YAŞAM DÖNGÜSÜ DEĞERLENDİRMESİ - butekom.org · YDD çerçevesi (ISO 14040-44, 1997) YAŞAM DÖNGÜSÜ DEĞERLENDİRMESİ AŞAMALARI. ÇEVRESEL ETKİ-SARFİYAT AĞACI. NEDEN

YAŞAM DÖNGÜSÜ DEĞERLENDİRMESİ -YDD- BUTEKOM

Sürdürülebilirlik; ürünün yaşam döngüsü boyunca ekonomik, çevresel & sosyal etmenler arasında eşit dengeyi sağlamayı hedefler.

«Üçlü Bilanço»

• İş Etiği • Adil Ticaret • Çalışan Hakları

Yerel ve global anlamda: • Çevresel adalet • Doğal kaynakların yönetimi

• Enerji Verimliliği • Doğal Kaynakların verimli

kullanımı

Sürdürülebilirlik Yaklaşımı

“Gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından ödün vermeksizin, bugünün ihtiyaçlarını karşılayabilecek kalkınma düzeyinin sağlanmasıdır” (Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Komisyonu)

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

Yaşam döngüsü değerlendirmesi (Life Cylce Assessment,LCA) bir ürün, proses ya da hizmet için kullanılan enerji, ham madde ve bundan dolayı oluşan atık ve emisyonların çevresel etkilerini ve bu süreçte doğal kaynakların tüketimini ve çevresel iyileştirme fırsatlarını değerlendiren bir araçtır.

YAŞAM DÖNGÜSÜ DEĞERLENDİRMESİ NEDİR?

• YDD sürdürülebilirliği ölçmek ve nicel olarak ortaya koymak için kullanılan yöntemdir.

• Bilimsel metotları kullanır.

• ISO 14044:2006’ya göre standardize edilmiştir.

YAŞAM DÖNGÜSÜ DÜŞÜNCESİ

• YDD beşikten mezara kavramıyla yaklaşır:

• Hammadde Eldesi

• Üretim

• Nakliye

• Tüketim

• Bertaraf

• Geri kazanım

“6 RE felsefesi”:

re-think (yeniden etraflıca düşünmek): ürün ve işlevi hakkında detaylı analiz yapmak,

re-duce (azaltmak): hammadde ve enerji sarfiyatını yaşam döngüsü boyunca azaltmak,

re-place (yerini değiştirmek/ikame): zararlı maddeler yerine daha az zararlı olanları kullanmak,

re-cycle (geri dönüşüm): geri kazanılabilecek materyallerin seçimi,

re-use (yeniden kullanım): ürünün tekrar kullanılabilecek şekilde üretilmesi,

re-pair(onarmak): onarıma(tamire) uygun üretmek,

YAŞAM DÖNGÜSÜ DÜŞÜNCESİ

• Kaynak tüketiminin azaltılması, • Çevresel salınımların dolayısıyla etkilerin azaltılması, • Sosyal etmenlerin iyileştirilmesi ve/veya geliştirilmesi,

• Ekonomik ve çevresel faktörler arasındaki pozitif bağlantıları betimlemek ve vurgulamak.

YAŞAM DÖNGÜSÜ AMACI

Amaç ve

Kapsam

Envanter Analizi

Etki Değerlendirmes

i

Yorumlama

Uygulamalar: •Ürün etki ölçme •Ürün geliştirme ve iyileştirme •Stratejik Planlama •Karar verme •Pazarlama •Diğer

•Teknik •Ekonomik •Pazar •Sosyal

YDD çerçevesi (ISO 14040-44, 1997)

YAŞAM DÖNGÜSÜ DEĞERLENDİRMESİ AŞAMALARI

ÇEVRESEL ETKİ-SARFİYAT AĞACI

NEDEN YAŞAM DÖNGÜSÜ DEĞERLENDİRMESİ? Neden YDD Kazanımlar

İş stratejisi • Rekabet avantajı •Ürün kalitesinde iyileşme potansiyeli •Risk yönetiminin iyileşmesi •Kamuoyunda imaj geliştirme

Pazar gereklilikleri •Pazar payının artması, yeni iş fırsatları •Tedarik zincirinin yönetimi •EPD, Karbon etiketi, Eko etiketleme gibi ürün yaşam döngüsüne dayanan diğer konseptlere katılma fırsatı

Ulusal mevzuatlar ve bölgesel yönetmelikler

•Mevzuatlarla uyumluluk ve cezai yaptırımlarla karşılaşma riskinin azalması

YDD UYGULAMA AMAÇLARI

Ürün Etki Ölçme Eko Etiketleme Çevresel Etkileri Belirleme Ürün Karşılaştırma Ürün Geliştirme ve İyileştirme Stratejik Planlama Karar Verme Pazarlama Diğer

Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve bir çok devlet YDD analizini yıllar önceden kullanmaya başlamış ve bu analizlerin sonuçlarına göre politikalarına yön vermektedirler.

Protecter&Gamble, yıkama alışkanlıklarının değişmesi ve kullanıcıların çevresel duyarlılığının artması sonucu daha düşük sıcaklıkta yıkama yapılabilen Ariel "Actif à froid" (coolclean) isimli yeni çamaşır deterjanını geliştirerek 2005 senesinde piyasaya sürdü. LCA, öncelikle ürün geliştirmede ve beraberinde ürünün eski varyantlarıyla karşılaştırılmasında kullanıldı. Çalışmada ürünler 11 çevresel indikatör bazında karşılaştırıldı.

GLOBAL YDD UYGULAMA AMAÇLARINA YÖNELİK ÖRNEKLER

• Novozymes firması, YDD analizini ürün geliştirme, karşılaştırma ve pazarlama amaçlı olarak kullanmaktadır.

• Çevresel verimliliğin çoğu durumda enerji, hammadde ve sarfiyat verimliliği anlamına geldiği göz önünde bulundurulduğunda aslında ürünlerinin ayrıntılı maliyet analizlerini de yapmış olmaktadır.

GLOBAL YDD UYGULAMA AMAÇLARINA YÖNELİK ÖRNEKLER

Novozymes gerçekleştirdiği bir çok YDD çalışmasını firmanın web sitesinden yayınlamaktadır.

GLOBAL YDD UYGULAMA AMAÇLARINA YÖNELİK ÖRNEKLER

• H&M Firması 2009 yılında, BSR (Business for Social Responsibility) ile birlikte giysi sektörünün sera gazı salınımını haritasını belirlemek üzere kapsamlı bir çalışmaya imza atmıştır.

• Proje kapsamında 8 farklı tekstil ürününde ve ek olarak 3 elyafta YDD analizi gerçekleştirmiştir.

PROJEDE YDD ANALİZİ YAPILAN KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ • Pamuk t-shirt • Denim pantolon • Keten gömlek • Viskon elbise • Polyester bluz • Erkek pamuklu iç

çamaşırı • Polyester pantolon • Polyester ceket

PROJEDE EK OLARAK YDD ANALİZİ YAPILAN ELYAFLAR • Naylon • Akrilik • Yün

GLOBAL YDD UYGULAMA AMAÇLARINA YÖNELİK ÖRNEKLER

BUTEKOM’DA YDD ANALİZLERİ

• BUTEKOM sektörde bir çok YDD çalışmasına imza atmıştır.

• Gerçekleştirilen kapsamlı projelerin yanı sıra firmaların talebi üzerine özel YDD analizleri de gerçekleştirilmektedir.

BUTEKOM’DA YDD ANALİZLERİ

• Bu konuda gerçekleştirdiğimiz son kapsamlı proje Avrupa Girişimcilik Teşvik Ödüllerinde finale kalan «Tekstil Terbiye Sektöründe Temiz Üretim İçin Örnek Modellerin Oluşturulması» projesidir.

• 2014 yılı Avrupa Girişimcilik Teşvik Ödülleri sonucunda Avrupa Birliği Girişimcilik Teşvik Ödüllerinde kısa listeye kalan "Tekstil Terbiye Sektöründe Temiz Üretim İçin Örnek Modellerin Oluşturulması" isimli projemiz “Yeşil Pazarın ve Kaynak Verimliliğinin Desteklenmesi” kategorisinde ilk üçe girerek National Winner Ödülü 2014 aldı.

Tekstil Terbiye Sektöründe Temiz Üretim İçin Örnek Modellerin Oluşturulması Projesi

• Proje kapsamında 6 farklı firmada 6 farklı tekstil ürününün prosesinde «0» maliyet ile iyileştirmeler yapılmıştır.

• Proje Adımları: • Çevresel açıdan problemli noktaların YDD ile tespiti • Mevcut prosesin Mevcut En İyi Teknikler(MET) ile karşılaştırılması • Temiz Üretim Çalışması • Proseslerin yeniden düzenlenerek verimliliğinin arttırılması • Kazanımların YDD ile tespiti

• Ürünler: • MODEL 1: Keten-Polyester Perdelik Kumaşın Boyanması • MODEL 2: Antibakteriyel Apreli Polyester Perdelik Kumaş • MODEL 3: Keten İplik Bobin Boyama • MODEL 4: Polyester Giysilik Kumaş(Jet Boyama) • MODEL 5: Polyester İplik Bobin Boyama • MODEL 6: Baskılı Pamuklu Giysilik Kumaş

Tekstil Terbiye Sektöründe Temiz Üretim İçin Örnek Modellerin Oluşturulması Projesi

• Proje Kapsamında «0» maliyet ile:

• Elektrik enerjisinde %29’lara

• Suda %50

• Buharda %40

• Doğalgazda %34

• Kümülatif enerji sarfiyatında %30’lara

varan iyileştirmeler sağlanmıştır.

Model Çalışma 5: %100 Polyester İplik Boyama Mevcut Durum İçin Temiz Üretim Önerileri Temiz Üretim Uygulamaları Sonucu

1. Enerji ve zaman tasarrufu sağlanması amacıyla mevcut boyama sıcaklık-süre diyagramı üzerinde süre, pompa debileri gibi parametreler değiştirilerek yeni bir boyama sıcaklık- süre diyagramı tasarlanması önerilmiştir.

Optimize sıcaklık-süre diyagramı ile boyama gerçekleştirildiğinde ulaşılmak istenen renk kalitesinde herhangi bir değişim olmadığı ve istenen kalitenin elde edildiği görülmüştür.

- Boyama süresi 228 dakikadan 157 dakikaya kadar düşmüştür.

- Günlük şarj sayısı 6’dan 9’a çıkarak üretim verimliliğinin yaklaşık olarak %30 artması beklenmektedir.

- Parti başına harcanacak enerji miktarında da %20 oranında tasarruf sağlanmıştır. (Toplam enerji 39,5 MJ’den 34,3 MJ’e düşmüştür.)

- Doğalgaz tüketiminden %34 oranında tasarruf edildiği gözlenmiştir.

2. Boyama işleminde boyama kalitesini etkilemeyecek şekilde su tasarrufu sağlanması amacıyla boyama, redüktif yıkama ve nötralizasyon işlemlerinin yarım flotte oranında yapılması önerilmiştir.

1 kg ürün için harcanan toplam su miktarı 52,31 L iken yarım banyo boyama işlemi ile bu miktar 44,923 L’ye düşmüştür. Atıksu miktarı da buna bağlı olarak 44,4 L’den 32,9L’ye düşmüştür.

3. Redüktif yıkama adımında yer alan oligomer önleyicinin reçeteden çıkarılması önerilmiştir.

Boyanan bobinler üzerinde oligomer olmadığı ve rengin kalitesi üzerinde herhangi bir olumsuz etki olmadığı görülmüştür. Mevcut çevresel etkiler de azalmıştır.

Çalışma Sonucunda Çevresel Etkiler

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

DENİZ EKOTOKSİSİTESİ

AKARSU EKOTOKSİSİTESİ

DOĞAL KAYNAKLARIN TÜKENMESİ

KÜRESEL ISINMA ETKİSİ

KARASAL EKOTOKSİSİTE

ASİDİFİKASYON

ÖTROFİKASYON

İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLER

FOTOKİMYASAL OKSİDASYON

OZON TABAKASININ İNCELMESİ

OPTİMİZE PROSES MEVCUT PROSES

1 kg Polyester İplik Boyama İşlemi İçin Karbon Ayak İzi Değeri

Temiz Üretim Öncesi

1 kg Polyester İplik Boyama İşlemi İçin Karbon Ayak İzi Değeri Temiz Üretim Sonrası

TEŞEKKÜRLER…