Wykłady Becka Katarzyna T. Boratyńska Łukasz Chojniak ... · L. Gardocki PRAWO KARNE, wyd. 17 Podręczniki Prawnicze A. Marek PRAWO KARNE, wyd. 10 Studia Prawnicze M. Kuć, M.

Wydawnictwo C. H. Beck

Wykłady Becka

Katarzyna T. BoratyńskaŁukasz ChojniakWojciech Jasiński

Postępowanie karne2. wydanie

Wykłady Becka

Postępowanie karne

W sprzedaży:

K. Boratyńska, A. Górski, A. Sakowicz, A. Ważny

KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO. KOMENTARZ, wyd. 4

Duże Komentarze Becka

J. Grajewski

PRAWO KARNE PROCESOWE – CZĘŚĆ OGÓLNA, wyd. 3

Podręczniki Prawnicze

L. Gardocki

PRAWO KARNE, wyd. 17

Podręczniki Prawnicze

A. Marek

PRAWO KARNE, wyd. 10

Studia Prawnicze

M. Kuć, M. Gałązka

PRAWO KARNE WYKONAWCZE

Skrypty Becka

J. Brylak, M. Mitera

POSTĘPOWANIE KARNE

Kazusy Becka

H. Paluszkiewicz (wprow.)

KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO Z WPROWADZENIEM, wyd. 29

Twoje Prawo

www.ksiegarnia.beck.pl

Wydawnictwo C.H. BECK Warszawa 2013

Katarzyna T. BoratyńskaUniwersytet w Białymstoku

Łukasz ChojniakUniwersytet Warszawski

Wojciech JasińskiUniwersytet Wrocławski

Postępowanie karne2. wydanie

Wydawca: Aneta Flisek

ISBN 978-83-255-5094-3

ISBN e-book 978-83-255-5095-0

© Wydawnictwo C.H. Beck 2013

Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa

Skład i łamanie: DTP ServiceDruk i oprawa:

Poszczególne rozdziały opracowali:

Katarzyna T. Boratyńska I–II, V–VI, VIII–IX, XVIIŁukasz Chojniak III, VII, XIV–XVI, XVIIIWojciech Jasiński IV, X–XIII

V

Spis treści

Wykaz skrótów ...................................................................................................................... XIII

Wstęp ....................................................................................................................................... XVII

Rozdział I. Zagadnienia wstępne ....................................................................................... 1§ 1. Definicjaprocesukarnego .................................................................................... 1§ 2. Funkcjeprocesukarnego ...................................................................................... 2§ 3. Celeprocesukarnego ............................................................................................ 2§ 4. Przedmiotprocesukarnego ................................................................................. 7§ 5. Uczestnicyprocesukarnego ................................................................................ 10§ 6. Trybyistadiaprocesukarnego ............................................................................ 11§ 7. Źródłaprawakarnegoprocesowego .................................................................. 12§ 8. Obowiązywanieprzepisówprawakarnegoprocesowegowmiejscu

iczasie ..................................................................................................................... 13

Rozdział II. Zasady procesowe ........................................................................................... 15§ 1. Pojęcieipodziałzasadprocesowych .................................................................. 15§ 2. Zasadaprawdymaterialnej.................................................................................. 17§ 3. Zasadaobiektywizmu ........................................................................................... 18§ 4. Zasadadomniemanianiewinnościiregułain dubio pro reo ............................. 19§ 5. Zasadaprawadoobrony ...................................................................................... 22§ 6. Zasadaswobodnejocenydowodów ................................................................... 24§ 7. Zasadaściganiazurzędu ..................................................................................... 26§ 8. Zasadaskargowości .............................................................................................. 28§ 9. Zasadalegalizmu ................................................................................................... 29§ 10.Zasadakontradyktoryjnościiinkwizycyjności ................................................. 32§11.Zasadabezpośredniości ........................................................................................ 35§12.Zasadajawności ..................................................................................................... 38

Rozdział III. Przesłanki procesowe ................................................................................... 42§ 1. Uwagiogólneodopuszczalnościpostępowaniakarnego ............................... 42§ 2. Przesłankiprocesowe ............................................................................................ 43§ 3. Skutkiprowadzeniapostępowaniaznaruszeniemart.17KPK .................... 47KAZUSY ............................................................................................................................ 48

VI

Spis treści

Rozdział IV. Właściwość i skład sądu oraz wyłączenie sędziego ................................ 49§ 1. Uwagiogólne ......................................................................................................... 49§ 2. Właściwośćsądu .................................................................................................... 51

I. Właściwośćrzeczowasądu ......................................................................... 53II. Właściwośćfunkcjonalnasądu .................................................................. 55III. Właściwośćmiejscowasądu ....................................................................... 56IV. Właściwośćzłącznościspraw .................................................................... 59V. Właściwośćzdelegacji ................................................................................ 61VI. Badaniewłaściwościprzezsąd .................................................................. 64VII. Sporyowłaściwość ...................................................................................... 66VIII. Skutkiprocesowenaruszeniaprzepisówowłaściwościsądu .............. 67

§3.Składsądu .................................................................................................................. 67§4.Wyznaczanieskładuorzekającegowsprawachkarnych .................................... 71§5.Wyłączeniesędziego ................................................................................................. 74

I. Wyłączeniesędziegozmocyprawa–art.40KPK(iudex inhabilis) ...... 75II. Wyłączeniesędziegozmocyorzeczeniasądu–art.41§1KPK

(iudex suspectus)............................................................................................. 77III. Trybwyłączeniasędziego ........................................................................... 78IV. Skutkiprocesoweniewyłączeniasędziegopodlegającego

wyłączeniu .................................................................................................... 79KAZUSY ............................................................................................................................ 80

Rozdział V. Strony procesowe, pełnomocnicy oraz inni uczestnicy postępowania .. 81§ 1. Pojęcieikategoriestron ........................................................................................ 81§ 2. Organizacjaizasadydziałaniaprokuratury ..................................................... 84

I. Organizacjaprokuratury ............................................................................. 84II. Zasadydziałaniaprokuratury.................................................................... 85

§ 3. Oskarżycielpubliczny ........................................................................................... 87I. Uwagiogólne ................................................................................................ 87II. Organyuprawnionedosprawowaniafunkcjioskarżyciela

publicznego ................................................................................................... 87III. Obowiązkiiuprawnieniaoskarżycielapublicznego .............................. 88

§ 4. Pokrzywdzony ....................................................................................................... 89§ 5. Oskarżycielposiłkowy .......................................................................................... 92

I. Oskarżycielposiłkowyuboczny ................................................................ 92II. Oskarżycielposiłkowysamoistny(subsydiarny) ................................... 93

§ 6. Oskarżycielprywatny ........................................................................................... 96I. Uwagiwprowadzające ................................................................................ 96II. Udziałprokuratorawsprawachściganychzoskarżeniaprywatnego . 97

§ 7. Oskarżony ............................................................................................................... 98I. Uwagiogólne ................................................................................................ 98II. Prawaoskarżonego ...................................................................................... 99III. Obowiązkioskarżonego .............................................................................. 101

§ 8. Obrońca ................................................................................................................... 102I. Uwagiogólne ................................................................................................ 102II. Ustanowienieobrońcy ................................................................................. 102III. Czynnościdokonywaneprzezobrońcę .................................................... 103

VII

Spis treści

IV. Ustaniestosunkuobrończego .................................................................... 104§ 9. Pełnomocnik ........................................................................................................... 105§ 10.Przedstawicielspołeczny ...................................................................................... 106KAZUSY ............................................................................................................................ 107

Rozdział VI. Akcja cywilna w procesie karnym ............................................................. 108§ 1. Uwagiogólne ......................................................................................................... 108§ 2. Obowiązeknaprawieniaszkody ......................................................................... 109§ 3. Procesadhezyjny ................................................................................................... 111

I. Uwagiogólne ................................................................................................ 111II. Odmowaprzyjęciapowództwacywilnego .............................................. 113III. Pozostawieniepowództwacywilnegobezrozpoznania ........................ 114IV. Cofnięciepowództwacywilnego ............................................................... 116V. Namiastkipowództwacywilnego ............................................................. 117VI. Obowiązeknaprawieniaszkodyapowództwocywilne

–porównanie ................................................................................................ 118KAZUSY ............................................................................................................................ 119

Rozdział VII. Czynności procesowe .................................................................................. 120§ 1. Podejmowaniedecyzjiprocesowych .................................................................. 121

I. Rozprawaiposiedzeniejakoforumpodejmowaniadecyzji procesowych ................................................................................................. 122

II. Naradaigłosowanie .................................................................................... 125III. Orzeczenia,zarządzeniaipolecenia ......................................................... 125

§ 2. Komunikowanieorganowiprocesowemustanowiskastron .......................... 129§ 3. Terminy ................................................................................................................... 129

I. Terminyzawite ............................................................................................. 130II. Terminyprekluzyjne .................................................................................... 132III. Terminyinstrukcyjne ................................................................................... 132IV. Obliczanieterminów.................................................................................... 133

§ 4. Doręczenia .............................................................................................................. 134I. Doręczeniebezpośrednie ............................................................................ 136II. Doręczeniepośrednie .................................................................................. 137III. Doręczeniezastępcze ................................................................................... 137

§ 5. Utrwalanieczynnościprocesowych ................................................................... 138I. Notatkiurzędowe ........................................................................................ 139II. Protokoły ....................................................................................................... 139III. Stenogramy ................................................................................................... 142IV. Rejestracjadźwiękuiobrazu ...................................................................... 143V. Problemyzwiązanezprotokołowaniemczynnościprocesowych ....... 143

§ 6. Przeglądanieaktisporządzanieodpisów ......................................................... 144§ 7. Odtworzeniezaginionychlubzniszczonychakt .............................................. 147KAZUSY ............................................................................................................................ 150

Rozdział VIII. Dowody ........................................................................................................ 151§ 1. Pojęcieiprzedmiotdowodu ................................................................................ 151

I. Pojęciedowodu ............................................................................................. 151II. Przedmiotdowodu ...................................................................................... 152

VIII

Spis treści

§ 2. Ułatwieniadowodowe(surogatydowodzenia) ................................................ 153§ 3. Podziałdowodów .................................................................................................. 155§ 4. Inicjatywadowodowa.Wniosekdowodowy .................................................... 157§ 5. Zakazydowodowe ................................................................................................ 161§ 6. Osoboweźródładowodowe ................................................................................ 167

I. Oskarżony ..................................................................................................... 167II. Świadek.......................................................................................................... 169III. Biegły .............................................................................................................. 176IV. Specjaliści ....................................................................................................... 178V. Wywiadśrodowiskowyibadanieosobyoskarżonego .......................... 178

§ 7. Przeprowadzaniedowodówzosobowychźródełdowodowych .................. 180I. Przesłuchanie ................................................................................................ 180II. Konfrontacjaiokazanie ............................................................................... 182III. Opiniabiegłego............................................................................................. 183

§ 8. Oględziny.Otwarciezwłok.Eksperymentprocesowy .................................... 185§ 9. Dowodoweczynnościposzukiwawcze .............................................................. 187

I. Zatrzymanierzeczyiprzeszukanie ........................................................... 187II. Kontrolaiutrwalanierozmów ................................................................... 189

KAZUSY ............................................................................................................................ 193

Rozdział IX. Środki przymusu ........................................................................................... 194§ 1. Uwagiogólne ......................................................................................................... 194§ 2. Zatrzymanie ........................................................................................................... 196

I. Rodzajezatrzymania ................................................................................... 196II. Sądowakontrolazatrzymania .................................................................... 199III. Terminzatrzymania ..................................................................................... 200

§ 3. Środkizapobiegawcze .......................................................................................... 201I. Podstawyogólnestosowaniaśrodkówzapobiegawczych .................... 201II. Wymogiformalnestosowaniaśrodkówzapobiegawczych ................... 202III. Kontrolastosowaniaśrodkówzapobiegawczych ................................... 203IV. Tymczasowearesztowanie .......................................................................... 206V. Wymogiformalnestosowaniatymczasowegoaresztowania ................ 210VI. Ograniczeniastosowaniatymczasowegoaresztowania ......................... 211VII. Obowiązkisąduwprzypadkuzastosowaniatymczasowego

aresztowania ................................................................................................. 212VIII.Czastrwaniatymczasowegoaresztowania .............................................. 213IX. Poręczenia ...................................................................................................... 216

1. Poręczeniemajątkowe .......................................................................... 2172. Poręczeniespołeczneiosobygodnejzaufania ................................. 219

X. Dozórpolicji .................................................................................................. 220XI. Nakazopuszczenialokalumieszkalnego ................................................. 221XII. Środekzapobiegawczyzart.276KPK ...................................................... 222XIII. Zakazopuszczaniakraju ............................................................................. 222

§ 4. Poszukiwanieoskarżonegoilistgończy ............................................................ 222§ 5. Listżelazny ............................................................................................................. 224§ 6. Karyporządkowe .................................................................................................. 225§ 7. Zabezpieczeniemajątkowe .................................................................................. 227KAZUSY ............................................................................................................................ 229

IX

Spis treści

Rozdział X. Postępowanie przygotowawcze ................................................................... 230§ 1. Charakter,rolaicelepostępowaniaprzygotowawczego ................................ 230§ 2. Formypostępowaniaprzygotowawczego ......................................................... 231

I. Śledztwo ........................................................................................................ 231II. Dochodzenie ................................................................................................. 232

§ 3. Organypostępowaniaprzygotowawczego ....................................................... 234I. Organyprowadząceśledztwo .................................................................... 234II. Organyprowadzącedochodzenie ............................................................. 235III. Wyłączenieosobyprowadzącejlubnadzorującejśledztwo

idochodzenie ................................................................................................ 236§ 4. Nadzórprokuratoranadpostępowaniemprzygotowawczym ...................... 237§ 5. Czynnościsądowewpostępowaniuprzygotowawczym ............................... 239§ 6. Stronyorazinniuczestnicypostępowaniaprzygotowawczegoiich

uprawnienia............................................................................................................ 240I. Stronypostępowaniaprzygotowawczegoiinnijegouczestnicy ......... 240II. Uprawnieniaiobowiązkistronorazinnychuczestników

postępowaniaprzygotowawczego ............................................................ 241§ 7. Czastrwaniapostępowaniaprzygotowawczego ............................................. 244§ 8. Przebiegpostępowaniaprzygotowawczego ..................................................... 245

I. Wszczęciepostępowaniaprzygotowawczego ......................................... 245II. Obowiązekzawiadomieniaopodejrzeniupopełnieniaprzestępstwa .. 247III. Czynnościsprawdzające(art.307KPK)orazczynności

wniezbędnymzakresie(art.308KPK) ..................................................... 248IV. Przedstawieniezarzutów ............................................................................ 250V. Czynnościzwiązanezzamknięciempostępowania

przygotowawczego ...................................................................................... 251VI. Redukcjaformalizmupostępowaniaprzygotowawczego ..................... 252

§ 9. Sposobyzakończeniapostępowaniaprzygotowawczego ............................... 254I. Umorzeniepostępowania ........................................................................... 254II. Skierowaniesprawydosądu ..................................................................... 256

KAZUSY ............................................................................................................................ 263

Rozdział XI. Postępowanie przed sądem I instancji ...................................................... 265§ 1. Kontrolawymogówformalnychskargioskarżyciela ...................................... 266

I. Podstawyprawnekontroliformalnejskargioskarżyciela ..................... 266II. Przebiegkontroliformalnejskargioskarżyciela ..................................... 267

§ 2. Skierowaniesprawynaposiedzenie ................................................................... 269I. Rozpoznawaniekwestiiincydentalnychnaposiedzeniu

przedrozprawą ............................................................................................ 270II. Umorzeniepostępowanianaposiedzeniuprzedrozprawą .................. 273III. Orzekanienaposiedzeniucodomeritumsprawy ................................... 274

1. Orzekaniewprzedmiociewarunkowegoumorzenia postępowania ........................................................................................ 274

2. Skazaniebezrozprawy ........................................................................ 2763. Trybnakazowy ...................................................................................... 280

§ 3. Rozprawagłówna .................................................................................................. 283I. Skierowaniesprawynarozprawę ............................................................. 283

X

Spis treści

II. Jawnośćrozprawygłównej ......................................................................... 286III. Rolaprzewodniczącegoskładuorzekającegowtokurozprawy

głównej ........................................................................................................... 292IV. Udziałuczestnikówpostępowaniawrozprawiegłównej ..................... 294V. Przebiegrozprawygłównej ........................................................................ 300

1. Przewódsądowyiczynnościdokonywaneprzedjego rozpoczęciem ......................................................................................... 300

2. Głosystron ............................................................................................. 3063. Naradaigłosowanie ............................................................................. 3074. Wyrokijegoogłoszenie ....................................................................... 308

§ 4. Trybprzyspieszony ............................................................................................... 310§ 5. Tryborzekaniawprzedmiocieśrodkówzabezpieczających .......................... 315

I. Środkizabezpieczające ................................................................................ 315II. Postępowaniewprzedmiocieorzekaniaśrodkówzabezpieczających 316III. Orzekaniewprzedmiocieśrodkówzabezpieczających ......................... 318

KAZUSY ............................................................................................................................ 321

Rozdział XII. Postępowanie w sprawach ściganych z oskarżenia prywatnego ........ 323§ 1. Trybprywatnoskargowy ...................................................................................... 323§ 2. Przebiegpostępowaniaprywatnoskargowego ................................................. 324§ 3. Ingerencjaprokuratorawściganieczynówprywatnoskargowych ............... 328KAZUSY ............................................................................................................................ 329

Rozdział XIII. Postępowanie odwoławcze ....................................................................... 331§ 1. Systematykaicelśrodkówzaskarżenia ............................................................. 332§ 2. Środkiodwoławcze ............................................................................................... 333

I. Uwagiwprowadzające ................................................................................ 333II. Apelacja ......................................................................................................... 334

1. Uprawnieniedowniesieniaapelacji–uwagiogólne ...................... 3342. Przyczynyodwoławcze ....................................................................... 3343. Warunkiformalneapelacji .................................................................. 3404. Trybwnoszeniaapelacji ....................................................................... 3415. Badaniewarunkówdopuszczalnościapelacji .................................. 3446. Cofnięcieapelacji .................................................................................. 3457. Rozpoznanieapelacji ............................................................................ 346

III. Zażalenie ........................................................................................................ 353KAZUSY ............................................................................................................................ 361

Rozdział XIV. Nadzwyczajne środki zaskarżenia .......................................................... 362§ 1. Zwyczajneanadzwyczajneśrodkizaskarżenia ............................................... 362§ 2. Kasacja ..................................................................................................................... 364

I. Uwagiogólne ................................................................................................ 364II. Kasacjastrony ............................................................................................... 364III. Postępowaniekasacyjne .............................................................................. 367IV. Kasacjanadzwyczajna ................................................................................. 376

§ 3. Wznowieniepostępowania .................................................................................. 377I. Podstawywznowieniapostępowania ....................................................... 378II. Postępowaniewprzedmiociewznowieniapostępowania .................... 381

XI

Spis treści

III. Przepisyposiłkowe ...................................................................................... 383KAZUSY ............................................................................................................................ 384

Rozdział XV. Postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia .............................. 386§ 1. Podjęciepostępowaniawarunkowoumorzonego ............................................ 387

I. Warunkoweumorzeniepostępowania ..................................................... 387II. Podjęciewarunkowoumorzonegopostępowania .................................. 388

§ 2. Odszkodowaniezaniesłuszneskazanie,tymczasowearesztowanielubzatrzymanie ..................................................................................................... 392I. Podstawaizakresroszczenia ..................................................................... 393II. Wyłączenieroszczenia ................................................................................. 394III. Proceduraodszkodowawcza ...................................................................... 396

§ 3. Ułaskawienie .......................................................................................................... 400§ 4. Wyrokłączny .......................................................................................................... 404

I. Wyrokłącznyakarałączna ........................................................................ 404II. Postępowaniewprzedmiociewydaniawyrokułącznego ..................... 405III. Prawomocnośćwyrokułącznego .............................................................. 406

KAZUSY ............................................................................................................................ 407

Rozdział XVI. Proces karny w wymiarze międzynarodowym ..................................... 409§ 1. Europejskinakazaresztowania .......................................................................... 410

I. WystąpienieprzezPolskędopaństwaczłonkowskiegoUE owydanieosobynapodstawieENA ........................................................ 411

II. WystąpieniepaństwaczłonkowskiegoUEdoPolskiowydanie osobynapodstawieENA ............................................................................ 414

§ 2. Inneinstrumentywspółpracymiędzynarodowej ............................................. 420I. Pomocprawnaidoręczeniawsprawachkarnych .................................. 420II. Zatrzymaniedowodówizabezpieczeniemieniawramach

współpracywewnątrzUE ........................................................................... 421III. Przejęcieiprzekazanieściganiakarnego .................................................. 422IV. Wydanielubprzewózosóbściganychlubskazanych

przebywającychzagranicą ......................................................................... 423V. Przejęcieiprzekazanieorzeczeńdowykonania ..................................... 425

§ 3. WspółpracazMiędzynarodowymTrybunałemKarnym................................ 427§ 4. EuropejskiTrybunałPrawCzłowiekawStrasburgu ....................................... 429§ 5. TrybunałSprawiedliwościUniiEuropejskiej .................................................... 432KAZUSY ............................................................................................................................ 433

Rozdział XVII. Koszty procesu ........................................................................................... 434§ 1. Uwagiogólne ......................................................................................................... 434§ 2. Zwolnienieodkosztówsądowych...................................................................... 440§ 3. Zasądzeniekosztówprocesu ............................................................................... 441§ 4. Kosztyprocesuzwiązanezpowództwemcywilnymizasądzeniem

odszkodowaniazurzędu ..................................................................................... 445

Rozdział XVIII. Postępowanie karne w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych ............................................................................................................... 446§ 1. Przepisyogólneopostępowaniuwojskowym .................................................. 447

XII

Spis treści

§ 2. Wojskowepostępowanieprzygotowawcze ....................................................... 449§ 3. Środkiprzymusuwpostępowaniuwojskowym .............................................. 452§ 4. Postępowłanieprzedsądemwojskowym .......................................................... 454KAZUS ............................................................................................................................... 457

Indeks rzeczowy .................................................................................................................... 459

XIII

Wykaz skrótów

1. Akty prawne

EKPC ............................................... Konwencjaoochronieprawczłowiekaipodstawo-wychwolności,sporządzonawRzymie4.11.1950r., zmienionanastępnieProtokołamiNr3,5i8orazuzupełnionaProtokołemNr2(Dz.U.z1993r.Nr61,poz.284zezm.)

KC .................................................... KodekscywilnyKK .................................................... KodekskarnyKKS .................................................. KodekskarnyskarbowyKKW ................................................ KodekskarnywykonawczyKonstytucjaRP .............................. KonstytucjaRzeczypospolitejPolskiejz2.4.1997r.

(Dz.U.Nr78,poz.483zezm.)KPC ................................................. KodekspostępowaniacywilnegoKPK ................................................. KodekspostępowaniakarnegoLasU ................................................. ustawaz28.9.1991r.olasach(tekstjedn.Dz.U.z2011r.

Nr12,poz.59zezm.)MPPOP ........................................... MiędzynarodowyPaktPrawObywatelskichiPolitycz-

nychotwartydopodpisuwNowymJorku19.12.1966r. (Dz.U.z1977r.Nr38,poz.167,zał.)

OdpPodU ....................................... ustawaz28.10.2002r.oodpowiedzialnościpodmiotówzbiorowychzaczynyzabronionepodgroźbąkary(Dz.U.Nr197,poz.1661zezm.)

PostNielU ....................................... ustawaz26.10.1986r.opostępowaniuwsprawachnieletnich(tekstjedn.Dz.U.z2010r.Nr33,poz.178zezm.)

PrAut ............................................... ustawaz4.2.1994r.oprawieautorskimiprawachpokrewnych (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz.631zezm.)

XIV

Wykaz skrótów

PrŁow .............................................. ustawaz13.10.1995r.–Prawołowieckie(tekstjedn. Dz.U.z2005r.Nr127,poz.1066zezm.)

ProkU .............................................. ustawaz20.6.1985r.oprokuraturze(tekstjedn.Dz.U.z2008r.Nr7,poz.39zezm.)

PrPras .............................................. ustawaz26.1.1984r.–Prawoprasowe(Dz.U.Nr5,poz.24zezm.)

PrUSP ............................................... ustawaz27.7.2001r.–Prawooustrojusądówpo-wszechnych(Dz.U.Nr98,poz.1070zezm.)

PrUSW ............................................ ustawaz21.8.1997r.–Prawooustrojusądówwoj-skowych(tekstjedn.Dz.U.z2007r.Nr226,poz.1676zezm.)

PWKK ............................................. ustawaz6.6.1997r.–PrzepisywprowadzająceKodekskarny(Dz.U.Nr88,poz.554zezm.)

PWKPK ........................................... ustawaz6.6.1997r.–PrzepisywprowadzająceKodekspostępowanniakarnego(Dz.U.Nr89,poz.556zezm.)

RegSądR .......................................... rozporządzenieMinistraSprawiedliwościz23.2.2007r. –Regulaminurzędowaniasądówpowszechnych(Dz.U.Nr38,poz.250zezm.)

SkłOrzR ........................................... rozporządzeniez2.6.2003r.wsprawieokreśleniaszczegółowychzasadwyznaczaniailosowaniaskła-duorzekającego(Dz.U.Nr107,poz.1007)

ŚwKorU .......................................... ustawaz25.6.1997r.oświadkukoronnym(tekstjedn.Dz.U.z2007r.Nr36,poz.232zezm.)

TSU .................................................. ustawaz26.3.1982r.oTrybunaleStanu(tekstjedn.Dz.U.z2002r.Nr101,poz.925zezm.)

WychTrzeźwU ............................... ustawaz26.10.1982r.owychowaniuwtrzeźwości iprzeciwdziałaniualkoholizmowi(tekstjedn.Dz.U.z2007r.Nr70,poz.473zezm.)

2. Czasopisma i orzecznictwo

Biul.PK ........................................... BiuletynPrawaKarnegoBiul.SN ........................................... BiuletynSąduNajwyższegoKZS .................................................. KrakowskieZeszytySądoweNP ..................................................... NowePrawoMoP ................................................. MonitorPrawniczyOSA ................................................... OrzecznictwoSąduApelacyjnychOSAB ................................................ OrzecznictwoSądówApelacjiBiałostockiejOSNKW ............................................ OrzecznictwoSąduNajwyższego.IzbaKarna

iWojskowaOSNPG ........................................... OrzecznictwoSąduNajwyższego,Wydawnictwo

ProkuraturyGeneralnej

XV

Wykaz skrótów

OSNwSK .......................................... OrzecznictwoSąduNajwyższegowSprawachKarnych

OSP .................................................... OrzecznictwoSądówPolskichOSPiKA ............................................. OrzecznictwoSądówPolskichiKomisji

ArbitrażowychOTK ................................................... OrzecznictwoTrybunałuKonstytucyjnegoOTK-A............................................... OrzecznictwoTrybunałuKonstytucyjnego,

zbiórurzędowy,SeriaAPal. ................................................... PalestraPiP .................................................... PaństwoiPrawoPPK .................................................. PrzeglądPrawaKarnegoProk.iPr. ........................................ ProkuraturaiPrawoPS ..................................................... PrzeglądSądowy

3. Inne

ENA ................................................. europejskinakazaresztowaniaETPC ............................................... EuropejskiTrybunałPrawCzłowiekaETS................................................... EuropejskiTrybunałSprawiedliwościMTK ................................................ MiędzynarodowyTrybunałKarnypost. ................................................. postanowienieRPO ................................................. RzecznikPrawObywatelskichSA..................................................... SądApelacyjnySN .................................................... SądNajwyższyTK .................................................... TrybunałKonstytucyjnyuchw. ............................................... uchwaławyr. .................................................. wyroktekstjedn. ....................................... tekstjednolity

XV

Wstęp

Oddajemydo rąkCzytelnikówdrugiewydanieopracowaniapt. „Postępowaniekar-ne”.Zostałoononapisanetak,jakipoprzednie,przedewszystkimzmyślą,żesłużyćbę-dziejakopomocdydaktycznadonaukipostępowaniakarnegonastudiachprawniczych.Autorzy liczą jednak,żeokażesięonoprzydatnenie tylkostudentomprawa,ale takżesłuchaczomnakierunkachnieprawniczych,zainteresowanymprawemkarnymproceso-wym,absolwentomprzygotowującymsiędoaplikacjiprawniczychorazaplikantompo-wtarzającymzdobytąjużwiedzę.Wpublikacjiwsposóbsyntetyczny,aczkolwiekkompleksowy,przedstawionozagad-

nieniadotyczącestatykiidynamikipolskiegoprocesukarnego.Wzałożeniuautorówni-niejszekompendiumniemajednakstanowićalternatywydladostępnychnarynkupod-ręcznikówprocesukarnego.Zewzględunaswojąobjętośćiwynikającezniejograniczeniawmożliwościwszechstronnegoomówieniarozległejproblematykikarnoprocesowejdążyonoraczejdouzupełnieniadostępnejnarynkuofertypomocydydaktycznych.Przedsta-wionewpublikacjiinformacjedotyczącepostępowaniakarnegomająwięcprzedewszyst-kimcharakterpodstawowy.Nieoznaczatojednak,żeniepodejmujeonazagadnieńdys-kusyjnychczybudzącychwręczrozbieżnościwdoktrynieipraktyceorzeczniczej.Kwestieteporuszanesązarównowtreścikolejnychrozdziałów,jakiwzamykającychjekazusach.Teostatniestanowićmają,wzamyśleautorów,materiałdorefleksjinaćwiczeniachzpo-stępowaniakarnego iprzyczynić siędodoskonaleniapraktycznychumiejętności, którepowinnybyćzaletamikażdegoprawnika.ZawartewksiążcekazusywymagająwięcodCzytelnikaprześledzeniaorzecznictwa,poglądówdoktrynyorazzastanowieniasięnadróżnymimożliwościamirozwiązaniaporuszanychwnichproblemówprawnych.Autorzyniezamieścilirozwiązańkazusów,uznając,żedyskusjanadniminaćwiczeniachbędziebardziejtwórczaimotywująca.Publikację cechujeniecoodmiennaod funkcjonującychwpodręcznikachprawakar-

nego procesowego systematyka.Autorzy zdecydowali sięm.in., nawzór francuski, nawyodrębnienierozdziałudotyczącegoakcjicywilnejwprocesiekarnym,uznając,żeprob-lematykatazasługuje–zewzględunaswojąodrębność–naosobneomówienie.Zrezyg-nowano także zwyodrębnienia osobnego rozdziału dotyczącego trybów szczególnych,uznając,żeomówienieichwramachpostępowaniaprzedsądemIinstancjijestzabiegiemzperspektywydynamikiprocesubardziejprzejrzystym.Osobnoomówionyzostałjedynietrybprywatnoskargowy,któregospecyfikaprzemawiazatakimkrokiem.

XVI

Wstęp

Niniejsza publikacja jest inicjatywą osób wykładających prawo karne procesowew trzechośrodkachakademickich–UniwersyteciewBiałymstoku,UniwersytecieWar-szawskimorazUniwersytecieWrocławskim.Wtensposóbwychodzionanaprzeciwpo-stulatomreformynauczaniaprawawPolsce,akcentującymznaczeniewspółpracypomię-dzyuczelniamiwyższymiiujednolicaniaprocesudydaktycznego.Akceptującpowyższezałożenia,zastrzecjednaknależy,żewspomnianeujednolicaniepowinnobyćrozumianeniejakoprzymusowaunifikacja,aledrogadorozszerzaniaiwzbogacaniadyskursutoczą-cegosięwramachprawniczejwspólnotykomunikacyjnej.

Białystok–Warszawa–Wrocław,styczeń2013r.Autorzy

1

IRozdział

Zagadnienia wstępne

§ 1. Definicja procesu karnego

„Prawokarneprocesowe”,„proceskarny”,„procedurakarna”,„postępowaniekarne”topojęcia,któremimoróżnychznaczeńdośćczęstoużywanesąsynoni-micznie.Jestto jednakdużeuproszczenie,gdyżsąmiędzynimiróżnice,któremożnazauważyćwprezentowanychponiżejstanowiskach.Stądteżdlalepszegorozumieniatematykiprzedstawiamyniektóredefinicjewyrażanewdoktrynie.

Prawo karne procesowe, zdaniemP. Kruszyńskiego,jesttozespółnormpraw-nych,któreregulująpostępowaniewsprawachoprzestępstwoisłużąrealizacjinormprawakarnegomaterialnego.WedługS. Waltosiato„zbiórnormprawnychregulującychproceskarny,zaśproces karnytozespółprawnieuregulowanychczynności,któremająnaceluwykrycieprzestępstwaijegosprawcy,osądzeniegozaprzestępstwoiewentualnewykonaniekary,środkówkarnychorazśrodkówzabezpieczających”.Zkoleiprocedura karna, zdaniemS. Waltosia,jestpojęciemszerszymodprocesu

karnegoiswymzakresem,oprócznormprawaprocesowego,obejmujeobyczaje,sposobystosowaniaprawa,awięcregułypostępowania.Nazakończenierozważańterminologicznychwypadałobysięodnieśćdoter-

minu„postępowanie karne”,którywstosunkudodefinicjiprocesukarnegomawęższyzakresinajczęściejdotyczywycinkaprocesukarnego,np.postępowanieprzygotowawcze,postępowanieodwoławcze,postępowanieprzyspieszone.Wdalszejczęścitegoopracowaniaterminytestosowanesąnaprzemiennie.

Zob.więcejB. Bieńkowska, C. Kulesza, P. Kruszyński (red.), P. Piszczek,S. Pawelec,Wykładprawakarnegoprocesowego,Białystok2012,s.19;S. Waltoś, Proceskarny.Zaryssystemu,Warszawa2009,s.21.