1 Türkiye Ekonomisi: Yansız Bir Değerlendirme Özel Bankacılık Ekonomi Sohbetleri – Adana Rotary Kulübü 25 Şubat 2016 Hazırlayan ve Sunan: Eren OCAKVERDİ Analitik Modelleme ve Makroekonomik Araştırma eren.ocakverdi @yapikredi.com.tr
1
Türkiye Ekonomisi:
Yansız Bir Değerlendirme
Özel Bankacılık Ekonomi Sohbetleri – Adana Rotary Kulübü
25 Şubat 2016
Hazırlayan ve Sunan:
Eren OCAKVERDİ
Analitik Modelleme ve Makroekonomik Araştırma
eren.ocakverdi @yapikredi.com.tr
2
Çekince
• Bu sunuşta yer alan bilgi ve veriler, araştırma birimimiz tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan derlenmiş olup doğrulukları ayrıca araştırılmamıştır. Bu nedenle, bu bilgilerin tam veya doğru olmamasından, kullanılan kaynaklardaki hata ve eksik bilgilerden dolayı doğabilecek zararlar konusunda kurumumuz ve kurumumuz çalışanları herhangi bir sorumluluk kabul etmez.
• Bu sunuş yatırımcıların bilgi edinmeleri amacıyla hazırlanmış olup, yatırımcıların yatırıma
ilişkin kararlarını verirken bu sunuştaki bilgilerden yararlanmaları, ancak bu sunuştan etkilenmeyerek kararlarını vermeleri beklenmektedir. Bu sunuşun ticari amaçlı kullanımı sonucu oluşabilecek zararlardan dolayı kurumumuz ve her ne akitle bağlı olursa olsun her türlü çalışanı hiçbir sorumluluk üstlenmemektedir.
• Bu sunuş hiçbir şekilde yatırım tavsiyesi niteliği taşımamakta ve menkul değerlerin satın
alınması veya satılması için bir teklifi veya aracılık teklifini içermemektedir. Bu sunuşun tümü veya bir kısmı Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.’nin yazılı izni olmadan çoğaltılamaz, yayınlanamaz veya üçüncü kişilere gösterilemez.
3
Dünya ekonomisindeki riskleri neden önemsiyoruz?
Kaynak: IMF Global Financial Stability Report, Ekim 2015.
Dünya Varlık Piyasalarında Bozulmanın Çıktı Üzerindeki
Olumsuz Etkisi (Yüzde)
3’ten fazla
2 ila 3
1 ila 2
1’den az
4
Küresel varlık piyasalarındaki bozulmanın diğer etkileri
Kaynak: IMF Global Financial Stability Report, Ekim 2015.
Euro
alanı Birleşik Krallık ve ABD Diğer gelişmiş ülkeler Çin
Diğer gelişen
ülkeler
Bankaların borç verme faizleri Temerrüt oranı
5
Dünya ekonomisine ilişkin kısa vadeli öngörüler
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Ocak 2016 güncellemesi ve Türkiye 4. madde değerlendirmesi
6
Dünya ekonomisine ilişkin orta vadeli büyüme öngörüleri
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
101
98
01
98
11
98
21
98
31
98
41
98
51
98
61
98
71
98
81
98
91
99
01
99
11
99
21
99
31
99
41
99
51
99
61
99
71
99
81
99
92
00
02
00
12
00
22
00
32
00
42
00
52
00
62
00
72
00
82
00
92
01
02
01
12
01
22
01
32
01
42
01
52
01
62
01
72
01
82
01
92
02
0
Gelişmekte Olan Ülkeler
Gelişmiş Ülkeler
Dünya
Türkiye
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Ekim 2015
(%) (%)
7
Ön(ünü)görme zorluğu
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
4.5
5.0
5.5
6.0
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
4.5
5.0
5.5
6.0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Dünya Ekonomisi Büyüme Tahminleri WEO 2012
WEO 2013
WEO 2014
WEO 2015
Kaynak: IMF World Economic Outlook Ekim ayı raporları.
(%) (%)
8
IMF’nin dünya ekonomisi tahmin performansı
-4.0
-3.0
-2.0
-1.0
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
6.0
7.0
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
SapmaTahmin
(%)
Kaynak: IMF World Economic Outlook Eylül/Ekim ayı raporlarında yer alan tahminlere göre.
GSYH ve Momentum Dört dönemlik % değişim
GSYH Fathom CMI göstergesi
9
Çin ekonomisi dönüşüyor mu, yoksa yavaşlıyor mu?
Kaynak: Thomson Reuters/Fathom Danışmanlık
Nominal tüketim ve yatırım GSYH’ye oranı (%)
Tüketim Yatırım
10
Çin ekonomisi dönüşüyor mu, yoksa yavaşlıyor mu?
Kaynak: Thomson Reuters/Fathom Danışmanlık
İhracat ve ithalat 12 aylık % değişim, 3 aylık hareketli ortalama
İhracat İthalat
11
Çin ekonomisi dönüşüyor mu, yoksa yavaşlıyor mu?
Kaynak: Thomson Reuters/Fathom Danışmanlık
12
Durgunluk (resesyon) olasılığı
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
Amerika Avro Bölgesi Japonya Gelişen Asya LatinAmerika
Diğer Ülkeler
Ekim 2015 raporu
Ekim 2014 raporu
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Ekim 2015
(%)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
112
00
5
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
20
17
20
18
20
19
20
20
Gelişmekte Olan Ülkeler
Gelişmiş Ülkeler
Dünya
Türkiye
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Nisan 2015
(%) (%)
13
Dünya ekonomisine ilişkin orta vadeli enflasyon öngörüleri
-20
-10
0
10
20
30
40
Amerika Avro Bölgesi Japonya Gelişen Asya LatinAmerika
Diğer Ülkeler
Ekim 2015 raporu
Ekim 2014 raporu
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Ekim 2015
(%)
14
Fiyat düşüşü (deflasyon) olasılığı
15
Deflasyon sarmalı
Ürün ve hizmet
fiyatları düşer
Nakit akışı azalır ve
firmalar daha az kâr ederler
Üretim azalır, işten
çıkarmalar artar, işe
alımlar durur
İşsizlik artar
Ürün ve hizmetlere
yapılan harcamalar
azalır
16
Eksi faizden ne bekleniyor?
Parayı bankada
tutmak maliyetli hale
gelir
Tüketim ve yatırım
harcaması artar
Hisselerin değeri artar, yerli paranın değeri düşer
İhracat artar, enflasyon beklentisi yükselir
Paranın gelecekteki değerinin düşeceği
algısı yerleşir
Bankalar
müşterilerine eksi
faiz vermek
istemiyor, hatta
borçlanma
faizini
yükseltebiliyor!
17
Gelişmiş ülkelerde orta vadeli nominal faiz beklentisi
-0.18
-0.16
-0.14
-0.12
-0.10
-0.08
-0.06
-0.04
-0.02
0.00
0.00
0.20
0.40
0.60
0.80
1.00
1.20
1.40
1.60
1.80
2.00
Eyl 1
5
Ara
15
Mar
16
Haz
16
Eyl 1
6
Ara
16
Mar
17
Haz
17
Eyl 1
7
Ara
17
Mar
18
Haz
18
Eyl 1
8
Amerika
Avro Bölgesi (sağ eksen)
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Ekim 2015
(%) (%)
-%2
-%1
%0
%1
%2
%3
%4
%5
%6
%7
-%2 -%1 %0 %1 %2 %3 %4
20
16
Tah
min
leri
2011 - 2015 Ortalaması
Türkiye
Hindistan
Endonezya
Brezilya
Güney Afrika Filipinler
Polonya
Kolombiya
Macaristan
Şili
Meksika
Tayland
Kaynak: Bloomberg
18
Gelişmekte olan ülkelerde reel faiz beklentisi
19
Gelişmekte olan ülkelerde artan borçlanma
-1.2
-6.4
5.6
-3.6
1.6
17.3
13.6
10.4
9.4
28.2
27.1
22.0
17.0
13.7
8.6
-1.6
8.2
6.1
6.4
5.6
11.2
18.4
26.4
7.1
12.1
24.3
58.0
92.8
-1.7
17.1
-3.6
13.2
12.9
4.9
3.5
3.0
-2.9
9.2
11.7
16.3
6.0
-8.3
-10 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Hindistan
Güney Afrika
Endonezya
Macaristan
Meksika
Rusya
Polonya
Brezilya
Türkiye
Tayland
Malezya
Singapur
Çin
Hong Kong
(2007-2014 arası, GSYH yüzdesi, %)
Hanehalkı
Finans-dışı
Kamu
Kaynak: IMF Global Financial Stability Report, Nisan 2015
20
Gelişmekte olan ülkelerde özel kesim döviz borçluluğu
7.0 6.3
14.2 10.2 11.4
16.1
24.8 19.6
33.5
25.0
-3.7
3.7
-0.6
4.9 3.9 0.2
-1.9
10.1
-0.9
14.4
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40A
rjan
tin
Ko
lom
biy
a
Hin
dis
tan
Bre
zily
a
End
on
ezy
a
Gü
ne
y A
frik
a
Ru
sya
Türk
iye
Po
lon
ya Şili
2014
2007
(GSYH yüzdesi, %)
Kaynak: IMF Global Financial Stability Report, Nisan 2015
21
Bankacılık sektörünün özel kesime açtığı krediler
89.6
73.0 64.2 63.6 59.6 58.4 55.3 53.5 51.7 51.2 50.7 46.9 46.1 44.2 40.4 38.7 37.7 35.1
29.3 25.3 14.0
Nij
ery
a
Ukr
ayn
a
Türk
iye
Pe
ru Çin
Ho
ng
Ko
ng
Pak
ista
n
Bu
lgar
ista
n
Ru
sya
Arj
anti
n
Gü
ne
y K
ore
Filip
inle
r
Litv
anya
Bre
zily
a
Uru
guay
Ro
man
ya
Mac
aris
tan
Hır
vati
stan
Leto
nya
Po
lon
ya
Hin
dis
tan
Kaynak: IMF Global Financial Stability Report, Nisan 2015
Toplam kredilere oranla (%)
22
Petrol fiyatı şokunun petrol yatırımlarına etkisi
-1.6
-1.4
-1.2
-1.0
-0.8
-0.6
-0.4
-0.2
0.0
-1.6
-1.4
-1.2
-1.0
-0.8
-0.6
-0.4
-0.2
0.0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Belirsizlik aralığı
Tahmini etki (eğilimden sapma)
(%) (%)
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Nisan 2015
YILLAR
-0.8
-0.7
-0.6
-0.5
-0.4
-0.3
-0.2
-0.1
0.0
-0.8
-0.7
-0.6
-0.5
-0.4
-0.3
-0.2
-0.1
0.0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Belirsizlik aralığı
Tahmini etki (eğilimden sapma)
(%) (%)
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Nisan 2015
YILLAR
23
Petrol yatırımı şokunun petrol üretimine etkisi
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140 ($/varil) ($/varil)
2010 11 12 13 14 15 16 Kaynak: Bloomberg. Tahmin çıktısı (Eren Ocakverdi tarafından kurulan model sonuçlarına göre) .
17 18 19
24
Petrol fiyatında beklentiler ve belirsizlik
Aralık ayı vadeli kontratlar
0
5
10
15
20
25
30
35
0
5
10
15
20
25
30
35
Oca
10
Nis
10
Tem
10
Eki 1
0
Oca
11
Nis
11
Tem
11
Eki 1
1
Oca
12
Nis
12
Tem
12
Eki 1
2
Oca
13
Nis
13
Tem
13
Eki 1
3
Oca
14
Nis
14
Tem
14
Eki 1
4
Oca
15
Nis
15
Tem
15
Eki 1
5
Oca
16
Nis
16
Tem
16
Eki 1
6
Örtük (ima edilen) Kur Oynaklığı (1 aylık)
Gelişen Piyasalar TürkiyeKaynak: Bloomberg, YK Analitik Modelleme ve Makroekonomik Araştırma Birimi. 16 Şubat 2016
(%) (%)
Seçilen ülkeler: Brezilya, Şili, Kolombiya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Hindistan, Endonezya, Meksika, Polonya, Romanya, Güney Afrika, Güney Kore.
25
Kendi belirsizliğimiz bize yetiyor
Mayıs Sonu
Ocak Başı Aralık Ortası
Haziran başı
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Oca
05
Tem
05
Oca
06
Tem
06
Oca
07
Tem
07
Oca
08
Tem
08
Oca
09
Tem
09
Oca
10
Tem
10
Oca
11
Tem
11
Oca
12
Tem
12
Oca
13
Tem
13
Oca
14
Tem
14
Oca
15
Tem
15
Oca
16
Tem
16
Hisse Senedi Stoku DİBS StokuKaynak: TCMB
(milyar $) (milyar $)
26
Yabancıların elinde tuttuğu hisse ve borçlanma senetleri
Mayıs Sonu
Aralık Ortası
Ocak Başı
Haziran Başı
27
Cephane (rezervler) azalıyor
0
2
4
6
8
10
12
14
16
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Oca
11
Tem
11
Oca
12
Tem
12
Oca
13
Tem
13
Oca
14
Tem
14
Oca
15
Tem
15
Oca
16
Tem
16
Net Dış Varlıklar
Döviz Yükümlülükleri
Döviz Satım İhaleleri (sağ)
Kaynak: TCMB Analitik Bilançosu
(milyar $) (milyar $)
28
Pozitif mi yoksa negatif mi ayrışıyoruz?
-3.0
-2.0
-1.0
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
6.0
-200
-100
0
100
200
300
400
500
600
700
800
Oca
10
Nis
10
Tem
10
Eki 1
0
Oca
11
Nis
11
Tem
11
Eki 1
1
Oca
12
Nis
12
Tem
12
Eki 1
2
Oca
13
Nis
13
Tem
13
Eki 1
3
Oca
14
Nis
14
Tem
14
Eki 1
4
Oca
15
Nis
15
Tem
15
Eki 1
5
Oca
16
Türkiye'nin Gelişmekte Olan Piyasalara Göre Performansı (MSCI endekslerine göre, USD bazında)
Ayrışma ±2 std. hata (sağ) Gerçekleşme Tahmin Beta (sağ)Kaynak: Bloomberg ,kendi hesaplamalarım. Zamana göre değişen parametre modeli tahmin sonuçları: 𝑟𝑡𝑡𝑢𝑟 = 𝛼𝑡 + 𝛽𝑡 ∗ 𝑟𝑡
𝑔𝑜𝑝+ 𝛾𝑡 ∗ 𝑣𝑖𝑥𝑡 + 𝜀𝑡
29
Büyümemizin kaynakları (harcamalar)
5.3
9.4 8.4
6.9 4.7
0.7
-4.8
9.2 8.8
2.1
4.2
2.9 3.5
-10.0
-7.5
-5.0
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
*
Stok
Kamu Yatırımı
İthalat
Özel Yatırım
Kamu Tüketimi
Özel Tüketim
İhracat
Reel Büyüme
Kaynak: TÜİK, kendi hesaplamalarımız. *İlk dokuz aylık dönem.
(%)
30
Sanayi üretiminde kırılma noktaları
80
90
100
110
120
130
140
80
90
100
110
120
130
140
Jan
-05
Jul-
05
Jan
-06
Jul-
06
Jan
-07
Jul-
07
Jan
-08
Jul-
08
Jan
-09
Jul-
09
Jan
-10
Jul-
10
Jan
-11
Jul-
11
Jan
-12
Jul-
12
Jan
-13
Jul-
13
Jan
-14
Jul-
14
Jan
-15
Jul-
15
GerçekleşenEğilim (λ=100)*
(2005=100) (2005=100)
Kaynak: TÜİK takvim ve mevsimsel etkilerden arındırılmış veriler, kendi hesaplamalarım. *Kim, S-J., Koh, K., Boyd, S. and Gorinevsky, D. (2009). "L1 Trend Filtering", SIAM Review, Vol. 51(2), pp. 339-360.
Mart-Mayıs
2008
Haziran
2007
Nisan
2009
Mart-Nisan
2011
Güçlü ?
Dayanıklı ?
İstikrarlı ?
Yorgun ?
31
Ticaret hacminde ılımlı bir seyir var
70
80
90
100
110
120
130
140
70
80
90
100
110
120
130
140
Oca
05
Oca
06
Oca
07
Oca
08
Oca
09
Oca
10
Oca
11
Oca
12
Oca
13
Oca
14
Oca
15
Oca
16
İthalat Miktarı (eğilim)
İhracat Miktar (eğilim)
(2010=100) (2010=100)
Kaynak: TÜİK. Tahmin çıktısı (Eren Ocakverdi tarafından kurulan model sonuçlarına
32
Fiyat düşüşleri geliri sınırlıyor, ama sonuç dış denge lehine
70
80
90
100
110
120
130
140
70
80
90
100
110
120
130
140
Oca
05
Oca
06
Oca
07
Oca
08
Oca
09
Oca
10
Oca
11
Oca
12
Oca
13
Oca
14
Oca
15
Oca
16
Dış ticaret haddi
İthalat fiyatı
İhracat fiyatı
(2010=100) (2010=100)
Kaynak: TÜİK. Tahmin çıktısı (Eren Ocakverdi tarafından kurulan model sonuçlarına
33
İstihdam yaratma kapasitesinde durağanlaşma emareleri
19 20 20 20 20 20 20 20 20 21 21 21 20 20 21 21 21 22 22 22 23 23 23 24 23 24 24 24 25 25 25 25 26 26 26 26 26 27 27 27
2.1 1.9 2.0 1.9 2.0 2.0 2.1 2.1 2.1 2.1 2.3 2.7 3.0 3.3 3.2 3.0 2.9 2.8 2.7 2.5 2.4 2.5 2.3 2.2 2.2 2.1 2.2 2.3 2.3 2.4 2.5 2.5 2.6 2.8 3.0 3.1 3.0 3.0 3.1 3.1
10.4
0.0
3.0
6.0
9.0
12.0
15.0
18.0
21.0
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
30.0
35.0
20
06
-D1
20
07
-D1
20
08
-D1
20
09
-D1
20
10
-D1
20
11
-D1
20
12
-D1
20
13
-D1
20
14
-D1
20
15
-D1
İşsizlerİstihdam Edilenlerİşsizlik Oranı (sağ eksen)
(milyon kişi) (%)
Kaynak: TÜİK
34
Üretici ve tüketici güveni(lirliği?)
50
55
60
65
70
75
80
85
50
60
70
80
90
100
110
120
Oca
07
Tem
07
Oca
08
Tem
08
Oca
09
Tem
09
Oca
10
Tem
10
Oca
11
Tem
11
Oca
12
Tem
12
Oca
13
Tem
13
Oca
14
Tem
14
Oca
15
Tem
15
Oca
16
Tem
16
Reel Kesim Güven Endeksi
Tüketici Güven Endeksi (sağ eksen)
Kaynak: TÜİK, TCMB
16
20
24
28
32
36
19
98
-D1
19
99
-D1
20
00
-D1
20
01
-D1
20
02
-D1
20
03
-D1
20
04
-D1
20
05
-D1
20
06
-D1
20
07
-D1
20
08
-D1
20
09
-D1
20
10
-D1
20
11
-D1
20
12
-D1
20
13
-D1
20
14
-D1
20
15
-D1
20
16
-D1
Çıktı (reel)Potansiyel Çıktı
(milyar TL)
Kaynak: TÜİK, kendi hesaplamalarım
99.3
85
95
105
115
125
135
Oca
05
Oca
06
Oca
07
Oca
08
Oca
09
Oca
10
Oca
11
Oca
12
Oca
13
Oca
14
Oca
15
Oca
16
Reel Efektif Döviz KuruDönem ortalaması
(2003=100)
Kaynak: TCMB, kendi hesaplamalarım
1.4
-202468
1012
Oca
05
Oca
06
Oca
07
Oca
08
Oca
09
Oca
10
Oca
11
Oca
12
Oca
13
Oca
14
Oca
15
Oca
16
Reel faiz (beklenen)2005-08 Ort. (%8,0)2010-15 Ort. (%0,6)
(%)
Kaynak: TCMB, TÜİK
9.0
0
5
10
15
20
25O
ca 0
5
Oca
06
Oca
07
Oca
08
Oca
09
Oca
10
Oca
11
Oca
12
Oca
13
Oca
14
Oca
15
Oca
16
Faiz koridoru1-Haftalık RepoOrtalama fonlama
(%)
Kaynak: TCMB
35
Sıkı para politikasına neden ihtiyaç var?
? ? ? 𝑖𝑡 = 𝑟𝑡 + 𝜋𝑡 +𝒂 × 𝜋𝑡 − 𝜋𝑡
ℎ +𝒃 × 𝑦𝑡 − 𝑦𝑡𝑝
+𝒄 × 𝑒𝑡 − 𝑒𝑡𝑑
9.6
0
2
4
6
8
10
12
14
Oca
05
Oca
06
Oca
07
Oca
08
Oca
09
Oca
10
Oca
11
Oca
12
Oca
13
Oca
14
Oca
15
Oca
16
Enflasyon Hedef
(%)
Kaynak: TCMB
6.9 5.9 6.5
5.3 6.6
5.5 6.5
6.4
10.5
6.2
7.4 8.2
8.8
7.5
0.0
2.0
4.0
6.0
8.0
10.0
12.0
-2.0
0.0
2.0
4.0
6.0
8.0
10.0
12.0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Mali Tedbir
Ana Eğilim
İthal fiyatlar ve Kur
Gıda Oynaklığı
Tahmin
Gerçekleşme
(%) (%)
Kaynak: Ocak ayı TCMB Enflasyon raporları.
36
Enflasyonla mücadeleyi etkileyen unsurlar
?
?
Asgari ücret etkisi:
0,3 puan Gıda
0,7 puan İGTD
-1.0
0.0
1.0
2.0
Oca
06
Tem
06
Oca
07
Tem
07
Oca
08
Tem
08
Oca
09
Tem
09
Oca
10
Tem
10
Oca
11
Tem
11
Oca
12
Tem
12
Oca
13
Tem
13
Oca
14
Tem
14
Oca
15
Tem
15
Oca
16
Tem
16
Tahsili Gecikmiş Alacakların İvmesi (%)
Gerçekleşen Düzgünleştirilmiş
37
Kredi genişlemesi: Finansal istikrar (√) ↔ Büyüme (?)
Kaynak: BDDK. Tahmin çıktısı (Eren Ocakverdi tarafından kurulan model sonuçlarına göre)
-2.0
-1.0
0.0
1.0
2.0
3.0
Oca
06
Tem
06
Oca
07
Tem
07
Oca
08
Tem
08
Oca
09
Tem
09
Oca
10
Tem
10
Oca
11
Tem
11
Oca
12
Tem
12
Oca
13
Tem
13
Oca
14
Tem
14
Oca
15
Tem
15
Oca
16
Tem
16
Tüketici Kredi Kartlarının İvmesi (%)
Gerçekleşen Düzgünleştirilmiş-1.0
0.0
1.0
2.0
Oca
06
Tem
06
Oca
07
Tem
07
Oca
08
Tem
08
Oca
09
Tem
09
Oca
10
Tem
10
Oca
11
Tem
11
Oca
12
Tem
12
Oca
13
Tem
13
Oca
14
Tem
14
Oca
15
Tem
15
Oca
16
Tem
16
Tüketici Kredilerinin İvmesi (%)
Gerçekleşen Düzgünleştirilmiş
-1.0
0.0
1.0
2.0
Oca
06
Tem
06
Oca
07
Tem
07
Oca
08
Tem
08
Oca
09
Tem
09
Oca
10
Tem
10
Oca
11
Tem
11
Oca
12
Tem
12
Oca
13
Tem
13
Oca
14
Tem
14
Oca
15
Tem
15
Oca
16
Tem
16
Ticari Kredilerin İvmesi (%)
Gerçekleşen Düzgünleştirilmiş
38
Bütçede hareket alanı...
%1.5 %1.2 %1.4 %1.4
-%1.2 -%1.3 -%1.0 -%0.8
-%12.0
-%10.0
-%8.0
-%6.0
-%4.0
-%2.0
%0.0
%2.0
%4.0
%6.02
00
3
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
*
20
16
*
20
17
*
20
18
*
Faiz dışı denge/GSYH
Bütçe Dengesi/GSYH
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı. *Orta Vadeli Program hedefleri.
39
Kamu borcunda mutlak ve görece çok iyi durumdayız
10 25 27
34 38 38
40 42 42 43
49 54
60 68 68
73 77
83 87
90 95
98 106 107
110 130 132
177
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200
EstonyaLüksemburgBulgaristan
TürkiyeLitvanyaLetonya
Romanyaİsveç
Çek…Danimarka
PolonyaSlovakya
FinlandiyaMalta
HollandaAlmanya
MacaristanSlovenya
Avusturyaİngiltere
Fransaİspanya
BelçikaKıbrıs…
İrlandaPortekiz
İtalyaYunanistan
(Kamu Borç Stoku/GSYH, %)
Kaynak: IMF World Economic Outlook Report, Nisan 2015
40
Kamu borç stokunu etkileyen dinamikler
4.4
2.1
0.8 1.2
0.2 0.4
TL'de %10 kayıp Faizlerde %10yükseliş
Büyümede 1 puandüşüş
2001 2014
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
𝑩𝒐𝒓ç
𝑮𝑺𝒀𝑯 𝒅𝒆ğ𝒊ş𝒊𝒎𝒊 = 𝒓𝒆𝒆𝒍 𝒇𝒂𝒊𝒛 − 𝒓𝒆𝒆𝒍 𝒃ü𝒚ü𝒎𝒆 ×
𝑩𝒐𝒓ç
𝑮𝑺𝒀𝑯−
𝒇𝒂𝒊𝒛 𝒅𝚤ş𝚤 𝒅𝒆𝒏𝒈𝒆
𝑮𝑺𝒀𝑯
41
Dolar kuru için 2016 senaryoları (seçmece)
Kaynak: Tahmin çıktısı (Eren Ocakverdi tarafından kurulan model sonuçlarına göre)
42
Yıl sonu dolar kuru tahmini (ya da belirsizliği)
Kaynak: Tahmin çıktısı (Eren Ocakverdi tarafından kurulan model sonuçlarına göre)
18 Şubat
simulasyonu
43
Cari dengede iyileşme eğilimi
-100.0
-80.0
-60.0
-40.0
-20.0
0.0
20.0
40.0
Oca
03
Tem
03
Oca
04
Tem
04
Oca
05
Tem
05
Oca
06
Tem
06
Oca
07
Tem
07
Oca
08
Tem
08
Oca
09
Tem
09
Oca
10
Tem
10
Oca
11
Tem
11
Oca
12
Tem
12
Oca
13
Tem
13
Oca
14
Tem
14
Oca
15
Tem
15
Oca
16
Tem
16
ToplamEnerji dışıEnerji ve altın dışı
Kaynak: TÜİK
(milyar $, 12 aylık birikimli)
44
Enerji fiyatlarının enerji ithalatına etkisi
38.5 41.7 44.5 43.8 46.2 50.2
12.5 15.6
12.1 8.7
-12.3
2010 2011 2012 2013 2014 2015
Fiyat etkisi ($)
2010 sabit fiyatları ($)
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
45
Sonuç
Bütçe dengesi ve borç stokunda manevra alanı
Dünya genelinde düşük faiz ortamı
Emtia fiyatlarında düşüş
Finansal istikrarla uyumlu kredi artışı
Cari dengede iyileşme
Tüketimde canlanma
Enflasyon görünümünde bozulma
Küresel talepte zayıflama
Artan jeopolitik riskler
Turizm sektöründeki sıkıntılar
Yatırımlarda düşüş/yavaşlama
Kurlarda yüksek oynaklık
Gıda fiyatlarında sürpriz
46
Hayat ileriye doğru yaşanır, ancak geriye doğru anlaşılır.
Winston Churchill