuy kastellano Bibliapi Salmos 110.1

chika chasna shuti Yaya Diosta alitakushichinchi. Yaya Diosta runamasinchitapas yuyanaka wiwakunatawañuchishpa rupachinamanta, imatapasYaya Diosta kuna kashkanchimantaashwan alimi.

34Chay Moisespa killkashkantayachachikka chasna alita aynishpanJesuska rimarka:Chasna alita yuyarishkaykirayku

uchillastu pishin Yaya Diospakamachishkan tukunaykipa.Chasna tukuyta alita aynishkanta

nachu pantachichinayashpa Jesustatapunata.

Jesuska yachachin pay tukuymanta ashwan ali kamachik kananta

(Mt. 22.41-46; Lk. 20.41-44)35Chaymanta Jesuska *Yaya Diospa

kakunata yachachihushkanpi tapurka:¿Imashna yuyarishpankunataya

naka yachachinahun, Yaya DiospaKachanan Kishpichik atun apu Davidwañupa miraymanta kananta? 36YayaDiospa Espíritun chay David wañutayuyachishpan chay shamunankishpichikta yuyarishpa rimarka:e

Yaya Dioska chay kamachiwaktarimarka: Tiyariy kuskayni partikamachinaykipa ñukawa pakta,

nata winsinaynikama kantakasunankunapana nishpa.

37David kikin Yaya Diospa KachananKishpichikta yuyarishpa kamachiwaknirka. Chay uras ña kawsa paymanta

washa paypa miraymantallatatakashpan manami atipanchu runallakanata.Tukuy chay achka chaypi kahuk

runakunaka kushikushpa chay aliyachachihushkanta uyarkakuna.

Jesuska Moisespakillkashkanta yachachikkunata

uyachishpa rimarka(Mt. 23.1-14; Lk. 11.37-54, 20.45-47)

38

kanllapi rimarka:

kanta yachachikkunamanta llullachirishkakaychichu. Paykunaka yapa munanahuntukuy runakuna paykunata aputashinasaludanankunapa. Chayrayku suma sunichurarishkankunawa purinahun,

napa. 39Tantarinanchi wasikunapi,

napi tiyarinahun, runa masinkunapaykunata aputashina rikunankunapa.40Mana pinkashpa mashintukunata tukuyimankunata llullachishpa tapunahunpaykuna kikinrayku,naykichipa kunaykichi tiyan nishpankuna.

napa tantarinanchi wasikunapi ali rurakrunakunashina Yaya Diosta unaytamañanahun. Chasna kashpankuna YayaDioska paykunataka tukuy runakunamantaashwan sinchitami kastiganka.

Shuk mashintu nima imayu tukuy tiyashkan kullkintaYaya Diosta kurka

(Lk. 21.1-4)41Shuk puncha Jesuska chay *Yaya

Diospa wasin punkupi tiyahurka. Kuchunpitiyarka shuk kullkita churana kaha. Chaypi

12

123

nata churahurkakuna. Chaypi Jesuska chayrunakuna kullkinkunata churahukkunatarikuhurka.kullkita churahurkakuna. 42Chasnapi shukmashintu nima imayu paktamurka. Paypaschay kahapi ishkay kullkinstuta churarka.

43Chaypina Jesuska runankunatakayashpan nirka:Rikuychi. Kay mashintu nima imayuka

chay ishkay kullkinstuta churashpan YayaDiospa rikushkanpi tukuy churahukrunakunamanta ashwantami kushka.44Tukuy kay achka kullkiyu runakunakakullkinkuna puchurishkanmantallakushkakuna. Chay mashintu nima imayukatukuy tiyapushkanta Yaya Diosta kushka,maykanwami mikunanta rantinan karka.Chayrayku payka Yaya Diosta ashwantakushichin.

Jesuska rimarka Yaya Diospa wasinta urmachinankunata

(Mt. 24.1-2; Lk. 21.5-6)

13 1Chay *Yaya Diospa

nawa llukshishpan shuk runanka nirka:Yachachik, rikuy kay atun Yaya

Diospa wasinta.nawa rurarishkata kan.

2Chaypina Jesuska aynirka:

kushikuychichu. Kunallapami rikuhunkichi.Kuntraykichikunami tukuy kay wasikunataurmachik shamunkakuna. Nima shuk wasi,nima shuk rumi awapura rurarishkakakiparinkachu.

Jesuska yachachin manara kay allpaka tukurihushpanra

imakunami pasanka(Mt. 24.3-28; Lk. 21.7-24, 17.22-24)

3Chaymanta Jesuska runankunawaOlivos urkuma rirka. Chay urkuka karka*Yaya Diospa wasin chimpapura. Chay

urkupi paktashpankuna tiyarirkakuna.Chaypi Pedro, *Santiago, Juan,Jesusta kayllayashpankuna pakallatapurkakuna:

4Yachachik, ¿ima urastaya YayaDiospa wasinta urmachinkakuna?¿Imata rikushpanchita yachanchimachay puncha paktarihushkanta?

5Jesuska aynirka:Kuyrariychi nima pi kankunata

llullachinanpa. 6

kuna,kuna ñukami kani Yaya DiospaKachashkan Kishpichik nishpa. Chasnallullashpankunami achka runakunatakirichinkakuna.

7

nata ama mancharinkichichu. Tukuychaykunami pasanan tiyan.kushpa kawsahushpankunapas chay

chu. 8Shuk shimita rimakkuna shuk

kuna wañunakunkakuna. Shuk allpapikawsak runakuna shuk allpapi kawsakrunakunawa chikninakushpankunawañunakunkakuna. Tukuy parti allpakuyuyka tiyanka, chaymantapas sinchiyarkay. Tukuy chaykuna kankakallarinanlla. Chaywasha ashwanmanchaypakunami tiyanka.

9Yuyaywa kaychi.naka kankunata apishpa pushankakunaapukunama kastigachinankunapa.Tantarinaykichi wasikunapi kankunataasutichinkakuna.kaykichiraykumi chiknik runakunakakankunata apishpa pushankakuna atunapukunamapas. Chasna apirishkatukushpaykichi tukuy paykunatayachachishkaynita riksichinaykichitiyan. 10

panra tukuy allpakunapi kawsak

12 13

124

runakunata Yaya Diospa suma alishiminta runakunata kishpichinanmantayachachinaykichi tiyan.

11Chay apukunama kankunata

chichu, imatashi rimasha, imashnashiaynisha nishpa. Yaya DiospaEspiritunmi kankunata chayllapiyuyachinka imatami rimanaykichi tiyan.Paypa yachachishkantami rimanaykichitiyan, manami kankuna kikinpayuyaykichimantachu rimankichi.12Chay parisina punchakuna chiknikrunakunaka kikin wawkinkunata yankallullashpa apukunama pushankakunawañuchichinankunapa, chaymantapasyayakuna wawankunata. Wawakunayapa piña tukushpankuna yayankunataapichinkakuna wañuchichinankunapa.13Tukuy runakuna kankunatapaschikninkakunami ñukata kasushpakawsahushkaykichirayku. Kankunatachiknishpankunapas wañunaykichi

paykichika Yaya Diosmi kankunatachay atun kastigananmantakishpichinka paywa pakta silupikawsanaykichipa.

14Yaya Diosta chiknik runaka YayaDiospa wasinpi yapa millaypatarurashkanta rikushpaykichi kayleyishkaykichi shimita yuyariychi alitaasirtanaykichipa. Chaypina tukuykankuna Judea allpa llaktakunapikawsakkunaka utkalla urkukunamamitikuychi. 15

chika chaymantalla utkalla mitikuychi.

imaykichi tiyashkanta apanaykichipa.16Chakraykichipi tarawahushpaykichikachaymantalla mitikuychi.wasikichima kutiychinachu shukchurarinaykichita apak rinaykichipa.17Chasna mitikuna punchakunapi, yapa

rayku,raykupas. 18Yaya Diosta mañaychi chaymitikunaykichi punchakuna mana chiritamya punchakuna kananpa. 19Chaypunchakunapi tukuy runakuna sinchitaparisinkakuna. Yaya Dioska allpatarurashkanmanta pacha manami chasnasinchi parisina tiyarkachu. Nima

naka tiyankanachu. 20Yaya Dioska

kanrayku chay parisina punchakunatakauchillayachinkami. Mana chasnauchillayachimaka, nima shuk runawañuymanta kishpimachu.

21Chaymanta yachachishpalla katirka:Chay punchakuna shuk runakunakankunata rimankakuna rikuychi,kaypimi chaypimi Yaya DiospaKachashkan Kishpichikka nishpa.

chu. 22Chay punchakunapi achkarunakuna llullachishpa purinkakunañukami Yaya Diospa KachashkanKishpichik kani nishpa. Shukkunakallullachishpa rimankakuna ñukami YayaDiospa yachayninwa yachachik kaninishpa. Paykunaka achka suma manaatipaypakunata, atun yachaywa

nata rurankakuna tukuy runakunatallullachinankunapa. Yapa munankakuna

pas pantachichinata. 23Chayraykuyuyaywa kaychi. Ña kunankakankunata chasna llullachik runakunatiyananmanta rimashkani.kaynita yuyariychi paktarishpan manallullachiy tukunaykichipa.

Jesuska rimarka imashnami kuti shamunka kay allpama

(Mt. 24.29-35, 42, 44; Lk. 21.25-36)24Chaypi Jesuska runankunata

yachachishpalla katirka kasna nishpa:

13

125

Tukuy chay parisina punchakunatukurishkanwasha intika amsayanka,killapas manana punchayachinkanachu.25

kuna. Tukuy silupi punchayachikkunasinchita kuyurinkakuna. 26Chaypinatukuy runakunaka ñukata Yaya DiospaKachashkan Runata rikuwankakunapuyukuna chawpipi Yaya Diospa atunyachayninwa,llapi shamuhushkaynita. 27Chasnashamuhushpaynimi *angelkunatakachasha tukuy kankuna Yaya Diospaakllashkankunata tukuy partimantatantachinankunapa ñukawanakawsanaykichipa.

28Shuk *igu kaspita rikushpayachakuychi.

hushkanta. 29Chasnashinami tukuy kay

kichi yachankichi ña shamunallakahushkaynita. 30Kankunata rimani,kunan kay punchakunapi kawsak

hukta rikunankuna tiyan. 31Kay silukakay allpapas tukurinkakunami.tukuy rimashkaynika manami chasnallapasankachu, shutipami paktarinantiyan.

32

sha, chaytaka Yaya Diosllami yachan.Nima shuk runa, nima silupi kawsakangelkuna yachanahunchu. Nima ñukaYaya Diospa kikin Wawan yachanichuima urasmi kutimusha. 33Chayraykuyuyaywa kawsaychi, tukuy uras alitaYaya Diosta kasushpa.kichichu ima urasmi kutimusha.

34Kasnashinami kanka: Shuk runarinma shuk karu llaktama. Manarallukshihushpanra tukuy runankunatakaran shukta rimama: Kanka kayta

ruranki. Kanka kay shukta rurankinishpa. Chay wasinta kuyraktanarimama:kutimunaynikama. Chasna nishparunankunata sakima. 35Kankunaka chaywasi amupa runankunashinami tukuyuras ali yuyaywa kawsanaykichi tiyan.Mana yachankichichu imashnapimishamusha, tutayahushkapichu, chawpitutachu, atallpa kantahushkapichu,pakarinapichu. Mana yachashpaykichiima urasmi kutimusha, chayrayku tukuyuras rimashkaynita alita kasushpakawsaychi. 36Kayta kankunata rimani,shamuhushkayni uras mana kankunatatarinaynipa millaypata rurashpakawsahushkaykichita. 37Kay kankunatarimashkaynika tukuyraykumi kan:Ñukallata kasushpa kawsaychi.

Israel runakunapa apunkuna paykunapura kwintarkakuna Jesusta wañuchinankunapa

(Mt. 26.1-5; Lk. 22.1-2; Jn. 11.45-53)

14 1Karan wata ñukanchi israelrunakunaka tantaripayanchi kay

*Paskua punchakunapi.napi yuyaripayanchi ñawpa yaya

kanta chay Egipto allpamanta. Chaypunchakunapi mikupayanchi pan manapunkichirishkata. Chay tantarinaraykuishkay puncha pishihushpanra *tenchikunapa apunkuna, Moisespakillkashkanta yachachikkunapas Jesustachiknishpankuna munarkakuna

kunapa. 2

kunapas paykunapura rimarkakuna:

chishunchichu kay Jerusalenpi kahukrunakuna mana ñukanchita piñarishpawañuchinayanankunapa. Chayrayku

panra payta apichishunchi.

13 14

126

f Rikuy Éxodo killkapi 12.1-28

Shuk warmi suma mishkinlla asnak perfumita Jesuspi talirka(Mt. 26.6-13; Jn. 12.1-8)

3Jesuska Betania llaktama rishpanaycha ismuchik unkuymanta ampishkanSimonpa wasinpi yaykurka. Paypawasinpi mikuhushpankuna shuk warmiyaykurka. Chay warmika yurarumimanta rurarishka butillapiapamurka yapa chaniyu mishkinllaasnak perfumita. Chay butillapakunkanta pakishpan chay mishkinllaasnak perfumita Jesuspa umanpi talirka.

4Chaypina shuk runakuna Jesuswapakta mikuhukkunaka piñarirkakuna.Paykunapura kwintarkakuna:¿Imaraykushi kay warmika usuchihun

kay mishkihlla asnak perfumita? 5Chayperfumita rantichima karka shuk watatarawashpan kullkita apinan tuputaapima karka, chaywa nima imayurunakunata yanapananpa.

kuna chay warmita yankamanta manaalita yuyarishpankuna rimarkakuna.

6

nata nirka:. ¿

kuta piñarishpaykichi kay warmitapinkachihunkichi? Kay perfumitaumaynipi talishpan alitami rurashka.7Nima imayu runakunaka tukuy urasmikankunawa kawsankakuna. Ima uraspaspaykunataka yanapaypallami kankichi.

kichinachu. 8Kay warmika tukuyatipashkanta ñukarayku rurashka. Chaysuma mishkihlla asnak perfumitaaychaynipi talishka, wañushpayniaychaynika alicharishka kananpa urkuuchkupi churashpa tapanankunapa.9 , tukuy maypipas

runakuna Yaya Diospa suma alishiminta runakunata kishpichinanmantayachachishpankuna kay warmiparurashkanmantapas rimankakuna. Kaywarmika yapa yuyawashpan chasnarurashka. Chasna kashpan tukuy

kuna.

Judaska Jesusta apichirka wañuchinankunapa

(Mt. 26.14-16; Lk. 22.3-6)10Chaymanta shuk Jesuspa chunka

ishkay runankunamanta Judas Iskarioteshutiyuka *nata rimananpa rirka:Munashpaykichika yanapashkaykichi

Jesusta apinaykichipa. 11Chasna Judas

pankuna rimarkakuna:Jesusta apinanchipa yanapashpaykika

kanta kullkita pagashumi.Chaymanta Judaska kallarirka Jesusta

chapanata, imashna rurashpamiapichichinka nishpa.

Jesuska runankunawa pakta Paskua punchapi mikurka(Mt. 26.17-19; Lk. 22.7-23;

Jn. 13.21-30; 1Kor. 11.23-26)12Chay *Paskua punchakunapi

ñukanchi israel runakunaka mikunchipan mana punkichishkata. Kallarinanpunchapi Yaya Diospa ñawparurashkanta yuyarishpa wañuchinchishuk obeha maltakunata, wasinchipikawsakkunawa pakta mikunanchipa.f

kuna:¿Maypita munanki alichanapa

rinanchipa chaypi obeha maltatakusashpanchi Paskua mikunatamikunanchipa?

14

127

13

nata akllashpan rimarka:Chay Jerusalén llaktama riychi.

chi, shuk mankapi yakuta apahukwa.Chay runata katinkichi. 14Maykanwasipimi yaykun, kankunapas chaypiyaykunkichi. Chaypi wasi amutarimankichi: Ñukanchita yachachikmitapun, ¿maypitaya chay kwartuykikaalichananchipa tukuy runankunawachaypi mikuk shamunanpa? 15Chaywasi amuka rikuchinkami shuk atunkwartuta ishkaynin kawitu awama sumaalicharishkata. Chaypi mikunanchipakusaychi. Chasna rimashpan Jesuskachay ishkay runankunata kacharka.

16Paykunaka rishpankuna Jerusalénllaktapi paktarkakuna. Chaypi tukuytaJesuspa rimashkantashina tarikrirkakuna. Tukuyta alicharkakuna chayPaskua punchakunapi mikunankunapa.

17Ña tutayahushpanna Jesuska chaychunka ishkay runankunawa chaywasipi paktamurka. 18Chaypi mesamuyukta siririrkakuna mikunankunapa.Mikuhushkankunapi Jesuska paykunatarimarka:

. Shuk kankunamantañukawa pakta mikuhukmi apichiwanka

napa.19Chasna rimashpan runankunaka

yapa llakirirkakuna. Chaypina Jesusta

kuna:Yachachik ¿pitaya ñukanchimanta

chasnaka rurama? ¿Ñukachuapichichishkayki? Mana kaynima ñuka.

20Chaypi Jesuska aynirka:Kankuna chunka ishkaymanta shuk,

maykanmi ñukawa parihu kay kallanapipanninta ukuchin,wanka. 21Imashnami Yaya Diosñawpamanta pacha killkachirka

ñukamanta, chasnallatatami ñuka YayaDiospa Kachashkan Runaka wañunaynitiyan. Wañuna kashpaynipas chayapichichiwak runarayku llakirini, yapaparisinan tiyan. Payraykuka ashwan alikama karka, mana wawayarima karka.

22Mikuhushpankunara Jesuska shukpanta apishpan Yaya Diosta agradesirka.Chay panta pakishpa pakishpa karanshuk runanta kurka.kanpi nirka:Kay panka aychaynishinami kan. Kay

panta mikushpaykichi yuyariychi ñuka

nita.23Chaymanta shuk pusillu *vinuta

apishpan Yaya Diosta agradesirka.

shukllankama upyanankunapa kurka.24Paykunata nirka:Kay vinuka yawarnishinami kan.

Wañushpayni yawarni shuturishpan

namanta llakichishpan kishpichinka.Chay yawarnini shuturinanwa YayaDios runakunarayku paywa alichanantapaktachin. 25 , ñukakamanami kutikashka kay allpapi kushillakankunawa tantarishpa kay vinutaupyashanachu. Ña wañushami.

nan mushu mundupi shuk mushu vinutakankunawa upyahukshina tantayllakushilla kashunchi.

Jesuska rimarka Pedro payta mana riksikshina tukunanta

(Mt. 26.30-35; Lk. 22.31-34;Jn. 13.36-38)

26Chasna Jesús rimashkanwasha shukSalmokunata takirkakuna.nawasha Olivos urkuma rirkakuna.

27Chaypi Jesuska rimarka:Yaya Diospa killkachishkanpi

ñukanchikunamantami riman:

14

128

Obehankunata kuyrak runatawañuchisha. Chasna kashpan

rinkakuna nishpa.Chay killkachishkanpi rimashkanshina

nata manchashpaykichi sakiwankichi.28Wañushkayniwasha Yaya Dios

manta ñawpashpa Galilea allpamarisha.

29Chaypina Pedroka nirka:Tukuy kay katik masinikunaka

mancharishpa kanta sakishpankunapasñukaka manami sakishkaykichu.

30Jesuska payta aynirka:Kanta rimani, kay tuta manarapas

atallpaka ishkay kuti kantahushpanra

kita.31Chaypi Pedroka kuti rimarka:Shutipa rimani, kanwa parihu

wañunayni kashpanpas kanwa paktawañusha, manami rimashanchu kantamana riksinaynita nishpa.

pas rimarkakuna.

Jesuska Getsemaní kinchapi Yayan Diosta mañarka

(Mt. 26.36-46; Lk. 22.39-46)32Chaymanta rishpankuna olivos tarpu

kincha Getsemaní shutiyupi paktarkakuna.Chaypi Jesuska runankunata nirka:Kayllapi tiyarishpa chapawaychi,

chaynikstupi rishpayni Yaya Diostamañanaynikama.

33Chasna rimashkanwasha Pedrota,*Santiagota, Juanta, chay kimsallatachaynikstuma pusharka. ChaypinaJesuska wañunanta yuyarishpan sinchimanchay apirka.

34Chay kimsa runankunata nirka:

nipi yapa llakirini wañuhushkashina.

chi, ama puñunkichichu.35Chasna rimashkanwasha Jesuska

chaynikstuma rirka. Kunkurishpanumanka allpapi tupanankamakumurirka. Chaypi Yayan Diostamañarka payrayku ali kashpanka chay

nanpa. 36Kasna nishpa mañarka:Yayaynistu,

kita atipanki ruranata. Kanta mañani,kishpichiway, mana chasna sinchitaparisinaynipa. Chasna tapushpaynipasama ñukapa munashkaynita ruraychu,ashwan kanpa munashkaykillata ruray.

37

hukkunata tarik rirka. Chaypi Pedrotanirka:Simón, ¿puñuhunkichu? ¿Manachu

atipashkanki nima shuk urastuta manapuñushpa mañashpa kanata?

38Tukuy runankunatana nirka:Mana sampayashpa Yaya Diosta

mañaychi, supay mana kankunata

chita ruranaykichipa. Kankunaka yapamunankichi Yaya Diosta mañanata.

chika mana atipankichichu,chipi yapa sampayashka kashpaykichi.Chayrayku Yaya Diosta mañaychishunkuykichita sinchikuchinanpa.

39Chasna rimashkanwasha kutikashkachaynikstuma rishpan chasnallatata YayanDiosta mañak rirka. 40Runankunama

nata tarik rirka,kunarayku. Kutikashka likchachishpanpaykunaka mana yacharkakunachuimatami ayninkakuna. 41Kimsaynin kutichaynikstuma rirka Yayanta mañananpa.Kutikashka kutishpan paykunata nirka:¿Kunankamachu puñuhunkichi? Ña

chayllami. Ñami paktarishka ñuka Yaya

14

129

Diospa Kachashkan Runata chayuchasapa runakuna apiwanankunapa.42 , akuychi. Ñami shamuhunchay apichichiwak runaka.

Chiknik runakunaJesusta apirkakuna

(Mt. 26.47-56; Lk. 22.47-53;Jn. 18.2-11)

43Chasna Jesús rimahushpanra payparunan Judaska chay kincharishkapipaktamurka. Paywa pakta achkarunakuna kaspikunawa, ishkay wiluyusablikunawa shamurkakuna Jesustaapinankunapa. Paykunaka *kunapa apunkunamanta, Moisespakillkashkanta yachachikkunamanta,ñukanchita kamachik israel masinchirukukunamantapas kamachirishkakarkakuna. 44

nara Judaska chay apikkunata rimarka:Maykan runatami muchasha, chaymi

kanka Jesuska. Payta apishpaykichialita kuyrashpa pushaychi manakishpinanpa.

45Judaska paktashpan Jesustakayllayashpan rimarka:Yachachik, shamushkanimi kanta

saludanaynipa nishpa payta mucharka.46Chaypina chay achka runakunakapayta apirkakuna pushanankunapa.

47Chaypi Jesuspa shuk runan sablintaapishpan saserdotekunapa atun aputashuk yanapak runanta sumakta pitishpa

llata pitirka.48

nata nirka:¿

chipa? ¿Wañuchik shuwa runachu kani?49Tukuy puncha *Yaya Diospa wasinpikankunawa pakta kahushpayniyachachirkani. ¿Imaraykuta manachaypi apiwarkankichichu? Yaya Diospa

ñawpa killkachishkanpi ñukamantariman apiy tukunaynita. Chay killkarimashkanshina shutipa kunankaapiwahunkichi.

50Chaypi tukuy runankunaka Jesustasapallanta sakishpankuna kallpamitikurkakuna.

51

llawa pillurishpa Jesusta katihurka.Paytapas apinayarkakuna. 52Chasna ñaapihushkankunapi chay musupaskatarinanta sakishpan llatan mitikurka.

Jesusta pusharkakuna tantaylla yuyarishpa kamachik israel

apukunama(Mt. 26.57-68; Lk. 22.54, 63-71;

Jn. 18.12-14, 19-24)53Chaymantana chay apik runakunaka

Jesusta pusharkakuna *saserdotekunapaatun apuma. Chay atun apuwa tukuysaserdotekunapa apunkuna, ñukanchitakamachik israel masinchi rukukuna,

pas tantarishka kahurkakuna. 54Pedrokakarullapi katishpan washankunalla chay

kapi yaykurka. Chay pampapi *YayaDiospa wasinta shuk kuyrakkunakatiyahlla kahurkakuna nina kuchupikunushpa. Pedropas chaypillatatatiyarik rirka.

55Chay wasi ukupi saserdotekunapaapunkuna, tukuy paykunawa paktatantaylla yuyarishpa kamachik

kakuna llullashpa millaypataJesusmanta rimanankunapa. Yapamunarkakuna payta wañuchichinata.Yapa munashpankunapas nima imatamillaypata rurashkanta tarirkakunachu.56

Jesusmanta rimashpankunapas manatiyarkachu ishkay chasnallatarimakkuna. Karan shuk chikanta

14

130

g Chay Ñukami kani nishkaka kan Yaya Diospa shuk shutin.

nata.57

kuna llullashpa rimanankunapa:58Ñukanchika uyashkanchimi kay

Jesús rimahukta:napa rurashkan Yaya Diospa wasintaurmachisha. Chaymanta kimsapunchapi ñukaka rurasha shukta, mana

chu.59Chasna rimahushpankunapas

kutikashka mana parihuchu chasnallatarimarkakuna.

60Chaypina chay saserdotekunapa

pan Jesusta rimarka:¿Manachu nima imata ayninki?

¿Manachu uyanki kanta uchachishparimahushkankunata?

61Chaypi Jesuska chunlla uyarka,nima imata aynirkachu.Kutikashka chay apuka tapurka:¿Kanchu kanki chapahushkanchi Yaya

Diospa Kachashkan Kishpichik, paypakikin Wawan?

62Chaypi Jesuska aynirka:Ñukami kani.g Chasna kashpan ñuka

Yaya Diospa Kachashkan Runatarikuwankichi tukuyta atipak YayaDiospa kuskan partipi tiyahushkaynita,paywa pakta kamachinaynipa.Chaymanta rikuwankichi puyu

nita.63Chasna Jesuspa rimashkanta

uyashpan chay atun apuka yapapiñarishpan pay kikinpa kamisan awapichurarishkanta likishpan nirka:Manana munanchinachu ashwan shuk

payta uchachikta. 64Uyashkanchi kayrunaka Yaya Dioswa parihuyashpa

rimashkanta. Chasna rimashpanmi YayaDiosta yapa piñachihun. ¿Imatatayuyarinkichi?Chaypina tukuy rimarkakuna:Uchayumi, wañunan tiyan nishpa.65Chayllapi shukkunaka Jesusta

chiknishpankuna uyanpi tyukarkakuna.Shukkunaka Jesuspa ñawintatapashpankuna uyanpi sakmarkakuna.Chasna sakmahushpankuna asichishpatapurkakuna:Kunanka rimay, shutipa Yaya Diospa

Wawan kashpaykika ¿pita kantasakmashka? nishpa.Payta kuyrakkunatana kushpankuna

paykunapas Jesusta waktarkakuna.

Pedro Jesusta mana riksinichu nishpa rimarka

(Mt. 26.69-75; Lk. 22.56-62;Jn. 18.15-18, 25-27)

66Pedroka *saserdotekunapa atunapupa wasin pampapi kahurka.Chasnapi atun aputa shuk yanapakwarmi shamurka. 67Pedrota ninakuchupi tiyahukta rikushpan chaywarmika payta kayllayashpan nirka:Kanpas chay Nasaretmanta Jesuswa

pakta purihurkanki.68Pedroka aynirka:Manami riksinichu chay runataka. Nima

yachanichu pimantami rimawahunki.Chasna nishpan Pedroka llukshirka

chay pampamanta punkuma.llapi shuk atallpaka kantarka.

69Chay warmika kutikashka Pedrotarikushpan rimarka chaypi kahukkunata:Kay runapas Jesuswa purikmi karka.70Chaypi Pedroka kutikashka aynirka:Shutipami kankunata rimani, manami

riksinichu chay runata nishpa.

naka Pedrota kutikashka nirkakuna:

14

131

Shutipami kanpas Jesuswa purikkanki, Galileamanta runashinarimahushkaykirayku.

71Chaypina Pedroka sinchita nirka:Yaya Dios kastigawachun mana

shutipata rimashpaynika. Shutipamirimani kankunata, ñukaka manamiriksinichu chay runataka.

72Chasnallapi kutikashka atallpakakantarka. Chaypi Pedroka yuyarirkaJesuspa rimashkanta manara ishkay kutiatallpaka kantahushpanra kimsa kutirimanki mana riksiwanaykita nishpa.Chayta yuyarishpan Pedroka yapallakirishpan sinchita wakarka.

Jesusta romano apuPilatoma pusharkakuna

(Mt. 27.1-2, 11-14; Lk. 23.1-5;Jn. 18.28-38)

15 1Chaymanta tutamantastulla*saserdotekunapa apunkuna,

ñukanchita kamachik israel masinchirukukuna, Moisespa killkashkantayachachikkuna, tukuy paykunawa pakta

napas shuk yuyayllawa karkakuna.

kuna chay *romano apunchi *Pilatotanakurkakuna.

2Chaypi Pilatoka Jesusta tapurka:¿

?Jesuska aynirka:

, shutipami rimanki.3Chay saserdotekunapa apunkunaka

yapa Jesusta wañuchichinayashpankunaPilatota yankana rimarkakuna achkataJesusta uchachishpa. 4Chaypi Pilatokakutikashka Jesusta nirka:Kay runakunaka kanta yapa

uchachishpa rimahunkuna ¿manachuayninkima?

5Jesuska nima imata aynirkachu.Chaypina Pilatoka yuyarirka ¿

shi mana shuk apirishka runashinaayninchu kishpinanpa? nishpa. Manayacharkachu imatami ruranka.

Jerusalenpi tantarishka runakuna Jesusta kruspi klabashpa

wañuchichinata munarkakuna(Mt. 27.15-31; Lk. 23.13-25;

Jn. 18.38-19.16)6Karan wata chay *

kuna *Pilatoka kacharipayarka shukkarselpi kahuk runata. Ñukanchi israelrunakunata tapupayarka pitamikacharinka nishpa. 7Chay karselpiachka *romano runakunata piñarishpawañuchik runakuna karkakuna. Shuk

.8Chaypina Jerusalenpi chay achkatantarishka kahuk runakunaka Pilatomarirkakuna tapunankunapa:Imashnami karan wata kacharinki

shuk runa karselpi kahukta,tata kunanpas shukta kachariy.

9-10Pilatoka yacharka chay *napa apunkuna Jesusta chiknishpankunayankamanta wañuchichinayashkankunata.Paykuna yapa munashkakuna runakunapaykunallata kasunankunapa. Chayraykuchay apukunata tapurka:¿Manachu munankichi kacharinaynipa

kay Jesusta, kankuna israel runakunapa?

11Chaypina chay saserdotekunapaapunkunaka chay achka runakunatayuyachishpa rimarkakuna:

nanpa.Chay runakunaka kasushpankunana

kaparirkakuna:¡Barrabasta kachariy!12Pilatoka kutikashka tapurka chay

achka runakunata:¿Imatata munankichi ruranaynipa kay

runata, maykantami ñukanchi israelrunakunapa apunchi nishpa rimankichi?

14 15

132

13Paykunaka sinchita kaparishpaaynirkakuna:¡Kruspi klabashpa wañuchichiy!14Pilatoka aynirka:¿Ima millaypatataya rurashka?Chaypi paykunaka kutikashka ashwan

sinchita kaparirkakuna:¡Kruspi klabashpa wañuchichiy!15Chaypina Pilatoka Barrabasta

kacharirka, mana chay runakunaka paytapiñarinankunapa. Jesustana kirukunawarurarishka karawa asutichirka. Chaywashasuntalunkunata kurka kruspi klabashpawañuchinankunapa.

16Chaymanta chay suntalukunakaJesusta pusharkakuna Pilatopa atunkamachinan wasima. Chay wasi chawpipi

napa. 17-18Payta shuk puka llachapa atunapupa churarinantashina churachirkakuna.Umanpi churarkakuna atun apupa

kata. Chasna churashpankuna payta shukatun aputashina saludashpa asichirkakuna:¿Shamushkankichu israel runakunapa

atun apu? nishpa.19

waktarkakuna, tyukarkakuna uyanpi.Puntanpi kunkurishpankuna makinta

kakuna.20Chasna pukllachishkankunawasha

nata llatanachishpankuna pay kikinpachurarinantana churachirkakuna.Chaymanta pusharkakuna kruspiklabashpa wañuchinankunapa.

Jesusta kruspi klabashpa wañuchirkakuna

(Mt. 27.32-44; Lk. 23.26-43;Jn. 19.17-27)

21Jesusta pushahushpankuna kruspiklabashpa wañuchinankunapa, chay

ñampipi shuk runa Simón shutiyutatinkurkakuna. Chay Simonka Sirenellaktamanta karka, , Rufopayayan. Chakranmanta kutimuhurka.Chay suntalukunaka pasahuktarikushpankuna payta kamachirkakunaJesuspa krusninta markananpa.

22Chasna Jesusta pushashpankunanachay Gólgota lumapi paktak rirkakuna.Gólgota ninayan wañushkapa umanluma. 23Chaypina Jesusta *vinu mirrakaspipa aya wikinwa chapurishkataupyachinayarkakuna mana nanaytamusyananpa. Chaytaka Jesuska manaupyanayarkachu.

24-25Ña intika awastupi kahushpanJesusta kruspi klabarkakuna. Chay

nata kamarkakuna pishi apanka nishpa.26Chaypina Jesuspa krusninpi shuk

killkarishkata ratachirkakuna tukuyrunakuna yachanankunapa imaraykumiJesusta wañuchishkakuna. Chaykillkarishkapi nirka: Kay runaka israelrunakunapa atun apumi kan nishpa.

27Jesusta wañuchihushkankuna urasishkay wañuchik shuwakunatapas karanshukta shuk kruspi klabarkakuna chaypiwañunankunapa. Shuk krustashayachirkakuna kuskan parti, shuktakallukin parti. 28Chasnami Yaya Diospañawpa killkachishkanpi rimashkankapaktarirka kasna nishkaka:

Chay Yaya Diospa KachashkanRunataka shuk wañuchik

kuna.29Chaypi achka runakuna Jesusta

rikuk rirkakuna. Mana kirishpankunaYaya Diospa Kachashkan Kishpichikkananta,kuna payta asichirkakuna:Kanmi rimashkanki Yaya Diospa atun

15

133

h 9.1-12, 10.20

pimi kutikashka rurasha nishpa.30

mushpayki kan kikinta kishpichiriynishpa rimarkakuna.

31Chay *pas,kunapas chasnallatata asichishpanirkakuna:Payka achka runakunata ampishpan

kishpichishka. Kunanka pay kikintamana atipanchu kishpichirinata.32Shutipa Yaya Diospa KachashkanKishpichik ñukanchi israel runakunapaatun apunchi kashpanka kay krusmantauraykumuchun.rami paytaka kirishunchi.Chay ishkay kruskunapi klabarishka

runakunapas chasnallatata Jesustaasichirkakuna.

Jesuska ña wañurkana(Mt. 27.45-56; Lk. 23.44-49;

Jn. 19.28-30)33Chawpi punchamanta pacha kimsa

urata tukuy chay allpapi amsayarka.34

kanpi Jesuska kikin arameo shiminpisinchita kaparirka:Eloi, Eloi, lema sabaktani.Chayka ninayan Yayayni Dios,

Yayayni Dios, ¿nita sakiwashkanki?

35

kuna chaypi kahukkunaka rimarkakuna:Uyaychi. Eliastami kayahun, chay

ñawpa Yaya Diospa yachayninwayachachikta.

36Chaypi shuk runaka kallpashparirka shuk suni kaspipa puntanpi utkutawatananpa. Chayta agru *vinupiukuchishpan Jesuspa shiminpitupachirka tsunkashpa upyananpa.Chasnahushpan nirka:

, shutipachuEliaska shamunka payta krusmantauraykuchinanpa.

37

pan wañurka.38Chay wañushkan uraslla *Yaya

Diospa wasin ukupi Yaya Dioswatinkunakuna kwartuta arkak raktallachapakah awamanta pacha pitiktalikirirka.

39Chaypi chay *napa kapitanka Jesuspa puntanpirikushpa kahurka. Chay kapitankaJesusta kaparishpa wañuhushkantarikushpan rimarka:Shutipami kay runaka Yaya Diospa

Wawan kashka.40

Jesusta rikushpa karkakuna.manta karkakuna Magdalamanta Maria,Salomé, *Santiagopa Josepa mamanMariapas. Kay Santiagoka ashwan musu

manta. 41

panra Galilea allpapi kahushpan chaywarmikunaka payta yanapashpa paywapakta puripayarkakuna. Shuk achkawarmikunapas paywa pakta rirkakuna

napa. Paykunapas karumantalla Jesúswañuhushkanta rikushpa kahurkakuna.

Jesuspa aychanta urku uchkupi churashpa taparkakuna

(Mt. 27.57-61; Lk. 23.50-56;Jn. 19.38-42)

42-43Tiyarka shuk runa José shutiyu. Chay Joseka

ñukanchi israel runakunata kamachik

namanta shuk karka. Payka ali apukarka. Yaya Diosta yuyak kashpan yapachaparka paypa ali kamachinan kay

15

134

allpapi paktarinanta. Ña tutayahushpanchay Joseka yapa munashpan *Pilatopawasinpi yaykuk rirka Jesuspa aychantatapunanpa. Manara chay tuta *samanapunchaka kallarihushpanra yapamunarka Jesuspa aychanta allarishkaurku uchkupi churashpa tapanata.44Chasna Jesuspa aychanta tapushpanPilatoka mana kirirkachu Jesús chasnautkalla wañushkanta. Chayraykusuntalukunapa kapitanta kayashpantapurka:¿Shutipachu ña wañushka?45Chay kapitanka ari nishpan Pilatoka

suntalunkunata kamachirka Jesuspaaychanta Joseta kunankunapa. 46ChaypinaJoseka shuk suma yura llachapata rantikrirka.kata uraykuchishpankuna paypa aychantachay llachapawa pillurka. Chasnawankushkanwashana aparka shuk mushuallarishka urku uchkupi churashpatapananpa. Chay uchkupi churashpannapunkuntaka shuk atun rumiwa taparka.47Chaypina Magdalamanta Mariaka,Josepa mamanMariapas rikushpakahurkakuna yachanankunapa, maypimiJesuspa aychanka churarishka kahun.

Jesuska kawsarirka(Mt. 28.1-10; Lk. 24.1-12; Jn. 20.1-10)

16 1Chay *samana puncha pasashkatutapi kimsa warmikuna,

manta Maria, Josepa mamanMariawa,Salomewa shuk mishkinlla asnak aseitetarantik rirkakuna chaywa Jesuspa aychantakakunankunapa mana asnananpa. 2Chaysamana puncha kayantima, domingotutamanta, ña intika llukshihushkanpiJesuspa aychanta churashkapi paktakrirkakuna. 3

kuna:¿Pitaya ñukanchirayku anchuchinka

chay atun rumitaka uchkupunkumanta?

4Chaypi alita rikushpankuna chayatun rumita ña anchuchirishkatanarikurkakuna. 5

napa, chaypi shuk *angelta suma yurasuni churarishkata rikurkakuna kuskanparti tiyahukta. Payta rikushpankunayapa mancharirkakuna.

6Chasnallapi chay angelka paykunatanirka:

.chimi Nasaretmanta Jesusta, kruspiklabashpa wañuchishkankunata. Ñamikawsarishka. Rikuk shamuychi,maypimi churay tukushka kahurka.Manami kaypinachu. 7Kunanka payparunankunata kwintak riychi, Pedrota

kanta. Jesús kankunata rimashkanshinapayra kankunamanta ñawpashpaGalilea allpama rinka.kichimi tinkunakunkichi nishpapaykunata rimankichi.

8Chasna chay angelka rimashpan chay

kakuna. Manchaywa kutishpankunachay rikushkankunata nima pitakwintarkakunachu.

Jesuska MagdalamantaMariata rikurirka

(Jn. 20.11-18)9Chay *samana punchawasha tutamanta

Jesuska kawsarishkanwasha puntiruMagdalamanta Mariatara rikurirka. ChayMariamanta ñawpa kanchis supaykunatallukshichirka. 10

kata rikushpan kwintak rirka Jesuswapakta purishka masinkunata. Paykunakallakiywa wakashpa kahurkakuna.11Mariapa kwintashkanta uyashpankunaJesuska ñami kawsarimushka,kata rikushkanimi nishkanta, manakirirkakunachu.

15 16

135

Jesuska ishkayrunankunata rikurirka

(Lk. 24.13-32)12Mariata rikurishkanwasha Jesuska

kunapi rikurirka. 13PaykunakaJerusalén llaktama kutishpankunachaypi kiparishka masinkunata kwintakrirkakuna Jesús kawsarishkatarikushkankunata.napas mana paykunata kirirkakunachu.

Jesuska runankunata kamachirka tukuy parti paymanta yachachik

rinankunapa(Mt. 28.16-20; Lk. 24.36-49;

Jn. 20.19-23)14Chaymanta shuk puncha Jesuska

chunka shuk runankunata rikurirka

kunapi. Chaypi rimarka:¿

chichu chay rikuwashka runakunata?Paykuna kawsarishkaynimanta

chichu. Yapa mana kirinayak runakunakankichi.

15Chaymantapas rimarka:Tukuy kay allpapi kawsak runakunata

yachachik riychi kay Yaya Diospa suma

manta. 16

hushkaykichita kirinahun,pas bawtisarinahun, chaykunaka

kishpichiy tukunkakunami.nami mana kirinahunchu, paykunakawiñayparayku kastigarishka kankakuna.

17

ninwa runakuna nima ima urasrikushkankunata ruranata. Runakunapiyaykushka supaykunata atipankichillukshichinata. Chaymantapas manayachashkaykichi shimikunatapasrimankichimi. 18Shuk machakuyataapishpaykichi kanishpanpas manaimanachinkachu. Shuk sulimanta

chu. Yaya Diosta mañashpa shuk

paykichi ampirinkakunami.

Jesuska siluma rirka(Lk. 24.50-53)

19Chayta rimashkanwasha YayanDioska Jesusta siluma pusharka. SilupiJesuska Yaya Diospa kuskan partitiyarik rirka paywa pakta tukuytakamachik kananpa. 20

sha Jesusta katikkunaka tukuy partipaymanta yachachik rirkakuna. Jesuskapaykunata yanaparka runakuna nima

napa, tukuy yachanankunapa chayyachachihushkankunaka shutipa alikananta.

Chayllatami ñukaMarkus kwintani.

16

136

Lukas Teo lorayku killkashpanriman imaraykumi killkan

1 1-3Munashkayni Teó lo, ñuka Lukaskayta killkani kanrayku alita

yachanaykipa Jesuspa rurashkanmanta,yachachishkanmantapas.runakuna Jesuspa rurashkankunatarikushpa kallarinanmanta pachakillkarkakuna. Paykunaka tukuy chaytañukanchita yachachirkakuna. Paykunakarkakuna Yaya Diospa shimintayachachikkuna. Ñukapas tukuytakallarishkanmanta pacha alitayachakushpayni ali kama killkanaynipanishpa kanrayku killkani. 4Chasnamiyachanki kanta yachachishkankunatashutipa kashkanta.

Shuk angel rimarka Bawtisak Juan wawayarinanta

5Ñawpa Judea allpapi apu *kamachik kashpan chaypi shuk*yarka. Pay karka chay muntun saserdote

tantaylla tarawak saserdotekunamanta.Warminpa shutin karka Isabel, paypassaserdotekunapa miraymanta karka.6Yaya Diospa rikushkanpi alikarkakuna,

kuna. Chayrayku nima pi atiparkachupaykunata uchachinata nima imapi.7Isabelka machura kashpan paykunamana wawayuchu karkakuna.Chaymantapas ña ruku karkakuna.

8Karan wata karan saserdotekunapaayllun akllarishka karka,kuna *Yaya Diospa wasinpi mañashpawiwakunata wañuchishpa YayaDiosrayku rupachinankunapa. Chaypunchakuna paktarishpan Sakariaskaayllunkunawa pakta Yaya Diospawasinpi runakunarayku mañarkakuna.9Paykuna imashnami rurapayarkakunasaserdotepura akllarkakuna shukta YayaDiospa wasin ukuma yaykunanpa chayYaya Diosta mañana kwartupi. Chaypipayka mishkihlla asnak wikichapurishka *insienso nishkatarupachishpan kushniyachinan karkaYaya Diosta kushichinanpa. Chaypuncha Sakariaska akllarishka karkaYaya Diosta mañana kwartupiyaykunanpa. 10

hushkanpi achka runakuna kanchapiYaya Diosta mañashpa karkakuna.11Chaypi Yaya Diospa kachashkan*angelka Sakariasta rikurik shamurkawikita rupachina tuchpashinapa kuskanparti. 12Chay angelta rikushpanSakariaska yapa mancharirka. 13Chaypiangelka rimarka:

LUKASPA KILLKASHKAN KILLKA JESUKRISTU RUNAKUNATA KISHPICHISHKANMANTA

137

. Yaya Diosuyashka mañashkaykita. WarmikiIsabelka shuk kari wawata wawayanka,maykantami shutiyachinkichi Juan.14Wawayarishkanrayku yapa kushillamikanki. Chasnallatata achka runakunapaskushikunkakuna. 15Yaya Diosparikushkanpika atun yachayyumi kanka.Manami nima ima uras upyankachu urtiupyanakunata.pan Yaya Diospa Espiritunka paypiyaykunka kawsahushkanpi tukuypiyuyachinanpa. 16Ña wiñashpan paykaachka israel runa masinkunata

kunapa. 17Payka Yaya Diospa kachananKishpichikmanta puntiru rinka, paypashamunanmanta rimananpa. ÑawpaYaya Diospa yachayninwa yachachikEliasshina atun yachayyu yachachikkanka. Chasna yanapanka yayakunawawankunawa chikninakushpa

kushpana kawsanankunapa. YayaDiosta mana kasuk runakunatayachachinka alitana kasunankunapa.Chasna runakunata alichanka YayaDiospa Kachanan Kishpichik paykunawakawsak shamunanpa.

18

sha Sakariaska payta tapurka:¿

kika shutipa kananta? Ñuka kani ruku,warminipas paya.

19Chasna Sakarias tapushpan angelkaaynirka:¿

chu? Ñukami kani Gabriel, Yaya Diospapuntanpi shayarishpa kani paypakamachinanta kasushpa. Yaya Dioskakachawashkami chay ali shimita kantarimanaynipa. 20Chay rimashkaynitamana kirishkaykirayku kunanmantapacha mana atipankichu rimanatawawayki wawayarinankama.

Imashnami ñukaka rimashkani,chasnami paktarinan tiyan.

21Chay angelka Sakariaswa YayaDiospa wasinpi kwintahushkanpi chaykanchapi kahuk achka runakunakaSakariasta chapahurkakuna. Unaytachapahushpankuna yuyarirkakuna¿imaraykuta chay ukupi yapa unayan?nishpa.

22Sakariaska Yaya Diospa wasinukumanta llukshimuhushpan manaatiparkachu rimanata. Chayraykuyacharkakuna chay wasi ukupi shukimata muskuypishina rikushkanta.Mana rimanata atipashpan makinwaumanwa paykunata asirtachirkaimashnami chay ukupi paywapasashkanta. Chaymanta pacha manarimanata atipak kiparirka.

23Yaya Diospa wasinpi mañananpunchakuna tukurishpan Sakariaskawasinma kutirka. 24Kutishkanwashawarmin Isabelka chichurkana. Ñachichu kashpan pichka killakamawasinmanta mana llukshirkachu.25Yuyarishpan nirka: Kunanka YayaDioska yapa alitami rurashka ñukapi

napa, mana wawayu kashkaynirayku.

Angel Gabriel rimarka Jesús wawayarinanta

26Isabel ña sokta killa chichu kashpanYaya Dioska *angel Gabrielta Nasaretllaktama kacharka. Chay Nasaretllaktaka Galilea allpapi karka. 27Chayllaktapi kawsapayarka shuk shipasMaria, manara karita riksik. Josewakwintashka karka kasarananpa. Josekañawpa kawsak atun apu Davidpamiraymanta karka. Chaypi angelkaMariawa kwintak rirka. 28Mariapawasinpi yaykushpan rimarka:Shamushkani kanwa kwintanaynipa.

Yaya Diospa akllashkan warmimi kanki,

1

138

paymi kanwa kahun.manta kantami Yaya Dioska alitayuyashka.

29

mancharirka. ¿Ima shimitataya kwintakshamuhun chasna saludawananpa?nishpa yuyarirka.

30Chaypi angelka nirka:Maria, ama manchariychu. Yaya

Dioska kanta yuyashpan akllashka.31 . Chichunkimi. Chaymantashuk kari wawata wawayanki,tami shutiyachinki Jesús. 32Payka atunyachayyumi kanka. Runakunapaymanta rimankakuna tukuyta atipakYaya Diospa Wawanmi nishpa. Tukuytakamachik Yaya Diosmi payta ñawpayaya rukun Davidtashina atun aputaruranka. 33Paymi kamachinka kankunaisrael runakunata wiñayparayku. Paypaali kamachinanka mana tukurinkachunima ima uras.

34Chayta uyashpan Mariaka angeltanirka:Ñukaka manara kawsashkanirachu

shuk kariwa. ¿Imashnataya chasnakachichusha?

35Chaypi angelka aynirka:Yaya Diospa Espiritunmi tukuyta

atipak kashpan puyushina kanmashamunka. Chasnamantami chichukiparinki. Chayrayku chay wawamanta,maykanmi wawayarinka, Yaya Diospamunananllata rurashpa kawsak, YayaDiospa Wawanmi nishpa rimankakuna.36

chichumi kahun, maykantami machuranishkakuna. Kunanka ñami sokta killachichu kahun. 37Yaya Diosmi tukuyimatapas atipan ruranata.

38Chasna rimashpan Mariaka arínirka, kaypi kahuni Yaya Diospamunashkanta ruranaynipa.kanta ñukawa rurachun, imashnamirimashkanki chasna.

Chasna rimashkanwasha angelkapaymanta anchurirka.

Maria ayllun Isabelta pasyak rirka39Chay punchakunalla Mariaka

utkalla rirka ayllun Isabelta pasyananpa.Isabelka kusan Sakariaswa shuk llaktapiJudea allpa urkukuna chawpipikawsahurka. 40Sakariaspa wasinpipaktashpan Mariaka yaykuhushpanIsabelta saludarka. 41-42Chasnasaludahushpan Isabelpa wawankawiksan ukupi sinchita kuyurirka.Chaypina Yaya Diospa Espíritun Isabelta

pan Mariata sinchita rimarka:

manta akllashka kushichinanpa,kitapas yapa kushichinka. 43Ñukakanima imachu kani kay atun apuynipa

nanpa. 44

llawa, wiksayni ukupi wawaynikasumakta kushikushpan kuyurishka.45Tukuy Yaya Diospa rimashkankapaktarinkami nishpa kirishkaykiraykupayka kanta atuntami kushichinka.

46Chaypi Mariaka rimarka:Shunkuynimanta pacha Yaya Diosta

rimani kanmi kanki yapa ali.47

rayku yapa kushilla kani.48Nima ima kashpaynipas payyuyawashpan rikuwashka.Kunanmanta pacha runakunakarimawankakuna Yaya Diospakushichishkanmi kanki nishpa.49Pay atun yachayninwañukata rurawashka Wawanpamaman kanaynipa. Paymi yapaali kan. 50Tukuy uras paytakasukkunata yuyashpallakichishpan rikun. 51Pay atunyachayninwa rurashkantarikuchirka. Shuk runakuna

1

139

napas shunkunkunapi mana aliyuyayyu kashpankuna paykayuyayninkunata waklichinka.52

kamachik kashkankunamantaanchuchinka, mana yapayachakkunata atunyachinka

napa. 53Maykankunami paypa

hun,chinka pay kikin Yaya Dioskananta riksinankunapa.Maykankunami Yaya Diospayachachinanta mana yapamunanahunchu, paykunatakamana yachachinkachu paytariksinankunapa. 54-55Imashnamiñawpa yaya rukunchi

, paypamirayninkunatapas rimarka,chasnami ñukanchi payta katikisrael runakunata yanapanka.Llakichinanta rimashkanta

hun.56Mariaka kimsa killata Isabelpa

wasinpi kawsashkanwasha kutirkanawasinma.

Bawtisak Juan wawayarirka57Wawayanan puncha paktarishpan

Isabelka kari wawata wawayarka.58Chayta yachashpankuna tukuyayllunkuna kuchupi kawsakkunapaspayta rikuk rirkakuna. Yaya Dios paytaalita yanapashkanta rikushpankunakushikurkakuna. 59Pusak punchamantapitirkakuna kari wawapa ishpanan karapuntastuta. Chayta israel runakunarurapayanahun ñawpamanta pacha,

nata.naka shutiyachinayarkakuna yayanpa

shutinta Sakarias kanka nishpa,

hun ñawpamanta pacha. 60Mamankamana munarkachu yayanpa shutintashutiyachinata, chayrayku rimarka:Shutinka kankami Juan.61Chaypi nirkakuna:¿Imashnata chasnaka kanka? Tukuy

ñukanchika ayllunchipa shutinkunallatashutiyachinchi. Nima shuk aylluykitiyanchu Juan shutiyuka.

62Chasna nishpankuna yayantamakinkunawa rikuchishpa tapurkakuna:¿Ima shutita kanka?63Chaypi Sakariaska shuk tablastuta

tapushpan killkarka shutinka kankamiJuan nishpa. Chayta rikushpankunatukuy mancharirkakuna ¿imashnatayachayka? nishpa.

64Chasnallapi Sakariaska kuti atiparkarimanata. Chaypi kallarirka Yaya Diostakushichinata kanmi tukuymanta ashwanatun kanki nishpa.

65

kunapas yapa mancharirkakuna. TukuyJudea allpa urkukunapi kawsakrunakuna chayta uyashpankunapaykunapura kwintarkakuna YayaDiospa rurashkanmanta. 66Tukuyuyashka runakuna shunkunkunapi

pura:¿Imashnashi tukunka chay wawaka

wiñashpanka?Chaymanta yacharkakuna Yaya Dios

shutipa paywa kananta.

Sakarias Yaya Diostakushichishpa takirka

67Mushumanta rimanata kallarihushkanuras Juanpa yayan Sakariaska, Yaya

pan pasanan kananta rimarka kasna:68

1

140

chikta. Chayrayku akuychi

shunchi.69 Ñawpa Yaya Diosta kasuk Davidpa

chikta. 70Ñawpamanta pacha

ninwa yachachikkunata chaykachanan kishpichikmantarimarkakuna kasna nishpa:71

manta, tukuy ñukanchitachiknikkunamantapas.72-73Yaya Dios ñawpa yayarukunchikunata yapa llakiywakahushkankunata rikushpan

nanta. Chaymantapas rimarkañawpa yaya rukunchi

kunkarinanta, ashwan shutipapaktachinanta kasna nishpa:74-75Kishpichirishkami kankichikuntraykichikunamanta,kushpa, nima pita manchashpa,munashkaynita rurashpakawsanaykichipa.chikama rikushkaynipi alillatarurashpa, ñukata kasushpakawsankichi.

76Chayta rimashkanwasha Sakariaskarimashpalla katirka:

Kanka, wawayni, shutipa YayaDiospa Espiritunwa rimakmikanki. Runakunata rimanki

chik shamunanmanta.

rishpa, tukuy mana alitarurashkankunata sakishpa,alitana runa masinkunawakawsanankuna tiyan. 77

mantapas ñukanchi israelrunakunata yachachinki,nami Yaya Dios mana alita

pan ñukanchikunata supaypa

chinka. 78

chita yuyashpan llakichishpan

chirayku.shina silumanta ñukanchimashamunka. 79Mana alitarurashpa amsapishina kawsak,wañunankunata yapa

rayku kishpichikta kachankayachachinanpa riksichinanpa

chi nishpa.80Chaymanta chay wawaka Yaya

Diosta alita riksishpan sinchikurishpawiñarka. Wiñashpan chunlla chakishkaallpapi kawsarka israel masinkunatayachachinata kallarinankama.

Jesuspa wawayarishkanmanta riman(Mt. 1.18-25)

2 1 *romanotukuymanta atun apu karka, romano

runakunapa israel runakunapapas. Paytukuy kamachinanpi kawsakkunatakamachirka, shutinkunata rimashpankunakillkachik rinankunapa. Yachanayarkamasna runakunami tiyan nishpa. 2Chayrunakunapa shutinkunata killkachina karkapuntiru killkachinan. Chay uras apu Sirenioshutiyu Siria allpapi kawsak runakunatakamachipayarka. 3Tukuymanta atun apu

,tukuy runakuna kutirkakuna kikinllaktankunama, maypimi ñawpa yayarukunkuna kawsapayarkakuna, chaypikillkachik rinankunapa shutinkunata.

4Joseka ñawpa atun apu Davidpamiraymanta kashpan Davidpa llaktan

1 2

141

Belenma rinan karka. Chasna kashpanJoseka Nasaret llakta Galileaallpamanta llukshishpan Judea allpamarirka David wañupa kawsashkan Belénllaktama. 5Mariaka Josewa kasaranan

nata killkachinankunapa. Chay urasMariaka Yaya Dios rimashkanshinachichu karka.

6-7Belén llaktapi paktashpankunanima shuk wasita tarirkakunachupuñunankunapa.

kunachu.kuna. Chaypina wawayanankapaktarishpan Mariaka puntiru kariwawanta wawayarka. Chay wawantallachapawa pillushpan wiwata karanakanuwapi churarka.

Angelkuna obehakunata kuyrak runakunata Jesús wawayarishkanta

rimarkakuna8Chay tutapi Belén llakta kuchullapi

obehata kuyrak runakuna tiyarkakuna.9Chaypi Yaya Diospa shuk *angelkapaykunata rikurik shamurka. Paykunapimuyukta Yaya Diospa yachaynin sumachuyahlla rikurirka.kuna yapa mancharirkakuna. 10

pina angelka rimarka:. Suma shimita

kankunata rimanayani Yaya Diosmanta.Kay shimita yachashpankuna tukuyrunakunami kushikunkakuna. 11Kunallakay tuta David wañupa llaktan Belenpikankunata Kishpichikka wawayarishka.Paymi chapahushkaykichi Yaya DiospaKachanan Kishpichik, tukuymanta atunapu. 12Kunan riychi chay wawatariksinaykichipa. Kasnata tarishpaykichiyachankichi pay kananta: Shuk wiwawasipi shuk llullu wawa pillurishkatawiwata karana kanuwapi sirihukta tarikrinkichi.

13Kunkaymanta chay angelrikurihushkanllapi achka angelkunarikurik shamurkakuna. Yaya Diostakushichishpa nirkakuna:

14Yaya Dios, awa silupi kawsak,tukuymanta atun yachayyu ali kanki.

runakuna. Payta yuyakkunata Yaya Diosaliyachinka, ali yuyayyu kushillakawsanankunapa paykunapura.

15Chasna rimashkankunawashaangelkunaka siluma kutirkakuna.

pura kwintarkakuna:

kanta rikunanchipa.16Chay uraslla kallpashpa rirkakuna.

Wiwapa tampunpi paktashpankunaMariata Josewa tarik rirkakuna,chaymantapas llullu wawastuta wiwatakarana kanuwapi sirihukta. 17Chaywawata rikushpankuna angelka chay

kuna. 18Tukuy chay rimashkankunatauyakkuna mancharirkakuna ¿imashnawawataya chayka? nishpa.

19Mariaka tukuy chay shimikunatayuyayninpi wakaychashpa yuyarirayarka.20Chay obehata kuyrakkunaka kushillakutirkakuna Yaya Diosta kushichishpa:Yaya Dios, uyashkanchi, rikushkanchitukuy ali rurashkaykita. Imashnamirimashkanki tukuyta paktachishkanki.Kanmi kanki ashwan ali tukuymanta.

Joseka Mariawa wawan Jesusta Yaya Diospa wasinma aparkakuna

21Chay wawaka ña pusak punchayukashpan ishpanan kara puntastutapitirkakuna, imashnami israel runakunarurapayanahun kunankama. Paytashutiyachirkakuna Jesús, imashnami*angelka rimarka manara Maria chichukahushpanra chasna.

2

142

22Chaymanta imashnami ñawpaMoisespa killkashkanpi rimashka, kari

napa, Mariaka chusku chunka punchatawasinpi kiparirka.

chu *Yaya Diospa wasinpi yaykunata.Chay punchakuna paktarishpanna chaywawata Jerusalenma aparkakuna Yaya

kunapa. 23Yaya Diospa kamachishkankarka: Tukuy puntiru kari wawawawayarishkata ñukata rikuchinaykichitiyan, kayka kahun kanta sirvinanpanishpa.

24Chasnallatata killkarishka karka:Yayankuna apanan tiyan ishkay yura wiwamukukuta, mana tiyashpanka uchpa wiwa

napa nishpa. Chayrayku Jesuspayayankuna Jerusalenma rirkakuna tukuy

kunapa.

Simeón Anapas kishpichikta riksirkakuna

25-26Chay punchakuna kawsarkaJerusalenpi shuk ruku Simeón shutiyu.Chay rukuka Yaya Diosta yuyashpakasushpa kawsarka. Paykuna israelrunakunata kishpichikta chapashpakawsarka. Yaya Diospa Espíritun paypikashpan kasna yuyachirka: Kan manarawañushpayki rikunayki tiyan Yaya DiosKishpichikta kachashkanta nishpa.27Chasnallapi Yaya Diospa Espíritunyuyachishpan Simeonka *Yaya Diospawasinma rirka. Chaypillatata Jesuspa

kanta paktachishpa wawanstutaaparkakuna. 28Simeonka kayllayashpanwawata markashpan Yaya Diostakushichishpa rimarka:

29 , kanmi kanki tukuymantayapa atun. Rimawashkaykita

ñami paktachishkanki. Kunanshuti kushilla wañusha.30Kunan ñuka kikin ñawiniwakachashkayki Kishpichiktarikushkani. 31

manta runakuna Kishpichikkananta yachankakuna.32Payka ali punchayachikshinakashpan tukuy runakunatariksichinka imashnami kantayuyashpa kawsankakuna.Payranti tukuy runakunañukanchi israel runakunatavalichinkakuna.

33

kanta uyashpankuna maman yayanmancharirkakuna ¿imashnataya chaykakanka? nishpa.

34Chaypina Simeonka paykunatarimarka Yaya Dios yanapashpapaykunata kushichinanta. ChaymantaJesuspa maman Mariata shuk shimitaYaya Diosmanta rimarka:

wawata chiknishpankuna YayaDiosmanta wichurishka kankakuna.

manta llakichishpan yanapanka paytakushichishpa kawsanankunapa. Yaya

hushkanta achka runakuna manakirishpankuna payta wichunkakuna.35

napa yuyayninkunata riksichinka.Kanka shunkuykipi waktashkashinananayta musyanki,rayku llakishpayki.

36Chaypillatata kahurka shuk paya

shutiyu. Payka Fanuelpa wawan,wañupa miraymanta karka. Paykashipaslla kashpan kusayarka.pan kanchis watamanta kusankawañurka. 37Chay urasmanta pacha

2

143

mashintu kashpan ña pusak chunkachusku watayu karka. Tukuy uras YayaDiospa wasinpi kapayan, achka kutimana mikushpa Yaya Diosta mañashpakawsapayan. Tutapi punchapipas YayaDiosta kushichipayan. 38Chay Yaya

tinkurka Simeonta, Mariawa Josewakwintahushkata. Simeonpa rimashkantauyashpan kayllayak shamurka YayaDiosta agradesinanpa. Chaymanta chaywawa Jesusmanta rimak rirka tukuyisrael masinkunata, maykankunamiJerusalén llaktata kishpichiktachapahurkakuna.

Yayankuna Jesuswa pakta Nasaret llaktama kutirkakuna

39Chaymanta tukuy Yaya Diospakillkachishkanpi kamachishkantapaktachishpankuna yayan mamanJesuswa pakta kutirkakuna Galileaallpama, Nasaret kikin llaktankunama.40Chaypi kawsahushpankuna chaywawaka alita wiñarka. Yaya Dios paytayanapashpan suma yuyayyu yapayachayyu tukurka.

Jesuska musu kashpan yayankunawa Yaya Diospa

wasinma rirka41Karan wata Jesuspa yayankuna

Jerusalenma ripayanahun chaypi*Paskua punchakunata pasanankunapa.Chay Paskua punchakunata Yaya Dioskamachishkan karka yuyarinankunapa,

nata Egiptomanta kishpichirka. 42ÑaJesús chunka ishkay watayu kashpanpaykunawa pakta Jerusalenma rirkachay punchakunata pasananpa,imashnami ñawpamanta pacharurapayanahun chasna. 43

kuna tukurishpanna Maria Josewapakta kutirkakuna,

kuna wawa Jesuska Jerusalenpikiparishkanta. 44Ñachari rishka runa

kakuna. Chasna yuyarishpankuna shukpunchata purirkakuna. Chaymantaayllunkuna chawpipi riksishkankunachawpipipas payta maskarkakuna.45

kunapa.46Kimsa puncha maskashpankuna

*Yaya Diospa wasinpi payta tarikrirkakuna,kunapi tiyahukta. Paykunata uyashpatapushpa kahurka. 47Tukuy runakunapayta uyashpankuna yachayninwaaynihushkanta mancharirkakuna.48Jesuspa yayan maman kunkaymantapayta rikushpankuna kushikurkakuna.Mamanka nirka:

, wawayni. ¿Imaraykuta chasnarurashkanki ñukanchita? Yayayki

kanchi.49Chaypi Jesuska aynirka:¿

chi? ¿Manachu yachankichi YayayniDiospa wasinpi kanayni kashkata?

50

kanta mana asirtarkakunachu.51Mamanka tukuy chay rimashkantayuyayninpi wakaycharka. ChaymantaJesuska paykunawa pakta Nasaretllaktama kutirka. Chaypi alita wiñarka,yayankunata kasushpa tukuypi. 52Tukuyuras ashwan yachak alita asirtaktukushpa wiñarka.pas payta yuyarkakuna.

Bawtisak Juan Yaya Diospa shiminta yachachirka

(Mt. 3.1-12; Mk. 1.1-8; Jn. 1.19-28)

3 1Jesús ña rukuyashpan *romanoTiberio tukuymanta atun apu karka.

Chay Tiberioka ña chunka pichka

2 3

144

watata kamachishpan Judea allpapiPonsio *Pilato shutiyu apu karka.Galilea allpapi * .Iturea allpapi Trakonite allpapi

..

Tukuy chay allpakunapi apukunataromano tukuymanta atun apu Tiberiokamachipayan. 2*Saserdotekunapa atun

.Chay uras Sakariaspa wawan Juanchunlla chakishka allpapi kawsarka.Chaypi kahushpan Yaya Dioska paytarimarka kallarinanpa yachachinata.3

yaku mayanpi runakunata yachachishpapurirka kasna rimashpa: Kunanmanta

taka amirishpa sakiychi. Yaya Diosparimashkanta kasushpana kawsaychi.Chasna rurahushkaykichita rikuchishpabawtisariychi. Chaypina Yaya Dioska

kami.4

panra Yaya Diospa yachayninwayachachik Isaias Juanmanta killkarka:

Chunlla chakishka allpapi shuk runasinchita rimashpa yachachinkakasna: Imashnami shuk anchuñampita alichanchi atun apushamuhushpan purinanpa,chasnashina shunkuykichitaalichaychi. Millaypata rurashpakawsashkaykichita sakiychi

chikwa alita kawsanaykichipa.5

waykukunata allpawauntachishpa parihuyachinchi.

yachinchi. Wistu ñampikunatakuskayachinchi. Kaspikunatapitishpa wichunchi.

chi tukuy mana alikunamanta.6Chasna rurashpaykichimitukuy runakuna yachankakuna

nata kishpichin nishpa.7

Juanma shamurkakuna. Chaypina Juanpaykunata riksishpan mana ali yuyayyukashkankunata rimarka:Machakuyashina runakuna kankichi,

mana ali yuyayyu waklichikkuna. ¿Pita

manta? 8

kasuk kanaykichita rikuchinaykichipa.

,chayrayku Yaya Dioska ñukanchikunatakishpichinka nishpa. Yaya Dios munamaka,

wañupa mirayninta rurama. 9Rikuychi.

pan ninapi rupachin. Chasnallatatami YayaDioska tukuy mana ali rurak runakunatakakastigankami.

10Chayta uyashpankuna runakunakaJuanta tapurkakuna:Chasna kashpanka ¿

chi Yaya Diospa kastigananmantakishpinanchipaka?

11Chaypi Juanka aynirka:Pipachari tiyan ishkay churarinanka,

maykanpachari mana tiyapunchu,chaytaka kuy shuk churarinata.llatata pipachari tiyan mikunanka, kuymana tiyapuhukta.

12Romano tukuymanta atun apurayku*kakuna bawtisarinankunapa. Juantatapurkakuna:Yachachik, ñukanchita rimay

¿imatata rurashunchi Yaya Diospakastigananmanta kishpinanchipa?

13Chaypi Juanka aynirka:

3

145

.Imashnachari apukuna kamachinahun,chasnalla kobraychi.

14

kakuna:Ñukanchika ¿imatata rurashunchi

Yaya Diospa kastigananmantakishpinanchipa?Paykunatapas Juanka aynirka:

nima imata, nima manchachishpa, nimallullachishpa, nima yanka uchachishpa.Chay kankunata pagashkankunawakushilla kawsaychi.

15Tukuy chaypi kahuk runakunakaJuanpa rimahushkanta uyashpankunayuyarirkakuna,chi Yaya Diospa Kachanan Kishpichikkanishpa.

16

nata rimarka:Ñukaka yakuwami kankunata bawtisani.

Shukmi shamunka ashwan yachayyuñukamanta. Paymantaka ñukaka manayapa yachayyuchu kani. Paypa puntanpinima imata atipanichu rimanata. Paykakankunata Yaya Diospa Espirituntakushpami shunkuykichita aliyachinka.Ninawa rupachihushkashina uchaykichitapichanka payta kushilla katinaykichipa.17Yuyariychi. Sarata, triguta pallashpanchitullunmanta muyuntana wishkunchi. Chaymuyuntaka wakaychanchi, tullunkunatakaninapi rupachinchi. Chay shamuhukrunaka chasnallatata ruranka. Paymi tukuyYaya Diosta kirikkunataka siluma apanka.Mana kirikkunataka nina manawañukmami wichunka.

18Chaymantapas ashwan shimikunawachaypi kahukkunata kunashpa YayaDiospa suma ali shiminta runakunatakishpichinanmanta rimarka. 19

,

kanrayku, chaymanta achka shuk mana

alita rurahushkankunaraykupas. 20Chasna

churarka. Chasna rurashkanwa mana alirurashkankunata ashwanta mirachirka.

Juan Jesusta bawtisarka(Mt. 3.13-17; Mk. 1.9-11)

21*churashpanra Juanka achka runakunatabawtisahurka. Chay uras Jesustapasbawtisarka. Chaypina Jesús YayanDiosta mañahushpan siluka paskarirka.22Chaypi Yaya Diospa Espiritunka wiwamukukushina uraykumurka Jesuswakawsananpa. Silumanta Yaya Dioskarimarka:Kanmi kanki munashkayni wawayni.

Kanmi sumakta kushichiwanki nishpa.

Jesukristupa yaya rukunkuna wañupa shutinkuna

(Mt. 1.1-17)23Jesuska kimsa chunka watayu

kashpan kallarirka Yaya Diospashiminta yachachinata.Runakuna yuyarirkakuna paymi kan

Josepa wawan nishpa. José Elipawawanmi karka. 24Elí Matatpa wawanmikarka. Matat Levipa wawanmi karka. LevíMelkipa wawanmi karka. Melki Janapawawanmi karka. Jana Josepa wawanmikarka. 25José Matatiaspa wawanmi karka.

.Nahumpa wawanmi karka. Nahúm Eslipawawanmi karka. Esli Nagaipa wawanmikarka. 26Nagai Maatpa wawanmi karka.Maat Matatiaspa wawanmi karka. MatatiasSemeipa wawanmi karka. Semei Josekpawawanmi karka. Josek Judapa wawanmikarka. 27 .

. ResaSorobabelpa wawanmi karka. SorobabelSalatielpa wawanmi karka. Salatiel Neripawawanmi karka. 28Neri Melkipa wawanmikarka. .

3

146

Kosampa wawanmi karka. KosamElmadampa wawanmi karka. ElmadamErpa wawanmi karka. 29Er Josuepawawanmi karka. Josué Elieserpa wawanmikarka. Elieser Jorimpa wawanmi karka.JorimMatatpa wawanmi karka. MatatLevipa wawanmi karka. 30Leví Simeonpawawanmi karka. Simeón Judapa wawanmikarka. . JoséJonampa wawanmi karka. JonamEliakimpa wawanmi karka. 31EliakimMeleapa wawanmi karka. Melea Menapawawanmi karka. Mena Matatapawawanmi karka. Matata Natanpawawanmi karka.karka. 32David Isaipa wawanmi karka. IsaíObedpa wawanmi karka. Obed Boospawawanmi karka. Boos Salapa wawanmikarka. Sala Naasonpa wawanmi karka.33 .

..

Esrompa wawanmi karka. Esrom Farespawawanmi karka. Fares Judapa wawanmikarka. 34 .Jakob Isaakpa wawanmi karka. Isaak

.Tarepa wawanmi karka. Taré Nakorpawawanmi karka. 35Nakor Serugpawawanmi karka. Serug Ragaupa wawanmikarka. Ragau Pelegpa wawanmi karka.

.Salapa wawanmi karka. 36Sala Kainanpawawanmi karka.wawanmi karka.karka. Sem Noepa wawanmi karka. NoéLamekpa wawanmi karka. 37LamekMatusalenpa wawanmi karka. Matusalén*Enokpa wawanmi karka. Enok Jaredpawawanmi karka. Jared Mahalaleelpawawanmi karka. Mahalaleel Kainanpawawanmi karka. 38

wawanmi karka. Enós Setpa wawanmikarka. .Yaya Diospa rurashkan runami karka.

Supay Jesusta mana alita rurachinayarka

(Mt. 4.1-11; Mk. 1.12-13)

4 1Bawtisarishkanwasha Jesuskapaypi kawsak Yaya Diospa

yakumanta kutirkana. Chay Espiritunkapayta yuyachirka chunlla chakishkaallpama rinanpa. 2Chaypi chuskuchunka punchata karka.kuna supayka Jesusta kayllayashpankamarka shutipachu Yaya Diosllatakasun nishpa. Tukuy chay chusku

chu. Ña tukurinan punchakuna yapayarkarka. 3Chaypina supayka rimarka:

kika kay rumita rimay pan tukunanpa,chayta mikunaykipa.

4Chaypi Jesuska aynirka:Nima imashna rurashanchu. Yaya

Diospa killkachishkanpi riman:Mana mikunawallachu runaka

kawsan nishpa.5Chaypi supayka Jesusta urku awama

pushashpan kunkaymanta yuyayninllapitukuy kay allpapi kamachik atunapukuna kamachinan allpakunatarikuchirka. 6Chaymanta rimarka:Kanta kusha tukuy chay allpakunata,

tukuy chaypi suma kahukkunatapas,maykantami ñukata kuwashka karka.Chayraykumi maykantachari munani,chayta kuni. 7Kunkurishpayki

nita rurashpaykika tukuytami kantakusha chaypi kamachik kanaykipa.

8Chasna supay rimahushpan Jesuskamana munashpan rimarka:Nima imashna rurashanchu. Yaya

Diospa killkachishkanpi riman:Yaya Diosllata kunkurishpa

mañaychi. Payllata kasushpakawsaychi nishpa.

3 4

147

9Chaymanta supayka JesustaJerusalén llaktama pusharka. *YayaDiospa wasin awama sikachirka.Chaymanta rimarka:Kan Yaya Diospa Wawan kashpaykika

kaymanta allpama saltay. 10Yaya Diospakillkachishkanpi nin:

Yaya Dioska *angelkunata

napa. 11

napi kanta alita kuyrankakuna,

kipa nishpa.12Chaypi Jesuska aynirka:Nima imashna rimawashpayki

saltashanchu.kanpi kaytapas nin:

wankachu manachu nishpa.13Chasna Jesús mana kasunayashpan

supayka manana yacharkanachuimashnami payta llullachinka nishpa.Chayrayku Jesusmanta anchurimurkanashuk punchakama.

Jesuska Galilea allpapikallarirka yachachinata(Mt. 4.12-17; Mk. 1.14-15)

14-15Chaymanta chay chunllachakishka allpamanta Jesuska Galileaallpapi llaktakunama kutirka. YayaDiospa Espíritun paypi kashpan yapayachayyu karka. Tukuy llaktakunapitantarina wasikunapi Yaya Diospashiminta yachachipayan. Runakunapayta uyashpankuna tukuy rimarkakunakay runaka yapa alimi kan nishpa.

Nasaret kikin llaktanpi ayllunkunaka Jesusta mana

kirinayarkakunachu(Mt. 13.53-58; Mk. 6.1-6)

16Chaymanta Jesuska wiñashkanNasaret llaktanma kutirka. *Samana

puncha tantarina wasipi yaykurka,imashnami pay wiñay rurapayanchasna. Chaypi runakuna chawpipishayarirka Yaya Diospa killkachishkantaleyinanpa. 17Chaypina payta kurkakunaYaya Diospa yachayninwa yachachikIsaiaspa killkashkanta. Chay killkatapaskashpan leyirka kasna nishkata:

18 Yaya Diospa Espiritunmi ñukawakan. Yaya Diosmi akllawashkanima imayu runakunata,llakiywa kawsak runakunatapaypa suma ali shimintarunakunata kishpichinanmantayachachinaynipa.

huk runakunata kishpishkakankichi nishpa rimanaynipa,mana rikunata atipakkunatapas

napa, parisihuk runakunata

manta kishpichinaynipa.19 Yaya Dios kachawashka runakunata

rimanaynipa kunanka llakichiytukunankunata.

20Jesuska leyinata tukuchishpan chaykillkata kuti wankurka. Chaymantashuk runa chay tantarina wasipiyanapakta kutichishpan tiyarirka chaywasipi kahukkunata yachachinanpa.Tukuy runakuna payllata rikushpachaparkakuna imatami rimanka.21Chaypina rimarka:Kunanmi kay killkarishkaka

paktarishka. Ñukami kani,tami riman.

22Chaypi tukuy runakuna alitarimarkakuna paymanta. Mancharishpatapunakurkakuna:¿Maypishi kay runaka kay suma

rimanakunata yachakushka? ¿shi chasna atun yachayyu tukushka?¿Manachu kayka Josepa wawan?¿Imashnataya chasna tukushka?

4

148

a Rikuy kastellano Bibliapi 1 Reyes 17.1,8-16

23Jesuska paykunata aynirka:Kankunaka rimankichi kay yaya

rukunchipa rimananta:paykika kan kikita ampiy nishpa.Chasnallatata rimawankichi: Tukuy imataKapernaum llaktapi rurashkaykitauyashkanchi. Chasnallatata kunan ruraykikin llaktaykipipas Yaya Diosmantashamushka kanaykita yachananchipa.

24 . Nima shuk YayaDiospa yachayninwa yachachikta kikinllaktanpika alita yuyanahunchu.25-26Chasna kananta ñawpamanta pacharikunchi. Elias yachachihushkan uras kikinallpanpi achka mashintukuna yarkaywaparisihukkuna tiyashpanpas Yaya DioskaEliasta mana paykunama kacharkachuyanapananpa.mana israel warmi mashintuma chaywarmillata yanapananpa.a Chay warmikakawsarka mana israel runakunapa llaktanSareptapi, Israel allpa anakpi Sidón llaktamayanpi. Chay uras kimsa wata soktakillata mana tamyarkachu. Chasna mana

kunanachu. Chayrayku tukuy Israel allpapisinchi yarkay tiyarka. 27Chasnallatatañawpa Yaya Diospa yachayninwayachachik Eliseo kawsashkan uras kikinallpanpi achka runakuna aycha ismuchikunkuywa kahushpankunapas nima shuktaEliseoka ampirkachu. Siria allpapi shuk

shutiyu chay unkuywa kahushpan payllataampirka.

28Chaypina tukuy chay tantarina wasipikahukkunaka Jesuspa rimashkantauyashpankuna yapa piñarirkakuna.29

llukshichirkakuna. Chay llaktaka urkuwaykuyahushkanpi rurarishka kashpanJesusta chay urku awama pusharkakunachaymanta tankanankunapa.

30Chaypina Jesuska chay achkarunakunapa chawpinkunata pasashpallukshirka.

Jesuska supayyaykushka runata ampirka

(Mk. 1.21-28)31Nasaret llaktamanta llukshishpan

Jesuska Kapernaum llaktama rirkaGalilea allpapillatata. Chaypi *samanapuncha tantarina wasipi yaykurkarunakunata yachachinanpa. 32Chay

kuna mancharishpa paykunapurarimarkakuna:Kay Jesuska Yaya Diospa shiminta

yachachin Yaya Dios kikin ñukanchitarimahushkashina.

33Chay runakuna chawpipi shuk supayyaykushka runa tiyarka. Jesusta uyashpansupayka chay runata sinchita rimachirka:

34Jesús, Nasaret llaktamanta runa,ama ñukanchima kayllayaychu.¿Shamushkankichu ñukanchitawichunaykipa ninapi wiñaypaparisinanchipa? Ñuka riksini kanta YayaDiosmanta shamushka runa kanaykita.

35Chayllapi Jesuska sinchi shimiwasupayta piñarka:Chunllayay. Llukshiy kay runamanta.Chasnallapi chay supayka runakuna

chawpipi chay runata allpamaurmachishpan nima imanachishpanpaymanta llukshirka. 36Chayta

rishpa paykunapura tapunakurkakuna:¿Ima rimanataya kayka? Tukuy

rimashkanta kasunahun. Kay runakaatun yachayyu kashpan supaykunatarimashkanllawa runamanta llukshichin.

37Chaymanta tukuy Galilea allpapi

manta yacharkakuna.

4

149

b Kay kuchapa shuk shutin kan Galilea kucha, shuk shutinka kan Tiberias kucha

Jesuska ampirka Simón Pedropa warminpa mamanta

(Mt. 8.14-15; Mk. 1.29-31)38

pan Jesuska Simonpa wasinpi yaykukrirka. Chaypi Simonpa warminpamamanka sinchi kalinturawa puñunanpisirihurka. Chaypina Jesusta payraykutapurkakuna ampipay nishpankuna.39Chaymanta Jesuska kayllayashpanchay unkushkapa kuchunpi kumurishpasinchita rimarka kalinturankapasananpa. Chay rimashkanllapikalinturanka pasarka.

tapas mikunata kararka.

Jesuska achka unkushka runakunata ampirka

(Mt. 8.16-17; Mk. 1.32-34)40

naka tukuy unkushkakunata Jesusmapushamurkakuna. Chaypi Jesuska karanshukta makinwa llankashpan ampirka.41Chasnallatata achka supay yaykushkarunakunamanta supaykunatallukshichirka. Chay supaykunakakaparishpa rimarkakuna:¡Kanmi kanki Yaya Diospa kikin

Wawan! nishpa.Chasna kaparishpankuna Jesuska

sinchi shimiwa piñarka. Paykuna

kan Kishpichik kananta Jesuska manamunarkachu chasna rimanankunapa.

Jesuska Israel allpa llaktakunapi Yayan Diospa shiminta yachachirka

(Mk. 1.35-39)42Ña pakarimuhushpan Jesuska chay

llaktamanta llukshishpan chunlla

kahushkama rirka Yayan Diostamañananpa. Chayma rishpan achkarunakuna payta maskarkakuna.kanpi paktak rishpankuna manamunarkakunachu nima mayma rinanta,ashwan munarkakuna paykunallawakananta. 43Chaypina Jesuska rimarka:Shuk llaktakunapipas rinayni tiyan

kay suma ali shimita yachachinaynipaYaya Diospa ali kamachinan kay allpapiña kallarishkanmanta. Chayraykumi kayallpama kachay tukushkani.

44Chaymanta Jesuska tukuy chayallpapi yachachishpa purirka YayaDiospa shiminta israel runakunapatantarinankuna wasikunapi.

Jesuska rediwa challwata apik runakunata yanaparka achka

challwata apinankunapa(Mt. 4.18-22; Mk. 1.16-20)

5 1Shuk puncha Jesús Genesaretbkucha mayanpi kahushpan achka

runakuna tantarirkakuna Yaya Diospashiminta uyanankunapa. Yapa achkaruna kashkanrayku tankanakushpakichkikta Jesuswa pakta kahurkakuna.2Chaypina Jesuska rikurka ishkaybotikunata tiyupi llutachirishkakunata.Challwata apikkuna botinkunamantallukshishpankuna redinkunatamayllahurkakuna. 3Chaypi JesuskaSimonpa botinpi uraykushpan Simontanirka:

.Chaymanta Jesuska botipi tiyarishpan

chay achka runakunata yachachirka.4Yachachinata tukuchishpan Simontarimarka:Chawpiyachiy botikita ashwan

chawpima.chi challwata apinaykichipa.

5Chasna nishpan Simonka aynirka:

4 5

150

Yachachik, kunan tuta pakariktarediyashpanchipas nima shuk challwataapishkanchichu. Chasna kashpanpaskunan kan rimawashkaykirayku kutimushumanta kacharishu redinchitanishpa.

6Jesuspa rimashkanta kasushpankunaredinkunata kacharirkakuna. Chaypinayapa achka challwata apirkakunaredinkuna likirinayanankama. 7Chaytukuy challwata rikushpankuna shukbotipi kahuk rediyak masinkunata

kunapa. Chaypi tukuymanta ishkantibotinkunata challwawa untachirkakuna.Botinkunaka yapa untakta kashpantikranalla karkakuna.

8-10Jesusta kasushkankunarayku achkachallwata apishkankunata rikushpankunaSimón Pedroka,pas yapa mancharirkakuna. Chasnallatatashuk botipi kahuk Simonwa tantayllarediyakkuna *Santiago, Juanpas,

kuna. Chaypina Pedroka Jesuspa puntanpikunkurishpan rimarka:Yaya Jesús, anchuriy ñukamanta. Kanmi

kanki ucha illa. Ñukaka uchasapami kani.Chaypina Jesuska Simonta rimarka:

. Imashnamichallwata apishpa kawsashkanki,chasnashinami kunanmanta pacha,ñukata katiwahushpayki runakunatayachachinki paykunapas Yaya Diostakasunankunapa nishpa.

11Chaymanta botinkunata allpamasikachishpankuna tukuy paykunapatiyashkanta sakishpankuna Jesuswapakta rirkakuna.

Jesuska shuk runata aycha ismuchik unkuymanta ampirka

(Mt. 8.1-4; Mk. 1.40-45)12Shuk puncha Jesús shuk llaktapi

kahushpan shuk aycha ismuchik

unkuyyu runaka paktamurka. Mana

nata kayllayanata, Jesusma shamurka.Payta rikushpan puntanpi kunkurishpantapurka:Yaya Jesús, yachani ampinata

atipawanaykita.kay unkuymanta ampiway,payni kuti atipanaynipa tantayllakawsanata aylluynikunawa nishpa.

13Chaypina Jesuska makinwallankashpan rimarka:

, munanimi.kami kanki.nawa tantaylla kawsanata.Chasna nishkanllawa chay runaka

chay unkuymanta ampirishka karka.14Chaymantapas rimarka:

ampishkaynimanta, ashwan *llama rikuchik rinki ampirishkaykita.

shina Yaya Diosta kunayki kashkataapashpa churak rinki, tukuy runakunaampirishkaykita yachanankunapa.

15Chasna Jesús kunashpanpas chayampirishkaka tukuy runakunataampirishkanmanta kwintak rirka.

hun payta uyanankunapa,mantapas ampirinankunapa. 16

rayku Jesuska anchuripayan nima pitiyahushkama Yayan Diostamañananpa.

Jesuska aychanchakirishka runata ampirka

(Mt. 9.1-8; Mk. 2.1-12)17Shuk puncha Jesuska yachachihurka

shuk wasipi. Chaypi shuk *fariseokuna,

kunapas tiyahlla kahurkakuna.Paykunaka tukuy Galilea allpapillaktakunamanta, tukuy Judea allpapillaktakunamanta, Judeapi kahuk

5

151

kuna. Chaypi Jesuska Yaya Diospa

kunata ampirka. 18Chaypina shukrunakuna apamurkakuna aychanchakirishka runata llanchamanpisirihushkata Jesusma. Chay runakamana atipapayanchu kuyurinata.Paykuna yuyarirkakuna, wasi ukumayaykuchishpanchi Jesuspa puntanpichurashunchi chaypi ampinanpa paytanishpa. 19Chasna yuyarishpankunatatamana atiparkakunachu yaykuchinata,yapa achka runa tiyashkanrayku.Chayraykuna iskalunta sikarkakunachay parihu washayu wasi awama.

manpi sirihushkata chay awamantauraykuchirkakuna achka runakunachawpipi Jesuspa puntanpi. 20Chaytarikushpan Jesuska yacharka paykunayuyarihushkankunata, Jesuska atipamaampinata nishpa. Chaypina chay runatarimarka:Wawki, tukuy uchaykikunamanta

llakirishkami kanki nishpa.21

kanta yachachikkuna,pas piñarishpankuna yuyarirkakuna:¿

paka? Chasna rimahushpanmi YayaDiosta piñachihun. Nima pi atipamachu

nata. Yaya Diosllami atipan llakichinatauchanchikunamanta.

22

nata yachashpan rimarka:¿Imaraykutaya chasna yuyarihunkichi

shunkuykichipi? 23

kami kanki nishpa. Chasna rimashpaynimana yachankichichu shutipachullakichiy tukushka manachu nishpa.Ñuka kay unkushkata rimaynima atariy,

puriy nishpa. Pay alita purishpanna

nita. 24Yachanaykichipa ñuka Yaya

namanta llakichinaynita kunalla kayrunata ampisha.Chasna nishpan chay unkushkatana

rimarka:Kanta rimani atariy. Llanchamaykita

apishpayki kutiy wasikima.25Chasna rimashkanllawa chay

aychan chakirishka runaka atarishpanllanchamanta apishpan Yaya Diostatakishpa, kushikushpa wasinma kutirka.26Chasna rikushpankuna tukuy chaypi

chishpa kushichirkakuna.rishpa rimarkakuna:Kunan punchami rikushkanchi yapa

sumata, nima ima uras rikushkanchita.

Jesuska Levita kayarka(Mt. 9.9-13; Mk. 2.13-17)

27Chaywasha Jesuska chayllaktamanta llukshishpan *impuestutakobrakta *Leví shutiyuta rikurka. Chayimpuestuta kobrapayan *romanotukuymanta atun apurayku. Levikakobranan wasipi tiyahurka. Paytarikushpan Jesuska rimarka:Leví, shamuy, katiway nishpa.28Chay ratulla Levika atarishpan

tukuy imanta sakishpan Jesustanakatirka. 29Chaywasha Levika Jesusraykushuk atun mikunata wasinpi rurarkapayta yuyashkanta rikuchinanpa. Chaymikunarayku achka impuestuta kobrakmasinkuna, ashwan shuk runakunapaschay wasipi tantarishka kahurkakuna.Chay runakuna Jesuspas runankunawapakta tantaylla mikunankunapa mesamuyukta sirihurkakuna. 30Chaytarikushpankuna *fariseokunaka,

5

152

kuna tapurkakuna:¿Imaraykuta kankunaka chay mana

alita rurak runakunawa, impuestuta

chi upyahunkichi?31Chaypi Jesuska aynirka:

ampikta.ampikta munanahun ampirinankunapa.32

kanichu yanapanaynipa maykanmiriman mana uchayuchu kani nishpa.

kunapa.

Jesuska yachachin payta katikkuna ñawpa katishkankunata manana

atipanankunata katinata(Mt. 9.14-17; Mk. 2.18-22)

33Chasna Jesús yachachihushpan

kuna:Bawtisak Juanpa runankuna, *

kunapa runankunapas achka kuti manamikupayanahunchu Yaya Diostayuyarishpa mañanankunapa.

hunchu,hunlla upyanahunlla. ¿Imaraykutayachasnanahun?

34Chasna rimahushpankuna Jesuskaaynirka:Shuk musu warmiyahushpanka kayan

tukuy ayllunkunata. Kushilla tantarishpamikunahun mushu warmiyahushkawapakta. Chasna chay warmiyahuk runawakushilla tantarihushkankunapi nima piatipanchu mana mikushpa kanata. 35Shukpuncha kuntrankunaka chay mushuwarmiyashkata pushak shamushpankunachay uraska llakirinkakunami.kunaka mana mikunayankakunachunishpa.

Chasna Jesuska rimarka pay kikinchay mushu warmiyashkashinakashkanta yuyachishpa.

36

nawa yachachishpa katirka: Nimamaykan runa llaktanchipi kawsakmushu kamisanmanta pitinchu shukpitistuta, chaywa mawka kamisantarimintananpa. Chasna rurashpanpasmana alichu kiparinka, nima mushunima mawka kamisanka aliyapunkachu.

37-38Chasnallatatami mushu *vinuputskurihushkataka mana churanchichumawka karamanta rurarishka bulsapiapananchipa. Chay uva yakukaurtiyahushpan putskurin, mawka

pan vinuka talirin, chay bulsapasmanana valinnachu. Chayrayku mushuvinuta mushu karamanta rurarishkabulsapi churanchi. 39Ñukaka mushushimitami yachachihuni. Ñawpa yaya

naka mana chasnachu kan. Maykanmipaykunapa yachachishkankunatakasunayashpanka manami ñukapatakakasunayankachu, ñawpamanta pachañukanchita yachachishkankunaka aliminishpa.

Jesuska yachachin samana punchamanta

(Mt. 12.1-8; Mk. 2.23-28)

6 1Shuk *samana punchapi Jesuska

kakuna chawpita rirkakuna. Chaypirunankunaka shuk shuk trigupapuntanta pakishpa,pankuna mikurkakuna. 2Chaytarikushpankuna shuk *fariseokunapiñarishpa paykunata tapurkakuna:¿Imaraykuta kay samana punchapika

tarawashpa pakihunkichi trigu muyutamikunaykichipa? ¿chi Yaya Diospa kamachishkanta

5 6

153

chipa?3Chasna rimahushkankunata

uyashpan Jesuska aynirka:¿Manachu leyishkankichi ñawpa atun

kuna? 4*pan Yaya Diosta rikuchinankunapamesapi churarishka pankunata apirka

kata. Paywa purishpa kahukkunatapaskurka mikunankunapa. Chay pankunakamana paykuna mikunankunapachukarka. Yaya Dios kamachirka *tekunalla mikunankunapa. Chasnamikushpankunapas Yaya Dioskachaytaka mana uchatashina rikushpanpaykunata mana kastigarkachu.Chayrayku kankunapas runaynikunatamana atipankichichu rimanata uchatamirurashkankichi nishpa.

5Chaymantapas Jesuska nirka:Yaya Dioska ñuka paypa Kachashkan

Runata yachayninta kuwashkakankunata rimanaynipa imakunami ali

chipa.

Jesuska chakirishka makiyu runata samana punchapi ampirka

(Mt. 12.9-14; Mk. 3.1-6)6Shuk *samana puncha Jesuska

tantarina wasipi yaykurka runakunatayachachinanpa. Chaypi tiyarka shukruna kuska makin chakirishka.7Chaypina Moisespa killkashkantayachachikkuna, *fariseokunapasrikushpa kahurkakuna, Jesuskaampinkachu manachu nishpankunapayta uchachinankunapa samanapunchapi mana rurana kashkatarurashkanrayku. 8

kankunata yachashpan chay chakirishkamakiyuta rimarka:

, chawpinchipi shayarikshamuy.

napi shayarik rirka. 9Chaypina Jesuskashukkunata rimarka:Kankunata tapuni, Yaya Diosta

kasushpanchika ¿imatata ashwanruranchima samana punchapika,alitachu millaypatachu? ¿shuk unkushkata ampinanchipa samanapunchapi, manapika sakinchimachuwañunanpa?

10Chasna nishpan Jesuska kuchunpimuyukta kahukkunata rikushpan chayrunata rimarka:Chutachiy makikita nishpa.Chasna makinta chutachishpan

ampirishka kiparipurka. 11Chaypi

kuna paykunapura tapunakurkakuna:¿Imanachinchimashi kay runata?

nishpa.

Jesuska payta katikkunamanta chunka ishkayta akllarka(Mt. 10.1-4; Mk. 3.13-19)

12Chay punchakuna Jesuska urkuawama sikarka Yayan Diostamañananpa. Chaypi tukuy tuta Yayantamañarka. 13Ña pakarihushpan paytakatikkunata kayarka paykunamantachunka ishkayta akllananpa.Chaymanta chay akllashkankunatarimarka: Kankunami *apostolnikunakankichi, kachanayni runakuna.Kankunata kachasha shiminitayachachinaykichipa.

14

naka karkakuna: Simón, maykantamiJesuska shutiyachirka Pedro,Simonpa wawkin, *Santiago, Juan,Felipe, Bartolomé, 15*Mateo, ,

,chaymanta shuk Simón, maykantamirimapayanahun *Selote. 16Shukka karka

6

154

c Rikuy Jesusta Katikkunamanta Kwintak Killkapi 1.13

*Judasc Santiagopa wawan, chaymantashuk Judas Iskariote shutiyu, maykanmichaywasha Jesusta apichinan karka.

17Chay chunka ishkay runankunataakllashkanwasha Jesús paykunawa

kuna shuk pampama.kakuna achka payta katihukkunapas.Chaymantapas achka runakuna tukuyJudea allpamanta, Judeapi kahukJerusalén llaktamantapas, atun yakumar mayanmanta, Tiro llaktamanta,

napa,napa. 18

pas Jesuska ampirka. 19

ninwa tukuy unkushkakunataampihushkanta rikushpankuna tukuy

kuna ampirinankunapa.

Jesuska runankunata yachachirka imashnami kushikushpa

kawsashunchi(Mt. 5.1-12)

20Jesuska runankunata rikushpanrimarka:Kankuna kushilla kankichi, Yaya Dios

mana yanapawashpanka nima imataatipanichu ruranata nishpa yuyarishpakawsahushkaykichirayku. Yaya Diosmikankunata yanapanka wiñayparayku

kichipa.21Kushilla kankichi yarkahukshina

Yaya Diospa munashkantaruranayashpa kawsahushkaykichirayku.Yaya Diosmi kankunata yanapankapaypa munashkanta rurashpakawsanaykichipa. Chasnallatata kushilla

kaykichirayku, shuk urasmi asinkichi.

22Kushilla kankichi runakuna

kichi wasikunamanta wichuytukushpaykichi kamiy tukushpaykichiwashanchashpa rimay tukushpaykichiñuka Yaya Diospa Kachashkan Runatakatiwahushkaykichirayku. 23

tatami ñawpa chay chiknik runakunapayaya rukunkuna wañuka Yaya Diospa

pankuna parisichirkakuna. Kunan

hushpankuna atunta kushikuychi. Shukpunchami silupi Yaya Dios kankunataatunta kushichinka tukuy chaytaparisishkaykichirayku.

24Chaymanta shukkunatana rimarka:,

¡imashna kastigushi kankunaraykukanka! Ñami kushilla kawsashkankichi.

25

kahukkuna, ¡rayku kanka!chimanta yarkaywashinana kankichi.

, maykankunami kunankakushilla asihunkichi, ¡shi kankunarayku kanka!chimanta llakirishpana wakankichi.

26 , maykankunamantamitukuy runakuna ali kanaykichita

llata yachachishkaykichirayku. ¡Imashnakastigushi kankunarayku kanka! Ñawpachay runakunapa yaya rukunkunawañupas llullashpa yachachikkunata alikanankunata rimarkakuna.

Jesuska paypa runankunata yachachirka chiknik runakunata

yuyanankunapa(Mt. 5.38-48, 7.12)

27

pan rimarka:

6

155

Kunan kankuna, kiriwak runakunakashpaykichimi yachachishkaykichi.Kankunata chiknik runakunatayuyaychi.napas alita ruraychi paykunata.28Kankunata millaypata rimakkunatarimaychi Yaya Dios kankunatayanapashpa kushichichun nishpa.Kankunata kamikkunarayku YayaDiosta mañapuychi. 29Shuk runa kantamakahushpan uyaykipi sakmashpankaama rantipaychu.panpas ama piñarishpa rantipaychu,ashwan alichay paywa. Chaymanta shukruna kanta awaniru churarishkaykitakichunayashpanka kamisaykitapaskichunayashpanka sakiy.chu payta. 30Maykanpas imaykitatapuhushpanka kuy. Maykanpasimaykita apashpanka ama rimaychukutichiway nishpa.chimi riksinkakuna Yaya Diospawawankuna kanaykichita. 31Kankunaruna masikichikunata yuyashpa alitarurashpa kawsaychi, imashnamikankunapas munankichi paykunakankunata yuyashpa alita rurashpakawsanankunapa.

32Yachanchi llullachik runakunapasayllunkunataka yuyanankunata.

llata yuyashpaykichika paykunamantamana ashwan alitachu rurahunkichi.

kichika ¿imamantata Yaya Dioskakankunata kushichinka? 33Yuyanakuk

kichi. Chasna kawsashpaykichika¿imamantata Yaya Dios kankunatakushichinka? 34Chaymanta kankunakutichik runallata shuk imaykichitaprestashpaykichika ¿imamantata YayaDios kankunata kushichinka? Uchatarurakkunapas kutichik masinkunallata

shuk shuk kullkinkunata prestanahun,yuyarishpa ashwanta paykunamantaapinata.

35Ñuka kankunata rimani, kankunatachiknik runakunata yuyanaykichi tiyan.Chaymantapas alita ruranaykichi tiyanruna masikichikunarayku.pas shuk runa shuk imaykichitatapushpanka prestanaykichi tiyan nimachapashpa chayta kutichinanpa. Chasnarurashpaykichika Yaya Dios kankunatasumakta kushichinka. Paymi kan alishunku, mana agradesikkunata,millaypa rurakkunatapas chasnallayuyan. Chasna kankunapas YayaDiosshina yuyashpa kawsashpaykichimiatun yachayyu Yaya Diospa wawankunakankichi. 36Imashnami Yaya Dioskatukuy runakunata llakichishpa yuyan,chasnallatata kankunapas, paypawawankuna kashpaykichi payshinallakichik kaychi.

Jesuska yachachin shuk runa masinchita mana alichu kanki

nishpa mana rimananchipa(Mt. 7.1-5)

37Chaymanta Jesuska ashwantayachachishpa katirka: Yaya Dioskamana kanta kastigananpa,chu shuk runa masikichimanta paykamana alichu kan nishpa. Yaya Dioskakankunata nina mana wañukma manakachananpa, ama rimankichichuuyachikshina shukkunamanta YayaDiosmi kanta kachanka nina manawañukma nishpa. Tukuy runamasikichita llakichinaykichi tiyan.

kichika Yaya Diospas kankunatallakichinka. 38Maykanpami tiyanimankunaka, pishihukkunata manamitsashpa kuychi. Chasna manamitsashpa kushpaykichika Yaya Diospaskankunata ashwan achkatami kunka.

6

156

chishina, chasnallatata Yaya Dioskakankunatapas ruranka.

39Chaymanta Jesuska chaypikahukkunata shuk yachachinawarimarka: Shuk wiskuka wisku masintapushahushpanka ¿atipamachu alitapurichinata? Shuk uchku allarishkakashpan ¿manachu chaypi ishkantiurmanahuma? Chasnallatata maykanmiYaya Diospa shiminta mana alitaasirtanchu, mana atipanchu kankunatayachachinata. 40Nima maykanyachakuk payta yachachikmantaashwan yachak kanchu. Chasnakashpanpas tukuyta alita yachakushpanpayta yachachikshinallatata kanka.

41-42Runa masikipa ñawinpi shukuchilla susyastu tiyamaka, shuk raturikunkichima.ñawikichipi ashwan atun susyatiyamaka, mana rikunkichimachu.Ñawikichipi ashwan atun susyatiyamaka runa masikichipa ñawinpikahukmanta, mana alichu kama paytarimanaykichipa ñawikimanta susyatasurkushara nishpa. Chasna rurankimakakan kikintami llullachirinkima.puntiru kan kikinpa ñawikimantarachay atun susyata surkuy. Chaymantaalita rikushpayki runa masikipañawinmanta chay uchillastu susyatasurkuy. Chasnallatata puntiru kankikinpa uchaykita sakinayki tiyan.Chaypirami atipankichi runa masikitakunanata paypa uchanta sakinanpa.

Jesuska yachachin muyunmanta kaspita riksinanchita yuyachishpa

(Mt. 7.17-20, 12.34-35)43Chaymanta Jesuska shuk yuyayta

rimarka: Tarputa yuyariychi.tarpuka mana millaypatachu muyuyan.Chasnallatata millaypa tarpupas manaalitachu muyuyan. 44Karan tarputa

muyuyananmanta riksinchi. Papayumana muyuyamachu kasha muyuta.Champiraka mana muyuyamachupapayuta. 45

pas.llatami riman, alikuna shunkunpikashkanrayku. Millaypa yuyayyurunaka millaypakunallatami riman.Chay millaypa yuyaykunaka shunkunpikashpan millaypakunaka shunkunpimirashpan shiminka riman.

Jesuska ishkay runa wasita rurashkankunata yuyachishpa

yachachin(Mt. 7.24-27)

46¿Imaraykuta kankunaka karan urasrimawankichi Yaya Jesús, Yaya Jesús,

chitata? 47Kunan rimashkaykichimaykanmi ñukama shamushpanshiminita alita uyan,pas kasun, payka kasnami kan: 48Shukruna sumakta wasinta lumapi rurarka,allpata ukuta allashpan orkonkunatashayachirka. Chaymanta atun untayshamurka. Chay wasita manaimanachirkachu, alita rurashkakashkanrayku. 49Maykan runami

nita mana kasunchu, payka kasnamikan: Shuk runa wasinta tiyupi rurarka.Mana ukuta allashpan orkonkunatashayachirka. Chaymanta untayshamushpan chay wasita shuk ratuurmachirka. Llampu warankarishpantukuyta wichurka.

Jesuska shuk romano kapitanpa runanta ampirka

(Mt. 8.5-13)

7 1

kanwasha Jesuska Kapernaumllaktama rirka. 2Chay llaktapi shuk kapitantiyarka *Roma llaktamanta. Paypa tiyarka

6 7

157

shuk yuyashkan runan sinchita unkushka,ña wañunalla karka. 3Chay kapitankaJesusmanta uyarka achka unkushkakunataampihushkanta. Chayta yachashpan israelrunakunata kamachik rukukunamantashukkunata kacharka Jesusta kayakrinankunapa runanta ampinanpa. 4Paktak

kuna:Yachachik, ali kama chay kapitanta

yanapanaykipa. 5Payka Romamantaruna kashpanpas ñukanchi israel

chi wasita rurachishka.6Chasna rimashpankuna Jesuska

paykunawa pakta rirka chay kapitanpawasinma. Ña kuchuyahushpankunachay kapitanka shuk amigunkunatakacharka Jesusta rimanankunapa:Yachachik, amigunchi kapitanmi riman:

Ñukamanta yapa pasa kashpaykiimaraykuta wasinima shamuhunki.shamuychu. Puntaykipi nima imachu kaniwasinima shamunaykipa. 7Chayraykumana ñuka kikin rishkanichu kantakayanaynipa. Chaymantalla shuk shimitarimay runaynika ampirinanpa. 8Ñukapapas

napa. Paykuna kamachiwashpankunakasunayni tiyan. Chasnallatata ñukasuntaluynikunata kamachishpaynipaykunapas kasuwanankuna tiyan. Maykansuntaluynitami riy nishpaynika paykarinmi. Shukta shamuy nishpaynikashamunmi. Maykan runaynikunatapaskayta rurapaychi nishpaynika paykunakakasushpankuna ruranahun.tami kanka shuk shimillawa atipankianchuchinata unkuyta kay runaynimanta.

9Chasna chay kapitanpa rimashkantarimashpankuna Jesuska yapa kushikurka.Chaymanta tukuy chay katihukkunamatikrarishpan rimarka:Kankunata rimani, tukuy israel

masinikunamanta nima maykan tukuy

shunkunmanta pacha kiriwashkantatarishkanichu kay *romano runatashina.Ñukanchi israel runakuna Yaya Diospaakllashkankuna kashpanchitatakankunaka mana kay runashinachukiriwankichi.

10Chasna Jesús rimashpanna chaykapitanpa kachashkan runakunakakutirkakuna. Kapitanpa wasinpipaktashpankuna chay unkushkatatarirkakuna ña ampirishkatana.

Jesuska shuk mashintupa wawanta wañushkanmanta kawsachirka

11Jesuska chay kapitanpa runantaampishkanwasha runankunawa paktaNaín llaktama rirka.paykunawa pakta rirkakuna. 12Chayllakta kuchupi paktahushpankuna shukwañushkata apahukkunata rikurkakunaallarishka urku uchkupi churashpatapanankunapa. Chay wañushkaka shukmashintupa shuklla wawan karka.

mashintuwa pakta rihurkakuna.13Chayta rikushpan Jesuska sinchitallakirishpan chay mashintuta rimarka:

.14Chasna nishpan chay wañushkata

sirichishpa apahushkankunatakayllayashpan apik rirka. Chaypina

kuna. Chaypi Jesuska chay wañushkatarimarka:Musu, atariy.15Chasna nishkanllapi chay wañushka

musuka kawsarirka. Tiyarishpan kallarirkarimanata.kan musuta mamantana kurka.

16Chayta rikushpankuna tukuy chaypikahukkuna yapa mancharirkakuna.Yaya Diosta kushichishpa rimarkakuna:Tukuymanta ashwan atunmi kanki,

kay yachaykiwa rimak runatañukanchima kachamushkaykirayku.

7

158

d Rikuy kastellano Bibliapi Isaías 35.5-6, 61.1

Chaymanta rimarkakuna:Yaya Diosmi shamushka ñukanchi

nanpa nishpa.17Tukuy Judea allpapi kawsak

runakuna, chay Judeawa pakta kahuk

kuna Jesús chay wañushkatakawsachishkanta.

Bawtisak Juan Jesusmanta yachanayashpa runankunata

kacharka(Mt. 11.2-19)

18Bawtisak Juan apirishka kashpanrunankunaka kwintapayanahun Jesuspatukuy rurahushkankunata. Chaytayachashpan Juanka ishkay runankunatakayarka. 19Paykunata Jesusma kacharkatapunankunapa: ¿kanchi Yaya Diospa Kachanan Runakanki? Manapika ¿shuktachuchapashunchi? nishpa.

20Juanpa kachashkankunaka Jesusmapaktashpankuna payta tapurkakuna:Bawtisak Juan ñukanchita kachashka

kanta tapunanchipa: ¿Kanchuchapahushkanchi Yaya DiospaKachanan Runa kanki? Manapika¿shuktachu chapashunchi?

21

nata unkushka kahushkankunamantaparisinankunamantapas ampirka. Supayyaykushka runakunatapas aliyachirka.

aliyachirka alitana rikunankunapa.22

sha Juanpa runankunata rimarka:Juanta kwintak riychi tukuy

rikushkaykichita,tapas. Wiskukuna mushumantarikunahun.pas mushumanta purinahun.

ismuchik unkuyyukunapas ampirishkakanahun. Mana uyanata atipakkunapasmushumanta uyanahun.napas kuti kawsarinahun. Nima imayurunakuna Yaya Diospa suma alishiminta runakunata kishpichinanmantauyahunkuna.d 23Kushillami kankamaykanmi mana sakishpa katiwannishpa Jesuska Juanpa kachashkanrunankunata rimarka.

24Paykuna kutishkankunawashaJesuska chaypi kahukkunata Juanmantarimarka:Kankunaka chunlla chakishka allpama

rishpaykichi ¿imashna runatatarikunayarkankichi? ¿Shuk muspayuyayyu runatachu rikunayarkankichi?Mana chasnatachu rikuk rirkankichi.25¿Shuk suma churarishka runatachurikuk rirkankichi? Mana chasnatachurikuk rirkankichi. Suma churarishka

pimi kawsanahun. 26Chasna kashpan¿chi? ¿Yaya Diospa yachayninwa shukyachachiktachu rikunapa rirkankichi?Kankunata rimani, ari, chayraykumirirkankichi. Mana chasna runallatachurikunapa rirkankichi, Yaya Diospa

manta ashwan yachaktami rikunaparirkankichi. 27Chay Juanmanta kasnakillkarishka kan ñawpa Yaya Diosparimashkanka:

nata shiminita rimananpa. Paykamanarapas kanta kachahushpaynirunakunata kanmanta rimak rinkashunkunkunata alichashpankunaalita kanta kayanankunapanishpa.

28Ñukaka kankunata rimani,ñawpamanta pacha tukuy kay allpapi

7

159

kawsak runakunamanta Juanmi ashwansumakta Yaya Diospa shimintayachachik kan. Chasna Juan tukuyyachachikkunamanta ashwan yachakkashpanpas maykanmi Yaya Diospakamachishkan tukushpa paypa alikamachihushkanpi kawsan, manayachak kashpanpas chaymi Juanmantapasa kan.

29Juanpa yachachihushkantauyashpankuna achka runakuna *romanotukuymanta atun apurayku *impuestutakobrakkunapas yacharkakuna Yaya Dios

kanta. Chayrayku munarkakuna Juanpaykunata bawtisananpa. 30*kuna, Moisespa killkashkanta

nanpa. Chayrayku mana Juanmarirkakunachu bawtisarinankunapa.

31Chaypina Jesuska yachachishpallakatirka: Kankuna Yaya Diosta manakasunayak runakuna ¿imawashikankunata yachachinima? 32Kankunaka

shinami kankichi. Paykunaka shuk

hun: Ñukanchi kenata pukushpanchipasmana baylashkankichichu. Chaymantallakiypata takishpanchipas manawakashkankichichu nishpa. 33-34Chasnanima pita kasunayak wawakunashinakashpaykichi nima Bawtisak Juanta,nima ñukata kasunayashkankichichu.Juan mana tukuy runakunashina pantamikushpan nima *vinuta upyashpanrimankichi supay yaykushka kananta.Chaymanta ñukana Yaya DiospaKachashkan Runa shamushkani, upyani,mikuni. Ñukataka rimawankichi: Kankamikuysiki upyaysikimi kanki, mana alirurakkunapa, romano tukuymanta atunapurayku impuestuta kobrakkunapapasamigunmi kanki nishpa. 35Chasna

rimashpaykichipas ñukanchi YayaDiosta kasushpa tukuyta alillatarurahushpanchi rikuchinchimi paypasuma yachayninwa kahushkanchita.

Shuk fariseo Jesusta kayarka wasinpi mikuk rinanpa

36Chaymanta shuk *fariseo Simónshutiyu Jesusta kayarka wasinpi mikukrinanpa. Chay fariseopa wasinpi ñayaykushpan Jesuska mesa mayanpisiririrka mikunanpa, imashnamimikupayanahun chasna. 37Chay llaktapitiyarka shuk mana alita kawsak warmi.Chay warmika Jesús fariseopa wasinpipaktashkanta yachashpan payma rirka.Shuk yura rumimanta rurarishkabutillapi mishkinlla asnak perfumitaapashpan Jesusta kayllayarka. 38Jesuspawashanmanta kayllayashpan chakinparti kunkurishpan wakarka. Ñawinyakuwa chakinta ukuchishpanmayllarka. Chaymanta chukchanllawachakinta chakichishpan mucharka.Chaymantapas perfumita Jesuspachakinpi talirka.

39Chayta rikushpan Jesusta kayakfariseoka yuyarirka kay runa YayaDiospa yachayninwa yachachikkashpanka yachama karka kay warmikamana alita kawsak kananta. 40Jesuskafariseopa yuyayninta yachashpan nirka:Simón,

yani.Chaypi fariseoka aynirka:

, rimaway.41Jesuska rimarka:Ishkay runakuna kullkita patronta

liwirkakuna. Shuk liwirka pichkapachak kullkita, shukka liwirka pichkachunka kullkita. 42Chaymanta patronkatapushpan kutichinankunapa, manaatiparkakunanachu kutichinata. Manaatipashpankuna kutichinata, ishkantitapatronka rimarka: Liwiwashkaykichita

7

160

manana pagawankichinachu nishpa.

kankunamanta ¿maykanta ashwantapatronta yuyama? nishpa.

43Simonna aynirka:Ñuka yuyarini maykanmi ashwan

kullkita liwirka, chaymi ashwantapatronta yuyama.Jesusna rimarka:

.44Chasna nishpan chay warmita

rikushpan Simonta nirka:¿

hushkanta? Wasikipi yaykuhushpaynikanka mana yakuta kuwashkankichuchakinita mayllanaynipa. Kay warmikañawin yakuwa chakinita mayllapashka,chaywasha chukchanwa chakichipashka.45Kanka saludanakushpanchi manamuchawashkankichu. Kay warmikayaykushkaynimanta pacha chakinitamuchapashka. 46Kanka nima aseitetaumaynipi taliwashkankichu. Kaywarmika yapa suma mishkihlla asnakperfumita chakinipi talipashka. 47

rayku kanta rimani, payka yachan tukuyuchankunata llakichinaynita. Chayraykuyapa yuyawashpan chakinitamayllapashka. Kanka yuyarinkiuchillastu uchaynika nishpa. Chasna

mantalla llakichiy tukushkanki.Chayrayku mana yapa yuyawankichu.

48Chasna nishpan chay warmitanarimarka:Uchaykikunamanta llakichirishkami

kanki nishpa.49Chaypina Jesuswa pakta kayay

tukushka runakunaka paykunapuratapunakurkakuna:¿Pitaya kay runaka, uchankunamanta

chasna llakichinanpaka? ¿nachu tukunayan? nishpa.

50Jesuska chay warmita ashwanrimarkalla:

Kanmi tukuy shunkuykimanta pachakiriwashkanki. Chayrayku tukuyuchaykikunamanta llakichishkani.Kushilla wasikima riy nima pitamanchashpa.

Jesusta yanapakwarmikunamanta riman

8 1-2Chaymanta Jesuska achkallaktakunapi purirka, Yaya Diospa

suma ali shiminta yachachishpa YayaDiospa ali kamachinan kay allpapi ñakallarishkanmanta. Chay chunka ishkayakllashkan runankunaka paywa paktarirkakuna, chaymantapas shukwarmikuna. Chay warmikunatamimanara paywa purihushpankunaJesuska unkushka kahushkankunamantaampirka,pas aliyachirka.manta Maria, maykanmantami Jesuskakanchis supaykunata llukshichirka.3Shukka karka Kusapa warmin Juana.Chay Kusaka karka apu *wasinpi kamachik. Shukka karkaSusana. Chaymanta ashwan achkawarmikunapas Jesusta katirkakuna.Paykuna tukuy ima tiyapushkankunawaJesusta yanaparkakuna.

Jesuska tarpuk runamanta yuyachishpa yachachin(Mt. 13.1-9; Mk. 4.1-9)

4

Jesusma tantarimurkakuna. ChaypiJesuska paykunata yachachihushpankasna rimarka: 5 .Shuk runa llukshirka tarpunanpa arusmuyukunata wichashpa. Chasnatarpushpan shuk muyukunaka ñampipiurmarkakuna. Runakunaka awantapurishpankuna pulbuchirkakuna.Chaypina pishkukunana mikurkakuna.6Shuk muyukunaka llapcha allpasamantasapapi urmarkakuna, shuk ratu

7 8

161

tukyarirka.rayku llampu wañurkakuna. 7Shukmuyukunaka kasha kiwa chawpipiurmarkakuna. Chay kashawa paktawiñahushpan llampu tapashpanwañuchirka. 8Shuk muyukunaka sumaallpapi urmarkakuna. Chay muyukawiñashpankuna achkata muyuyarka.Shuk muyumantalla shuk pachakmuyustukuna mirarka.Chasna nishpan Jesuska sinchita

rimarka: Kay yachachishkaynita alitauyashpa yachakuychi.

Jesuska yachachishkanta runankunata asirtachirka(Mt. 13.10-23; Mk. 4.10-20)

9Chayta uyashpankuna runankunakaJesusta tapurkakuna:Chay yachachishkaykika ¿ima

ninayantaya?10Chaypi Jesuska paykunata aynirka:Kankunallata Yaya Dios yachachihun

nima pi yachashkanta, imashnamipaypa ali kamachinanka kay allpapi.Shukkunatami yachachini chasna manayapa asirtaypa yachachinakunawa.

chu.kakunachu imaraykumi chayta ruraninishpa.

11Chaymanta rimarka:Chay yachachishkaynika kasnami

ninayan: Muyuka ninayanmi YayaDiospa shimin. 12Muyu ñampipiurmashkaka ninayanmi: Shuk runakunaYaya Diospa shiminta uyanahun alita.Chaymanta supayka shamushpan chayYaya Diospa shimin uyashkankunatakunkachin.hunchu kishpishka kanankunapa.

13Muyu samantasapapi urmashkakaninayanmi: Shuk runakuna Yaya Diospashiminta kushilla uyanahun. Chaymuyukunaka wiñarishpan mana

sumakta ankuyashkachu kanahun.Chasnashinami chay runakunaka shukratulla Yaya Diosta kushilla katinahun.Chaymanta ima kamanakunapaspaykunata Yaya Diosmanta anchuchinmanana payta kasunankunapa.

14Muyukuna kashasapapi urmashkakaninayanmi: Shuk runakuna Yaya Diospashiminta munashpankunapas mana

kunata.kunapa munashkankunallata yuyarishpamusparinahun. Yuyarinahun kaymundupi imankuna tiyashkankunallata,kullkillata munashpa, imankunatamirachinayashpa, chaymanta paykunakikinllata kushichinankunapayuyarishpa kawsanahun.naka tarpu mana muyuyakshinakashpankuna Yaya Diospa shimintakunkarinahun.

15Shuk muyukuna,kaka ninayanmi: Shuk runakuna aliyuyaywa Yaya Diospa shimintashunkunkunapi wakaychanahun.Chaymantapas mana sampayashpakasushpankuna alikunata yuyarishparurashpa kawsanahun.

Jesuska lamparinmanta yuyachishpa yachachin

(Mk. 4.21-25)16Nima pi lamparinta apichishpan

shitik awarishka tasawa tapamachu,nima kawitu ukuma tiyachimachu.

kunata punchayachinanpa. 17

nika lamparinshina punchayachinrunakunata.

kuna.18

nita. Maykanmi alita uyashpan Yaya

8

162

Diospa shiminta kasun, payka ashwansuma yuyaytami kuy tukunka.Maykanmi Yaya Diospa shimintauyashpan mana kasunayanchu, paykauchillastu uyashkankunatapaskunkachiy tukunka.

Jesuspa ayllunkuna paywa kwintanapa shamurkakuna(Mt. 12.46-50; Mk. 3.31-35)

19Chaymanta Jesuspa mamanwawkinkunapas paktamurkakuna paypakahushkanpi. Yapa achka runakunachaypi kahushkankunarayku manaatiparkakunachu kayllayanata. 20ChaypiJesusta rimarkakuna:

nami kanchapi, kanta chapahunkunakwintanankunapa.

21Chasna rimashpankuna Jesuskaaynirka:Yaya Diospa shiminta uyashpa

kunashina kanahun.

Jesuska sinchi wayrata sinchi ulasta kasillayachirka

(Mt. 8.23-27; Mk. 4.35-41)22Shuk puncha Jesuska runankunata

rimarka:.

kakuna. 23ChimpahushkankunapiJesuska puñushpa rihurka. Chaypisinchi wayra shamurka, atun ulaskunashayarirkakuna kucha tapakta.napi yakuka untarihushpan,yahurkakuna. 24Chaypina runankunayapa mancharishpankuna Jesustalikchachishpankuna rimarkakuna:¡Yachachik, ñami tikrahunchi!Chaypi Jesuska likcharishpan

wayrata, atun ulasta sinchi shimiwarimarka:¡Kasillayay wayra! ¡Kasillayay ulas!

Chasna rimashkanllawa pasarirkawayraka, ulaskunapas,kanachu. 25Chasna pasachishkanwashaJesuska runankunata rimarka:¿Ñukawa kahushpaykichitatachu

mancharinkichi? Sinchikuychi ñukapi.Chasna uyashpankuna runankunaka

yapa mancharishpa tapunakurkakunapaykunapura:¿Pishi kay runaka? Rimashkanllawa

hun.

Jesuska supayyashkarunata ampirka

(Mt. 8.28-34; Mk. 5.1-20)26Jesuska runankunawa pakta chay

kuchata chimpashpankuna *Gerasaallpama paktarkakuna. Gerasa karkaGalilea allpa chimpapi. 27

kuna Jesuska botimanta allpamasikahushpan tinkunakurka chayllaktamanta shuk supayyashka runawa.Chay runaka llatan kawsapayan. Manawasipi kawsapayanchu,

yan.28-29Jesuska chay supayyashka runata

rikushpan paypi kahuk supayta rimarka:Llukshiy kay runamanta nishpa.Chasnallapi chay runaka Jesuspa

puntanpi kunkurik shamurka, sinchitakaparishpan nirka:¡

Diospa Wawan Jesús! ¿imaraykutañukama shamushkanki? Kanta tapuniamara kastigawayrachu.Unaymanta pacha chay runaka achka

supaykunawa kawsapayan. Runakuna

nawa sumakta watashpankunapas

kuna kadenata pitishpan mitikupayannima runa tiyashkama.

30Chaypina Jesuska tapurka:

8

163

¿Ima shutita kanki?Supayyashka kashpan kasna aynirka:Shutinika kanmi Warankakuna

nishpa.Yapa achka supaykuna paypi

kashkankunarayku chasna aynirka.31Chay uras chay supaykunaka

Jesusta tapurkakuna:

manchaypa uchkuma, maypimitaparishka kashunchi.

32Chay urkupi achka kuchikunamikuhlla kahurkakuna. Supaykunakatapurkakuna:Ñukanchita kachay kawsananchipa

chay kuchikunapi., yaykuychi kawsanaykichipa

nishpa rimarka Jesuska.33Chaypina chay supaykunaka chay

pina kawsanankunapa.naka kunkaymanta tukuy waykumakallpashpankuna pultyarishpa yakumaurmarkakuna. Chaypina tukuychinkarirkakuna.

34

rirkakuna.kuna tukuy wasikunapi rimak rinankunapa.35Chaypina runakunaka shamurkakunarikunankunapa shutipachu kuchikunachinkarishkakuna manachu nishpa. Jesúskahushkanpi paktashpankuna chay runa,

kuna, suma churarishka, ali yuyaywanaJesuspa kuchunpi tiyahukta tarirkakuna.

kuna. ¿Imanachishkashi kay runata?nishpa yuyarirkakuna. 36Chay Jesuspa

kuna,manta ampirishka. 37Chaymanta tukuy

rishpankuna Jesusta rimak shamurkakuna:.

Chasna nishpankuna Jesuska botipiuraykushpan runankunawa paktakutirka.

38-39Chasna rihushpankuna chayampirishka runaka Jesuswa rinayarka.Ñukapas rinayani kanwa nishpa

rimarka.Jesuska mana munashpan nirka:Llaktaykima kutiy rimak rinaykipa

imashnami Yaya Dioska kanta ampishkanishpa.Chasna rimashpan chay runaka

llaktanma kutishpan tukuy runakunatakwintak rirka Jesuska ñamiampiwashka nishpa.

Jesuska Jairopa wawanta kawsachirka, shuk unkushka

warmita ampirka(Mt. 9.18-26; Mk. 5.21-43)

40Jesuska *Gerasa allpamanta kuchachimpama kutirka. Chaypi paktashpanachka runakuna payta chapahurkakunakushikushpa tinkunankunapa.yuyaywa payta kayarkakuna.

41Chaypi tantarina wasipi shukkamachik Jairo shutiyu Jesustakayllayak shamurka. Chay Jairopashuklla warmi wawan chunka ishkaywatayu wañuhurka. Chay runakaJesuspa puntanpi kunkurik shamurka.Chaypi rimarka:Yachachik, kanta tapuni wasinima

rinaykipa. 42Shuklla warmi wawayni ñawañuhun.Jesuska Jairowa pakta rihushpan

achka runakuna tankanakushpa

kuna. 43Chay runakunapa chawpinpishuk unkushka warmipas rihurka.Chunka ishkay watata paymanta tukuyuras yawarka urmapayan. Nima piatipapayanchu chay warmita ampinata.

nata pagashpan. 44Chay warmika

8

164

Jesuspa washanmanta kayllayashpanchurarishkan shimi puntata llankarka.Chasna llankashkanllapi yawarninurmahushkaka pitirirka. 45ChaypiJesuska rimarka:¿Pitaya llankawashka?Karan shuk rimarka:Ñukaka kanta mana llankashkanichu.Chaypi Pedroka rimarka:Yaya Jesús, kay tukuy runakuna

nami kanta llankashkakuna. ¿taya tapunki ñukanchita pitallankawashka nishpa?

46Chasna aynishpankuna Jesuskarimarka:Musyani yachayniwa ampishkaynita.

Chayrayku yachani, maykanmillankawashka chaytami ampishkani.

47Chaymanta chay ampirishkawarmika Jesús ña yachashka nishpanchukchurishpa kayllayak shamurka.Jesuspa puntanpi kunkurik shamushpantukuypa uyashkanpi rimarka:Yapa unkushka kashpaynimi

churarishkaykita llankashkani. Chayllankashkaynillawami ampirishkani.

48Chaypi Jesuska rimarka:Panini, ñuka kanta ampinaynita

yuyarishpa ñukama shamushkaykiraykuñami ampirishka kanki. Kushilla riy.

.49Jesús chasna rimahushkanllapira chay

tantarina wasipi kamachik Jairopa shukrunan wasinmanta payta rimak shamurka:Ña wawaykika wañushka.

yankamanta pushamuychu kayyachachikta.

50Chayta uyashpan Jesuska Jairotarimarka:

. Ñukallapisinchikuy. Chasna ñukapi sinchikushpaykiwawaykika kishpichiy tukunka.

51Wasinpi paktashpankuna Jesuska

napa. Pedro, Juan, *Santiago, chaywawapa yayankuna, paykunalla paywapakta yaykurkakuna. 52

kata rikunapa shamuhukkunaka

kakuna. Paykunata Jesuska rimarka:. Kay warmi

wawaka manami wañushkachu,puñuhunmi nishpa.

53Shutipa wañushka kashkatayachashpankuna Jesusta asichirkakuna.54Jesuska chay wawapa kwartunpiyaykushpan wañushkata makinmantaapishpan sinchita rimarka:Shipas, atariy.55Chasna rimashkanllapi chay

wañushka shipaska kawsarishpaatarimurka. Chaypina Jesuska rimarka:Karaychi.56Chayta rikushpankuna chay

shipaspa yayan mamanpas yapakushikurkakuna. Chaypina Jesuskapaykunata rimarka:

wawaykichita wañushkanmantakawsachishkaynita nishpa.

Jesuska chunka ishkay akllashkan runankunata kacharka Yaya Dios

ña runakunata kamachinata kallarihushkanmanta yachachinankunapa

(Mt. 10.5-15; Mk. 6.7-13)

9 1Shuk puncha Jesuska chay chunkaishkay runankunata tantachishpan

namanta supaykunata llukshichinata,unkushkakunatapas ampinata.2Chaymanta paykunata rimarka:Yachachik riychi Yaya Diospa ali

manta. Unkushkakunatapas ampinkichi.3Kachahushkanpi rimarka:Rihushpaykichi ama apankichichu

nima tulata, nima bulsaykichita, nima

8 9

165

mikunaykichita, nima kullkikichita.Shuk churarishkaykichillawa riychi.4Shuk wasipi yaykushpaykichika chaywasillapi kipariychi shuk llaktamarinaykichikama. 5

paykichi chay runakuna Yaya Diospashiminta mana uyanayashpankunakakankunata mana kayankakunachuwasinkunapi. Chasna rurashpankunakachay llaktamanta llukshiychi kasnanishpa: Yaya Dios kankunatakakastigankami, paypa shiminta manauyanayashkaykichirayku. Chasnarimaychi yachanankunapa imamantamikastigay tukunkakuna.

6Jesús chasna rimashpan chayrunankunaka llukshirkakuna. Tukuyllaktakunama rishpankuna Yaya Diospa

nata kishpichinanmanta yachachishpa,

kuna.

Apu Herodes yachanayarkapimi kan Jesuska

(Mt. 14.1-12; Mk. 6.14-16)7 *

allpapi kamachik kashpan tukuyimashnami Jesús rurahushkantauyashpan mana yacharkachu imatamiyuyarinka. Shukkunaka Jesusmantarimarkakuna: Chay Jesuska BawtisakJuanchari, wañushkanmanta kutikawsarimushka. 8

kuna: Chay runaka ñawpa Yaya Diospayachayninwa yachachik Eliaschari,maykanmi kuti shamunan karkaKishpichikka manara shamuhushpan.Shukkunaka rimarkakuna: Shuk ñawpa

namantachari kawsarimushka.9 : Ñuka kikinmi

kunapa. ¿Paychu kawsarimushka?¿Pishi kan chay runaka? Paymanta

runakunaka kwintawanahun achkaalikunata rurashkanta nishpa.Chayrayku yapa Jesusta rikunayarka.

Jesuska pichka waranka runakunata kararka

(Mt. 14.13-21; Mk. 6.30-44;Jn. 6.1-14)

10Kutimushpankuna chay chunkaishkay Jesuspa *apostolninkunaka paytakwintak shamurkakuna imatamirurashkakuna.llata pushashpa rirka samanankunapanima pi kawsahushkama Betsaida llaktakuchupi. 11Chayta yachashpankunaachka runakuna Jesusta katirkakuna.Katihushkakunata Jesuska kushillakayashpan yachachirka Yaya Diospa ali

manta. Chaymantapas tukuy chaypiunkuywa kahushkakunata ampirka.

12Ña chishiyahushpan chay chunka

pankuna rimarkakuna:Kachay kay achka runakunata, kay

kuna puñunankunata mikunankunatamaskak rinankunapa. Kaypika manaminima shuk runa kawsanchu.

13Chaypi Jesuska aynirka:Kankuna karaychi kay runakunata.Paykunaka aynirkakuna:Pichka panstu, ishkay challwastulla

tiyan ñukanchipaka. Mana kaystullaka

kuka. ¿Rantik rinchimachu ashwanta?14Chaypi karkakuna pichka waranka

parti runakuna.Chaymanta Jesuska runankunata nirka:Paykunata rimaychi tiyarinankunapa,

karan shuk muntun pichka chunkapichka chunka.

15

nata chasna tiyachirkakuna.

9

166

16Chaypina Jesuska chay pichka pantaishkay challwatapas apishpan silumarikushpan Yayan Diosta agradesirka.

paki paki rurashpan runankunata kurkachay runakunata karanankunapa.

17Tukuy saksakta mikurkakuna.Chaywasha puchurishkankunatatantashpankuna chunka ishkay tasatauntachirkakuna.

Pedro Jesusta Yaya Diospa Kachashkan Kishpichikmi kanki

nishpa rimarka(Mt. 16.13-28; Mk. 8.27-9.1)

18Shuk puncha Jesuska chunllakahushkapi Yayan Diosta mañarka.

kuna. Chaypina paykunata tapurka:Runakuna kwintahushpankuna ¿pimi

kani ninahuntaya? nishpa.19Chaypi paykunaka aynirkakuna:Shukkunaka ninahunmi Bawtisak

Juanchari wañushkanmantakawsarishka kanaykita. Shukkunakaninahunmi, Yaya Diospa yachayninwañawpa yachachik Eliaschari kanaykita,maykanmi kuti shamunan karka.

, shukñawpa Yaya Diospa yachayninwayachachikchari wañushkanmantakawsarishka kanaykita.

20Chaypi Jesuska paykunatanatapurka:Kankunaka ¿

chi?Chayllapi Pedroka aynirka:Kanmi kanki Yaya Diospa Kachashkan

Kishpichik.21Pedro chasna nishpan Jesuska

paykunata rimarka:Nima pita chayta rimankichirachu.22Chaymantapas rimarka:Ñuka Yaya Diospa Kachashkan

Runaka achkata parisinayni tiyan.

Ñukanchita kamachik israel masinchirukukuna, *saserdotekunapa apunkuna,

kuna.mantami Yaya Dioska kawsachiwanka.

23Chaymanta tukuy payta katihukrunakunatana rimarka:Kankuna katiwanayashpaykichika ama

nachu. Chiknik runakuna kankunatapiñarishpa wañuchinayahushpankunapaskaran puncha ñukallata mana sakishpakatiwaychi. 24Maykanmi wañuytamanchashpan sakiwan, manana atipanchuñukawa wiñaypa kawsanata. Maykanmimana sakishpa katiwahushpan chikninatawañuytapas parisin, chayka wiñaypamiYaya Dioswa kawsanka. 25¿Imata valinshuk runa tukuy kay mundupi tiyashkataapinanpa? Tukuy chaykunaka manayanapanchu wiñaypa ñukawa kawsananpa.26Chasnallatata maykanmi runakunapapuntanpi pinkan ñukata katiwahushkantarimanata, shiminitapas yachachinata, chayrunataka ñukapas, kay allpamakutimuhushpayni rimasha mana ñukapakananta. Chay punchaka ñuka Yaya DiospaKachashkan Runaka shamusha punchahllarikurishpa, paypa atun yachayninwa paypa*angelkunawa pakta. 27 .Shuk kankunamanta kaypi kahukkunakamanara wañuhushpaykichira Yaya Dioskay allpapi kamachihushkantarikunkichimi.

Jesuska suma chuyahllarikunayu tukurka

(Mt. 17.1-8; Mk. 9.2-8)28

sha Jesuska Pedrota, Juanta, *tapas pushashpan shuk urku awamasikarka Yayan Diosta mañananpa.29

murka, intishina punchayachirka.

9

167

Churarishkanpas yura chuyahllasintihukshina rikurirka. 30Chaypinaishkay runakuna rikurik shamurkakunaJesuswa kwintanankunapa. Chaykunakakarkakunami ñawpa yachachikkunaMoisés Eliaspas. 31

kan suma chuyahlla kahushka chawpipirikurishpankuna kwintahurkakunaimashnami Jesuska Yaya Diospamunashkanta paktachishpa Jerusalenpiwañunka nishpa. 32Pedro paywakahukkunapas yapa puñunayaywa

kuna. Chaypi Jesús suma chuyahllakahushkata rikurkakuna, chay ishkay

kunata rikurkakuna. 33Chay ishkay

nata rikushpan mancharishpa rimarka:Yachachik, alitami kaypi kahunchi.

Ruranchima kimsa tampustuta, shuktakanrayku, shukta Moisesrayku, shuktaEliasrayku nishpa.Payka mana alita yuyarishpan chasna

rimarka.34Chasna rimahushkanllapi puyuka

kuna.kuna mancharirkakuna. 35Chay puyuukumanta uyarkakuna Yaya Diosparimahushkanta:Kaymi kan Wawaynika. Paytami

akllashkani kankunama kachanaynipa.Payllata kasuychi.

36Chasna rimashkanwashalla Jesustasapallan kahukta rikurkakuna. Chaymantapaykunaka nima pita rimarkakunarachumaykantami rikushkakuna.

Jesuska supayunkuchishka wawata ampirka

(Mt. 17.14-21; Mk. 9.14-29)37

muhushpankuna achka runakuna

Jesusta tinkuk rirkakuna. 38Chaypikahukkunapa chawpinkunamanta shukrunaka sinchita rimashpan tapurka:Yachachik,

naykipa wawaynita. Payka shukllawawaynimi. 39Paypi shuk supayyaykushpan kunkaymanta kaparichin.Payta chukchuchin,manta llukshinankama.nata parisichin, wawaynita manasakinayanchu. 40Runaykikunataka ñami

napa wawaynimanta. Chasnatapushpaynipas mana atipashkakunachullukshichinata.

41Chaypi Jesuska aynirka:Mana ali yuyayyu runakuna,

kankunaka manami sinchikunkichichuñukapi. ¿Ima uraskamanatayakankunata yachachishpalla kiparisha?Chaymanta wawapa yayanta rimarka:Wawaykita apamuy ñukama nishpa.42Chay wawaka kayllayahushpan

supayka allpama urmachishpan yapakuchpachirka. Chaypi Jesuska supaytasinchi shimiwa kamachirka llukshinanpachay wawamanta. Chasna chay wawataampirka. Ña ampishpan yayanta kurka.43Tukuy chaypi kahukkunaka yapakushikurkakuna, Yaya Diospa suma atunyachaywa rurashkanta rikushpankuna.

Jesuska kutikashka rimarka wañunanmanta

(Mt. 17.22-23; Mk. 9.30-32)Chasna kushikushpankuna Jesús

kuna payka runankunata rimarka:44

chipi wakaychaychi. Ñuka Yaya DiospaKachashkan Runa kashpaynipas

kuna parisichishpa wañuchiwankakuna.45

runankunaka mana asirtarkakunachu

9

168

chasna pasananta. ¿Imatashi chasnanishka? nishpa yuyarirkakuna. YayaDios yuyayninkunata tapachirka, chayJesuspa yachachishkanta manaraasirtanankunapa.kuna Jesusta tapunata rimashkanmanta.

Jesuska yachachin maykanmi tukuymanta ashwan yachayyu kan

(Mt. 18.1-5; Mk. 9.33-40)46Chaymanta Jesuspa runankunaka

paykunapura rimanakurkakuna, pishiashwan yachayyu kan paykunamantanishpa.

47Jesuska yuyarihushkankunatayachashpan shuk wawata makinmantaapishpan paypa kuchunpi shayachirka.48Chaypi runankunata rimarka:Maykanmi yuyawashpan shuk

wawata yuyashpan wasinpi yaykuchin,chayka ñukatami yaykuchiwan.Maykanmi ñukata yaykuchiwan, paymikachawak Yayayni Diostapas yaykuchin.

manta ashwan mana valikshina kan,paymi yapa valik kan.

49Chaymanta Juanka rimarka:Yachachik, shuk runata rikushkanchi

hukta, Jesús atipachiwashpan kantakamachini llukshiy nishpa. Payka manañukanchiwa purikchu kan. Chayraykurimarkanchi ama chasna rurankichunishpa.

50Chaypina Jesuska payta rimarka:.

Maykanmi kankunata mana chikninchu,chayka kankunata sumakta yanapahun.

Jesuska mana munarkachu samaritano runakunata kastiganata

51Chaypina Jesús siluma kutinanpunchakuna ña paktarihushpan paykanima imata manchashpan Jerusalenmarirka. 52*

kuna Jesuska ishkay runankunatakacharka shuk llaktama wasitamaskanankunapa,napa. 53

nachu, Jerusalenma rihushkanrayku.54Jesuspa runankunaka *Santiago

Juanpas chayta rikushpankunanirkakuna:Yachachik ¿

chipa silumanta nina urmananpa kay

nanpa?55Chasna nishpankuna Jesuska

tikrarishpan chay ishkantita piñashparimarka:Kankunaka mana yachankichichu

imashnami shunkuykichika kanahun.

nata wañuchinaynipa, ashwankishpichinaynipami shamushkani.

56Chaymanta shuk llaktamanarirkakuna.

Jesuska shuk runakunatarimarka imashnami payta

katinankuna tiyan(Mt. 8.19-22)

57Ñampita rihushkankunapi shuk runakayllayashpan Jesusta rimarka:Maytapas rishpayki kanta katinayani

nishpa.58Chaypi Jesuska aynirka:¿

wanki? Kankunata rimani,napa tiyan uchkunkunaka, maypimikawsanahun. Pishkukunapapas tiyanwasinstukunaka, maypimi samanahun.Ñuka Yaya Diospa KachashkanRunapaka mana nima ima tiyawanchumaypimi samasha.

59Chaymanta shuk runata Jesuskarimarka:Ñukata katiway.Payka aynirka:

9

169

Yachachik, chapawankira yayayni

kama. Chaywasha shuti kanwa risha.60Chayta rimashpan Jesuska aynirka:

yakkunaka wañushkakunashina

kunataka urku uchkupi churashpatapanahuchun. Kanka runakunata

nan kay allpapi ña kallarishkanmantanishpa.

61Chaymanta shuk runaka Jesustarimarka:Yachachik, ñukapas kanta katinayani.

Chapawankira aylluynikunata rimakrishara kanwa rinaynita.

62Chasna nishpan Jesuska aynirka:Shuk runa kanuwanpi kawishpa

rihushpanka manami washanmarikushpa rinmachu. Chasna rihumaka,shuk ratu kaspipi takarishpan tikrama.Chasnallatatami shuk runa ñukatakatiwahukka tukuy shunkunmantapacha munashpa katiwanan tiyan.

paykika chasnaka manami valinkichuYaya Diospa ali kamachihushkanpikawsanaykipa.

Jesuska kanchis chunka runakunata kacharka

10 1

sha Jesuska yuyarirka achkallaktakunama rinata. Manarapasrihushpan kanchis chunka runakunataakllashpan kacharka paymanta puntirurinankunapa. Ishkay ishkayta kacharkarunakunata yachachinankunapa.2Kachahushpan rimarka: Rikuychi, shukatun chakrapi tarpu muyukunapukushka kashpanka achka runakunatamunanchi utkalla pallanankunapa,mana ismunanpa. Chasnallatata achkakay allpapi kawsak runakuna Yaya

kuna. Chasna kashpanpas mana achkayachachikkuna tiyanchu. ChayraykuYaya Diosta mañaychi kachananpa

nata. 3Kunan riychi. Kankunatakachahuni obeha wawakunatashinapumakuna chawpipi.napi purishpaykichi runakunakakankunata chikninkakuna. Chayraykuñukapi sinchikuychi. 4Rihushkaykichipiama apaychichu bulsata, kullkita, nima

nata.

naykichipa.5Shuk wasipi yaykushpaykichi chay

wasipi kahushkakunata puntirurimankichi Yaya Dios kankunatayanapachun wiñaypata kushillakawsanaykichipa nishpa. 6Chasnakushilla kawsanata munashpankunakaYaya Dios chay rimashkaykichitapaykunarayku paktachinkami. Mana

rayku mana paktachinkachu. 7Maykanwasipimi kankunata kayanahun, chaywasillapi kipariychi.riychichu shuk wasipi shuk wasipi.Imatachari karanahun upyachinahun,chayta mikuychi upyaychi. Shuktarawak runaka munanmi pagaytukunata. Paykunaka chay mikunawamikankunata paganahun, Yaya Diospashiminta yachachishkaykichirayku.8Shuk llaktapi paktashpaykichi shukrunakunapas kankunata kayankakuna.

naka mikuychilla. 9Chaypi unkushkakahukkunata ampiychi.paykichi rimaychi ñami kallarihun YayaDiospa ali kamachinanka kay allpapinishpa.

10Shuk llaktapi paktashpaykichi chaypikawsak runakuna kankunata mana

9 10

170

yaykuchinayashpankunaka kanchamallukshishpaykichi rimankichi: 11Yaya Dioskankunata kastigankami, paypa shimintamana uyanayashkaykichirayku.

pas kay rimananchita alita uyaychi ñamikallarihun Yaya Diospa ali kamachinankakay allpapi nishpa. 12Kankunata rimani,Yaya Dios shuk puncha sinchita kastiganantiyan chay llaktapi kawsak runakunata.Ñawpa Sodoma llaktapi millaypata rurakrunakunamanta pasatami Yaya Dioskapaykunata kastiganka.

Jesuska mana kasunayak runakunata rimarka

(Mt. 11.20-24)13Jesuska rimashpalla katirka:

kankuna Korasín llaktapi kawsakrunakuna.kawsak runakuna. ¡Imashna kastigushikankunarayku kanka! Kankunawa

nata rurashpaynipas kankunaka YayaDiosta mana kasunayashkankichichu. ChayYaya Diospa mana akllashkan Tiro llaktapi,Sidón llaktapi kawsakkuna rikunahumakarka atun yachaywa rurashkaynikunata,Yaya Diosta kasunahuma karka. Chayurasllapi paykunaka yapa pinkaywallakirishpankuna wakanahuma karka,

kuna alitana ruranankunapa. 14YayaDioska kastiganan punchapi Tiro, Sidónllaktakunapi kawsak runakunamantakankuna Korasín, Betsaida llaktakunapikawsak runakunata ashwan sinchitakastiganka. 15Kankuna Kapernaum llaktapikawsak runakuna ¿chi Yaya Dios ñukanchita siluma pushankanishpa? Mana chasnachu. Nina manawañukmami rinaykichi tiyan, ñukata manakiriwashkaykichirayku.

16Chaymanta Jesuska kachananrunankunata kutikashka rimarka:

Maykanpas kankunata uyashpankunakañukatapas uyawanahun. Maykanpasrimahushkaykichita mana uyanayanchu,ñukatapas mana uyanayawanchu.Chasnallatata ñukata mana kasunayakrunaka kachamuwashka Yaya Diostapasmana kasunchu nishpa.

Chay kanchis chunka ishkay Jesuspa kachashkan runankuna

kutirkakuna17Chaymanta chay kanchis chunka

ishkay Jesuspa kachashkan runankunaachka llaktakunapi yachachishpapurirkakuna. Chaypina yapa kushillakutishpankuna Jesusta kwintarkakuna:Yaya Jesús, kan ñukanchita

napas ñukanchita kasushpankunarunakunamanta llukshishkakuna.

18

pankuna Jesuska rimarka:,

nimi supaykunata winsishkankichi.

napa atun apunkunata rayushinasilumanta urmahushkata. 19Chaysupaykuna machakuya uputintisulimanwa waklichikshina kankunatashunkuykichipi waklichinayanahun.Ñuka kankunata atipachishkani tukuysupaykunata winsinaykichipa,kankunata mana imanachinankunapa.20

chirayku. Kankunata rimani, ashwantakushikuychi shutikichika silupikillkarishka kashkankunarayku wiñaypaYaya Dioswa kawsanaykichipa.

Yaya Diospa Espíritun Jesusta kushichirka

(Mt. 11.25-27, 13.16-17)21

pan Yaya Diospa Espíritun Jesusta

10

171

sumakta kushichirka. Chaypina YayanDiosta rimarka: Yayayni, yapa alimikanki.pas kamachikmi kanki. Kushikunimimana yachakchu kani nishpa yuyarik

kaykirayku. Chay yachak kanankunata

kankichu yachaykita. , kankikin munashkaykirayku chasnarurashkanki.

22Yayanta chasna mañashkanwasharunankunata rimarka: Yayaynimi

naynipa. Payllami ñukata alita riksiwan.

chi. Chaymantapas Yaya Diospa Wawankashpayni ñukallami payta alita riksiniimashnami kan. Maykankunallatamiñuka riksichini, paykunallami YayayniDiosta riksinkakuna.

23

pan rimarka:shina rurahushkaynita rikukkuna,yachachihushkaynita uyakkunapas.24Kankunata rimani, ñawpa Yaya Diospayachayninwa yachachikkuna, achka apu

kakuna,kuna.pankunara mana uyawashpankunarawañurkakuna.

Jesuska ali yanapak samaritano runamanta yuyachishpa yachachin(Mt. 19.16, 22.35-40; Mk. 12.28-34)

25Chaymanta shuk puncha Moisespakillkashkanta shuk yachachikka Jesustakayllayashpan tapurka:Yachachik ¿imata rurashpaynita

atipaynima Yaya Dioswa silupi wiñaypakawsanata?

26Jesuska aynirka:

kanpi ¿imatata ruranaykipa riman?

27Chay runaka aynirka:Tukuy shunkuykimanta pacha

Yayayki Diosta sumakta yuyashpa,sumakta munashpa kawsanayki tiyan.Payta yuyahushpaykika alikunatayuyarishpa rurashpa kawsanayki tiyan.Chaymantapas runa masikikunatayuyay kan kikitashina nishpa.

28Chaypina Jesuska aynirka:. Tukuy

rimawashkaykita rurashpaykika YayaDioswa silupi wiñaypa kawsak rinkimi.

29Chay yachachikka runa masintamana yuyahushpanpas yuyanatamunakshina tukushpan Jesustanatapurka:¿Maykan runataya kan runa masinika

payta yuyanaynipa?30Chaypina Jesuska yuyayninmanta

shuk kwintuwa yuyachishpa aynirka:Shuk runa Jerusalén llaktamanta

Jerikó llaktama rirka. Ñampipi

kuna.

tapas. Kaspiwa waktashpankunalismayachishpa wañushkatashinasakimurkakuna.

31Chay uraslla shuk *saserdoteshamuhurka chay ñampillatata.Rikuhushpan chay makashka runawañuhukta, mana yanapanayashpankarullata pasarka. 32Chaymanta *YayaDiospa wasinpi saserdoteta shukyanapak pasarka chay ñampillatata. Payñawpa kawsak Levipa miraymantakarka. Wañushkatashina rikushpankarullata pasarka. 33Chaymanta*Samariamanta runa shamurka chayñampillatata. Chay lismayashkatarikuhushpan yapa llakichirka. 34

yashpan chay runata, uchillastu *vinuta

kankunata kakurka ampirinanpa.Chaymanta llachapawa wankupurka.

10

172

burrun awapi. Shuk puñuna wasimapushashpan sirichik rirka kuyrananpa.35Kayantima chay Samariamanta runashuk llaktama rihushpan wasi amutakullkita pagashpan rimarka: Kuyrapankikay unkushka runata. Kay kullki

kika kutimushpayni kutichishkaykinishpa.

36Chaypina Jesuska chay yachachiktatapurka:Kunanka yuyariy.

namanta ¿maykanta chay shuwakunalismayachishkata yuyak runa karka?

37Chaypina chay runaka aynirka:Chay llakichishpan yanapak runami

makarishka runata sumakta yuyarka.Chasna aynishpan Jesuska rimarka:Kanpas chay yanapak runashina tukuy

runa masikikunata yanapashpa kawsay.

Jesuska Martapa Mariapa wasinpi yaykushpan yachachirka

38Jesús runankunawa ñampitarihushpan shuk uchillastu llaktapipaktarka. Chaypi shuk warmi Martashutiyu Jesusta kushikushpa wasinpiyaykuchirka.

39Martapa tiyarka shuk ñañan Mariashutiyu. Mariaka Jesuspa chakinkuchupi tiyahurka yachachihushkantauyananpa. 40Chaykama Martakamikunata yanuhurka Jesusta karananpa.

.Chaypina Martaka Jesusta rimarka:Yachachik ¿manachu llakichiwanki?

Ñañaynika sakishka tukuyta sapallayniruranaynipa. Rimay payta yanapakshamuwananpa.

41Chasna nishpan Jesuska aynirka:Marta, Marta, musparishpa kahunki

chay tukuy imakunata ruranaykipa.42Tarawanaykimanta ashwan ali kama,yachachihushkaynita yachakunaykipa.

Mariaka alita yachakuhun. Manamunanichu yachakuhushkantasakinanpa. Kay yachakuhushkantakanima pi kichunkachu.

Jesuska yachachin imashnami Yaya Diosta mañashunchi(Mt. 6.9-15, 7.7-11)

11 1Shuk puncha Jesuska YayanDiosta mañahurka. Mañanata

tukuchishpan shuk runan kayllayashparimarka:Yaya Jesús, ñukanchitapas yachachiy

Yaya Diosta mañanata imashnamiBawtisak Juanka runankunatayachachirka.

2Chasna tapushpan Jesuska rimarka:Mañahushpaykichi kasna ninkichi:Yaya Dios,

chika.Yanapay tukuy runakuna kanta

napa.Kay allpata ali kamachinaykita

ruray.3 Karan puncha ñukanchita kuy

mikunanchita.4 Yaya Dios, ñukanchita llakichiy

manta.pas runa masinchikunatallakichinchi tukuy ñukanchita

manta.

pantachichisha nishpa sinchitakamashpan mana alikunatarurananchipa,

pakunamanta.5

pan shuk yachachinata rimarka:.

kayki amigu tiyashpanka chawpi tutapiwasinma tapuk rinkima: Wawkinistu,

10 11

173

shuk uchillastu mikunaykita kuway.6Kunalla shuk wawki karumantawasinipi paktamushka.chu mikunaynika karanaynipa. 7Paykawasin ukumanta rimama:waychu. Punkuka sumaktamitaparishka.kunami ñukawa. Mana atipanichu nimaimata kanta kunata.

8Kankunata rimani: Yuyashkanamigun kashpantata mana kushpanka¿manachu atarishpan kuma maykantamimunahun mana ashwanta killachiytukunanpa?

9Chayta yuyachishpa rimani,kaykichita tapuychi Yaya Diosta, paykakankunata kunkami. Yaya Diostamaskashpaykichika payta tarinkichimi.Paypa kamachinanpi yaykunayashpapunkupi kayahukshina kashpaykichiYaya Dioska kankunata yaykuchinkami.10Maykanmi tapun, paytaka kunkami.Maykanmi maskan, tarinkami.Maykanmi punkupi kayan, payraykukapaskankami.

11Shuk wawa yayanta challwatatapushpanka yayanka mana kumachushuk machakuyata mikunanpa. 12

nallatata shuk lulunta tapushpankalulunranti mana kumachu uputintitamikunanpa. 13Kankuna mana alitarurashpa kawsakkuna kashpaykichipaswawaykichita alikunallata kunkichi.

suma ali shunkuyuta tapushpaykichikakankunata paypa Espirituntami kunka.

Runakuna yanka rimarkakuna Jesuska supaypa yachayninwami

kahun nishpa(Mt. 12.22-30; Mk. 3.20-27)

14Shuk puncha Jesuska shukrunamanta supayta llukshichihurka.Chay runaka supay paypi kashkanraykumana atiparkachu rimanata. Supayka

chay runamanta llukshishpan chayrunaka mushumanta rimarkana. Chayta

kakuna. 15Shukkunaka rimarkakuna:Kayka supaykunapa apun *Beelsebupayachayninwami supaykunatallukshichin.

16Shukkunaka yapa runakunatariksichinayashpankuna Yaya Diospamana kachashkan kananta Jesustatapurkakuna:Ñukanchirayku ruray Yaya Diospa

yachayninwa shuk nima ima urasrikushkanchita nishpa.

17Jesuska yuyarihushkankunatayachashpan rimarka:Maykan llaktakunapi apukunapura

naka chaypi kawsak runakunakallampumi tukurinkakuna.

kushpa makanakuhushpankunakachasnaka shikwarinahumi. Supaykamana wichumachu supay masinkunatashikwarinankunapa paykunapura.18Chasnallatata supaykunapa apun

kankunata waklichinahuma.pankuna ¿imashnataya payka alitakamachima? Kankuna niwankichi

nata llukshichin nishpa. 19Chasnakashpanka ¿

manta llukshichinankunapa? ¿pas Beelsebupa yachayninwachu

nahun? Kankunaka alitami yachankichiYaya Dios paykunata yanapananta.

kaykichita. 20

ninwami supaykunata llukshichini.Chay rurashkaynita rikushpaykichi

11

174

e 3.4-5

nan chawpikichipi ña kallarishkanta.21Rikuychi. Shuk sinchi runa sumakta

alicharishka kashpanka lansanwa wasintasumakta kuyran, tukuy imankunata

napa nima imata. 22Shuk paymantaashwan sinchi runa shamushpanmi paytawinsishpan lansanta kichunka, maypimipay sinchikurishka kahurka. Tukuy imatiyahushkata apashpan paywa paktakahukkunawa chawpinakun. Chasnallatatañukami kani chay winsik runashina,chayrayku supaykunata llukshichihuni.23Kankuna mana kiriwashpaykichikachikniwahunkichimi. Runakunatañukamanta alita yachachishpa manayanapawashpaykichika pantachichishpañukamanta anchuchinkichi.

24

hushpan kasna nirka: Shuk supay shukrunamanta llukshishpanka yaku illaallpakunapi purin maskashpa maypimikawsanka nishpa. Mana maypi samanantatarishpanka yuyarin kutishara chayllukshishkayni runamallatata nishpa.25Kutishpanna chay runata tarikrin shukwasi suma chusha picharishkatashina.26Chayta rikushpan kanchis paymanta

nata kayakrin chaypillatata kawsakshamunankunapa. Pushamushpan chayrunapina yaykunahun kawsanankunapa.Chaymantana chay runaka ñawpamantaashwan millaypakunatana rurashpakawsan. Kankunaka yapa millaypata rurakkashpaykichimi chay achka supayyaykushka runashina kankichi.

Pikunami kushilla kankakuna27

pan shuk warmi chawpinkunamantakaparishpa rimarka:

¡Kushilla kachun, maykan warmimikanta wawayashpa chuchuchishpawiñachirka!

28Payka aynirka:,

kunami Yaya Diospa shiminta uyanahunkasunahun.

Mana kirinayak runakuna Jesusta tapurkakuna Yaya Diospa yachayninwa rurashkanta

rikuchinanpa(Mt. 12.38-42; Mk. 8.12)

29

tantarishpankuna Jesuska rimarka:Kankuna kay punchakunapi kawsakrunakuna mana ali yuyayyukunachukankichi. Yaya Diospa yachayninwaruranaynita rikunayankichi. Chasna

chu. Kayllatami rikunkichi, imashnami

e wañutakacharka yachachinanpa,tami ñukatapas kachawashka. 30

nata mana alita rurashkankunatarikuchirka, chasnallatatami ñuka Yaya

napi kawsak runakunata millayparurashkankunata rikuchini. 31Ñawpashuk atun apu warmi yapa karullaktamanta shamurka, atun apuSalomón yapa yachaywa rimahushkantauyananpa. Ñukaka Salomonmantaashwan atun yachayyu kashpaynipasmanami kiriwanayankichichu.Chayrayku Yaya Diospa kastigananpuncha chay karu llaktamanta atun apuwarmika atarishpan kankuna kaypunchakunapi kawsak runakunamantauchata rurashkankichi nishpa YayaDiospa puntanpi rimanka. 32

11

175

tata Yaya Diospa kastiganan punchapiNinivepi kawsak runakunaka kaypunchakunapi kawsak runakunataatarishpa uchata rurashkankichi nishparimankakuna. Chay runakunakaJonaspa rimashkanta uyashpankunakallarirkakuna alita ruranatana. ÑukakaJonasmanta ashwan atun yachayyu

chichu.

Jesuska yachachin shuk lamparin punchayachikshina kawsananchipa

(Mt. 5.15, 6.22-23)33Chaymantapas Jesuska nirka: Nima

pi lamparinta apichishpan pakashpachuramachu kawitu ukupi.

napi chay wasipi yaykuhukkunatapunchayachinanpa. 34Ñawiki kanraykupunchata rikuchikmi. Ñawiki alikashpanka alita rikuk punchapipurihushkashina kawsanki. Ñawiki

shina kawsanki. 35Chayrayku alitakuyrariy tukuy kanpi punchatarikuchikshina tukuyta alita riksichikasirtachik kashkaka mana waklishpaamsashina tukushka kananpa. 36Tukuyyuyaykika shunkuykika punchashina alikashpanka tukuy kawsaykika ali kanka,imashnami shuk lamparin suma puncharikuchihushkashina.

Jesuska fariseokunata,Moisespa killkashkanta

yachachikkunatapas piñarka(Mt. 23.1-36; Mk. 12.38-40;

Lk. 20.45-47)37Chasna rimashkanwasha shuk

*fariseo Jesusta kayarka wasinpi mikukrinanpa. 38Manara mikuhushpankuna

payanahun. Jesuska makinta manamayllarishpa mikuhushpan chay

fariseoka rikurayarka. 39Jesuska chayfariseopa mana alita yuyarihushkantayachashpan nirka:Rikuychi, kankuna fariseokunaka

paykichipas shunkuykichipika millaypayuyayyu kankichi, shukkunapa imatiyapushkanta llullachishpa shuwakuna.Pusilluta kallanata washanllata mayllakrunakunashina kankichi, ukunta susyatasakinkichi. 40

nami kankichi. ¿Manachu yachankichiYaya Dioska mana aychanchillatarurashkanta? Payka rurashka tukuyyuyayninchitapas. 41Chayrayku

paykichi charishkaykichimanta nimaimayukunata ali yuyaywa kuychi.Chasna rurashpaykichirami shuti alikankichi Yaya Diospa rikushkanpika.

42 , ¡imashna kastigushikankunarayku kanka! Kulantru, alikiwa, tukuy mikuna yuyukunamantapaschunkamanta shukta Yaya Diostakunkichi. Chasna Yaya Diospa

paykichipas chay ashwan ali kasnanishkan kamachishkankunata manapaktachinkichichu:rimashpa kawsaychi. Runa masikichitayuyashpa yanapaychi. Yaya Diostapasyuyashpa kawsaychi nishpa. Chay

chi tiyan chay shukkunawa pakta.43 , ¡imashna kastigushi

kankunarayku kanka! Tantarinanchiwasikunapi munankichi tukuymantasuma tiyarinakunapi tiyarinata,runakuna kankunata aputashinarikuhushkankunata rikuchishpa.kunapi plasakunapi purishpaykichi yapamunankichi tukuy runakuna kankunataaputashina saludanankunapa.

44 , ¡imashna kastigushikankunarayku kanka!

11

176

nami kankichi. Wañushkakunatachurashpa kanchamanta mana riksiypasumakta tapashka uchkushinamikankichi. Mana rikuchinkichichu ukupimillaypa kahushkaykichita.naka awanta purishpa pasanahuma,mana yachanahumachu imami ukupitiyahun.

45

kanta shuk yachachikka rimarka:Yachachik, chasna rimashpayki

ñukanchitapas piñahukshinami mana alikashkanchita rimahunki.

46Chaypi Jesuska aynirka:

kuna, ¡kupas kanka! Shuk patrón runankunatallasha kargata apachihukshinamikankichi. Yaya Diospa shiminta

manta achka kamachinakunatayachachinkichi Yaya Diospatashinakasunankunapa.

chipas nima shuk uchillastutapaykunata yanapankichichu. 47¡ ,imashna kastigushi kankunaraykukanka! Ñawpa yaya rukuykichiwañukuna Yaya Diospa yachayninwapaypa shiminta yachachikkunatawañuchirkakuna. Kankunakapaykunapa aychanta churashkankunatasumayachinkichi. 48

chiwa rikuchinkichi, ñawpa yayarukuykichikunapa rurashkankuna alikananta nihukshina kanaykichita.Paykuna Yaya Diospa yachayninwayachachikkunata wañuchirkakuna.Kankunaka paykunapa aychantachurashkankunata sumayachinkichi.

49Chayraykumi Yaya Dioska atunyachayyu kashpan rimarka: Kachashamiyachayniwa yachachikkunata,pas *apostolnikunata. Shukkunatakachiknishpa wañuchinkakuna,

taka parisichinkakuna. 50-51Yaya Dioskamunduta rurashkanmanta pachakunankama runakunaka achka paypa

pankuna wañuchirkakuna.kashpantata wawkinka wañuchirka.Chaymanta pacha runakunaka Yaya Diospayachayninwa achka yachachikkunatawañuchirkakuna. Chaywasha Sakariastana*Yaya Diospa wasinpi wiwakunatarupachina tuchpashina kuchupikahushpanpas wañuchirkakuna. Kunankankunapas tukuy paykunapa mana alitarurashkankunata yachashpaykichipaschasnalla rurashpa katinkichi.kumi Yaya Dioska manana chapankachutukuy chaykunamanta kastigananpa.Kankunataka atuntami kastiganka.

52

yachachikkuna ¡imashna kastigushikankunarayku kanka! Mana alitayachachishpaykichi runakunataarkankichi shutipa ali kashkatayachanankunapa. Kankuna kikin manamunashkankichichu uyanata,imashnami Yaya Diosta riksinkichi.Chasna kashpaykichi Yaya Diosta

chi payta mana riksinankunapa.53Jesuska chasna rimashpan Moisespa

killkashkanta yachachikkuna,

kuna achkata tapunata. 54Chasnatapurkakuna Jesús shuk shimitapantachishpa rimananpa, chaymantapayta uchachishpankuna apunkunanawañuchichinankunapa.

Jesuska yachachin mana ali kawsahushkanchita alishina

tukushpa mana pakananchipa(Mt. 10.26-27)

12 1Jesús yachachihushkanpiachka waranka runakuna

tantarirkakuna.

11 12

177

kuna tankanakushpa paykunapurakahurkakuna.pas Jesuska puntiru runankunallatarimarka: Kuyrariychi *fariseokunapayuyayninkunamanta. Paykunaka

kunata. Chasna rimashpankunapas

kuna. Chasna mana ali yuyayyu

hun paykunashina llullachikkunatukunankunapa.

2Nima shuk rimashkanchika,kanchika pakalla kiparinkachu. Tukuy

taka Yaya Dios tukuy runakunatariksichinka. 3Chasna kashpan pakallarimashkaykichita tukuy yachankakuna.Wasi ukupi punkuta tapashpa alimantarimashkaykichita wasi awamanta

kuna.

Jesuska yachachin chiknik runakunata mana manchananchipa

(Mt. 10.28-33, 12.32, 10.19-20)4Munashkayni wawkinikuna

paninikuna, kankunata rimani, amamanchaychichu aychaykichillatawañuchinata atipak runakunata.

hunchu ruranata. 5Ñukaka kankunatarimani pitami manchanaykichi tiyan.Kankunata wañuchishkankunawashanina mana wañukma wichunata atipakYaya Diosta, payta shuti manchaychi.

6Yuyariychi pishkukunapi. Mana yapa

kunata ishkay kullkistullawa atipanchirantinata. Chasna kashpankunapas YayaDioska mana kunkarinchu nima shuktapaykunamanta. 7

pas alita kuyran. Pishkukunamantaashwan pasatami kankunata yuyan.Kankunata yuyashpan alita riksin. Nima

shuk uchilla chukcha umaykichipitiyashkaka paymanta kishpinchu.Chayrayku ama manchaychichu nimapita nima imatapas.

8Kunan kankunata rimani, maykanrunami mana pinkashpa ñukamantariman runa masinkunapa puntankunapiñukami Jesusta katik kani nishpa,

kan Runapas *angelkunapa puntanpiYaya Diosta rimasha kay runatariksinimi nishpa. 9Maykanmi runamasinkunapa puntanpi pinkashpañukamanta payta mana riksinichunishpanka ñukapas angelkunapapuntanpi kay runata mana riksinichunishpa Yaya Diosta rimasha.

10Maykan runami piñarishpanmillaypata riman ñuka Yaya DiospaKachashkan Runamanta, paytaka YayaDioska llakichinkami. Maykan runami

pan millaypata riman, chaytaka YayaDioska manami llakichinkachu.

11Chiknik runakuna kankunataapishpa pushankakuna tantarinawasikunapa apunkunama,chipa apukunamapas. Chasna apiytukushpaykichipas mana yapayuyarishpa kaychichu ¿imashnashiaynisha? ¿imatashi rimasha? nishpa.12Chay urasmi Yaya Diospa Espiritunkakankunata yuyachinka imashnamirimankichi.

Jesuska shuk yapa achka kullkiyu mitsak runakunamanta yuyachishpa yachachin

13Chaypi chay achka runakunapachawpinkunamanta shuk runa Jesustarimarka:Yachachik, kanmi kanki atun

yachayyu. Chasna kashpan wawkinitarimapay chawpinakunanchipa yayayniwañupa charishkanta.

12

178

14Jesuska mana munashpan aynirka:Runa masini, mana shamushkanichu

nipa rimanakushpa kahushkaykichipialichanaykichipa, nima yayayki wañupacharishkanta chawpinakunaykichipa.

15Tukuy runakunatana rimarka:.

mirachinayashpa kawsaychichu.Runapaka achka iman tiyahushpanpasmana kushillachu kawsama kaymundupi.

16Chaymanta chaypi kahukkunatayachachinanpa Jesuska kwintarka: Tiyarkashuk runa achka imayu. Shuk watachakrankunapi tarpunkunaka yapa achkatamuyuyarkakuna. 17Chay runaka yuyarirka¿imatashi ruraynima? Mana tiyawanchu

naynipa. 18Payka yuyarishpan nirka: Ñayachani imashnami rurasha. Kay uchillawakaychana wasinikunata urmachisharaashwan atun wakaychana wasikunataruranaynipa.nata ashwan ima tiyawashkakunatapaswakaychasha. 19Chaymanta ñuka kikintarimasha: Kunanka tiyanmi achkawakaychashkaynikunaka achka watarayku.Chayrayku samashanllana. Mikushpaupyashpa kushilla kawsasha. Mananatiyawanchu nima imamanta yuyarishpakanaynipa. 20Chaypi Yaya Dioska paytarimarka: Kanka yuyay illa runami kanki.Kunan tutallami kawsaykita kichushkayki.Wakaychahushkaykika ¿piraykushi kanka?nishpa. 21Chasnami kan, maykanmi paykikinraykulla tukuy imankunatawakaychan. Yaya Diospa rikushkanpikanima imayushinami kan.

Yaya Dioska mana kunkarinchu nima shuk wawanta

(Mt. 6.25-34)22Chaymanta Jesuska runankunata

rimarka: Kankunata rimani, ama yanka

muspariychichu ¿imatashi mikushukawsananchipa, imatashi churarishu?nishpa. 23Kawsananchimi mikunamantaashwan valik kan. Chasnallatataaychanchimi churarinanchimantaashwan valik kan.

24Yuyariychi pishkukunapi.

hunchu mikunankunapa. Paykunapaka

kankunata wakaychanankunapa. Mananima shuk muyuta tarpushpankunapasYaya Diosmi paykunataka kunmikunankunata. Pishkukunamantapasatami Yaya Dioska kankunata yuyan.

chitami kun. 25Chaymantapas

pas nima shuk urata atipankichichumirachinata. 26Nima uchillastuta

chita ¿imaraykutaya musparinkichishuk imakunaraykuka?

27Rikuychi chay suma sisakunata,imashnami wiñanahun. Paykuna nimatarawanahunchu,chu llachapankunarayku. Manatarawashpankunapas suma churarishkakanahun. Ñawpa atun apu Salomonpayapa suma ali churarishkanmanta chaysisakunaka ashwan alita rikurinahun.28Kiwakunaka chakirinalla rupachinalla

nata ruran. Chayta rikushpa ¿kuta mana kirinkichichu Yaya Dioskakankunata ashwan alita kuyrananta?

29Chayrayku ama musparishpa

kichita.chichu. 30Yaya Diosta mana kasukrunakuna tukuy chaykunallatayuyarishpa kawsanahun. Kankunakaama paykunashina kawsaychichu.

kuyrak yanapak Yayaykichi Dios. Paymi

12

179

taka. 31

manta pacha Yaya Dios kankunatakamachinanta munashpa kawsaychi.Chasna kawsashpaykichimi tukuymunashkaykichitapas Yaya Dioskakankunata kunka. 32Munashkayniobehakunashinami kankichi. Mana

chichu nima imata. Yaya Diosmikankunata yuyashpan munan paywa

kanpi kawsanaykichipa.33Yaya Dios ñukanchita yuyashpan

kankunapas runa masikichita yuyashpayanapashpa kawsaychi. Kullkikichimana tiyashpanka rantichik riychicharishkaykichita. Chay kullkiwa nimaimayu runakunata yanapaychi. Chasnarurashpaykichimi silupi apinaykichisumakunata mirachinkichi. Chaypi

chu, nima tukurinkachu. Chaypikashuwakuna mana yaykunahunchu,kumehenkunapas mana mikunahunchu.34Chayrayku alita yuyariychi imatataashwanta munankichi. Imaykichikunatamirachishpa kawsahushpaykichikachayllatami yuyarinkichi tukuyshunkuykichimanta pacha. Yaya Diospa

kichika tukuy shunkuykichimanta pachapayllatami yuyankichi.

Suma alicharishkachapanamanta riman

35-36Jesuska runankunata rimashpallakatirka: Rikuychi, shuk patrónkasaranan estamanta wasinmakutimushpan runankunaka kayashkanta

hun payta yaykuchinankunapa. Chay

huma,kunapa. Chasnashina kankunapas

nita lamparín sintichishkawashina.37Kushilla kankakuna maykankunatamipatronka shamushpan payta chapashpakahukkunata tarin. .Paykunata tiyachinka, pay kikinalicharishpa paykunata karananpa.38Patronka chawpi tutapi, manakashpaka pakarinapi paktamushpankushilla kankakuna maykankunatamipayka alita chapashpa kahukkunatatarik shamun.

39Kankuna alita yachankichi, wasiamuka yachashpan ima urasmi shuwakashamunka,lla chapama wasinpi mana shuwakayaykunanpa. 40Chasnashina kankunapastukuy uras alicharishka chapawaychi.Kankuna nima yuyarihushkaykichipiñuka Yaya Diospa Kachashkan Runakashamusha.

Jesuska ishkay kamachina runakunamanta yuyachishpa

yachachin(Mt. 24.45-51)

41Chay uras Pedroka tapurka:Yaya Jesús ¿chay yachachinawa

ñukanchillatachu yachachishkanki?Mana kashpaka ¿kanki?

42Chaypi Jesuska aynirka:Shuk patrón shuk llaktama rinanpa

shuk ali yuyayyu tukuy uras alita rurakrunanta kamachirka tukuy runanmasinkunata tarawachinanpa.Chaymanta rimarka mikuna uraspaykunata alita karananpa. 43Chayrunanka kushillami kanka patroyninkutimushpan paypa kamachishkantaalita paktachishpa kahushkanpi tarikshamushpanka. 44 .Chasna alita kasuk runanta patroyninkachuranka tukuy ima tiyapushkantakuyrak kananpa.

12

180

45Chay kamachishkan runankamillaypa yuyayyu kamaka, yuyarimapatroynika unayahunra, mana utkashamunkachu nishpa.pan kallarima chay tarawak runakunata,

nata. Pay kikinlla mikushpa, upyashpamachashpa kawsama. 46Chasna manaalita rurashpa kawsashpan mana nima

manta paktama.pan chay kamachishkan runantakasinchita kastigama, imashnami tukuymana kasuk runakunaka kastigaytukunahun chasna.

47Shuk runaka yachashpantatapatronpa munashkanta manarurashpanka yapatami kastigay tukunka.48Maykan runachari mana alitayachashpan mana alita rurashka,chayka mana yapatachu kastigaytukunka.taka, achkatami Yaya Dioska tapunka¿kichu? nishpa. Chasnallatata achkatakuyrananpa kuy tukushkataka, paytakaYaya Dioska tapunka ¿chu maykantami kamachishkani?nishpa.

Jesusta katihushpanchimi payta mana munakkunaka ñukanchita

chikninahun(Mt. 10.34-36)

49Jesuska yachachishpalla katirka:

hukshina tukuy mana ali kashkatakulluchinaynipa. Yapa munaynima chay

tashina rikunata. 50Chasna kashpanpasyapa parisishpa wañunaynira tiyan. Chaytapaktachinaynikama yapa manchaytallakiyta parisihuni.

51

allpama shamushkaynirayku runakuna

kunata. Kankunata rimani,nirayku runakuna manana shukyuyayllawa kawsankakunachu.52Kunanmanta pacha shuk wasipikawsak ayllupura ñukaranti manana

nachu. Pichkamanta kimsa ishkaytachikninkakuna manana shukyuyayllawa kawsashpankuna. Manakashpaka ishkay kimsata chikninkakuna

kuna. 53Shuk mana kiriwak yayakiriwak wawanta chikninka. Manakiriwak wawa kiriwak yayantachikninka. Shuk mana kiriwak mamakiriwak wawanta chikninka. Manakiriwak wawa kiriwak mamantachikninka. Shuk mana kiriwak swegrakiriwak nueranta chikninka. Manakiriwak nuera kiriwak swegrantachikninka.

Jesuska yachachin imashnami shamunan punchakunapi

kawsashunchi(Mt. 16.1-4; Mk. 8.11-13; Mt. 5.25-26)

54Chaymanta Jesuska tukuy chaypikahukkunata rimarka: Inti yaykuhushpan

pan chay uras ninkichi tamyankami nishpa.Chasnami kan. 55Chasnallatatami

panka rimankichi rupa kanka nishpa.Chasnami kan. 56Mana ali yuyayyurunakuna, yachakshina tukunkichi nimaimata yachashpaykichitata. Siluta allpatarikushpaykichi yachankichi punchakachasna tukuhukta. Rurahushkaynikunatakarikushpaykichi ¿yankichichu imatami ninayan, imashnapunchakunapimi kawsahunkichi nishpa?

57¿Imaraykuta mana munankichichuyuyarinata kankuna kikin, maykanmiali,

12

181

chipa? 58Karan kankuna manakasushkankichichu Yaya Diospakamachishkanta. Chayrayku tukuykankuna Yaya Dioswa alichanaykichitiyan. Yuyariychi.payki payta mana pagashkaykiraykukanta apuma pushama. Ñampipirihushpaykichi alichay chay kantapushahukwa.kika apupi kanta kastigachinka. Chayapuka runankunatami kunka paykunakanta karselpi churanankunapa. 59Kantarimani,kichu,kama. [Chay rimashkanwami Jesuskayachachinayarka: Manara Yaya Diospa

panra uchata rurananchimantaanchurishpanchi Yaya Diostana

nanpa.]

Jesuska yachachin millaypata rurashkanchimanta alitana

rurananchipa

13 1Chay urasllatata shuk

pankuna rimarkakuna:

nata wañuchihushpankuna Yaya Diosraykurupachinankunapa, *romano apu *Pilatokapaykunata wañuchichirka. Chasnawañuchiy tukushpankuna yawarninkunakawiwakunapa yawarwa chapurirka.

2Jesuska paykunata aynirka:Kankunaka yuyarinkichichari, chay

Galileamanta runakunaka chasnakastigarishpa wañushkankunata tukuyGalileapi kawsak runakunamanta

rayku. 3Mana chasnachu. Kankunatarimani, millaypata yuyarishpa rurashpa

chika kankunapas chasnallatatamikastigarishpa wañunkichi.

4Chaymantapas Jerusalén llaktapi Siloé

pan chunka pusak runakunata nitirka.Chasna wañushpankuna yuyarinkichicharitukuy Jerusalenpi kawsak runakunamantaashwan millaypata rurak kashkankunata.5Mana chasnachu. Kankunata rimani,millaypata yuyarishpa rurashpa

chika kankunapas chasnallatatamikastigarishpa wañunkichi.

6Chasna nishpan shuk yachachinawayachachishpalla katirka: Shuk runa igumuyuta chakranpi tarpurka. Chasnatarpushpan sakirka wiñananpa.

nika muyuyashkachari nishpa. Chasnarishpan mana tarirkachu nima shukmuyuta. 7Chasna rikushpan chakrantakuyrakta rimarka: Kunanwa kimsayninwata shamuhuni kay iguta rikunapa.Tukuy uras mana muyuyashkatachutarishkani. Kuchuy. ¿Imaraykuta valinchasna tarpu mana muyuyakka?Yankamanta kaspi masinkunata yakutakichuhun. 8Chasna nishpan chay tarpukuyrakka aynirka: Patroyni, kaywatallata sakipay. Ñukaka sapinpi

nawa chapushpa churashara. 9

chari muyuyanka.panka kuchushami wichunaynipa.nishpan patronka sakirka.Chasnashinami Yaya Dioska mana

shuk ratulla kastiganchu. Ñukanchitayapa yuyashpan yanapan. Chasna

chika shutipami kastigay tukushunchi.

Jesuska samana puncha shuk warmi kumu washata ampirka

10Shuk *samana puncha Jesuska shuktantarina wasipi yachachihurka.11Chaypi tiyarka shuk warmi,maykanmi chunka pusak watata

12 13

182

unkushka karka,rayku. Chay warmipa washanka kumukarka, mana atiparkachu nima ima uraskuskayanata. 12Payta rikushpan Jesuskakayarka. Payta kayllayashpan rimarka:Pani,

manta ampirishka kahunki.13Chaymanta chay warmita makinwa

llankarka. Llankashkanllawa chaywarmipa washanka kuska tukurka.Chaypina chay warmika Yaya Diostaatunyachishpa kushichirka.

14Chayta rikushpan tantarina wasipikamachikka piñarirka Jesús samanapunchapi ampishkanrayku. Chaypinatukuy chaypi kahukkunata rimarka:¿Manachu sokta puncha tarawanapa

kan? Chay punchakunapi shamuychikankunata ampinanpa.chu samana punchapika.

15Chaypina Jesuska rimarka:Kankunaka mana ali yuyayyukunachu

kankichi. Kankunapa burruykichiwakraykichi watarishkata ¿manachu

chipa samana punchapika? 16¿ManachuYaya Dios kay warmita ashwantallakichin?miraymantami, Yaya Diospa akllashkanrunakunamanta. Supay paytaunkuchishpan chunka pusak watawatarishkashina karka. ¿Manachu alipay watarishkashina kashkanmantasamana punchapi kishpichinaynipa?

17

kunaka pinkarishka kiparirkakuna.

suma rurashkankunata rikushpankunakushikurkakuna.

Jesuska yachachin imashnami Yaya Diospa ali kamachinanka(Mt. 13.31-33; Mk. 4.30-32)

18Chaymanta Jesuska rimarka: YayaDiospa ali kamachinanka kay allpapi

¿imawashi parihu kama? ¿Ima

nima? 19Yuyariychi mostasa muyuta.Shuk runa chakranpi tarpushpanuchillastu kashpanpas wiñan chillkakaspishina tukunankama. Chasna atuntukushpan pishkukuna ramankunapitiyarinahun, wasinstukunata ruranahun.

20Chaymanta Jesuska rimarka: YayaDiospa ali kamachinanka kay allpapi¿ima yachachinawashi kankunataasirtachinima? 21*chi. Shuk warmi panta rurahushpankimsa mati harinapi uchillastulevadurata yakuwa chapurishkatachuran. Chaywa chapushpan tukuyharinaka panrayku alita punkin.

Jesuska yachachin pimi Yaya Diospa kawsananpiyaykunka nishpa

(Mt. 7.13-14, 21-23)22Jesuska Jerusalenma rihushpan

yachachirka atun llaktakunapi, uchillallaktakunapipas, maytami pasarka.23Chaypi shuk runa payta tapurka:Yachachik ¿shutipachu masnalla

manta silupi yaykunankunapa?Chaypi Jesuska aynirka:24Manami chasnalla yaykuypachu

Yaya Diospa kawsananpika, kichkipunkuta yaykuhukshinalla yaykunkichi.Chayrayku tukuy atipashkaykichitaruraychi yaykunaykichipa. Kankunatarimani, achkami yaykunayankakunachay Yaya Diospa kawsananpi. Chasnakashpanpas manami atipankakunachu.25Yaya Dios shuk wasi amushinakashpan shuk puncha kasnami kanka:

tapanka. Kanchapi kahushpaykichikarimankichi: , paskay punkuykitañukanchipas yaykunanchipa. Wasiamuka ukumanta ayninka: Mana

13

183

riksinichu kankunata, pikunacharikankichi nishpa. 26Chaypi kankunakarimankichi: Mikupayarkanchi,yarkanchi kanwa pakta. Kanmiyachachipayarkanki puntanchipi.27Chaypina payka ayninka: Ñamirimashkani kankunata, mana riksinichupikunachari kankichi. Tukuy kankunamana ali rurakkuna anchuriychiñukamanta.

28Chasna wichurishka kahushpaykichisinchita parisishpa wakankichi, piñaywakiruykichikunata kanirinkichi. Yaya Diospaali kamachinan mushu mundupi yaya

, Isaakta,Jakobta, tukuy ñawpa Yaya Diospayachayninwa yachachikkunatapas chaypikahukkunata rikunkichi. Kankunakawichurishka kahushkaykichita yachankichi.29Inti llukshinamanta, inti yaykunamanta,anakmanta,kakuna Yaya Diospa ali kamachinanmushu mundupi paywa pakta kushillamikunankunapa. 30Chasna kashpan

chipi runa masinkunapa rikushkanpitukuymanta ashwan mana valikchukanahun, paykunamantami shukkuna YayaDiospa rikushkanpi tukuymanta ashwanvalichirishka kankakuna. Maykankunamikay allpapi kawsahushkanchipi runamasinkunapa rikushkanpi tukuymantaashwan valichirishka kanahun,mantami shukkuna Yaya Diosparikushkanpi tukuymanta ashwan manavalikchu kankakuna.

Jesuska Jerusalenpi kawsak runakunamanta llakirishpan wakarka

(Mt. 23.37-39)31Chay uras shuk *fariseokuna Jesusta

kayllayashpankuna rimarkakuna:*

tami munan. Chayrayku utkallakaymanta llukshishpayki riy.

32Chaypi Jesuska aynirka:Rimak riychi chay mana ali yuyarikta,

kanta ruranaynikamami kawsasha.Runakunamantami supaykunatallukshichinaynira tiyan,tapas ampinaynira tiyan. 33Kunanpuncha, kayapas,

kanta rurashpa purisharami. Manakaypichu wañuchiwankakuna.manta pacha Yaya Diospa yachayninwa

kuna Jerusalén llaktapi. Chayraykumiñukapas wañuchiy tukunayni tiyanJerusalenpillatata.

34 , yapallakini kankunarayku. Ñawpamanta pachaYaya Diospa yachayninwa paypa shimintayachachikkunata wañuchipayankichi.Chaymanta Yaya Dios kankunamakachashkan runakunatapas tukuy urasrumikunawa tuksishpa wañuchipayankichi.Ñukaka achka kuti kankunatawañuymanta arkanayashkani, imashnamishuk atallpa wawankunata rikran ukupitantachishpan arkan wañuymanta. Chasnakankunata arkanayashpaynipas manamunashkankichichu. 35Rikuychi, kunankankunata sakishpayni llaktaykichipichunlla kiparinka. Kankunata rimani,manami rikuwankichinachu alicharishkakanaykichi punchakama. Chay urasmirimawankichi: Yaya Diospa yanapashkanali runami kanki.

kimi shamuhunki nishpa.

Jesuska samana puncha shuk runa punkirishkata ampirka

14 1Shuk *samana punchapiJesuska rirka mikunanpa shuk

*fariseo apupa wasinma. Chaypi shuk

13 14

184

kuna payta pakallamanta ñawinkunatasipuyachishpa rikurayarkakuna.2Chaypi Jesuspa puntanpi shukpunkirishka runa kahurka. 3Payta

kanta yachachikkunata,pas tapurka:¿Imashnata yachachin Moisespa

killkashkanka? ¿Samana punchapikaunkushkakunata atipanchimachuampinata manachu?

4

kuna. Mana aynishpankuna Jesuskachay unkushka runata llankashpanampirka. Chaymanta rimarka wasinmakutinanpa. 5Chaypi kahukkunatanarimarka:Kankunapa wawaykichi, wakraykichi

uchkupi urmashpanka ¿manachullukshichinkichima samana punchakashpantata?

6Chasna tapushkanta uyashpankunanima imata atiparkakunachu ayninata.

Jesuska yachachin shukmanta mana pasa tukunata munananchipa

7Chay *fariseopa wasinpi mikunapayaykushpankuna kayarishkakunakaashwan ali tiyarinakunata akllarkakunatiyarinankunapa. Chayta rikushpanJesuska paykunata shuk yachachinawakasna yachachirka: 8Shuk runa kantakasarana estama kayashpanka amatiyarik riychu tukuymanta ashwan alitiyarinapi. Chaypi tiyarishpaykika

kan runa shamuma. 9Chasna kashpanchay kayak amuka kantaka rimama:Kay tiyarinamanta anchuriy, kay runatiyarinanpa. Chasna nishpankapinkarishpayki washama tiyarikrinkima. 10 , kanta

kipa. Chasna rurashpayki kanta kayakamuka shamushpanka rimama:

, ashwan ali tiyarinapi tiyarikshamuy nishpa. Chaypi shuti tukuykanwa tiyahukkunaka yachankakunamunashkan runa kanaykita. 11Kankunakikinmanta yuyarinkichima tukuy runamasinikunamanta ashwan yachakmikani nishpa.paykichika Yaya Diosmi kankunatamana alichu nishpa pinkachinka.Kankuna runa masikichikunamantamana atun tukunayashpa paykunatayuyashpa yanapashpaykichika Yaya

chinka.12Chaymanta Jesuska payta kayak

runata rimarka: Shuk atun mikunaraykukayashpaykika ama kayankichumunashkayki runakunallata, nimaaylluykikunallata, nima kuchuykipikullkiyu kawsakkunallata. Chasna

kuna. Chasna rurashkaykimanta kayallpapi ña pagarishkashina tukunki.Nima ima kiparinchu Yaya Dios kantakushichinanpaka. 13

mikunarayku kayanaykipa nimaimayukunata,pas, tulawa purikkunatapas,tapas. 14

hunchu nima imata kutichinata. YayaDiosllami chayta kutichinka tukuykirishpa wañushkakuna kawsarinanpunchapi. Chasna kashpan kushillamikanki.

Jesuska shuk kasaranapi mikunankunapa kayashkakunamanta

yuyachishpa yachachin(Mt. 22.1-10)

15Chay Jesuspa yachachishkanta

namanta shukka Jesusta rimarka:Kushillami kanka maykanmi kayashka

kan Yaya Diospa ali kamachinan mushu

14

185

mundupi kushikuna tantarinapimikunanpa.

16Chayta uyashpan Jesuska shukyachachinawa aynirka:Shuk runaka shuk atun mikunata

rurarka. Runankunata kacharka achkarunakunata kayananpa, wasinpi mikukshamunankunapa. 17Ña mikuna uraspaktarishpan shuk runanta kacharkachay kayarishka runakunata rimakrinanpa: Shamuychi. Ñami tukuyalicharishka kahun. 18Chasna kayashpantukuy aynirkakuna:chu rinata. Shuk nirka: Kunallami shukchakrata rantishkani. Chayta rikukrinayni tiyan. Patroykita rimakriyllakichiwananpa nishpa. 19Shukka nirka:Kunallami chunka wakrata rantishkani.Rikuk rinayni tiyan alikunachumanachu.wananpa nishpa. 20Kuti shukpas nirka:Kunallami kasarashkani. Chayraykumimana atipanichu llukshinata. 21Nimaykan kayashkankuna kasushpannachay runanka kutirka. Tukuyta patrontarimak rirka,kuna. Patroyninka chayta uyashpanpiñarishpan rimarka: Kunanka utkalla

kunata, tukuy nima imayu runakunata,mana purinata atipakkunatapas,waklishka aychayu runakunatapas,wiskukunatapas nishpa. 22Patroynintakasushpan chay runanka kayak rirkashuk runakunatana. Kutimushpanpatronta nirka:kaykita paktachishkani. Chasna

kunaka. 23Chaypi patronka kutirimarka: Shuk ñampikunamana riy.Chaypi kahukkunata rimay manapinkashpa shamunankunapa, wasinikauntakta kananpa nishpa. 24Kankunatarimani: Chay kayay tukushka manashamushka runakunaka manami

mikunkakunachu chay alichashkaynisuma mikunata ñukawa pakta.

Tukuymanta ashwan alita Jesusta yuyananchi tiyan

(Mt. 10.37-38)25Chay *

washa Jesús llukshishpan achkarunakuna payta katirkakuna. ChaypiJesuska tikrarishpan paykunatarimarka:

26Katinayawahushpaykichika ñukata

chikunamanta pasata. Chaymantapas

kichi tiyan ñukapa munanaynitanaruranaykichipa. 27

kankunata awantanaykichi tiyan.Maykanmi mana parisinayanchuñukashina, chayka manami runaynichukanka.

28Shuk wasita rurakmanta yuyariychi.Shuk runa atun wasita ruranayashpankaalita yuyarin imakunatami chay wasiraykumunan nishpa. 29Mana alita yuyarishpankachayra wasita kallarihushkanllapi manatukuchinata atipashpan sakinan tiyan.Chasna kashpan tukuy payta rikukrunakunaka asichishpa rimankakuna:

30Rikuychi chay runata. Pay kikintallullachirishpa kallarishka wasinata.Kunanka mana atipanchu tukuchinata.

31Chasnallatata shuk atun apumantayuyariychi. Shuk allpapi kamachik atunapuwa munahumaka wañunakunata.Manara llukshishpanra alita yuyarima,chay apuka ishkay chunka warankasuntalunwa shamuhushpanka chunkawaranka suntaluyniwa atipaynimachupayta winsinata manachu nishpa.32Mana atipashpan chay apuka kuntranchayra karupi shamuhushpan paymakachama shuk suntalunta tapunanpa,mana wañunakushpa alichanankunapa.

14

186

33Chasnashina kankunapas alitayuyarinaykichi tiyan katiwankichichumanachu nishpa.chita sakishpa katiwashpaykichikamanami atipankichichu runaynikunakanata.

34-35Yuyariychi kachimantapas.Kachika ali kan. Chamu tukushpankamanana valinchu nima imarayku.Wichunchima.pas Yaya Diospa shiminta manakasushpaykichika chamu kachishinakankichi, mana valinkichichu runamasikichita yanapanaykichipa. YayaDiospa shiminta kasushpaykichika ali

chipa tukuy runakunata.hushkaynita alita uyashpa yachakuychi.

Jesuska obeha chinkarishkata yuyachishpa yachachin

(Mt. 18.10-14)

15 1Jesús yachachihushpan achka

kuna uyanankunapa. Shuk runakunakarkakuna *romano tukuymanta atunapurayku *impuestuta kobrakkuna,shuk mana alita rurakkunapas. 2Chaytarikushpankuna *fariseokunaka,

pas washanchashpa rimarkakuna:

pan paykunawa pakta mikun. Chasnakamana alichu.

3Chaypi Jesuska paykunata shukyachachinawa kasna yachachirka:

4Kankunamanta shukpa tiyama shukpachak obeha. Shuk chinkarimaka¿manachu chay iskun chunka iskuntapastupi sakishpan maskak rinma chayshuk chinkarishkata tarinankama?5Tarishpan ¿manachu sumaktakushikushpan apishpan markama?6Chaymanta wasinma paktashpanriksishkankunata,

natapas tantachishpan rimama:Kushikuychi ñukawa. Ñami tarishkanichinkarishka obehaynita nishpa.

7Kankunata rimanimi:rishkata tarishpaykichika atuntakushikunkichi. Chasnallatatami silupikawsakkuna kushikunkakuna, shuk ruamana alita rurashkankunata sakishpanYaya Diostana kasunanpa. Iskun chunkaiskun runakuna alita rurak runa kaniyanka nishpa kawsakkunamanta manayapa kushikunkakunachu.

Jesuska shuk warmi kullkita chinkachishkanta yuyachishpa

yachachin8Shuk warmipa chunka kullkikuna

tiyamaka.manta shuk chinkaripumaka ¿manachulamparinta sintichishpan maskamakawitu ukupi sumakta pichashpantarinankama? 9Chasna tarimaka,

kunata kayashpan rimama: Chay kullkichinkaripashkata ñami tarishkani.Chayrayku tukuy kankuna ñukawapakta sumakta kushikuychi.

10Kankunata rimani: ChasnashinamiYaya Diospa *kuna,kunata sakishpan Yaya Diostanakasunanpa.

Jesuska shuk yaya musu wawanta llakichishkanta yuyachishpa

yachachin11Jesuska shuk yachachinawa

yachachishpalla katirka: Shuk kullkiyuruna ishkay wawayu karka. 12Washaniruwawanka yayanta rimarka: Yayayni, shukpuncha tukuy kanpa tiyashkanmantachawpichishpa ñukata wawkinitapaskunaykita kunalla kuway. Chasnarimashpan yayanka tukuy imacharishkanta chawpita kurka karan shuk

14 15

187

wawanta. 13Manana yapa unaymantachuchay washaniru wawanka tukuy imatiyashkanta rantichishpan kullkitatantachishpan rirka shuk karu chikanrunakunapa allpama. Chaypi mana aliruranakunata rurashpan kullkinta llamputukuchirka. 14Llampu tukuchishpan chayllaktakunapi kawsak runakunarayku sinchiyarkay paktarka. Chaypi paypas yapayarkaywa karka. 15Chasna kashpan shukchaypi kawsak runama tapuk rirka paytatarawachinanpa. Chay runaka paytakacharka kuchinkunata kuyrananpa.16Yapa yarkaywa kashpan kuchi mikunatamikunayarka. Chasna munashpanpas nimachayta payta karanayarkakunachu.17Chaypi yuyarirka:paka achka mikuna tiyan. Ñukaka kaypiyarkaywa wañuhuni. 18Kunalla yayaynimakutishara. Paktashpayni rimak risha:Yayayni, kanmanta anchurishpaynimanami alitachu rurashkani.pas manami Yaya Diospa munashkantachururashpa kawsashkani. 19Chayraykuamana yuyawaynachu wawaykitashina.Shuk runaykitashina tarawachiway nishpa.

20Chasna yuyarishpan chay musukayayanma kutirka. Ña paktahushpanyayanka karullapi rikushpan riksirka.Sumakta llakichirka, kallpashpa tinkukrirka. Wawanta ukllarishpan mucharka.21Chaypi wawanka rimarka: Yayayni,kanta mana alitachu rurashkani.

chu rurashpa kawsashkani.yuyawaynachu wawaykitashina nishpa.22Yayanka paypa rimahushkanta manakasushpan runankunata rimarka: Utkallasuma churarinata apak riychi paytachurachinaykichipa. Chasnallatata makinpianilluta churachiychi, chakinpipas sapatutachurachiychi. 23Chaymanta apak riychiwira wakra wawata wañuchinaykichipa,

nanchipa. 24Kay wawaynika wañushka

kashkanmantashina kawsarimushka, unaychinkarishkanmanta kunan ña rikurikshamushka. Chasna sumakta kushikushpanatun estata rurarkakuna.

25Chay estata rurahushpankunapuntiru wawanka chakranpi kahurka.Wasima kutimushpan uyarka bombota,kenata, tukuy kushilla kahukkunata.26Chaypi shuk runanta kayashpantapurka: ¿Ima estata rurahunkuna?27Chay runanka aynirka: Wawkikimikutimushka.yayaykika atun mikunata rurashka,wira wakra wawata wañuchichishkakarananpa. 28Chasna uyashpan chaywawkinka yapa piñarirka. Manayaykunayarkachu wasipi. Paktashkantayachashpan yayanka wasimantallukshirka payta kayananpa. 29Chaypichay ruku wawanka aynirka: Yayayni,

kani. Kamachishkaykita nima ima uraskillashkanichu. Chasna rurashpaynitatanima ima uras kuwashkankichu nima

kunawa mikunaynipa. 30Kunanka chayshuk kanpa wawaykika mana aliwarmikunawa kawsashpan kullkikitallampu tukuchishpan paktamushka.Payraykuka wira wakra wawatawañuchishkanki. 31Chasna nishpanyayanka rimarka: Wawaynistu, kankatukuy urasmi ñukawa kahunki. Tukuytiyawahushkaka kanpapas kan. 32Chay

mantami paktamushka. Chinkarishkakashkanmanta paktamushka. Chasnakashpan ¿manachu yapa kushikushpakay estata ruranchima?

Jesuska shuk yuyaysapa kamachina runamanta yuyachishpa yachachin

16 1

nata yachachishpan rimarka:Shuk kullkiyu runapa tiyarka shuk

15 16

188

runan, maykanmi payrayku tukuytarurapayan.

kuna: Chay kamachinanpa churashkaykirunaykika kullkikitami yanka gastahunmana valikkunallapi nishpa. 2Chaypipatronka chay runanta kayarka.pan rimarka: Kanmanta uyashkanillullachiwahushkaykita. Mananamunaninachu ñukarayku tukuyta rurakkanaykipa. Kunanka rikuchiway tukuyrurashkaykimanta killkashkaykita.

3Chaypi chay runanka yuyarirka:¿Imashnata rurasha kunanka?Patroynika llukshichiwahun mananapayrayku tukuyta rurak kanaynipa.Mana ursayuchu kani sinchitatarawashpa kawsanaynipa. Pinkaypami

nika. 4Kunan ñami yuyarishkani

wanankunapa wasinkunapi.5Chasna yuyarishpan patroyninta

liwikkunata shukllankama shukllankamakayarka. Puntiruta tapurka: ¿Maytukuytataliwinki patroynita? 6Chay runaka aynirka:Liwinimi shuk pachak bidón aseiteta.Chaypina chay patronpa runanka rimarka:Ñuka yanapashkayki.killkata. Utka tiyarishpayki killkay pichkachunka tupullata. Ñukapas chasnallatatakillkasha chay patroynipa liwichinankillkapi parihu kanankunapa. 7

tata shuktapas tapurka: Kanka, ¿tata liwinki? Payka aynirka: Shuk pachakkostal arustami liwini. Chaypi chaypatronpa runanka rimarka:liwiyki killkata, pusak chunka tupullatanakillkay. Ñukapas chasnallatata killkashachay patroynipa liwichinan killkapi parihukanankunapa.

8Patronka chay runan rurahushkantayachashpan rimarka: Chay llullachikrunaynika yuyaysapami, alitayuyarishpa rurak runa.

pan runankunata rimarka:Mana alita rurak runakuna Yaya Diosta

hun, imatami ruranankuna tiyan runamasinkunawa alita kawsanankunapa. Manachasna kachun. 9Kankunata rimani: Kayallpapi achka runakunata mana alitarurachik kullkiwa imakunawapas

chi kankunata yuyanankunapa. Chasnarurashpa kawsashpaykichika imaykichimanana yanapak kashpan kay allpapikawsanaykichi tukurinan uras yaykuchiytukunkichimi wiñayparayku Yaya Dioswakawsanaykichipa.

10Maykanmi uchillastuwa alita ruran,chasnallatatami achkawapas alita ruranka.Maykanmi uchillastuwa mana alitaruranchu, chasnallatatami achkawapasmana alitachu ruranka. 11Kaymundumanta imakunawa mana alitarurashpaykichika ¿imashnataya YayaDiospa kunayashkanta kuy tukunkichima?12Chaymanta runa masikichi kankunapisakishkanwa paypa munashkantashinamana rurashpaykichika ¿Yaya Dioskakankunata kunayashkanta kumachu?Manami kumachu.

13Nima maykan kamachishkan runaatipamachu ishkay patroyninrayku chayratulla tarawanata. Shukllata kasunantiyan. Shuk patroyninta kasushpankashuktaka mana kasunkanachu.shinami kankunapas imaykichillatayuyarishpa kawsashpaykichika mananaatipankichinachu Yaya Diosta kasushpakawsanata.

Jesuska payta asichikfariseokunata rimarka

14Chasna uyashpankuna chay yapakullkita munak *fariseokunaka Jesustaasichirkakuna. 15Chaypi Jesuska nirka:Kankuna mana ali rurak runakuna

16

189

kashpaykichimi runakunata llullachishpakirichinkichi yapa ali rurahuk runakunakanaykichita. Chasna rurashpaykichipasYaya Dioska tukuy yuyarihushkaykichitaalita riksinmi. Maykantami runakunayuyarinahun yapa ali kashkata, YayaDioska chaytaka chikninmi.

16Ñawpamanta pacha Bawtisak JuanyachachinankamaMoisespa killkashkanlla,chaymanta Yaya Diospa yachayninwa shukyachachikkunapa killkashkankunallatiyarka yachanaykichipa imashnami alitakawsananchi tiyan Yaya Diosparikushkanpi.manta pacha kankunata yachachinchinakay suma ali shimita Yaya Diospa ali

manta. Chasna kashpanmi achka runakunaatipashkankunata ruranahun Yaya Diospaali kamachinanpi kawsanankunapa. 17Kaysilu allpapas shuk puncha chinkarinkami.Yaya Diospa rimashkanmantaka nima shukshimi chinkarinkachu. Tukuy paktarinantiyan.

Jesuska yachachin karika warminwa, warmipas kusanwa

mana sakinakunankunapa(Mt. 19.1-12; Mk. 10.1-12)

18Maykan kari warminta sakishpanshuk warmitana warmiyashpanka

pika. Chasnallatatami maykan kari shuk

panka uchata ruran.

Jesuska shuk yapa kullkiyu runamanta, shuk nima imayu runamantapas yuyachishpa

yachachin19Jesuska shuk yachachinawa

yachachishpalla katirka:Tiyarka shuk yapa kullkiyu runa.

Chay runaka suma churarinallatachuraripayan. Karan puncha atun suma

yan. 20-21Chaymanta tiyarka shuk runa. Chay

runaka llagawa llampu aychankaismushka karka. Chay kullkiyupa wasinpunkupi tiyaripayan mikunanmantashuk parti urmashpan ñukapasmikunaynipa nishpa. Chaypi tiyarishpanallkukunaka payta kayllayapayanahunaychan ismushkata llawkanankunapa.

22Shuk puncha chay nima imayukawañurka. *

tukuy parisishkanmanta samananpa.Chaymanta kullkiyu runapas wañurka.Paytaka wañushkakunapa churana uchkupichurashpa taparkakuna.

23Wañushkakunata wakaychanapi yapaparisihushpan karumanta rikurka Lasarota

. 24Chasna:

, llakichiway ñukatapas.Yapami rupawa kaypi parisihuni.Kachapay Lasarota yakuwa ukuchishpamakin wawapa puntanwa kalluynitachiriyachiwananpa.

25 :Wawayni, yuyariy.paykira tukuy munashkaykita Yaya Dioskanta kushka. Kunanka chaykunakañami tukurishkakuna. Lasaroka yapaparisishpa allpapi kawsarka. Chayrayku

chiy tukushka. Kanka kunanka nanaywallakiywa parisihunki. 26Chaymantapas

nanchipa shuk atun waykumi tiyan.Maykankunami munanahun kaymantakankunama rinata mana atipanahunchu,nima chaymanta kanwa kahukkunaatipanahunchu shamunata kayma.

27Chaypina chay kullkiyu wañukarimarka: Chasna kashpanka yaya

, kanta tapuni, Lasarotakachapay yayaynipa wasinma. 28Chaypi

16

190

pichka wawkinikuna kahunkuna.Paykunata sinchita kunak richunpaykunapas kay yapa llakiyta nanaytaparisinama mana shamunankunapa.

29 :Paykunaraykuka tiyanmi Moisespakillkashkankuna,ninwa shuk yachachikkunapapas.Chaykunata kasunahuchun.

30Chay kullkiyu wañuka kuti aynirka:, chay wawkinikuna

Yaya Diospa killkachishkanta manakasunayanahunchu.kunamanta shukka kawsarishpanpaykunama rinma, chaypirami shutiuyashpankuna kasunkakuna.

31 :

kanta, nima Yaya Diospa yachayninwashuk yachachikkunapa killkashkanta,manami kasunkakunachu nima shukwañushka runa kawsarishkata.

Jesuska yachachin uchamanta kuyrarinanchipa

(Mt. 18.6-7,21-22; Mk. 9.42)

17 1Chaymanta Jesuska runankunatarimarka: Tukuy uras tiyankami

uchata rurachinayak runakunaka. Chasnakashpanpas ¡ay, imashna kastigushi kankachay uchata rurachik runakunarayku!2Maykanmi runa masinta uchata rurachin,paytaka Yaya Diosmi sinchita kastiganka.

, atun rumiwakunkanmanta watashpa atun kuchachawpipi wichunapa chaypi chinkarinanpa.3

mana ruranaykichipa.Shuk kirik masiki mana alita

rurashpanka payta rimay mana chasnarurashpa katinanpa.manta llakirishpa llakichiway nishpankallakichiy. 4Chasnallatata shuk punchakanchis kuti kanta millaypata rurashpankakaran kuti kanta rimak shamuma: Kunanka

sakini millaypa rurashkaynikunata,llakichiway nishpa. Chay kanchis kutipayta chasnalla llakichinkilla.

Jesusta kirishpatukuy imata atipanchi

5Chasna Jesús yachachishpanna*apostolninkunaka payta tapurkakuna:Ñukanchita yanapay ashwan alita

kanpi sinchikunanchipa.6Chaypi Jesuska aynirka:Ñukapi sinchikunaykichika shuk

llapas kamaka,chima: Kaymanta anchuriy, kuchapiwiñakriy nishpa. Chay ratulla chaykaspika kasuma.

Jesuska yachachin imatami rurashpa Yaya Diospa kamachishkan runaka

kawsanan tiyan7Chaymanta Jesuska runankunata

rimarka: Nima maykan patrón runantarimamachu, chakranpi tarpushkanwasha,

pan: Tiyarik shamuy mesapi mikunaykipa.8 : Mikunaynitayanupak shamuy. Chaymanta karaway,upyachiway. Mikushkayniwashaupyashkayniwasha kanka mikunki.9¿Tukuy kamachishkanta kasushkanraykuchay patronka runanta agradesimachu?Mana. Runan kashpan paypa tarawanankan patronta sirvinanpa. 10Chasnallatatakankunapas, paktachishpaykichi tukuyYaya Diospa kamachishkanta, rimaychi:Rurashkanchi maykantami Yaya Diosmunashka rurananchipa chayllata.

Jesuska chunka runata aycha ismuchik unkuymanta ampirka

11Jesuska Jerusalenma rihushpan shukparti *Samaria allpa Galilea allpawatupanakushka mayanta rihurka. 12Shuk

16 17

191

f Rikuy Génesis killkapi 6.5-8 g Rikuy Génesis killkapi 18.20 - 19.25

uchilla llaktapi paktana kahushkanpi,chunka runakuna aycha ismuchikunkuywa kahukkunawa tinkunakurka.Chay unkushkakunaka mana kayllayanataatipashpankuna karullapi shayarirkakuna.13Chaymantalla kaparishpa tapurkakuna:¡Yaya Jesús, ñukanchita llakichiy!

nishpa.14Jesús paykunata rikushpan nirka:*Saserdotekunama riychi,

chita rikushpankuna rimanankunapaampirishkachu manachu nishpa.Paykunaka kasurkakuna. Chayma

rihushkankunapi ampirishka karkakunaunkushka kahushkankunamanta. 15Shukkaña ali kashkanta rikushpan Yaya Diostasinchi shimiwa kushichishpa kutimurka.16Jesuspa puntanpi kunkurik shamurka,

rayku agradesirka.manta runa. 17Shukllata rikushpan Jesuskatapurka:¿Kunanka shukkunakaya? ¿Manachu

chunka ampiy tukushkankichi unkushkakahushkaykichimanta? ¿Maypitayakahunkuna chay iskunkunaka? 18¿nataya kay mana israel runalla kutimushkaYaya Diosta agradesishpa kushichinanpa?

19Chaypina chay runata rimarka:. Ñukapi

sinchikushkaykiraykumi ña kishpishkakahunki.

Imashnami Yaya Dios kallarin runakunata kay allpapi kamachinata

(Mt. 24.23-28, 36-41)20Chaymanta *fariseokunaka Jesusta

tapurkakuna:¿

nanka kay allpapi kallarinka?Jesuska aynirka:

hushkanka manami rikuypachu. 21Mana

atipanchichu rimanata kaypimi,chaypimi Yaya Dios kamachihun nishpa.

chipi ña kallarishka.22Chaymanta runankunallata rimarka:Shuk puncha paktarinkami, maypimi

yapa rikunayankichi shuk punchallapasñuka Yaya Diospa Kachashkan Runa ñakamachik kanaynita. Chayta rikunata

chichu. 23Chay urasmi kankunatallullachinayashpa rimankakuna:Kaykaya Yaya Diospa KachashkanRunaka. Chaymami Yaya DiospaKachashkan Runaka nishpa. Chasnanishpankunapas ama rinkichichurikunaykichipa. 24Imashnami ilampakarikurin kayma chayma tukuy silutapunchayachishpa, chasnashinami ñukaYaya Diospa Kachashkan Runaka kutishamusha. 25Chay puncha manarapaktahushpanra achkata parisinaynitiyan. Kunan kawsak runakunachiknishpa mana valiktashinawichuwankakuna.

26Ñuka Yaya Diospa KachashkanRuna kuti shamushpayni ñawpa Noékawsashkan urasshina kanka,f runakunakunkaylla kawsahushkankunapikunkaymanta kastigay tukunkakuna.27Noé kawsashkan uras runakunakakunkaylla mikushpa upyashpawarmiyashpa kawsapayarkakuna Noé

kama.pan tukuy chinkarirkakuna.

28Chasnallatata tukurka Lot shutiyukawsashkan uraspas.g Sodoma llaktapi

kakuna, upyapayarkakuna,kakuna, rantichipayarkakuna,yarkakuna,

17

192

kuna. 29Lotka chay Sodoma llaktamantallukshishpan nina *asufriwa tamyashinasilumanta urmarka. Chay ninaka tukuyrunakunata wañuchirka. 30

nami kanka Yaya Diospa kastigananpunchaka,kan Runa kuti shamushpayni.

31

paykichika chaymantalla mitikuychi.

panka amana yaykunkichichu apakrinaykichipa.

lla mitikuychi.wasiykichima. 32Yuyariychi imashnamiLotpa warminka ñawpa wañurka. Chaywarmika imankunallapi yuyarishpamana utkallachu mitikurka kishpinanpa.Chayraykumi wañurka. 33MaykanmiYaya Diospa munashkanta kasushpakawsan, chayka wañuchiy tukushpanpasYaya Dioswa wiñaypa kawsanka.

34Kankunata rimani: Chay uras ishkayrunakuna tutapi shuk tulltullapikashkankunamanta, shukllami pushaytukunka wiñayparayku, shukkasakirishka kanka. 35Chasnallatata ishkay

manta shukllami pushay tukunka,shukka sakirishka kanka. 36Ishkayrunakuna chakrapi tarawashpankunashukllami pushay tukunka, shukkasakirishka kanka.

37Chasna rimashkanta uyashpankunarunankunaka tapurkakuna:Yaya Jesús, ¿maypita chasna kanka?Chaypi Jesuska aynirka:Maypimi wañushkakunaka kahunkuna,

chaypimi ullawankakunaka tantarinahun.

yaypa ismushina tukushpankuna kastigaytukunkakuna. Chayka mana pakallachukanka ashwan tukuyrayku yachayparikuypa kanka.

Jesuska yachachin mana sakishpa mañananchipa

18 1Chaymanta Jesuska runankunatashuk yachachinawa yachachirka

kunapa kasna nishpa: 2Shuk llaktapi

namanta alichak apu. Chay alichak apukamana manchapayanchu Yaya Diosta, nimarunakunata. Yapa piña karka. 3Chayllaktapillatata kawsapayarka shukmashintu warmi. Chay mashintuka chayalichak apuma ripayarka payta tapunanpa:Ñukata yanapaway. Chikniwaktakayashpayki rimay, munahushkaynitamana yanka kichuwananpa. 4

rishpanpas chay apuka payta manakasunayarkachu. Chay warmika manasampayashpa payta tapushpalla katishpanchay apuka yuyayninllapi nirka: Ñukakamana manchanichu nima Yaya Diosta,nima runa masinikunata paykunatakasunaynipa. 5Chasna kashpanpas chaywarmika yapa killachiwahushkanraykukunanka kasunayni tiyan. Payta manayanapashpaynika yapami killachiwankanishpa.

6Chayta kwintashpan Jesuskarimarka: Chay alichak apuka YayaDiosta mana manchak kashpanpasrimarka chay warmita yanapananpa.7Kankunaka Yaya Diospa akllashkanrunakuna kashpaykichi payta punchapitutapipas mañashpaykichi chay

chu kankunata yanapanka. 8Kankunatarimani:Dioska kushikushpa nima unayashpachukankunata yanapanka. Ñuka YayaDiospa Kachashkan Runa kutikashkakay allpama shamushpayni ¿chari kirik runakunata, maykankunamimana sakishpa Yaya Diospisinchikushpa mañanahun?

17 18

193

Jesuska yachachin mana yuyarinanchipa runa

masinchikunamanta ashwan ali kananchita

9Chaypi shukkuna tiyarka mana alitayuyarikkuna. Paykunaka tukuymantaashwan ali kanankunata yuyarishpakawsarkakuna. Paykunata Jesuska shukyachachinawa kasna yachachirka:10Ishkay runakuna rirkakuna *YayaDiospa wasinpi mañanankunapa.Shukka karka *fariseo, shukka karka*Roma llaktarayku *impuestuta kobrak.11Chay fariseo shayarishpan pay kikinllaali kananta yuyarishpa Yaya Diostamañarka kasna: , kantaagradesini, mana runa masinikunashinakahushkaynirayku. Mana kanichupaykunashina shuwaysiki, uchataruraysiki, shukpa warminwa musayak.

shina. 12Ñukaka karan semana ishkaypunchata kanta kushichishpa manamikunichu. Chaymantapas karanchunkata ganashkaynimanta shuktakanrayku kuni nishpa. 13

tuta kobrakka pinkashpan karullapishayarirka. Yapa uchasapa kanantayuyarishpan kumurishpa pichuntawaktashpa Yaya Diosta mañarka: YayaDios, llakichiway. Yapa uchasapa kani.Uchaynikunamanta pichaway nishpa.

14Kankunata rimani: Chay impuestuta

kana wasinma kutirka. Chay fariseotakaYaya Dioska manami llakichirkachu.Kankuna kikinmantalla yuyaykichipiatun tukunayashpaykichika YayaDiosmi kankunata mana alichu kankichinishpa pinkachinka. Kankuna runa

paykichika Yaya Diosmi kushikushpakankunata atunyachinka.

Wawakunata Jesusma apamurkakuna

(Mt. 19.13-15; Mk. 10.13-16)15

naka llullu wawankunatapas paymaaparkakuna, llankashpan paykunaraykuYayan Diosta mañananpa. Chasnarikushpankuna Jesuspa runankunakapiñarishpa paykunata arkarkakunaJesusta mana kayllayanankunapa, kay

chichu nishpa. 16Chaypi Jesuskayayankunata wawankunanti kayashpanrunankunata rimarka:

ñukama apamunankunapa.shina ñukapi sinchikuk runakunallamiYaya Diospa kamachishkan tukushpa

kuna. 17 . Maykanmiwawakunashina ñukata yuyawashpamana kasuwan, chayka manami YayaDiospa kamachishkan tukushpa paypaali kamachihushkanpi kawsankachu.

Shuk apu kullkiyuJesuswa kwintarka

(Mt. 19.16-30; Mk. 10.17-31)18Chaymanta shuk apu Jesusta

tapurka:, rimaway ¿imashna

rurashpaynitaya atipaynima YayaDioswa wiñaypa kawsanata?

19Jesuska aynirka:¿Imaraykuta rimawanki ali kanaynita?

Mana nima shuk runa tiyanchu ali.Yaya Diosllami ali kan. 20Kanka ñami

nata: ..

shuwaychu. Nima pimanta llullashparimaychu. Yayaykita mamaykitayuyashpa kushichishpa kawsay nishpa.

21Chaypi chay apuka aynirka:

18

194

kankunata wawamanta pacha kasushpakawsashkani.

22Chayta uyashpan Jesuska rimarka:.

llami kasunaykipa pishin. Rantichikriytukuy imaykikunata. Chay kullkitakanima imayu runakunata kuy. Chasnarurashpaykimi silupi achka imayushinatukunki. Chasna rurashkaykiwasha shutikatiway.

23Chayta uyashpan chay runakasinchita llakirirka. Yapa achka kullkiyukashpan mana munarkachu tukuyimankunata rantichishpa kunata.24Chasna llakirishkata rikushpanJesuska rimarka:

kuna tukunankunapa. 25Shuk atun wiwakamilluka manami atipamachu pasanatashuk aguha uchkustuta. Chasnashinamishuk runaka kullkinllapi yuyarishpankamanami atipankachu Yaya Diospakamachishkan tukunata.

26Chaypi kahukkunaka chaytauyashpankuna rimarkakuna:Chasna kashpanka ¿pita atipama

kishpichiy tukunata Yaya Diospa alikamachihushkanpi kawsananpa?

27Chaypi Jesuska paykunata rimarka:Nima pi atipanchu kishpichirinata pay

kikinta.

hushkanpi kawsanankunapa. Payllamiatipan tukuyta ruranata yachayninwa.

28Chaypi Pedroka Jesusta rimarka:Ñukanchika sakishkanchimi tukuy

imanchikunata kanta katinanchipa.29-30Chaypi Jesuska runankunata

rimarka:. Shuk runa Yaya

Diospa kamachishkan tukushkanraykuwasinta, warminta, wawkinkunata,yayankunata, wawankunata

panra Yaya Diosmi tukuy imasakishkanmanta ashwanta kunka.Chaymanta chay chapahushkanchimushu mundupi wiñaypa Yaya Dioswakawsankana.

Jesuska kimsaynin kuti rimarka wañunanmanta

(Mt. 20.17-19; Mk. 10.32-45)31Jesuska chay chunka ishkay

runankunata chaynikstuma pushashpanrimarka: Ñami yachankichi Jerusalénllaktama rihushkanchita. Chaypimipaktarinka, maykantami Yaya Diospayachayninwa yachachikkunaka ñawpakillkarkakuna ñuka Yaya DiospaKachashkan Runamanta. 32Chikniwakrunakunaka apiwankakuna *romanorunakunata kuwanankunapa. Paykunaasichiwankakuna, pukllachishpaparisichiwankakuna,kakuna, sinchita asutiwankakuna.33

wankakuna.kunapas kimsa punchamantamikawsarimusha.

34Chasna nishkanta runankunakamana asirtarkakunachu. Paykunaraykumana asirtaypa shimikuna karkakuna.

Jesuska ampirka shuk wiskuta Jerikó llaktapi

(Mt. 20.29-34; Mk. 10.46-52)35

hushpan shuk wisku runa ñampimayanpi tiyahukta rikurka. Paykarunakuna pasahukkunata kullkitatapuhurka. 36

kunata uyashpan chay wiskukatapurka:¿

chi? nishpa.37Shukkunaka rimarkakuna:Nasaretmanta Jesusmi pasahun.

18

195

38Chayta uyashpan chay wiskukasinchita kaparishpa rimarka:¡Jesús, Davidpa Miraymanta

Kishpichik, llakichiway!39Chaypi chay Jesuspa puntanpi rihuk

runakunaka arkashpa chunllayaynirkakuna.Chasna rimashpankunapas payka

ashwan sinchita kaparirka:¡Davidpa Miraymanta Kishpichik,

llakichiway!40Chasna kaparishkanta uyashpan

Jesuska shayarishpan rimarka:Chay wiskuta ñukama apamuychi.Ña kuchunpi kashpan payta tapurka:41¿Imatata munanki kanrayku

ruranaynipa?Chay wiskuka aynirka:Yaya Jesús, ñawinita ampipay

rikunaynipa.42Jesuska aynirka:

, kunallami rikunki. Ñukapisinchikushpaykimi ampirishkanki.

43Chasna rimashkanllawa chaywiskuka atiparkana rikunata.kanrayku Yaya Diosta atunyachishpakushichishpa Jesusta katirka. Chaytarikushpankuna tukuy runakunapas YayaDiosta atunyachishpa kushichirkakuna.

Jesuska Sakeowa kwintarka

19 1Ña Jerikopi yaykushpanJesuska chay llakta chawpita

rihurka. 2Chaypi kawsahurka shuk yapakullkiyu runa Sakeo shutiyu. Payka*impuestuta kobrakkunapa apun karka.3Chay runaka yapa munarka Jesustariksinata. Chay llaktata pasahushkantayachashpan munarka kayllayanata.Chasna munashpanpas uchillastukashpan mana atiparkachu rikunata,yapa achka runakuna kahushkanrayku.4Chasna kashpan Jesuspa rinan ñampitakallpashpa ñawparka runakunapapuntanma. Chaypi shuk kaspipi sikarka,

Jesús pasahushkanta atipananparikunata.

5Jesús chayta pasahushpan awamarikuhushpan Sakeota rimarka:Sakeo, utkalla uraykuy. Kunan

puncha wasikipi kiparinayni tiyan.6

murka. Kushikushpa Jesusta wasinpiyaykuchirka. 7Chayta rikushpankunarunakunaka Jesusta washanchashpapaykunapura rimarkakuna:¿Imashnata Jesuska yaykun chasna

uchata ruraysikipa wasinpi?8Chasna rimashpankuna Sakeoka

shayarishpan Jesusta rimarka:Yachachik, rikuy, tukuy imayni

tiyawashkakunamanta chawpita nimaimayukunata kusha.tami ñawpa llullachishpa kullkitatapushkani, chaykunataka kutichishamichusku kuti ashwanta.

9Jesuska payta aynirka:Kunan puncha shuti kankuna kay

wasipi kawsak runakuna kishpichirishkakankichi nishpa.Chaymanta chaypi kahukkunata

rimarka:Kay runa mana alita rurak kashpanpas

tami kan. 10

kan Runa shamushkani chasna mana alirurashkankunawa chinkarishkashinakahukkunata maskanaynipa,

kankunamanta kishpichinaynipa.

Jesuska shuk patrón runankunata kullkita kushpa sakishkanmanta

yuyachishpa yachachin(Mt. 25.14-30)

11Jesuska Sakeopa wasinpi kashpanña kahurka kamachikkuna kawsashkanJerusalén llakta kuchupi. Runakunaka

kakuna: Ñami rihun Jerusalenma

18 19

196

kamachik tukunanpa. Yaya Diospa alikamachinan kay allpapi ñami kallarihunnishpa.nata riksishpan Jesuska paykunata shukyachachinawa pay kikinmantayachachirka:

12Tiyarka shuk runa apupa ayllun.Payka rirka karu allpama chaypikawsak atun apu payta aputarurananpa, chasna apu tukushpan kikinallpanpi kamachinanpa nishpa.

washa kutimunanta. 13Manara

nata kayashpan karan shuk runantachay tupullata yapa valik kullkitakuhushpan rimarka: Kay kullkiwarantishpa rantichishpa mirachipankishamunaynikama. Chasna karanrunanta rimashpan chay apu tukunaparihukka rirka.

14Chay allpapi llaktakunamanta runamasinkunaka payta chiknishpankunapaypa washanta shuk runakunatakacharkakuna chay atun aputa rimakrinankunapa: Mana munanchichu chayrunaka apunchi tukunanpa nishpa.15Mana munashpankunatata paykaapunkuna tukurka. Chaymantallaktanma kutirka. Paktashpan shukrunanta kacharka, pushak rinanpamaykankunatami kullkinta kushpasakirka. Yachanayarka maytukuytamikaran shuk runan mirachishka chaykullkimanta.

16Puntiru runanka paktashpanrimarka: Patroyni,kani chunka kuti ashwanta kanrayku.17Chaypina chay patronka aynirka:rurashkanki, ali runayni kanki. Kayuchillastu kushkayniwa sumaktatarawashkaykirayku churashkaykichunka llaktakunata kamachipanaykipa.

18Shuk runanpas rimak shamurka:Patroyni, kullkikita mirachishkani

pichka kuti ashwanta kanrayku.19Paytapas aynirka:panki pichka llaktakunata.

20Chaymanta shukna rimak shamurka:Patroyni, kaykaya kullkikika. Sumakta

kani kanrayku. 21

chu. Shukkuna tarawashkanmantakanka yanka kullkita apinki. Shukkunatarpushkankunamanta kanka pallanki.22Chaypina chay apuka rimarka: Kankamillaypa yuyayyu runa kanki. Kan kikinrimashkaykimanta kastigarinki. Ñukasinchi kamachik kanaynita, shukkunapatarawashkanmanta kullkita apinaynita,shukkunapa tarpushkankunamantapallanaynita yuyarinki. 23Chasnakashpanka ¿imaraykuta kullkinita manachurashkankichu kullkita mirachinawasipi, chaypi mirananpa? Chaypichurankima karka uchillastullapasmirashkawa pakta apinima karka.

24Chaymanta chaypi kahukkunatarimarka: Payta kichuychi chay kushkaynikullkita. Chay chunka kuti mirachik runatakuychi. 25Paykunaka aynirkakuna: Patrón,payka ña achka kullkita apishka. 26Chayapuka aynirka: Kankunata rimani,maykanmi alita rurak runayni kan, paytakakunimi ashwanta. Killaysiki runakauchillastu tiyapushpanpas kichuytukunkami. 27

nata pushak ripaychi.narayku ñuka apu tukunaynita kaypuntaynipi apamushpa wañuchiychi.

28Chasna nishpa yachachishkanwashaJesuska Jerusalenma rirka.

Jesuska Jerusalénllaktapi yaykurka

(Mt. 21.1-11; Mk. 11.1-11;Jn. 12.12-19)

29-30Jerusalenma rihushkanpi Jesuskapaktarka Betfagé llakta, Betania llakta

19

197

kuchupi. Chay llaktakunaka shuk urkuOlivos shutiyu kuchupi karkakuna. Ñapaktahushpan chay Olivos urkumayanpi, Jesuska ishkay runankunatanirka:Riychi chay rikuhushkaykichi

llaktama. Chaypi paktashpaykichi

kata, maykanpimi nima shuk runapurishkarachu. Chay malta burrutapaskashpaykichi apamuychi. 31Shukruna kankunata mitsashpa tapushpanka¿imaraykutaya paskahunkichi? nishpa,payta kasna rimaychi: Yayanchi Jesusmimunahun awanpi tiyarishpa rinanpa.Kunanllatatami kutichik shamushunishpa.

32Chasna Jesús nishpan chay ishkayrunankunaka rirkakuna.kantashina tarik rirkakuna. 33Ña chaymalta burruta paskahushpankunaamunkunaka tapurkakuna:¿Imaraykuta paskahunkichi chay

burruta?34Paykunaka aynirkakuna:Yaya Jesusmi munahun.35Chaymanta Jesusma apashpa

rirkakuna. Chaypi paktashpankunachurarinankunata burrupa awanpi

kuna. 36Chasna Jesús rihushpanpuntanpi runakunaka churarinankunatañampipi mantarkakuna, imashnamirurapayanahun shuk atun aputa kushillayaykuchinankunapa. 37Ña Jerusalentakayllayahushpankuna Olivos urkutauraykuhushpankuna Jesusta chay achka

pankuna kaparishpa Yaya Diostaagradesirkakuna:¡Yaya Dios, kay Jesús atun yachaykita

rikuchishpa tukuy ali rurashkantarikushkanchi! 38

kayki ali runami kan.kaykita rurananpa kachashkayki atun

apunchi kashpanmi shamuhun. Ñamitukuyta alichashkanki kushilla paywakawsananchipana. Kanta kushichinchiawa silupi kawsak Yaya Dios.

39Chaypi shuk *fariseokuna chayrunakunapa chawpinkunapi kahukkunarimarkakuna:Yachachik, rimay kay kanta katik

runakunata chunllayanankunapa.40Chaypi Jesuska aynirka:Kankunata rimani,

kakuna.41-42

pan llaktata rikushpan wakarka. Chayllaktapi kawsakkunarayku wakashparimarka:Imashna alishi kama karka, kay

punchallapas asirtankichima ñuka YayaDioswa alichashka kushilla kawsayta

chipa.chi asirtanata, Yaya Dios kankunamantakichushka asirtana yuyayta mananaasirtanaykichipa. 43-44

kanta kankunata kishpichinaynipa,

chi tiyan. Parisina punchakunapaktarishpankuna kuntraykichikunaka

kushpa kankunata winsinankunapa.

kakuna. Tukuy wasikichikunatapaswaklichishpa urmachinkakuna. Nimashuk rumi awapura rurarishkakakiparinkachu.

Jesuska rantichik runakunata Yaya Diospa wasinmanta llukshichirka

(Mt. 21.12-17; Mk. 11.15-19;Jn. 2.13-22)

45Jerusalenpi paktashpan Jesuska*Yaya Diospa wasinpi yaykurka. Chay

19

198

kapi achka rantichik runakunakarkakuna. Chayta rikushpan Jesuskapiñarishpan llamputa llukshichirka.46Llukshichihushpan paykunatarimarka:Yaya Dioska killkachishkanpi riman:Kay wasinika ñukata mañanankuna

wasinimi kan nishpa.Kankunaka kay Yaya Diospa wasintashuwakunapa kushilla tantarinatarurashkankichi. [Chasna Jesuskarimashpan paykuna chaypi achkatakobrashpa rantichihushkankunaraykushuwakunashina kanankunatayuyachirka.]

47

kuna Jesuska Yaya Diospa wasinpiyachachipayan.uyashpankuna *saserdotekunapaapunkuna, Moisespa killkashkantayachachikkunapas, chay llaktapaapunkunapas maskarkakuna, imashnarurashpami payta wañuchinkakuna.48Chasna yuyarishpankunatata manaatiparkakunachu payta wañuchinata,tukuy uras achka runakuna paypayachachihushkanta yapa uyanayashpachayllapi kahushkankunarayku.

Jesuspa atunyachayninmanta riman

(Mt. 21.23-27; Mk. 11.27-33)

20 1-2Shuk puncha Jesuska *YayaDiospa wasinpi runakunata

yachachirka Yaya Dios runakunatakishpichinanmanta. Chaypi *kunapa apunkuna,kanta yachachikkunapas, paykunatakamachik israel masin rukukunapastapuk shamurkakuna:Ñukanchita rimay ¿pita kanta

nata ruranaykipa? ¿Pita kantakamachishka kasna yachachinaykipa?

3Chaypina Jesuska aynirka:Ñukapas shuk imata tapushkaykichi.

. 4¿Pita Juanta kamachirkabawtisananpa? ¿nachu?

5

kuna:Yaya Diosmi Juanta kacharka

nishpanchika Jesuska ñukanchitarimankami: Yaya Dios payta kachashkakashpanka ¿imaraykutaya payta manakasushkankichichu? 6

runakuna rimashpankuna Juankayachachirka nishpa, tukuy runakunapiñarishpankuna ñukanchita rumiwatuksishpa wañuchinkakuna. Paykunakakirinahun chay Juan wañuka YayaDiospa yachayninwa yachachikkashkanta.

7Chasna tapunakushpankuna Jesustaaynirkakuna:Mana yachanchichu pimi Juanta

kacharka nishpa.8Chaypina Jesuska aynirka:Chasna kashpanka ñukapas mana

washka tukuy kaykunata ruranaynipanishpa.

Jesuska mana kasunayak tarawakkunamanta

yuyachishpa yachachin(Mt. 21.33-46; Mk. 12.1-12)

9Chaymanta Jesuska tukuy chayrunakunata shuk yachachinawayachachirka kasna:Tiyarka shuk chakrayu runa. Chay

kakunata tarpuchirka. Chaymantachakranta shuk tarawak runakunata

kunapa. Chasna kushpan rimarka: Kay

chi shamunaynikama. Pallashpaykichitukuy muyunkunamanta chawpita

19 20

199

kuwankichi. Chasna rimashpan chayamunka rirka shuk karu llaktama,chaypi unayta kawsananpa.

10Ña chay uvakunata pallana uraspaktarishpan chay amunka shukrunanta kacharka chay chakranpitarawahukkunata rimak rinanpa:

nata pallashkaykichimanta chawpitakuwanaykichipa payrayku apanaynipanishpa. Chay runanka uva muyutaapanapa rishpan mana kurkakunachupayta nima shukta. Makashpankunallachay runata kacharkakuna.

11Chaymanta chay patronka shukrunantana kacharka uva muyukunatatapuk rinanpa.

pankuna shinallata kacharkakuna.12Kimsaynin runantana kacharka.Paytapas chasnallatata mana alitachururarkakuna. Makashpankuna aychanliki likita kacharkakuna.

13Chaymantana chakra amukayuyarirka ¿imashnashi ruraynima?nishpa.kayni wawaynita.chari manchashpankuna kasunkakunanishpa. Chaymanta wawantanakacharka. 14Payta rikushpankuna chaytarawak runakunaka kwintarkakunapaykunapura: Payka kay chakra amupawawanmi. Yayan wañushpan kaychakraka payraykunami kiparinka.

, tukuykay uva chakraka ñukanchipanakananpa. 15Chaypina chay chakramanta

kuna.Chasna kwintashkanwasha Jesuska

tapurka:¿Imanachimashi chay chakra amuka

chay wañuchik runakunata? 16Chay uva

taka wañuchinkami. Chaywasha chay

tana nishpa.Yachachishkanta uyashpankuna

rimarkakuna:Yaya Dioska ama chasna rurachun

ñukanchiwa.17Jesuska paykunata rikushpan pay

kikin rumishina kananta yuyarishpanrimarka:¿Ima ninayantaya kasna Yaya Diospa

ñawpa killkachishkanka?Shuk runa wasinta rumimanta

rurashpan tarawak runankunakashuk ali sinchi rumita mana

kakuna mana alichu nishpankuna.Chay rumitaka wasinta rurakrunaka akllashpan chay wasinpi

kuchik kananpa nishpa.18Chay akllashkan rumipi takaktatukushpaykika tulluyki pakiktami urmanki.Chay atun rumi awaykipi urmashpankamachuyakta nitishpa pulbu wañunki.

19Chasna Jesús yachachishpan chay*saserdotekunapa apunkuna, Moisespakillkashkanta yachachikkunapas alitaasirtarkakuna, paykuna amunta manakasunayakkunashina kanankunatauyachishkanta, chaymantapas chay alirumita wichukkunashina chay rumipi

kanta. Chayrayku yapa piñarishpankunaJesusta chay ratulla apinayarkakunawañuchichinankunapa.pankunapas Jesusta mana apirkakunachurunakunata manchashkankunarayku. Pakta

kuna.

Chiknik runakuna Jesusta pantachichinayarkakuna

(Mt. 22.15-22; Mk. 12.13-17)20Jesusta yapa *romano aputa

apichichinata munashpankuna chay

20

200

payta chiknik runakunaka chaymantapacha maskarkakuna, imamantamipayta apinkakuna nishpa. Chasnakashpan shuk runakunata Jesusmakacharkakuna, alishina tukushpa paytallullachishpa pantachichinankunapa.Chasna rurashpa munarkakuna romanoaputa Jesusmanta millaypata rimakrinata.

21Chay llullachik runakunaka Jesuspipaktashpankuna alishina tukushpapayta rimarkakuna:Yachachik, yachanchi tukuy uras

kika shutipa kananta, manamanchashpa nima pita.yachachinki runakunata Yaya Diospa

napa. 22Ñukanchita rimay ¿alichumanachu ñukanchi israel runakunakachay romano tukuymanta atun aputa*impuestuta pagananchipa? ¿YayaDioska munanchu pagananchipamanachu?

23

kankunata. , pagananchi tiyannishpa aynimaka, israel apukunata

napa. Mana alichu pagananchipa nishpaaynimaka, romano aputa rimakrinahuma payta kastigananpa. 24Chasnakashpan paykunata rimarka:Rikuchiwaychi shuk kullkita.Chaymanta shuk kullkita apishpan

tapurka:¿Pipa almantata rikunkichi kay

kullkipi? ¿Pipa shutinta kay kullkipikillkarishka kan?Paykunaka aynirkakuna:Romano tukuymanta atun apupami.25Chasna aynishpankuna Jesuska

paykunata rimarka:Chay atun apupa kashkantaka kuychi

amunta. Maykanmi Yaya Diospa kan,kuychi payta.

nata rurashkanrayku ñukanchikunapaamunchi kan. Chayrayku tukuyshunkuykichimanta pacha paytayuyashpa kawsaychi.

26Chasna chay llullachik runakunamana atiparkakunachu Jesustapantachichinata nima shuk shimita,runakuna chawpipi rimashpan. Yapa

kuna mancharishpankuna chunllauyarkakuna.

Jesuska yachachin wañushkakuna kawsarinankunata

(Mt. 22.23-33; Mk. 12.18-27)27Chaymanta shuk *saduseokuna

Jesusta kayllayarkakuna. Paykunakakirinahun wañushkakuna mananakawsarinkakunachu nishpa. ChayraykuJesusta rimarkakuna:

28Yachachik, ñawpa Moisés wañukañukanchirayku killkarka: Shuk warmiyuruna manara wawayu wañushpankawawkinna chay kachuynin mashintutawarmiyanan tiyan chay warmitawawayachinanpa wawkinranti.Chaymanta chay warmin kari wawatawawayashpanka chay wawkin wañupawawanshina kanan tiyan nishpa.29Kunan kanta kwintanayanchi: Tiyarkakanchis wawkikuna. Shuk punchapuntiru wawkika warmiyarka. Mananima shuk wawayu kashpanra wañurka.30Chaymanta Moisespa killkashkankamachishkata kasushpan ishkayninwawkina kachuynin mashintutawarmiyarka.tata wañurka. 31Chaymanta kimsayninwawkina chay kachuynin mashintutawarmiyarka. Paypas wañurka.llatata shukllankama shukllankamachay kanchis wawkikuna chaywarmillatata warmiyashpankuna karanshuk mana wawayuchu wañurka.32Chaymanta chay warmipas

20

201

h Rikuy kastellano Bibliapi Salmos 110.1

wañurkana. 33Kunanka rimayñukanchita. Chay kanchis wawkikunachay warmillatata warmiyarkakuna.Wañushkakuna kawsarimushpankunachay kanchis wawkikunamanta¿maykanpa warminshi kama?

34Chaypi Jesuska aynirka:

nahun, warmikunapas kusayanahun.35Maykankunami Yaya Diospa

namanta kawsarinankunapa paypa

napa,nanachu,kakunanachu. 36Chaypika manami nimapi wañunkanachu. Chayrayku mananawarmiyashpa kawsankakunachumiranankunapa.nami *angelkunashina manawañukkuna. Yaya Diospa wawankunamikankakuna wañushkankunamantakawsarimushkankunarayku. 37

kuna wañushkankunamanta kutikawsarinankunata Moisés wañupasyachachirka. Chay uchilla kaspisintihukmanta Yaya Dios payta kasnarimashkanta killkarkan: Ñuka kani YayaDios, , Isaak,Jakob kushichinahun nishpa. 38YayaDios chasna rimashkanrayku yachanchichay yaya rukukuna wañushpankunapaspaywa pakta kawsa kahushkankunata.

nahun, wañushkakunaka payta manakushichinahunchu. Yaya Diosraykukatukuy paykuna wañushpankunapaskawsallami kanahun.

39Chasna aynishkanta uyashpankuna

kunaka Jesusta nirkakuna:Sumakta rimashkanki. Suma

yachachik kanki.

40Chaymanta pacha chay Jesustapantachichinayak saduseokuna mananamunarkakunachu tapunata ashwanta.

Jesuska yachachin pay tukuymanta ashwan ali kamachik kananta

(Mt. 22.41-46; Mk. 12.35-37)41Chaymanta Jesuska chay yachachik

runakunata tapurka:¿Imashna yuyarishpaykichitaya

yachachinkichi Yaya Diospa KachananKishpichikka atun apu David wañupamiraymanta kanka nishpa? 42-43Davidkikin chay Kishpichikmanta rimashpankillkarka chay killka Salmospi:h

Yaya Dioska chay kamachiwaktarimarka: Tiyariy kuskayni partikamachinaykipa ñukawa pakta,

nata winsinaynikama kantakasunankunapana nishpa.

44David Yaya Diospa KachananKishpichikta kamachiwak nirka. Chayuras ña kawsa paymanta pasa kashpanDavid unay wañushkanwasha paypamiraymantallatata kashpan manamiatipanchu runalla kanata.

Jesuska Moisespakillkashkanta yachachikkunata

uyachishpa rimarka(Mt. 23.1-36; Mk. 12.38-40;

Lk. 11.37-54)45Chasna tapushpan Jesuska tukuy

kunapi runankunata rimarka: 46

kankunaka chay Moisespa killkashkantayachachikkunamanta llullachirishkakaychichu. Paykunaka yapa munanahuntukuy runakuna paykunata aputashinasaludanankunapa. Chayrayku suma sunichurarishkankunawa purinahunrunakuna ñampikunapi plasakunapi

20

202

saludanankunapa.napi, estakunapipas tukuymanta sumatiyarinakunapi tiyarinahun, runamasinkuna paykunata aputashinarikuhushkankunata rikuchishpa.47Paykuna kikinrayku mana pinkashpamashintukunata tukuy imankunatallullachishpa tapunahun, Yaya Diostakushichinaykichipa kunaykichi tiyannishpankuna.kunata pakanankunapa, tantarinawasikunapi ali rurak runakunashinaYaya Diosta unayta mañanahun. Chasnakashpankuna Yaya Dioska paykunatakatukuy runakunamanta ashwansinchitami kastiganka.

Shuk mashintu tukuy tiyashkan kullkinta Yaya Diosta kurka

(Mk. 12.41-44)

21 1Jesuska *Yaya Diospa wasinpi

pan rikurka yapa kullkiyu runakunakullkinkunamanta Yaya Diosta kushpakahapi churahushkankunata.2Chaymantapas rikurka shuk mashintunima imayu ishkay kullkinstutachurahushkanta. 3Chaypi rimarka:Rikuychi. Kay mashintu nima

imayuka chay ishkay kullkinstutachurahushpan Yaya Diospa rikushkanpi

manta ashwantami kushka. 4Tukuypaykunaka achka kullkinkunamantapuchurishkata kushkakuna.tuka tukuy tiyapushkanta Yaya Diostakushka, maykanwami mikunantarantinan karka. Chayrayku payka YayaDiosta ashwanta kushichishka.

Jesuska runankunata rimarka Yaya Diospa wasin urmachiy tukunanta

(Mt. 24.1-2; Mk. 13.1-2)5Chaypi shukkunaka rimahurkakuna

*Yaya Diospa wasinmanta:

Suma rumikunawa, Yaya Diostakushkakunawa yapa suma rurarishkarikurin nishpa.Chaypi Jesuska rimarka:6Tukuy kay rikuhushkaykichika shuk

punchami urmachiy tukunka. Nimashuk wasi, nima shuk rumi awapurarurarishkaka kiparinkachu.

Jesuska yachachin manara kay allpaka tukurihushpanra

imakunami pasanka(Mt. 24.3-14; Mk. 13.3-23)

7Chaypi runankunaka Jesustatapurkakuna:Yachachik ¿ima urastaya *Yaya

Diospa wasinta urmachinkakuna?¿Imata rikushpanchita yachanchimachay puncha paktarihushkata?

8Jesuska aynirka:

llullachinanpa.yanka nishpa rimak shamunkakuna:Ñukami kani Yaya Diospa KachashkanKishpichik nishpa. Shukkunakarimankakuna: Ñami paktarihun Yaya

nan punchaka nishpa.pankunapas ama paykunata kiriychichu.9

kunata, ama mancharinkichichu. Tukuychaykunami puntiru pasanan tiyan.

pankunapas chay uras kay allpakamanarami tukurinkarachu.

10Jesuska yachachishpalla katirka:Shuk shimita rimakkuna shuk shimita

rimakkunawa chikninakushpankunawañunakunkakuna. Shuk allpapikawsak runakunaka shuk allpapi

kushpankuna wañunakunkakuna.11Tiyankami sinchi allpa kuyuykuna.Tukuy partimi sinchi yarkay tiyanka,

20 21

203

chaymantapas achka utkalla shukmashukma chimpak sinchi unkuykuna.Silupi manchaypata nima ima uras

naka.12Manara chaykuna tiyashpan kankunata

chiknishpa parisichinkakuna, apinkakunakarselpi churachinankunapa. Chiknikrunakuna kankunata uchachishpa tantarinawasikunama pushankakuna. Chaymantakarselpi churachinkakuna. Ñukatakatiwahushkaykichirayku kankunataapishpa atun apukunama pushankakunakastigachinankunapa. 13Chasna ruray

napi atipankichi ñukamanta rimanata.14Tukuy chayta uyashpaykichi amayuyarishpa kaychichu imatashi aynishanishpa. 15Chay urasmi kushkaykichiyachayta alita ayninaykichipa. Nimamaykan kuntraykichi atipankachukankunata ayninata.

16

kakuna. Yayaykichi, wawkikichipas, shukaylluykichipas, amiguykichipas apukunamapushankakuna kankunamanta llullashparimanankunapa. Chasna rurashpankunaapukunaka kankunamanta shukkunatawañuchinkakuna. 17Tukuy runakunakankunata chikninkakuna ñukatakatiwahushkaykichirayku. 18Chasnakashpanpas Yaya Dios kankunata alitakuyrashpan manami atipankakunachupaymanta anchuchishpa chinkachinata.19Imatapas kankunata rurashpankunamana sakishpa ñukapi sinchikuychilla.Chasna shuti kishpishpa Yaya Dioswawiñaypa kawsak rinkichi.

Jesuska rimarka Jerusalén llaktata urmachinankunata

(Mt. 24.15-21; Mk. 13.14-23)20Jesuska yachachishpalla katirka:Kay Jerusalén llakta muyukta achka

chi ña urmachinalla kahukkunata.21-22Chay punchakunaka Yaya Diospasinchi kastiganan punchakunami. Chay

kan shiminkunata paktachinka. Chaypunchakunapi kankuna Judea allpapikawsakkuna urkukunama utkallamitikuychi. Kankuna Jerusalén llaktapikahukkunaka chaymantalla mitikuychi.Chakraykichipi kahushpaykichikamanana Jerusalenma kutiychinachu.

23Chasna mitikuna punchakunapiyapa llakiypa kanka chay chichuwarmikunarayku, chay llullu wawayuwarmikunaraykupas. Tukuy kay israelallpapi kawsak runakuna yapaktaparisinkakuna. Yaya Dios paykunatayapa piñaywami kastiganka. 24

kuhushkankunapi shukkunaka sabliwawañuchiy tukunkakuna, shukkunatakaapishpankuna pushankakuna tukuyallpapi chikan chikan runakunachawpipi kawsanankunapa. Mana israel

pankuna amuyankakuna Yaya Diosparimashkan puncha paktarinankama.

Jesuska kutimunanpunchamanta rimarka

(Mt. 24.29-35; Mk. 13.24-31)25Jesús runankunata yachachishpalla

katirka:hushpan intipi, killapi, istrillakunapimanchaypami rikurinka. Chaymantakay allpapi atun yaku mar atuntaulasyashpan manchaypa uyarinka.Tukuy kay allpapi kawsak runakunayapa mancharinkakuna, imashitukuhunchi nishpa. 26Chay uras tukuysilupi punchayachikkuna sinchitakuyurinkakuna. Chay manchaypapasahukta rikushpankuna runakunalismayankakuna. 27

kuna ñuka Yaya Diospa KachashkanRuna puyu chawpipi suma chuyahlla

21

204

Yaya Diospa atun yachayninwashamuhushkaynita rikunkakuna.28Chasna manchaypa punchakuna

nayni punchaka utkallami paktarinka.

kunapi manana manchashpa sumaktakushikushpa chapawaychi.

29Chasna nishpan shuk yachachinawayachachishpalla katirka:Shuk *igu kaspita, chaymanta shuk

kaspikunatapas rikushpa yachakuychi.30

chi veranoka ña kuchuyahushkanta.31Chasnashinami tukuy kay rimashkayni

chi Yaya Dios mushu mundutarurashpan chaypi ali kamachinanka ñapaktarihushkanta.

32 . Kay punchakunapi

pankuna tukuy kay rimashkaynikapaktarinan tiyan. 33Kay siluka, kayallpapas chinkarinkakunami. Tukuyrimashkayni shimikunamantaka nimashuk chinkarinkachu. Tukuy paktarinantiyan.

Alicharishka kaychi34-35Tukuy kay rimashkaynita

uyashpaykichi alita kuyrariychi,

chipa.kichipi kunkaymanta paktanka. Chasnakashpan ama kawsaychichu aychaykichimunashkanllata maskashpa. Chasnakawsashpaykichika kankichimiimashnami shuk animalka kunkaymantashuk tukllapi urman.chu machashpa,llata yuyarishpa.

rayku wañuyka kanka, imashnamitukuy kay allpapi kawsakkunaraykupas

paktamunka. 36

chipa tukuy uras Yaya Diosta mañashpayuyaywa kawsaychi, alita paytakasushpa. Chasna kawsashpaykichikatukuy chay pasana kahushkanpi manasakiwashpa sinchikunkichi. Chasna

manta kishpishka kankichi. Ñuka YayaDiospa kachashkan runapa puntanpimana manchashpa shayarinkichi.

37Karan puncha Jesuska *Yaya Diospawasinpi yachachipayan. Tutapi Olivosshutiyu lumama ripayan chaypipuñunanpa. 38Karan puncha achkarunakuna tutamantastulla Yaya Diospa

napa.

Chiknik runakuna Jesusta apinankunapa Judaswa

kwintarkakuna(Mt. 26.1-5, 14-16; Mk. 14.1-2, 10-11;

Jn. 11.45-53)

22 1Ña *Paskua punchakuna

llana pishihurka. Karan wata israel

rayku tantaripayanahun.kuna yuyaripayanahun Yaya Diospaykunata Egipto allpamantakishpichishkanta, mikupayanahun panmana punkichirishkata. 2

kuna ña paktarihushpan *napa apunkuna, Moisespa killkashkantayachachikkunapas maskarkakuna,imashna rurashpashi apinchima Jesustawañuchinanchipa nishpa.runakuna payta katihushkankunatarikushpankuna mancharkakuna paktañukanchita wañuchinahuma nishpa.

3Chaypi supayka Judas Iskariotepashunkunpi yaykurka. Chay JudaskaJesuspa chunka ishkay runankunamantashuk karka. 4Payka saserdotekunapaapunkunama, Yaya Diospa wasinta

21 22

205

i Rikuy Éxodo killkapi 12.1-28

kuyrakkunamapas rirka, paykunawakwintananpa imashna rurashpamiJesusta apichichinka. 5Chasna kwintakrishpan paykunaka kushikurkakuna.

kuna:Kanta kullkita kushunchi Jesusta

apinanchipa yanapahushkaykirayku.6Chaypi Judaska arí nirka.

Chaymanta maskarka imashnamiJesusta mana runakunapa rikushkanpiapichichinka.

Jesuska runankunawa Paskua puncha mikunata mikurka(Mt. 26.17-29; Mk. 14.12-25;Jn. 13.21-30; 1Kor. 11.23-26)

7Ña chay puntiru *Paskua punchakapaktarishpan mikupayanahun pan manapunkichirishkata. Chaymantapas chaypunchaka wañuchipayanahun obehamaltata mikunankunapa, imashnamiñawpamanta pacha rurapayanahun.iChasna yuyaripayanahun Yaya Diospaykunata kishpichishkan punchata.8Chay punchapi Jesuska kacharkaPedrota, Juantapas, rurak riychi

chipa nishpa.9

kuna:¿Maypita munanki rurak rinanchipa?10Chaypi Jesuska paykunata aynirka:

chi shuk runata tinkunkichi shukmankapi yakuta apahukta. Chay runatakatiychi. Maykan wasipimi yaykunchaypi paywa pakta yaykuychi.11Chaypi wasi amuta rimankichi:Ñukanchita yachachikmi yachanayan,maypimi payka kay Paskua mikunatañukanchiwa mikunka. 12Chay wasiamuka rikuchinkami shuk atun

kwartuta ishkaynin kawitupi sumaktaalicharishkata. Chaypi mikunataruraychi.

13Paykunaka rishpankuna tukuytaJesuspa rimashkantashina tarikrirkakuna.kuna Paskua punchapi mikunankunapa.

14Ña mikuna uras paktarishpan Jesúschunka ishkay *apostolninkunawapakta mesa muyukta siririrkakunamikunankunapa. 15Chaypi Jesuskarimarka:Maytukuyta munashkani kay Paskua

mikunata kankunawa mikunata, manarawañunayni paktarihushpan. 16

nata rimani, kay Paskua mikunatamanami kuti kankunawa mikushanchuYaya Diospa ali kamachinan mushumundu kallarinankama. Chaypimi

chika kishpichiy tukunamanta alitapaktachirishka kanka, sumaktakishpichiy tukushkaykichirayku.

17Chasna nishpan Jesuska shukpusillu *vinuta apishpan Yayan Diostaagradesishkanwasha rimarka:

pasachishpa karan shuk upyaychi.18Kankunata rimani, ñukaka manamikutikashka kay allpapi kushilla kankunawatantarishpa kay vinuta upyashannachu. Ñawañushami.nanka mushu mundupi kallarishpanchaypira shuti kuti kushilla tantarishunchi.

19Chay vinuta kushkanwasha pantanaapirka.sha panta pakishpa pakishpa paykunatakurka. Chasna kuhushpan nirka:Kay panka aychaynishinami kan.

Tukuy uras tantarishpaykichi shuk

chika yuyariychi ñuka kankunarantiwañushkaynita kishpichinaynipa.

22

206

20

tata shuk pusillu vinuta apishpanrimarka:Kay vinuka yawarnishinami kan.

Wañushpayni yawarnika shuturishpanYaya Dios kankunata uchaykichimantallakichishpan kishpichinka.payni tukuy kay mushu alichanawarimashkaynita paktachisha.

21Kunan maykanmi apichiwanka chayrunaka chawpinchipimi kahun.22Ñawpa ñukamanta rimashkashinamikunanka paktarihun. Ñuka Yaya DiospaKachashkan Runaka wañunayni tiyan.Chasna kashpanpas ay chay runaapichiwak ¡imashna kastigushipayrayku kanka!

23Chaypi runankunaka mancharishpatapunakurkakuna paykunapura:¿Maykanshi ñukanchimanta Jesustaapichinka? nishpa.

Jesuska runankunata yachachirka mana kamachikkunashina

kanankunapa24Chasna Jesuswa tantaylla

mikuhushpankuna runankunaka

pura, maykanshi paykunamanta ashwan

naka rimanahuma. 25Chaypi Jesuskapaykunata rimarka:

nata sinchita kamachinahun. Chasnakashpankuna munanahun runakunapaykunata rimanankunapa runakunataalita yanapakkuna nishpa. 26Kankunakaama chasna apukunashina kaychichu.Maykanmi kankunamanta ashwan atunapu kanayan, payka shuk wawashinakasuk tukuchun. Maykanmi kankunatakamachik kan, payka tukuypi yanapaktukuchun. 27Kay allpapi kamachikrunakuna mikunankunapa tiyarinahunrunankuna paykunata karanankunapa.

Ñukaka kankunarayku mana chasnaapushinachu kani, ashwan shuk runaapunta mikunata karakshinami kani.

28Kankunami ñukawa tukuy uras

chi. 29-30Chayrayku imashnami Yayayniñukata apu tukunaynipa rimawashka,ñukapas kankunata rimani apukunatukunaykichipa. Chay ali kamachinaynimushu mundupi ñukawa paktamesaynipi mikunkichi upyankichipas.Chaymanta kankunata suma kamachinatiyarinakunapi tiyachisha, chay chunkaishkay israel ayllukunamanta mirashka

chipa.chimi paykunata rimankichi alitachumanachu rurashkakuna nishpa.

Jesuska rimarka Pedro payta mana riksikshina tukunanta

(Mt. 26.31-35; Mk. 14.27-31;Jn. 13.36-38)

31Chaymanta Jesuska Pedrotarimarka:Simón, alita uyaway. Supaykunapa

pan Yaya Dioska ari nishka. Imashnamishuk shushunawa kuyuchishpa manaalikunata surkunchi, chasnashinami

chichu manachu nishpa. 32Ñukakakanrayku Yaya Diosta mañashkanimi,kanta yanapananpa mana sakiwanaykipa.Kan ñukata kutikashka katiwashpaykisinchikuchiy kirik masikikunata,pas ñukata alita katiwanankunapa.

33Chaypi Simonka nirka:Yaya Jesús,

kunaka chayma kanwa pakta rinayani.Kanta wañuchishpankunaka ñukapaskanwa pakta wañusha.

34Chasna rimashpan Jesuska aynirka:Pedro, rimashkayki, kunan tutami

manara atallpa kantahushpan kanka

22

207

kimsa kuti llullashpa rimanki Jesustamana riksinichu nishpa.

Jesuska runankunata rimarka alicharishka kanankunapa

35Chaymanta Jesuska runankunatarimarka:

chipa kachashkayni punchakunata.Chay uras kankunata rimashkani nimaimata apanaykichipa, nima bulsata,nima kullkita, nima sapatuta. Chasnarishpaykichi ¿shuk imaka pishirkachukankunarayku?Paykunaka aynirkakuna:

chu.36Chaypina paykunata rimarka:Kunan shuti manana chasnallachu

rinkichi. Maykanpachari tiyan bulsan,kullkin,kanrayku apachun. Maykanpacharimana tiyanchu sablinka, paykakamisanta rantichishpan sablintarantichun. Kamisaykichimantaashwanta munankichi sablikichita,

rayku. 37Kankunata rimani, kunallaYaya Diospa killkachishkanpiñukamanta killkarishkaka paktarinkakasna nishkaka:

Shuk millaypa rurak runatashinapayta wañuchinkakuna.

Chasnashinami paktarihun ñukarayku.38Chaymanta rimarkakuna:Yaya Jesús, kaypimi tiyan ishkay

sablinchikuna.Chaypina Jesuska aynirka:Chaylla kachun.

Jesuska Getsemaní kinchapi Yayan Diosta mañarka

(Mt. 26.30, 36-46; Mk. 14.32-42)39Mikushkankunawasha Jesuska chay

wasimanta llukshishpan Olivos shutiyu

urkuma rirka, imashnami wiñayrurapayan. Chasna rishpan payparunankunaka katirkakuna. 40Chaypipaktashpankuna Jesuska nirka:Mañaychi Yaya Diosta, sinchita

kichipa ñukapi sinchikunata.41

manta anchurirka astalla karunikstupi.Chaypi kunkurishpan Yayan Diostamañarka:

42Yayayni,

nipa. Chasna tapushpaynipas amañukapa munashkaynita ruraychu,ashwan kanpa munashkaykillata ruray.

43Chasna mañahushkanpi silumantashuk *nanpa. 44Jesuska yapa parisinantayuyarishpa sinchi manchayta musyashpanYayan Diosta ashwan sinchita mañarka.Umpinka yawarshina tukushpa allpamashuturirka. 45Chasna Yayan Diostamañashkanwasha atarirka runankunamakutinanpa. Chaypi paykunata tarik rirkapuñuhukkunata.pankuna puñuy apishpan puñuhurkakuna.46Chaypi rimarka:¿Imaraykuta puñuhunkichi?

paykichi Yaya Diosta mañaychi manasakinaykichipa ñukapi sinchikunata,sinchita kamay tukuhushpaykichi.

Jesusta apirkakuna(Mt. 26.47-56; Mk. 14.43-50;

Jn. 18.2-9)47Jesús chayra rimahushkanpi achka

runakunaka paktamurkakuna. Chayrunakunapa puntanpi Jesuspa chunkaishkay runankunamanta Judas shutiyurirka. Jesusta kayllayak shamushpanpayta saludahushpan mucharka.48Chaypi Jesuska rimarka:Judas ¿ñuka Yaya Diospa Kachashkan

Runata muchashpaykichu apichiwanki?

22

208

49Jesuswa kahukkunaka chasnapasahukta rikushpankuna tapurkakuna:Yaya Jesús ¿wañunakushunchichu

sabliwa?50Chasna nishpankuna Jesuspa shuk

runan sablinta apishpan *napa atun apupa shuk runanta sumaktapitishpa wañuchisha nishpa pitihushpankuska parti rinkrinta pitirka. 51ChaypiJesuska rimarka:Sakiychi. Chaykamalla.Chasna nishpan chay runapa rinkrinta

llankashpan ampirka. 52

napa apunkuna, Yaya Diospa wasintakuyrakkunapas, paykunata kamachik

kuna Jesusta apichinankunapa. Chayrunakunata Jesuska rimarka:¿

chipa? ¿Wañuchik shuwa runachu kani?53Tukuy puncha Yaya Diospa wasinpikankunawa kahushpayni ¿imaraykutayamana chaypi apiwashkankichichu? Tutakashpanmi kunan apiwanaykichi urapaktarishka. Kunan Yaya Dios sakin

napa apun munashkanta rurananpa.

Pedroka Jesusta mana riksinichu nishpa rimarka

(Mt. 26.57-58, 69-75; Mk. 14.53-54,66-72; Jn. 18.12-18, 25-27)

54Jesusta apishpankuna *

kuna. Chasna pushashpankuna chaypiyaykuchirkakuna. Pedroka karullapikatirka. 55Chay wasi kincharishkapampan chawpipi kuyrakkunaka ninata

kuna. Chaypillatata Pedropaspaykunapa chawpinpi tiyarik rirka.56Chaypi shuk chay aputa yanapak

kata alita rikushpan rimarka:

Kay runapas Jesuswa pakta purikmi kan.57Chasna nishpan Pedroka

llullachishpa aynirka:Manami paytaka riksinichu.58Unaystumanta kuti shuk runa payta

rikushpan rimarka:

llatatami kanki.Pedroka aynirka:Manami paykunamantachu kani.59Shuk uramanta shukna rimarka: Kay

runapas shutipami Jesuswa purik kan,paypas Galileamanta runa kashkanrayku.

60Chaypi Pedroka aynirka:Pimantachari rimahunki manami

yachanichu.Chasna rimahushkanllapi atallpaka

kantarka. 61Chaypi Jesuska tikrarishpanPedrota rikurka. Chasna rikushkanllapiPedroka yuyarirka Jesuspa nishkanta:

panra kanka kimsa kuti rimankimanami riksinichu payta nishpa.

62Chasna yuyarishpan Pedroka

pan sinchita wakarka.

Jesusta asichirkakuna(Mt. 26.67-68; Mk. 14.65)

63

naka asichishpankuna waktarkakuna.64Ñawinta tapashpankuna uyanpiwaktashpa tapurkakuna:

kika rimay pita kanta waktashka nishpa.65Chasna payta waktashpankuna

achka mana alikunata paymantarimashpa payta asichirkakuna.

Jesuska tantarishka atun apukunapa puntankunapi karka

(Mt. 26.59-66; Mk. 14.55-64;Jn. 18.19-24)

66Ña pakarihushpan israel runakunatakamachik israel masin rukukuna,

22

209

*saserdotekunapa apunkunapas,

pas tantarirkakuna.kunama Jesusta pusharkakuna,maypimi paykunaka apupura tantayllayuyarishpa kwintanahun. Chaypi paytatapurkakuna:

67Rimay ñukanchita ¿kanchu kankichapahushkanchi Yaya DiospaKachanan Kishpichikka?Chaypi Jesuska aynirka:Rimashpaynika chay Kishpichik kani

nishpa, mana kiriwankichichu. 68Ñukakankunata shuk imata tapuynimaka,mana ayniwankichimachu. 69

manta pacha ñuka Yaya DiospaKachashkan Runa tukuyta atipak YayaDiospa kuchunpi tiyarisha tukuyrunakunata kamachinaynipa.

70Chayta uyashpankuna yapapiñarishpa tapurkakuna:¿Shutipachu chasna rimahunki Yaya

Diospa Wawan kanaykita?Jesuska aynirka:

,shina.

71Chayta uyashpankuna paykunakarimarkakuna:Kunan shuti manana munanchichu

nima shuk runata paymanta ashwanmillaypata rimak shamunanpa paytawañuchichinanchipa. Ñukanchi kikinuyashkanchi pay kikin mana llakichiyparimashkanta nishpa.

Jesusta apu Pilatoma pusharkakuna(Mt. 27.2, 12-14; Mk. 15.1-5;

Jn. 18.28-38)

23 1Chaymanta tukuy chay

kuna Jesusta *romano apu *Pilatomapusharkakuna. 2Chaypi Jesustauchachishpa rimarkakuna:Kay runaka israel masinchikunata

yachachishka apunkunata mana

kasunankunapa. Chayraykumi paytaapishpa pushamushkanchi. Paymirimarka: Romano tukuymanta atunaputa ama *impuestuta kunkichichunishpa. Chaymantapas rimarka: YayaDiospa Kachashkan Kishpichik,

.3Chaypi Pilatoka Jesusta tapurka:¿

?Jesuska aynirka:

, ñukami kani rimashkaykishina.4Chaymanta Pilatoka *

napa apunkunata, tukuy chaypikahukkunata rimarka:Ñukaka mana tarinichu nima shuk

millaypa rurashkanta kay runapata.5

naka ashwan sinchita llullashpaJesusmanta rimarkakuna:Kay runaka tukuy israel runa

kunata mana kasunanchipa. KallarishkaGalilea allpapi, kunanka kay Judeaallpapipas runakunata yachachishpakahurka.

Jesusta apu Herodesma pusharkakuna

6Chasna uyashpan *Pilatoka tapurka:¿Kay runaka Galileamantachu kan?7

pan *kamachik apu kashkanta, paymakacharka.naka Jerusalenpi kahurka.

8

kushikurka. Paymanta uyashpanunaymanta pacha payta rikunayarka.Yuyarirka kunanchari ñukapas atunyachaywa shuk nima ima urasrikushkaynita Jesuspa ruranantarikusha nishpa. 9Chaypi Jesusta achkatatapurka. Unayta tapunata katishpanpasJesuska nima imata aynirkachu.

22 23

210

10*Saserdotekunapa apunkuna,

pas chaypi kashpankuna paytauchachishpalla kahurkakuna. 11Jesús

suntalunkunawa payta pukllachishpaasichirkakuna.

kuna. Chaymanta Pilatomallatatapusharkakuna. 12Chay puncha

kuna, ñawpaka kuntrakunashinakapayarkakuna.

Chiknik runakuna Pilatota rimarkakuna pay Jesusta

wañuchichinanpa(Mt. 27.15-26; Mk. 15.6-15;

Jn. 18.39-19.16)13-14Chaymanta *Pilatoka *

kunapa apunkunata, chay Jerusalénllaktapi kamachikkunata, tukuy chaypikahukkunatapas tantachishpa rimarka:Kay runata pushamushpaykichi rimak

shamuwashkankichi: Payka runakunatayachachishpa purin apuykichikunataama kasuychichu nishpa. Ñukaka alitayachanaynipa kankunapa puntaykichipitapushkani.mantami mana alita rimawashkankichi,nima shuk millaypa rurashkantatarishkanichu. 15*millaypata tarishkachu. Chasna kashpankuti ñukanchima kachashka. Kayrunaka nima imata rurashkachu ñukawañuchichinaynipa. 16

palla kacharichisha.17Karan wata ña chay *

kuna paktarimuhushpankuna Pilatoka shukkarselpi kahukta kacharichipayan. Chasna

yarka. 18Chasna rimashpan tukuy chaypikahukkunaka piñarishpa kaparirkakuna:¡Payta wañuchiy! ¡

chiy!

19Chay Barrabaska runakunata chayllaktapi kamachik apukunata mana

pas karselpi kahurka. 20Pilatoka Jesustakacharinayashpan kuti rimarkapaykunata. 21Chaypi ashwan sinchitakaparirkakuna:¡Kruspi klabashpa wañuchichiy!

¡Payta kruspi klabashpa wañuchichiy!22Chaypi Pilatoka kimsaynin kuti

rimarka:¿Ima millaypatataya rurashka? Nima

shuk millaypata rurashkanta paypitarinichu wañuchichinaynipaka.

sha.23Chasna nishpan ashwan sinchita

kaparishpankuna rimarkakuna:¡Kruspi klabashpa wañuchichiy!Yapa sinchita kaparishpankuna

Pilatoka ari, wañuchichishami nirka.24

kuna Pilatoka suntalunkunatakamachirka Jesusta kruspi klabashpawañuchinankunapa,kankunatashina. 25Chay karselpi kahukBarrabasta,

pas paytaka kacharichirka. Jesustanapaykuna munashkankunatashinaruranankunapa kurka.

Jesusta kruspi klabashpa wañuchirkakuna

(Mt. 27.32-44; Mk. 15.21-32;Jn. 19.17-27)

26

nankunapa, chay ñampipi apirkakunashuk runata Jesuspa krusnintamarkachinankunapa. Chay runakakarka Sirene llaktamanta Simón shutiyu.Chay Simonka chakranmantaJerusalenma kutimuhurka. Payta

23

211

Jesuspa krusninta markachishpankunaJesuspa washan apashpa rirka.

27

kuna.pankuna payrayku llakiywa kaparishpawakarkakuna. 28

nata rikushpan rimarka:Jerusalén llaktamanta warmikuna, ama

ñukarayku wakaychichu. Shuk parisinapunchakuna paktarinkakuna, chaypikankuna wawaykichikunawa yapaparisinaykichi tiyan. Chayta yuyarishpakankunarayku wawaykichiraykupaswakaychi. 29Chay parisina punchakunapaktarishpan runakuna rimankakuna:Kushilla kankichi machura warmikuna,chaymanta kankuna maykankunami nimaima uras wiksayu kashkankichi, nimachuchuchishkankichichu. 30Chay urastukuy runakuna yapa wañunayashpankunaurkukunata rimankakuna:urmaychi nishpa.kuna: Ñukanchita tapaychi nishpa. 31Ñukamana uchayu runa kashpaynitata yapasinchita parisinayni tiyan, kankuna uchayukashpaykichi ashwanta parisinaykichitiyan.

32Chay suntalukunaka Jesustawañuchinankunapa pushahushpankuna

napa. 33Wañushkapa uman shutiyulumapi paktashpankuna Jesusta kruspiklabarkakuna. Chay ishkanti wañuchikrunakunatapas karan shukta shuk kruspiklabarkakuna wañunankunapa. Shukkrusta shayachirkakuna Jesuspa kuskanparti, shuktaka llukin parti. 34

hushpankuna Jesuska rimarka:Yayayni, llakichiy paykunata kay mana

alita rurahushkankunamanta. Manayachanahunchu imatami rurahunkuna.

nata kamarkakuna pishi paykunamantaapanka Jesuspa churarinanta nishpa.

35Tukuy chaypi kahukkunaka rikuhllakahurkakuna. Israel apukunapasasichishpa rimarkakuna:Shukkunata kishpichirka. Shutipa

Yaya Diospa akllashkan kashpankapaypa Kachashkan Kishpichikkashpanka pay kikinta kishpichirichun.

36Suntalukunapas asichishpa paymakayllayashpankuna agru *vinutaupyachishpa rimarkakuna:

37

kashpaykika kan kikinta kishpichiriy.38Jesuspa uman awapi ratachirishka

karka shuk killkarishka tablapi kasnanishpa: Kay runaka israel runakunapa

. 39Chay ishkanti wañuchikruna klabarishkankunamanta shukkaJesusta asichishpa rimarka:¿Manachu Yaya Diospa Kachashkan

Kishpichik kanki? Shutipa kishpichikkashpaykika kan kikinta kishpichiriy,ñukanchitapas kishpichiy.

40Chaypi chay shukka Jesustaasichihukta aynirka:Kanpas payshina kruspi klabarishka

kashpayki ¿imaraykuta chasna rimanki?¿Manachu Yaya Diosta manchanki?41

rishka kahunchi,chirayku. Kay runaka nima shukmillaypata rurashkachu.

42Chasna chay wañuchik masintarimashpan Jesustana rimarka:Kan atun apu tukushpayki ñukatapas

yuyariwanki.43Chaypina Jesuska payta rimarka:Kunan punchami ñukawa pakta suma

kushilla kawsanaynipi kanki.

Jesús ña wañurkana(Mt. 27.45-56; Mk. 15.33-41;

Jn. 19.25-30)44-45

kanpi chawpi punchamanta pachakimsa urakama intika amsayashpan

23

212

j 9.1-12, 10.20

tukuy chay allpapi amsa tukurka.Chaypina *Yaya Diospa wasin ukupiYaya Dioswa tinkunakuna kwartutaarkak rakta llachapakaj awamantapacha pitikta likirirka. 46ChasnapiJesuska sinchita kaparishpa rimarka:¡Yayayni, kaykaya makikipi kani,

ñami wañuhuni!Chasna nishpan Jesuska wañurka.47Tukuy chasna pasashkanta

rikushpan suntalukunapa kapitankaYaya Diosta kushichishpan rimarka:

chu kashka.48

kuna mancharishpa mana alitarurashkankunata yuyarishpankunaJerusalenma kutirkakuna. 49TukuyJesusta riksishkakunaka, Galileaallpamanta payta katik warmikunapaskarumantalla tukuyta rikurayarkakuna.

Jesuspa aychanta urku uchkupi churashpa taparkakuna

(Mt. 27.57-61; Mk. 15.42-47;Jn. 19.38-42)

50-51Chaypi tiyarka shuk apu Joséshutiyu, alita rurak, ali runa. Payka

llaktamanta karka. Israel runakunatakamachik tantaylla yuyarishpa israelapukunamanta shuk karka. Yapachaparka Yaya Diospa ali kamachinankay allpapi paktarinanta.

pankuna Joseka mana munarkachu.52Payka *Pilatoma rishpan Jesuspaaychanta tapurka urku uchkupichurashpa tapananpa. 53Pilato arinishpan Joseka Jesuspa aychantakrusmanta uraykuchishpan suma yurallachapawa wankurka. Chaymanta

Jesuspa aychanta aparka shuk mushuallarishka urku uchkupi churashpatapananpa. Chaypika nima shukwañushkata churashka kahurkarachu.

54*Paskua punchakunaraykualichanankuna puncha karka. *Samanapunchaka chay tuta ña kallarinan karka.55

naka Joseta katirkakuna rikunankunapa,maypimi Jesuspa aychanta churankanishpa. 56Kutishpankuna wasinkunamasuma mishkinlla asnak aseitekunatarurarkakuna chaywa Jesuspa aychantasamana punchawasha kakunankunapa.Samana puncha samarkakuna Yaya Dioskamachishkanshina.

Jesuska kawsarirka(Mt. 28.1-10; Mk. 16.1-8; Jn. 20.1-18)

24 1Domingo, semana kallarina

hushpanra chay warmikunaka suma

nata apashpa rirkakuna Jesuspaaychanta churashpa tapashkankunama.2Chaypi paktashpankuna chay uchkupapunkunta rumiwa taparishkakapaskarishkatana tarik rirkakuna.3Uchku ukuma yaykushpankunaJesuspa aychanta mana tarirkakunachu.4Mana tarishpankuna mancharirkakuna.¿Imanashkataya? nishpankuna mana

kuna. Chasna yuyarihushkankunapiishkay suma chuyahlla churarishkarunakuna kuchunkunapi shayahuktarikurkakuna. 5Paykunata rikushpankuna

rishpa kumurirkakuna. Chaypi chayishkay runakunaka rimarkakuna:¿

chi wañushkakunata churanapi?6-7Jesuska manami kaypichu. Ñami

23 24

213

kawsarishka. ¿Ñachu kunkarishkankichiJesuspa yachachishkanta Galileapirakahushpaykichi kasna rimashkanta?:Ñuka Yaya Diospa Kachashkan Runatachiknik runakunaka apiwashpankunakruspi klabashpa wañuchiwankakuna.Chasna wañuchiwashpankunapas kimsapunchamantami kuti kawsarinayni tiyannishpa.

8Chasna chay ishkay *angelkunaparimashkankunata uyashpankuna chaywarmikunaka Jesuspa rimashkantayuyarirkakuna. 9

kuna Jesuspa chunka shuk *kunata, shuk paypa runankunatapastukuy rikushkankunata rimak rirkakuna.10Chay warmikunaka karkakuna:Magdalamanta Maria, Juana, *gopa maman Maria, chaymanta ashwanshuk warmikunapas. 11Chay Jesuspaapostolninkunaka chayta uyashpankunamusparishpami yanka rimahunkichinishpa mana kirirkakunachu. 12Manakirishpankunatata Pedroka atarishpanJesuspa aychanta churashkankunamakallpa rirka. Paktak rishpan uchkuukuma kumurishpan rikurka. Chaypirikurka Jesusta pillushkankunallachapallata. Jesuspa aychanka mananatiyarkachu. ¿Imanashkataya? nishpayuyarirka. Chaymanta kutirkana.

Jesuska ishkay runankunata Emaús llakta ñampipi rikurirka

(Mk. 16.12-13)13Chay punchallatata ishkay Jesuspa

kuna. Chay Emaús llakta karkaJerusalenmanta chunka shuk kilometro,ishkay ura purina tupu. 14TukuyJesuspa pasashkanmanta kwintashparihurkakuna. 15Chasna kwintashparihushpankuna Jesuska paykunatakayllayashpan parihu rirkakuna.16Payta rikushpankunatata mana

atiparkakunachu riksinata Jesúskananta. 17Chaypi Jesuska paykunatatapurka:¿Imamantata kwintashpa rihunkichi?

kuna. 18Chaypi Kleofas shutiyu aynirka:Kay punchakunapi Jerusalenpi

pasashkata tukuy yachanahun. Chasnakashpan ¿kanllachu tukuy chaykunatamana yachanki?

19Chaypi Jesuska tapurka:¿Imataya pasashka? nishpa.Paykunaka aynirkakuna:Chay Nasaret llaktamanta Jesuswa

pasashkantami yuyarishpa kahunchi.Payka Yaya Diospa yachayninwayachachik karka. Yaya Diospa rikushkanpi,tukuy runakunapa rikushkanpipas atunyachaywa rimak alikunata rurak karka.20*Saserdotenchikunapa apunkuna,ñukanchita kamachikkunapas paytaapishpankuna *romano aputa kurkakunawañuchichinanpa. Chasna kushpankunakruspi klabashpa wañuchirkakuna.21Ñukanchika yuyarirkanchi ñukanchiisrael runakunata romano runakunamantakishpichinanta. Kunan ña kimsa punchakahu chasna payta wañuchishkankunaka.22Chaymantapas ñukanchipuramanta shuk

kuna manchachirkakuna. PakarihushkanpiJesuspa aychanta churashkankunama

chu. 23Chaymanta kutimushpankuna*angelkunata rikushkankunamantakwintak shamurkakuna. Chay angelkunakapaykunatashi rimarkakuna Jesuskakawsahumi nishpa. 24Chasna nishpankunashuk ñukanchiwa purihukkunaka Jesuspaaychanta churashkankunama rishpankuna

naka rimarkakuna. Jesustaka manamirikurkakunachu.

25Rimahushkankunata uyashpanJesuska paykunata rimarka:

24

214

Kankunaka mana asirtak runakunachukankichi.chipa Yaya Diospa yachayninwa ñawpayachachikkunapa rimashkankunata.26¿Manachu yachankichi, Yaya DiospaKachashkan Kishpichikka manara atunapu tukushpan tukuy chaykunataparisinan kashkata?

27Chasna rimashpan Jesuskayachachihurka chay ishkay runankunatatukuy Yaya Diospa killkachishkanpipaymanta killkarishka kashkata.

nawa,

kankunamantapas yachachirka.28Chasna Jesuska yachachihushkanpi

llakta mayanpi paktarkakuna, maymamirihurkakuna. Jesuska ashwanchaynikma rihukshina tukurka.29Chaypi chay ishkay runankuna manamunarkakunachu Jesús paykunamantaanchurinanpa.Rikuy, ña tutayahunchi. Ñukanchiwa

kipariy nishpa rimarkakuna.Chasna yapa tapushpankuna Jesuska

wasinkunapi yaykushpan paykunawakiparirka. 30

kuna mikunankunapa, Jesuska pantaapishpan Yayan Diosta agradesirka.Chaymanta panta pakishpan paykunatakurka. 31Chasnallapi ñawinkunakapaskarishkashina tukurka. ChaypiraJesús kananta riksirkakuna. Chasnallapikunkaymanta illa tukurka, payta manarikurkakunanachu.

32Chasna chinkarishpan paykunapurakwintarkakuna:Ñampipi shamuhushpanchi Yaya

Diospa shiminta alita asirtachishpayachachihushkanpi ¿chika kushilla tukurka?

33

lenma kutirkakuna. Paktashpankuna

kata tarirkakuna, ashwan Jesuswa shukpurik masinkunatapas. 34Chay ishkaypaktashka runakuna manara nima imatarimahushpankuna chaypi tantarishkakahukkunaka paykunata rimarkakuna:Yaya Jesuska shutipami kawsarishka.

Simón payta rikushka.35

kuna chay ishkay Jesuspa runanmasinkunapas kwintarkakunaimashnami Jesuska paykunata ñampipiYaya Diospa shiminta yachachirka,chaymantapas imashnami pantapakishpan payta riksirkakuna.

Jesuska runankunata rikurirka(Mk. 16.14-18; Jn. 20.19-29)

36

manta Jesuska chawpinkunapi rikurirka.Paykunata saludashpan rimarka:

chipa.37

rishpa yuyarirkakuna shuk almatamirikuhunchi. 38Chaypina Jesuskarimarka:¿Imaraykuta mancharinkichi? Ñukami

kani. ¿chu ñuka kanaynita? 39

kichi makinita chakinitapas rikuychi.Ñukallatatami kani.aychayuchu kan, nima tulluyuchuñukashina.

40Chasna nishpan makinta chakintapaykunata rikuchirka.

41Paykuna kushilla mancharishka

kuna Jesuska tapurka:¿Tiyanchu mikunaka?42Chaypi payta kurkakuna shuk piti

challwa kusarishkata mikunanpa.43

llapi mikurka mana alma ninankunapa.44Chaymanta Jesuska paykunata rimarka:

24

215

Kankunawa pakta kahushpaynirakasna kankunata rimarkani: Moisespakillkashkanpi,

kanpi, Salmos killkapipas ñukamantakillkarishkaka tukuy paktarinan tiyan.

45Chasna nishpan paykunataasirtachirka tukuy chay Yaya Diospakillkachishkankunata. 46

rimarka: Killkarishkapi nin Yaya DiospaKachashkan Kishpichikka wañunantiyan. Chaymantapas wañushkanwashakimsa punchamanta kuti kawsarinantiyan. 47Chaymanta kamachishkan

kuna pay munashkanshina tukuyallpakunapi runakunata rimanankunatiyan, mana ali rurashkankunatasakishpa Yaya Diostana kasunankunapa,Yaya Dios paykunata uchankunamantallakichinanpa. 48Kankunaka tukuyrurashkaynita rikushkankichi, tukuyrimashkaynita uyashkankichi. Chasnakashpan tukuy runakunata chaytayachachik riychi. 49

kaykichi, ñukami Yaya DiospaEspiritunta kankunama kachasha

Yayayni rimashkanshina. Kunankakankuna kay llaktallapi kipariychi chaykankunata sinchikuchik Yaya DiospaEspiritunta silumanta kankunapikachanaynikama.

Jesuska siluma rirka(Mk. 16.19-20)

50Chaypina Jesuska runankunataJerusalén llaktamanta pusharka Betaniallakta kuchuma.kuna makinta alsashpan paykunatarimarka Yaya Dios yanapashpapaykunata kushichinanta. 51Chasna

kunallapi Yaya Dios payta silumaaparka. 52Chasna paykunamantaanchurishpan runankunaka kunkurishpapayta mañashpa kushichirkakuna.Chaymanta sumakta kushikushpaJerusalenma kutirkakuna. 53Chaymantapacha tukuy uras *Yaya Diospa wasinpitantarishpankuna payta atunyachishpakushichirkakuna.

Chayllatami Jesuspa runankunakwintawashkankunata killkashkani.

24

216

Yaya Diospa yuyayninta riksichik Kristu runa tukurka

1 1Manara nima ima tiyashpanrañukanchi runakunata Yaya Diospa

yuyayninta riksichik *Kristuka ñatiyarka. Payka Yayan Dioswami karkachasnallatata Yaya Diosmi karka.2Ñawpamanta pachami Yaya Dioswakarka. 3Chay Yaya Diospa yuyaynintariksichik Kristutami payka tukuy imatiyashkakunata rurachirka. Mana nimaima pay kikinlla rurarishkachu, ashwantukuyta Yaya Dioska chay yuyaynintariksichik Kristutami rurachirka.4

nata Yaya Dioswa kushilla kawsaytakun. Chaymantapas ñukanchitariksichin imashnami ali ruranakunakaYaya Diospa rikushkanpika. Chasna aliruranakunata riksichishkanraykumiñukanchi runakunarayku punchashinakan. 5

riksishpanchi amsapishina kawsanchi.Kristuka punchashina kashpanmi

nata riksichinanpa imashnami aliruranakunaka Yaya Diospa rikushkanpi.Shuk runa masinchikuna payta manakasunayashpankunapas manamiatipashkakunachu chay punchashinakahukta winsinata.

6-7Yaya Dios shuk runa Juan shutiyuta

shina kahukmanta yachachinanpa.Chasna yachachinanpami Juantakamachirka tukuy ñukanchi runakunauyashpanchi shunkunchimanta pachaKristupina sinchikunanchipa. 8Juankamanami Kristu punchashina kahukchukarka,shina kahukmantami yachachik karka.9Chay Yaya Diospa yuyayninta riksichikKristumi shutipa punchashina karkatukuy ñukanchi runakunarayku. Paymishamunan karka tukuy ñukanchirunakunata riksichinanpa imashnami aliruranakunaka nishpa. 10Tukuy uras kayallpapi kahushpanpas Yaya Dioska

nachu. 11Pay runa tukushpan ñukanchiisrael masinkunapi paktarka. Chasnakikin israel runa masinchi kashpanpaspayta mana riksinayarkakunachu,

kunachu. 12Tukuy maykankunami payta

kanchi amunchi kananpa, paykunatakaKristumi yanapashka Yaya Diospawawankuna tukunanchipa. 13Manami

JUANPA KILLKASHKAN KILLKA JESUKRISTU RUNAKUNATA KISHPICHISHKANMANTA

217

raykuchu.panmi shuk mushu kawsayta kushpanpaypa wawankuna tukushkanchi.

14Chay Yaya Diospa yuyaynintariksichik Kristuka ñukanchishina runamitukurka. Pay kawsarka ñukanchiwa.Yuyaysiki llakichiysiki kashpan tukuytarurarka ñukanchita uchanchikunamanta

chipa.nata shutipa kashkata riksichik karka.

riksishkanchi. Chay atun yachaynintakaYaya Diosmi Kristuta kurka shukllayuyashkan Wawan payshina YayaDiosllatata kashkanrayku. 15

tami Juanka rimashpan ñukanchitayachachirka kasna nishpa:Chay Kristumantami rimashkani kasna

nishpayni:washa ñukamanta ashwan atunyachayyumi yachachinka. Manarapaswawayarishpaynira payka ña tiyarka.Chayraykumi paymanta rimani,ñukamanta ashwan atun yachayyu nishpa.16Yaya Dioska ñukanchita yuyaysikiuchanchikunamanta llakichiysikikashpanmi ñukanchi paypi sinchikukrunakunata yanapashka atuntakushikushpa kawsananchipa. 17ÑawpaYaya Dioska Moisés wañuta killkarishkatakurka ñukanchi runakunata riksichinanpakamachishkankunata, yachananchipaimashnami alita kawsashunchi. ChaymantaWawan Jesukristutana kachashpan paywa

chipa. Chaymantapas Wawanta kacharkañukanchita shutipa kashkata riksichinanpa.18Manami ashwan shuk runaka YayaDiosta rikushkachu. Shukllami paytarikushka. Paymi kan shuklla WawanJesukristu payshina Yaya Diosllatata. Shukyuyayllawa kashpankunami ñukanchitariksichirka imashnami Yaya Dioska.

Bawtisak JuanJesukristumanta rimarka

(Mt. 3.1-12; Mk. 1.1-8; Lk. 3.1-18)19

rimashkanta Yaya Diospa WawanJesukristumanta.hushpan ñukanchi israel runakunapaapunchikuna Jerusalén llaktamantakacharkakuna Juanta tapunankunapa.Chay tapuk runakunaka *saserdotekunakarkakuna. Paykunapa tarawanan kan

kunamanta Yaya Dioswa alichakkuna.Shukkunaka *levitakuna karkakuna.Paykunapa tarawanan kan *YayaDiospa wasinpi yanapanankunapa.Juanpi paktashpankuna tapurkakuna:¿Chapahushkanchi Yaya Diospa

Kachanan Kishpichikchu kanki?20Chaypi Juanka aynirka:

. Ñukakamanami Yaya Diospa KachananKishpichikchu kani.

21Kutikashka tapurkakuna:¿ ? ¿Yaya Diospa

yachayninwa ñawpa yachachik Eliaschukanki, maykanmi kutikashka shamunankarka?Juanka aynirka:Mana.Yapa yachanayashpankuna pimi kan

Juanka kuti tapurkakuna:¿Kanchu kanki chapahushkanchi

ninwa yachachik?Chaypi payka aynirka:Mana paychu kani nishpa.22Kuti tapurkakuna:¿Pitaya kanki? Ñukanchita kachak

runakuna yachanayanahun pimi kankinishpa. Paykunata rimak rinanchipañukanchita rimay ¿pimi kankinishpataya kan kikinmanta yuyarinki?

23Juanka aynirka:

1

218

Ñukami kani shuk runa chunllachakishka allpapi runakunata YayaDiospa shiminta sinchita yachachikkasna nishpa:chita llakirishpaykichi sakiychi YayaDiospa Kachanan Kishpichik kankunapikawsak shamunanpa. Chasnami YayaDiospa yachayninwa ñawpa yachachikIsaias wañuka ñukamanta killkarka.

24-25Shuk chaypi kahukkunana*fariseokunapa kachashkan runakunatapurkakuna:Mana chapahushkanchi Yaya Diospa

Kachanan Kishpichik kashpaykika nimaYaya Diospa yachayninwa yachachik

chi Moisesshina yachachik kashpaykika¿imaraykutaya runakunata bawtisanki?

26Chaypina aynirka:Ñukaka runakunata uchankunata

yuyachishpa yakullawa bawtisani.Kushikuychi ñukamanta ashwan

kanrayku. Kunanka manara paytariksinkichirachu. 27Manaramikallarihunrachu yachachinata. Ñukayachachinata sakishkayniwasha paynayachachinka. Yapa yachayyu kashpanñukaka paymantaka mana yachayyuchukani. Paypa puntanpika nima imataatipanichu rimanata.

28

yaku mayanpi Jerusalén llaktamantachimpa partima Betania llaktapi.

bawtisarka.

Juan rimarka Jesús uchanchikunamanta Yaya Dioswa

alichak kananta29Chasna yachachishkanwasha

kayantima Juanka Jesusta rikurkashamuhushkanta. Chaypi rimarka:Rikuychi shamuhushkata, paymi kan

kunarayku wañunanpa. Ñawpamanta

nahun Yaya Dios uchanchikunamantallakichinanpa. Kunanka paymi tukuy

rayku shuk obeha maltashina wañuchiytukunka Yaya Dios uchanchikunatallakichinanpa. 30Paymantami kankunatarimashkani yachachihushpayni kasna:Ñuka yachachinata sakishkayniwashapayna yachachinka. Manarapaswawayarihushpaynira paykañawpamanta pacha ña tiyarka.

yumi nishpa. 31Ñuka kikinpas puntirupayta mana riksirkanichu pimi kannishpa.nimi kankuna israel masinikunatapaymanta yachachinaynipa. Kankunatauchaykichikunata yuyachishpa yakuwabawtisani.chipi alicharishpaykichi maykanmishamunan kashkata riksinaykichipa.

32

kanmanta rimarka:Rikushkanimi Yaya Diospa Espiritunta

silumanta shuk wiwa mukukushinapaypi uraykumuhushkanta. Payllapimikiparirka chay Yaya Diospa Espiritunka.33Puntiru ñukaka mana yacharkanichupimi chay runaka nishpa. Chasnakashpanmi yakupi bawtisanaynipakamachiwak Yaya Dioska rimawarka:Maykanpimi rikunki Espirituyni

uraykumushpan paypi kiparishkanta,paymi runakunata Espirituynita kunka.Kan runa masikikunata uchankunatayuyachishpa yakullawami bawtisanki.Pay shuti Espirituynita runakunatakushpa shunkunkunata aliyachinkanishpa.

34Ñukaka ñami rikushkani,payni yachachishkani pay Yaya DiospaWawan kananta nishpa Juankarimarka.

1

219

Jesusta puntirukatikkunamanta riman

35Chaymanta kayantima Juankakutikashka chaymallatata rirka. Chayuras ñuka,runakuna kashpanchi chaypi paywapakta kahurkanchi. 36Chaypina JuankaJesusta pasahushkata rikushpanrimarka:Rikuychi paymi kan Yaya Diospa

akllashkan runa uchanchikunaraykuwañunanpa. Shuk obeha maltashina

nanpa nishpa.37Ñukanchi ishkay payta katik

chi Jesustana katirkanchi. 38ChaypiJesuska tikrarishpan ñukanchitarikushpan tapurka:¿Imatata munankichi? nishpa.Ñukanchina rimarkanchi:Yachachik ¿maypita kawsanki?39Jesuska ñukanchita aynirka:Shamuychi riksinaykichipa maypimi

kawsani.

chipa maypimi kawsahurka. Chaypina

kanrayku. 40

kiparirkanchi. Payka Simonpa wawkinkarka. Juan Jesusmanta rimashkantauyashpanchi Jesustana katirkanchi.41

wawkin Simontana maskanapa rirka.Tarishpan wawkinta rimarka:Chapahushkanchi Yaya Diospa Kachanan

Kishpichiktami tinkushkanchi nishpa.42

Simonta pushamurka Jesusma. JesuskaSimonta rikushpan rimarka:Kanmi kanki Simón, Juanpa wawan.

Kunanka shutikika kankami Kefasnishpa.

Kefas arameo shimimanta pasachishpa*griego shimipi kan Pedro, chaykaninayan rumi.

Jesuska Felipeta Natanaelta kayarka payta katinankunapa

43Chaymanta kayantima Jesuskañukanchiwa pakta Galilea allpama ñarinanchipa kahushkapi Felipetatinkurka. Chaypi payta rimarka:Katiway nishpa.44Felipeka Galilea allpapi Betsaida

shutiyu llaktamantami karka.Pedropas chay llaktamantallatatamikarkakuna. 45Felipeka Jesustariksishkanwasha Natanaeltanamaskanapa rirka. Payta tarishpanrimarka:Tinkushkanchimi maykanmantami

Moisés wañuka ñawpa killkarka.Chaymantapas maykanmantami Yaya

napas ñawpa killkarkakuna. Chayrunapa shutinka kanmi Jesús, paykaJosepa wawanmi Nasaret llaktamantanishpa.

46Chayta uyashpan Natanaelkaaynirka:Imashnata ali runaka tiyanka Nasaret

llaktamantaka.Chaypi Felipeka aynirka:Shamuy kan kikin riksinaykipa

nishpa.47

hushkata rikushpan rimarka:Kaykaya shuk ali israel masinchika

Yaya Diosta alita kasuk mana llullachikrunaka.

48Natanaelka chaypi tapurka:¿Imashnataya riksiwanki chasna

kanaynita?Jesuska aynirka:Manarapas Felipe kanwa *igu kaspi

ukupi kwintahushpanra yuyarishkaykitariksishkani.

1

220

49Natanaelka mancharishpan rimarka:Yachachik, kanmi kanki Yaya Diospa

Wawan, ñukanchi israel runakunapa.

50Chaypi Jesuska aynirka:Ña kanka riksiwashkanki pimi kani

igu kaspi ukupi kanta rikushkaninishkaynimantalla. Ñuka kanta rimanichay rikushkaykimanta ashwan manaatipaypakunata rurashkaynikunatamirikunki.

51Chaymantapas Jesuska rimarka:. Nima ima uras

rikushkaykichitami rikunkichi Yaya

chipa.kata, *angelkuna ñuka Yaya Diospa

nata,kankunata nishpa.

Jesuska Kaná llaktapikasarana estapi karka

2 1Chaymanta ishkay punchawashatiyarka shuk kasarana esta Kan

llaktapi Galilea allpapi. Jesuspa mamanchay estapi kahurka. 2Jesuspas ñukanchirunankunawa pakta chaypi kahurka chayesta amun kayashkanrayku. 3Chayestapi upyahushkanchi *vinuka tukurirka.Tukurishkata rikushpan mamanka Jesustarimak shamurka:Mana tiyannachu vinuka.4Chaypi Jesuska aynirka:Mamayni, ama chasna rimawaychu

imatami rurasha. Ñuka kikinmi yachaniimatami ruranayni tiyan. ManaramiYayaynika rimawashkarachu imatamirurasha.

5Chaypi mamanka rimak rirka chayesta amuta yanapak runakunata:Wawaynika kankunata kamachishpanka

kasuychi.6Chay esta amupaka tiyarka sokta

tinahakuna rumimanta rurarishka

chaypi yakuta churanankunapa. Chasna

ripayanchi, Yaya Diospa rikushkanpi alitukunanchipa nishpa yuyarishpanchi.Chay esta amupa karan tinahankapichka chunka, kanchis chunka partibutilla yakuwa untaripayan. Chaytinahakunaka chushakunami karkakuna.7Chaypi Jesuska yanapak runakunatarimarka:Untachiychi yakuta kay tinahakunapi

nishpa.Paykunaka chay tinahakunapa

kuna. 8Chaymanta Jesuska rimarka:Kunanka chay tinahakunamanta

wishishpaykichi uchillallata apaychiesta amupa kamachishkan runakamananpa.Paykunaka aparkakuna chay runama.

9Chay runaka yakumanta vinutukushkata kamarka. Mana yacharkachumaymantami chay vinuka. Chay wishikrunakunallami yacharkakuna chayvinuka yakumanta tukushkanta. Chayesta amupa kamachishkan runakavinuta kamashpan chay warmiyahukrunata kayarka. 10Shamushpan paytanirka:Puntirumi tukuy kayashkanchi

runakunata upyachinchi ali vinuta. Ñaachkata upyashkankunawashamiupyachinchina mana yapa ali vinuta.Kanka ¿imaraykutaya wakaychashkankikay ali vinutaka kunankama?

11Chay yakumanta vinuta Jesuskarurashpan chaypi runakuna nima imauras rikushkankunata Yaya Diospayachayninwa puntiru rurashkantarikuchirka. Chayta rurarka Galilea

. Chayrurashkanwa Jesuska atun yachakkananta riksichirka.chi ñukanchi paypa runankunakakirirkanchi Yaya Diospa kachashkan

1 2

221

kananta. 12Chaywasha Jesuskamamanwa wawkinkunawa ñukanchipaypa runankunawa pakta Kapernaumllaktama rirkanchi. Chay llaktapi masnapunchakunallata karkanchi.

Jesuska Yaya Diospa wasinmanta runakunata wichurka

(Mt. 21.12-13; Mk. 11.15-18;Lk. 19.45-46)

13Karan wata ñukanchi israelrunakuna tantaripayanchi Yaya DiosEgipto allpamanta yaya rukunchi

manta payta agradesinanchipa. Ñapaktarihushpan tantarinanchi *Paskua

rayku Jerusalén llaktama rirka.14Chaypi paktashpan *Yaya Diospawasin kincha ukupi tarik rirka achkarunakuna wakrakunata, obehakunata,

kakunata. Shukkunaka chaypikarkakuna chikan kullkikunata

kunawa kampyanankunapa. 15Chasnarurahushkankunata rikushpan Jesuskawaskakunata apishpan kawpurkaasutinrayku. Chaywa chaypi kullkita

natapas obehankunawa pakta,kunawa pakta llukshichirka. Kullkitakampyahukkunapataka mesankunatatankashpan tukuy kullkinkunatashikwachirka. 16Wiwa mukukutarantichihukkunataka rimarka:Kaymanta kay wiwaykichikunata

llukshichiychi.rantichina wasita ruraychichu.

17Chayta rikushpanchi ñukanchipaypa runankunaka yuyarirkanchi

hushkanta. Chaypimi kasna nin:

payni wañunayni tiyan nishpa.

18Chaypi ñukanchi israel runakunapaapunchikuna Jesusta tapurkakuna:¿

taya kan kikinmanta yuyarinki? YayaDiospa kamachishkan runa kashpaykikaYaya Diospa yachayninwa nima imauras rikushkanchita rurashpaykiñukanchita rikuchiy.

19Jesuska aynirka:Kay Yaya Diospa wasinta

urmachishpa waklichiychi. Chaywashañukaka kimsa punchapi atarichisha kaywasita.

20Chayta uyashpankuna rimarkakuna:¿Imashnataya rimanki kimsa punchapi

atarichisha nishpa? Chusku chunkasokta watata tarawashkakuna kay YayaDiospa wasinta ruranankunapa.

chu nishpa.21Chay Yayan Diospa wasinmanta

mantami rimarka. 22Chayrayku YayaDios payta wañushkanmantakawsachishkanwasha ñukanchirunankunaka chasna rimashkantayuyarirkanchi.kanta yachakushpanchi chaymantapasJesuspa rimashkanta yuyarishpanchishutipa kanankunata yacharkanchiJesús chaykunata paktachishkanrayku.

Jesuska tukuy runakunapa shunkunkunata riksin

23Jesús *Paskua punchakunaraykuJerusalén llaktapi kahushpanra achkaruna masinchikuna atun yachaywa

kanta rikushpankuna Yaya Diospakachashkan kananta kirirkakuna.24Chasna kashpanpas Jesuska manaashwanta paykunata rimarkachu paykikinmanta pimi kan nishpa. Tukuy

2

222

nata riksik kashpan chay runakunamana shunkunkunamanta pacha paypisinchikuhushkankunata yacharka.25Payka mana munarkachu nimamaykan runa payta rimak shamunanpa.

nata riksirka.

Jesuska Nikodemowa kwintarka

3 1Tiyarka shuk runa Nikodemoshutiyu. Payka karka *fariseo.

Fariseokuna atipashkankunataruranahun Moisés wañupa killkashkan

kunapa. Chaymantapas Nikodemokakarka ñukanchi israel runakunapaapunchikunawa pakta apullatata. 2Chayrunaka shuk tuta pakalla Jesusta pasyakrirka. Chaypi paktashpan rimarka:Yachachik, yachanchi Yaya Diospa

kachashkan ñukanchita yachachikkanaykita.panllami atipanki tukuy chay nima imauras rikushkanchita ruranata.

3Chaypi Jesuska aynirka:. Maykanmi mana

mushumanta wawayarinchu, chaykamanami Yaya Diospa kamachishkantukushpa paypa ali kamachihushkanpikawsankachu.

4Chayta uyashpan Nikodemokatapurka:¿Imashnataya shuk ruku runaka

atipama mushumanta wawayarinata?Manami atipanchu mamanpa wiksanpikutikashka yaykunata wawayarinanpa.

5Jesuska aynirka:. Maykanmi runamanta

wawayarishpan mana chasnallatataYaya Diospa Espiritunmanta mushuruna tukushpanka payka manami YayaDiospa kamachishkan tukushpa paypaali kamachihushkanpi kawsankachu.6Maykanmi runamanta wawa tukushkachayka runallatatami kan. Chasnallatata

maykanmi Yaya Diospa Espiritunmantamushu runa tukushka, chayka Yaya

yumi kan. 7Tukuymi mushumanta

kaynita uyashpayki ama yuyarishpallakipariychu. 8Wayrata yuyariy.manta maymantapas wayran. Manayachanchichu maypimi kallarishkachaymantapas maypimi pasarinkanishpa. Mana wayrata asirtashpanchipaswayrashkanta uyanchimi.

napas imashnami Yaya Diospa Espíritunshuk runata mushuyachishkanta, chay

hunmi.9Chaypi Nikodemoka kutikashka

tapurka:¿Imashnataya chayka?10Jesuska aynirka:¿Kanka ñukanchi israel runakunata

yachachik kashpaykitatachu manayachanki imamantami rimahuni?11 . Ñuka runaynikunawa

tami yachachinchi. Chasna shutipakashkata yachachishpanchipas kankunaapunchikuna mana munankichichukirinata. 12Ñuka kankunata kay allpapipasahushkanmanta rimashpayni manakiriwankichichu. ¿kichima silupi pasahushkanmantayachachinimaka?chu. 13Nima maykan runa silumasikashkachu chaypi kawsashpan silupipasahushkanmanta yachakunanpa.Ñuka Yaya Diospa KachashkanRunallami silupi kawsashpayni kayallpama shamushkani. Ñukallami

manta yachachinata. 14-15Ñawpa Moiséswañuka chunlla chakishka allpapibronsemanta machakuyata kaspipiwatashpan shayachirka. Yaya rukunchi

2 3

223

a Rikuy Juanpa Killkashkan Killkapi 4.2

wañukunaka chay warkurihushkata

kunamanta kishpirkakuna.nami ñuka Yaya Diospa KachashkanRunatapas alsawankakuna. Runakunaka

kuna kashkankunamanta kishpinkakuna

napa.

Yaya Dioska runakunatayapa yuyan

16Yaya Dioska ñukanchi runakunatayapa yuyashpan shuklla Wawantapayshina Yaya Diosllatata kay allpamakacharka uchanchikunaraykuwañunanpa.panmi tukuy paypi sinchikukkunakamanana anchurishka paymanta wiñaypaparisishunchichu, ashwan paywanawiñaypa kawsashunchi. 17Yaya Dioskamanami Wawantaka kay allpamakacharkachu ñukanchi runakunatakastigananpa.kacharkami uchanchikunaraykuwiñaypa kastigarina kashkanchimantakishpichinanpa. 18Maykan runami YayaDiospa Wawanpi sinchikun paykamanami kastigarinkachu. Maykanrunami mana sinchikunchu paypaWawanpi, payka ñami kastigarishkakan, shuklla Wawanpi payshina Yaya

kanrayku. 19Kasna kan imashnamirunakuna kastigarishka tukurkakuna:Chay punchashina ali ruranakunata

pan payta mana kasunayashpankunachiknirkakuna.

kuna. Rurashkankunaka millaypakashkanrayku chay mana ali kawsanata

manta. 20Tukuy millaypata rurakrunakunaka mana munanahunchuuchankunata riksinata. Chayrayku chaypunchashina ali ruranakunata riksichik*Kristuta chikninahun.hunchu paypi sinchikunata pay manariksichinanpa imashna millaypamirurashkankunaka. 21Tukuy ñukanchiYaya Diospa munashkanta rurakrunakunaka mana manchanchichu runamasinchikuna rurahushkanchikunatarikunankunapa. Ñukanchika punchatamunanchi runa masinchikuna Yaya

nata riksinankunapa.

Bawtisak Juan kutikashka Jesusmanta rimarka

22Chaywasha Jesuska ñukanchirunankunawa Jerusalén llaktamantallukshishpanchi shuk partima rirkanchichay Judea allpallapillatata. ChaypiJesús runakunata bawtisahushpanamasna punchakunata kiparirkanchi.23Chay uras Juanpas bawtisahurkaJudea allpamanta ashwan anakpi Enónshutiyu achka yaku wawakuna umapi,Salim llakta kuchupi, chaypi achka yakutiyashkanrayku. Runakuna chaymarirkakuna, Juanpa rimashkantauyashpankuna bawtisarinankunapa.24Chay uras Juanka karselpi manarachuray tukushkarachu kahurka.25Chaypi payta katik runakunaka shuk

manta mayllarishkashina Yaya Diosparikushkanpi kankakuna. 26PaykunakaJuanta rimak rirkakuna:Yachachik, maykanmi kanwa karka

, maykanmantamiñukanchita rimarkanki, payka kunanka

3

224

bawtisahumi. Chaymantapas tukuyrunakuna paytana katihunkuna.

27Chayta uyashpan Juanka paykunatarimarka:Yaya Dios payta yanapashkanraykumi

runakuna katinahun. 28Kankuna kikinuyashkankichi shutillata rimashkaynitakasna nishpayni: Ñukaka manamikanichu Yaya Diospa KachananKishpichik, ashwan Yaya Diosmikamachiwarka runakunata paymantayachachinaynipa pay kikin manarayachachishpanra nishpa. 29Ñukami kanishuk amigunta warmiyachik runashina.Shuk runa warmiyanayashpan paypaamigun warmita tapukrin.nishpanka chay warmiwa amiguntakasarachin. Chay amigunka chaywarmita mana tapunchu pay kikinraykuashwan tapunmi amigunrayku. Chaywarmiyak runa kasarahushpan

kanta uyashpan. Ñuka chay amiguntawarmiyachik runashina kashpaynikunanka atunta kushikuhuni runakunapaytana katihushkankunamantarimawahushpaykichi.kani Yaya Dios kamachiwashkanta.30Kunanka ashwan ashwan runakunakapaytana uyanahuchun. Ñukatakasakiwanahuchun nishpa.

31Chay runa silumanta shamushkakatukuymanta ashwan yachakmi kan.

chi, chaykunamantalla rimanchi.Silumanta shamushka runaka chaypitiyashkakunatapas riksin. Chayraykumipayka tukuymanta ashwan yachak kan.32Silupi rikushkantami uyashkantamiriman.panpas achka runakuna payta manakirinahunchu. 33Shuk runa payparimashkanta kirishpanka yachankami

shutipa kashkata rimashkanta. Payka

nami kan: Yaya Dioska rimashkantapaktachikmi kan nishpa. 34Yaya Diospaypa kachashkan runata manamitsashpachu Espiritunta kun.Chayrayku paypa rimashkantamirunakunata riman. 35Yayan DioskaWawantaka yuyanmi. Chayraykumipayta tukuymanta kamachikta rurarka.36Maykan runami Yaya DiospaWawanta kirishpa kawsan paykawiñaypami Yaya Dioswa kawsanka.Maykan runami Yaya Diospa Wawantamana kasushpa kawsanchu, paykamanami Yaya Dioswa kawsankachuashwan paypa kastiganan runamikiparinka.

Jesuska Samaria allpapi kawsak warmiwa kwintarka

4 1-3Jesús runakunata yachachinatakallarishpan *

manta ashwan achka runakuna Jesustakatihushkanchikunata. Chaymantapasuyarkakuna Jesús paymanta ashwanachka runakunata bawtisahushkanta.Chasna uyashpankunapas manamiJesuschu bawtisarka ashwan ñukanchirunankunami bawtisarkanchi. Jesuskafariseokuna paymanta uyashkankunatayachashpan chay kawsanankuna Judeaallpamanta llukshirkanchi Galileaallpama kutinanchipa.

4Chasna Jesuswa kutihushpanchi*Samaria allpa chawpita pitiktarirkanchi. Ñukanchi israel runakunachaypi kawsak runakunawa manakwintak kashpanchipas Yaya Dios

chi tiyan nishpa rirkanchi. 5Ña Samariaallpata pasahushpanchi shuk llaktaSikar shutiyu mayanpi paktarkanchi.Chay llaktaka Jakob wañupa wawan

3 4

225

José wañuta allpata kushkanmayanpimi karka. 6Chaypi tiyarka shukposo allpa ukumanta tukyarik yakuwa.Chay yakuta Jakobka allpata allashpanrumiwa kinchashkanrayku Jakobpaposon nirkakuna.rayku yapa sampayashka kashpanJesuska chay poso mayanpi tiyarirka.Chasna uras manara chawpi punchachukarka. 7-8Ñukanchi runankunaka

chipa. Rishkanchiwasha paktarka shuksamaritano warmi yakuta wishinanpa.Chaypi chay warmita Jesuska tapurka:Kuway yakuta nishpa.9Ñukanchi israel runakuna *

tano runakunawa mana kwintakkashkanchirayku chay warmika Jesustaaynirka:¿Imashnataya kanka israel runa

kashpaykitata yakuta tapuwanki ñukasamaritano warmitaka?

10Chaypi Jesuska aynirka:

nata kunayahushkanta, chaymantapaspimi kanta yakuta tapuhukka, ñukatamiwiñaypa tukyarik yakuta tapuwankima.Chasna tapuwankimaka ñukami kantakuynima.

11Chaypi chay warmika aynirka:Nima imawa yakuta wishinaykipa

tiyanchu. Kay posopika ukupimi yakuka.¿Maymantata yakuta kuwankima?12Ñawpa yaya rukunchi Jakob wañuka kayposota ñukanchirayku sakirka. Payka kayposomanta upyarka wawankunawa achkawiwankunawa pakta. Ñukanchipas kayposomantallatata upyahunchi, kunankamayakuka mana tukurinchu. ¿Kanchu kankiyaya rukunchi Jakobmanta ashwan yachakñukanchita wiñaypa tukyarik yakutakunaykipa?

13Chaypi Jesuska aynirka:Tukuy kay yakuta upyak runakunaka

kutikashkami yakunayankakuna.

14

chu.nika paypi mana tukurik tukyarikyakushina tukunka wiñaypakawsananpa, manana nima ima paytapishinkanachu.

15Chasna Jesús rimashkanta uyashpanchay warmika rimarka:

yanaynipa, manana wishinaynipa kayyakuta.

16Jesuska rimarka:Kusaykita kayakriy, chaymanta

kutikashka shamunki.17Chay warmika aynirka:Mana tiyawanchu kusaynika.Jesuska rimarka:

kusaynika tiyawanchu nishpa. 18Kankapichka kusayumi kashkanki. Kunankamaykan runawami kawsahunki chaykamanami kusaykichu. Chayraykurimawashkaykika shutipami.

19Chay warmika rimarka:Yaya Diospa yachayninwa

yachachikmi kanki. 20Chasna kashpaykiyuyarishkaykita rimay. Ñukanchisamaritano runakunapa yaya rukunchi

kuna kay rikuhushkayki urkupi.Kankuna israel runakunaka rimankichiJerusalenpimi runakuna Yaya Diostamañanankuna tiyan nishpa.

21Chaypi Jesuska aynirka:Kay rimashkaynita kiriy. Nima

rinaykichi tiyannachu chay urkumanima ñukanchi Jerusalenma rinanchitiyannachu. Kunan ña paktarihun Yaya

naykichipa. 22

kichichu pitami mañankichi. Runakunañukanchikunamanta kishpichirina

nami yachanchi pitami mañanchi.

4

226

23

namanta pacha Yaya Diostakushichishpa mañankakuna. Yaya

panmi yuyachishkanshina Yaya Diostakushichishpa mañankakuna. Chasnatukuy shunkunkunamanta pacha mañakrunakunatami munan Yaya Dioska.24Payka mana ñukanchishina aychayukashpan paytaka mana rikunchichu.Payka tukuyta atipakmi kan. Chasnamana runashina kashpanmi YayaDiospa Espíritun ñukanchikunatayuyachishpanlla yachanchi imashnamitukuy shunkunchimanta pacha paytakushichishpa mañanchi. Chasnallamipayta mañashpa shutipa kushichinchi.

25Chaypi chay warmika rimarka:Ñuka yachani chapahushkanchi Yaya

Diospa Kachanan Kishpichikkashamunanta, maykantami rimanchi*Kristu. Pay shamushpanmi tukuytañukanchita asirtachinka.

26Jesuska aynirka:Ñuka kanwa kwintakmi chay

rimahushkayki runaka kani.27Chasna kwintahushkankunapi

ñukanchi runankunaka paktarkanchi.Jesús shuk warmiwa kwintahushkantarikushpanchi mancharirkanchi. Chasnamancharishpanchipas nima maykantapunayarkanchichu: ¿Imatata chaywarmita tapunki? ¿Imamantata chaywarmiwa kwintahunki? nishpa.28Chaypi kahushkanchipi chay warmikayakuta wishinan tinahanta sakishpankallpa rirka llaktanma runakunatakayak rinanpa.

29Shamuychi, tinkunakushkanimi shukrunawa. . Payka tukuykawsashkaynitami rimawashka.rishunchi, ¿manachari Yaya DiospaKachanan Kishpichikchu? nishpa.

30Chasna chay warmi rimashpan

pankuna Jesusta rikunankunaparirkakuna.

31Manarapas chay runakunapaktamushpankuna ñukanchika Jesustakaranayarkanchi:Yachachik, mikuy. ¿Imaraykuta mana

mikunayankichu?32Payka ñukanchita aynirka:Ñukapaka ñami tiyan mikunaynika.

Kankunaka chay mikunaynitakamanami riksinkichichu.

33

kanchi:.

34Chasna tapunakuhushpanchiJesuska ñukanchita rimarka:Mikunaynishinami kan ñukata

payni. Paypa munashkanta rurashpaynimikushkashina kushilla yuyani.

35Shuk rimana kan kasna:

kunata pallanchi nishpa. Kankunapaschay rimanashinallatata yuyarihunkichi.Ñukaka kankunata rimani, rikuychi

nata. Paykunaka ña Yaya Diostakasunankunapami kahunkuna.Paykunata rikuhunimi pukushkamuyukunashina chapahushkankunatapallananchipa. 36Paykunata YayaDiospa shiminta yachachishpanchi

kuna. Kirishpankuna wiñaypa YayaDioswa kawsankakuna. Chasnakashpanmi yachachishkanchimantapagay tukushkashina kashunchi. Ñawpapaykunata yachachikkuna karkakuna

shina. Ñukanchi chay muyukunatapallak runakunashinami kanchi. Chasnakashpanchimi tukuy parihu atuntakushikushunchi.

37Kankunapi tiyan shuk rimana kasnanishpa: Shuk runa tarpun muyukunata

4

227

chakranpi shuk runana chaykunatapallan nishpa. Chay rimanakashutipami. 38Ñukami kankunatakamachishkani mana tarpushkaykichimuyukunata pallanaykichipa. Shuk

pankunapas mana pallashkakunachu,kankunana pallankichi. Kay samaritano

kuna sinchita chakranpi tarawakrunakunashina. Kankunana paykunata

kankunatana rikushpaykichi pallakrunakunashina kankichi nishpa.

39

nitami rimawashka nishpa kwintakrishkanrayku. 40Paykuna Jesuspi

pankuna kipariy ñukanchiwa nishparimarkakuna. Chasna rimashpankunaJesuswa pakta ishkay punchatapaykunawa kiparirkanchi. 41Chasnakiparishpanchi ashwan achkasamaritano runakuna pay kikinpayachachishkanta uyashpankunakirirkakuna. 42Chaypi chay warmitarimarkakuna:Kunanka kirinchimi mana kan

ñukanchita rimashkaykiraykuchuashwan kirishkanchimi ñukanchi kikin

chirayku. Kunan yachanchi pay shutipatukuy runakunata Kishpichik kananta.

Jesuska shukapupa wawanta ampirka

43Ishkay punchata *Samaria allpapikahushkanchiwasha Galilea allpamarirkanchi. 44Chay kikin allpanmarirkanchi Jesuska rimashka kashpanpaskasna:ninwa yachachiktaka pay kikinpa

llaktanpi runa masinkunaka manayachaktashinami rikunahun nishpa.45

nata yuyarishpanpas Jesús Galileaallpanpi paktashpan tukuy chayllaktanpi runa masinkuna payta alitarikurkakuna. Jerusalén llaktama*Paskua punchakunata pasanaparishkankunapi Jesús tukuy mana

kuna. Chayrayku kutishpankuna alitayaykuchirkakuna. 46Jesús Galilea

rirka. Chay llaktapimi payka chayrayachachinata kallarihushpanyakumanta *vinuta rurarka.llaktamanta chawpi puncha partipurina tupupi Kapernaum llaktakakahurka Galilea allpallapillatata.Chaypi tiyarka shuk kamachik atunapupa churashkan. Paypa wawanunkushka karka. 47Chay apuka JesúsJudea allpamanta Galilea allpapipaktashkanta yachashpan paytarikunapa rirka. Jesuspi paktamushpanyapa munarka payta wasinmapushanata wawanta ampinanpa. Yapawañunalla kashpan Jesusta rimarka:Kanka atipankimi unkushkata

ampinata. Shamupay llaktaynimawawaynita ampinaykipa.

48Chaypi Jesuska aynirka:Kankunaka tukuy uras munankichi

atun yachaywa nima ima urasrikushkaykichita rurashkaynitarikunata. Mana rikushpaykichika manakirinkichichu.

49Chay apuka aynirka:

wañushpanra.50Chaypi Jesuska rimarka:Kutiy wasikima,

kami.Chay apuka Jesuspa rimashkanta

kasushpan wasinma kutirka.

4

228

51Chasna wasinma kutihushpankamachinan runakunaka paytatinkunapa shamurkakuna kasna nishpa:Ñami wawaykika ampirishka.52Chay apuka tapurka:¿Ima urata wawaynika aliyanata

kallarishka?Paykunaka aynirkakuna:

kapi kalinturanta pasachishka.53Chaypi chay apuka yuyarirka

chasna uras Jesús payta rimashkanta,wawaykika ñami ampirishka nishpa.Chasna wawan ampirishpan chay apuka

kakuna. 54Chay wawata ampishpannima ima uras rikushkanchita Jesuspaishkaynin rurashkan karka runakunatayachayninta rikuchinanpa. Chaytakarurarka Judea allpamanta Galileaallpapi paktashkanchiwasha.

Jesuska Betsata yaku mayanpi shuk unkushkata ampirka

5 1Chaymanta masna punchakunapiñukanchi israel runakunapa shuk

tantarina Jerusalenpi tiyarka kushikushpaYaya Dios ñukanchita yanapashkantayuyarinanchipa. Chayrayku JesuskaJerusalenma rirka. 2Jerusalén llaktapakincharishkanpi shuk punku tiyarkaobehakunapa punku shutiyu. Chay punkumayanpi shuk yaku karka Betsata shutiyu.Chay yaku mayanpi pichka wasikuna

napa. 3-4Chaypi achka unkushkakunakarkakuna, wiskukuna,kuna, aycha chakirishkakunapas, chayyaku kuyurishpan yaykushunchiampirinanchipa nishpa yuyarikkuna. 5Chayunkushkakunamanta shuk tiyarka kimsachunka pusak watata unkushka. 6Jesuskachay unkushkata rikushpan unaymantapacha unkushka kashkanta yachashpanpayta tapurka:

¿Munankichu ampirinata?7Chay unkushkaka aynirka:Manami nima maykan tiyanchu kay

yaku kuyurihushpan churawananpachaypi ampirinaynipa. Karan kutirihushpayni shukkunarami satirinahunmanara paktahushpayni.

8

pan rimarka:, llanchamaykita apishpayki riy.

9Chay runaka chay ratulla ampirirka.Chasna ampirishpan llanchamantapatarichishpan apashpa alitana purishparirka.Chay punchaka ñukanchi israel

runakunapa samananchi punchamikarka. 10Chaypi apunchikunaka chayampirishka runata rimarkakuna:Kunan kan *samana puncha. Mana

atipankichu llanchamaykita apanata.11Chay runaka aynirka:Maykanmi ampiwashka paymi

rimawashka: Llanchamaykitaapishpayki riy nishpa.

12

kuna apunchikunaka tapurkakuna:¿Pita kanta rimashka: Llanchamaykita

apishpayki riy nishpa?13Chay runaka mana yacharkachu

pimi karka chay payta ampik runaka.Chaypi achka runakuna kashpankunaJesuska payta ampishkanwasharunakuna chawpipi yaykushpan mananariksiypanachu karka.

14

washa Jesuska chay runata maskashpan*Yaya Diospa wasinpi kahushkatatarirka. Chaypi payta rimarka:Uyaway, kunanka ña ampirishkanki.

Mana kuti uchata ruraynachu, manachay unkushkaykimanta ashwantukunaykipa.

15Chasna Jesús rimashpan chayrunaka apunchikunata rimak rirka:Jesusmi ampiwashka nishpa.

4 5

229

Jesuska rimarka yachayninka Yaya Diosmanta kashkanta

16Chasna Jesús samananchi punchapiampishkanrayku chay apunchikunakapayta wañuchinayarkakuna. 17ChaypiJesuska rimarka:Yayaynika mana samashpachu tukuy

urasmi alikunata ruran. Ñukapaschasnallatatami rurani.

18

naka piñarirkakuna.yarkakuna samananchi puncha manarurananchipa kamachirishka kashkatamana kasushkanrayku. Chaymantapasashwan wañuchinayarkakuna kikin

pan ñukapas Yaya Diosmi kani nishparimahukshina tukushkanrayku.

19Jesuska rimarka:. Ñuka Yaya Diospa

Wawanka, ñuka kikin munayka manaatipanichu nima imata ruranata.Yayaynipa rurahushkanta yachashpamitukuy uras chasnallatata rurani. Tukuy

nallami ñuka Wawanpas rurani.20Yayaynika ñukata yuyawashpanmitukuy rurahushkanta riksichiwan.Chaymanta ashwan atun manaatipaypakunatami ruranaynipa ñukata

nata rikushpaykichi mancharishpakiparinaykichipa. 21Imashnami YayaDioska wañushkashina kawsak manapayta riksik runakunata kushilla paywakawsayta kun, chasnallatatami ñukaWawanpas chasna kawsayta kunimaykankunatami munani. 22

tapas Yaya Dioska ñuka Wawantami

kunamanta, chaymantapas rimanaynipapimi kastigarinka pimi wiñaypa paywakawsanka nishpa. Pay kikinka manami

nima maykanta tapunkachu: Kanka¿imashnata kawsashkanki? nishpa.Ñuka Wawantami chasna ruranaynipakamachiwashka. 23

pami payka yachayninta kuwashka,tukuy runakuna tukuymanta yachakkanaynita rikushpankuna paytashinakushichiwanankunapa. Maykan runamiñuka Yaya Diospa Wawanta manakushichinchu, chayka manami YayayniDios ñukata kay allpama kachawaktakushichinchu.

24 . Maykan runamialita uyashpan rimashkaynita kasun,chaymanta Yaya Dios kachawashkantakirin, paymi chay kirishkanmanta pachawiñaypa Yaya Dioswa kawsanka. Chayrunaka manami kastigarinkachu ashwanchay kastigarina kashkanmantamikishpichiy tukushkana wiñaypa YayaDioswa kawsananpa.

nana tukushka. 25 .Kunanmanta pacha wañushkashinakahuk runakunaka ñuka Yaya DiospaWawanpa shiminta uyankakuna.

nahun,manta pacha wiñaypami Yaya Dioswakawsankakuna. 26Yaya Dioska wiñaypakawsayyumi.tami chay paypa wiñaypa kawsaynintakukmi kan. Ñuka Wawantapaskuwashka payshina wiñaypa kawsayyukanaynipa, ñukapas chasnallatata paypawiñaypa kawsayninta runakunatakunaynipa. 27Chaymanta ñuka Wawanruna masikichi kashpayni Yaya Dioskayachayninta kuwashka payranti tukuyrunakunata kawsashkankunamantatapunaynipa,nipa pimi kastigarinka pimi wiñaypaYaya Dioswa kawsanka nishpa. 28Kayrimahushkaynita uyashpaykichi amayuyarishpa kipariychichu. Shuk

5

230

punchami tukuy wañushkakunakapamparishkankunamanta churarishkakahushkankunamantapas uyankakuna

nita paykunata. 29

kuna pamparishkankunamantachurarishka kahushkankunamantapas.

taka yaykuchishami wiñaypa YayaDioswa kawsanankunapa, mana alitarurashkakunataka kachashami wiñaypaparisinankunapa. 30

washpanmi rimani, kanmi kastigarinki,kanmi kishpinki nishpa. Ñuka munaymanami atipaynimachu nima imataruranata.

nika alillami kan.kaynitaka manami ruranichu ashwanYaya Dios kay allpama kachawakpamunashkantami rurani.

Jesuska apukunata yuyachirka imamantami atipanahun yachanata Yaya Diospa kachashkan kananta

31

palla katirka:Ñukalla rimaynimaka Yaya Diosmanta

kanaynita atipankichima ñukamantarimanata llullachihumi nishpa. 32Manañukallachu chasna ñuka kikinmantarimani. Yaya Diospas paymanta kanaynitariman. Yachani ñukamanta rimashkankashutipami. 33Juanma kacharkankichiñukamanta yuyarishkanta tapunaykichipa.Paymi kankunata shutipata ñukamantarimashka, Yaya Diospa KachashkanKishpichik nishpa. 34

chu nima maykan runa ñukamantarimananpa pimi kani nishpa. Chasna Juanñukamanta yachachishkanta rimanikankunata yanapanaynipa, kirishpaykichiatun kastigumanta kishpinaykichipa.35

punchayachikshina karka. Payparimashkanka amsata punchayachikshinakashpan payta uyashpaykichi shuk ratukushikushkankichi. 36Juan alita ñukamantarimashpanpas rurashkaynikunakaJuanmanta ashwan pasatami rikuchinahunYaya Diosmanta kanaynita. Runakuna

nikunata rikushpankunami shutipa paypakachashkan kanaynita riksinahun.37Chaymantapas ñukata kachawak Yaya

kan kanaynita riman. Shiminta kankunakanima ima uras uyashkankichichu, nimapayta rikushkankichichu imashnami kannishpa. 38

kichipi manami wakaychankichichu ñukaYaya Diospa Kachashkan Runata manakirishkaykichirayku. 39Kankunaka tukuyuras Yaya Diospa shimin killkarishkakashkata yachakunkichi. Yuyarinkichi,chasna rurashpanchimi yachashunchiimashna rurashpami wiñaypa Yaya Dioswakawsashunchi nishpa.kaykichi killkarishkakunapi ñuka chaykawsayta kukmantami riman. 40Chasna

chichu kasuwanata shutipa wiñaypa YayaDioswa kawsanaykichipa.

41

pas ñukarayku mana imananchu.Manami maskanichu runakunakushichiwanankunata. 42Kankunatariksishpaynimi yachani Yaya Diostamana yuyak kanaykichita. 43YayayniDios kikin kachawashpanmi ñuka

naynipa imashnami kan. Paypakachashkan kashpaynipas kankunakamana munawankichichu. Shuk runa paykikin munay shamumaka chaytamishuti kankunaka munankichima.44Kankunapura yapa munankichi shuktashukta kushichinakushpa kawsanata,kanka yachakmi kanki nishpa. Mana

5

231

ashwan maskankichichu shuklla YayaDios kankunata rimananpa ali runamikanki nishpa.rayku manami atipankichichukiriwanata. 45Ñukaka mana rimakrishanchu Yayaynita kankunamantamana kiriwashkakunachu nishpa.Moisesmi rimak rinka kankunamanta.Yanka yuyarinkichi Moisés wañupakillkashkanta paktachishkanchiraykumiwiñaypa kawsashunchi Yaya Dioswanishpa. 46Moisés shamunaynimantakillkashpan paypa killkashkanta

mami. 47Moisespa killkashkanta mana

pas mana kirinkichichu.

Jesuska achka runakunata kararka(Mt. 14.13-21; Mk. 6.30-44;

Lk. 9.10-17)

6 1Chaymanta Jesuska kutikashkañukanchi runankunawa pakta

Galilea allpapi kashpan chay Galileakuchata chimparkanchi. Chay kuchapashuk shutinka karka Tiberias kucha.2-3Chaypi paktashpanchi shuk urkumasikarkanchi. Chaypi tiyarirkanchi.

kuna.unkushkakunata Jesús ampishkantarikushpankuna payta katirkakuna.4Chay uras mana achka punchachupishirka ñukanchi israel runakunapa*Paskua punchakuna kallarinanpa.

5Chay urkupi kahushpanchi Jesuskarikushpan achka runakuna paymashamuhukkunata rikurka. ChaypiFelipeta tapurka:¿

raykuka mikunata rantishunchi?6Jesuska yachashpantata imashnami

chay runakunata karanka, chasnaFelipeta tapurka yachananpa tukuyta

atipak kashkanta yuyarinchu manachunishpa. 7Chaypi Felipeka aynirka:

mikunata rantinanchipa chay tukuyrunakunata karananchipa. Shuk runapusak killapi ganashkan kullkiwamikunata rantinchimaka nima chaypaktamachu karan runata uchillastutakunanchipa.

8Chaypi Jesuspa shuk runan Pedropa:

9Kaypimi tiyan shuk wawa. Paypatiyan pichka pan nima imayukunapamikunan trigumanta rurarishka,chaymantapas ishkay challwa. Kayuchillastuka imashi paktanka kay tukuyrunakunaraykuka.

10Chaypi pastuyu allpa tiyashpanJesuska aynirka:

kunapa.Kasushpankuna rimarkakuna

tiyarinankunapa. Chaypi tukuytiyarirkakuna. Karkakuna pichkawaranka karikuna, mana yupashpawarmikunata nima wawakunata.11Chaypi Jesuska chay pankunataapishpan Yaya Diosta agradesirka.Chasna agradesishkanwasha chay

nata kurka mikunankunapa.tata challwatapas kurka saksaktamikunankunapa.

12Saksakta mikushkankunata rikushpanñukanchi runankunata rimarka:

nata mana usunankunapa nishpa.13Chaypina chay pichka panmanta

puchurishkakunata tantarkanchi chunkaishkay tasa untakta. 14Runakunakachasna atun yachaywa nima ima urasrikushkanchita Jesuspa rurashkantarikushpankuna rimarkakuna:Paymi kan chapahushkanchi Yaya

Diospa yachayninwa yachachik Moisés

5 6

232

b Chay Ñukami kani nishkaka kan Yaya Diospa shuk shutin.

wañushina, maykanmi shamunan karkakay allpama nishpa.

15Jesuska chay runakuna payta manamunakta pushanayahushkankunataapunkunarayku musyashpan anchurirka.Kutikashka urku awama sikashpansapallanna rirka.

Jesuska yaku awata purirka(Mt. 14.22-27; Mk. 6.45-52)

16Chaymanta ña tutayahushpanñukanchi Jesuspa runankuna kuchamayanma uraykurkanchi. 17Chaypipaktashpanchi ña tuta tukurka. Jesúsñukanchipi mana paktamushpan shukbotipi yaykurkanchi Kapernaumllaktama chimpananchipa. 18Chasnachay atun kuchata chimpahushpanchiyakuka yapa ulasyarka sinchi wayrawa.19Ña chimpahushpanchi pichka sokta

kanta. Payta mana riksishpanchimancharirkanchi. 20Chaypi Jesuskañukanchita rimarka:Ñukami kani,b ama manchariychichu

nishpa.21

chita maymami chimpahurkanchi.

Runakuna Jesusta maskarkakuna22Chay panta mikuk runakuna

chayllapi kiparirkakuna. Kayantima

kankuna puncha shuklla boti chaypitiyashkata yuyarirkakuna.pas yuyarirkakuna ñukanchi Jesusparunankuna sapallanchi chay shukllabotipi rishkanchita chaymanta Jesuskamana ñukanchiwa rishkanta. 23Chasnayuyarihushkankunapi Tiberias

kuna maypimi Jesús Yaya Diostaagradesishkanwasha panta mikurkakunachay kuchupi. 24Mana Jesusta nima

kuna chaypi tantarishka kahukrunakuna botikunapi yaykushpankunaKapernaum llaktama chimparkakunaJesusta maskanankunapa.

Jesuska shuk mikunawiñaypa kawsayta kukshina

kananta rimarka25

pankuna Jesusta tarirkakuna. Chaypitapurkakuna:Yachachik, ¿

kanki kayma?26

kunata rimarka:,

chillata saksachinata munashpaykichimaskawankichi mikushkaykichiraykusaksanaykichikama.chichu atun yachaywa nima ima urasrikushkaykichita rurashkayniwarikuchishkaynita asirtashkaykichirayku.27

tukurik mikunallata, ashwan maskaychikankunata wiñaypa Yaya Dioswakawsayta kuk mikunata.

kan Runa. Chasna kunaynipami ñukatakachawashka.

28Chaymanta tapurkakuna:¿Imatata rurananchi tiyan Yaya

Diospa munashkanta rurananchipa?29Jesuska aynirka:Sinchikuychi ñuka paypa kachashkan

runapi. Chayllatami Yaya Dioskamunan.

30Chaypi tapurkakuna:¿

chita atun yachaywa rurashpaykita

6

233

kirinchima Yaya Diospa kachashkankanaykita? ¿naka? 31Ñawpa yaya rukunchiwañukuna mana mikunata tariypachunlla chakishka allpapi purishpakawsahushpankuna karan puncha

kuna. Kasnami killkarishka kan:Payka silumanta mikunata kacharka

nishpa.32Jesuska aynirka:

. Mana kashkachuMoisés, maykanmi yaya rukunchiwañukunata kushka silumantamikunata. Yayaynillami silumantamikunata kun, maykanmantami shutipakawsankichi. 33Chay mikuna,tami Yaya Dioska kun, chaykasilumanta shamushkami, runakunatawiñaypa Yaya Dioswa kawsayta kukmi.

34Chaypina paykunaka rimarkakuna:Yachachik, chay mikunata ñukanchita

tukuy uras kuy.35Jesuska aynirka:Ñukami kani chay wiñaypa Yaya

Dioswa kawsayta kuk mikunamantarimahushkaynika. Ñukapi sinchikukrunakuna nima ima uras shunkunkunapiyarkaywashina kankakunachu

yaytashina musyankakunachu.36Kankunaka rikuwashpaykichipas

ñukapi mana sinchikunayankichichuimashnami ña kankunata rimarkani.37-38Tukuy maykankunamantami

napa, paykunaka ñukapi sinchikunahun.Yayaynipa munashkanta rurashpa

nata manami rimashanchu kanta manamunanichu nishpa.kani ñukata kachawakpa munashkantaruranaynipa. Mana shamushkanichu

nipa. 39Ñukata kachawakmi munan

nipa. Mana munanchu nima shuktapaykunamanta chinkachinaynipa.

naynipa mundu tukurinan puncha.40

kuna ñukapi kirik runakuna wiñaypapaywa kawsanankunapa. Mundutukurinan puncha ñuka paykunatakawsachishami.

Jesuska apukunata silumanta mikunashina kananta rimarka

41Chasna rimashkanta uyashpankunachaypi kahuk shuk apunchikunakamillaypata Jesusmanta rimarkakunapaykunapura. Payta piñarirkakuna ñukakani silumanta mikunashina nishparimashkanrayku. 42Paykunapurakwintarkakuna:Paymi kan Josepa wawan Jesús.

Riksinchi yayanta mamantapas. ¿nataya nin silumantami shamushkaninishpa?

43Jesuska paykunata rimarka:

chita. 44Nima maykan atipanchu ñukapisinchikushpa kasuwanata Yaya Diosñukata kachawak mana yanapashpanka.Chay kasuwakkunataka kawsachishamimundu tukurinan puncha. 45YayaDiospa yachayninwa ñawpayachachikpa killkashkanpi riman: YayaDios tukuy runakunata yachachinkanishpa. Tukuy maykankunami YayaDiospa yachachishkanta uyanahunyachakunahun, paykunami ñukapisinchikushpa kasuwanahun. 46Chaytarimashpayni mana rimanayanichu shukruna Yaya Diosta rikushkanta. Paytakanima shuk runa rikushkachu. ÑukaYaya Diosmanta shamushkallami paytarikushkani.

47 . Maykan runamiñukapi sinchikun payka Yaya Diospa

6

234

kawsayninwami kan. 48Ñuka kanisilumanta mikunashina chay YayaDioswa kawsayta kuk. 49

kuna chunlla chakishka allpapi manatamikurkakuna. Chasna silumanta mikunanishkankunata mikushpankunatatawañurkakuna. Manami chay wiñaypaYaya Dioswa kawsayta tarirkakunachu.50Ñukaka kankunata rimani shukmikunamanta. Maykanchari chay

rayku Yaya Dioswa kawsanka.51

shina Yaya Dioswa kawsayta kuk.Maykanmi chay mikunata mikunwiñayparayku paywa kawsanka. Chaymikunaka kanmi ñuka kikinpaaychayni. Runakunarayku wañushpayni

napa.

Runakuna shutipa kawsayta tarinahun Jesús paykunarayku

wañushkanta yawarnin paykunarayku shuturishkata

kirishpankuna52Chasna uyashpankuna chay

kurkakuna paykunapura:¿Imashnataya kay runaka kuma

mikunanchipa pay kikinpa aychantaka?nishpa.

53Chaypi Jesuska paykunata rimarka:.

chika ñuka Yaya Diospa KachashkanRunapa aychaynita, chaymantapasmana upyashpaykichika yawarnitamanami shutipa kawsayyuchu kankichi.54Maykan runami aychaynita mikunyawarnitapas upyan, payka shutipakawsayyumi wiñaypa Yaya Dioswakawsananpa.sha mundu tukurinan puncha. 55Ñukapaaychaynika shutipa mikunami,pas shutipa upyanami. 56Maykan

runami mikun aychaynita, upyanyawarnita, payka wiñaypami ñukawapakta kawsan. Ñukapas paywa paktawiñaypa kawsani. 57Tukuyta kawsaytakuk Yaya Dios ñukata kachawashka.Paymi ñukata kawsayta kuwashkañukapas kunaynipa maykankunamiaychaynita mikunahun. Imashnamiñuka kawsani Yayaynimanta,

hun ñukamanta. 58Kay aychaynikashutipa mikunami silumanta. Chaymikunaka manami kanchu yaya

kuna manashina.pankunatata wañurkakuna. Maykanmisilumanta shutipa mikunata mikunpayka wiñayparaykumi Yaya Dioswakawsanka. 59Chasna nishpa Jesuskarunakunata yachachirka Kapernaumllaktapi tantarinanchi wasipi.

Jesuspa rimashkanka riksichin imashnami mana tukurik Yaya

Dioswa kawsayta tarinchi60

kakuna paykunapura:Chay yachachishkanka sinchimi kan.

Pikunashi atipankakuna chayta kasunata.61Jesuska musyashpan mana alita

rimahushkankunata tapurka:¿Kay rimahushkaynillachu kankunata

killachin? 62¿Imashnashi tukunkichimañuka Yaya Diospa Kachashkan Runaka,

tata sikahushkaynita rikunkichimaka?63Kankunata rimani, Yaya DiospaEspiritunmi kan shutipa kawsayta kuk.Runakunaka manami atipanahunchuchay Yaya Dioswa kawsayta kunata.

panmi kankunata yachachini. Paymirunakunata rimashkaynita yuyachishpaYaya Dioswa kawsay mana tukurikta

6

235

kun. 64Kankunamanta shukkuna tiyanrimashkaynita mana kirikkuna.Chasna Jesuska rimarka puntirumanta

pacha yachashpan pikunami paytamana kasunkakunachu, chaymantapaspimi payta apichinka. 65

palla katirka: Chayta yachashpaynikankunata rimarkani nima pi ñukapisinchikushpa kasuwamachu Yaya Diospayta mana yanapashpanka.

66Chasna rimashkanmanta pacha achka

chu.kakuna. 67Chaypi Jesuska ñukanchichunka ishkay runankunata tapurka:¿

chichu?68Pedroka aynishpan rimarka:Yachachik, nima pi tiyanchu ashwan

katinanchipa. Kanllami ñukanchita rimankiimashnami Yaya Dioswa mana tukurikkawsayta tarinchi. 69Ñukanchikarimashkaykita kirirkanchi chaymantapasyachashkanchi Yaya Diospa kachashkanmunashkanllata rurak runa kanaykita.

70Jesuska aynirka:Ñukami kankunata akllashkani

chipa. Ñuka kikin kankunata akllashkakashpaynipas shuk kankunamantakuntrayni kanka, supayta kasuk.

71Chasna Jesuska Simón Iskariotepawawan Judasmanta rimarka. Payñukanchiwa pakta chay chunka ishkayJesuspa runankunamanta kashpanpaspayta apichinan karka. Tukuy chaytaJesuska Kapernaum llaktapi ñukanchiisrael runakunapa tantarinanchi wasipiyachachirka.

Jesuspa wawkinkuna paypi mana sinchikurkakunachu

7 1Chaymanta Jesuska Galilea allpapishuk llaktama shuk llaktama

purishpa yachachishpa kawsarka. Judea

allpama mana kutinayarkachu chaypiapunchikuna payta wañuchinatamunahushkankunarayku. 2-3Karan wata

chi ñawpa yaya rukunchikuna chunlla

kankunata yuyarinanchipa. Mana achkapuncha pishihushpan chay tampu

kuna Jesusta rimarkakuna:

kipariychu. Judea allpama riy tukuy

kikunata rikunankunapa. 4Riksirishkaruna kanayashpaykika ama kaypipakallashina yachaykiwa rurashkaykitarikuchiychu.llaktama riy tukuy runakunaparikushkankunapi ruranaykipa.

5Chasna rimarkakuna paykunapasmana kirishpankuna Yaya DiospaKachashkan Kishpichik kananta.6Chaypi Jesuska rimarka:

rayku rinaynipa.paka ali kan ima punchapas. 7

naka mana chikninahunchu. Ñukatashuti chikniwanahun mana alita

hushkaynirayku. 8Kankunaka riychichayma. Ñukaka kankunawa manamirishanchu.rachu rinaynipa. 9Chasna rimashpanJesuska Galilea allpapi kiparirka.

10Wawkinkuna tampu shutiyupunchakunarayku Jerusalén llaktamallukshishkankunawasha Jesuspas rirkañukanchi runankunallawa. Manarirkachu achka runakuna rikuhushkapi

napa. 11

kuna payta maskarkakuna. Nima pi

6 7

236

paymanta yachashpan ¿maypita kahunchay runaka?kuna tantarinapi. 12Tukuy runakunaJesusmanta pakalla kwintarkakunapaykunapura. Shukkunaka rimarkakuna:Chay runaka ali runami kan nishpa.Shukkunaka mana ali runachu,nata llullachikmi nishpa rimarkakuna.13

nima maykan paymanta rimarkachuachka runakunapa uyashkankunapi.

Jesuska Yaya Diospa wasinpi yachachirka

14Chusku punchata Jerusalén llaktapitantarishpa katihushkanchipi, chuskupuncha pishihushpan tukurinanpaJesuska *Yaya Diospa wasinpi yaykurkayachachinanpa. 15Yachachishkanta

kakuna paykunashina Yaya Diospashiminta alita yachak kashkanrayku.Mana asirtashpankuna rimarkakunapaykunapura:¿Imashnataya yachakushka kay

runaka chasna alita yachachinanpa?

kanchichu.16Jesuska paykunata aynirka:Yachachishkaynika mana ñuka

yuyaynimantachu. Ñukata kachawakmi

washka. 17Maykan runachari munanYaya Diospa shiminta kasunata, paymiyachanka yachachishkaynika YayaDiosmanta kananta, mana ñukayuyaynimantachu. 18Maykan runacharipay kikinpa yuyayninmanta yachachin,paymi munan runa masinkuna payta

napa. Maykanmi mana munanchu runa

napa, ashwan munanmi payta kachakYaya Diosta kushichinankunapa,payllami shutipa kashkata yachachin,

mana runa masinkunata llullachinchu.19Ñawpa yachachik Moisés wañupakillkashkanpi kankunata yachachin

kichipa. Chasna kashpanpas nima

kanta kasunkichichu. Chasna kankunakikin mana kasukkuna kashpaykichi¿yankichi?

20Chaypina payta aynirkakuna:Kanka musparihunkimi ¿Pita kanta

wañuchinayan?21Jesuska paykunata rimarka:Shuk runallata *samana punchapi

chi. 22Yuyariychi kankuna kikinñawpamanta pacha rurahushkaykichita.Moisespa killkashkan kamachishkatakasushpaykichi kari wawaykichipaishpanan kara puntastuta pitinkichipusak puncha wawayarishkanwasha.Samana puncha kashpanpas chaytarurankichi.

kawsashkanmanta pacha tukuy israelrunakuna chasna ruranchi. 23Shuk kariwawa wawayarishkanwasha pusakpuncha paktarishpan ishpanan karapuntastuta pitinkichilla samana punchakashpanpas chasna pitinanchipaMoisespa killkashkan kamachishkatakasunaykichipa. Chasna rurashpaykichisamana puncha kashpanpas ¿kuta ñukata piñariwankichi samana

rayku? 24

millaypata yuyariychichu, ashwanyuyariychi imashnami Yaya Dios munanyuyarinaykichipa.

Jesuska rimarkamaymantami shamurka

25Chaypi shukkuna Jerusalenpikawsakkuna tapunakurkakuna:

7

237

¿Mana kay Jesusta apunchikunakawañuchinayashpa kawsanahun?26Chayka kaypi rimahun tukuyñukanchikuna chawpinchipi. Nimamaykan payta rimanchu.naka yuyarinahunchari shutipachapahushkanchi Yaya DiospaKachanan Kishpichik kananta.27Yachanchi Yaya Diospa Kachanan

kachu pikunami yayankunaka. Kayrunamantaka yachanchi pikunamiyayankunaka. Chasna kashpan ¿kayruna kamachu Yaya Diospa KachashkanKishpichik?

28Jesuska *Yaya Diospa wasinpiyachachihushpan rimahushkankunatauyashpan sinchita rimarka:Kankuna yuyarinkichi ñukata

riksiwashkaykichita, chaymantapaspikunami yayaynikunaka. Ñuka

chichu. Nima Yaya Dios ñukatakachawaktapas riksinkichichu. Paykamanami nima pita llullachinchu. Chasnamana llullachik kashpanmi ñukata kayallpama kachawashka. Manamishamushkanichu ñuka kikin munay.29

pan ñukallami payta alita riksinipaymanta kashkaynirayku. 30Chaytauyashpankuna apunchikunaka paytaapinayarkakuna. Chasna kashpanpasmana atiparkakunachu payta apinata.Manara Yaya Dioska munashkachu chayuras wañunanpa.

Fariseokuna Jesusta apinayarkakuna

31

yashpankunapas achka runakuna paypisinchikurkakuna.paykunapura:Yachanchi chapahushkanchi Yaya

Diospa Kachanan Kishpichikka

shamushpan achka nima ima urasrikushkanchita rurashkanwa YayaDiospa atun yachayninwa kahushkantarikuchinka. Manami tiyanchu ashwanyachak runaka kay Jesusmanta.

32*Fariseokuna uyashpankunaJesusmanta rimahushkankunata*saserdotekunapa apunkunawa paktakacharkakuna *Yaya Diospa wasintakuyrak runakunata paykuna Jesustaapinankunapa. 33Chaypi Jesuska tukuyrunakunata rimarka:Mananami achka punchakunatanachu

kankunawa kasha. Ñami paktarihunñukata kachawakma kutinaynipa.34Chayma rishpaynimi kankunakamaskawankichi.kichipas manami tariwankichichu.Kankunaka mana atipankichichu rinatamaytami ñukaka risha.

35

kuna paykunapura:¿Maytataya rinma ñukanchi payta

mana atipananchipa tarinata? ¿chu karuma maypimi shuk israelmasinchikunaka kawsanahun chikanrunakuna chawpipi chaypi manañukanchikunamanta runakunatayachachinanpa? 36¿Imatata rimanayankasna nishpan maskawashpaykichipasmanami tariwankichichu, chaymantapasmaymami ñukaka risha manamiatipankichichu rinata nishpa?

Jesuska wiñaypa tukyarik yakutashina kunayan

37Chay tantarinanchi tukurinan

manta ashwan ali kan. Chay punchapiJesuska kutikashka runakunapapuntanpi shayarishpan sinchita rimarka:

yayta musyahuk runashina kan, payka

kashina kushilla kananpa. 38Maykanmi

7

238

ñukapi sinchikun, paymanta llukshinwiñaypa tukyarik shutipa kawsayta kukyakushina imashnami Yaya Diospakillkachishkanpi riman.

39Chaywa payka rimanayarka YayaDiospa Espiritunmanta, maykantamiñukanchi paypi sinchikukkunatachaymanta kunan karka. Chay urasJesuska manara wañushkarachu karkanima kawsarimushkarachu karkaYayanma kutinanpa. Chayrayku YayaDiospa Espiritunta manara kacharkachuñukanchipi kawsananpa.

Runakuna Jesusmanta mana shuk yuyayllawachu karkakuna

40

kuna shuk runakunaka rimarkakuna:Kay runaka chapahushkanchi Moisés

wañushina Yaya Diospa yachayninwayachachikmi kan.

41Shukkunaka rimarkakuna:Paymi kan chapahushkanchi Yaya

Diospa Kachanan Kishpichik.Chaymanta shukkunaka rimarkakuna:Mana, mana Yaya Diospa Kachanan

Kishpichikchu kan. Chay Kishpichikkamaka manami shamumachu Galileaallpamanta. 42

kanpi riman chay Kishpichik atunapunchi David wañupa miraymantakananta. Chaymantapas riman Davidpakawsashkan Belén llaktamanta kanantanishpa rimarkakuna mana alitaJesusmanta yachashpankuna.

43Chay runakuna Jesusmanta manashuk yuyaywallachu karkakuna. 44

kunaka payta apinayarkakuna. Chasnakashpanpas mana atiparkakunachuapinata.

Israel runakunapa apunkuna Jesusta mana kirirkakunachu

45Chaymanta chay Yaya Diospawasinta kuyrakkuna Jesusta mana

apashpachu kutirkakuna *nama *pas. Chaypi paykunata tapurkakuna:¿Imaraykutaya chay runataka mana

apamushkankichichu?46Chay kuyrakkunaka aynirkakuna:Payka yapa alita yachachikmi. Mana

tiyanchu nima shuk runa payshinayachaywa rimakka.

47Chaymanta chay fariseokunarimarkakuna:¿Kankunatapas chay runaka

llullachishkachu? 48

manta ñukanchi fariseokunamantapasmana tiyanchu nima shuk payta kirik.49Chay mana yachak runakunallaMoisés wañupa killkashkanta manaasirtakkuna kirinahun. Paykunami YayaDiospa kastiganan runakuna kanahun.

50Chaypi shuk fariseo Nikodemoshutiyu shuk tuta Jesusma rishkanraykupaykunata rimarka:

51

chi mana atipanchichu kastiganata shukrunata manara alita yachashpanchiimatami rurashka. Uchayu kananta alitayachashpanchirami payta kastiganchi.

52Chaypi Nikodemota aynirkakuna:¿Kanpaschu kanki Galilea allpamanta

runa chasna rimanaykipa? Yaya Diospashiminta yachakuy yachanaykipa mananima shuk Yaya Diospa yachayninwayachachik Galilea allpamanta tiyanchunishpa.

53Chasna kwintashkankunawashatukuy kutirkakuna wasinkunama.

Mana ali kawsak warmitaJesusma pusharkakuna

8 1*Fariseokuna wasinkunamakutishpankuna Jesuska Olivos

urkuma rirka. 2

kanpi *Yaya Diospa wasinma kutirka.Chaypi paktashpanchi achka runakunapayta kayllayarkakuna. Chasna payta

7 8

239

nanpa. 3

kanta yachachikkuna fariseokunawapakta shuk warmita pushamurkakuna

nata. Paktashpankuna churarkakunatukuy runakuna rikunankunapa.4Chaypi Jesusta rimarkakuna:Yachachik, kay warmita tarishkanchi

shuk kariwa musayahukta. 5Moisespa

chipa. ¿Kanka, imashnata yuyarinki?6Chay mana ayniypata tapurkakuna

yapa munashpankuna payta apinata.Chasna tapushkankunata Jesuskaaynima karka wañuchiychi nishpa,ñukanchikunata winsishka *romanoapunchikunapa kamachishkanta manakasumachu karka kasna nishkata: Israelrunakuna mana atipanahunchu nimapita kastigashpa wañuchinata nishpa.Chaymantapas Jesuska llakichiychinishpa aynima karka, Yaya DiosMoisesta killkachishkanta manakasumachu karka. Chayrayku chasna

shina kumurishpan makin wawawaallpapi killkarayarka. 7Paykuna manasakishpankuna tapunata Jesuskashayarishpan rimarka:Maykanmi kankunamanta ucha illa

kan, payra tuksichun puntiru rumiwa.8Chaymanta kuti kumurishpan katirka

allpapi killkashpa. 9Paypa rimashkanta

kuna. Puntiru rirkakuna rukukunachaymanta musukunana. Tukuyllukshishpankuna Jesús chay warmipuntanpi kahukllawana kiparirka.10Chaypi Jesús shayarishpan chaywarmita rikurka. Chaymanta tapurka:Pani, ¿maypitaya kahunkuna chay

runakunaka? ¿Nima shukchu kantatuksinayashka?

11Chay warmika aynirka:Nima pi, yachachik.Jesuska payta rimarka:Chasna kashpanka ñukapas mana

rimanichu kanta kastiganankunapa.Kunanka kutiy.chu.

Jesuska runakunarayku punchashina kananta rimarka

12Chaymanta Jesús kiparishpan *YayaDiospa wasinpi kuti runakunatayachachirka kasna nishpa:

shina kani. Maykankunami ñukata

chu amsapishina Yaya Diosta manariksishpa. Ñuka punchatashinariksiwashkankunarayku yachankakunaimashnami ali ruranakunaka YayaDiospa rikushkanpi. Chasna ñukatariksiwashpankuna wiñaypa YayaDioswa kawsankakuna.

13Chaypi *kuna:Kanlla kan kikinmanta rimanki

punchashina kanaykita, chayraykurimashkaykika mana valinchu. Manatiyanchu ashwan shuk chasnallatatakanmanta rimakka.

14Jesuska aynirka:

kani maymami risha. Chayrayku

pas shutipami kan. Kankunaka manami

kani maymami risha. 15Kankunaka kikin

kunata uchachinkichi. Ñukaka manamikawsanichu runakunata uchayu kankinishpa. 16Runakunata rimashpaynipasuchayu kanki nishpa, rimashkaynikashutipami, manami yanka nishpachukan.chu uchayu kanki nishpa rimani,

8

240

ashwan kachawak Yayayniwa paktachasna rimanchi.nika shutipami. 17KatihushkaykichiMoisés wañupa killkashkanpi kasna nin:Ishkay runa shuk runamanta apupapuntanpi chasnalla rimashpankunakashutipa kan nishpa. 18Ñukamanta tiyanishkay chasnalla rimakkuna. Ñuka kanishuk ñuka kikinmanta rimak,

pas chasnallatata ñukamanta riman.19

kuna:¿Maypita kahun yayaykika?Jesuska aynirka:Kankunaka nima ñukata nima

Yayaynita riksinkichichu. Ñukatariksiwankichimaka Yayaynitapasriksinkichimami karka.

20Tukuy chayta Jesuska Yaya Diospawasinpi yachachishpan rimarka. Payka

naka karkakuna.napa rikushkankunapi yachachishpannima pi payta apirkachu, manara YayaDios munashkanrayku apinankunapa.

Jesusta mana kirik runakuna siluma mana rinkakunachu

21Chaymanta Jesuska kutikashkapayta chiknik runakunata rimarka:Ñukaka kankunata sakishami.

Rishpayni kankunaka maskawankichi,¿maypitaya chay kishpichikka? nishpamana tariwankichichu. ,wañushpaykichi uchaykichimanta manallakichirishkachu wañunaykichi tiyan.

chu. Chayrayku manami atipankichichurinata maymami ñukaka risha.

22Chayta uyashpankuna apunchikunarimarkakuna paykunapura:¿Imatataya rimanayan, maymami

risha kankunaka mana atipankichichu

rinata nishpa? Rimanayanchari paykikin wañuchirinayashkanmanta.

23Chaypi Jesuska rimarka:Kankunaka kay allpamantami

kankichi, ñukaka awamantami kani.Kankunaka uchayu runakunamikankichi, ñukaka mana uchayuchu kani.24Ñukami kani wiñaypa kawsak YayaDios. Kankuna pay kanaynita mana

kunamantaka manami llakichinkachu.Chayrayku kankunata rimashkaniwañushpaykichi uchaykichikunamantamanami llakichirishkachu wañunkichi.

25

kuna:¿Pitaya kanki kanka?Jesuska aynirka:

paynipas mana kiriwankichichu.¿Imaraykutaya kankunawa kwintani?26Ñukapa tiyawan achka kankunamantarimanaynipa, chasnaykichimantakastigarishka kanaykichipa.nita mana kirishpaykichipas shutipamikan. Ñukata kachawak shutipata rimakkashpanmi rimashkaynika shutipami,paypa rimawashkanllata runakunatarimashkaynirayku.

27

naka mana asirtarkakunachu, payñukata kachawak nishpan YayanDiosmanta rimashkanta. 28ChayraykuJesuska paykunata rimarka:Kankuna kruspi alsawashpaykichi

Yayayni Diospa Kachashkan Runata,chaypirami riksiwankichi ñuka Yaya Dioskanaynita. Chaymantapas yachankichinima imata ñuka kikin yuyaynimantarurashkaynita, ashwan Yayaynipayachachiwashkanllata kasushkaynita.29Ñukata kachawak tukuy uras ñukawakahun. Mana nima ima uras sapallaynitasakiwashkachu, payta tukuy urasrurashkayniwa kushichishkaynirayku.

8

241

30Chasna Jesuska rimashpan achkarunakuna paypi sinchikurkakuna.

Jesusta mana kirikkunamanami Yaya Diospa

wawankunachu kanahun31Chaypi shuk apunchikunapas Yaya

Diosmanta kashkanta yuyarishpankunaJesús paykunata rimarka:Rimashkaynita yuyarishpa kasushpa

kawsaychi. Chasna kawsashpaykichishutipa ñukata katiwakkunamikankichi. 32Yachachishkaynitakasushpaykichika riksiwankichimishutipa kashkata rimak kanaynita.Chasna kanaynita riksiwashpaykichimikishpichirishka kankichi manana shukmana ali patronpa kamachishkanshinakawsanaykichipa llullakunata kirishpa.

33Paykunaka aynirkakuna:Ñukanchi kawsanchi kunkaylla yaya

kashkanchirayku. Payshina shukllaYaya Diosta kasushpanchi nima imauras tiyashkachu shuk runa ñukanchitakamachik shamunanpa. ¿Imaraykutayakanka rimanki ñukanchika kashunchikishpichirishka? ¿Pimantatayakishpichirishka kanchima?

34Jesuska paykunata aynirka:. Uchata rurashpa

katishpaykichika uchata rurachikpakamachishkanllatana ruranaykichi tiyan,mana munashpaykichipas. 35Chasnashukpa kamachishkan kashpaykichimanami Yaya Diospa wawankunachukankichi. Wawankunallami paywawiñaypa kawsankakuna. Manawawankuna kashpaykichika manamiatipankichichu paywa wiñaypa kawsanata.36Ñuka Yaya Diospa Wawan kashpayni

manta kankunata kishpichinata. Ñukakankunata kishpichishpaynimi shutipakishpichirishka kankichi.

37Ñuka yachani ñawpa yaya rukunchi

chita. Chasna kashpanpas kankunaka

chirayku wañuchiwanayankichi. 38Ñukarimani maykantami Yayaynikarimawashka, kankunaka rurankichimaykantami yayaykichika riman.

39Chaypi payta aynirkakuna:

miraymanta kashpanchi payshinashuklla Yaya Diosta kasunchi.Jesuska paykunata rimarka:

payshinami alillata rurankichima.40

rimak runata wañuchinayarkachu.Kankunaka Yaya Diosmanta uyashkaynishutipa kashkata rimak kashpaynipaswañuchiwanayankichi. 41Kankunakankichi chikan yayayu. Rurankichimaykantami yayaykichika ruran.Chaypi payta aynirkakuna:Ñukanchipa yayanchika shukllami.

Yaya Diosllami yayanchika. Mana

shina.42Jesuska aynirka:Yaya Dios yayaykichi kamaka ñukata

rayku. Pay kachawashpanmi shamushkani.Manami shamushkanichu ñuka kikinyuyaynimanta. 43¿Imaraykuta manaasirtankichichu rimahushkaynita?Kankunata rimani, manami asirtankichichu

rayku. 44Yayaykichika supaykunapaapunmi. Paypa wawankuna kashpaykichitukuy munashkanta ruranayankichi. YayaDios runata rurashkanmanta pachasupayka runata wañuchik kan. Tukuyshutipa kashkata piñarin shunkunmantapacha llullachik kashkanrayku. Chasnashunkunmanta pacha llullachik kashpanmillullallata riman. Paymi llullaysiki, tukuy

8

242

llullaka paymantami. 45Ñuka shutipakashkata rimak kashpayni manamikiriwankichichu. 46¿Pita kankunamantaatipan uchata rurashkaynita rimak rinata?Nima pi atipanchu. Shutipa kashkata rimakkashpayni ¿chu? 47Maykan runami Yaya Diospawawan kan, paypa shiminta kasunmi.Kankunaka shiminta mana kasunkichichu

rayku.

Ñawpa kawsak Abraham manara tiyashpanra Jesukristu ña tiyarka

48Jesuspa rimashkanta uyashpankunaapunchikunaka payta rimarkakuna:Ñukanchika alita rimanchi *Samaria

allpamanta runashina kanki supayyaykushka nishpa.

49Chaypi Jesuska aynirka:Mana supay yaykushka runachu kani.

kawsani. Chasna kashpaynipas kankunakamillaypallata rimawankichi. 50Ñuka manamaskanichu runakuna ali kanki nishparimawanankunapa. Chasna kashpanpastiyan shuk maykanmi munan runakunakushichiwanankunapa. Paymi shuk puncharimanka rurashkaynika alichu manachunishpa. 51 , maykan runamirimashkaynita kasun, chayka manamiwañunkachu.

52Chaypi apunchikunaka aynirkakuna:,

chaymantapas Yaya Diospa yachayninwa

kuna. ¿Imashnataya kanka rimanki,maykan runami shiminita kasun, paykamanami wañunkachu nishpa? Kunan shutiyachanchi supay yaykushka runakanaykita. 53

wañurka. Yaya Diospa yachayninwa

kuna. ¿Kanka paykunamanta pasachukanki? ¿Pi kanaykitataya yuyarinki?

54Jesuska aynirka:Rimaynimaka ñuka kikinmanta atun

yachayyu kani nishpa, rimashkaynikamanami valimachu. Yayaynimi chasnaatun yachayyu kanaynita riman,maykantami kankunaka rimankichiYaya Diosninchi nishpa. 55Chasna

chichu. Ñuka shuti payta riksini. Manariksinichu nishpa rimaynimakakankunashina llullaysiki kaynima.Chasna payta riksishpaynimi shimintakasuni. 56Ñawpa kawsak yaya rukunchi

shamunaynita rikunanta yachashpan.Shamushkaynita rikushpan kushikurka.

57Chayta uyashpankuna apunchikunaJesusta rimarkakuna:¿

kawsashkanta rikushkanki? Manarakankichu nima pichka chunka watayu.

58Jesuska paykunata aynirka:,

wawayarishpanra ñuka chasnalla kawsaYaya Dios karkani. 59Chasna Jesuskaruna kashpanpas Yaya Dios kanantarimashpan rumikunata apirkakunapayta tuksishpa wañuchinankunapa.Chaypi Jesuska pakashpan *YayaDiospa wasinmanta llukshirka.

Jesuska shuk wisku runata ampirka

9 1Jesuska *Yaya Diospa wasinmanta

manta pacha wisku runata rikurkanchi.2Chaypi Jesusta tapurkanchi:Yachachik, ¿imamantataya kay

runaka wisku wawayarishka,napa uchanmantachu, pay kikinpauchanmantachu?

3Chaypi Jesuska ñukanchita aynirka:Chasna wisku wawayarishkanka mana

kanchu pay kikinpa uchanmanta nimayayankunapa uchankunamantachu.

8 9

243

Payka wisku wawayarishka Yaya Dios

nata rikuchinanpa. 4

chira kachawak Yaya Diosta kasushpakamachishkankunata rurananchi tiyan.Wañushkanchiwasha nima imataatipashunchichu ruranata. 5Yaya Diosta

paynira paykunarayku punchashina aliruranakunata riksichikmi kani.

6Chasna rimashkanwasha Jesuska allpapityukashpan allpawa chapushpan wiskupañawinpi kakurka. 7Chaymanta rimarka:Mayllakriy ñawikita runakunapa

rurashkan Siloé yaku tantarinapi. ChaySiloé ninayan kachashka. Chaypimayllarik rirka chay wiskuka.rishpan chay wiskuka ampirirka. Ñarikushpanna wasinma kutirka.

8Chay kuchunpi kawsakkuna, ñawpakullkita tapuhushkanta rikukkunapastapunakurkakuna:¿

yarka?9Shukkunaka rimarkakuna:

, paymi.Shukkunaka:Mana paychu,

pas nishpa rimarkakuna.Chay wisku ampirishkaka rimarka:

, ñukami kani.10Chaypi payta tapurkakuna:¿Imashnamantataya kunanka ña

atipanki rikunata?11Paykunata aynirka:Chay Jesús shutiyu runami llawsanta

allpawa chapushkanwa ñawinipikakushpan rimawarka: Mayllakriyrunakunapa rurashkan Siloé yakutantarinapi nishpa. Chayma rishpayniñawinita mayllarkani, chay ratullarikurkanina.

12Chaymantapas payta tapurkakuna:¿Maypita chay kanta ampik runaka?Payka aynirka:

Mana yachanichu maypichari kahunnishpa.

Israel runakunapa apunkunaka wisku ampirishkata tapurkakuna

13-14

pan *samana punchapi chay wiskutaampirka.yanchu imata ruranata. Chayrayku chayampirishkata *kuna. 15Paykunapas payta tapurkakuna:¿Imashnamantata kunanka atipanki

rikunata?Chay ampirishkaka aynirka:Chay ampiwak runaka llawsanta allpawa

chapushkanwa ñawinipi kakurka. Chaytamayllak rirkani. Kunanka rikuknami kani.

16Shuk fariseokunaka rimarkakuna:Chay kanta ampik runaka manami

rayku samana punchapi.

kuna:Uchasapa kamaka mana ruranata

atipamachu karka tukuy chay nima imauras rikushkanchita atun yachaywarurashkankunata.

chu karkakuna. 17Kutikashka chayampirishkata tapurkakuna:Rimashkanki pay kanta ampishkanta.

Chasna kashpanka ¿imatata kankayuyarinki paymanta?Ñukaka yuyarini payka Yaya Diospa

yachayninwa rurak runa kananta nishpaaynirka.

18Chaypi chay apunchikunaka manakirishkakunachu ñawpa wiskukashkanta. Chayrayku yayankunatakayachirkakuna. 19Paktashpankunapaykunatapas tapurkakuna:¿Kayka kanchu kikin wawaykichi?

¿Shutipachu wisku wawayarirka?Chasna kashpan ¿imashnamantatayakunanka rikuk tukushka?

9

244

20Chaypi yayankunaka aynirkakuna:, kikin wawanchimi. Shutipami

wisku wawayarirka. 21

chu imashnamantami rikuk tukushka,nima yachanchichu pimi paytaampishka. Pay kikinta tapuychi. Ñamiruku kan. Paymi kankunata rimanka.

22

kuna tantarinanchi wasimanta wichuytukunankunata. Manara Jesús chaywiskuta ampishpan apunchikunakarunakunata rimarkakuna: Maykanrunakunami Jesusmanta rimanahun:Chapahushkanchi Yaya Diospa KachananKishpichik kan nishpa, chay runakunatamitantarinanchi wasimanta wichushunchi.23Chayta yachashpankuna yayankunakarimarkakuna: Pay kikinta tapuychi. Ñamiruku kan. Paymi kankunata rimankanishpa. 24Chaypi apunchikunaka wiskuampirishkata kayachirkakuna kutishamunanpa. Paktamushpan rimarkakuna:Kunan shuti Yaya Diospa puntanpi

mana llullashpa shutipata rimay chayampiwashka runa nishkaykimanta.Ñukanchi yachanchi chay runakauchasapa kananta.

25Chay ampirishka runaka aynirka:Mana yachanichu uchayuchu manachu

nishpa.nita, kunanka rikuninami.

26Chaypi kutikashka payta tapurkakuna:¿Imashnata rurarka kanta ampinanpa

wisku kashkaykimanta?27Chay wisku ampirishkaka aynirka:Ñami kankunata rimashkani.

paynipas manami kiriwankichichu.¿Imaraykuta munankichi kutikashkarimanaynipa? ¿Kankunapas paytakatinata munankichichu?

28Chayta uyashpankuna yapapiñarishpa millaypata rimarkakuna.Chaymantapas rimarkakuna:Kanka kasunki chasna runata,

ñukanchika ali yachachik Moisés

wañupa killkashkan Yaya Diospakamachishkanllata kasunchi. 29

manta yachanchi Yaya Dios paytarimashkanta. Chay runamantaka nimaimata yachanchichu.chu maymantachari shamushka.

30Chay wisku ampirishkaka aynirka:¿Imashnataya chasnaka kanka? ¿

chimanta pasa Yaya Diospa shimintayachakukkuna kashpaykichitatachu manayachankichi maymantami shamushka chayñukata mana atipaypata rurashpaampiwashka runaka? 31

Yaya Dioska mana uyanchu uchayurunakunataka, ashwan uyanmi,

kanta rurashpa kawsanahun. 32Nima imauras uyashkanchichu shuk runa wiskuwawayarishka ampirishkanmanta. 33Chayruna mana Yaya Diosmanta kamakamanami atipamachu karka kay manaatipaypata ruranata.

34

rishpan uchamanta chasna tukushkantayuyarishpankuna payta rimarkakuna:Wawayarishkaykimanta pacha

uchasapami kanki. Chasna kashpaykika¿taka yachachinayanki?Chasna rimashpankuna tantarina

wasimanta wichurkakuna.

Yaya Diosta mana kasukkuna wiskushina kanahun

35Chasna wichushkankunata yachashpanJesuska payta maskananpa rirka. Chaywisku ampirishkata tarishpan tapurka:¿Sinchikunkichu Yaya Diospa

Kachashkan Runapi?36Chaypina aynirka:Rimaway wawki, ¿pitaya chay runaka

paypi sinchikunaynipa?37Jesuska aynirka:Ñami rikushkanki chay runataka,

ñukami kani maykanwami kwintahunki.

9

245

38Chaypina paypa puntanpikunkurirka. Kunkurishpan rimarka:Kunan shuti kanpi sinchikuni shutipa

.39Jesuska rimarka:Ñukaka kay allpama shamushkani

runakunata riksichinaynipa imashnamikanahun Yaya Diospa rikushkanpi.Tiyan shuk mana alita rurak runakunawiskushina Yaya Diospa shiminta manariksikkuna. Chay runakunatayachachishpa yanapashami alita rikukrunakunashina Yaya Diospa shimintariksik tukunankunapa. Shuk runakunatiyan alita rikuk runakunashina YayaDiospa shiminta riksik kanankunatayuyarikkuna. Paykunaka shutipawiskushinami Yaya Diospa shimintamana asirtashpa kiparinkakuna.

40Chayta uyashpankuna kuchunpikahuk *fariseokunaka tapurkakuna:¿Kanka rimankichu ñukanchipas

wiskushina kahushkanchita?41Jesuska paykunata aynirka:Shuk wiskushina kankichimaka Yaya

Diospa shiminta mana riksishpa, nima

chita rimak rinmachu. Kankunaka mana

shina kanchi Yaya Diospa shimintariksik nishpa rimankichi. Chasna yankarimashkaykichirayku uchaykichikamanana llakichiypanachu.

Jesuska runankunawa kawsan,imashnami shuk alita obehanta

kuyrakka obehankunawa kawsan

10 1-2*Fariseokuna yuyarinahun runamasinchikunata yachachik

kashpanchi obehakunata kuyrak runashinapaykunata kuyrak kanchi nishpa. Jesuskachasna yuyarishkankunata riksishpanpaykunata kasna yachachishpa katirka:

. Rikuychi shukkuyrak amuta obehankunawa.

Obehakunapa tiyan shuk samanankunakincharishkaka shuk punkuyulla. Chaypunkuta yaykuk runaka kikin kuyrakmi.Maykankunami mana chay punkutayaykunahunchu, ashwan shuk partitasikashpa yaykunahun, chaykunakakanahunmi shuwakuna. 3Chaysamanankuna kincha punkupi tiyanshuk kuyrak runa.nata kuyrakraykulla paskan. Chay

nata karan shukta shutinkunapi kayan.Paypa shiminta uyashpankuna

rayku.nata kayashpan chushama llukshichin.4

napa puntankunapi purin. Paykunapayta katinahun,narayku. 5Mana riksishkankunatakamanami katinahunchu, ashwanpaymanta mitikunahun, shiminta manariksishkankunarayku.

6Chasna Jesuska rimashpan manashutillatachu payta chiknik runakunatayachachirka. Paykunaka mana

kanwa yachachinayarka.

Jesuska shuk alita obehankunata kuyrakmanta rimashpan

yachachinayan runankunata kishpichinanmanta

7Jesuska paykunata yachachishpallakatirka: . Ñukami kaniobehakunapa samanankuna kinchapunkushina. 8Ñukamanta puntiru achka

kakuna.

nata kuyrakkuna. Kanahunmi obehatashuwakunashina. Runakunatallullachishpa chinkachinahun.nikunaka ñukata alita riksiwashpankunamanami paykunataka kasushkakunachu.

9 10

246

9

kuna kincha punkushina.nami yaykunahun, paykunatakawañuymanta kishpichishami. Chasnaalita wakaycharishka tukushpankunamana manchashpa yaykunahunllukshinahun, tukuy munashkankunatakushilla kawsanankunapa tarinahun.

10Obehata shuwakunaka shamunahunkichunapa, wañuchinapa,napa. Chasnashinami mana alitayachachikkunaka runakunataruranahun.nimi runakunata mana tukurik nimaima uras riksishkankuna shutipakawsayta kunaynipa. 11Ñukami kanialita obehankunata kuyrak runashina.

yuyashpan wañushanpas paykunatakishpichinaynipa nishpa wañuma.12Maykanmi kullkita ganananllapaobehakunata kuyran, payka pumashamuhushpan sakin. Paykunamantamitikun,rayku. Pumaka obehakunata apinapashamuhushpan paykunata shikwachintukuy partima. 13Chay kuyrakkamitikun, kullkita ganananllapakuyrahushkanrayku. Mana obehakunatakuyranchu, paykunata yuyashkanrayku.

14Ñukami kani runaynikunaraykushuk alita obehankunata kuyrakrunashina.kunaka. Karan shukta yuyashpayni alitariksini. Chasnallatatami runaynikunapasalita ñukata riksiwanahun. 15ImashnamiYayayni Dios ñukata riksiwan,chaymantapas imashnami ñuka paytariksini, chasnallatatami ñukapasrunaynikunawa alita riksinakuni.Paykunata kishpichinaynipamiwañusha. 16Chaymantapas imashnamiobehankunata kuyrak runapa tiyamachikan obehankuna shuk parti shukkinchapi, chasnashinami ñukapapas

shuk parti tiyawan shuk runaynikunamana israel runakunamantachu.Paykunatapas yachachinayni tiyankasuwanankunapa. Yachachishkaynitauyashpankuna kasuwankakuna. Tukuy

pana ñuka sapallana kuyrak kanaynipa.17-18Paykunata kishpichishpa wañusha.Wañushkaynimanta kawsarisha. Nimapi atipawankachu wañuchinata, ashwanñuka kikin munay wañusha.

sha. Yayayni Diosmi kachawashkachasna wañunaynipa chaymantapaskawsarimunaynipa. Chasna paytakasuhushkaynirayku ñukata yapayuyawan.

19Chasna Jesuspa rimashkantauyashpankuna apunchikunakakutikashka mana shuk yuyaywallachukarkakuna. 20 :Kay runaka supay yaykushka muspa

runami kan. Mana valinchu paytauyananchipa.

21Shukkunaka rimarkakuna:Nima maykan runa supay yaykushka

kamaka payshina rimamachu. Chasnasupay yaykushka runa kamaka manaatipamachu karka wiskuta ampinata.

Jesuska Yaya Diospa Wawan kananta rimarka

22-23Chiri killakuna paktashkan urasJerusalén llaktapi shuk tantarinatiyarka. Tantarishka kahurkakunakushikushpa yuyarinankunapa *YayaDiospa wasinta kuntrankuna ñawpa

kankunata. Jesuspas Jerusalenpikahurka. Yaya Diospa wasinpimi karkapunku mayanpi Salomón shutiyu wasipi.Chiri kashpan chaypi puririrka.24Chaypi apunchikuna payta muyuktashayarishpankuna tapurkakuna:

10

247

¿chu pimi kanki?kan Kishpichik kashpaykika ñukanchitakuskata rimay.

25Jesuska paykunata aynirka:Ñami kankunata rimashkani, manami

kiriwankichichu.

kunata rikushpaykichi atipankichiyachanata pimi kani. 26Kankuna manamunankichichu kiriwanata, manaobehaynikuna kashkaykichirayku.27

hun. Ñukapas paykunata riksinimi.Paykunata kayashpayni katiwanahun.28Ñuka paykunata Yaya Dioswa manatukurik kawsayta kuni. Manamirinkakunachu ñukamanta anchurishkawiñaypa parisinankunapa. Nima pi

nata. 29Yayayni paykunata kuwashka.Nima pi paytaka atipanchu kichunatatukuymanta ashwan atun yachayyukashkanrayku. 30Ñukapas Yayayniwatukuypi shuk yuyayllawa parihuyachayyu kanchi.

31Chasna Jesús rimashpan kutikashkaapunchikunaka rumikunata apirkakunapayta tuksishpa wañuchinankunapa.32Chasna wañuchinayahushkankunapiJesuska paykunata rimarka:Kankuna rikushkankichi Yayaynipa

yachayninwa alikunata rurashkaynita.¿tata wañuchinayawankichi?

33

kuna:

hunchichu alita rurashkaykimanta.Kanta wañuchinayahunchimi runakashpaykitata Yaya Diosmi kani nishparimashkaykirayku. Chasna tukuyrunakunamanta pasa Yaya Diosshina

hunchi.

34Chaypi Jesuska aynirka:

ñawpa Yaya Diospa killkachishkanta.Chay killkachishkanpi apunchikunawañuta kasna nin:

Kankunata rimani ñukashinadioskuna kanaykichita.

35Yaya Dios kikin chasna rimashpannima pi atipanchu rimanata mana alikananta.kan apukuna wañuta rimarka payshinakanankunata. 36Ñuka paykunamantapasa kani Yayayni Dios ñukallata

nipa. Runakunamanta akllashkanapunchikuna wañuta rimashpanpayshina kanankunata, ashwan atipaniñuka rimanata Yaya Diospa Wawanmikani nishpa. ¿Imaraykuta chasnarimashpayni piñariwankichi millaypatarimanki nishpa? 37

washkanta mana rurashpaynika chayuras shuti ama kiriwaychichu YayayniDiospa kachashkan kanaynita.38Yayayni Diosmanta kani rimashpaynimana kiriwashpaykichipas Yayaynipakamachishkanta rurashkaynitarikushpaykichi kiriwaychi Yaya Diospakachashkan kanaynita. Chasnarikushkaykichirayku kiriwaychiyachanaykichipa ñuka Yayayniwa,Yayayni ñukawa shuk yuyayllawakahushkanchita.

39Chasna rimashpan Jesustakutikashka apinayarkakuna. Chaypipaykunamanta payka kishpimurka.

40

yaku chimpama kutirka maypimiJuanka bawtisapayarka. Chayllapikiparirka. 41

rikuk shamurkakuna.kuna paykunapura:Juanka mana rurapayarkachu atun

10

248

kunata kay Jesusshina.pas tukuy kay runamanta rimashkankashutipami.

42Chaypi achka runakuna Jesustakirik tukurkakuna.

Jesuska rimarka Lasaropa wañushkanpi Yaya Diospa atun

yachayninta rikuchina kashkanmanta

11 1

. Paykasinchita unkushka karka. Ishkaypaninkunawa pakta Judea allpapi kahukBetania llaktapi kawsarka. Paypapaninkunaka karka Marta shukka Maria.2

manta Jesuspa chakinpi talina karkamishkinlla asnak perfumita, chaymantachukchanwa chakichina karka paypachakinta. 3

chay paninkunami shuk runatakacharkakuna Jesusta kayakshamunanpa: Kanpa kikin amiguykiLasaromi wañuhun nishpa. 4Chaytauyashpan Jesuska aynirka:

chu wañunanpa, ashwan Yaya Dios atunyachayninta rikuchinanpami,tapas ñuka Yaya Diospa Wawan atunyachaynita rikuchinaynipa.

5-6Jesuska Lasarota paninkunanti yapa

kashkanta yachashpan mana utkallachuchayma rirka. Chay kahushkanllapiishkay puncha ashwan kiparirka.7

nata rimarka:

rishunchi.8Chaypi payta rimarkanchi:Yachachik,

nayashkakuna.riychu.

9-10Jesuska aynirka:Karan shuk punchapa tiyan chunka

ishkay uras. Chunka ishkay uras manarapasashpanka manara tutayanrachu.

kanta manara paktachihushpaynikañukata mana wañuchiwankakunarachu.Punchapi purihushpaykichi manatakarinkichichu,hushkanrayku.chika takarinkichimi, mana punchatiyashkanrayku. Chasnashinami ñukata

kanta rurashpa punchapi purihukshinaalita kawsankichi. Mana ñukawa paktakawsashpaykichika amsapishinapurishpa pantankichi.

11 :Chay amigunchi Lasaroka samahumi,

atarichik rishara.12-13Jesuska wañushkata samahumi

nishpa rimarka. Ñukanchi yuyarirkanchikawsa runa puñuhuktashina. Chayraykuaynirkanchi:Yachachik,

kami.14Chaypina Jesuska ñukanchita

kuskata rimarka:Lasaroka ña wañushkami. 15Yapa

chipa ñukapi sinchikunata, kushikunimi

rayku. Kunanka akuychina payta rikukrishunchi.

16Chaypi chay chunka ishkay Jesuspa, maykantami

rimapayarkakuna ishkay wawayarishka,ñukanchita rimarka:

, ñukanchipas rishunchiyachachikwa pakta wañunanchipa.

Jesuska Lasarota kawsachirka17Betania llaktama rishpanchi

shukkuna Jesusta rimarkakuna ñachusku puncha Lasaropa aychanka urku

10 11

249

uchkupi taparishka kahushkanta.18Chay Betania llaktaka karkamiJerusalén kuchupi chawpi ura purishpa.19

manta rirkakuna Martata Mariata turinwañushkanmanta llakihushkankunapisinchikuchinankunapa. 20Marta Jesuspapaktahushkanta yachashpan tinkunapashamurka. Mariaka wasillapi kiparirka

kanta. 21Chaypina Martaka Jesustatinkushpan rimarka:Yachachik, kan kaypi kankima karka,

turinika mana wañumachu karka.22Kunanpas yachani Yaya Dios tukuytapushkaykita rurananta.

23Chaypi Jesuska Martata aynirka:Turikika kuti kawsarinkami.24Chaypi Martaka rimarka:

,pan turinika tukuy wañushkakunawapakta kawsarimunanta.

25Jesuska aynirka:Ñukami kani wañushkakunata

kawsachik, runakunata wiñaypa YayaDioswa kawsayta kuk. Maykan runamiñukapi sinchikun, payka wañushpanpaskawsanmi. 26Maykan runami ñukapisinchikushpa kawsan,panpas nima ima uras ñukamantaanchurishka kankachu. ¿Kirinkichu kayrimashkaynita?

27Martaka Jesusta aynirka:, kirinimi chapashkanchi Yaya

Diospa Kachanan Kishpichik kanaykita.Yaya Diospa Wawanmi kanki,mantami Yaya Dios rimarka kayallpama shamunanta.

28Chasna rimashkanwasha Martakañañan Mariata kayak rirka.rinkrinpi rimarka:Ñukanchita yachachikmi shamuhun,

kantami kayahun.29Chasna rimashkata uyashpanlla

utkalla atarirka Jesusma shamunanpa.

30Jesús ñukanchi runankunawa manara

chu. Maypimi Martaka ñukanchitatinkuk shamurka chayllapi karkanchi.31Chay wasinpi Jerusalenmanta israelmasinchikuna Mariata llakihushkanpisinchikuchishpa kahurkakuna. Kallparishkanta rikushpankuna yuyarirkakunaLasaropa aychanta churashkankunauchkuma wakananpa rihushkanta.

kuna. 32

kuna paywa pakta Jesusta tinkukshamurkakuna. Chaypi Mariaka Jesuspapuntanpi kunkurishpan rimarka:Yachachik, kan kaypi kankima karka,

turinika mana wañumachu karka.33Jesús Mariata paywa pakta kahuk

runakunata wakahushkankunatarikushpan llakirirka, wañuytashunkunpi piñarirka. 34Chaypinapaykunata tapurka:¿Maypita payta churashkankichi?Paykunaka aynirkakuna:Chaypimi churashkanchi.

rikuk rishunchi.35Chasna rimashpankuna Jesús

paykunawa pakta llakirishpan wakarka.36Wakahushkanta rikushpankunapaykunapura rimarkakuna:Rikuychi maytukuytata Lasarota

yuyarka.37Shukkuna rimarkakuna:Pay ampirka wisku wawayarishkata.

¿kutaya mana ampishkachu?

38Lasaropa aychanta churashkankunauchkupi paktahushpanchi Jesúskutikashka shunkunpi wañuytapiñarirka. Chay churashkankunakakarka shuk urku uchkupi. Punkunkaatun rumiwa taparishka karka. 39ChaypiJesuska runakunata rimarka:

rumita.

11

250

Chayta uyashpan wañushkapa paninMartaka rimarka:Yachachik, kunanka ña millaypata

asnan, ña chusku puncha chay uchkupikahushkanrayku.

40Chaypina Jesuska rimarka:Ña kanta rimashkani, ñukapi

sinchikushpayki Yaya Diospa atunyachayninta rikunkimi.

41Chayta uyashpankuna shukkunakachay uchku punkuta tapak rumitaanchuchirkakuna. Jesuska silumarikushpan rimarka:Yayayni,

kaynita uyashkaykirayku. 42Yachanimitukuy uras tapushkaynita ruranaykita.Chasna yachashpaynipas sinchitarimashpa kanta agradesishkani kayrunakuna uyanankunapa. Yapa munanikachawashkaykita kirinankunapa.

43Chayta rimashkanwasha Jesuskasinchita kayarka:¡ , llukshimuy chay

uchkumanta!44Chay wañushkaka llukshimurkana.

Paypa makin chakin pillurishkakarkakuna ñañu llachapawa, uyanpillurishka karka llachapawa. ChaypinaJesuska rimarka:Paskaychi pillurishkanta rinanpa.

Apukuna Jesús tukuy runakunaranti wañunanpa

kwintarkakuna(Mt. 26.1-5; Mk. 14.1-2; Lk. 22.1-2)

45Chasna Lasarota kawsachishkantarikushpankuna Mariawa pakta achkashamushka israel masinchikuna Jesuspisinchikurkakuna. 46Shukkunaka*fariseokunama rirkakuna tukuyJesuspa rurashkanta kwintanankunapa.47

kuna *saserdotekunapa apunkunakatukuy paykunawa pakta tantayllayuyarishpa kwintak atun apunchikunata

kayachirkakuna tantarinankunapa.Tantarishpankuna paykunapuraJesusmanta kwintarkakuna:¿Imatataya rurashunchi? Chay runaka

atun yachaywa achka nima ima urasrikushkanchikunata rurahun. 48Shuk

nata rurashpa kawsananpa. Chasna

nami payta kasunkakuna, Yaya Diospa

namanta kishpichinanpa nishpa. Chasnakashpan ñukanchikunata winsishka*romano runakuna piñarishpankunawaklichinkakuna *Yaya Diospa wasinta,chaymantapas wañuchinkakuna tukuyñukanchi israel runakunata. 49Chaywata Kaifaska saserdotekunapa atun

manta ashwan atun apumi karka.Chaypi payka chay shukkunata rimarka:

chu. 50Yuyariychi, ashwan ali kamashuk runalla tukuy runakunarantiwañunanpa, mana tukuy ñukanchiisrael runakuna wañunanchipa.

51Chasna rimashkanka mana paykikin yuyayninmantachu karka. Chaywata saserdotekunapa atun apu kashpanYaya Dios payta yuyachirka Jesúsñukanchi israel runakunarantiwañunanmanta rimananpa. 52

tapas yuyachirka manami ñukanchi

manta rimananpa, ashwan wañushpan

kunata shuk ayllullatashina ruranantarimananpa. 53

manta pacha apunchikuna shukyuyayllawa yuyarirkakuna imashnamiima urasmi Jesusta wañuchichinkakuna.54Chayta yachashpan Jesuska mananapurirkanachu achka israel masinchikunarikushkankunapi. Ñukanchiwa paktachay llaktakunamanta llukshirka. Shuk

11

251

llakta Efraín shutiyuma rirkanchi. Chayllaktaka chunlla chakishka allpamayanpi karka. Chaypi kiparirkanchi.

Runakuna Jesusta Jerusalenpi maskarkakuna

55Ñukanchi israel runakunapa*Paskua punchakuna kuchupi kashpan

kuna Jerusalén llaktama rirkakunatantarinankunapa. Chay tantarinamanara paktarihushpanra paktarkakunaYaya Diospa kamachishkanshinaalicharinankunapa. Mayllaripayanahunatipanankunapa yaykunata chaytantarinapi. 56Chaypi kashpankunaJesusta maskashpa purirkakuna. *Yaya

kuna paykunapura:¿Imashnata kankunaka yuyarinkichi

Jesusmanta, shamunkachu kaytantarinapi manachu?

57Puntiru paktashpankuna *kuna *saserdotekunapa apunkunapaskamachirkakuna, maykan runapasJesusta rikushpanka rimak rinankunapaapinankunapa payta.

Maria mishkinlla asnak perfumita Jesuspi talirka

(Mt. 26.6-13; Mk. 14.3-9)

12 1*Paskuarayku sokta puncha

chiwa pakta kuti Betania llaktama rirka.Chay llaktapi Lasaroka kawsarka,maykantami Jesuska wañushkakashkanmanta kawsachirka. 2Payta

kuna shuk atun mikunata rurarkakunapayta kushichinankunapa. Chaypitantarishpanchi Martaka mikunatachuranata yanaparka.ñukanchiwa pakta mikuhurka.3Chasnapi Mariaka apamurka shukbutilla perfumita yapa chaniyuta. Chay

perfumika nardo shutiyu anku yakukarka. Chayta talirka Jesuspaumanmanta chakinkama. Chasnatalishpan chakichirka chukchanllawa.Tukuy wasi mishkihlla asnarka.4Chaypina chay Jesuspa chunka ishkayrunan masinchi Judas Iskariote,maykanmi payta apichina karka kasnarimarka:

5¿Imaraykuta chay perfumita mana

chichu?shuk runaka shuk watata tarawashpanganan, chay kullkiwa mana imayurunakunata yanapananchipa.

6Judaska mana chayta rimashkachumana imayu runakunata yanapananpa.Chayta rimashkami pay kikin kullkitashuwanata munashkanrayku.chita wakaychak kashpan wakaychanakahamanta shuwapayan. 7Jesuskapaypa rimashkanta uyashpan rimarka:

.Payka wakaychashkami talinanpawañunayni kuchupi kashkanrayku.8Nima imayu runakunaka tukuy urasmikankunawa kawsankakuna. Ñukataka

chu.9Israel masinchikuna Jesús Betaniapi

kahushkanta yachashpankuna chaymashamurkakuna. Mana shamurkakunachuJesusllata rikunankunapa, ashwan

kakuna, maykantami Jesús wañushkakashkanmanta kawsachirka. 10

pankuna *saserdotekunapa apunkunaka

nata. 11

kuna Yaya Diospa KachashkanKishpichik kananta kirirkakuna. Chasnakashpan chay apukuna Lasarotapaswañuchichinayarkakuna.

11 12

252

c Burrupi shamuhushkanwa rikuchin mana wañunakushpa kishpichik apushina kananta.

Runakuna Jesusta Jerusalén llaktapi atun aputashina

yaykuchirkakuna(Mt. 21.1-11; Mk. 11.1-11;

Lk. 19.28-40)12Chay kayantima Jesuska rihurka

Jerusalén llaktama.*Paskua tantarina punchakunaraykuchaypi kahushpankuna Jesúspaktahushkanta yacharkakuna.13

nata kuyuchishpa Jesusta atunaputashina tinkunankunapa. Payta

kuna:¡Ñukanchita kishpichiy! Yaya Diospa

yanapashkan ali runami kanki. YayaDiospa munashkanta ruranaykipakachashkan kashpaykimi shamuhunki.Ñukanchi israel runakunapa atunapunchimi kanki.

14

pan awanpi sikashpan tiyarirka. Chasnapaktachirka ñawpa killkarishkata.15Kasna nin:

chu Sión urku Jerusalénllaktapi kawsak runakuna.Rikuychi, atun apuykichimi ña

nanpa. Shamuhunmi shukburru maltapa awanpitiyarishpac nishpa.

16Ñukanchi Jesuspa runankunakachay uras manara asirtashkanchirachuJesús chay rurashkanwa ñawpakillkarishkata paktachihushkanta. Jesústukuymanta atun apu tukunanpa silumasikashkanwashara asirtarkanchi. Chayuras yuyarirkanchina chasna paymantakillkarishka kashkanta, chaymanta

killkarishkashina paypi paktarishkanta.17Jesús manara Jerusalén llaktamarihushpan Lasarota kawsachishkantarikuk runakuna shukkunatana kwintakrirkakuna. 18Chay nima ima urasrikushkanchita atun yachaywarurashkanta uyashpankuna chay achkarunakuna Jesusta tinkuk shamurkakuna.19Chasna achka rihushkankunatarikushpankuna *pura rimarkakuna:

kanchika yanka nishpami kashka.Rikuychi, tukuy runakuna paytakatihunkuna.

Jesuska wañunanmanta rimarka20Chay *Paskua punchakunarayku

Jerusalén llaktama rishpankuna israelmasinchikunawa pakta shuk *griegorunakunapas rirkakuna.nawa pakta munarkakuna chay

chita kushichishpa mañanata. 21Chaygriego runakunaka Jesuspa chunkaishkay runan masinchi Felipetakayllayarkakuna. Felipe karka Galileaallpapi kahuk Betsaida llaktamanta.Chaypi payta tapurkakuna:Wawki, Jesustami riksinayanchi.

Ñukanchita riksichiy.22Tapushkankunata uyashpan

Felipeka Jesuspa chunka ishkay runan.

Chaymanta ishkanti Jesusta rimakshamurkakuna. 23Chaypi Jesúspaykunata rimarka:Shuk allpamanta runakuna ñukata

chi. Chayta uyashpayni yachani kunanshuti ña punchaka paktarishkantaYayayni Dios runakunata rikuchinanpañuka paypa Kachashkan Runa yapa ali

12

253

kanaynita. 24 . Shukmuyu allpapi ismunan tiyan wiñananpa.Wiñashpan miranmi.panka mana miranchu, muyulla kan.Ismushpanka wiñashpan muyuyan.Muyuyashpan achkata miranka.

namanta kishpichinaynipa. Manawañushpaynika nima pi atipankachuYaya Diospa kawsananpi yaykunata.25Chaymanta maykan runami paykikinpa munashkanta rurashpa kawsan,chayka yankami kawsan. Manami nimaima uras Yaya Dioswa kawsankachu.

panra pay kikinpa munashkanta sakinYaya Diospa munashkantana rurashpakawsananpa, chayka wiñaypami YayaDioswa kawsanka. 26Maykan runamimunashkaynita rurashpa kawsan, paykañukashina kawsanan tiyan. Maykanrunami chasna ñukata katiwan,maypipas kashpayni chaypimi paypaskanka.kaynita rurak kanahun, paykunatamiYayaynika kushikushpan atunyachinka.

27Kunanka atunta mancharihuni.¿Imatataya rurasha? ¿tapunaynipa: Yayayni, kishpichiwaymana chasna parisinaynipa nishpa?Chasnaka manami alichu kama. Chasnaparisinaynipami shamushkani.28Yayayni,nata ñukapi rikuchiy yapa ali atunyachayyu kanaykita.Chasnallapi uyarkanchi silumanta

rimahushkata:Ñami runakunata kanpi rikuchishkani

yapa ali atun yachayyu kanaynita,chasnallatatami kutikashka rikuchisha.

29Jesuswa pakta kahuk runamasinchikuna chay rimashkata

kuna:

Rayushina uyarishka.Shukkunaka rimarkakuna:Shuk *angelmi payta rimashka

nishpa.30Jesuska chaypi paykunata rimarka:Chasna uyashkaykichika mana

karkachu ñukarayku, ashwan karkamikankunata yanapananpa YayaDiosmanta kanaynita kirinaykichipa.31Kunanka Yaya Dioska manana

narayku atun kastiguta paktachinanpa.Kunanka ñami supaykunapa apunta

manta wichunata kallarinka. 32Ñukataallpamanta awama alsawashpankuna

sha riksiwanankunapa, chaymantapasyanapasha ñukapi sinchikunankunapa.

33

yarka imashnami wañunka. 34Chaypi

manta rimashkanta uyashpankunaaynirkakuna:Yaya Diospa killkachishkanmanta

yachanchi chapahushkanchi YayaDiospa Kachanan Kishpichik wiñaypakawsananta. ¿Imashnataya kankañukanchita rimanki Yaya DiospaKachashkan Runa kashpayki kantaallpamanta awama alsashpankunawañunaykita? Chasna kashpan manamiYaya Diospa Kachashkan Runachukanki.

35Chasna shuk killkarishkakunatamana alita asirtashpankuna mananapaypi sinchikunayashpankuna Jesuskapaykunata rimarka:Manana tiyannachu timpuka

kankunata asirtachinaynipa. Ñukapunchashina kahukka shuk ratullamiyachachishpa kankunawa kasha.Imashnami punchaka tukuyta alitarikuchin, chasnashinami ñukapas

12

254

kani. Chayrayku manara kankunatasakishpayni yachachishkaynimantaasirtashkaykichita kirishpa alitarurashpa kawsaychi, mana supaykashunkuykichipi llullachishpan chayasirtashkaykichita kichunanpa.kaykichita kichushpanka mananaminima ima uras kuti asirtankichichu.Chasna kashpan amsapishina purishpakawsankichi, mana yachashpa maytamirinkichi. 36Ñuka punchashina kahukkankunawa kahushpaynira ñukapisinchikuychi kankunapas ñukashinapunchayachik tukunaykichipa.Chasna rimashkanwasha Jesuska

paykunata sakishpan pakarkanapaykunamanta.

Runakuna Jesuspi mana sinchikurkakunachu

37Chay runakunaka atun yachaywaachka nima ima uras rikushkanchitarurashkanta rikushpankunapaschaymantapas yachachishkantauyashpankunapas Jesuspi manasinchikunayarkakunachu. 38ChaywaYaya Diospa yachayninwa ñawpayachachik Isaias wañupa rimashkankapaktarirka. Payka chay runakuna manakirinankunamanta rimarka kasna:

Yaya Dios, runakunaka mana

kanchita kirinata.

nachu chay rurashkaykiwayachachinayashkaykita nishpa.

39

kuna Jesusta kirinata Isaias wañupashuk killkashkanka paykunapipaktarirka kasna nishkaka:

40 Yaya Dios ñawinkunata tapachishkamana rikunankunapa.ninkunata tapachishka manaasirtanankunapa. Yaya Dios

kasna nin: Chasna paykunata

kunashina kanankunapa.

manta llakirishpankuna ñukatakasuwanankunata, manapaykunata llakichishpayni kutialiyachinaynipa nishpa.

41Chaykunatami Isaias wañuka ñawpakillkarka rikushpan Jesús yapa ali atunyachayyu tukunanta. 42Isaias chasnakillkashpanpas chay apunchikunamantaachka Jesuspi kirirkakuna. Chasnakashpanpas *pankuna kirishkankunata manarimarkakunachu.chu chay kamachik masinkunapaykunata tantarina wasimantawichunankunapa. Chasna wichuy

machu paykunawa pakta tantarinata.43Mana yuyarirkakunachu imashnamiatipanahuma Yaya Diospa rikushkanpiali kanata. Yapa munarkakuna runa

nata.

Jesuska mana shamurkachu runakunata kastigananpa

44Chaypina Jesuska sinchita rimarka:Maykanmi ñukapi sinchikun, payka

chasnallatatami sinchikun Yayaynipipas,maykanmi ñukata kay allpamakachawashka. 45Maykanmi ñukatarikuwan, chayka ñukata kachawaktapasrikunmi. 46Ñuka runakunaraykupunchashina kashpayni kay allpamashamushkani ñukapi sinchikukkunamana amsapishina kiparinankunapauchata rurashpa. 47

kaynita mana kasushpanka manamiñukachu payta kastigasha. Ñukaka kayallpama shamushkanimi runakunatauchata rurak kanankunamanta

12

255

kishpichinaynipa.nichu uchankunamanta kastiganaynipa.48Maykan runami ñukata manamunawanchu,kaynita mana kasunayanchu, paymi ñakastigarishka kan.mantalla kastigarishka kananta yachan.

kaynillatata uyashpan kastigarinantayachanka, wiñaypa Yaya Diosmantaanchurishka kananta. 49

mantachu. , maykanmiñukata kachawashka tukuytarimawarka imatami yachachisha.50

nata riksichinanta imashnami wiñaypapaywa kawsankakuna.payni tukuy Yayaynipa rimawashkantakankunata alita yachachini.

Jesuska runankunapa chakinkunata mayllarka

13 1Pishihushpanra shuk puncha*

nankunapa Jesús yacharka ñawañunanta. Yacharka ña kay allpatasakinanta Yayanwana silupi tantayllakawsak rinanpa. Tukuy uras YayaDiosta mana kasuk runakuna chawpipikawsak ñukanchi runankunata yapayuyapayan. Kunanka ñukanchita yapayuyashkanta rikuchinan karkañukanchiranti wañushpan. 2JesúsPaskua puncha ñukanchiwa tutapimikuhushpan supaykunapa apunka ñayaykushka karka Judaspa shunkunpi.Payta yuyachirka Jesusta apichinanpa.Chay Judaska Simón Iskariotepa wawankarka. 3-4Jesús yacharka YayanDiosmanta shamushkanta, paymallatatakutinanta. Chaymantapas yacharkaYayanka payta atun yachaynintakushkanta tukuymanta atun kamachikkananpa.

kanchimanta atarirka, awanirukamisanta llatanarka. Chaymanta shukllachapawa wiksanpi watarirka. 5Yakutamukawapi talishpan kallarirkachakinchikunata mayllanata. Karanshukpa chakinta mayllashkanwashallachapa watarishkanwa chakichirka.6

nata mayllananpa. MancharishpanPedroka rimarka:

, ¿wanki?

7Jesuska payta aynirka:

nita. Shuk punchami alita asirtanki.8Pedroka Jesusta rimarka:Nima ima uras chakinita sakishanchu

mayllawanaykipa.Jesuska payta aynirka:

nika manami atipankichu ñukawa paktakawsanata.

9Chasna uyashpan Pedroka rimarka:,

pas makinitapas mayllaway.10Jesuska aynirka:Maykanmi mushu armashka payka

mana munanchu kuti armak rinata.Payka chakinllatami mayllanata munan.Tukuy aychanka ñami alitamayllarishka. Kankunaka ña alitamayllarishkashinami kankichi.Shukllami kankunamanta manamayllarishkashinachu kan.

11Jesuska ña yacharka pimi paytaapichinka. Chayrayku rimarka manamitukuy kankunachu mayllarishkashinakankichi nishpa. 12

nata mayllashkanwasha kuti churarirkaawaniru kamisanta. Mesama kutishpanñukanchita rimarka:¿

yachachinayashkaynita? 13KankunakaYachachik, .

12 13

256

kan. Ñukami kani. 14Chasna kankunata

chakikichita mayllashkani. Kankunaparihu runaynikuna kashpaykichi

naykichi tiyan, karan shuk amunkamachishkanshina shukwa shukwakankunapura. Chaymanta shuk kirikmasikichi mana alita rurashpanka paytayanapanaykichi tiyan kutikashka alitarurashpa kawsananpa. Chaymantapasllakichinakushpa kawsanaykichi tiyan,

chipa. 15Imashnami ñuka kankunatarurashkayniwa rikuchishkani,shina kankunapas ruraychi shukwashukwa.

16 . Nima shuk runanpatroyninmanta pasa kanchu. Shukkachashkan runa mana kanchu paytakachak runamanta pasa. Chasnashinamikankunapas mana ñukamanta pasakankichichu. Imatami rurani ñukaka,kankunapas ruranaykichi tiyan. 17Tukuy

kankichi.chita ruraychi. Chayta paktachishpakawsashpaykichika kushillami kankichi.

18

chinka nishpa rimashpayni manami

tachu rimani. Riksinimi imashnarunakunatami akllashkani. Chasnakashpan yachani shuk kankunamantamana ali yuyayyu kananta. Paktarinantiyan imashnami killkarishka kan:

yarka chayka kuntraynitukushka nishpa.

19Kunan manara paktarishpanra chaytakankunata rimashkani, ña paktarishpanyachanaykichipa Yaya Diosmantakashkaynita. 20 .llakiriychichu. Kankunatami akllashkani

tukuy partima kachanaynipa. Maykanrunami shuk kankunata wasinpiyaykuchin,wanmi. Ñukata yaykuchiwashpankachamuwashka Yaya Diostapasyaykuchinmi.

Jesuska rimarka Judaspayta apichinanta

(Mt. 26.20-25; Mk. 14.17-21;Lk. 22.21-23)

21Chasna rimashkanwasha Jesuskashunkunmanta pacha llakirirka. Chaypiñukanchi runankunata rimarka:

. Shuk kankunamantañukata apichiwanka.

22

kurkanchi. Mana yacharkanchichupimantami chasna rimarka. 23ÑukaJesuspa yapa munashkan runankuchunpi mikuhurkani. 24Chaypi

warka Jesusta tapunaynipa pimantamichasna rimahurka. 25

kayllayashpayni alimanta tapurkani:, ¿pimantata chasna

rimahunki?26Jesuska ayniwarka:

payni kusha, paymi kanka.Chasnallapi *

pan Simón Iskariotepa wawan Judastakurka. 27Chay pan pitita apishkanratulla supaykunapa apunka paypashunkunpi yaykushpan sumaktaamuyarka. Chayta yachashpan Jesuskapayta rimarka:Yuyarishkaykita utkalla rurakriy.28Ñukanchi paykunawa pakta

mikuhukkunaka mana asirtarkanchichuimamantami chasna rimahurka. 29Judaskullkinchita wakaychak kashpan

chi, Jesuska paytachari rimashkarantikriy nishpa tantarina punchakunapi

13

257

mikunanchipa, mana kashpakanishkachari nima imayu runakunatakullkita kukriy nishpa. 30Chasna pantaapishkanwasha Judaska llukshirkana.Chay uras ña tutana karka.

Jesuska runankunata yachachirka Yaya Diosta yuyashpa,

paykunapura yuyanakushpa kawsanankunapa

31Judas llukshishkanwasha Jesuskañukanchita rimarka:

kuna ñuka Yaya Diospa KachashkanRuna yapa ali atun yachayyu kanaynitapaykunaranti wañushpayni. Yaya Dioschasna wañunaynipa kachawashka.Chayrayku runakuna rikushpankunapaykunaranti wañushkaynita, YayaDiospas yapa ali atun yachayyu kanantariksinkakuna. 32Chasna ñuka YayaDiospa Kachashkan Runa runakunatarikuchishpayni paypa ali atun yachayyukananta, Yaya Diospas runakunatariksichinka payshina ali atun yachayyukanaynita. Mana unayankachu manaatipaypa kashkata rurashpa chasnakanaynita runakunata riksichinanpa.33Wawkinikuna, manana unaytachukankunawa kasha, shuk ratustullakiparisha. Kankunamanta rishpayniñukata maskawankichi. Imashnamiapunchikunata puntiru rimarkani,chasnallatatami kunanka kankunatarimani: Mana atipankichichu rinatamaymami ñukaka risha. 34Kunankakankunarayku shuk mushu kamachinatasakihuni: Yuyanakushpa kawsaychishukwa shukwa kankunapura.Imashnami ñukaka kankunata yapayuyani, chasnallatata kankunapura alitayuyanakuychi. 35Chasna yuyanakushpakawsahushkaykichimanta runamasikichikunaka riksinkakuna shutipañukata katik kahushkaykichita.

Jesuska rimarka Pedro payta mana riksikshina tukunanta

(Mt. 26.31-35; Mk. 14.27-31;Lk. 22.31-34)

36Chaypina Pedroka Jesusta tapurka:, ¿maymataya rinki?

Jesuska aynirka:Maymami rihuni mana kunallaka

atipawankichu katinata.rami shuti katiwanki.

37Pedroka rimarka:, ¿imaraykuta mana

atipashanchu kunalla katinata?Wañushanpas kanta kishpichinaynipa.

38Jesuska payta aynirka:¿Shutipachu kishpichiwanaykipa

wañunayanki? Kanta rimani, manarapasatallpaka kantahushpanra kimsa kutimi

kita.

Jesusllami Yayan Diostariksichik kan

14 1Chaymantana tukuyñukanchita rimarka:

Wañushpayni ama manchariychichunima llakiriychichu. Tukuy uras YayayniDiospi sinchikuychi chasnallatatañukapipas. 2Yayaynipa kawsananpi tiyanachka wasikuna.nipa wasikichikunarayku. Mana chasnakamaka manami kankunata chaytarimaynimachu karka. 3Kaymanta rishpaynialichak risha wasikichikunarayku.sha kutimusha kankunata pushanaynipañukawa pakta kawsanaykichipa. Yapamunani kankunapas kanaykichipa maypimiñukaka kasha chaypi. 4Ña kankunakariksinkichimi ñampita maytami ñukakarisha.

5Chaypina Tomaska Jesusta rimarka:, mana yachanchichu maytami

rinki. ¿Imashnataya riksishunchiñampitaka?

13 14

258

6Jesuska aynirka:Ñukami kani shuklla Yaya Diospi paktak

ñampishina. Maykanmi ñukata katiwan,payllatami riksichisha imashnami YayayniDioska shutipa kan. Ñukallami kaniYayayni Diosta riksichik, chaymantapaswiñaypa paywa kawsayta kuk. Nima piatipanchu Yayayni Diospi paktanata manañukata katiwahushpanka. 7Kankunakashutipa ñukata riksiwashpaykichikaYayaynitapas riksinkichimi. Kunanmanta

chirayku.8Felipeka aynirka:

, Yayaykita ñukanchitarikuchiy. Chayllatami munanchi nishpa.

9Jesuska payta aynirka:Felipe, ¿

tatachu kunankama ñukata manariksiwanki? Maykanmi ñukata rikuwan,payka rikuhumi Yayaynitapas. ¿Imaraykutatapuwanki Yayaynita rikuchinaynipa?10¿Manachu kirinki ñuka Yayayniwa shukyuyayllawa kahushpanchi shukllashinakahushkanchita? Manami ñuka kikin

kani. Tukuy uras ñukawa kahuk YayayniDioska munashkanta rurachiwan.11Kiriwaychi Yayayniwa shuk yuyayllawakahushkanchita.paykichika rurashkaynita rikushpaykichikiriwaychi.

12 , tukuy ñukapisinchikukkunami ñukashina rurashpakawsankakuna. Mana chayllachu. ÑukaYayaynima kutishpayni ashwan atun manaatipaypakunatami rurankichi. 13Tukuymaykantami munashkaynitashinatapuwankichi ñuka rurashami Yayayni aliatun yachayyu kananta runakunatarikuchinaynipa. 14

shina tapuwashpaykichika tukuytapuwashkaykichita rurashami.

15Ñukata yuyawashpaykichika

chimi. 16Chasna yuyawashkaykichitarikuchiwashpaykichimi Yayaynita

chik Espiritunta kachananpa tukuy uraskankunawa kananpa. 17Espirituntakachananpa tapusha, maykanmikankunata tukuy shutipa kashkatariksichinka. Yayayni Diosta mana riksikrunakuna chay Espiritunta manami

narayku.chu payta shunkunkunapi yaykuchinata.Kankunaka payta riksinkichimikankunawa kahushkanrayku.kichipimi kawsan, nima ima uraskankunamanta anchurinkachu.18

shina sakishkaykichichu. Kutimushamikankunawa kanaynipa. 19Ñamiwañunayni punchaka paktarishka.Ñukata mana riksik runakunakamanana rikuwankakunachu.llami rikuwankichi. Ñuka wiñaypakawsa kahushkaynirayku kankunapaswiñaypa kawsankichi. 20Yaya DiospaEspíritun kankunapi paktashpanyachankichi ñuka Yayayniwa shukyuyayllawa kahushkaynita.pas yachankichi ñuka kankunawa shukyuyayllawa kahushkaynita, kankunapasñukawa. 21

kaynita shunkunpi wakaychashpankasun, payllami shutipa yuyawan.Maykanmi ñukata yuyawan, Yayaynipaspayta yuyankami. Ñukapas paytayuyashami, chaymantapas yanapashamialita riksiwananpa.

22Chaypi chay chunka ishkay Jesusparunan masinchi Judas, mana Iskariotepawawanchu, Jesusta tapurka:

, ¿imaraykuta ñukanchillatariksichirinki pimi kanki? ¿ImaraykutaYaya Diosta mana riksikkunatapasmana riksichirinkichu pimi kanki?

23Jesuska aynirka:

14

259

d Rikuy kastellano Bibliapi Salmos 80.8-18; Jeremías 2.21

Ñukaka riksichirishami pimikanaynita yuyawak runallata. Maykan

nita kasun. Chasna yuyawak runataYayaynipas yuyankami. ChaymantapasYayayniwa pakta paypa shunkunpikawsak shamushu. 24Mana yuyawakrunataka manami riksichirinichu pimikani,yashkanrayku. Manami ñuka kikinyuyaynimantachu kankunata chaytayachachini. Yayayni Diosmikachawashka chasna yachachinaynipa.25Tukuy kaykunata kankunata

nira. 26Yayayni Dioska ñukarantikankunata yanapak Espirituntakachanka. Chay Espiritunka kankunatayachachishkaynita yuyachinka,chaymantapas yachachishpa tukuytaasirtachinka. 27Ñuka rishpaynikankunata sinchikuchisha manamanchashpa nima musparishpa kushillakawsanaykichipa. Mana kankunatallullachishpachu yanapani kushillakawsanaykichipa, imashnami YayaDiosta mana kasuk runakunakaruranahun.

chisha. Chayrayku rinaynimantarimashpayni ama llakiriychichu nimamanchariychichu. 28Ña uyashkankichikankunata rimashkaynita, ñukakarishami, chaymantapas kankunamakutimusha nishpa.chimaka kushikunkichimami karkayachashpaykichi Yayaynima rinaynita.Yayayni ñukamanta ashwan atunyachayyu kashpan ñuka paymarishpayni atipasha ashwan alitakankunata yanapanata. 29Manararihushpaynira kankunata chayta rimani,

kaynika shutipa kashkata. 30-31Kunanka

kaykichinachu. Shuk ratullamikankunawa kahuni. Ñami shamuhun

nata kamachik supaykunapa apunka.Mana ñukata atipawashpantata nimaimata ruranata ñuka munay sakiniwañuchichiwananpa.payni Yayaynipa kamachiwashkantakasusha tukuy runakuna paytayuyahushkaynita yachanankunapa.Kunan atariychi. .

Jesusta kasuk runakunalla shutipa payta yuyak kanahun

15 [Shuk parti Yaya Diospa ñawpakillkachishkanpi riman israel

runakuna Yaya Diospa tarpushkan uvawaskashina kanankunata.d Chaytayachashpan Jesuska ñukanchitayachachishpalla katirka: Kankunayuyarinkichi Yaya Diospa runankunakanaykichita,kichirayku. Manami chasnachu.ñukapi sinchikushpaykichimi YayaDiospa runankuna kankichi. Manamitukuy ñukanchi israel runakunachukanchi Yaya Diospa tarpushkan ali uvawaskashina.] 1Ñukami kani chaytarpushkan ali uva waskashina.

nami. 2Kankunaka ramaynikunashinamikankichi. Mana muyuyak ramatakaamunka pitinkami. Muyuyak ramatakaalichankami ashwanta muyuyananpa.3

kan alita muyuyak ramaynikunashina.Yachachishkaynita kasushpaykichi YayaDios kankunata aliyachirka. 4Chasnakashpaykichi mana sakishpa ñukawapakta kawsaychi.chimi ñukapas kankunawa pakta

14 15

260

kawsasha. Shuk rama mana sapinwapakta kahushpanka manami atipanchumuyuyanata.pas mana atipankichichu alita rurashpakawsanata, mana ñukawa paktakawsahushpaykichika.

5Ñukami kani ali uva waskashina.

shina. Ñukawa pakta kawsashpaykichi

kichi.kichi tukuy rurahushkaykichikayankami. 6

manta yakuta aysashpanka wañunmi.Chasna shuk uva waskapa ramanchakirishpan amunka pitinmi.Chaymanta chakirishkakunatatantachishpan rupachinna.nami kankuna mana ñukawa paktakawsahushpaykichika chay mana valikramakunashinami wichurishka kankichi.7Chasna kashpan mana sakishpañukawa pakta kawsaychi.

kichi kasuychi.chimi tukuy imatapas tapushkaykichitaYaya Dios kankunarayku rurankami.8Ñukata kasushpa tukuy alikunatarurashpa kawsashpaykichi shutipañukata kirikkunami kankichi. Chasnaalita rurashpa kawsashpaykichi runamasikichikuna yachankakuna Yaya Diosyapa ali kananta.

9Ñuka kankunata yuyani imashnamiYayaynika ñukatapas yuyawan.Chayrayku tukuy uras ñukawa paktakawsaychi mana sakishpa kankunatayuyanaynipa. 10Kamachishkaynitakasushpa kawsashpaykichika kankunatamana sakishpa yuyashkaykichi.Ñukapas Yayaynipa kamachishkantakasushpa kawsashkani. Chasnakawsashpayni paypas ñukata manasakishpachu yuyawan. 11Tukuy chayta

kankunata rimani, kasushpaykichiñukashina atunta kushikunaykichipa.

chita nima ima arkananpa.12Kasna kankunata kamachini:

Imashnami ñukaka kankunata yuyani,

kushpa kawsaychi shukwa shukwa.13Shuk munashkanchi runata wañunakashkanmanta kishpichinanchipa

kanchita rikuchinchi.chu payta yapa yuyashkanchita ashwanalita rikuchinata. Ñukaka kankunatakishpichinaynipa wañushpayni shutipayuyashkaynita rikuchisha. 14Kankuna

chimi munashkayni runakuna kankichi.15

chu kamachinayni runaynikuna nishpa.

runakuna. Shuk patronpa kamachinanrunaka mana yachanchu imaraykumipatroyninka kamachin. Kankunatakatukuyta yachachishkani, maykantamiYayaynika rimawashka. Chayraykukankunata rimani munashkaynirunakuna. 16Chasna tukushkaykichikamana kanchu kankuna ñukatamunawashkaykichirayku.

kayni runakuna tukushkankichi. Chasnakankunata akllashkani,chi ñukashina ali tukunaykichipa.Chaymantapas akllashkani runamasikichikunata Yaya Diospa shimintayachachinaykichipa, paykunamantapasshukkuna ñukapi kirinankunapa.Chasna kasushpa yachachishpakawsashpaykichika manami yankachukanka. Yachachishkaykichimantakatiwakkunapas wiñaypa Yaya Dioswakawsankakuna. Yapa munani alitakasuwak tukunaykichipa Yaya Dios

15

261

chita rurananpa. 17Chayraykukankunata kuti rimani: Yuyanakushpa

pura.

Jesuska rimarka payta chiknikkuna runankunatapas

parisichinankunata18Jesuska ñukanchi runankunata

yachachishpalla katirka:Mana riksiwak runakunaka kankunata

chiknishpankuna ama manchariychichu.

kankunata. 19Kankunaka manamikankichichu ñukata mana riksiwakrunakunashina. Ñukami kankunata

kichipa. Paykunashina kankichimakayuyanahumami. Manana paykunashinakahushkaykichiraykumi chay runa

hun. 20

kaynita kasna: Shuk runan manamipatroyninmanta pasa kanchu.shinami kankunaka manami ñukamantapasa kankichichu.yashpa katiwashpankuna kankunatapaschasnallatatami wañuchinayashpakatinkakuna. Ñukapa rimashkaynitamana kasushpankuna kankunapa

nachu. 21Ñukata kachawakta mana

kuna. 22Ñuka kay allpama shamushkanirunakunata yachachinaynipa imashnamiYaya Diosta riksinkakuna.kaynita mana kasunayashpankunauchayu kanahun. Ñuka mana yachachikshamuynima karka paykunaka manamiuchayuchu kanahuma karka. Kunankayachachishkaynita uyashpankunapas

nata manana llakichiypanachu kan.

23

tapas chikninahunmi. 24Ñuka achka

napi rurashkani.

tapas chiknishkakuna. Chayraykuuchayu kanahun.kunata mana ruraynima karka manauchayuchu kanahuma. 25Chay runakunañukanchita chikninahun Yaya Diospashimin ñawpa killkarishkaka paykunapipaktarinanpa. Kasna nin:

kuna nishpa.26

rayku kachasha kankunata sinchikuchikYaya Diospa Espiritunta. PaykaYayaynimantami kan tukuy shutipatamana llulla kashkata riksichik. Kayallpapi kawsak runakunata Yaya DiospaKachashkan Kishpichik kanaynitariksichinka. 27Kankunapas runamasikichikunata chayta riksichiychi,runakunata yachachishkaynimanta

rayku.

16 1Ñami kankunata rimashkanishuk runakuna kankunata

chikninankunamanta. Chaymantarimashkani kankunata sinchikuchik

pas. Tukuy chaykunata rimashkaniñukapi sinchikunaykichipa, ñukamantamana anchurinaykichipa. 2Israelmasinchikunaka kankunata tantarinawasikunamanta wichunkakuna mananapaykunawa tantarinaykichipa. Manachayllatachu kankunata rurankakuna.

Yaya Diosta kushichinchi nishpa

manta shukkunata wañuchinkakuna.3Chasna kankunata rurankakuna, mana

narayku. 4Chasna rimani paykuna

15 16

262

kaynita yuyarinaykichipa. Kunankamakankunawa kahushpayni runakunañukallata chikniwashkakuna.

manta pacha manara rimashkanirachukankunata chikninankunamanta.

Jesuska rimarka Yaya Diospa Espiritunta kachananta

5Kunanka ñami risha ñukata kachawakYayaynima. Chasna kashpanpas nima pikankunamanta tapuwankichichu:¿Maymata rinki? nishpa. 6Rinaynimantakankunata rimashpayni shunkuykichikallakiywa kichkirishkami kahun. 7Chasnallakiywa kichkirishka kahushpaykichipaskuskata kankunata rimani:rayku Yayaynima rinaynipa. Manarishpaynika kankunata sinchikuchik YayaDiospa Espiritunka mana shamunkachukankunapi kawsananpa. Ñuka rishpaynishuti payta kankunama kachasha. 8Chasnashamushpan payka runakunata riksichinkaimami kan uchaka, chaymanta imashnamiYaya Diosta kasushpa alita kawsanankunatiyan.manta kastigu tiyananta. 9Uchamantariksichinka, ñukata mana kirina, ñukapimana sinchikuna, uchapa sapin kananta.10Chaymanta ali kawsanata riksichinkañuka tukuy uras Yayayni Diosta kasushpakawsahushkaynirayku payma rishkaynitayuyachishpa. Chayma rishpayni kankunakamanana ñukata rikuwankichinachu.11Chaymantapas payka riksichinkauchakunamanta kastigu tiyananta YayaDiosta mana kasuk runakunata kamachiksupaykunapa apun ña kastigarishkakashkanta rikuchishpa. 12Ñukapa achkarimanayni tiyawahushpanpas kunan manaashwanta kankunata rimashanchu.Kankunata ashwanta rimashpaynikamanami atipankichichu asirtanata.

kichirachu. 13Yaya Diospa Espíritunshamushpan kankunata shuti riksichinkatukuy shutipa kashkata. Chaymantapaskankunata yuyachinka tukuyta ñukamantayachanaykichipa. Tukuy yachachishkaynitakankunata asirtachinka. Nima imata paykikinpa yuyayninmanta yuyachinkachu.

kankunata riksichinka. Chaymantapasriksichinka imashnami pasanka silupiallpapi. 14Kankunata ñukamantauyashkanta riksichishpan ñuka atun sumayachayyu kanaynita asirtachinka. 15Tukuyimatami Yayayni Dioska riman chaytami

chirayku. Chayrayku kankunata

nita kankunata asirtachinka nishpa.

Jesuska runankunata rimarka llakirishkankunawasha

kushikunankunata16Jesuska rimashpalla katirka:

kichinachu.tami kutikashka rikuwankichi nishpa.

17Chasna Jesús rimashpan ñukanchipaypa chunka ishkay runankunamantashukkunaka tapunakurkanchi:¿Imatataya ñukanchita rimanayan

Yayaynima risha chaymantapas shuk

chu, chaymanta unaystumantamikutikashka rikuwankichi nishpa?18¿Imatataya ñukanchita rimanayanunaystumanta nishpa?chu imamantami rimahun.

19

chita rikushpan Jesuska musyarirkapayta tapunayahushkanchita. Chaypiñukanchita rimarka:

tami manana rikuwankichinachu,chaymanta shuk ratumantamikutikashka rikuwankichi nishpa.

16

263

¿yawahunkichi?

20 . Ñuka wañushpayni

chi. Chasna kahushpaykichi manañukapi kirikkunaka kushilla kankakuna.Kankunaka llakiywa kahushpaykichipaschaymanta kushikunkichimi. 21

chi shuk warmi wawayahushkanmanta.Chay warmika wawayahushpanmanchayta nanayta parisin.

kanta kunkarin. Wawanta rikushpanatunta kushikun. 22Chasnashinamikunanka kankunapas manchaywallakirinkichi. Chasna kahushpaykichipas

payni atuntami kushikunkichi. Chasnakushikushpaykichi nima pi atipankachukankunata kutikashka llakiypichuranata. 23-24Kunankama ñukallatatapushkankichi yanapanaynipa. Manaranima imata kuskata Yaya Diostatapushkankichirachu. Kuti kankunamashamushpayni manana nima imatañukata tapuwankichinachu. Yaya Dioskikintanami tapunkichi.tashina tapushpaykichika paymikankunata tukuypi yanapankakushikushpalla kawsanaykichipa.

25Chaymanta rimarka:Tukuy kay yachachishkaynikunata

manara shutillatachu yachachishkani.Shuk punchami manana chasnallayachachishkaykichinachu. Chay urasshutillatanami Yaya Diosmanta

kichipa. 26Chay punchamanta pachamunashkaynitashina kankuna kikinnaYaya Diosta tapunkichi. Chasnakankuna kikin tapushpaykichimi manamunankichinachu ñuka kankunaraykupayta tapunaynipa. 27Yaya Diosmi

kaykichirayku chaymantapas paymanta

shamushkaynita kirishkaykichirayku.28Ñuka Yayayni Diosmanta llukshirkanikay allpama shamunaynipa. Kunankakay allpata sakihuni paymallatatakutinaynipa.

29Chasna Jesuspa rimashkantauyashpanchi rimarkanchi:Kunan shuti asirtaypata rimahunki,

manana rimahunkinachu pakashparimahukshina. 30Tapunakuhushkanchitamana uyashpaykipas ñukanchitarimashkanki. Chayrayku kunan tukuyimata yachak kahushkaykita yachanchi.

kanchita riksinki. Chayrayku YayaDiosmanta shamushka kashkaykitakirinchi.

31Chasna rimashkanchita uyashpanJesuska aynirka:Kankunaka nima kunan ñukapi yapa

alitarachu kirihunkichi. 32Ñamiwañunaynika paktarihun. Chay urasmikankunaka karan shuk llaktaykichimakutishpa shikwarinkichi. Ñukatakasapallaynitami sakiwankichi. Chasnakashpanpas manami sapallaynichukahuni,rayku. 33Manara paktarishpanmi tukuychayta kankunata rimahuni,pan mana mancharinaykichipa. Munanikushilla kanaykichipa, runaynikunakahushkaykichirayku. Yaya Diostamana kasuk runakuna chawpipikawsahushpaykichira manchaytananayta llakiyta parisinkichi. Chasna

kichi ñuka parisishpayni winsishkaynitamillaypata rurachikta.

Jesuska Yayanta mañarka paypi sinchikukkunarayku

17 1Jesuska yachachishkantatukuchishpan siluma rikushpan

Yayanta mañarka: Yayayni, ñamiwañunayni punchaka paktarishka.

16 17

264

payni paykunata rikuchiy ñukawawayki yapa ali kanaynita. Chasna

ranti wañushpayni ñukapas runakunatayapa ali kanaykita rikuchisha. 2Kankuwashkanki atun yachayta tukuyrunakunata kamachik kanaynipa.Chasna atun yachayyu kashpayniwiñaypa kanwa kawsayta kushamaykankunatami akllashkanki ñukapisinchikunankunapa. 3Chay kawsaykarimanayan kanta riksishpa riksishparishpankuna shuklla shutipa Yaya Dioskashkaykita, ñuka kachashkaykikishpichik wawaykitapas.

4Ñuka kay allpapi kawsashpayni

kani. Chasna rurashpayni runakunata

kani. 5Kunanka Yayayni, churawaykuchuykipi. Kutikashka tukuymantaashwanta atunyachishpa kushichiway,kuti kanaynipa imashnami karkanimanara kay allpaka tiyahushpanra.6Ñukata kuwashkayki runaynikunatayachachishkani pimi kanki nishpa. Chay

manta ñukapi sinchikushpankunapaykunata kuwashkanki. Kanpa

kanki. Shimikita kirishpankuna alitakasushpa kawsanahun. 7-8Paykunatamirimawashkaykita yachachishkani.

kunapi wakaychashkakuna.

nita. Chaymantapas kirirkakuna ñukatakachawashkaykita. Chayrayku kunankayachanahun tukuy yachachishkaynikakanmanta kashkanta.

9Paykunaraykumi kanta mañani.

yak runakunarayku.kikunaraykulla, maykankunatami

kuwashkanki. 10

kuna ñukata kasuwanahun.tami tukuy ñukata kasuwakkunawawaykikuna kanahun. Runa

nata yanapahushkaynita alita rurashpakawsanankunapa,kuna yapa ali kanaykita. 11Kunanmantapacha ñukaka manana kawsashannachuuchata rurak runakuna chawpipi.Kutikashka kanwa kawsanayniparishpayni kuwashkayki runaynikunakauchata rurak runakuna chawpipikiparinkakuna. Yayayni, ucha illa atunyachayyu kanki. Chay atun yachaykiwa,maykantami ñukatapas kuwarkanki,chaywa runaynikunata kuyray manauchata ruranankunapa. Paykunatayanapay shuk yuyayllawa kanankunapa,imashnami kanpas ñukawa shukyuyayllawa kanki. 12Paykunawa kayallpapi kahushpaynira kuwashkaykiyachaykiwa kuyrashkani. Chasna alitakuyrashpayni nima pi paykunamantachinkarishkachu. Ñawpa killkarishkakapaktarinanpa shukllami chinkarishka,maykanmi kanmanta karupi wiñaypaparisina kan.

13Kunanka risha maypimi kahunki.Kay allpapi kawsahushpaynira chasnarunaynikunarayku kanta mañanikushikushpalla kawsanankunapa,imashnami ñukapas atunta kushikushpakawsani. 14Paykunata shimikitayachachishkani. Mana shimikita kasuk

hun, wawaykikuna tukushpankunamanana paykunawa shuk ayllushinakashkankunarayku. Kanta manakasukkunawa mana kanahunchu shukayllushina, imashnami ñukapas manapaykunawa shuk ayllushinachu kani.15Runaynikunarayku mañashpaynimanami kanta tapunichu uchata rurakrunakunapa chawpinkunamanta

17

265

anchuchinaykipa. Kanta mañanipaykunata kuyranaykipa supaykamillaypata mana rurachinanpa.16Paykunaka mana kanahunchu kantamana kasuk runakunashina, imashnamiñukapas mana paykunashinachu kani.17Yayayni, rimashkaykika shutipakashkata riksichikmi kan. Kanta kasukrunakunata shimikita tukuy urasashwanta yachachiy manana uchataruranankunapa,llata rurashpa kawsanankunapa.18Ñukata kachawashkanki kay kantamana riksik runakunata kawsanayniwa

naynipa. Kunan ñuka paykunatakachani chasnallatata ruranankunapa.19Ñuka munashkaykita paktachishpawañusha paykunata uchankunamantakishpichinaynipa. Chasna wañushapaykuna shutipa kashkata riksichikshimikita uyashpa kawsashpankunañukashina munashkaykita rurashpakawsanankunapa.

20Mana mañanichu paykunaraykulla.Mañanimi shukkunaraykupas,

kuna. 21Tukuy paykunarayku tapunishuk yuyayllawa kanankunapa.Chaymantapas mañani ñukanchiwapasshuk yuyayllawa kanankunapa,imashnami kanpas ñukawa shukyuyayllawa kanki. Mañanimi chasnakanankunapa, kanta mana riksikrunakuna paykunata shukllashina

napa kan shutipa kachawashkaykita.22Kan ali yuyayta atun yachayta ñukatakuwashkanki. Chasnallatatami ñukapasrunaynikunata ali yuyayta atunyachayta kushkani. Chayta paykunatakushkani shuk yuyayllawa shukwashukwa kanankunapa, imashnamiñukanchipas shuk yuyayllawa kanchi.

23Ñuka paykunawa, kan ñukawa shukyuyayllawa kanchi runaynikuna shukyuyayyullashina tukunankunapa.Munani chasna tukunankunapa kantamana riksik runakuna paykunata

kuna kan shutipa kachawashkaykitayachanankunapa, chaymantapas

kishina runaynikunatapas yuyanaykita.24Yayayni yapa yuyawanki.

Chayrayku manara kay allpatarurashpaykira ali yuyayta atun yachaytakuwashkanki kanwa pakta tukuypaamun kanaynipa. Yapa munani kuti

kunaka ñukawa kanankunapa. Munani

kaykita kushikushpa wiñayparaykurikunankunapa. 25Yayayni, tukuypi alitarurakmi kanki. Mana alita rurakrunakuna manami kanta riksinahunchu.Ñuka shuti tukuy uras kanta alitariksini.hun kan kachawashkaykita. 26

nata riksichishkani atun yachayyu yapapaykunata yuyak kanaykita,pas katishami chasna kanaykitariksichishpa. Chayta rurani paykunapasyuyanakushpa shukwa shukwakawsanankunapa, chaymantapas runamasinkunata yuyashpa imashnami kanñukata yuyawanki.kuna ñuka tukuy uras paykunawakasha. Chasna nishpa Jesuska Yayantañukanchi runankunarayku mañarka.

Jesusta apirkakuna(Mt. 26.47-56; Mk. 14.43-50;

Lk. 22.47-53)

18 1Mañashkanwasha Jesuska

nawa pakta chay mikushkanchiwasimanta llukshirka. Jerusalénllaktamanta rirkanchi chay kuchupi

17 18

266

e Chay Ñukami kani nishkaka kan Yaya Diospa shuk shutin.

kahuk wayku Sedrón shutiyuchimpama. Chaypi tiyarka shuk chakratarpu kaspikunawa. Chay chakrapiyaykurkanchi. 2Chaypi achka kutitantaripayanchi. Chasna kashpan Judas,pimi Jesusta apichinan karka, chaychakrata riksirka. 3

chi Judaska achka suntalukunawa YayaDiospa wasinta kuyrakkunawapaspaktamurka. *Saserdotekunapaapunkuna *kunata Judaswa kacharkakuna. Ña tutakashpan lamparinkunawa,pas llachapata mapawa armachishkatawatashpa kaspipi sintichishkakunawapaktamurkakuna.lansankunata sablinkunata. 4Jesuskayachashpan tukuy imashnami paykapasanka, paykunata tinkuk rirka.Chaypi tinkuk rishpan tapurka:¿Pitata maskahunkichi?5Paykunaka aynirkakuna:

hunchi.Jesuska rimarka:Ñukami kanie nishpa.Payta apichihuk Judaspas chay apik

runakunawa pakta kahurka. 6Jesuskañukami kani nishpa rimashpan chayapik runakunaka washankunamakutirishpa allpama urmarkakuna.7Chaypi Jesuska kutikashka tapurka:Rimawaychi ¿pitata maskahunkichi?Paykuna kutikashka rimarkakuna:Nasaretmanta runa Jesustami.8Jesús kuti aynirka:Ñami rimashkani ñukami kani.

Ñukata maskawahushpaykichika kay

napa.9Chasna Jesuska rimarka Yayanta

nanpa: Kuwashkayki runaynikunata

kachu nishpa. 10Chaypina Pedropa shuksablin tiyashpan sumakta pitishpawañuchisha nishpa pitihushpan shukruna Malko shutiyupa kuskan partirinkrinta pitirka. Chay rinkrin pitiytukushka runaka saserdotenchikunapaatun apupa runanmi karka. 11ChaypiJesuska Pedrota rimarka:Churay chay sablikita maypimi

kahurka.nankunapa. Chasna kashpan manamunanichu nima pi kishpichiwananpa.

Jesusta Anasma pusharkakuna(Mt. 26.57-58; Mk. 14.53-54;

Lk. 22.54)12Chasna Jesuska Pedrota rimashpan

kakuna Jesusta apishpa watanankunapa.

nawa pakta pusharkakuna. 13Chay wata*saserdotenchikunapa atun apu

karka.atun apu kashkanmanta llukshishkakashpanpas apulla karka. Chayrayku

wasinma saserdotenchikunapa atun apuKaifaspa rukun kashkanrayku. 14ChayKaifasmi manara Jesusta apishpankuna

kunata kunarka kasna:shuk runalla tukuy runakunarantiwañunanpa, mana tukuy ñukanchi israelrunakuna wañunanchipa nishpa.

Pedroka Jesustamana riksinichu nirka

(Mt. 26.69-70; Mk. 14.66-68;Lk. 22.55-57)

15

ñukapas Pedropas katirkanchi. Jesusta

18

267

apikkuna payta pushashpa rishpankunañukaka washalla yaykurkani chayapupa wasin pampan rumikunawarurarishka wasikunawa kincharishkapi.*Saserdotekunapa atun apupa

kakunachu yaykunaynipa. 16Pedrokapunku mayanpi kiparirka. Manañukawa pakta yaykushpan punkumakutirkani. Chay atun apupa riksishkankashpayni punkuta kuyrak warmiwa

nipa. Chasna kwintashpayni paytayaykuchirkani. 17Chaypi punkutakuyrak warmika Pedrota tapurka:¿Manachu kanki chay apishkanchi

runawa purik?Pedroka payta aynirka:Manami chay runawa purikchu kani

nishpa.18Chiri kashpan chay atun apunchipa

nawa ninarkakuna.pankuna kunuhurkakuna. Pedropaspaykunawa pakta kunuhurka.

Israel runakunapa atun apunkuna Jesusta tapurkakuna

(Mt. 26.59-66; Mk. 14.55-64;Lk. 22.66-71)

19

shayachishpankuna chay puntiru*saserdotenchikunapa atun apukashkanmanta llukshishkaka paytatapurka:¿Imashna kashpaykitaya runakunaka

kanta katinahun? ¿Imamantatayachachinki?

20Jesuska payta aynirka:Ñuka nima ima uras pakalla

yachachishkanichu.

napi *Yaya Diospa wasinpipasyachachishkani. 21Chasna kashpan

¿imaraykutaya ñuka sapallaynitatapuwahunki? Tapuy yachachishkaynirunakunata imatami yachachishkani.Paykunami rimashkaynita yachanahun.

22Chasna Jesuska chay atun aputamana alita tapushkanta rimashpan shukchaypi shayahuk Yaya Diospa wasintakuyrak runa payta waktarka:¿

napa atun aputaka? nishpa.23Jesuska aynirka:Rimashkaynika mana ali kashpanka

rimaway imatami mana alitachurimashkani. Rimashkaynika alikashpanka ¿kanki?

24

payta kacharka ishkanti makinwatarishkata saserdotenchikunapa atunapu Kaifasmana.

Pedroka kutikashka Jesusta mana riksinichu nirka

(Mt. 26.71-75; Mk. 14.69-72;Lk. 22.58-62)

25

Pedroka kahurkara kunushpa ninakuchupi. Chaypi chay atun apuparunankunaka payta tapurkakuna:¿Manachu kanki chay apishkanchi

runawa pakta purik?Pedroka kuti aynirka:Manami chay runawa purikchu kani

nishpa.26Chay atun apupa runankunamanta

shuk runan Malkopa ayllun karka,maykanpatami Pedroka rinkrintapitirka. Payka kuti Pedrota tapurka:¿

chi runawa pakta chay tarpu kaspikunachakrapi? Chaypimi kanta rikurkani.

27Kuti Pedroka aynirka:Manami chay runata riksinichu nishpa.Chasna rimahushkanllapi atallpaka

kantarka.

18

268

Jesusta Pilatoma pusharkakuna(Mt. 27.1-2,11-26; Mk. 15.1-10;

Lk. 23.1-5,17-19)28Pakarihushkanpi apunchikunaka

Jesusta aparkakuna Kaifaspawasinmanta *romano apunchipa atunkamachinan wasima. Romano runakuna

kuna chaypi churarkakuna shukpaykunamanta ñukanchikunatakamachik runata.kuna apunchikuna manami romanoapunchipa wasinpichu yaykurkakuna.Yaykunahuma karka chay mana israelrunapa wasinpi,chu karka ñukanchi israel runakunapakasunanchi killkarishkakunata. Chaywasipi yaykunahuma karka manaatipanahumachu karka ñukanchi israelruna masinkunawa tantarinata *Paskuapunchakunata pasanankunapa.29Chasna kashpan chay romano apunchi*Pilatoka wasinmanta llukshirkapaykunawa kwintananpa. Paykunatatapurka:¿Imatata kay runaka rurashka?30Chaypi paykunaka aynirkakuna:Kay runa millaypata mana rurak

kamaka,machu karka.

31Pilatoka paykunata aynirka:Kankunapa kamachishka killkapi

riman imashnami kastiganaykichi tiyanshuk millaypata rurak runata. Chaytakasushpa kankuna kikin kay runatakastigaychi.

:Kankuna romano runakuna mana

munankichichu nima pita kastigashpawañuchinanchipa nishpa.

32Romano runakuna millaypata

payanahun. Chayrayku Jesusta romano

chinanpa, Jesuspa rimashkankapaktarirka imashnami wañunka nishpa.33

Pilatoka kuti wasinpi yaykurka. ChaypiJesusta kayashpan tapurka:¿

?34Jesuska aynirka:¿Kan kikin yuyaynikimantachu chayta

tapuwanki? Mana kashpaka ¿chu ñukamanta chasna rimashkakuna?

35Pilatoka rimarka:Ñukaka manami kanichu israel runa.

Kan kikinpa allpaykimanta runamasikikuna *saserdotekunapa apunkunakanta kuwashkakuna. ¿Ima millaypatatarurashkanki?

36Jesuska aynirka:Ñukaka mana kanichu kay allpapi

kamachik apukunashina. Kay allpapi

huma apukuna mana apiwanankunapa.

nipa.37Chaypi Pilatoka tapurka:

, ¿manachu?Jesuska aynirka:

, alita rimawashkanki atun apukanaynita nishpa. Ñuka kay allpapi

nata shutipa kashkata rimanaynipa.Maykankunami yachachishkaynishutipa kashkata kirinahun, paykunakañukata kasushpa kawsanahun.

38Pilatoka aynirka:Mana yachanichu imarami chay

shutipa kashkaka.Chasna rimahushkanllapi kutikashka

kanchama llukshirka apunchikunawakwintananpa. Chaypi apunchikunatarimarka:Ñukaka mana tarinichu millaypa

rurashkanta kay runapata.

18

269

39Chaymanta tukuy chaypitantarishka kahuk runakunata rimarka:Karan wata Paskua punchakunapi

shuk kastigachihushkayni runatakacharichinaynipa tapushkaykichitakacharichipayani. Chasna kashpan¿munankichichu kay wata kay atunapuykichita kacharichinaynipa?

40Chaypi kaparishpa aynirkakuna:¡Mana paytaka kacharichiychu!

¡Barrabasta kacharichiy!Barrabaska romano runakunata

piñarik karka.nata wañuchishpa kawsapayarka.

Jesuska wañunan tiyan nirkakuna(Mt. 27.13-14, 20-31;

Mk. 15.4-5, 11-20; Lk. 23.13-25)

19 1Chay achka runakuna mana

richinanpa *Pilatoka suntalunkunatakamachirka Jesusta asutinankunapashuk kirukunawa rurarishka karawa.Chasnami shuk mana alichaypa uchayu

kuna rurapayanahun. 2

pankuna chay suntalukunakakashamanta llawtuta rurashpankunaatun apupa tawasampatashina umanpichurarkakuna. Chaymantapas shuk atunapupa puka churarinanta asichishpachurachirkakuna. 3Payta shuk atunaputashina kayllayashpankunaasichishpa saludarkakuna:¿Shamushkankichu israel runakunapa

?

kakuna.4Chaypi kutikashka Pilatoka

llukshirka wasinmanta apunchikunawakwintananpa kasna nishpa:Rikuychi,

nita.chipa manami kay runapi tarishkanichunima shuk mana ali rurashkanta nishpa.

5Chaypi Jesuska kanchama llukshirka

nawa, chay atun apupa suma pukachurachishkankunawa. Paytarikuchishpa Pilatoka rimarka:Kaykaya rikuychi kay runata nishpa.6

kuna *saserdotekunapa apunkuna Yaya

kakuna:¡Kruspi klabashpa wañuchichiy!

¡Kruspi klabashpa wañuchichiy!Pilatoka aynirka:

chipa. Ñukaka manami tarinichu nimashuk millaypa rurashkanta kayrunapata.

7

kuna:Ñukanchipa tiyan shuk kamachina.

Chay kamachinanchipi riman: Maykanrunami yanka riman Yaya Diosmi kaninishpa, chay runaka wañunan tiyan.Kay Jesuska Yaya Diospa Wawanmikani yanka nishpa rimashkanraykuwañunan tiyan.

8Pilatoka chasna Jesús Yaya DiospaWawanmi kani nishkanta uyashpanyapa mancharirka. 9Kutikashka wasinpiyaykushpan Jesusta kayachishpantapurka:¿Maymantataya kanki? nishpa.Jesuska chunlla uyarka. 10Chasna

mana aynishpan Pilatoka payta rimarka:¿Manachu ñukata ayniwanki? Ñuka

munashpaynika kamachinima kanta

napa. Chaymantapas munashpaynikakamachinima kanta kacharinankunapa.¿Manachu chayta yuyarinki?

11Chaypi Jesuska aynirka:Yaya Dios mana munamaka nima

imata atipawankimachu ruranata.Chasna kashpan maykanmi kanta

18 19

270

kuwarka, payka kanmanta ashwanuchayumi kan.

12Chaymanta pacha Pilatoka

nanpa.kunaka kaparirkakunalla:¡Kan kishpichishpaykika chay runata

mana kankichu *romano tukuymanta atunapuykita kasuk! Ñukanchi israel runakunakankunapa winsishkaykichi kanchi. Chasnakashpan maykan runa masinchipas kayJesusshina atun apunchi kanayan

nanpa, chayka romano tukuymanta atunapuykipa kuntranmi kan.

13Pilatoka chasna rimashkankunatauyashpan kamachirka Jesusta apakrinankunapa. Chaymanta tiyarirka chaytiyarinapi maypimi apirishka runakunatatapupayan. Chay tiyarinaka karka shukrumikunamanta suma rurarishka chushapi,*hebreo shimipi Gabata shutiyu. 14Shukpuncha pishihushpanra *narayku chawpi puncha parti JesustaPilatopa puntanpi churarkakuna. Pilatokayacharka chay apukunaka mana shutipayuyarishkankunata Jesús israel runakunatakishpichik atun apunkuna kananta. Shutipaapunkuna kananta yuyarinahuma karka,manami payta kunahumachu karka.Chayta yachashpan apunchikunatapukllachishpa rimarka:

.15Chasna rimashpan apunchikunaka

kaparirkakuna:¡Wañuchichiy! ¡Wañuchichiy! ¡Kruspi

klabachiy!Pilatoka paykunata aynirka:¿Imashnataya yuyarinkichi? ¿Ñuka

manta kashpayni munankichichu

wañuchichinaynipa?Chaypi saserdotekunapa apunkunaka

aynirkakuna:

Ñukanchipa mana tiyanchu ashwanatun apunchika, romano tukuymantaatun apuykimi ñukanchipapas atunapunchika.

16Chaypi Pilatoka ari nishpannaJesusta paykunata kurka kruspiklabachinankunapa.

Jesusta kruspi klabachirkakuna(Mt. 27.32-38, 55-56; Mk. 15.21-27,

40-41; Lk. 23.26-38, 48-49)*Pilatoka apunchikunata ari nishpan

klabachinankunapa suntalunkunakaJesusta aparkakuna. 17Krusnintamarkachishpankuna apashpa rirka chayJerusalén llaktamanta kanchama. PaytapusharkakunaWañushkapa Uman shutiyulumama. *Gólgota. 18Chaypina Jesusta kruspiklabarkakuna, chaymantapas ishkayrunakunata karan shukta shuk kruspichaypi wañunankunapa. Chay runawapakta kruskunata shayachishpankuna

napi churarkakuna. 19Chasna Jesús kruspiklabarishkata shayachishpankuna Pilatokashuk killkarishkata churachirka: KaykaJesús Nasaretmanta israel runakunapa

. 20JesustaJerusalén llakta mayanpi kruspi klabashpawañuchihurkakuna. Chay atun llaktakuchupi kashpan achka israel runamasinchikuna chay kruspi churashkankunakillkarishkata leyirkakuna.napi killkarishka karka, hebreo, *latino,*griego shimipi. 21Chaypi *kunapa apunkunaka chay killkarishkataleyishpankuna Pilatota rimarkakuna:

. Kasna killkachiy:Kay runaka rimarka: Ñukami kani israelrunakunapa atun apunkuna nishpa.

22Pilatoka paykunata aynirka:Maykantami killkachishkani, chayka

chasnalla kiparinan tiyan.

19

271

23Suntalukunaka Jesusta kruspi

kuna churarinankunata apirkakuna.Likishpankuna chay chusku suntalukunakaran shuk shuk pitikunata paykunakikinrayku aparkakuna.nanllata mana likirkakunachu. Chaychurarinanka muyukta awarishka karka.Mana sirarishkachu karka. 24Chasnasuma rurarishka kashpan suntalukunakakwintarkakuna paykunapura:

.chita kamashunchi pishi apanka nishpa.Chasnapi Yaya Diospa ñawpa

killkachishkanka paktarirka kasnanishkaka:

Churarinaynita likishpankuna karanshuk runa shuk pitikunataaparka. Ukupi churarinaynitakaapishpankuna swirtinkunatakamarkakuna pishi apankanishpa.

25Chay Jesuspa krusnin mayanpi chuskupayta katik warmikuna kahurkakuna. Shukkarka Jesuspa maman, shukka mamanpañañan. Chaymanta karka Kleofaspawarmin Maria shutiyu, shukka karkaMagdala llaktamanta Maria shutiyu.26Jesuska mamanta ñukatapas rikushpankuchunpi kahushkanchita, mamantañukata ñawinwa rikuchishpa rimarka:Paymi kiparin wawaykishina.27Chaymantapas ñukata mamanmanta

rimawarka:Paymi kiparin mamaykishina nishpa.Chasna rimawashpan Jesuspa

mamanta pusharkani chay urasmantapacha wasinipi kawsananpa.

Jesuska ña wañurkana(Mt. 27.45-50; Mk. 15.33-37;

Lk. 23.36-37, 46)28Chaymanta Jesús yachashpan tukuy

Yayan Diospa kamachishkanta ñapaktachihushkanta rimarka:

Upyanayanimi nishpa.Chasna rimarka ñawpa Yaya Diospa

shuk killkachishkanka paktarinanpa.29Chaypi tiyarka shuk uchilla tinahaagru *vinuwa. Chay vinuwa shuk suni

kuna. Chayta Jesuspa shiminpitupachirkakuna upyananpa. 30Jesuskachay agru vinuta tsunkashpa upyashpansinchita rimarka:Yayayni,

kaykita paktachishkani nishpa.Chasna rimashkanwasha umanta

warkuchishpan pay munay wañurka.

Shuk suntalu Jesusta lansawa tuksirka wañushkachu nishpa

31Jesuska kruspi wañushpan *Paskuapunchakunarayku alicharinankunapuncha karka. Chay Paskua punchakunakallarinan punchaka tukuy *samanapunchakunamanta ashwan atun samanapuncha kapayan. Chay atun samanapuncha kallaripayan ña intikayaykuhushkanpi.chu chay puncharayku kruspi wañushkarunakunapa aychankunaka chayllapikiparinankunapa.kunaka *Pilatota tapurkakuna kruspiklabarishkakunapa chakinkunatapakichinanpa utkalla wañunankunapa.Chaymantapas tapurkakuna chasnautkalla wañushpankuna aychankunata

nankunapa. 32

rayku Pilatoka suntalunkunata kacharkachakinkunata pakinankunapa. Puntiruchay ishkay Jesuswa pakta kruspiklabarishkakunapa chakinkunatarapakik rirkakuna. 33

pankuna chakinta pakinankunaparikurkakuna ña wañushka kahushkanta.

chu. 34

partipi lansawa tuksirka. Chasnallapi

19

272

yawarka yakuka llukshirka. 35Tukuychaykunata ñuka Juan kikin ñawiniwarikurkani. Shutipa rikushkaynita rimani

kichipa. 36Imashnami Yaya Diospañawpa killkachishkanpi riman:

Mana nima shuk tulluta paytapakinkakunachu nishpa.

Chasnashinami paktarirka. Chayraykusuntalukunaka nima shuk Jesuspatullunta pakirkakunachu. 37

pas shuk parti Yaya Diospa ñawpakillkachishkanpi riman:

Shuk puncha atunta llakirishpayuyarinankuna tiyan paytatuksishkankunata nishpa.

Jesuspa aychanta urku uchkupi churashpa taparkakuna

(Mt. 27.57-61; Mk. 15.43-47;Lk. 23.50-56)

38Chaypi tiyarka shuk apunchi José. Payka

Jesusta kirik runa karka. Chasnakashpanpas mana munarkachu nima piyachananpa apu masinkunatamanchashkanrayku. Chay runaka*Pilatoma rirka tapunanpa Jesuspaaychanta allarishka urku uchkupichurashpa tapananpa. Pilatoka arínishpan Jesuspa aychanta apak rirkachurashpa tapak rinanpa. 39Chay*fariseo Nikodemopas Joseta yanapakrirka. Paymi karka maykanmi shuktutapi Jesuswa kwintananpa shamurka.Chay runaka paktashpan kimsa chunkakilo parti mishkinlla asnak yapachaniyu wikita apamurka. Chay wikika

chapurishka karka. 40Chaypi JosekaNikodemowa Jesuspa aychanta chaywikipi armachishkan ñañu llachapawawankurkakuna. Chasna ñukanchi israel

chi chaymanta urku uchkupi churashpa

tapananchipa. 41

kankuna parti tiyarka shuk chakra tarpukaspikunawa. Chay chakrapi tiyarkashuk urku maypimi shuk partiallarishka karka wañushkakunatachurashpa tapananchipa. Mushu uchku

nata churahurkakunarachu. 42Jesúswañushkan mayanllapi kashkanraykuchaypi utkalla paypa aychantachurashpa taparkakuna,chi puncha ña kallarinan kashkanrayku.

Jesuska kawsarirka(Mt. 28.1-8; Mk. 16.1-8; Lk. 24.1-12)

20 1*Samana puncha kayantimamanara alita pakarihushpanra

Magdalamanta Maria rikunapa rirkaJesuspa aychanta urku uchkupichurashkankunata. Chaypi paktashpanrikurka churashkankuna punku atunrumiwa taparishkaka anchuchirishkakahushkata. 2Uchku ukuma illatarikushpan kallpa shamurka rimananpamaypimi Pedro ñukapas Jesuspa yapayuyashkan runan kahurkanchi. Chaypiñukanchita rimarka:¡Ñukanchita yachachikpa aychantami

kuna! Kunanka manami yachanchichumaypimi churashkakuna.

3Chasna rimashkanta uyashpanchi Pedroñukapas kallpa rirkanchi Jesuspa aychantachurashkankuna uchkuma. 4Ishkantiparihu kallparkanchi. Ñuka Pedromantaashwan sinchita kallpashpayni puntirupaktarkani. 5Chay churashkankuna

mantalla ukuma rikurkani.kankuna llachapallata rikurkani. 6

nilla Pedropas paktamurka. Payka ñukatapasamuwashpan Jesuspa aychantachurashkankunakama yaykurka. Chaypipaypas Jesusta wankushkankuna ñañullachapallata rikurka. 7Chaymantapas

19 20

273

rikurka Jesuspa umanta wankushkankunallachapata.kankuna llachapawa pakta karkachu. Shukparti kahurka suma alicharishka. 8Chasna

pan ñukapas yaykurkani.kankuna llachapata aychan illatarikushpayni kawsarishkanta kirirkani.9Chay uras manara asirtarkanchirachuYaya Diospa ñawpa killkachishkanta:Payka wañushkanmanta kawsarinan tiyannishpa. 10Chayta rikushkanchiwasha chaywasimallatata kutirkanchi.

Jesuska Mariata rikurirka(Mk. 16.9-11)

11

kankuna uchkuma kallpa rishpanchiMariaka washata katimurka. Ñukanchikutishpanchi payka uchku mayanpikaparishpa wakashpa kiparirka. Chasnawakahushpan kumurishpa ukuma rikurka.12Chaypi rikurka ishkay *angelkuna yurachurarishkakunata. Maypimi Jesuspaaychanta churarkakuna chaypi tiyarishkakahurkakuna. Shukka uman partitiyahurka, shukka chakin parti. 13Chaypi

kuna:¿Imaraykuta wakahunki?Payka aynirka:

yachachikpa aychanta.chu maypichari churashkakuna.

14Chasna rimashpan tikrarirka.Chaypi shuk runata rikurka. Manayacharkachu chay runa Jesús kananta.15Chaypi Jesuska payta tapurka:Pani, ¿imaraykuta wakahunki? ¿Pitata

maskahunki? nishpa.Payka chay tarpu kaspikunata kuyrak

runa kananta yuyarishpan payta rimarka:Turi,

kika rimaway maypimi churashkanki,chaymanta apak rinaynipa.

16Chaypi Jesuska shutinpi rimarkaMaria nishpa.Shutinta uyashpan alita tikrarishpan

rikurka. Jesusta riksishpan *hebreoshimipi rimarka:Yachachik, kanchu kanki nishpa.17Maria makinta apik rishpan Jesuska

payta rimarka:Kachariway. Mana arkawaychu

Yayaynima rinaynipa. Manara paymarishkanirachu. Kanka riylla,nata rimakriy Yayaynima ña rinakahushkaynita. Ñukapa Yayaynikakankunapapas Yayaykichimi. ÑukapaYaya Diosnika kankunapapas YayaDiosnikichimi.

18Chasna Jesuspa rimashkantauyashpan chay Maria Magdalallaktamanta warmika ñukanchi Jesusparunankunata rimak shamurka paytarikushkanta. Chaymantapas ñukanchitarimarka Jesuspa tukuy rimashkanta.

Jesuska runankunata rikurirka(Mt. 28.16-20; Mk. 16.14-19;

Lk. 24.36-49)19Chay *samana puncha kayantima

tutayahushpan ñukanchi Jesusparunankunaka shuk wasipi tantarishkakahurkanchi.panchi punkuta sumakta taparkanchi.Chay suma taparishkanchi wasipiyaykushpan Jesuska chawpinchipishayarishpan rimarka:Yaya Dios kankunata kushillayachichun

mana manchashpa kawsanaykichipa.20Chasna rimashkanwasha ñukanchita

makinta kushtillantapas rikuchirka,litrankunata rikushpanchi pay kanantariksinanchipa. Ñukanchita yachachik

chi. 21Chaypi Jesuska kutikashka rimarka:

chipa. Yayayni Dioska ñukata

20

274

nata kawsanayniwa yachachinayniwapayta riksichinaynipa. Kunan ñukakankunata kachani chasnallatataruranaykichipa.

22Chasna rimashkanwasha ñukanchiparti pukurka kasna nishpa:Kay kachahushkayni Yaya Diospa

chi. 23Chasna Yaya Diospa yachayninwakashpaykichi paypa yuyarishkantariksinkichi. Chasna kashpan maykan

namanta llakichirishka kankichi nishpa,

manta llakichinkami.tami rimankichi uchaykichikunamantamana llakichirishkachu kankichi nishpa,paykunataka Yaya Dioska manamiuchankunamanta llakichinkachu.

Tomaska Jesúskawsarishkata rikurka

24

pan Tomaska mana chaypichu karka.Paypas ñukanchi chunka ishkay Jesusparunankunamanta karka maykantamirimapayanchi ishkay wawayarishka.25Tomaska ñukanchipi paktamushpanpayta rimarkanchi:

chi nishpa.Payka ñukanchita mana kirishpan

aynirka:Mana rikushpaynika klabu makinpi

kankuna uchkuta, chaymantapas mana

kanta kirishanchu.26Shuk semanamanta kuti chay wasipi

tantarirkanchi. Chaypi Tomaspasñukanchiwa pakta kahurka. Punkusumakta taparishka kashpanpas Jesuskakutikashka yaykurka. Chawpinchipishayarishpan rimarka:

chipa nishpa.27Chaymanta Tomasta rimarka:Makinita alita rikuk shamuy.

Makikita satiy kay klabu yaykushkapi.Chaymantapas tuksiwashkankunakushtillaynipi makikita satiy.kaychu mana kirik runakunashina.Wañushkaynimanta kawsarishkaynitakiriy.

28Chaypi Tomaska payta riksishpanrimarka:

, Yaya Diosnimi kankinishpa.

29Chasna uyashpan Jesuskakutikashka payta rimarka:

nita kirishkanki. Kushilla kankakuna

pankunapas kawsarimushkaynitakirinahun.

Kay killkaka imaraykumi killkarishka kan

30Kay killkapi mana killkashkanichuJesuspa tukuy rurashkanta.kaynimanta ashwan achka nima imauras rikushkanchita rurashka ñukanchipaypa runankunata Yaya Diospa

nanpa. 31

kani, killkashkanimi Jesús Yaya Diospa

kichipa, chaymantapas Yaya DiospaWawan kananta. Kankunaraykukillkashkani kirishpaykichi Yaya Diosmunashkanshina shutipa kawsaytatarinaykichipa.

Jesuska kanchis paypa runankunata rikurirka

21 1Chaymanta kanchis ñukanchiJesuspa runankunaka Galilea

allpama kutirkanchi. Chaypi shuk parti

20 21

275

f Chay kuchapa shuk shutinka kan Galilea kucha, shuk shutinka kan Genesaret kucha

Tiberiasf kucha mayanpi kahushpanchiJesuska kutikashka ñukanchitarikurirka. 2Chaypi kahurkanchi SimónPedro shutiyu,

rishka, shukka Natanael Galileapi kahuk, chaymanta

kuna, chaymantapas ishkay ashwanJesuspa runankuna karkanchi. 3Pedrokañukanchita rimarka:Rediyak rishara nishpa.Chasna rimashkanta uyashpanchi

aynirkanchi:Ñukanchipas rinayanchimi kanwa.Chasna paywa rishpanchi botipi

uraykurkanchi.

chu. 4Ña pakarihushkapi botillapikahushpanchira shuk runata yakumayanpi shayahukta rikurkanchi.Ñukanchika mana yacharkanchichuJesús kananta. 5Payka ñukanchitatapurka:Wawkikuna, ¿mana apishkankichi

challwata?Ñukanchika aynirkanchi:Mana, nima shukta apishkanchichu.6Chasna rimashpanchi payka aynirka:Redikichita kachariychi botikichipa

kuskan parti. Chaypimi apinkichi.Payta kasushpanchi redinchita

kacharirkanchi.

chichu redinchita uraykuchinata.7Chaypi Jesusta riksishpayni Pedrotarimarkani:Payka ñukanchita yachachikmi

nishpa.Chasna rimashkaynita uyashpan

Pedroka tarawananpa llatanashkanchurarinanta churarishpan yakupisaltarka waytashpa Jesusta tinkuk

rinanpa. 8Botinchi shuk pachak metrotiyu mayanmanta chawpipi kashpanñukanchi botinchipi kiparikkunakaredinchita achka challwakunawaaysachishpa tiyu mayanpi paktarkanchi.9Botinchimanta tiyuma llukshishpanchishuk shinkikunawa nina sintihushkatarikurkanchi. Chay nina awapi challwakachayahurka. Chaymanta tiyarka pan.10Chaypi ña Pedropas tiyu mayanpipaktarka. Jesús parti rina kashpanchipayka ñukanchita rimarka:

manta shukkunata apamuychi nishpa.11Chayta uyashpan Pedroka

kunanti tiyu mayanma aysamurka. Chayredipi kahurkakuna shuk pachak pichkachunka kimsa atun challwakuna. Yapaachka challwakuna kashpankunapasredinchika mana likirirkachu. 12Jesuskachaypi ñukanchita rimarka:Mikuk shamuychi nishpa.Ña ñukanchita yachachik kashkanta

yachashpanchi nima pi munarkanchichutapunata ¿pita kanki? nishpa. 13Jesuska

pan kurka mikunanchipa, chaymantachallwatapas. 14Kayka kimsaynin kuti

kanka.

Jesuska Pedrowa kwintarka15Mikushkanchiwasha Jesuska

Pedrota ñawpa shutinpi rimashpantapurka:Juanpa wawan Simón ¿kanka

yuyawankichu ashwan kay shukrunaynikunamanta?Pedroka aynirka:

, kan yachanki kantayuyahushkaynita.

21

276

Chaypi Jesuska nirka:Imashnami obehakuna shuk kuyrakta

munanahun mana pantanankunapanima chinkarinankunapa chasnashinami

hun. Kanka kuyray ñukapi sinchikukrunakunata.

16Chaymanta kutikashka tapurka:Juanpa wawan Simón ¿kanka

yuyawankichu ashwan kay shukrunaynikunamanta?Pedroka kutikashka chasnallatata

aynirka:, kan yachanki kanta

yuyahushkaynita.Chaypi Jesuska kutikashka rimarka:Kuyray ñukapi sinchikuk runakunata.17Chaymanta kimsaynin kuti Pedrota

tapurka:Juanpa wawan Simón, ¿kanka

yuyawankichu ashwan kay shukrunaynikunamanta?Kimsaynin kuti payta yuyawankichu

nishpa tapushkanta uyashpan Pedrokayapa llakirishpan aynirka:

, tukuyta yachak kashpaykikanta yuyahushkaynita yachanki.Chaypi Jesuska kutikashka payta

aynirka:Kuyray ñukapi sinchikuk runakunata.

18 . Musu kashkayki uraschurarishkaykita wataripayarkankipurihushkaykipi kanta mana arkananpa.Chasna munashkaykita puripayarkanki.

alsanki kanta llakichinankunapa.Shukkunana kanta watashpankuna