-
x x xAzpeitiko herri aldizkaria x x x2017ko otsaila x x x191.
zenbakia x x x x x x x x
ELKARTASUNEZ JANTZITAELKARTASUNEZ JANTZITADohaintzan jasotako
arropa antolatzeaz etaDohaintzan jasotako arropa antolatzeaz
etabanatzeaz arduratzen da herritar talde bat,banatzeaz arduratzen
da herritar talde bat,ElkarguneanElkargunean 16
x x xx x x
-
x x x x x x x x x sarrera 03
Argitaratzailea.UztarriaKomunikazio Taldea. Azpeitia
Egoitza.Perez Arregi plaza 1, behea,(Azpeitia, 20730)
Telefonoa eta faxa.943 15 03 58Posta
[email protected]
Posta kutxa. 227, AzpeitiaLege gordailua.SS-860/2000Zenbakia.
191.a (2017ko otsaila)Urtea.XVIII.a (1999ko azaroan
sortua)Maiztasuna.HilabetekariaDiseinua. Eregi Komunikazio
etaEuskara Zerbitzuak
Publizitatea.685780412 /[email protected]
Bazkidetza.943 15 03 58Tirada. 2.500 ale
hileroInprimategia.Leitzaran GrafikakAzaleko argazkia.A.
AgirrezabalaWebgunea.www.uztarria.eus
Uztarria herri aldizkariarenlaguntzaileak
(erakundepublikoak)
Uztarriak Bai Euskarari
iritziaInkesta. Tatuajerik baal duzu? Edo egitekoasmorik bai?
13
mamiaKaluse. Unai Martinezeta Iban Gerra musikarieielkarrizketa
04Klik! Elkarguneanarropa jasotzendutenetik banatu artekoprozesua,
argazkitan 16Bizitzeko filosofiak.Makrobiotikoa, beganoaeta
barazki-jalea 20Errekaleor. Hainbatherritar auzo
okupatuabiziberritzen dabiltza 24
jakitekoGogoratzen? Garaibateko zezenaren hileta,karnabalak
agurtzeko 34
x x x2017KO OTSAILEKO UZTARRIA ALDIZKARIAN ZER?x x x x x x x x x
x x x x x x x x x x x
24
Ba al dakizu apirilaren 5ean, asteazkena,igaroko dela euskararen
aldeko 20.Korrika Azpeititik, 05:00ak aldera?. Uztarria
04
20
Izan uztarriaren bazkide1.060bazkidegara Uztarria
KomunikazioTaldean; eskerrik asko denei.
Herri aldizkariaz gain, Uztarriaren produktuakere eskuratuko
dituzu.Uztarria Komunikazio Taldeakorain arte 13 liburu, CD 1, DVD
1 eta biografiatxikiakatera ditu. Bazkideak baino ez ditu
jasotzen.
t943 15 03 58
30eurodira urtean.
Liburuxka biografikoak, oraingoz. Julian Bereziartua, Leo
Etxeberria, Valentina Agirre, Santi Lazkano, Amaia
Garmendia,Enkarna Arregi, Iñaki Bergara, Bernardo Aizpitarte
‘Kabra’, Enrike Zurutuza, Maria Jesus Arregi, Patxi Azkargorta
Oharra.Uztarriak ez du bere gain hartzenaldizkarian esandako
iritzien erantzukizunik
Eusko JaurlaritzakoHezkuntza, Hizkuntza
Politika eta Kultura Sailak(Hizkuntza
PolitikarakoSailburuordetzak) diruz
lagundua
-
mamia x x x x x x x x x kultura04
IBAN GERRA ETA UNAI MARTINEZKaluse
Taldean bi izateaabantaila izugarria da”Gitarra elektrikoa eta
bateria lagun, rock instrumentalaegiten dute, hitzen presentziaren
beharra sentitu gabe.Bigarren lana kalean, gorenean daude. .
Ainitze Agirrezabala
Entzuleen bela-rrietara gozo sartu da Kaluse. Biurte, bi disko,
eta konposatzen ja-rraitzeko fresko daudela diote. Kaluse. Herri
basatia.Zuena, baina, ez da musikabasatia, bortitza, gogorra.
Teknikoki hitz eginda, ez dugu ge-nero gogor gisa sailkatzen
guremusika. Halere, gure musikak zer-bait gogorra eta bortitza
transmi-titu dezakeela uste dugu. Finean,musikak eta entzuten duen
ho-rren egoerak determinatzen dutesentitzen dena, eta,
ondorioz,egoera pertsonalak eta subjekti-boek zeresan handia
dute.Umetako lagunak zarete.Noiz esan zenioten elkarri:‘Osatuko
dugu taldea?’. Nola-ko ibilbidea izan da zuena?
“Guk ez diogu elkarri halako gal-derarik egin inoiz. Umetako
lagu-nak gara, eta horri musika afizioaeta interesa gehituta uler
daitekegure musika taldearen sorrera.Hasieran, musika egiteko
geldi-tzen ginen, bertsioak jotzeko, etabatzuetan kantuak ere
sortzengenituen. Prozesu bat da, zeinakgaur egunera ekarri gaituen.
Tar-tean badago erabaki kontzientebat taldearen eraketari
dagokio-nez, baina hori ibilbidearen kont-zientzia besterik ez da.
“Nolaulertzen dugu musika?” edo “zerzentzu du musika egiteak
garaihonetan?” galderak egiten diz-kiogu geure buruari. Ez zarete
bikotea; taldea,baizik. Biok nahikoa zarete? Aurrera goazen heinean
are eta
x x xDATUAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
x x xJaio.Unai: 1996ko otsailak18. Ibon: 1996ko ekainak 22.x x
xHerria. Azpeitia. x x xBizitokia.Madril. x x xLanbidea.Filosofia
eta Soziologia ikasleak,hurrenez hurren.
dugu, nahiz eta jakin denborakgauzak aldatu ahal dituela. Taldea
eta kantuak izenda-tzerakoan indigenetan ins-piratu zarete. Zer
miresmendiezue haiei? Maketan indigenen gaiari errefe-rentzia
egitea erabaki genuen,hortik baitator gure taldearenizena. Halere,
bigarren lan hone-tan ez dugu bide beretik jarraitu.Leire [Arenas]
lagunari eskatugenion diseinua eta azala egite-ko, eta askatasun
osoa eman ge-nion lanaren edukiari dagokionez.CD bakoitzak gai
desberdinak jo-rratuko dituela uste dugu.Ez al duzue hitzen
presen-tziaren beharra sentitzen? Ez, musikaren bidez hitzen
ausent-zia betetzen saiatzen gara, musi-
konbentzituago gaude biok nahi-koa garela osatzen dugun
talde-rako. Hasieran, nahikoa eszepti-koak baldin baginen puntu
horridagokionez, denborarekin kontu-ratu gara bi izateak bere
abantai-lak dituela, eta horrek izugarrizkoaskatasuna ematen digu
musikaegiterakoan. Hala ere, ez dioguezetz esaten nohizean behin
ele-mentu berriak sartzeari. AzkenCDan, adibidez, hainbat
kolabo-razio eduki ditugu, momentuaketa musikak hala eskatzen
zutela-ko. Oraingoz, horrela jarraituko
-
kultura x x x x x x x x x mamia 05
kak bakarrik hitz egin dezan. Horierronka bat da, hitzak
hainbestekopisua duen egungo musikan.Erlojuari erreparatu
gabeegiten dituzue kantuak: mi-nutu bat, lau, hamar, hogei-tazazpi…
Luze-laburrari be-giratu gabe aritzen zarete? Kantuek ez dute
aurretiko egituramugatu bat, prozesu baten ondo-rio dira.
Sortzerakoan, beraz, ezdiogu erreparatzen denborari.Zein musika
talde dituzueerreferente? Oso zaila da talde baten izenaematea. Guk
ez dugu soilik Kalu-sek errepresentatu dezakeenmusika estiloa
entzuten. Etenga-be ari gara musika estilo berriakezagutzen, eta
entzuten dugunguzti horren sintesi nahastu batbesterik ez da gurea.
Musikatalde askok izan dute eraginagugan, baina ez dakigu zein
izandaitekeen gure erreferentea.Bi urtetan bi disko
kaleratudituzue. Nola aldatu da taldea?
Zer bilakaera izan duzue? Kantuak egiterako orduan argia-go dugu
zer egiten dugun, nahizeta askotan ez lortu bilatzen ge-nuena.
Bestelako musika entzu-teak izugarrizko eragina izan du. Hainbat
artisten kolabora-zioak bildu dituzue biga-rren lan honetan. Bai,
Felipe Murillok konposatuta-ko eta Iraia Bereziartuak eginda-ko
kantu bat sartu dugu. CDa bo-robiltzen duela iruditzen zaigu,eta
oso gustura gaude emaitza-rekin. Horrez gain, Jokin Azpiazukere
parte hartu du lan honetan.Autoekoiztuta atera duzuediskoa. Beraz,
lana kantuakekoizten bakarrik ez. Zerikasi duzue? CD-a ateratzea
prozesu luzea da,eta kantuak egiteaz gain lan askodago atzetik, eta
are gehiago zukzeuk egitea erabakitzen baldinbaduzu. Baina horrek
guztiak me-rezi du, gehigo baloratzen baitu-zu egindakoa.
Unerik onenean zaudeteladiozue; konposatzeko fres-ko, gogoz.
Eremu berriakurratzeko asmorik baduzue?Bai, uneoro ari gara ideia
musika-lak garatzen bide batetik edobestetik. Orain, gero eta
lekugehiago uzten diogu inprobisa-zioari eta eremu berriak
jorratze-ko asmoa dugu.Emozioak eta pozak bai,baina krisirik,
zailtasunik,izan duzue?
Batzuetan, gauzak errazago ate-ratzen dira, baina, beste
batzue-tan, ideiak ez dira berez atera-tzen. Halere, ez dugu krisia
deidaitekeen unerik igaro.Bi diskoen aurkezpenakGaztetxean egin
dituzue.Zuen tribuaren babesean?Musika kontzertuak
inguruarekinerlazioan lortzen du bere zentzua.Diskoaren aurkezpena
egiterako-an ez dugu zalantzarik, Gazte-txean aurkitzen baikara
ondoen. Unai: Zer ezaugarri edo ber-tute ditu Ibonek?Musika estilo
desberdinak eza-gutzen ditu, eta musikaren soi-nuaren inguruko
jakintza handiadauka. Horrekin, ekarpen handiaegiten dio
taldeari.Eta, Ibon, galdera bera zuri.Uneoro kantuak eskatzen
duennota hori bilatzeko erraztasunaeta gaitasuna du. Nire buruan
di-tudan ideiak egituratzen eta fin-katzen ditu. Horrela lortzen
dugure taldeak behar duen oreka.6
Entzuten
dugun guztiaren
sintesi nahastua
besterik ez da gurea”“
Musikaren bidez
hitzen ausentzia
betetzen
saiatzen gara”“
Unai Martinez eta Ibon Gerra, Azkoitiko Jan eta Lo baserrian
prestatutako behin-behineko estudioan diskoa grabatzen. x x xPeru
Iparragirre
-
iritzia x x x x x x x x x06
Gainean ditugu gure herrihonetan ihauteriak. Urteroko moduan
aukerabikaina izango dugu parrandarako, eta, bidebatez,
mozorrotzeko. Elegante Egunak ategutxi irekitzen dizkio
originaltasunari, beraz,astelehen gaua aprobetxatuko dugu
hain-beste denboran buruan izan dugun pertso-nai, gauza edo
animalia gisara jantzita kaleraateratzeko.Ziurrenik ia denok
aukeratua izango duzue
mozorroa, baina oraindik ere izango da era-bakia azken ordurako
utzi duenik. Horientzatzenbait gomendio ematera ausartuko
naiz,erabilgarriak egingo zaizkielakoan:Hasteko, gogoratu nahi nuke
ipar hemisfe-
rioan bizi garela. Gurean tamalez, ihauteriakneguan izaten dira.
Badakit oso tentagarriadela Adan eta Eva, Hawaiako tribu
batekokide, Doritosen tamainako bikiniarekin etaabar janztea, baina
agian ez da egokiena.Azken finean, Osakidetza zerbitzu publikoada,
denon artean ordaintzen duguna, eta ba-dute nahikoa lan aurten
gripearekin. Ondo-rioz, hotzari eta behar bada euriari aurre
egi-teko moduko mozorroak aukeratu.Aurten jende ugarik Donald
Trumpen mo-
zorroa aukeratuko du. Originaltasuna badabilatzen duzuna, alde
batera utzi beharkoduzu AEBtako presidentearen aukera. Halaere,
politika munduan baduzu aukera ugari.Zure helburua inork ez
ezagutzea bada,UPYDko edonor duzu aukera ona. Kuadrila-ko liderra
izatea nahi baduzu, baina zure lagu-nek ez badizute kasorik egiten,
Patxi Lopezizan zaitezke. Betidanik esan badizute irriba-rre polita
duzula EH Bilbuko norbaiten alde-ko hautua egin beharko zenuke.
EuskadirenAutogobernuak zer esan nahi duen zehatzmehatz badakizu,
zalantzarik gabe EAJko ki-deren bat aukeratu ezazu.
Azketako iturriaUrtean zehar herri inguruan gertatu den
zer-baitetan oinarrituta mozorrotzea baduzu gus-
Mozorroak
x x xIrrikaz nago AstearteKarnabal goizeko diananehunka pertsona
bandarenatzetik elkartzeko
x x x x x x x x x x x x x x x xegoitz arrutix x x
tuko, aurten zure aukera Azketako iturriko Je-susen Bihotzaz
mozorrotzea izan daiteke.Edo-eta Azketako iturrian Jesusen
Bihotza-ren ordez jarri zuten lauburuaz. Edo-eta Az-ketako
iturriaz, baina irudirik gabe. Modan dagoen arren, aukera originala
iru-
ditzen zait Lapiku Otsoyakiz janztea. Ez otso-zeta ez lapikuz,
baizik Lapiku Otsayakiren 2pegatina 2x2 metroko tamainan
inprimatu(ahal bada laneko inpresoran) eta bat aurre-tik eta bestea
atzetik isatsi. Animalia zalea bazara, aukera oso ona da
tabernetan lekua egiteko trikuz mozorrotzea.Gauza garrantzitsua
da parrandara atera etatabernetan sartu ahal izatea. Honela,
kon-tuan izan beharko dituzue tabernen ateek di-tuzten neurriak
mozorroa aukeratzerakoan. Azkenik, oso garrantzitsua da,
mozorroa
edozein delarik ere, komunera joandakoanoztopo gutxi jarriko
dituzten objektuak jartzeasoinean. Nahikoa ohikoa da gaua
aurreradoan heinean komunera joateko beharra are-agotzea; gainera,
habileziak ere murrizten jo-aten dira orduekin batera. Irrikaz nago
Astearte Karnabal goizeko
dianan, beste behin, ehunka pertsona herri-ko musika bandaren
atzetik elkartzeko. He-mentxen dala!6
-
x x x x x x x x x publizitatea 07
AMAIA ETXENAGUSIA FABRIQUE Mondragon Unibertsitateko ikaslea
Ikasleok benetako proiektuaknola autogestionatu ikasten dugu”“x
x xAmaia Etxenagusia FabriqueIndustria Diseinuko eta Pro-duktu
Garapeneko Ingeniari-tza graduko 4. mailako ikasleada Mondragon
Unibertsitate-ko Goi Eskola Politeknikoan,Arrasaten. Orain,
Milanendago, Erasmus bekaren bidezhango Diseinu Eskola
batean.Zergatik aukeratu zenuenIndustria Diseinuko etaProduktu
Garapeneko In-geniaritza gradua?Diseinu gradua aukeratunuen,
ingeniaritza bateko al-derdi tekniko zientifikoak di-seinuak duen
alderdi artistiko-arekin lotzen dituelako.
Mondragon Unibertsita-tea aukeratzerakoan, zerhartu duzu
kontuan?Gertutasuna hartu nuen kon-tuan, gehien bat. Baina, egiada,
ate irekietara joandakoan,oso interesgarria iruditu zitzai-dala
ikasketa teorikoak etapraktikoak batera lantzekoerabiltzen duten
metodologia:PBL –Problem Based Lear-ning edo Arazoetan
Oinarritu-tako Ikaskuntza–.Bat datoz espero zenuenaeta aurkitu
duzuna?Bai, orokorrean, espero nuenbezala izan da. Alde
horreta-tik, ez dut ezustekorik jaso.
lana sustatuz eta ikasleak be-netako proiektu bat
autoges-tionatzen ikasiz. Batxilergoabaino praktikoagoa da, bainaez
zait iruditzen pauso handiadagoenik Batxilergotik gradu-ko lehen
mailara.Nolakoa da irakasleen etaikasleen harremana?Klaseak
handiegiak ez dire-nez, ikasle berriak ezagutzeaerrazagoa da.
Irakasleekin ha-rremana ere erraza izan da, baizalantzak argitzeko
edo baiklasean parte hartzeko.Praktikaldia non eta zer-tan ari zara
egiten?Orain, Milanen nago, Italian,Erasmus bekarekin, urte
erdibaterako. Diseinu eskola ba-tean nago eta asko antzema-ten da
diseinuari eta alderdiartistikoari garrantzia ematendietela, nahiz
eta aspektu tek-nikoak kontuan izaten dituz-ten. Graduko alderdi
artistikoagustuko izanez gero, joatekoleku aproposa da. Oso
gustu-ra nago bertan, hizkuntza berribat ikasten, leku
desberdine-tako jendea ezagutzen etaleku desberdinak
bisitatzen.Aukera izanez gero, bizitzeamerezi duen esperientzia
da!Gradua bukatutzean zerasmo duzu?Oraindik ez nago ziur zer
eginnahi dudan. Ziur asko, laneanhasten saiatuko naiz, eta,
bes-tela, ikasten ari naizen gradua-rekin zerikusia edo
lagunga-rria izango zaidan ikasketakegingo
ditut.6www.mondragon.edu/prest
Graduko zer alderdi na-barmenduko zenuke?Ba, ingeniaritza gradu
bat denaldetik, hasiera batean alderditeknikoa artistikoaren
gainetiknabarmentzen dela iruditzenzait, nahiz eta azken bi
urtee-tan metodologiak, diseinuaketa horrelakoek garrantziagehiago
hartzen duten.Nolakoa da ikasteko me-todologia? Alde handiadago
batxilergokoarekin?Metodologia desberdina da;unibertsitateak
ebaluazio ja-rraitua du, eta hori bukatzean,PBLen bidez aurretik
ikasita-koa praktikan jartzen da, talde
-
iritzia x x x x x x x x x08
Bat baino gehiago harritugintuen Gus Van Sant zinema
zuzendariakElephant (2003) filmarekin. 1999. urteanColumbine
institutuan (AEB) izandako sa-rraskian oinarritzen da pelikula, eta
Elephantin the room ingelesezko esapide metaforiko-ari egiten dio
erreferentzia. Esan nahi du,egongela erdian elefante bat badugu,
eziku-siarena egitea bere presentzia ez onartzeadela, hots, arazoa
ekidin nahian dabilela ele-fantea egongelan dagoela aitortzen
ezduena.Ez dakit euskaldunok ere ez ote dugun au-
rrez aurre elefante ikaragarri bat, gertatzenari den guztia
lausotzen digun piztitzarra.Profil lingusitikoen gaiak hautsak
harrotu zi-tuen gurean. Hortik aurrera, erreskadan eto-rri ziren
EAEk PISA datuetan ateratako datueskasen errua euskarak zuela
zioten artiku-luak eta euskararen aurkako beste hainbateraso.
Horren aurrean, ordea, ez dakit eus-kaldunok batu beharrean ez ote
garen ba-nandu.Urtero legez hutsik egiten ez duen eta
hainbat otordutako tertuliak ozpintzen ditueneuskalkia eta
euskara batuaren inguruko so-lasaldiek ere izan dute euren lekua
pasatuden urte honetan. Gai honen inguruan izandiren hainbat
akusazio madarika nitzake,baina ez nator aurkariak irabaztera,
justu kon-trakoa, batu gaitezen eskatzera baizik.
Elefantea Euskal HerrianElefante ikaragarri bat dugu euskal
agerto-kian, eta erdara da aurrean dugun piztitzarhori. Euskaldunok
elefantearen orbitan jirabi-raka gabiltza, katua eta txakurra lez
elkarrigauzak leporatzen. Bien bitartean, gu geugabiltza piztia
elikatzen. Hiztunak galtzen ga-biltza elefanteari izkin egiten
diogulako, ezdiogulako parez pare dugun arazoari beharduen
garrantzia ematen, eta espainola etafrantsesa hiztunak irabazten
dabiltza etenga-be.
Elefantea egongelan
x x xElefante ikaragarri batdugu euskal agertokian, etaerdara da
aurrean dugunpiztitzar hori
x x x x x x x x x x x x x x x xanartz izagirrex x x
Euskarari kalte besterik egiten ez diotennorgehiagokak sortu
ditugu, eta dagoenekoahaztu zaigu euskarak duen arazo nagusienaez
direla euskalkiak, ezta euskara batua ere,espainola eta frantsesa
baizik. Ireki ditzagun begiak, eta behatu aurrean
duguna. Elefante ikaragarri bat dugu egon-gelan eta berandu
baino lehen arazoari aurreegin ezean, elefanteak berak kenduko
dugure hizkuntza euskal eszenatokitik. Desage-rraraziko ditu
euskalkiak, euskara batua, etaazkenik gu, euskaldunok. Onar
dezagun, ele-fante bat dugu egongelan, eta ez du berekabuz alde
egiteko intentziorik. Batu gaite-zen, ez banandu. Egoera honen
aurrean, eus-kaldunoi, ez zaigu batzea beste aukerarikgelditzen,
euskal agertokian bizirauten jarrai-tu nahi badugu behintzat.
Bizirik jarraitzea, ho-rixe baita une honetan euskarak duen
erronkanagusienetako bat. Hiztunak irabaztea, eta ezhiztunen arteko
lehiak sortzea. Batu gaitezen,beraz, elefantea handiegia baita
ezikusiarenaegiteko, eta arazoa handiegia baita oraindikarazo
gehiago gehitzeko.6
-
x x xESANA DAGOx x x x x x x x x x
x x x“Asko gustatzenzaizkit kolorebiziak eta argiak.Jendeak dio
koloreakaldartearen araberaaukeratzen direla,baina ez dut ustehori
horrela denik”OLATZ ALKORTAmargolaria
x x x“Gerra batekfilosofia guztiaaldatzen dizu”
x x x“Aita ezkerrekoazen, abertzalea;ama ere bai. Ni betiizan
naiz zerbaitegitekoa. Herriaaskatzeko, norberaaskatu behar da,
etahorretarako buruaaskatu behar da”MIREN
ODRIOZOLAinternazionalista
Olatz Alkorta.
x x xHIZKUNTZ ESKUBIDEAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x
x
iritzia x x x x x x x x x10
sAZPEITIERA ETA GAZTELANIA ‘BATUA’.‘Ebakiye’, ‘hutse’,
‘infusiyuek’... Herriko kafetegi honetan kontsumitutako
gosariendeskribapena azpeitieraz idatzita dago fakturan. Alabaina,
gainontzeko informazio guztiagaztelania ‘batuan’ dago. Gaztelaniaz
dagoen fakturaren partea euskalkian jarri edo euskarabatuan jarri,
hori izan daiteke hurrengo urratsa. . Uztarria. 9Herritar bat.6
-
x x x x x x x x x iritzia 11
Zapatariaren biloba naiz. Epertzelaita za-pataria zen nire
aitona. Horregatik, askotanentzun dugu gure etxean Errezilgo
zapataria-ren kondaira. Ari zela, ari zela, zapatak egitenahaztu
zitzaion zapatari akerraren istorioa.Azken boladan, sarritan burura
datorkidankontua da. Eta beti euskarari lotuta. Ez dakitikasteko
beste hizkuntzak baino zailagoa alaerrazagoa den gure hizkuntza
zaharra; daki-dana da, neketsua eta astuna dela norbereama
hizkuntzaren erabilera egokiaz etenga-be zalantzaz josia egotea.
Jakinekoa da gure gaitasuna mugatua dela
Ama hizkuntzax x x x x x x x x x x x x x x xtxetxu urbietax x
x
x x xIKUSTEKOA!x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
sSAN SEBASTIAN ONDORENGO AJEAK.Parrandaren ondorenak utzitako
ajeak begibistakoak izan dira beste behin ere. San Sebastian
Egunean, goizean, EuskalHerria auzunean burnizko hiru pibote
eraitsita azaldu ziren, ustez auto batek botata. Txikizio guztiak,
ordea, ez dira aproposegindakoak izaten; batzutan, nahigabe, gauza
ez izanaren poderioz gertatzen dira horrelakoak. .9 Ainitze
Agirrezabala6
eta zenbat eta euskara zuzenagoa erabilinahi izan, zailtasun
gehiago ditugula. Bainairuditzen zait hori ez dela kontua. Agian,
nireautoestima arazoa izango da, baina uste dutnorbait euskaraz ari
den guztietan, wassape-ko auto-zuzentzailea bezala, badagoela
nor-bait zure jarduneko akatsak zenbatzen aridena.Lehen, xapoon
euskara traketsa zela en-
tzuten nuenean (Goierrikoena eta tolosalde-koena, haiena bai
goxoa), haserretu egitennintzen. Orain gazteen euskara maila
kaxka-rra dela entzuteak amorratu egiten nau. Ho-
betu litekeena hobetzen saia gaitezen, bainaera baikorrean, beti
arantzak azpiamarratubeharrean tarteka lora lirainari
lehentasunaemanez. Garaian garaikoa. Edo, orain 200urteko gure
idazleen lanek EGA gaindutukoote lukete? Euskalduna izateak ez nau
harrotzen, eus-
kara maitatu eta euskaraz amets egiteak,bete egiten nau. Erabili
maite dugun euskarakonplexurik gabe, eta azpeitiarron eran
badahobe. Ladutxek kantatuko lukeen bezala, ‘zerlitzateke Euskal
Herria azpeitiarron jardunikgabe’.6
-
iritzia x x x x x x x x x12
x x xURTARRILEKO ARGAZKIEN OINAK. HIL HONETAN...x x x x x x x x
x x x x x x x x x x x x
HOTZ. Oso balorazio ona eman dio Udalak aurtengodanborradari.
Neuk ere balorazio ona ematen diot, partehartu eta primeran pasatu
dudalako, giro ona egon dela-ko. Aurtengoan, gainera, gure taldeak
bitan jo du. BainaUdalari eskaeratxo bat. Datorren urterako mesedez
ezprogramatu horrelako hotzik, hanketako behatzak orain-txe ari
zaizkit eta bere onera etortzen.
Helduen danborrada
IKA, IKA, IKA... Ihauteriekin neguko jaiei adio esangodiegu, eta
udaberriarekin batera Korrika berriro. EuskalHerriko lurralde
denetatik igaroko da euskarari hauspoaeman nahi dion jai nazionala.
Apirilaren 5ean izango omenda Azpeitian. Hor egongo gara berriz ere
biurtero bezala,udaberriarekin indarberrituta laisterka pixka bat
egitekoprest.6
Hemen dator korrika
SENIDETZAK, 30 URTE. Azpeitia eta Hazperne anaikidetuta
(arrebakidetu-ta? nebakidetuta?) gaudenetik gero eta ekintza
gehiago eta aberatsagotan dihar-dugu. Azkena, bost etapatan
egitekoa den ibilaldi arrakastatsua. Kantuan ere elka-rrekin
badaramatzagu urte batzuk Santiyo egunean. Pixkanaka-pixkanaka
iparraeta hegoaren muga apurtzen ari garelakoan nago. Ez al duzue
ala uste
Azpeitia-Hazparne
AZPEITIAR HITZEN ALTXORRA. Natul-natul hitzeite omen deu
azpeitia-rrok eta natul-natul jarraitu asmoz, guriek dien hitzek
galdu ez ditezen eskau digubebialtzeko dakizkiunek. Nik neuk
zerrendatxo bat bialuyobet: atzeko kurrunperie,mari lasarte,
txupasien ibili, melonperakue, oilo-habiye, txori-tranpie,
panderue, erdikaleko festak... Gaztiauek zeatenak ba al dakizue
hauek erabiltzen?
Natul Euskara Taldea
x x x x x x x x x x x x x x x xmaite garmendiax x x
-
Danborren oihartzunak isildu berri direla, jaiegutegiak
atsedenik ez digu ematen, eta inauteriakate joka dauzkagu.
Inauteriak munduan zehar erroturiko festa paga-
norik zaharrenetarikoa dira, eta jatorria bilatzeko5.000 urte
atzera joan beharko genuke, antzinakoSumeriara. Gaur egungo
inauteen kontzeptua,aldiz, erromatarren garaitik dator, Bacoren
omenezospatzen ziren jaietatik, alegia. Iluntasunaren garaiaren
bukaera datorrela alda-
rrikatzen da, lurra esnatu eta beste ziklo oparoagoahastera
doalarik. Kristautasunak berera ekarri arren, inoiz ez du
guztiz lortu bere izaera askatzaile eta katartikoa it-zaltzea,
injustitzia handiko garaietan botereari aurkaegiteko tresna
bihurtzea baizik. Gaur egun nire jairik gustukoena den arren,
hel-
dutan azaleratu da nire inauterietako sena, Azpeitiraetortzen
hasi nintzenean, hain zuzen.
Inauterietako senax x x x x x x x x x x x x x x xchusemi
vicentex x x
Zaragoza bezalako hiri handietako inauteek jai in-portatuaren
kutsua daukate, euren presentzia ezbaita nabaritzen hiriko
bizitzan. Kalez jantzitakoakgehiengoak dira, eta zenbait
tabernetako giroa etaudalak antolaturiko desfilea alde batera utziz
gero,egun normal bat dela pentsa daiteke.Hori dela eta, urteetan
zehar inauteriak festa
arrotza izan ziren niretzat, hainbat zoro lotsagabe-entzat baino
ez zela pentsatuz.Baina nire aurreiritzi guztiak albo batera
gelditu
ziren Azpeitiko inauteriak bizitzen hasi nintzenean.Umorea eta
jatortasuna oinarri harturik, azpeitiarrekgrinez ospatzen dituzte
inauteriak, herriko ezkontzaerraldoia den elegante egunetik
astearteko gaupa-seroak etxeratu arte. Festa giroan murgildu eta
urteen poderioz, lehen-
go gutxiespena zaletasun bilakatu da nigan. Hustuditzagun
ganbarak! Dantzan jar ditzagun jostorra-tzak! Hementxe direla
inauteriak!6
Luther-en urtea” dugu iragan urriaren 31tik da-torren urriaren
31ra, orduan beteko baitira 500 urteLuther-ek
induljentzia-salmentaren aurkako 95 tesisonatuak zabaldu
zituenetik, sekulako arrakastaz.Zer dira, bada, induljentziak?
Orduko eta gaurko
eliz doktrinak irakasten duenez, Jainkoak apaizarenbidez
bekatuak barkatzen dizkigunean, “erru-hon-dar” bat geratzen da, hil
eta gero purgatorioko oina-zetan ordaindu beharrekoa; zor hori,
ordea, ezabadaiteke –norberarentzat nahiz norberak nahi
duenhildakoarentzat– induljentzia irabaziz, deboziozkozenbait
ekintza eta beste zenbait baldintza betez.(Halakoak duela 500 urte
irakastea, tira, baina gaur?)Leon X.a, orduko aita santua harago
joan zen. Va-
tikanoko San Pedro basilika arranditsua eraikitzenari ziren.
Sekulako dirutzak behar. Nondik atera?Modu erraz bezain itxuragabea
asmatu zuen: Europaguztian induljentziak saltzea. Zenbat diru,
hainbesteinduljentzia. Zenbat eta diru gehiago, hainbat eta
Luther-en urteax x x x x x x x x x x x x x x xjoxe arregix x
x
purgatorio-urte gutxiago. Diruak kutxan tintin eginorduko,
purgatorioko arima errukarria zerura airean.Praktika lotsagarri
haren aurka altxatu zen Luther,
teologia-irakasle distiratsua. Aita santuak zorrotzerantzun
zion: bere tesiei uko egiten ez bazien, esku-mikatu egingo zuela.
Luther-ek eutsi egin zion, etaaita santuak eskumikatu. Printze eta
jende askok ja-rraitu zioten, eta han abiatu zen Elizen
Erreforma.Oker handirik gabe esan daiteke, Nazareteko Je-
susek Galileako herrixka pobreetan bihotz berri etamundu berri
baten amets ederra hots egin zuenetik,eliz gertakari
garrantzitsuena izan dela. Areago: ha-rrezkeroztik gaurdainoko
historia politikoa eta kultu-rala –Europan ez ezik, munduan– ez
dago ulertzerikLuther-ek bultzaturiko Erreforma gabe. Esate
bate-rako, erlijio-askatasuna eta erlijio-gerrak, biak.Halere,
Jesusen Ebanjelioa egungo munduan uler-
tu eta biziko badute, Luther-ek egindakoa baino jauzihandiagoa
egin behako lukete gaur Eliza kristauek.6
Galdetzen hasita,sansebastianetakoarrakasta eta gero, Udalak
jarriko al duudan txu-txu trena? . Uztarria
Tatuajerik ba alduzu? Edo egitekoasmorik bai?. Ainitze
Agirrezabala
IÑAKI ESNAOLA31 urte
“Ez daukat, etaegiteko asmorikere ez. Gustatzenzaizkit,
baina
marrazki bakarra izan dadila, etaezkutuko lekuan. Ez beso
osoabetea; azala ikus dadila, alegia.Tatuaje koloretsu horiek ere
ezditut gustuko. ”.
MARIAJESUS AMENABAR53 urte
“Tatuatzailebatzuk egundokoeskua dute, etaartelan onak
egiten dituzte, baina neu ez nautentatzen, eta ez da
orratzaribeldurra diodalako. Ilea kolorezaldatzera animatzen naiz,
bainahortik aurrera...”.
JANIRE CRUZ28 urte
“Ez daukattatuajerik, etaegiteko asmorikere ez dut,
momentuz. Besteren gorputzeanikusteko gustatzen zaizkit:besoak
tatuajez betetadituztenak, adibidez. Inoiz eznuke tatuatuko
bikotekidearenizena, ezta inoren aurpegirikere”.6
xxxINKESTAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
x x x x x x x x x iritzia 13
-
iritzia x x x x x x x x x14
x x xHAU HOLAXEENKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
x x x x x x x x x x x x x x x xenok sudupex x x
-
Hurritz, maraka bat daukazu esku arte-an. Amak prestatu dizun
perkusioak ez du pa-rekorik: ur botila barruan garbantzuak
dabil-tza saltoka. Zuk besotxo horretan gordetzenduzun indar
guztiarekin eragiten diozu, raka-raka-raka...Kolpearen magia
deskubritu zenuenetik ez
dago gure belarri mintzentzat zure jostailuekzurezko zoruaren
kontra ateratzen dutenhotsa baino musika gozoagorik. Isilik
dagoe-na hi la badago, ederki erakusten duzuhemen zein dabilen
bizi-bizi.Zarataren zera hau zure protesta egiteko
Atera, atera...x x x x x x x x x x x x x x x x x xxabi bordax x
x
modua izan daitekeela pentsatzera etorrinaiz. Hau da, ez si eta
ez no, Argentinako ka-zeroladak ekarri dituzula etxera. Azken
helbu-rua zein duzun asmatu ezin badut ere, aitortubehar dizut
Buenos Airesko Plaza de Mayoinguruan biltzen zirenek politikari
argentina-rrei eragindako hotzikararen adinakoa sentia-razten
didatela zure zartateko erritmikoek.Egia da, hemen ere badira
etxeko kazola
edo zartagina hartu eta kolpeka hasteko nahibeste motibo. Negu
erdian argindarra neurri-gabe igotzea, Donostiako 84 urteko
gizonbaten etxe-gabetzea, Osakidetzako murriz-
keten eraginez Galdakaoko ospitaleko pasi-lloak ohez beteta
ikustea, euskarazko prent-sari kendutako diru-laguntzak, Garoña
berri-ro irekitzeko mehatxua... Bakoitzagatik doze-na kolpe emango
bagenizkio zartaginari,gaupasa egiteko adina lan genuke.Hurritz,
laster ditugu Kaldereroak Azpei-
tian. Aska genitzake bertan bion burrundara-ko grinak, pare
ederra osatuko genuke. Jodezala bakoitzak nahi duen horren alde
edokontra, eta elkarrekin sor dezagun azalean oi-loipurdia
ateratzeko moduko musika kakofo-nikoa: ta-ta-ta, ta-ta-ta,
ta-ta...6
xxxx x x x x x iritzia 15
Erik Etxeberriari egokitu zaiohil honetan ‘Erotikan PLax!’
atale-ko sexu-galderei erantzutea.Nondik datorkizu sokamutilizateko
afizioa?Txiki txikitatik izan dut gustuko.Gure amona oso zezenzalea
zen.Gogoratzen dut, Miserikordiaaurrean, barandila berde
haienatzean, han egoten zela ordubetelehenago zezena noiz
agertukozain.Sokamuturrak bezainbeste-ko garrantzia al du
sexuali-tateak zure bizitzan?Ez dira konparagarriak. Baina bai,biak
dira niretzat garrantzitsuak.Gaur egun gazteen arteansexualitateaz
lasai eta pa-txadaz hitz egiten dela esan-go zenuke?Lagun artean
bromak eta adar jo-tzeak asko, baina gero serio hitzegiterakoan,
oraindik natural ezdugula hitz egiten esango nuke.Nondik eta nola
gustatzenzaizu sokari heltzea?Aurreko puntatik, eskubiko
eskua-rekin eta gogor.Zezena gidatzea da zure
Erotikan Plax!x x xhaizea egiguren-edurne mendizabal
(Arremanitz-eko kideak)x x x
Bakoitzak bere aldera tiratzeaondo dago, baina beti tamainan,eta
elkar zedituz.Inoiz harrapatu zaitu zeze-nak?Eskolan azterketa
garaian, beti az-keneko momentuan zezenak ha-rrapatu
arte.Sokaneskak noizko?Lehenbailen, hurrengo urtean ber-tan bada,
hobe. Ederra litzateke.Nik gustura pasako nioke errele-
boa neska bati. Bat gehiago izan-go litzateke.Haurtzaroko une
bat?Nire anaia jaio zenean.Txoko erotiko bat?Sistiaga erreka.Jaki
estimulagarri bat?Txokolate beltza.Abesti bat?Laboaren ‘Izarren
hautsa’.Usain goxo bat?Ume jaio berriaren usaina.6
xxxERIK ETXEBERRIAx x x
x x xErotikan Plax! Sexu eta bikote aholkularitza:Sindikatu
Zaharra, 2. solairuawww.azpeitikoudala.eus/sexu
688897920Hitzorduak, otsailean: hilaren 8an (16:00-19:00) eta 18an
(10:99-13:00).
funtzioetako bat. Oro har,zure bizitzan jendearekinharremanean
gidatzeko rolahartzea duzu gustuko?Ez, ez nuke esango. Momentu
edokasu batzutan hartzen dut paperhori, baina orokorrean denon
arte-an gidatzea gustukoago dut.Soka gehiegi tiraz gero, etenegiten
da. Nola mantentzenda harreman baten soka osa-suntsu?
Jaio. 30 urte.Herria. Azpeitia.Bizitokia. Azpeitia.Lanbidea.
Tornularia.
-
Arropa, eskuz eskuElkarguneko proiektuaren baitan, herritar
talde batarduratzen da arropa jasotzeaz, txukuntzeaz etabanatzeaz.
Horra prozesua, irudietan. .9Ainitze Agirrezabala
mamia x x x x x x x x x klik!16
sARROPA BILKETA.Urtebete baino gehiago da Elkarguneko
egitasmoaren baitan, arropa bilketa eta banaketa martxan jarri
zuela Elkar-ekinek. Geroztik, sekulako arropa pila bildu dute, eta
herritar talde bat arduratzen da jasotako guztia antolatzeaz
etabanatzeaz. Arropa nahiz mota guztietako material erabilgarria
dohaintzan eman nahi duten herritarrek hiru gunedituzte
horretarako: Soreasuko Elkargunean, ostiraletan, 16:00etatik
20:00etara, eta zapatuetan 10:00etatik 13:30era;Plaza Txikiko Gazte
Informazio Bulegoan, goizez, egunero, 10:00etatik 13:00etara, eta
astearte eta ostegunarratsaldeetan, 17:00etatik 20:00etara; eta
Artzubiko Iraurgiren Haur Hezkuntzako eraikinean. Bidaniatik,
Goiaztik etaErrezildik ere ekartzen diete arropa. Argazkian,
herritar bat arropaz betetako poltsa Gazte Informazio Bulegoan
uzten.
-
s ARROPA BERIKUSI ETA SAILKATU.Jasotako arropa guztia
banan-banan berrikusten dute. Balio ez duena bota egiten dute,
zikinadagoena garbitu eta hemen janzteko modukoa ez dena kooperazio
taldeetara bideratzen dute.Ondoren, generoaren, adinaren eta urte
sasoiaren arabera, kaxetan sailkatzen dute arropa.Argazkian, Maje
Rezola, Maria Luisa Irulegi eta Juani Amenabar arropa
berrikusten.
klik! x x x x x x x x x mamia 17
GARBITZEN.Herritarrek emandakoarropen artean denetikaurkitu
dutela dio Irulegik:“Labatiba, bankuko libretak,eskriturak,
argazkiak,estreinatu gabeko arropaetiketa eta guzti,
hautsitakoarropa...”. Luzaroan gordetakoarropek lizun usaina
izatendutenez edo zikinak erejasotzen dituztenez,Elkargunean
bertangarbitzen eta lehortzendituzte.
s
-
sBANAKETA, AZPEITITIK KANPORA.Hemen erabilgarri ez den arropa
hainbat kooperaziotaldeen bidez munduko txoko ezberdinetara
bideratzendute, besteak beste, Senegalera, Paraguayra, Greziara
etaSaharara. Guzti horiez gain, Donostiako aterpetxera etaLakabe
herri okupatura ere bidaltzen dute. Argazkian, IñakiLizaso
Paraguayra bidaltzeko kaxak kargatzen.
mamia x x x x x x x x x klik!18
IZARAK, MANTAK ETA OINETAKOAK.Arropaz gain, izarak, mantak eta
oinetakoak ere ematen ditujendeak dohaintzan. Neguan, manten
eskaria handia izan delaazaldu dute. Oinetakoak, berriz, neurrien
eta urtaroaren araberasailkatzen dituzte.
s
sBANATZEKO PREST.Generoaren eta urtaroaren arabera sailkatutako
arropaarropategian gordetzen dute, ondoren erabiltzaileei
banatzeko.Neurri batzuetan soberan jasotzen dute arropa, baina
premiahandiena 7 urtetik 13ra arteko adin tartean dagoela aitatu
dute.Era berean, beharra duten familien kopuruak gora egin
dueladiote. Argazkian, Rezola, Irulegi eta Anamari Campos.
MilaLanda ere aritzen da bolondres.
s
-
sBIGARREN ESKUKO ARROPA, SALGAI.Elkar-ekinen gastuei aurre
egiteko, Elkargunean oso modu onean salgai jarri dute
hainbatarropa. Irudian, bi bolondres arropak zintzilikatzen eta
prezio txartelak jartzen.
klik! x x x x x x x x x mamia 19
ARROPA BANAKETA.Azpeitiko Udaleko Gizarte Zerbitzuek bideratzen
diete herrian beharrik handiena duten pertsonen zerrenda.2015eko
urritik 2016ko uztailera, 106 familiak (409 herritar) jaso zuten
arropa zerrenda horren bidez. Guztira,hiru banaketatan, 810
pertsona “goitik behera” jantzi zituzten.
s
Argazkian, erabiltzaileak txartela erakusteneta dagokien arropa
jasotzen.
-
“Nire senarra, Joxe Mari Etxenagusia, pilotariprofesionala zen,
eta urte batzuk zeramatzanosasunez gaizki. Frontoira joaten zen
pilota-zale batek aholkatuta ezagutu genuen ReneLevi makrobiotika
Europan zabaldu duenmaisua. Frantziako Saint Gaudens herriandago.
Aterpetxe modukoa da, eta asteburuapasatzera joan ginen. Zentroan
sartu ordukoesan zion: ‘Puf, odola ura bezala duzu’. Jate-koa
eskaini ziguten, hitzaldi bat entzun ge-nuen, eta Joxe Mari hara
itzultzeko gogoz ge-ratu zen. Hala, egun batzuk pasatzera
joanginen: makrobiotikaren filosofia ezagutu ge-nuen, kozinatzen
ikasi... Dieta zorrotza jarrizioten, baina okerrera egin zuen.
Donostiaraitzuli, analitika egin, eta leuzemia zuela esanzioten.
Azkar ospitalean ingresatzeko agindu
Zer jan, hura izanBizitzeko filosofia bezala elikadura
barazki-jalea,beganoa eta makrobiotikoa ardatz dituzten
herritarrenesperientziak jaso ditu Uztarriak. .9 Ainitze
Agirrezabala
Marian Fabriquek makrobiotikako aukera zabala prestatu du
erreportajerako: miso zopa, kuskusa gomasioar
mamia x x x x x x x x x gizartea20
Pertsona batek jaten duenaaztertuz gero, haren izaera ezagutu
daitekee-la diote. Edo, alderantziz ote da? Norberarenizaeraren
arabera aukeratzen ote da elikadu-ra mota? Elikatzeko modua dieta
hutsa bainoharatago, bizitzeko filosofia dela diote hain-batek.
Azpeitian ere badira barazki-jaleak,beganoak eta elikadura
makrobiotika egitendutenak.
MARIAN FABRIQUE
x x xAdina. 49 urte. x x xElikadura modua.Makrobiotika.
xxxNoiztik.Duela 26 urtetatik.
“Yin eta yang, hori da bizitza”
-
tzia ezagutu duen jende asko bideratu duguFrantziara.
Gaixotasunagatik-edo makrobioti-ka egin behar baduzu, jar zaitez
aditu bateneskuetan, inoiz ez zeure kasa.Elikadura makrobiotikoaren
oinarria, batez
ere, zerealak dira, integralak eta ekologikoak.Barazki zopak eta
potajea ere bai. Arrainpixka bat, haragi txuria oso-oso gutxi eta
go-rria batere ez. Eta fruta garaikoa eta bertakoa.Gure etxean ez
dago esne konbentzionalik,edari freskagarririk, gozo gauzarik.
Aurrezprestatutako jakiak saltzen dizkigute, eta ho-rrek guztiak
gaixotasunetara garamatza. Inte-res asko dago horren atzean,
medikuntzatikhasita. Haiek gaixoak behar dituzte, eta gizar-te
eredu honekin gero eta gaixo gehiagoegongo da. Orain, modan dago
makrobioti-ka, eta nik ikusten dudana da zerbait modan
“Esnekiak kontsumitzea utzi nuen aurrena,duela bi urte. Esneak
ez dit inoiz onik egin.Esnea uztea ez zitzaidan batere kostatu;
bai,ordea, esnekiak: gazta, jogurrak... Baina osoegoskorra naiz,
eta zorrotz eutsi diot hartuta-
rekin, bainak, dilista gorriak, eta azalorea eta antxoak
tenpuran. Postrerako sagar errea. x x xAinitze Agirrezabala
zioten, baina Reneri deitu, lana eta dena utzi,eta elkarrekin
Frantziara joan ginen. Erabakibat hartu behar duzu eta zaila da,
baina JoxeMarik garbi zuen han jarraitu nahi zuela. Zortzihilabete
egin zituen; ni bueltaka ibili nintzen.Etxera itzuli eta lehen
urteetan, beldurragatik,oso zorrotz jarraitu genuen dieta,
bekaturikegin gabe. Pentsa, 1993an ezkondu gineneta Jose Marik
bodara bere jatekoa eramanzuen. Apenas genuen bizitza soziala.
Orain jabai, eta familiako bazkariren bat-edo dugune-an
instintiboki badakigu zer-nola jan. Kakotxartean, garairik zailenak
harrapatu genituen.Duela 26 urte, makrobiotika aipatu eta jende-ak
uste zuen sekta zela. Arraroak ginen. 21eta 17 urteko bi seme-alaba
ditugu, eta etxe-an 1991tik makrobiotika egiten dugu. Geroz-tik,
arrazoi desberdinak medio, gure esperien-
jartzeak filosofia galtzea dakarrela. Jendeakmakrobiotika
erremedio bezala hartzen du,baina ez da medizina, bizitzeko
filosofia bai-zik. Beti bilatu behar duzu elikaduren artekooreka.
Yin eta yang; hori da bizitza, oreka”.
ANDER LARRAÑAGA
x x xAdina. 21 urte. x x xElikadura modua.Barazki-jalea.
xxxNoiztik.Duela urte eta erditik.
“Bizi estilo bat da”
gizartea x x x x x x x x x mamia 21
Bizitzeko hainbat elikadura modu daude.Haietatik hiru sakondu
ditu Uztarriakerreportaje honetan.
BIZITZEKO ELIKADURA MODUAK.Makrobiotika. Yin eta yang
elikagaiakbereizten dira, eta horien arteko oreka bilatubehar da
ongizatea eskuratzeko. Bereziki,zerealak, horien artean arroza,
lehenestendituen elikadura da, orekarako beste barazkieta labore
naturalak erabiliz. Aldi berean,tratamendu kimikorik gabe hazitako,
eta ahalbada, prozesu industrialik gabeko elikagaiakgomendatzen
ditu. Makrobiotika GeorgeOshawa japoniarrak (1893-1966)
landu,aurkeztu eta eman zuen aditzera.Beganismoa.
Animalienganakoerrespetuan oinarritutako bizimodua etafilosofia da,
Ingalaterran 1944an sortua.Antropozentrismoa, hau da, gizakia
ororengainetik jartzea arbuiatzen du. Animalieneskubideen alde eta
haien esplotazioarenkontra egiten du, eta begano
gehienakbarazki-jale zorrotzak dira. Animalia jatorriaduen
produkturik (arrautzak, esnekiak,eztia…) ez dute
kontsumitzen.Begetarianismoa. “Begiak dituztenizakiak ez jatea" da
oinarri nagusia.Begetarianismo barruan joera desberdinakdaude,
baina, oro har, animaliekikoerrespetuan oinarritzen da. Horren
arabera,barazki-jaleek ez dute animalien erabileraonartzen, ez
jateko eta ez dibertsio iturrimoduan ere. Begetarianismoa
osokontzepzio zaharra da. Indian eta antzinakoGrezian aurkitzen
dira lehen testigantzak.
x x xBIZI-FILOSOFIAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
-
mamia x x x x x x x x x gizartea22
ko erabakiari. Harrezkero, mokoak-eta gu-txiago ditut.
Animaliekiko errespetuaren kon-tzientzia betidanik dut, eta duela
urte eta erdierabaki nuen haragia eta arraina ere dietatikkentzea.
Saiheskia edo txuleta eder bat ken-tzea pixka bat kostatu
zitzaidan, baina hau ezda aldi baterako dieta, bizi estilo bat da.
Barazki-jaleengatik neuk lehen esaten
nuen: ‘Puf, horiek tomatea eta letxuga baka-rrik jango dute’.
Baina konturatu naiz aukerazabala dagoela. Dena ekologikoa jaten
saia-tzen naiz, baina oso garestia da. Gurasoene-an bizi naiz, eta
etxean haragia jaten dute,baina familian inoiz ez da oztopoa izan
bege-tarianoa izatea. Aitak komentarioak, beti:‘Orain ere jango
hukek txuleta eder bat!’.Noski, nire gorputza ohituta zegoen 18
urte-an haragia jatera, eta haragia kendu eta bi as-tera anemia
gogorra izan nuen. Berez, onenada dietatik haragia pixkanaka
kentzea, bainazorrotz moztu nuen. Hor oreka bilatu beharda: batetik
kentzen duzuna, bestetik lortu.Xerrak dituen proteinak kinoa
entsaladatik lorditzakezu. Begetarianoa naizenetik, garbia-go jaten
dut, gorputzak errazago digeritzendu, komunera joateko hobeto
moldatzennaiz, eta gutxiago gaixotzen naiz. Etxetik kanpo
jaterakoan inoiz ez da muga
izan barazki-jalea izatea. Azkenean, urdaiaz-pikoa beharrean
esparragoak jaten ditut, etaharagiaren ordez, tortilla. Ez da duela
hama-bost urte bezala. Gaur egun, jatetxeak eta ta-
bernak prestatuta daude. Pixkanaka, kulturaere zabalduz doa.
Europan zehar bidaiatudut, eta zenbait herrialderekin
alderatuta,oraindik oso atzeratuta gaude. Hainbat herri-tan
supermerkatu handiak daude barazki-ja-leentzat egokituta. Hemen,
berriz, txoko bat,pasillo bat besterik ez dugu. Autodidakta naiz,
baina dieta begetariano
orekatua egitea oso zaila da. Hasiberritan,produktu asko eta
asko ez dituzu ezagutzen,asko informatu behar duzu, baina jakin
eginbehar da Interneten informazio egokia aurki-tzen. Nutrizionista
begetariano batek aholka-tuta, egunean hirutan, jatorri
begetaleko1.000 produkturen proteinak xehetuta di-tuen
elikadura-osagarria hartzen dut. Kontuada justukoa sarri jatea,
sagardoa bezala”.
AINHOA REZABAL
x x xAdina. 22 urte. x x xElikadura modua.Beganoa. x x
xNoiztik.Duela bi urtetatik.
“Jarrera politikoa da”
Gure etxean betidanik kontsumitu da haragiasko, baina
animaliekiko nire jarrera aldaketa16 urterekin hasi zen. Jabetu
nintzen anima-liak ez genituela norbanako bezala errespe-tatzen.
Funtzio bat betetzeko genituela, ob-jektu bezala. Hala, 16
urterekin haragiakendu nuen dietatik, eta geroztik, ez dut
inoizharagia jateko tentaziorik izan. Animalietatik eratorritako
ezer ez dugu
jaten: ez arraina, ez haragia, ez esnea eta es-nekiak, ez
arrautza eta ez eztia. Lekaleak, fru-tak, zerealak, barazkiak,
fruitu lehorrak... jatenditugu. Egungo gizartean dena
eskuragarridugu, eta oso erraza da %100ean dieta be-getala
jarraitzea. Jendeak uste du garestiadela beganoa izatea,
belar-dendako produk-tuak kontsumitzen ditugula, baina hori ez
dahala. Egia da, oraindik ere, hiri handietan, Do-nostian
esaterako, aukera askoz ere zabala-goa dugula, baina herriko
hainbat tabernatanhanburgesa begetalak eskaintzen dituzte,eta
bazkariren bat dudanean jatetxean aurrezabisatzen diet beganoa
naizela, eta inoiz ezdut arazorik izan.Nik beti izan ditut ideiak
argi, eta nire arra-
zoiak benetan sendoak direla ikusita, amaketa ahizpak hasieratik
errespetatu ninduten.Aitari gehiago kostatu zaio ulertzea, pixka
battradizionalagoa da eta. Nire esperientziare-kin, etxean
kontzientziatu egin dira. Gainera,baditut lagunak beganismoarekin
interesatueta nire esplikazioak entzun ondoren begano
Larrañagaren otordua: garaiko entsalada, dilistak eta
intxaurrak.
“Beganismoa ez da dieta bat, animalien era-bilera oro ukatzen
duen jarrera politiko batbaizik. Sentitzeko ahalmena duen
norbanakooro errespetatua izan behar dela defenda-tzen dugu.
Beganismoak animalien askape-na bilatzen du, eta 19 urte nituenean
Donos-tiako Askekintzan hasi nintzen militatzen.
Rezabalen bazkaria: berenjena betea, seitana saltsan eta sagar
errea.
-
gizartea x x x x x x x x x mamia 23
egin direnak. Kalean denetik esan didate,baina beganismoaren
inguruko hitzaldi askoentzun dut, eta badakit nola erantzun
haiei.Adibidez, haragirik jan gabe proteina gabeziaizango dudala
esaten didatenei azaltzen diet
begetaletatik ere lor ditzakedala. Gakoa daelikagaiak modu
egokian konbinatzen jaki-tea. Egungo gizartean, dieta oso
hiperprotei-koa egiten da, eta horrek luzera egundokoarazoak
ekarriko ditu. Gehiegikerian gabiltza.
Bestalde, etxean katua eta txakurra ditugu.Ez da tokirik
egokiena kale etxea animaliakizateko. Askoz ere hobeto biziko
lirateke as-keago diren espazio batean. Gure animaliek%100
elikadura begetala jarraitzen dute”.
Bertakoa eta garaikoaEgungo gizartean, “modu egokian eta
orekatuan jatea, denetik etatamainan jatea” dela esatea “mito
hutsa” dela dio Aitziber Aizpurunutrizionistak. “Bertakoa eta
garaikoa jatea” da gakoa. . A. Agirrezabala
Euskaldunok garrantzia han-dia ematen diogu jateari. Mahaia-ren
bueltako erritua euskal kultu-ran ondo errotutako usadioa
da.Ikerketen arabera, munduanmetro karratuko Michelin izargehien
dituen herria da gurea.Baina gaur egungo gizarteanondo jaten al da?
Edo, bestelaesanda, zer da ondo jatea? Aitziber Aizpuru (Azpeit
ia,
1973) nutrizio aholkulariaren esa-netan, orain arte, “modu
egokianeta orekatuan jatea denetik etatamainan jateari” esaten
zitzaion,baina gaur egun hori “mito hutsa”da. Gure gurasoen eta
aitona-amonen garaian, “denetik jateakbeste zentzu bat” zuela dio.
“Ja-nari freskoa, bertakoa eta garai-koa, hura zen zutena. Egun,
be-
rrik kontuan hartzen dituen dietakez du zertan osasuntsua
izanbehar, batere osasuntsuak ezdiren janari desegokiz osatuta
ba-dago. Kasu horietan, hartzendiren karbohidratoak, batik
bat,azukreak badira, eta proteinen etagantzen kalitatea ez bada
ona,dieta hori ez da gomendagarria.
Altxor handiena, osasunaAdinaren eta esfortzu fisikoarenarabera
dieta aldatu behar dengaldetuta, “oinarria bera” dela
dio.Elikagaien kalitatea eta kantitateakontuan izatea “beharrezkoa”
da,baina, noski, “beharrak desberdi-nak” dira. “Umeen kasuan,
haiekzer jan erabakitzen duten ardura-dunak gurasoak dira. Umeen
es-kubidea da elikadura orekatua etaosasuntsua izatea, eta gure
ardu-ra ohitura egokiak transmititzea.Modu horretan, altxor
handienaoparituko diegu: osasuna”. Elikagai osasuntsuen aukera
egiterakoan, aholku argia emandu: “Azoka gehiago eta
super-merkatu gutxiago. Jaten dena be-netakoa izan dadila, gure
aitona-amonen elikadura ohiturak ereduhartuta. Bertakoa eta
garaikoa”.6
tekoa” dela dieta orekatu batean.Beraz, “energia ematen duten
eli-kagaiak –karbohidratoak, protei-nak eta gantzak– bakarrik
aintza-kotzat hartzea ez da nahikoa”; hauda, elikagaien
proportzioak baka-
Aitziber Aizpuru. x x xEliku
rriz, hori eta beste gauza asko di-tugu, baina askotan arreta
gehia-go jartzen dugu beste horietan;produktu prozesatuetan,
alegia”.
Bertakoa eta garaikoaDieta orekatua eta osasuntsuadefinizioz,
elikagai guztiak ditue-na litzateke, gaixotasunak saihes-tu eta
gure organismoak ondofuntzionatu dezan. Aizpururenesanetan, “ondo
jatearen oinarriadira barazkiak eta frutak, zereal in-tegralak,
egoskariak edo lekaleak,kalitate handiko proteinak –arrai-na,
arrautza eta prozesatua ezden haragia– eta olio osasunt-suak. Beti
bertakoa eta garaikoa”. Dena dela, Aizpuruk gaineratu
du “elikagaien proportzioak etahorien kalitatea zaintzea
ezinbes-
-
hasi zenetik. Ikasketak direla eta, lau urte da-ramatza
Aldalurrek Arabako hiriburuan bizi-tzen, eta azken ikasturtean
erabaki du Erre-kaleorrera mugitzea: “Auzoan egoera oneandauden
hainbat logela hustu zirela jakin nue-nean bertan sartzea erabaki
nuen. Beti irudi-tu izan zait proiektu oso interesgarria”.Amets
Cañirazesek ere auzoa okupatu zu-
tenetik ezagutzen du Errekaleor Bizirik mugi-mendua: “Orain dela
hiru urte izan nuen Erre-kaleorren berri. Orduan etxe bat soilik
zego-en okupatuta, eta une hartatik iruditu zitzai-dan
interesgarria okupazioaren mugimen-dua, jakinekoa delako gazteok
ditugunzailtasunak etxe bateko alokairua ordaintze-ko”, azaldu du.
Hausnartu ostean, azken ikas-turtean erabaki du Cañizaresek
Gasteizko
auzo okupatuan bizitzen jartzea, eta bertakohainbat
biztanlerekin harremanetan jarri zenlogela bat eskuratzeko. Hala
ere, ErrekaleorBizirik mugimendua “okupazioaz harago”doan proiektua
dela azaldu du Cañizaresek,“beste bizi eredu baten alde lan egiten
duenmugimendua”, hain zuzen.
Antolatzeko, lantalde ezberdinakEhundik gora lagunek osatzen
duten komu-nitatea antolatzea ez da txantxetako egite-koa, eta
horregatik, egin beharrak ahalik etaondoen banatzeko, lantalde
ezberdinakdaude: azpiegitura, komunikazioa, ekono-mia, kultura,
okindegia, kopistegia eta elika-dura, besteak beste. Aldalurrek
azaldu due-nez, euren eraikinean bizi den pertsona ba-koitza
lantalde bateko kidea da, eta horrelaegiten dute lanen banaketa.
“Nire pisukidebatzuk kulturako lantaldean daude, bestebatzuk
kopistegian, baina nik une honetan ezdut auzoko lantaldeetan parte
hartzen, bestehainbat kontuk denbora asko kentzen didate-lako”.
Cañizares, berriz, lantalde ezberdine-tan aritu da, ortuan edota
azpiegituran kasu,eta guztietan “oso gustura” ibili dela esan
du.Errekaleorren ez dago saltokirik, eta
denda formatura hurbiltzen den gauza baka-rra martxan jarri
duten okindegia da. Auzoki-deentzat ogia egiteaz arduratzen den
taldeaokindegiko lantaldea da, eta astean bi aldizzabaltzen dituzte
bertako ateak. “Horien la-
Auzoa berpiztenErrekaleor auzo okupatuan bizi dira Amets
Cañizareseta Beñat Aldalur. Autogestioa da komunitatearenmotorra,
eta auzoa biziberritzea xedea. .Maialen Etxaniz
50eko hamarkadan Espainia-tik Gasteizera lan bila joandakoen
bizilekuizateko eraikitako auzoa zen Errekaleor.Baina urteen
ondorioz, eta hiriaren garapenurbanistikoa tarteko, auzoa eraitsi
eta urbani-zazio berria eraikitzeko proiektua aurkeztuzuen
Gasteizko Udalak, 2000. urtean. Bi ur-tera, bizilagunen lehenengo
lekualdatzeakhasi ziren. Horietako batzuk ez zuten erabakihura
onartu, ordea, eta errekurtsoak errekurt-so, udalaren plana bertan
behera gelditu zen. Auzoa ia hutsik zegoela eta, etxebizitza
problematikaren aurrean alternatibak bilatze-ra bidean, EHUren
Gasteizko campusekohainbat ikaslek Errekaleorren inguruko
azter-keta eta lanketa bat egin zuten 2012an. Urte-bete beranduago,
auzo hartako 26. portalaokupatu zuten, Errekaleor Bizirik
ekimenarihasiera emanez. Mugimenduaren hastape-netan hamar ziren
auzoan bizitzen jarri zirenikasleak, eta gaur egun adin tarte
ezberdine-tako 150 lagun inguru bizi dira Errekaleorren.Horietako
bi dira Amets Cañizares (Azpeitia,1994) eta Beñat Aldalur
(Azpeitia, 1995).Aldalurrek zein Cañizaresek bazuten Erre-
kaleor Bizirik mugimenduaren berri hara iritsiaurretik, eta
bazekiten zeintzuk ziren auto-gestioan oinarritutako proiektuaren
nondiknorakoak. Beñat Aldalurren kasuan, uniber-tsitatean
ezagututako lagunak izan zirenproiektua ezagutarazi ziotenak, haiek
Erreka-leorren murgilduta baitzeuden egitasmoa
mamia x x x x x x x x x gizartea24
Gazte akelarrean, Errekaleorren. x x xA. Cañizares
-
nari esker, auzoko bizilagunek ogia jasotzendugu astean bitan,
ekarpen ekonomiko xumebaten truke”, azaldu du Aldalurrek.
Errekaleor Bizirik mugimenduaren balore-
etako bat “elikadura burujabetza” dela dioCañizaresek, eta hori
lortzera bidean auzoanekoitzitakoarekin elikatzen direla esan
du:“Elikadura taldea dago, ortuan aritzen dentaldea, okindegikoa,
oilategikoa... horieiesker Errekaleorren bertan ekoitzitako
pro-duktuekin elikatzen gara, eta bestela, inguru-ko baserritarrei
erositako produktuekin”. Okindegia eta baratzea ez ezik,
kopistegia
martxan jartzen ari dira zenbait auzokide. Izanere, Gasteizko
inprenta batek ateak itxi zi-tuen duela hilabete batzuk, eta
negozioarenarduradunek material eta hornigai guztiakErrekaleorreko
lagunei utzi zizkietela azaldudu Aldalurrek. Funtzionatzeko moduari
dagokionean, Ca-
ñizaresek esan du, antolakuntzako gauzateknikoez gain, asko
ikasi duela harremaneninguruan: “Asko hitz egin eta hausnartu
dugubotere harremanen inguruan, eta ohikoetatik
maltasunez bizi dute, baina ez dute ahaztenauzoaren jabegoa
Gasteizko Udalaren Hiri-gin-tza enpresarena dela, eta gogoan
dutehiru urtetan eraikitakoa edonoiz galtzekoarriskuaren aurrean
daudela. “Desalojo sus-moak urtero daude, eta horien berri
hedabi-deen bitartez jasotzen dugu gehienetan.Udalaren mezu
orokorrak ere iristen zaizkigu,biztanleak lekualdatu nahi dituztela
edotaezin dela Errekaleorren bizi”, azaldu du Alda-lurrek.
“Sarritan” iristen zaizkie halako zurru-murruak, eta “alarma piztu”
zen azken aldiajoan den urtean izan zela gogoratu du Aldalu-rrek:
“Iaz ere egon ziren desalojo susmoak.Badakigu arriskuan gaudela,
baina egoeraez da oso asaldagarria, eta nahiko lasai bizigara”.
Errekaleorreko biztanleen aurka zabalik
dagoen prozesu judizialaren aurrean, AmetsCañizaresek dio,
Errekaleorreko biztanleen“egunerokotasuneko erronka” dela auzo
be-zala hazten jarraitzea, “auzoa zein proiektuadeseraiki nahi
dutenek ongi ikusi dezatenErrekaleor bizirik dagoela”.6
Amets Cañizares –argazkian, eskubian– lagun batekin, Gasteizko
Errekaleor auzo okupatuko oilategian. x x xAmets Cañizares
gizartea x x x x x x x x x mamia 25
aparte funtzionatzeko beste hainbat modudaudela ikusi eta ikasi
dut”.
Aisialdirako eskaintza zabalaLanaren poderioz, egun, gaztetxea
(lehen elizazena), zinea, ortua, frontoi estalia,
liburutegia,okindegia, taberna edota inprenta dituzte. Aisialdirako
“nahibeste eskaintza” dagoe-
la uste du Cañizaresek. Alde batetik, dantzazein eskulan
tailerrak, zine emanaldiak, kon-tzertuak, bazkariak edota
erakusketak dituz-te. Bestetik, egunerokotasunari lotuta dau-den
ekintzak dituzte, eta horiek ere aisialdira-ko jarduera bezala
ikusten ditu: “Azken fine-an, egiten ditugun ekintzak gure
eguneroko-tasunaren parte direlako eta benetanmotibatzen
gaituztelako egiten ditugu. Auzo-an beti dago zer egina: barazkiak
landatzea,pareta bat txukuntzea, ogia egitea... bainanahi dugulako
egiten dugu. Beraz, hori ere ai-sialdi gisa ikusten dut, eta ez lan
bezala”.
Desalojo arriskuaErrekaleorreko biztanleek egunerokoa nor-
-
iritzia x x x x x x x x x26
S inberguentzako zubia ai-patzeaz gain aizube, aizube, ekarri al
dezubeerlojube? eta antzekoak esaten zizkigutenazpeitiarrek
urrestildarroi harrera edo agurumoretsu edo burlatia egin nahi
zigutenean.Nola matxinbentatarrek, Goierrirekin dugunmuga
hortakoek, etxeen, laneen eta horrela-koak esaten zituzten, klik
eta klok errealbikokaramelook esaten genien harla-burlaz.Gure
garaiko aratzerrekatarrek frantsesekbezala ahoskatzen zituzten erre
guztiak, ege,egeka, agdo... Gaur, eskolak Azpeitian
kon-tzentratzearen poderioz, galduta daude hiz-kerako ezaugarri
horiek ume eta gazteen ar-tean.Min ematen dit Urrestillako
Sanjoanetara-
ko gure herriko gazteek egiten dituzten karte-letan nola egiten
dieten ihesi euskara idatzia-ren arauei. Pelota partidue eta
horrelakoakjartzen dituzte karteletan. Dirudienez, ez gau-zak behar
bezala egiteko alperrez, herri hiz-keran edo hizkera
adierazkorragoan egitekouste eta asmotan egiten dute. Nik,
agurekaskailu honek, nire artean pentsatzen dut,eta bakarren bati
esan ere, hori ez delaUrrestillako euskara, izatekotan ere
pelotapartiube beharko lukeela, Urrestillan “betida-nik” esan izan
den bezala. Uste dut zabaldu den ustea, okerra nire iri-
tzian, euskara arautuak edo akademikoak,nazioaren eta
naziotarren euskarak, ez duelaaski indarrik azpeitiarrez pentsatua
indar ber-dinez adierazteko, euskara batua funtziona-rioen tresna
fosil bat eta pedantekeria litera-riorako tresna bat besterik ez
dela. Ahaztuegiten da euskara batua medio ugaritu etakoalifikatu
dela euskal hiztuna, baita Azpei-tian ere; euskara batua izan ez
balitz ez luke-ela euskaraz hitz egingo azpeitiarren hama-rrenak
ere. Euskara batuaren dohaintza diraAgirre, Aldai, Altuna, Aristi,
Borda, Gorrotxa-tegi, Murillo, Otamendi, Segurola eta, ez
bo-rondate txarrez, ahazten ditudan hainbesteidazle azpeitiar.
Gezurra dirudien arren Az-
Azpeitin eta leku gehiagotan
x x xAhaztu egiten da euskarabatua medio ugaritu etakoalifikatu
dela euskalhiztuna, baita Azpeitian ere
x x x x x x x x x x x x x x x xramon etxezarretax x x
peitiko egungo bertsolaritza ere hizkera ba-tuari esker gauzatu
da. Esango nuke azpei-tiarrek euskara batuan egin dietela
ekarpenikduin eta oparoena euskarari.
Foro batean aztertzekoaOndorioz, kosta egiten zait Azpeitiko
euska-raren izeneko zenbait ekimen ulertzea, eta“Azpeitiarra eta
batuan artien ein nahi deubereizketie, ez azpeitiarra eta beste
euskalki-yen artien” bezalakoak onartzea. Ez diet zin-tzotasunik
ukatuko, ez eta errakuntzarik ere,hanka sartze kaltegarri bat
bezala ikustenditut. Bistan dauzkagun eredu horiek, duda-rik gabe,
azpeitiarrak dira baina Azpeitikoeuskara, izatekotan, beste bat
litzateke dia-lektorik isolatuenean eginda ere.Ez nuke inor
haserretu nahi. Esateko asko
dago. Zergatik ez eztabaida sosegatu batireki honetaz, foro
lasai bat.6
-
jakiteko x x x x x x x x x otsailari begiratua28
Irudhitzen erakusketaIrudhitzen lehiaketako argazki eta
testuekin osatuta kalean daUztarriaren egutegia. Lehiaketara
aurkeztutako argazki eta testuguztiak ikusgai daude Sanagustinen,
hilaren 7tik 21era. . A. Agirrezabala
Urtea estreinatzearekin ba-tera, Uztarria Komunikazio Talde-ak
2017ko egutegia kaleratu du,Irudhitzen argazkilaritza eta
litera-tura lehiaketak utzitako fruituekin.Otsailerako, lehiaketara
aurkeztudiren argazki eta testu guztiekinerakusketa antolatu du
Uztarriak,Kulturaz kooperatibarekin elkar-lanean. Egutegia osatzeko
asmoz, ar-
gazkilaritza eta literatura uztartu-ta Uztarriak aurrenekoz
antolatuduen lehiaketara 81 irudi aurkez-tu dituzte, guztira.
Argazki horie-tatik epaimahaiak aukeratutako12 irudi jasotzen dira
egutegian.Irudi bakoitza testu labur batez la-gunduta doa. Testu
horiek lehia-ketaren idatzizko atalean partehartu zuten herritarrek
idatzitako-ak dira.Argazki lehiaketa Maialen Etxa-
nizek irabazi du, eta argazki sari-tuari ipini dion testuarekin
irabazidu Izaskun Egigurenek idatzizko
x x xDATUAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
x x xZer. Irudhitzenargazkilaritza eta literaturalehiaketara
aurkeztutakoargazkiekin eta testuekinosatutako erakusketa.x x
xEguna.Otsailaren 7tik21era. x x xTokia. Sanagustin.x x
xAntolatzailea.UztarriaKomunikazio Taldea,Kulturaz
kooperatibarekinelkarlanean.
lehiaketa. 150 euroko saria esku-ratu du bakoitzak.
Lehiaketa, elkarlaneanAzpeitiko Argazki Elkartearekineta Kultur
Mahaiarekin elkarlane-an jarri zuen abian Irudhitzenlehiaketa
Uztarriak, herritarrakeuskarazko edukien sortzaile iza-teko
helburuarekin. Lehendabizi-ko lehiaketan izan den parte-hart-zea
ikusita, argazkilaritza eta lite-ratura uztartuko dituen
egitasmo-ak antolatzen jarraitzeko asmoadu Uztarriak.6
xxxIRUDHITZEN EGUTEGIAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x xx x
x x x x x x x x x x x x x x x x
81argazki. Azpeitian ateratako irudiak izatea zen baldintza,eta
haietatik hamabi aukeratu ditu epaimahaiak egutegirako.
15egunez. Irudhitzen lehiaketako argazkiekin eta
testuekinerakusketa antolatu du Uztarriak Sanagustinen, hilaren
7tik 21era.6
1Santa AgedakMatxinbentanMus txapelketa, santaeskea,puzgarriak,
pailazoak, bertsoafaria, herri kirolak... izango dira.x x
xEguna.Otsailak 3, 4 eta 5.x x xTokia.Matxinbenta.x x
xAntolatzailea.Batzordea.
2‘Malmö’,antzerki obraBi lagunen arteko traizioa etamendekua
dira abiapuntua.x x xEguna.Otsailak 17. x x xOrdua.22:00 x x
xTokia. Soreasu.x x xAntolatzailea. Kulturaz.
3Fuel fandangoeta DJ Chelis Flamenkoaren eta elektronikarenfusio
dantzagarria, zuzenean.x x xEguna.Otsailak 18. x x xOrdua.23:00 x x
xTokia. Sanagustin.x x xAntolatzailea. Kulturaz.6
xxxBESTERIKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
x x xAzpeitiko ekimenez informaziogehiago:
uztarria.eus/agenda
Uztarriak kaleratu duen 2017ko egutegiaren hainbat ale. x x
xUztarria
-
x x xHITZ GEZIDUNAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
.Egilea:Luma
x x xSUDOKUAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
jakiteko x x x x x x x x x denbora-pasa30
Xakejokalariak
*Deitura
Anaienemazteak
Mehetu
Mendekuhartu
Su armetako katu
Inausia
*Izena
Mahatson-do sail
Isolatuta
harezazu
Gar
Bridekingidatu
Edaribizi
Gizonizena
Emakumeizena
Bat ere
Donostiakopilotalekua
Alokatu
Bokala
Txinparta
Hitzarmena
Jatorriatzizkia
Kontso-nantea
Jaso,goratu
Kontso.bikoitza
Zerlekutara?
Bokala
Bokala
Astearenerdian
Bokala
Zati
Bokalbiribila
501
Kanpo,landa
Jardun
* Aizkolari azpeitiarra
Gai eztiaeta urkorra Bilo
-
lehiaketa x x x x x x x x x jakiteko 31
nXnBnInAn
LARRAÑAGA
nKOINATAK
nKnMENDEKATU
MIKELnAnINAR
nMAHASTInOnA
BAKARTUTAnAT
nTORInAUPATU
SUnTARnNORAn
nAZUKREAnILE
x x xLEHIAKETAREN ERANTZUNAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x
x x
x x xUZTARRIAREN LEHIAKETA: JEROGLIFIKOAKx x x x x x x x x x x x
x x x x x x x x
x x xJEROGLIFIKOEN SOLUZIOAK BIDALTZEKO EPEA. Otsailak 23
(osteguna) x x xNORA BIDALI ZURE ERANTZUNA. Perez Arregi plaza 1,
behea (Azpeitia) edo
[email protected] e-postara x x x IRABAZLEARI
SARIA.Kutxillo urdaitegiaren produktu
sorta x x xPARTE HARTZEKO BALDINTZA.Uztarria Komunikazio Taldean
bazkide izan behar da eta jeroglifikoen irudien azpiko galderei
erantzun behar zaie.
2PLAZATIK KENDU DUTE ZER EGIN DUTE
x x x BAZKIDEAREN IZEN-ABIZENAK x x x HARREMANETARAKO TELEFONO
ZENBAKIA
SUDOKUA
x xUZTARRIAREN URTARRILEKO LEHIAKETAx x
IRABAZLEA
2
Gorka Urbistondo
Uztarria Komunikazio
Taldearen bazkidea da
aldizkariko 190.
lehiaketaren irabazlea.
Kutxillo urdaitegiak
emandako produktu
sorta irabazi du sari
gisa. Argazkian
lehiaketaren irabazlea,
hainbat produktu
eskuetan dituela.
x x xSOLUZIOAKx x x x x x x x
HITZ GEZIDUNAK
1
1
1 2AURREKO HILEKO JEROGLIFIKOAK
Poteatzea Betagarri
-
jakiteko x x x x x x x x x uztarria.eus32
x x xEFEMERIDEAKx x x x x x x x x x x
1985Anbulatorioa inauguratu.Lehen zerbitzuekin hasi ziren.
2009‘Kafe’, libre. GarikoitzEtxeberria Haikako kide ohiak
seiurteko zigorra osorik bete zuen.
2015Jose Mari Orbegozo. Europakopasodobleko txapelduna izan
zen.
. Iturria: Azpeitiko efemerideak.Herria historian zehar
liburua.x x xEgilea: Imanol Elias Odriozola.x x xArgitaratzailea:
Uztarria.6
s‘AZPEITIA-HAZPARNE. 30 URTE, BI HERRI PAUSOZ PAUSO’.Aurten
beteko dira 30 urte Azpeitia eta Hazparne senidetu zirela, eta
urteurrenborobil hori aitzakia hartuta, Lagun Onak MBk Azpeitia eta
Hazparne oinez lotukodituen sei ibilaldi prestatu ditu. Joan den
urtarrilaren 14an egin zuten aurrenekoa,Azpeitia-Zarautz artekoa,
eta ekaina bitartean hilean behin egingo dute txangoa.Ibilaldira
joan ziren lagun guztiek elkarrekin atera zuten argazkia Zarauzko
malekoian,26 kilometro egin ondoren. Lagun Onak MBk eta
Hazparnekoek elkarlanean osatuduten egitasmoari zabalkundea
emateko, Uztarriarekin elkarlanean ariko diramendizaleak, bai
aurretik eta bai ondoren ibilaldi bakoitzaren informazioa, irudiak
zeinkronikak emateko. x x x x x x x x x x x x x x x x xUztarriax x
x
xx xARGAZKIAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
x xINKESTAx x
Non jarriko zenukegaztaina saltzailearen
postua?XPerez Arregin.%19,85.
Plazan.%73,16.Plaza txikian.%5,15.
Beste leku batean.%1,84.x x xOraingo galdera.Elurretara
joandakoan, zein da zureaukera?
-
JOANES OTAMENDI ETA IÑIGO UNANUEakademiako irakasleak
1. Ikaslearen onenaateratzeko sekretua?Motibazioa.2.Gainditu ala
ikasi?Gainditzera behartuta egonarren, ikastea da lehentasuna.6.
Interneten dena dago.Akademiak zertarako?Informazioa bai, baina
tutorepertsonalizatuak gara gu.
3.Hezkuntza eredua...Ez dizkigu ematen tresnakbizitzako arazoei
aurre egiteko.4.Etxerako lanak...Pufff! Karga bat dira.4. Zer gai
irakastendituzue?Zientzia gaiak, batez ere.5. Irakasteko
zerbaliabide darabilzkizue?
Gure jakituria, teknologiaberriak, jolasak...7. Ikasleen
perfila?10 urtetik 40ra. DBH etaBatxilergokoak, batez
ere.8.Anekdotarik?Zenbait gurasok bonboiakekarri izan dizkigu,
seme-alabek gainditzeagatik.6
. Ainitze Agirrezabala
x x x x x x x x x jakiteko 33
Azken aldian, mota honetako edarien kontsu-moa ikaragarri igo
da, batik bat gaztetxoen artean.Oso ezagunak eta gustukoak dira ume
eta ez hainume direnentzat. Edari isotonikoen helburua kirolaria
likido eta
elektrolitoz hornitzea da, eta egoera zorrotzetarakodisenatuta
daude. Egiten den esfortzua eta iraupe-na handia denean,
gorputzarentzat ura bakarrik ezda nahikoa, eta elektrolito eta
erregai energetikoakbehar ditugu.Beraz, edari horiek ez dira
guztiontzat, gehienokegiten dugun ariketa fisikoa moderatu samarra
de-lako. Ohiko entrenamenduetan urarekin eta janaria-rekin nahikoa
dugu hornitzeko. Gainera, sodio etaazukre gehiegi hartzeak hainbat
arrisku areagotzenditu, gizentasuna eta txantxarra,
adibidez.Ariketa egin aurretik ondo hidratatuta egotea ko-
meni da. Beraz, kirola egin baino ordubete lehenagoura edan, eta
kirola egin bitartean, 15 minuturo tragotxikiak. Gero, galdutako
litroko, litro eta erdi edateakomeni da. Balore horiek
orientagarriak dira, bakoit-zak behar desberdinak baititugu, eta
tenperatura etaaltitudearen arabera ere aldatu egiten da.Beraz,
edari isotonikoak ariketa fi-
siko oso intentsoa denean edan, etabestela ura!6
xxxx x x x x x x x x x xaitziber aizpurux x x
Edari isotonikoak
-
Zezena, ez sardina Karnabalak agurtzeko ohitura hedatuena
Sardinarenhileta bada ere, Azpeitian, 90. hamarkadan,
zezenarenhileta ospatzen zen haren ordez. .9 Lorea Segurola
Nola izango zen ba sar-dina, hiletako ikurra? Hemen, zezenak
beharzuen”, arrazoitzen dute Antton Martinezek(Azpeitia, 1947),
Jesus Ruiz de ArgandoñaKeutin-ek (Azpeitia, 1946) eta Ana Mari
Ega-ñak (Azpeitia, 1941). Zezenaren hileta anto-latzeaz arduratu,
eta bertan parte hartzenzuten hiru lagunek. Hiruak oso karnabal
zale-
ak izanik, irribarrez gogoratzen dituzte, atzerabegira, desfile
haietan bizitakoak. 1994an ospatu zen lehenengo aldiz paro-
dia herrian; Astearte Karnabaleko gauerdian,hain zuzen ere.
“Lehenengo urtean ez ge-nuen ordutegiarekin asmatu, beranduegiegin
genuen. Astearte Karnabala izanda, jen-dea nekatuta zegoen, eta,
azkenean, geu ba-
karrik ibili ginen kalean bueltaka, ia ikuslerikgabe”, azaldu du
Egañak. Hala ere, ederki pa-satu zutela aitortu dute hiru lagunek.
Hurren-go urtean, desfilea 22:00etara aurreratzeaerabaki zuten.
“Bigarren aldirako, izena hartugenuen. Urte hartan herritar asko
hurbilduzen gu ikustera”, oroitzen da Martinez. Udaletxetik
abiatzen zen zezenaren hileta,
mamia x x x x x x x x x gogoratzen? zezenaren hileta34
1994ko zezenaren entierroa, Astearte Karnabal gauerdian. x x
xAntton Martinezek utzita
-
kartoizko zezena egurrezko oinarrian jarri etahura sorbaldetan
hartuta. Atzetik, segizioa:hogeita hamar bat lagun beltzez eta
dotorejantzita, apaizak eta akolitoak, eskuetan kan-delak
zituztela, eta txaranga. Eliz kalea igaro-tzen zuten lehendabizi.
Hasieran, txarangakKyrie Eleison bezalako abesti tristeak
jotzenzituen, denak triste eta negar plantak egitenzituzten
bitartean. “Mukizapiak eskuan hartu-ta, a zer garrasiak egiten
genituenak!”, gogo-ratzen du hirukoteak. Desfilea
helmugaragerturatzen zioan heinean, ordea, txarangaksanba bezalako
abesti alaiagoak jotzen zi-tuen. Eta behin plazara iritsitakoan,
zezenarisu eman eta haren bueltan egiten zuten dan-tza, karnabalei
amaiera emanez. Astearte Karnabala neke handiko eguna
zen galdetuta, ezetz diote: “Ezta pentsatuere. Gogo handia
izaten genuen hiletarako.Asteartean Ilunpe Pilota Elkartean
afaltzengenuen; bertakoak baikinen parodian partehartzen genuen
gehienak. Gero, zezeneanibili eta kalean gelditzen ginen
desfilekoordua iritsi arte, festak errematatzeko gogoz”.
Dolua, hiru urtez1994an Keutin-ek bazuen jada inauterizalefama.
“Horregatik, orduko Udaleko festa zi-negotziak proposatu zidan
sardinaren hileta-
gogoratzen? zezenaren hileta x x x x x x x x x mamia 35
gero, aurten berriz aterako nintzateke. Orain-goan, ordea,
zortzietan egingo nuke. Zezenabukatu, eta orduantxe! Asteartean
jendeanekatuta egoten da, eta horixe litzateke ordu-rik
aproposena”. Martinezek uste du lagun-talde bat elkartu beharko
litzatekeela horre-tarako: “Polit askoa egingo genuke, baina
lauzororekin ez da nahikoa”.
Mozorroa, debekuDiktadura garaian, urte luzez, debekatutaegon
ziren inauteriak Azpeitian eta ingurukoia herri gehienetan.
Zezenaren hileta debe-kua amaitu eta hainbat urte geroagoko
ospa-kizuna bada ere, Martinezi, Egañari eta Keu-tin-i aise
etortzen zaie gogora debekuarengaraia, inauteriez hitz egiterakoan.
“Ni lehen aldiz mozorrotu nintzenean, de-
bekatuta zegoen oraindik”, aitortu du Keutin-ek. Bularretakoak,
kuleroak eta etxean bilatu-tako edozein trapu saltzeko postua jarri
zuenplazan, lehen urte hartan. “Udaltzaingoa eto-rri, eta ni
bidaltzen saiatu ziren. Txiripaz, Tolo-sako gizon bat zegoen
bertan, ordea. Huraohituta zegoen bere herriko inauterietara,
etaudaltzainei ni bakean uzteko esan zien, eznintzela-eta ezer
txarrik egiten ari”. Tolosarra-ri esker, mozorrotzera ausartu ziren
azpeitia-rrek festaz gozatu ahal izan zuten.6
ren antzeko zerbait egitea, karnabalei aguresateko modu ona
izango zelakoan”. Udalaarduratu zen gezurrezko zezena eta
egurrez-ko oinarria lortzeaz. Akolito eta apaiz arropak,berriz,
Parrokian eskatu zituzten. Hasieran,ezezko biribila jaso zutela
oroitzen du Marti-nezek: “Ez ziguten ezer utzi nahi izan,
sakrile-gioa omen zen desfilea egitea! Zer sakrilegioizango zen,
ba?!”. Azkenean lortu zuten,ordea, Parrokiakoak konbentzitzea.
Desfi lea hiru urtez ospatu ondoren,
1997an bertan behera uztea erabaki zuten.“Gauza hauek horrela
izaten dira... Pixkanakajendea gogoa galtzen hasten da,
parte-hart-zea gutxitzen joan zen, eta inor berririk ez
zenanimatu”, azaltzen du Keutin-ek. Martinezekgogoan du lau katu
irtetea baino nahiagoizan zutela desfilea bertan behera uztea.
Ze-nenaren hileta egiteari utzi zitzaionean, gauregun ere egiten
den suzko-zezenak hartuzuen haren tokia. Hala ere, Keutin-ek ez du
zalantzarik: “Ni-
retzat, dudarik gabe, karnabaletako unerikonena izaten zen
zezenaren hileta! Ikuskizunederra, benetan”. Gaur egungo
suzko-zeze-naren aldean, askoz dotoreagoa zen, bereustez, garai
hartako parodia: “Giro ederrajartzen genuen, eta jendeari asko
gustatzenzitzaion. Oraintxe bertan jendea animatuz
Jesus Ruiz de Argandoña Keutin, Ana Mari Egaña eta Antton
Martinez, zezenaren hiletaren antolatzaileak. x x xLorea
Segurola Kartoizko zezena egurrezko oinarrian jarrita ateratzen
zuten kalera. x x xAntton Martinez
-
x x xTELEFONO ZENBAKIAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x
xUDALETXEA x x xAsteguna: 08:30-14:00 x x xLarunbata: 09:00-12:30
UDALTZAINGOA x x xEgun osoz
irekita egoten da ANBULATORIOAx x xEgun osoz irekita egoten da
IGERILEKUAx x xAstelehena:
14:00-21:00 x x xBeste astegunak:07:00-21:00 x x xLarunbata:
10:00-13:00 eta 16:00-20:00 x x xIgandea eta
jai egunak: 09:00-13:00 x x xKanpoko igerilekua: ekaina arte
itxita KIROLDEGIA x x xAstegunak:
10:00-13:00, 15:00-21:00 x x xLarunbata: 10:00-13:00,
16:00-20:00 UDAL LIBURUTEGIA x x xAstegunak:
09:30-13:00, 16:00-20:00x x xLarunbata: 09:30-13:00 x x xUdan,
Gabonetan: 08:30-14:00 GAZTELEKUA
x x xAsteartea-ostirala: 17:00-20:30 x x xLarunbata:
16:00-20:30
x x xFARMAZIAK (OTSAILA)x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
x
LARRIALDIAK
112
sBERISTAIN, GAUERO.2017an, Sanjuandegiko Beristain(Urbitarte, 3)
izango da urte osokogaueko guardiak egingo dituena,Azpeitirako zein
Azkoitirako zerbitzuabermatuz.
ODOL-EMAILEAK
Otsailaren 22an izango
dute hitzordua, 17:00etatik
21:00etara, anbulatorioan.
x xGARRAIOAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x xALDALUR 943 85
2587
EUSKO TREN 902 54 32 10
GUIPUZCOANA 943 85 11 59
PESA 943 21 26 99
PIPER ELKARTEA 943 85 25 87
TAXIAK 943 81 13 07
x x xautobusen ordutegi osoa:
www.uztarria.com/azpeitia/
autobusak
x x xORDUTEGIAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
x x xERABILGARRIx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
jakiteko x x x x x x x x x zerbitzua36
TOKI PUBLIKOAK
Udaletxea 15 72 00
Udaltzaingoa 15 13 13
Suhiltzaileak 112
Azpeitia Lantzen 15 71 83
Iraurgi Berritzen 026069
Nekazal Bulegoa 81 24 85
Iturritxiki Ludoteka 15 11 79
Txiki-Txoko Ludoteka 15 05 16
Gaztelekua / GIB 15 71 61
Lanbide 15 04 02
Kiroldegia 81 30 69
KIUB 15 72 01
Igerilekua 81 41 21
Emakumeen Txokoa 15 70 55
Ertzaintza-Azkoitia 0837 80
Baigera I 81 51 71
Baigera II 81 23 89
Epaitegia 02 51 91
Ingurugiro Etxea 81 24 48
OSASUNA
Anbulatorioa 0254 00
Anbulator. larrialdiak 02 54 01
Eguneko zentroa 15 74 96
Asepeyo 8144 00
Gurutze Gorria 85 32 97
DYA-Donostia 46 46 22
KOMUNIKABIDEAK
Uztarria 15 03 58
Hitza (Azpeitia) 81 38 41
Hitza (Zarautz) 8900 17
Azpeitian Zer? 080688
Erlo Telebista (Azpeitia) 81 53 35
Berria 943 30 40 30
Gara 943 31 69 99
Noticias (berriemailea) 687 60 50 06
DV (berriemailea) 610 81 29 12
Argia 943 37 15 45
Arrate Irratia 943 12 01 73
Euskadi Irratia 943 01 23 00
ETB 943 01 17 05
ALDERDI POLITIKOAK
Bildu 15 72 00
EAJ 81 55 70
Sortu 15 72 00
EA 81 00 11
Aralar 647 42 59 95
SINDIKATUAK
ELA 81 34 46
LAB 15 13 56
EHNE 81 39 28
KULTURA-EUSKARA
Sanagustin 10 52 20
Kultur Mahaia 674 16 56 84
Euskara Patronatua 81 45 18
Natul euskara taldea661 10 44 46
Udal Euskaltegia 81 19 47
Udal Liburutegia 15 71 95
Loiolako Liburutegia 8165 08
Kontseilua 943 59 12 00
Bai Euskarari 902 43 00 26
IKASTETXEAK
Iraurgi (Betharram) 81 16 68
Iraurgi (Milagrosa) 8163 80
Iraurgi (Jesuitinak) 81 22 49
Ikasberri 15 12 46
Karmelo Etxegarai 81 26 97
Urola BHI 15 02 28
Uztaro 81 31 90
BESTERIK
Xoxoteko aterpea 58 10 07
Eregi 943 08 06 88
1-8-13-18-19-24Beristain (Azpeitia).943811949
2-9-16-23Eizagirre (Azpeitia).943811274
3-7-14-21-25-26Alberdi (Azpeitia).943 815974
4-5-10-15-22-28Jacome (Azpeitia).943 080258
6-11-12-17-20-27Aranburu (Azpeitia)943811949
Beristain (Azpeitia).943 811949
GAUEZ, URTE OSOAN
-
ANDREA CANTERAPalentzia, Espainia
Erraztasunakeman dizkit jendeakintegratzerakoan”
Maitasunak ekarri du Azpeitira, eta “osoondo egokitu” da.
Euskara ikasten ari da,hemen geratzeko asmoa baitu.. A.
Agirrezabala
“
Nolatan zaude Azpeitian? Duela hiru urte Holandara lanera joanda
eza-gutu nuen orain bikotekidea dudan Joel, az-peitiarra.
Palentzian urtebetez elkarrekin biziondoren, Azpeitira etorri gara.
Urte erdia dara-mat hemen, izaera irekia dut, eta jendeak
ereerraztasunak eman dizkit integratzeko. Esko-zian, Holandan,
Legution... bizitakoa naiz, etaerraz egokitzen naiz egoera
berrietara.Euskaraz ikasten ari zara. Zer moduz? Ez dut inposizio
bezala hartzen hona etorrinaizelako euskara ikasi beharra.
Etorkizune-an hemen bizi nahi badut, familia osatu eta in-tegratu,
zer gutxiago euskara ikasten saia-tzea baino! Beti entzun izan dut
euskara ikas-tea oso zaila eta konplexua dela, baina eus-kaltegian
irakasteko duten metodologia osoegokia da, eta gustura ari naiz.
Adin eta jatorrikultural desberdineko jendea gaude, eta
osooinarrizkotik hasi eta pixkanaka goaz ikasten.Hizkuntza polita
da, erromantikoa eta goxoa. Azpeititik zer gustatu zaizu gehiena?
Jendea. Joel eta biok Palentzian bizi ginene-an sarri etortzen
ginen Azpeitira bisitan, etabeti sentitu izan naiz hemengo
jendearen-gandik babestua. Harreman oso ona egin
dut jendearekin. Lekua ere oso polita da.Oso eroso nago
Azpeitian. Palentziarekin al-deratuta paisaia zeharo desberdina
da.Mendia hiriburutik ordubetera dugu han.Hemen, berriz, bertan
dugu Xoxote. Gauzabera hondartzarekin. Lasaora edo Azkoitiradugun
bidegorria ere oso egokia da.Eta gutxiena? Kiroldegiko eskaintza
nahikoa oparoa da,baina ordaindu beharreko kuota oso gares-tia.
Bestalde, gertatu zait anbulatoriora deitueta hitzordua hurrengo
asterako ematea. Zer egiten duzu egunerokoan? Gizarte hezkuntzan
diplomatua naiz, eta osa-sun eta gizarte arreta ikastaroa egin
ondorenpraktikak bukatu berri ditut Arrasateko Uliaz-pin. Hemen
lana bilatzeko euskara ez jakiteaoztopoa dela badakit, baina badut
esperantza.Zer botatzen duzu faltan? Familia eta lagunak. Oso gazte
utzi nuenetxea, eta pena ematen dit egunerokoan et-xekoekin ez
egoteak. Gabonak Palentzian pa-satu ditut, baina hemen hain nago
eroso, geroeta gehiago kostatzen zaidala hara joatea.Denbora batez
ez joatea erabaki dut, ea har-tara beraiek animatzen diren hona
etortzera.6
1. Joel Arellano bikotekidearekin, Iparraldekohondartza
batean.2.Santotomasetan, lagunartean. 3.Negu txakurrarekin,
Xoxotera bidean.
320kilometrora dago Palentzia.
1
2
3
hementxe bertan x x x x x x x x x jakiteko 37
-
Izekoren liburua letu izan ez balu,ez zuen jakingo. Baina letuta
du, eta orainbai, entenditu du egunkariak dakarren berria.Ilobak ez
du egunkaria hasi eta buka letzekoohiturarik, hartu eta orrialdeak
pasatzen ditu,denak, eta interesantea iruditu zaion harexenbila
jotzen du egunkariari ematen dion biga-rren bueltan. “Munduko
bakerik bortitzeneanhiltzen” letu eta titular horren azpian
sarrera-txo bat letu duenean lanean hasi zaio radarra.“Atzoko
egunez duela 25 urte sinatu zutenbakea El Salvadorren...”. Hori
letu eta egun-kariak dakarren orrialde osoa letu du, eta se-guru
nago izekoren liburua letuta eduki ezbalu, ez zuela letuko. Duela
25 urte sinatuzuten bakea El Salvadorren, hamabi urtekogerraren
ostean, baina oraindik ere indarke-riazko egituraren biktima da,
‘mara’ ustelkeriaeta pobreziaren menpe”. Eta lerroetan barre-na
joan dira irrist ilobaren begi borobil ge-rraundiak, eta laster
egin du txoke izekoren li-buruan letutako izenarekin: El Mozote.
Ilobakletu duenez Egiaren Batzordeak 1993an ar-gitaratu zuen
txostena, 13.500 kasu bainogehiago bildu zituen txostenean, baina
horie-tatik bi besterik ez dira epaitegietara ailega-tu: El
Mozotekoa, eta El Calabozokoa. El Mo-zoteren izena buruan josita
geratu zitzaionilobari izekoren liburua letu zuenean. Liburuahartu
du berriz, bila. Markatuta du orrialdea,El Mozotek markatuta bere
barrua ilobak. Etahilabete lehenago letutakoa letu du
berriz:“1981eko abenduaren 11, 12 eta 13an,Atlacatl batailoiak mila
emakume, gizon etahaur hil zituen El Mozote herrian eta
ingurukokantoietan. Abenduaren 11ko ilunabarrean,herritarrak plazan
bildu zituzten, eta, ondo-ren, elizan, komentuetan eta etxeetan
bana-tu, generoaren eta adinaren arabera. Hurren-go goizean,
lehendabizi gizonak atera zituz-ten plazara, ilaran jarri eta
banaka torturatueta galdekatu ondoren, haien oihuak herriosoan
entzuten zirela hil zituzten. Ondoren,emakumeak atera zituzten
plazara. Bortxake-
Izekoren liburutik ilobak
x x xEl Mozoteren izena buruanjosita geratu zitzaion
ilobariizekoren liburua letuzuenean
x x x x x x x x x x x x x x x xmiel a. elustondox x x
ta, tortura eta imajina ez daitezkeen gehiegi-kerien ondoren,
exekutatu zituzten. RufinaAmaia izeneko emakume batek ihes
egitealortu zuen, ilaran jarri zituztenean zuhaixkenartean gorde
eta korrika alde eginez. Ondo-ren, haurren txanda izan zen; euren
gurasoenoihu eta negar guztiak entzun ondoren, plazaerdian
matxeteekin jota hil zituzten, balak ga-restiegiak baitziren
haiekin alferrik gastatze-ko. Guztira, 1.000 lagunetik gora hil
zituzten,herri oso bat; gazteenak hiru egun baino ezzituen. 1982an,
publiko egin ziren RufinaAmaiak Washington Posteko kazetari
batiemandako sarraskiaren testigantzak, baina,1980tik aurrera, El
Salvadorko Gobernuazuzendu zuten presidenteek Fortin
Magañak,Napoleon Duartek eta Alfredo Cristianik,behin eta berriz
ukatu zuten El Mozoten egin-dakoa. 1992an, Argentinako indusketa
taldebatek hildakoak hobietatik atera zituenean,Rufina Amaiak
kontatutakoa berretsi zuten.Senarra eta lau seme-alaba galdu zituen
Ru-fina Amaiak, eta 2007an hil zen barkameneskaerarik eta
justiziarik ezagutu gabe”.Ilobak behin ere ez du ahaztuko izekoren
li-
buruan letu duena.6
iritzia x x x x x x x x x38