YAùAYAN EHİR ADANA · 2014-01-08 · Caminin mimarisi Selçuklu ve Memluk üsluplarını taır. Duvarları siyah beyaz mermer talarla bezelidir. Batı ve doğuda birer kapısı

1

YAŞAYAN ŞEHİR ADANA

Adana, 2.125.981nüfusuyla Türkiye'nin İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa'dan sonraki 5.

büyük şehridir. Şehir merkezi, güney Anadolu'da Akdeniz'den 30 km içerde Seyhan

Nehri'nin üzerinde bulunmaktadır. Adana ilinin idari merkezidir.

Doğudan batıya 100 kilometre boyunca uzanan Adana-Mersin Büyükşehir

Bölgesi,3.45 milyon nüfusa sahiptir. Türkiye'deki dördüncü büyük metropolitan alan

olup ülkenin önde gelen bir ticaret ve kültür merkezidir.

2

Ekonomi

Adana, ilk sanayileşen şehirlerden biri

olmuştur. Seyhan Barajı'nın inşasıyla ve tarım tekniklerindeki gelişimlerle beraber

1950'li yıllarda tarımsal verimde büyük gelişmeler yaşanmıştır.

Adana; pamuk, buğday, soya fasulyesi, arpa, üzüm ve narenciyenin büyük

miktarlarda üretildiği Çukurova tarım bölgesinin pazarlama ve dağıtım merkezidir.

Türkiye yetilen mısır ve soya fasulyesinin yarısını Adana'da üretilmektedir.

Türkiye'deki yerfıstığının %34'ü ve portakalın %29'u Adana'da yetiştirilmektedir.[21]

Bölgedeki çiftçilik ve tarım kaynaklı şirketlerin çoğu genel müdürlüklerini Adana'da

açmıştır.

Ticaret

Güney Türkiye'deki önde gelen ticari merkezlerden biri olan şehir birçok şirketin ve

kamu kuruluşunun bölgesel müdürlüklerine ev sahipliği yapmaktadır. TÜYAP Sergisi

ve Kongre Merkezi fuarlar ve iş konferanslarına ev sahipliği yapmakla birlikte şu anda

Çukurova'daki iş meseleleri konusunda ana buluşma noktasıdır. Akademiye yönelik

2000 koltuklu Alper Akınoğlu Kongre Merkezi 2012 yılında Çukurova Üniversitesi

kampüsüne açılması beklenmektedir.

3

Tarım

Alüvyonların getirdiği verimli toprakları nedeniyle senelerdir bir cazibe merkezi olan,

ülkenin en verimli ovalarından Çukurova'da buğday, ayçiçeği, zeytin, nar, mısır,

narenciye (portakal, turunç, mandalina ve limon), muz, kivi, baklagiller, şekerkamışı,

patates, domates, biber, marul, lahana, soğan, pirinç, soya, pamuk, üzüm, yerfıstığı,

bakla, börülce, fasulye, badem, karpuz, kavun, yenidünya gibi birçok ürün

üretilmektedir. Ama bu ürünlerin en önemlisi pamuktur.

4

Sanayi

Adana sanayisi, 1950 yılından itibaren daha çok tarıma dayalı olarak büyümüştür.

İlde tarıma dayalı sanayi dalında iki ana konu vardır. Bunlar, tarıma dayalı tekstil

sanayi ve bitkisel yağ sanayidir. Bölgeyi sulayan kanal ve kanaletler, enerji nakil

hatları, uluslararası havalimanı, TEM otoyolu ve demiryolu, gelişmiş altyapısı ile

Türkiye'nin en büyük organize sanayi bölgelerinden biri olan Hacı Sabancı Organize

Sanayi Bölgesi, ayrıca rezerv olarak genişleyebilecek olan Yumurtalık Serbest

Sanayi Bölgesi, yetişmiş istihdam desteği olarak çok geniş bir alana sahiptir. İlde

faaliyet gösteren ve Adana Sanayi Odası'na kayıtlı 10 ve daha fazla sayıda işçi

çalıştıran iş yeri sayısı 732’dir. Bu alanda faaliyet gösteren işletmelerin birçok kısmı

büyük ölçekli firmalardır ve ildeki istihdam sayısına katkıları çok büyüktür. Ülke

genelinde faaliyet gösteren 500 büyük kuruluştan 18 adedi Adana il sınırlarında

bulunmaktadır.

5

Nüfus Özellikleri

Adana, Türkiye Cumhuriyeti'ne bağlı güney-orta Anadolu'da bulunan 2011 yılı

itibariyle 2.108.805 nüfusuyla Türkiye'deki en kalabalık beşinci ildir. İin idarî merkezi,

sakinlerinin %76'sına ev sahipliği yapan Adana şehridir. İl merkezinin adı da Adana

olup; Seyhan, Yüreğir, Çukurova, Sarıçam ve Karaisalı İlçelerinin birleşimi ile oluşur.

Adana kent merkezi 5 ilçeden, Adana ili ise toplam 15 ilçeden oluşmaktadır. Adana

ilinin nüfusu, 2010 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi(ADNKS) kayıtları itibariyle

2.085.225, Büyükşehir nüfusu ise 1.591.518'dir.

Mimari

Tepebağdaki Sıraevler

Adana mimarisinin altın çağı 15. yüzyılın sonları ve Ramazanoğulları'nın Adana'yı

başkenti olarak seçtiği 16. yüzyıldır. Şehir o dönemde birçok yeni mahallelerin

kurulmasıyla beraber süratle büyür. Adana'nın tarihi açıdan dönüm noktası

sayılabilecek birçok yapısı bu dönemde inşa edildiği için Memlüklü ve Selçuklu

mimarisi Adana'nın mimarlık tarihinde önemli bir yer tutar. Roma-Bizans Devri'nde

kalan tek eser Taşköprü olup birkaç kamu binası Osmanlı hükümdarlığı sırasında

şehre inşa edilmiştir. Tepebağ'ın tarihi mahallesindeki ilk imar çalışmaları neolitik

çağa uzanır. Seyhan Nehri'nin karşısındaki tepede bulunan Tepebağ'ın surlarla

çevrilmesinin ardından Taşköprü'nün uzağında kalmıştır.

Taşköprü

6

Taşköprü, Seyhan Nehri üzerinde, Adana kent merkezinde, Adana (Seyhan) ve

Karşıyaka (Yüreğir) yakalarını birleştiren, köprüdür. Adana'nın simgesi olarak kabul

edilen köprü, bir Roma dönemi eseridir. Taşköprü'nün Roma İmparatoru Hadrian

tarafından yaptırıldığı ve Roma İmparatoru Justinianus zamanında ciddi şekilde

onarıldığı aktarılmaktadır. Seyhan Nehri üzerinde bulunan, aslen 21 gözlü olan

köprü, Seyhan Nehri'nin ıslahı sırasında 7 gözünün toprak altında kalmasıyla 14

gözlü olarak hizmet veriyor. İlk yapıldığında yarı yarıya daha dar olan köprü daha

sonra genişletilmiştir. Köprünün her iki girişinde de bugün bile kullanılan ismiyle, şu

anda mevcut olmayan "Kale Kapısı" denilen iki taç kapısı olduğu bilinmektedir.

Osmanlı döneminde birkaç kez onarılan Taşköprü, günümüzde de hizmet vermeye

devam etmektedir. 310 metre uzunluğundaki köprünün genişliği 11.40 metredir.

Büyük Saat

Büyük Saat Türkiye'deki en uzun saat kulesidir ve uzunluğu 32 metredir. Büyük Saat

inşasına Ziya Paşa ile başlandı ve 1882 yılında (Abidin Paşa zamanında)başarıyla

tamamlandı. Büyük Saat tarihte modernleşmenin simgesi olarak görülmüştür.

Belediye Başkanı Hacı Yunus'un da inşaat için önemli bir katkısı olmuştur. O

zamandan beri, Adana'nın en önemli yerlerinden biri olarak anılmaktadır. Uzunluğu

32 metre olan kule kare prizma şeklinedir ve kulenin duvarları tuğla ile inşa edilmiştir.

Temel derinliği 35 metre olduğu söylenir.

7

Kulenin inşası sırasında Osmanlıda Saat kuleleri vardı. Bu saat kuleleri arasında en

uzunu Büyük Saattir. İkincisi ise Dolmabahçe Saat Kulesi'dir

Ramazanoğlu Konağı

1495 yılında Halil Bey'in hükümdarlığı sırasında inşa edilmiştir. Üç katlı olan konak

hem taş hem de tuğlayla örülmüştür ve Türkiye'deki en eski ev örneklerinden biri

olarak kabul edilir. Ramazanoğlu ailesinin yaşadığı yer Harem bölümüdür. Kalıntıları

günümüze ulaşamayan Selamlık bölümü ise devlet işlerinin görüşüldüğü yerdi.

Sabancı Merkez Camii tarihi bir geçmişe sahip olmamasına rağmen Adana'da en

çok ziyaret edilen camidir, bunu sebebi de Orta Doğu'daki en büyük camilerden biri

8

olmasıdır. Osmanlı Mimarisi'ne sadık kalınarak inşa edilen cami 1998 yılında hizmete

açılmıştır ve 28,500 kişiye kadar kapasitesi vardır. Caminin altı minaresi bulunmakla

beraber bunların dördünün yüksekliği 99 metredir. Kubbesi 32 metre çapındadır ve

ibadet alanından 54 metre yüksektedir. Seyhan Köprüsü'nün köşesinde ve Seyhan

Nehri'nın batı kanadında bulunmaktadır. Bu sayede geniş bir alandan

görülebilmektedir

Ulu Cami

Ramazanoğulları Camii, Adana’da bulunan 16. yy.’dan kalma tarihi bir camidir.

Adana Ulu Camii adıyla bilinir.

Ramazanoğulları Beyliği’nin başyapıtı olan camii, şehrin en önemli tarihi yapılarından

birisidir. 1998 yılında Sabancı Merkez Camii’nin hizmete açılmasına kadar Adana’nın

en büyük camisi olma özelliğini korumuştur.

Yapımına Ramazanoğlu Halil Bey tarafından 1509’da başlandı; Halil Bey’in ölümü

üzerine oğlu Piri Mehmet Paşa tarafından 1541 yılında tamamlandı. Ramazanoğlu

Halil Bey ve Piri Mehmet Paşa ile Mehmet Paşa’nın iki oğlu caminin

güneydoğusundaki 1541 tarihli türbede yatmaktadır.

Caminin mimarisi Selçuklu ve Memluk üsluplarını taşır. Duvarları siyah beyaz

mermer taşlarla bezelidir. Batı ve doğuda birer kapısı bulunur. Batı kapısı üzerinde iki

yılan kabartması olan bir kubbe ve bir kitabe vardır. Doğu kapısı üzerinde ve

minberinin üstünde de birer kitabesi bulunur. 16. yy’dan kalma çinileri meşhurdur.

9

Saint Paul Katolik Kilisesi

Kiliseler

19. yüzyılda şehrin dört kilisesi vardı: 2 Ermeni, 1 Yunan ve 1 Latin. Bebekli Kilise

1870 yılında inşa edilmiş olup 1915'e kadar bir Ermeni Kilisesi olarak kullanıldı.

Günümüzde ise şehrin Romalı Katolik kesimine hizmet vermektedir. Şehir

merkezinde 5 Ocak Meydanı'nda bulunmaktadır. Abidinpaşa Caddesi'nde ise daha

büyük bir Ermeni Kilisesi bulunurdu. Cumhuriyet dönemi sırasında kilise yıkılıp yerine

Merkez Bankası kurulmuştur. Latin Kilisesi de 1845 yılında Kuruköprü alanında inşa

edilmiştir ve 1924'de müzeye çevrilmiştir.

10

Parklar ve Bahçeler

Dilberler Sekisi

Adana, büyük bir çoğunluğu koruma altına alınmış birçok park ve bahçeye ev

sahipliği yapmaktadır. Şehrin sahip olduğu ılıman iklim sayesinde, park ve bahçeler

kış bakımına ihtiyaç duymaksızın tüm yıl açık kalabilmektedir.

Seyhan Nehri'nin her iki yakasında bulunan gezi patikaları, şehrin tamamından

Seyhan Havzası'nın en güney ucuna kadar sürmektedir. Gezi patikaları daha sonra,

Seyhan Havzası'nın güney kıyıları boyunca devam eden Adnan Menderes Bulvarı'yla

kesişmekte ve bulvarın geniş kaldırımları, havzanın batı ucundaki patikaya kadar

11

uzanmaktadır. Eski ve yeni baraj arasında bulunmakta olan Dilberler Sekisi nehrin

batı yakası boyunca uzanmakta olup patikanın en manzaralı bölümüdür. Eski barajın

patikası üzerinden Seyhan nehri'ni geçen ve sulama kanalının batı yakası boyunca

devam eden gezi patikaları doğu yönünden şehrin batı ucuna kadar uzanmaktadır.

Bu patika yolunun bazı kısımları henüz tamamlanmamıştır. Şehir içerisinde birkaç

parkı bağlayan yaklaşık 30 km lik patika yolu bulunmaktadır.

Çukurova Üniversitesi araştırmacılarının özel çalışmaları için oluşturulmuş odunsu

bitkilerin canlı koleksyonunu bünyesinde barındıran büyük bir botanik bahçedir. Bu

ağaç parkı ayrıca eğitim amaçlı ya da şehir sakinleri tarafından eğlence amaçlı

kullanmaktadır. Parkta 512 tür bitki vardır.

12

Cumhuriyetin ilk yıllarında kurulmuş 4.7 hektarlık bir şehir parkıdır. Merkezi olarak

ticari bölgede bulunmaktadır. Söz konusu parka bir Atatürk büstü vardır ayrıca halka

açık törenlere ev sahipliği yapmaktadır.

13

Ulaşım:

Adana, Türkiye'nin en büyük illerinden biri. Bunun sonucu olarak, kente, otobüs ve

havayolu firmaları oldukça sık seferler düzenliyorlar. Türkiye’nin köklü

havaalanlarından biri olan Adana Şakirpaşa Havaalanı’ndan üniversitemiz

yerleşkesine uzaklık 5 dakika sürmektedir. Havaalanının Adana merkezine olan

uzaklığı 3,5 kilometredir. Adana Havalimanı’na servislerle, otobüs hatlarıyla veya

taksiyle ulaşmanız mümkündür. Şehir merkezine uzaklığı 5 km olan otobüs

terminalinden Türkiye`nin her yerine otobüs seferleri düzenlenmektedir. Şehir

ulaşımında, Büyükşehir Belediyesi Otobüsleri ve özel halk otobüsleri, dolmuşlar ve

taksiler kullanılmaktadır. Ayrıca 14 km güzergâhı ve bunun üzerinde 13 istasyonu

bulunan Adana metrosu, 2010 yılında hizmete açılmıştır. 2007'den bu yana Adana

Büyükşehir Belediyesi Otobüsleri, özel halk otobüsleri ve Hafif Raylı Sistemi/Metroda

Kentkart akıllı bilet kartları kullanılmaktadır. Adana Büyükşehir Belediyesi, 229

otobüsten oluşan bir filoyla şehir içinde hizmet vermektedir.

14

15

Toplum ve Kültür

Adana'daki ilk şehir tiyatrosu Osmanlı yıllarında, 1880 yılında, Ziya Paşa tarafından

kurulan Adana Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı Adana Şehir Tiyatroları'dır. Devlet

Tiyatroları Adana Sahnesi ise 1981 yılından beri sanatseverlere çeşitli temsiller

sunmaktadır. Klasik müzikseverler için kentteki en önemli kurum 1992'de kurulan

Çukurova Devlet Senfoni Orkestrası'dır. Orkestra her cuma akşamı ve her cumartesi

sabahı Büyükşehir Belediyesi Konser Salonunda klasik müzik konserleri

düzenlemektedir.

Adanada amfi tiyatrolar Nisan ayından Kasım ayına kadar bir dizi gösteri

sunmaktadır. Adana’nın en büyük amfi tiyatrosu olan Mimar Sinan Amfi Tiyatrosu

8000 kişiliktir.

16

Museums and Art Galleries

Adana'nın ve bütün Çukurova'nın tarihi eserlerinin sergilendiği Müze, Cumhuriyetin

ilanından hemen sonra 1924 yılında kurulmuştur. Bu nedenle Türkiye'nin en eski on

müzesinden birisidir. zellikle Tarsus/Gözlükule (1934), İçel/Yumuktepe (1936),

Ceyhan/Sirkeli (1938) ve Yüreğir/Misis (1958) höyüğü kazılarında bulunan,

Çukurova'nın ilk çağlarına ait seçkin eserler müzede toplanmıştır.

1845 yılında Kuruköprü mevkiinde inşa edilmiş ve sonradan terk edilmiş olan kilise

1924 yılından sonra müze olarak düzenlenmiştir. 1972 yılında eserlerin yeni müze

binasına taşınmasının ardından kilise restore edilmiş, 1983 yılında ise etnografya

müzesine dönüştürülmüştür. Çukurova köylerinde ve Toroslar'da yaşayan Yörüklere

ait oldukça zengin eşyalar barındırmaktadır.

Müze binası, Seyhan Caddesi üzerinde 19.yy. da yapılmış geleneksel Adana

evlerindendir. İki katlı, çıkmalı, kırma çatılı, kâgir bir yapıdır. Bu özellikleri nedeniyle

yapı Bakanlıkça "Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı" olarak tescil edilmiş ve

koruma altına alınmıştır.

17

FESTİVALLER

Adana Altın Koza Film Festivali, Adana'da genellikle haziran ayında düzenlenen bir

film festivalidir. Festivalde Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması, Öğrenci Filmleri

Yarışması, Dünya Sineması Örnekleri, Özel Bölümler, Kısa Film Bölümleri yer

almaktadır.

Uluslararası Sabancı Tiyatro Festivali 1999’dan beri her Nisan ayında

düzenlenmektedir. 2009 yılındaki festival 20 oyun gösterisi sunan 16 tiyatro grubunu

ağırlamıştır.

Uluslararası Çukurova Sanat Günleri, Çukurova Sanat Girişimi tarafından

düzenlenmektedir. Etkinlik kapsamında o sene belirlenen temayla doğru oranlı olarak

pek çok edebiyatçı ağırlanır ve okurlarıyla söyleşiler ve imza günleri aracılığıyla

buluşmaları sağlanır.

1995 yılında Adana Fotoğraf Amatörleri Derneği (AFAD)nin Fotoğraf ve Turizm amaçlı gezisi sırasında Pozantı Oto Yolunda yaşanan trafik kazasında 13 Fotoğraf sanatçısı vefat etmişti. Adana’yı yasa boğan bu kazada vefat eden 13 sanat insanının anısına 1999 yılından beri geleneksel olarak düzenlenmesine karar

18

verilmiştir. Amaç ülke çapında hatta uluslararası platformda sanat etkinlikleri yaparak Adanalı 13 sanat insanının anısını yaşatmaktır. Bu festivalde sinema dışında tüm sanat dallarından çeşitli örneklerin yer almasına özen gösterilmektedir.

İklim

Adana tipik bir Akdeniz iklimine sahip olup, yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlı

geçer.

Spor

Şehirde iki tane bilinen takım bulunmaktadır. Bunlardan biri Adana Demirspor diğeri

Adanaspor'dur. Adanaspor ve Adana Demirspor 1.Lig'de birlikte mücadele

etmektedirler. Her iki takım da maçlarını 1938 yılında hizmete açılan 17.000 seyirci

kapasiteli 5 Ocak Stadyumu'nda oynamaktadır. Ayrıca şehrin tek kadın futbol takımı

olan Adana İdman Yurdu da Kadınlar 1. Ligi'nde mücadele etmektedir.

1939 yılında yapılan Atatürk Yüzme Havuzu'nun açılmasıyla birlikte Adana'nın su

sporundaki büyük başarılarıda gelmeye başlamıştır. Özellikle Adana Demirspor

Kulübü Yüzme ve Sutopu takımı Türkiye'nin yetiştirdiği en büyük sutopu oyuncusu

Muharrem Gülergin'in önderliğinde 17 yıl hiç yenilmeden, 22 yılda tek mağlubiyet

alarak toplamda 29 defa Türkiye şampiyonu olmuştur. Atatürk Yüzme Havuzu'nda

yetişen sporcular yüzmenin her dalında ve her mesafede sayısız Türkiye rekorları

kırmışlardır. Manş Denizini birçok ülke sporcuları yüzerek geçmiştir. Ancak rekor

19

Adana Demirsporlu Erdal Acet'indir. Manş'ı ilk kez hem de bütün zamanların en iyi

derecesi ile geçen Erdal Acet ayrıca 5 kez milletlerarası İstanbul Maratonunu

kazanmıştır.

Yiyecek ve İçecekler

Adana kebabı

Adana kebabı, Adana'ya özgü, satıra benzer bir bıçak ile elde kıyılan parça etten

yapılan bir kebap çeşidi.

Şalgam

Şalgam Mersin, Adana Yöresine ait bir içecektir

20

Bici Bici

Bici Bici yaz dönemlerinde yenilen, Adana'ya özgü bir tür tatlıdır. Halk arasında

kısaca bici bici muhallebisi adıyla anılır. En bilinen şekliyle rendelenmiş buz, pişmiş

nişasta, pudra şekeri ve şerbetten oluşur. Bici Bici geçmişte neredeyse tamamen

seyyar satıcılarda satılan bir ürün olmasına rağmen son yıllarda restoranlarda ve

kafelerdede tatlı olarak sunulmaktadır. Adana'da sıkça tüketilen tatlı, son yıllarda

Akdeniz Bölgesi'ndeki illerde de yaygınlaşmıştır.

Tel Kadayıf – Klasik bir Adana tatlısıdır.

21

Ayran, yoğurdun içine su katılarak elde edilen bir tür içecek. Ayran, Türk mutfağına

ait en yaygın içeceklerdendir.

Lahmacun, açılmış hamurun üzerine kıyma, maydanoz, soğan, sarımsak ve

karabiber, isot (kırmızıbiber) gibi baharatlarla hazırlanan malzeme sürüldükten sonra

taş fırında pişirilmesiyle yapılan bir pide türüdür.