YapıSıNa GöRe CüMle TüRleri

YAPISINA GÖRE CÜMLE ÇEŞİTLERİ

YAPISINA GÖRE CÜMLE ÇEŞİTLERİ

BASİT CÜMLE BAĞLI CÜMLEBİRLEŞİK CÜMLE SIRALI CÜMLE

BASİT CÜMLE

• Gömleğindeki leke çıkmamış.• İki tepenin arasından güneşi görüyorum.• Kiraz ağacı dallarını eğmiş.• Koşarak sınıfa girdi.

• Yukarıdaki cümlelerdeki fiil kökenli sözcük sayısını belirtiniz.

• İçerdiği yargı sayısı bakımından diğerlerinden farklı olan cümleyi belirtiniz.

Basit Cümle: Tek bir yargı içeren, içinde

yan cümlecik ya da iç cümle bulunmayan

cümlelere basit cümle denir.

Pamuk işçileri erkenden yola çıktılar. yüklem

BİRLEŞİK CÜMLE

BİRLEŞİK CÜMLE

GİRİŞİK BİRLEŞİK C. KOŞULLU BİRLEŞİK C. İÇ İÇE BİRLEŞİK C. Kİ’Lİ BİRLEŞİK C.

GİRİŞİK BİRLEŞİK CÜMLE

• Oraya gitmek, tehlikelidir.• Dün seyrettiğimiz filmi, kimse beğenmemiş.• Evi güzelce temizleyerek, eşyaları yerleştirdik.• Deveyi yardan uçuran, bir tutam ottur.

• Yukarıdaki cümlelerdeki fiilimsileri bulunuz.

• Bu cümlelerde kaçar tane yargı vardır?

• Girişik Birleşik Cümle: Bir temel cümleyle bir ya da birkaç yancümlecikten oluşan cümlelerdir.

• Yancümlecik:İsim fiil, sıfat fiil veya zarf fiillerle kurulan ve temel cümlenin anlamına katkıda bulunan cümleciklerdir.

• Irmağa giden yol, kasabadan kurtulunca, şeftali1. Yan cümlecik(sıfat fiil, özne) 2.yan cümlecik(zarf fiil, zarf tüm.)

bahçeleri arasından geçerdi. Temel Cümle

• Bir tabakta 7 tane portakal var. Bu portakalları, 7 çocuğa birer tane bütün portakal vererek paylaştırın ve hâlâ tabakta bir portakal kalsın?

• Aşağıdaki cümleleri yapısı bakımından inceleyerek türünü belirtiniz.

• Çalışan kazanır.• Kitap okumak bizi cahillikten kurtarır.• Buraya orman yolundan geldik.• Ödevini yapınca, dışarı çıkabilirsin.

KOŞULLU BİRLEŞİK CÜMLE

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yargının gerçekleşmesi şarta bağlıdır.

• Sesimi duyunca, yanıma koştu.• Bu sınavı kazanırsa, geleceğini garanti altına

alır.• Hatasını anlayıp, özür diledi.• Sınıfa gülerek girdi.

• Koşullu Birleşik Cümle: Yancümleciğin yüklemi koşul kipiyle çekimlenmiş olan birleşik cümlelerdir.

• Çok parası varsa, yoksullara yardım etsin.• Yancümlecik(koşul,z.t.) temel cümle

• Ses duyarsan, bana haber ver. • Yancümlecik(koşul) temel cümle

İÇ İÇE BİRLEŞİK CÜMLE

• “Ben bir köy çocuğuyum.” diyordu yabancı.• Gelirken meyve almayı unutma, demiştim.• Sen üzülürsün, diye söylemediler.

• Yukarıdaki cümleleri daha önceki örnek cümlelerle karşılaştırınız.aradaki farkı belirtiniz.

• Bu cümlelerdeki yancümlecikleri gösteriniz.

• İç içe Birleşik Cümle: Başkasına ya da bize ait bir cümlenin başka bir cümlenin içinde tamamlayıcı olarak kullanılmasıyla oluşan birleşik cümlelerdir.

• Rehber “Beni takip edin.” diye seslendi.• Yancümlecik

Kİ’Lİ BİRLEŞİK CÜMLE

• Duydum ki; unutmuşsun gözlerimin rengini.• Sizi aradım ki; düşüncelerimi açıklayayım.• Biliyorum ki; sizi hiç unutmayacaklar.

• Yukarıdaki cümleleri inceleyerek, ki’nin cümlelerdeki görevini açıklayınız.

• Bu cümlelerdeki yancümlecikleri bulunuz.

• Bu cümle türünün diğer cümle türlerinden farkları nelerdir?

• Ki’li Birleşik Cümle: Yan cümleciğin ki bağlacıyla kendisinden önceki temel cümleye bağlanmasıyla oluşan birleşik cümledir.

• Beni dinle ki, söylediklerimi anlayasın.• Temel cümle yancümlecik(Zarf tümleci)

• Anladım ki, onunla anlaşmak çok zor.• Temel cümle yancümlecik(nesne)

3.SIRALI CÜMLE

• Siz de biliyorsunuz;o ,kardeşlerinin en küçüğüdür.• Yemeğini yedi,sofrayı topladı, bulaşıkları yıkadı.• Dağlarda karlar erimiş, nehirler kabarmıştı.

• Yukarıdaki cümlelerde kaçar tana yargı vardır?

• Bu yargılar nasıl birbirine bağlanmıştır?

• Yan yana sıralanmış cümleler arasında anlam bağıntısı var mı?

• Sıralı Cümle: en az iki bağımsız cümleden oluşan ve aralarında anlam bağıntısı virgül ya da noktalı virgülle belirlenen cümlelere sıralı cümle denir.

• Ben onu iyi tanırım; çok dürüst bir çocuktur. • 1.cümle 2.cümle

BAĞLI CÜMLE

• Sabahı severim , çünkü sabah aydınlıkların başlangıcıdır.

• Çocuk oyuncağını arıyor, fakat bir türlü bulamıyordu.• Bir daha aramadınız; demek ki, bizi unuttunuz.

• Yukarıdaki cümleler arasındaki bağlantı nasıl yapılmıştır?

• Bu cümlelerin sıralı cümlelerden farkı nedir?

• Bağlı Cümle: En az iki bağımsız cümleden oluşan ve aralarındaki anlam bağıntısı bağlaçlarla sağlanan cümlelere bağlı cümle denir.

• Bugün hava çok soğuk, ama biz dışarı çıkmak• 1. cümle bağlaç 2. cümle

zorundayız.

• Aşağıdaki cümleleri yapısı bakımından inceleyerek türünü belirtiniz.

• Kitap, en iyi arkadaştır.• Okuldan yürüyerek geldim.• Taze sebze yiyip, bol su içmeliyiz.• Buralara geldim, ama gidemedim.• İlaçlarımı düzenli içtim, iyileştim.• Sizi merak ettim, hemen geldim.

• Çalışmak başarının anahtarıdır.

• Son kalan çocuğa portakal, tabakla birlikte verilir.