· PDF fileب ﻲﻟﺎﻌﺗﻪﻤﺴﺑ رﺎﺘﻔﮔﺶﻴﭘ ﻪـﺻﺮﻋ رد دﻮـﺟﻮﻣ ﻂﺑاﻮـﺿ ﻦ ﻳﺮـﺗﺮﻴﮔاﺮﻓ

وزارت مسكن و شهرسازي

معاونت امور مسكن و ساختمان

ايرانساختمانمّليمقررات

وزدهمنمبحث

جويي در مصرف انرژيرفهص

)هاي فوالديبخش ساختمان(

1388

ساختمانمّليدفتر امور مقررات

www.difal.ir

ب

تعالي بسمه

گفتار پيش

ن ضـوابط موجـود در عرصـه سـاختمان ايـران، بـه عنـوان فراگيرتـري ملّي مقررات

اهداف عالي تأمين ايمني، بهداشـت، سـالمت و ترديد نقش مؤثري در نيل به ساختمان، بي

ارتقـاي و رعايت آن ضمن تأمين اهداف مـذكور موجـب صرفه اقتصادي فرد و جامعه دارد

براساس اين اهميت، تدوين مقررات ملّي . گردد ها مي كيفيت و افزايش عمر مفيد ساختمان

شـود عنوان نقطة عطفي در تاريخ مهندسي ساختمان كشور محـسوب مـي ساختمان كه به

شهرسـازي آغـاز و بـا مـشاركت جامعـة بيش از دو دهه است كه توسـط وزارت مـسكن و

هـاي تخصـصي مهندسي كشور و در قالب شوراي تدوين مقررات ملّي سـاختمان و كميتـه

در ايـن مـسير ضـمن . ا طي نمـوده اسـت وقفه سير تكامل خود ر مباحث، سازماندهي و بي

تكميل و تجديدنظر مباحث از پيش تعريف شده و مطابقت آنها با مقتضيات شرايط كـشور

از حيث اقتصادي، فني، فرهنگي و اجتماعي، تدوين مباحث جديدي هم در دستور كار قرار

قـرار گرفته است كه پس از تدوين نهايي و طي مراحل تصويب در اختيار جامعة مهندسـي

.خواهد گرفت

هـا، نامـه در حال حاضر مدارك فني متعددي نظير مقـررات ملّـي سـاختمان، آيـين

كننـدگان الزم اسـت شـود و اسـتفاده استانداردها و مشخصات فني در كـشور منتـشر مـي

االجرا بودن، قلمـرو، حـدود تفـصيل، هاي آنها از نظر هدف از تهيه هر مدرك، الزم تفاوت به

هاي خاص هر مدرك توجه داشته باشند كـه در مـورد مقـررات ملّـي ويژگيمحتوا و ساير

:هاي زير را برشمرد توان ويژگي ساختمان مي

. االجرا است در سراسر كشور الزم» مقررات ملّي ساختمان« �

.شود طور خالصه و اجمالي تدوين مي به» مقررات ملّي ساختمان«احكام �

اي موارد توصيه اين مقررات فاقد » قررات ملّي ساختمان م«با توجه به الزامي بودن �

. و راهنمايي است

بر هرگونه عمليات ساختمان نظير تخريب، احـداث بنـا، » مقررات ملّي ساختمان « �

. تغيير كاربري، توسعة بنا، تعمير اساسي و نظاير آن حاكم است

پ

ت

هـا نيـستند بلكـه در كيفيت سـاختمان خودي خود متضمن مقررات تدوين شده به

امر ترويج و آموزش آن در ميان جامعه مهندسي كـشور كنار تدوين مقررات مذكور توجه به

سو و ايجـاد نظـامي طور عام از يك آموزان و آحاد مردم به طور خاص و دانشجويان، دانش به

، سـاخت و سـاز كارآمد براي اعمال و كنترل اين مقـررات و تنظـيم روابـط دخيـل در امـر

تغيير كاربري و ساير ، توسعه بنا ، شرح وظايف و مراحل قانوني اقدامات احداث ،ها مسئوليت

هاي اجرايي عنوان راهكارها و ضمانت ساختمان از طرف ديگر، بايد همواره به موارد مربوط به

.اندركاران ساخت و ساز قرار گيرد گزاران، مجريان و دست اين مقررات مد نظر سياست

ويژه مواد با تصويب قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان و در اجراي مفاد آن به

رعايـت آنهـا در طراحـي، قانون مذكور، وضع مقررات ملّي سـاختمان و الـزام بـه 34 و 33

منظور اطمينـان از ايمنـي، بهداشـت، ها به برداري و نگهداري ساختمان محاسبه، اجرا، بهره

ش و صرفة اقتصادي، اين اطمينان را در ميان مهندسان و صـاحبان دهي مناسب، آساي بهره

اي كـه در توسـعه و ايفاي وظيفه به گرمي، آورد كه با پشت وجود مي هاي ساختماني به حرفه

هـاي واالي آباداني كشور دارند مبادرت ورزند و از اين رهگذر، سهم خود را در تحقق آرمان

.انقالب عينيت بخشند

و شمرده از اعضاي محترم شوراي تدوين مقررات ملّي ساختمانفرصت را مغتنم

نحوي در تدوين، ترويج و كنترل اعمال مقررات كساني كه به هاي تخصصي و ساير كميته

نمايند سپاسگزاري نموده و از اساتيد، صاحب نظران، ملّي ساختمان در كشور كوشش مي

دارد با نظرات و پيشنهادات خود اين اندركاران ساخت و ساز انتظار مهندسان و كليه دست

. دفتر را در غناي هرچه بيشتر مقررات مذكور ياري رسانند

غالمرضا هوائـي مديركل امور مقررات ملّي ساختمان

ث

جويي در مصرف انرژي رفهصكننده مقررات تهيه هيأت

ساختمان ملّي مقررات تدوين شوراي) الف

عضو احمدي دكتر محمدتقي •

ضوع علي تسنيميباسكتر عد •

عضو پوريانرمضانر اكب ليعدكتر •

عضو اهديي زتضكتر مرد •

عضو تيانيري آشفون غحسمدكتر •

ئيسر ي فائزمدس محمهند •

عضو يانليبافي قاهدمدكتر •

عضو ميريگتهروز بدكتر •

عضو بچيود گالحممدكتر •

عضو منصفاله متهندس حشم •

عضو يانلديك موسسدس آهنم •

ضوع رقادريول ميدرسر سيكتد •

دبير هندس نادر نجيميم •

مقررات ملّي ساختمانوزدهم نث مبح تخصصي كميتهاعضاي ) ب سئولم حمدتقي احمديمدكتر •

عضو كتر حميدرضا حافظيد •

عضو حمدتقي حريريمدكتر •

عضو هندس فرامرز صدرم •

عضو هروز كاريب دكتر •

دفتر امـور مقـررات ملّـي ه مايندن محمدي كتر غالمرضا گلد •

ساختمان

نكسم و نامتخاس تاقيقحت زكرم رد سيون شيپ هدننك هيهت كميته ) پ

سيون شيپ نتم هدننك ميظنت و لوئسم يراك زورهبكتر د •

سيون شيپ نتم ميظنت رد راكمه و وضع ضايف اميركتر د •

)مشاور( وضع مشيد رياضيجكتر د •

)مشاور( وضع يئهندس مرتضي كسمام •

ج

فهرست مطالب

صفحه عنوان

3.......................................................................................................................................................كليات19-1

3....................................................................................................................................... دامنه كاربرد19-1-1

3............................................................................................................................................... تعاريف19-1-2

16..................................................................................................................اجرا و طراحي كلي مقررات 19-2

16................................................................................ذ پروانه ساختمان مدارك مورد نياز جهت اخ19-2-1

18........................................................................................................................... عوامل ويژه اصلي19-2-2

20........................................................................................................................... عوامل ويژه فرعي19-2-3

24............................................................................................................................هاي طراحي روش19-2-4

25....................................................................................................................ساختمان خارجي پوسته 19-3

25........................................................................................................... روش كاركردي- الف روش19-3-1

30............................................................................................................... روش تجويزي– روش ب 19-3-2

34...........................................................................................حي ساختمانها در زمينه طرا توصيه19-3-3

42..............................................................................................................................مكانيكي تاسيسات 19-4

42.............................................................................................ريزي سيستم گرمايي ه كنترل و برنام19-4-1

44..........................................................................................ريزي سيستم سرمايي كنترل و برنامه19-4-2

46.......................................................................ريزي سيستم تهويه و تعويض هوا كنترل و برنامه19-4-3

48..................................................................................................................أمين آب گرم مصرفيت 19-4-4

50..............................................................................................................................................روشنايي 19-5

50....................................................................................... كليات-ها و تجهيزات روشنايي سيستم19-5-1

50.................................................................................................هاي كنترل روشنايي الزم سيستم19-5-2

54.....................................................آن از بخشي يا ساختمان حرارتي اينرسي گروه يينتع روش 1 پيوست

57.................................. شاخص به مربوط بندي گروه تعيين و يديخورش شاخص محاسبه روش 2 پيوست

ح

59.....................................ساختمان ساالنه سرمايي – گرمايي انرژي نياز جغرافيايي بندي گونه 3 پيوست

66....................................................................................................ها ساختمان كاربري بندي گروه 4 پيوست

67.............................................انرژي مصرف در جويي صرفه ميزان نظر از ساختمان گروه تعيين 5 پيوست

68........................................................................................عاليم تعاريف، اصلي، فيزيكي مقادير 6 پيوست

70............................................................................متداول مصالح حرارت هدايت ضرايب مقادير 7 پيوست

77...............................................................خارجي و داخلي سطوح حرارتي هاي مقاومت مقادير 8 پيوست

83................................................. يبازشوها و نورگذر جدارهاي حرارت انتقال ضرايب مقادير - 9 پيوست

نوزدهممبحث

جويي در مصرف انرژي صرفه

جويي در مصرف انرژي صرفه: مبحث نوزدهم

3

كليات19-1

دامنه كاربرد19-1-1

كاري حرارتي و اين فصل از مقررات ملي ساختمان ضوابط طرح، محاسبه و اجراي عايق

هاي تأسيساتي گرمايي، سرمايي، تهويه، تهويه مطبوع، تأمين آب گرم مصرفي و سيستم

روش (كند، و شامل دو روش كاركردي ها را تعيين مي روشنايي الكتريكي در ساختمان

. است) روش ب(و تجويزي ) الف

در روش الف ضريب انتقال حرارت طرح ساختمان محاسبه گرديده، با ضريب انتقال

همچنين، اصول كلي ضروري در . شود حرارت مرجع مربوط به طراحي مورد نظر مقايسه مي

. گردد هاي طراحي شده، جهت به حداقل رسانيدن مصرف بيان، مي مورد سيستم

هاي مختلف هاي فني مختلف براي تعيين طراحي قسمت حل راهدر روش ب

. گردد ه خارجي ساختمان ارائه مية پوست دهنده تشكيل

:اين روش فقط در موارد زير قابل اعمال است

هاي مسكوني با مجموع زيربناي كمتر هاي وياليي و واحدهاي واقع در آپارتمان خانه-

متر مربع1000از

.ك.ر(جويي در مصرف انرژي نظر ميزان صرفهاز 3هاي گروه ساختمان تمام -

) 5پيوست به

هاي تأسيساتي هاي بعدي اين مبحث، ضوابط مربوط به طراحي سيستم در بخش

گرمايي، سرمايي، تهويه، تهويه مطبوع، تأمين آب گرم مصرفي و روشنايي الكتريكي ارائه

. شده است

يف تعار19-1-2

.است تعاريف ارائه شده در اين فصل فقط براي اين مبحث انجام شده


4

احداث

برپا كردن ساختمان در روي زمين خالي

اينرسي حرارتي

و ) با جذب آن(قابليت كلي پوسته خارجي و ديوارهاي داخلي در ذخيره كردن انرژي

-هاي دما و بار گرمايي براي به حداقل رسانيدن نوسان) در صورت لزوم(بازپس دادن آن

بندي اينرسي حرارتي كلي ساختمان با گروه. سرمايي در فضاهاي كنترل شده ساختمان

. گيرد ، صورت مي)1پيوست به. ك.ر(استفاده از جرم سطحي مفيد ساختمان

بازسازي

.اند اي از ساختمان كه در اثر سانحه يا فرسودگي آسيب ديده هاي عمده سازي بخش دوباره

بازشو

كليه سطوح در پوسته خارجي ساختمان كه براي ايجاد دسترسي، تأمين روشنايي، ديد به

مثل انواع درها، . (گردند خارج، خروج گاز حاصل از سوخت، تهويه و تعويض هوا ايجاد مي

).…ها و ها، دودكش اي، نورگيرها، هواكش ها، نماهاي شيشه ها، پنجره دريچه

بام تخت

درجه نسبت به سطح 10ايي هر قسمت از ساختمان كه شيبي كمتر يا مساوي پوشش نه

.شوند بامهاي تخت بخشي از پوسته خارجي ساختمان محسوب مي. افقي دارد

دار بام شيب

درجه نسبت به سطح 60 درجه و كمتر از 10پوشش نهايي ساختمان كه شيبي بيشتر از

خارج و در زير آن فضاي كنترل شده يا كنترل دار فضاي در باالي سقف شيب. افقي دارد

دار بخشي از پوسته شده باشد، بام شيب كه فضاي زيرين كنترل در صورتي. نشده قرار دارد

. شوند خارجي ساختمان محسوب مي


5

برچسب انرژي

برچسبي كه توسط مقامات ذيصالح بر روي توليدات صنعتي مورد استفاده در ساختمان

. حد كيفيت محصوالت از بعد مصرف انرژي مشخص گرددشود تا نصب مي

پايانه حرارتي

بخشي از يك سيستم مركزي سرمايي يا گرمايي كه در آخر مدار قرار دارد و انرژي

مانند (دهد شده توسط مدار توزيع را به فضا يا فضاهاي كنترل شده انتقال مي منتقل

). رادياتور

پل حرارتي

كه به علت عدم تداوم و يكپارچگي عايق حرارت پوسته خارجي نقاطي از ساختمان

.گردند ساختمان باعث افزايش ميزان انتقال حرارت مي

پوسته خارجي

ها، بازشوها، سطوح نورگذر و ها، كف كليه سطوح پيراموني ساختمان، اعم از ديوارها، سقف

ه، و از طرف ديگر با فضاي نظاير آنها كه از يك طرف با فضاي خارج و يا فضاي كنترل نشد

. كنترل شده داخل ساختمان در ارتباط هستند

در تمام موارد با پوسته فيزيكي ساختمان يكي نيست، زيرا "پوسته خارجي الزاما

پوسته خارجي . پوسته فيزيكي ممكن است دربرگيرنده فضاهاي كنترل نشده نيز باشد

.باشد ر خاك و زمين هستند نيز ميساختمان شامل عناصري كه در وجه خارجي خود مجاو

پوسته فيزيكي

ها، بازشوها و نظاير آنها كه از ها، كف كليه سطوح پيراموني ساختمان، اعم از ديوارها، سقف

يك طرف با فضاي خارج و از طرف ديگر با فضاي داخل يا فضاي كنترل نشده در ارتباط

. هستند


6

تعويض هوا

خل فضاي كنترل شده با عوض كردن ميزان مشخصي از هواي تأمين شرايط بهداشتي در دا

. آن با هواي تازه در هر ساعت

تغيير كاربري

.وري از ساختمان موجود تغيير نووع بهره

توسعه

.آن گسترش ساختمان موجود در سطح يا افزودن طبقات به

تهويه

ر فضايي يا از هر فضايي، براي روند دميدن و يا مكيدن هوا از طريق طبيعي يا مكانيكي به ه

كنترل دما و احتماالً ميزان رطوبت هوا، جلوگيري از بروز (تأمين شرايط بهداشت و آسايش

تواند مطبوع شده چنين هوايي مي ) . …ها و ميعان، جلوگيري از رشد ميكروارگانيسم

.باشد

تهويه مطبوع

، )زني گيري يا رطوبت رطوبت( رطوبت نوعي از تهويه همراه با تنظيم عواملي همچون دما،

براي تأمين ) …ها، بو، گرد و غبار، ميكروارگانيسم(هاي مختلف همراه با حذف آالينده

آسايش حرارتي

جدار نورگذر

شفاف و مات جدار نورگذر بر دو نوع. باشد0.2جداري كه ضريب انتقال نور آن بزرگتر از

.هاي خارجي نورگذر، نورگيرها و مشابه آنها استها، نماها و در بوده و شامل پنجره


7

جرم سطحي

. جرم متوسط يك متر مربع از سطح پوسته داخلي يا خارجي ساختمان

)mi(جرم سطحي مفيد جدار

جرم سطحي قسمت رو به داخل جدار تشكيل دهنده پوسته خارجي ساختمان كه در

). 1پيوست به. ك.ر(شود مي ر گرفتهمحاسبه جرم مفيد و اينرسي حرارتي ساختمان درنظ

)ma(جرم سطحي مفيد ساختمان

).1پيوست به. ك.ر(نسبت جرم مفيد ساختمان به سطح زيربناي مفيد

)M(جرم مفيد ساختمان

دهنده پوسته خارجي ساختمان كه هاي رو به داخل جدارهاي تشكيل مجموع جرم قسمت

). 1پيوست به. ك.ر(شود مي درنظر گرفتهدر محاسبه اينرسي حرارتي ساختمان

ديوار

درجه 60بخشي از پوسته خارجي غير نورگذر ساختمان كه عمودي است يا با زاويه بيش از

. است نسبت به سطح افقي قرار گرفته

روز درجه سرمايش

واحدي بر اساس دما و زمان، كه براي برآورد مصرف انرژي و تعيين بار سرمايش يك

روز درجه سرمايش برابر است با مجموع . رود اختمان در اوقات گرم سال به كار ميس

اي از سال كه درجه سانتيگراد مربوط به دوره21اختالف دماي متوسط روزانه نسبت به

. درجه سانتيگراد باالتر است21دماي متوسط روزانه از


8

روز درجه گرمايش

برآورد مصرف انرژي و تعيين بار گرمايشي يك واحدي بر اساس دما و زمان، كه براي

روز درجه گرمايش برابر است با مجموع . رود ساختمان در اوقات سرد سال به كار مي

اي از سال كه درجه سانتيگراد مربوط به دوره18اختالف دماي متوسط روزانه نسبت به

. تر است درجه سانتيگراد پائين18دماي متوسط روزانه از

ان ويالييساختم

.ساختمان مستقلي است كه فقط يك واحد مسكوني دارد

A hسطح زيربناي مفيد

. مجموع سطح زيربناي فضاهاي كنترل شده در يك ساختمان

AGسطوح جدارهاي نورگذر

.آنهاهاي احتمالي نگهدارنده و قاب) اعم از شفاف يا مات(مساحت كل جدارهاي نورگذر

ن تهويه نوي سيستم

طور محسوسي دبي هواي تازه را براي رود و به سيستمي كه براي كنترل دبي تهويه بكار مي

ها بايد مطابق با ضوابط بهداشت و اين سيستم. كند جويي در مصرف انرژي محدود مي صرفه

. صالح باشند مورد تأييد مراجع ذي

سيستم غير فعال خورشيدي

اي دهد و به گونه هاي پوسته خارجي را تشكيل ميهايي از جدار سيستمي كه قسمت

آوري و است كه با يك مكانيسم غيرفعال، انرژي خورشيدي را در خود جمع طراحي شده

مانند فضاي (نمايد تا در زمان مناسب به فضاي داخلي ساختمان منتقل گردد ذخيره مي

).اي گلخانه


9

سيستم قطع و كنترل اتوماتيك

و خاموش كردن تأسيسات گرمايي يا سرمايي، دماي رفت يا دماي سيستمي كه با روشن

.نمايد فضاها را در محدوده تعيين شده بصورت خودكار تنظيم مي

Isشاخص خورشيدي

. شود گيري ساختمان از انرژي تابشي خورشيد تعيين مي ضريبي كه بر اساس آن، مقدار بهره

شرايط عادي جوي

. عمول در يك منطقه جغرافيايي حاكم استشرايط جوي كه بطور م

Hضريب انتقال حرارت طرح

از حرارت ضريب انتقال حرارت طرح ساختمان يا بخشي از آن برابر است با مجموع انتقال

، در صورتي كه اختالف دماي داخل و خارج برابر يك درجه شده جدارهاي فضاهاي كنترل

.است] W/K[يب انتقال حرارت واحد مورد استفاده براي ضر. باشد

در روش كاركردي براي كنترل صحت طراحي، اين ضريب با ضريب انتقال حرارت مرجع

. گردد مقايسه مي

Uضريب انتقال حرارت سطحي

ضريب انتقال حرارت سطحي قسمتي از پوسته خارجي ساختمان برابر است با توان حرارتي

حت يك مترمربع، در صورتي كه اختالف دماي داخل و منتقل شده از سطحي از آن، با مسا

] W/m2.K[واحد مورد استفاده براي ضريب انتقال حرارت . خارج برابر يك درجه باشد

.است

ضريب انتقال حرارت مرجع

ضريب انتقال حرارت مرجع، ضريب انتقال حرارت حداكثر مجاز ساختمان يا بخشي از آن

واحد مورد استفاده . گردد شده در اين مبحث محاسبه مي ابط ارائهاست و با استفاده از رو

. است]W/K[براي ضريب انتقال حرارت


10

Ûضريب انتقال حرارت سطحي مرجع

ضريب انتقال حرارت سطحي مرجع، ضريب انتقال حرارت سطحي انواع مختلف جدارهاي

است كه ) …گذر، در، ديوار، سقف، كف، جدار نور(دهنده پوسته خارجي ساختمان تشكيل

واحد . گيرد در اين مبحث براي محاسبه ضريب انتقال حرارت مرجع مورد استفاده قرار مي

W]٢مورد استفاده براي ضريب انتقال حرارت سطحي مرجع / m .k] است .

ضريب تبادل حرارت در سطح جدار

سطح جدار و هواي محيط مجاور نسبت شدت جريان حرارت سطحي به اختالف دما بين

).8پيوست به. ك.ر(در حالت پايدار

مرجع حرارت تصحيح انتقال ضريب

گيري بهينه از انرژي خورشيدي در مناطق ضريبي كه در صورت طراحي مناسب و بهره

ضريب تصحيح انتقال . گردد سردسير براي تصحيح مقادير انتقال حرارت مرجع محاسبه مي

.شود نشان داده مي γ حرارت مرجع با

ضريب انتقال خورشيدي سطح نورگذر

شده به سطح نورگذر نسبت انرژي عبور كرده به انرژي تابيده

ضريب هدايت حرارت

مقدار حرارتي كه در يك ثانيه از يك متر مربع عنصري همگن به ضخامت يك متر، در

ين بين دماي دو سطح طرفين كند و اختالفي برابر يك درجه كلو حالت پايدار، عبور مي

] W/m.K[شود و واحد آن نشان داده ميλضريب هدايت حرارتي با . عنصر ايجاد نمايد

) 7به پيوست .ك.ر. (است


11

) عايق حرارت(عايق

مصالح يا سيستم مركبي كه انتقال گرما را از محيطي به محيطي ديگر بطور مؤثر كاهش

هاي ديگري اند عالوه بر كاهش انتقال حرارت، تواناييتو در مواردي عايق حرارت مي. دهد

ما، بطور اختصار كلمه عايق در اين راهن. داشته باشد…نيز مانند باربري، صدابندي و

تواند عايق حرارت اي، هوا نيز مي تحت شرايط ويژه. شود معادل عايق حرارت استفاده مي

.محسوب شود

شود كه داراي ضريب ه عايقي اطالق ميعايق حرارت قابل استفاده در ساختمان ب

ا بيشتر از و مقاومت حرارتي مساوي يW/m.K. 0.065هدايت حرارتي كمتر يا مساوي٢

�m .k / w گيري در شرايط حرارتي استاندارد مقادير ذكر شده مربوط به اندازه( باشد

). باشند مي

ح خاص و يا توسط سيستمي با چندين كاري حرارتي بوسيله يك ماده يا مصال عايق

كاري تواند در عين حال نقش عايق براي مثال، يك ديوار باربر مي. گيرد كارآيي صورت مي

عنوان عايق بهاًاي ويژه صرف ولي در اكثر موارد، الزم است كه اليه. حرارتي را نيز تأمين كند

. حرارت به جدار اضافه شود

) گرمابندي(كاري حرارتي عايق

هاي حرارت به منظور محدود كردن ميزان انتقال حرارت در اجزاي منظور استفاده از عايق

: بايد دو شرط زير را دارا باشد) گرمابندي(كاري حرارتي سيستم عايق. باشد ساختماني مي

اي بيشتر باشد، عايق حرارت از حد مشخص شده+ مقاومت حرارتي كل پوسته خارجي -

. اي بيشتر نباشد رارتي عايق مصرفي از حد مشخص شده ضريب هدايت ح-

تواند بدون نياز به عايق حرارت مقاومت حرارتي مورد مصالح بكار رفته در پوسته خارجي مي

. نياز در مقررات را تأمين نمايد

مناسب عناصر ساختمان، تأمين و حفظ ) گرمابندي(كاري حرارتي در صورت عايق

جويي در مصرف انرژي اي كنترل شده براحتي و همراه با صرفهشرايط آسايش حرارتي فضاه

. گردد انجام مي


12

كاري حرارتي از داخل عايق

اجزاي ساختماني كه با افزودن يك اليه عايق حرارت در ) گرمابندي(كاري حرارتي عايق

. گيرد سمت داخل صورت مي

ازخارج )گرمابندي(حرارتي كاري عايق

اجزاي ساختماني كه با افزودن يك اليه عايق حرارت در ) گرمابندي(ي كاري حرارت عايق

. گيرد سمت خارج صورت مي

كاري حرارتي پيراموني عايق

كاري حرارتي با عرضي محدود در كف روي خاك در مجاورت و امتداد ديوارهاي عايق

.پوسته خارجي ساختمان

كاري حرارتي همگن عايق

اي و غير اعم از سازه(ي كه در آن مصالح ساختماني مصرف شده كاري حرارت نوعي عايق

مقاومت حرارتي بااليي ) ديوار، سقف، كف(در بخش اعظم ضخامت پوسته خارجي ) اي سازه

. باشد داشته

عناصر ساختماني

اي طراحي و اي و يا غير سازه هايي از ساختمان كه به منظور تأمين نيازهاي سازه قسمت

مانند بام، (بخشند اند و در پيوند با يكديگر، تماميت يك ساختمان را شكل مي ساخته شده

).…سقف، كف، ديوار، بازشوها و

عوامل ويژه

جويي در مصرف انرژي ايفا عواملي كه نقش تعيين وضعيت ساختمان را از نظر ميزان صرفه

. باشند ي و فرعي مياين عوامل شامل دو نوع اصل). 3-2-19 و 2-2-19به . ك.ر(كنند مي


13

فضاي زيستي

. ها اعم از فضاي مسكوني، فضاي كار و مشابه آن فضاي مورد استفاده روزمره انسان

فضاي كنترل شده

هايي از فضاي داخل ساختمان، اعم از فضاي زيستي و غير زيستي، كه به علت داشتن بخش

از دماي زيستگاه، گرم ) تر يا پايين(تر برابر و يا باالعملكرد خاصي، بطور مداوم و تا دمايي

. شرايط حرارتي آنها در ساختمان بايد در محدوده آسايش باشد. شوند مي) يا خنك(

شوند مگر آنكه شده تلقي مي هاي مجاور ساختمان مورد نظر، از نوع فضاي كنترل ساختمان

.نشده باشند از نوع ذكر شده در تعريف فضاي كنترل

هفضاي كنترل نشد

هايي از فضاي ساختمان كه تعريف فضاي كنترل شده در موردشان صادق نيست بخش

هايي كه مورد ها و پاركينگ ها، داالن همانند فضاهاي درز انقطاع بين دو ساختمان، راه پله(

). گيرند گرمايش و سرمايش قرار نمي

كاربري ساختمان

)ها ساختمان كاربري بندي گروه( 4 پيوست درشده بندي ارائه گروه نوع كاربرد ساختمان طبق

كف

عنصر ساختماني افقي يا دال، كه در باال با يك فضاي كنترل شده، و در پايين با خاك يا با

كف بخشي از پوسته خارجي ساختمان . فضاي كنترل نشده يا فضاي خارجي در تماس است

.شود محسوب مي

گرمايش پايه

.گردد مايش اصلي ساختمان كه با دماي خارج تنظيم ميگر


14

گرمايش تكميلي

گرمايش فرعي ساختمان كه براي جوابگويي به نيازهاي گرمايي كوتاه مدت، در مواقعي كه

.گردد بيني مي تنهايي كافي نيست پيش گرمايش پايه به

گرمايش مركب

.شده از دو مؤلفه پايه و تكميلي گرمايش تشكيل

مصرف المپ كم

لومن بر وات 40المپ با راندمان بيش از

محدوده آسايش

كنندگان در آن احساس ساكنين يا استفاده% 80شرايط حرارتي و رطوبتي كه حدود

. كنند آسايش مي

محدوده دماي متعارف

. محدوده دمايي كه در فضاهاي داراي عملكرد خاص بايد حفظ گردد

صالح مراجع ذي

. شده در اين مبحث مورد تأييد رسمي باشد هاي تعيين راجعي كه صالحيت آنها در زمينهم

مقاومت حرارتي

بديهي است مقاومت حرارتي يك پوسته . نسبت ضخامت اليه به ضريب هدايت حرارتي آن

. ها خواهد بود هاي هر يك از اليه تشكيل شده از چند اليه مساوي با مجموع مقاومت

يك يا چند اليه از پوسته و يا كل ) از نظر حرارتي(ارتي قابليت عايق بودن مقاومت حر

m]٢شود و واحد آن نشان داده ميRمقاومت حرارتي با . كند پوسته را مشخص مي k / w]

). 8پيوست به.ك.ر(است


15

نشت هوا

بيني شده كه هاي پيش ز محلورود و يا خروج هوا در ساختمان از منافذ و مجراهايي غير ا

.شود باعث تعويض هوا مي

انرژي) حامل(نوع

شامل انواع مختلف مصرف مستقيم (برقي و غيربرقي : در اين مبحث، انرژي به دو نوع است

. . . ).انرژي فسيلي،

واحد مسكوني

وراك، خواب، خ(يك واحد خانه متشكل از يك اتاق يا بيشتر كه امكانات كامل و مستقل

. براي زندگي يك نفر يا بيشتر در آن فراهم باشد) پخت و پز و بهداشت

هوابندي

. دهنده آن جلوگيري از ورود يا خروج هوا از طريق پوسته و يا درزهاي عناصر تشكيل


16

مقررات كلي طراحي و اجرا19-2

مدارك مورد نياز جهت اخذ پروانه ساختمان19-2-1

ييد ساختمان از نظر ضوابط أه ساختمان، الزم است مدارك زير جهت تدر زمان اخذ پروان

:جويي در مصرف انرژي ارائه گردد صرفه

گواهي صالحيت مهندس يا شركت طراح19-2-1-1

چك ليست انرژي19-2-1-2

:ليست انرژي بايد حاوي خالصة اطالعات زير باشد چك

مشخصات پرونده ساختماني و مهندس طراح -1

امل ويژة اصلي عو -2

)1-2-2-19مطابق ( كاربري ساختمان -

)2-2-2-19مطابق ( سطح نياز انرژي ساالنة منطقة جغرافيايي احداث ساختمان -

)3-2-2-19مطابق (شده سطح زيربناي مفيد ساختمان شامل فضاهاي كنترل-

)4-2-2-19مطابق ( نوع شهر محل احداث ساختمان -

فوق و 2كه بر اساس بند (ي در مصرف انرژي يجو ميزان صرفه گروه ساختمان از نظر -3

. آيد بدست مي) 3-2-19مطابق

جويي در مصرف انرژي، كه روش مورد استفاده جهت طراحي ساختمان از نظر صرفه-4

. بسته به نوع روش، بخشي از اطالعات زير موردنياز خواهد بود

.صالح و عايق حرارتي مصرفي ساختمانهاي مختلف م هاي حرارتي گونه حدود ويژگي -5

دهنده پوسته خارجي ساختمان هاي عناصر تشكيل مشخصات گروه -6

ضريب انتقال حرارت ساختمان يا گرماي ويژه ساختمان -7

)2-3-2-19 مطابق(گرم مصرفي سرمايش و آب گرمايش، تامين براي مصرفي نوع انرژي -8


17

)5-3-2-19مطابق ) (قطع يا غيرمنقطعمن(نحوه تداوم استفاده از ساختمان -9

كاري حرارتي و بازده آنها نوع سيستم مكانيكي گرمايي و سرمايي، عايق -10

ميزان شدت روشنايي فضاها و نحوه كنترل آن -11

هاي ساختمان نقشه19-2-1-3

هاي ساختمان شامل پالن طبقات، پالن بام، نماها، مقاطع و جزئيات اجرايي پوسته نقشه

هاي پالن طبقات، پالن بام، نماها و مقاطع، محل در نقشه. ارجي ساختمان هستندخ

جويي در مصرف بندي ساختمان از نظر ميزان صرفه با گروهكاري حرارتي متناسب عايق

هايي جزئيات اجرايي پوسته خارجي ساختمان بايد با مقياس. بايد مشخص شده باشدانرژي

تهيه شوند و در آنها نحوه اجراي ) بر حسب نياز (1:10 ، 1:5 ، 1:2 ، 1:1از قبيل

. باشد پوسته خارجي نشان داده شده دهنده تشكيل مصالح فني مشخصات و حرارتي كاري عايق

هاي مربوط به تمامي طبقات ساختمان بايد ارائه گردد و در موارد در صورت احداث، نقشه

اطالعات مربوط به واحد ةتمان، تنها ارائبهسازي، بازسازي، تغيير كاربري، و يا توسعه ساخ

. گيرد كافي است يا واحدهاي مستقل كه تغيير در آنها صورت مي

هاي نامبرده و مشخصات فني مربوطه بايد به تأييد و امضاي مهندس يا شركت تمامي نقشه

. طراح برسد

هاي عايق حرارت مورد استفاده مشخصات فيزيكي مصالح و سيستم19-2-1-4

ر ساخت اجزاي پوسته خارجي ساختماند

هاي عايق حرارت سنتي و كه در طراحي و اجراي ساختمان از مصالح و سيستم در صورتي

چگالي، پوشش محافظ (متعارف استفاده گردد، الزم است مشخصات فني مورد نياز مربوطه

انتقال حرارت و ها و ديگر مدارك ارائه شود، تا تعيين ضرايب همراه نقشه به) …احتمالي،

هاي مورد استفاده در پوسته خارجي هاي حرارتي اين نوع مصالح و سيستم مقاومت


18

به .ك.ر. ( صورت گيرد1 معتبرشده در مراجع هاي ارائه ها مطابق دستورالعمل ساختمان

)8 و 7پيوست

هاي عايق حرارت نوين، يا زماني كه مقادير در صورت استفاده از مصالح و سيستم

صالح يافت نشود و يا در صورتي كه به مصالح يا اجزاي بخصوصي در مراجع ذيمربوط

اي مدعي باشد توليداتي با مشخصات حرارتي بهتر از مقادير ذكر شده درمراجع سازنده

حاوي ضرايب انتقال (معتبر دارد، الزم است نظريه فني معتبر مربوط به محصول مورد نظر

هاي مورد استفاده در طراحي ساختمان، و ق با ضخامتهاي حرارتي عاي حرارت يا مقاومت

اجراي جانبه محصول و آيين همچنين ديگر مشخصات فني مورد نياز جهت ارزيابي همه

در اين حالت، مقادير موجود در نظريه فني، تا زمان اعتبار . ضميمه مدارك گردد) مربوطه

د برچسب انرژي براي در صورت وجو. آن، مالك عمل در طراحي و محاسبات خواهدبود

هاي حرارت يا براي در و پنجره عايق، ترجيحاً از محصوالت براي عايقمثالً بعضي توليدات،

.دار استفاده گردد برچسب

هاي تأسيسات گرمايي، سرمايي، تهويه، تهويه مشخصات فني سيستم19-2-1-5

ها مطبوع، تامين آب گرم مصرفي و روشنايي مورد استفاده در ساختمان

ها بايد توسط مراجع هاي تأسيسات مورد استفاده در ساختمان مشخصات فني سيستم

هاي باشد، تا حد كيفيت محصوالت براي طراحان و مجريان سيستم معتبر تعيين شده

در صورت وجود برچسب انرژي براي بعضي توليدات، ترجيحاً . شده باشد تاسيساتي شناخته

.گردددار استفاده از محصوالت برچسب

عوامل ويژه اصلي19-2-2

جويي الزم در مصرف انرژي كه در اين مبحث براي پوسته خارجي، تأسيسات ميزان صرفه

شرح زير وابسته گردد، به عوامل ويژه اصلي به ها مشخص مي مكانيكي و روشنايي ساختمان

:است

مركز 211 نشريه شماره -رات ملي ساختمان يا اصول محاسبه انتقال حرارت در اجزاي ساختماني مقر19 مبحث 1

تحقيقات ساختمان و مسكن


19

كاربري ساختمان-

ساالنه محل استقرار ساختمانسرمايي-بندي جغرافيايي نياز انرژي گرمايي گونه-

سطح زيربناي مفيد ساختمان -

ساختمانحداث نوع شهر محل ا-

جوئي در مصرف انرژي ها از نظر ميزان صرفه بندي ساختمان نهايتاً، بر اساس اين عوامل گروه

. پذير خواهد شد امكان

. بندي هر يك از عوامل ذكر شدة فوق آمده است در اين بخش، گونه

بندي كاربري ساختمان گونه19-2-2-1

براي تعيين . شوند ها از نظر نوع كاربري به چهار گروه الف تا د تقسيم مي ساختمان

در صورتي كه بخش يا . رجوع شود4بندي ساختمان از نظر نوع كاربري به پيوست گونه

بري مترمربع و با كاربري متفاوت از كار150هايي از ساختمان با مساحت بيش از بخش

جزو فضاهاي داخلي ساختمان محسوب ) كاربري بخش بزرگتر ساختمان(عمومي ساختمان

بندي جداگانه در نظر گرفته شود و مقررات خاص شود، الزم است براي هر بخش گروه

.بندي رعايت شود مربوط به آن گروه

سرمايي ساالنه ساختمان-بندي جغرافيايي نياز انرژي گرمايي گونه19-2-2-2

سرمايي ساالنه، به سه گروه تقسيم -اطق مختلف كشور از نظر سطح نياز انرژي گرماييمن

:گردند مي

سرمايي ساالنه كم- نياز انرژي گرمايي-

سرمايي ساالنه متوسط- نياز انرژي گرمايي-

سرمايي ساالنه زياد- نياز انرژي گرمايي-

3ها در پيوست ام از گونهجزييات مربوط به سه گونه فوق، و شهرهاي واقع در هركد

.است آمده


20

بندي سطح زيربناي مفيد ساختمان گونه19-2-2-3

:گردند ها از نظر سطح زيربناي مفيد به دو گونه تقسيم مي ساختمان

متر مربع1000 زيربناي مفيد كمتر از يا مساوي با -

متر مربع1000 زيربناي مفيد بيش از -

استقرار ساختمانبندي شهر محل گونه19-2-2-4

:گردند شهرها در اين مبحث به دو گونه تقسيم مي

مراكز استانها و شهرهاي با بيش از يك ميليون نفر جمعيت: شهرهاي بزرگ -

شهرهاي با كمتر از يك ميليون نفر جمعيت كه مركز استان : هاي كوچك شهر-

نيستند

ويي در مصرف انرژيج ها از نظر ميزان صرفه بندي ساختمان گروه19-2-2-5

شدن عوامل ويژة براي طراحي ساختمان طبق ضوابط مندرج در اين مبحث، بعد از مشخص

بند فوق، الزم است ابتدا شمارة گروه ساختمان از نظر ميزان 4اصلي ذكر شده در

:تعيين گردد ) 5به پيوست . ك.ر(جويي در مصرف انرژي صرفه

ي در مصرف انرژي زيادجوي هاي با صرفه ساختمان- 1گروه

جويي در مصرف انرژي متوسط هاي با صرفه ساختمان- 2گروه

جويي در مصرف انرژي كم هاي با صرفه ساختمان- 3گروه

جويي در مصرف انرژي هاي بدون صرفه ساختمان- 4گروه

است منظور ذكر شده… يا 2 يا 1در اين مبحث، هركجا به اختصار ساختمان از گروه

.باشد بندي فوق مي گروه

عوامل ويژه فرعي19-2-3

گردد، به عوامل ويژه جويي الزم در مصرف انرژي كه در اين مبحث مشخص مي ميزان صرفه

عوامل ويژه فرعي به شرح . است شوند نيز وابسته مي ديگري كه عوامل ويژه فرعي ناميده

:باشند زير مي


21

گيري از انرژي خورشيدي شرايط بهره-

مين گرمايش، سرمايش و آب گرم أبراي ت) برقي و غيربرقي( انرژي مصرفي نوع-

مصرفي

نسبت سطح پوسته خارجي نورگذر ساختمان به سطح زيربناي مفيد آن -

هاي نوين تهويه استفاده از سيستم-

) مداوم يا منقطع( نحوه استفاده از ساختمان با كاربري غير مسكوني -

: عوامل ذكر شده بدين قرار است بندي در اين مبحث، گونه

گيري از انرژي خورشيدي بندي از نظر شرايط بهره گونه19-2-3-1

:شوند گيري از انرژي خورشيدي، به چند گونه تقسيم مي ها از نظر شرايط بهره ساختمان

گيري از انرژي خورشيدي وجود امكان بهرهـ

گيري از انرژي خورشيدي عدم وجود امكان بهرهـ

بندي از نظر نوع انرژي مصرفي گونه19-2-3-2

:گردند ها از نظر نوع انرژي مصرفي به دو بخش تقسيم مي ساختمان

انرژي مصرفي آنها جهت گرمايش، % 50هايي كه كمتر از يا مساوي ساختمان:غير برقي

.سرمايش، تهويه و تهويه مطبوع از نوع برقي است

انرژي مصرفي آنها جهت گرمايش، سرمايش، تهويه % 50 هايي كه بيش از ساختمان:برقي

.و تهويه مطبوع از نوع برقي است

:گيرد هاي غير برقي صورت مي هايي كه گرمايش با استفاده از سيستم در ساختمان

هاي تبخيري يا جذبي تأمين گردد نوع انرژي مصرفي اگر سرمايش توسط سيستم-

گردد غيربرقي تلقي مي

هاي مكانيكي برقي تأمين گردد نوع انرژي مصرفي برقي توسط سيستم اگر سرمايش-

گردد تلقي مي


22

گيرد نوع هاي برقي صورت مي هايي كه گرمايش با استفاده از سيستم در ساختمان

. گردد انرژي مصرفي برقي تلقي مي

ه اهداف هاي توليد انرژي الكتريكي در كشور بسيار باالاست و با توجه ب نظر به اينكه هزينه

جويي در در اين مبحث، ميزان صرفه ملي در راستاي محدود كردن مصرف انرژي الكتريكي،

هاي با گرمايش و سرمايش از نوع برقي بطور محسوسي بيشتر از مصرف انرژي در ساختمان

.باشد موارد غيربرقي مي

يا ) 1-3-19روش كاركردي بند (بندي در تعيين ضريب انتقال حرارت مرجع اين گونه

.تأثيرگذار است) 2-3-19روش تجويزي بند (ضريب افزايش مقاومت حرارتي

هاي نوين تهويه بندي از نظر استفاده از سيستم گونه19-2-3-3

:گردند هاي نوين تهويه به دو بخش تقسيم مي ها از نظر استفاده از سيستم ساختمان

هاي نوين تهويه استفاده از سيستم-

هاي نوين تهويه ز سيستم عدم استفاده ا-

بندي از نظر نسبت سطح پوسته خارجي نورگذر ساختمان گونه19-2-3-4

به سطح زيربناي مفيد آن

ها از نظر نسبت سطح پوسته خارجي نورگذر به سطح زيربناي مفيد آن، بسته به ساختمان

ف و ب به جوئي در مصرف انرژي به دو گونة ال بندي ساختمان از نظر ميزان صرفه گروه

:شوند شرح زير تقسيم مي

: 1هاي گروه براي ساختمان

نسبت سطح پوسته خارجي نورگذر به سطح زيربناي مفيد ساختمان كمتر از يا ) الف

AG Ah/12 (1( 1:12مساوي با

نسبت سطح پوسته خارجي نورگذر به سطح زيربناي مفيد ساختمان بيشتر از) ب

1:12 )AG > Ah/12(

1 AG : سطح پوسته خارجي نورگذر Ah : سطح زيربناي مفيد


23

:3 و 2هاي گروه ساختمانبراي

نسبت سطح پوسته خارجي نورگذر به سطح زيربناي مفيد ساختمان كمتر از) الف

)AG Ah/9( 1:9يا مساوي با

نسبت سطح پوسته خارجي نورگذر به سطح زيربناي مفيد ساختمان بيشتر) ب

)/9AG > Ah( 1:9از

.ك.ر( جدارهاي غيرنورگذر ياز دربندي در تعيين ميزان مقاومت مورد ن اين تقسيم

.گيرد مورد استفاده قرار مي) 3-2-3-19 به

ها با كاربري غير مسكوني بندي ساختمان گونه19-2-3-5

: گردند هاي غير مسكوني از نظر نحوه استفاده به دو بخش تقسيم مي ساختمان

منقطع تلقي ) نيا بخشي از آ( در صورتي استفاده از ساختمان : استفاده منقطع -

در محدودة دماي متعارف (روز حداقل ده ساعت كنترل دما شود كه بتوان در هر شبانه مي

.را متوقف كرد) در زمان اشغال فضاها

مداوم تلقي ) يا فضاهاي داخلي آن( در صورتي استفاده از ساختمان : استفاده مداوم -

.صادق نباشد) فضاي مربوطهيا(شود كه تعريف استفاده منقطع در مورد ساختمان مي

اگر از بعضي فضاهاي ساختمان بصورت مداوم، و از برخي ديگر بصورت منقطع

گيري براي كل ساختمان است گردد، نوع استفاده از بخش بزرگتر مالك تصميم استفاده

در اينصورت . متر مربع باشد150هاي كوچكتر بيش از مگر آنكه مساحت بخش يا بخش

.تي هر نوع فضا بايد بصورت مستقل انجام شودمحاسبات حرار

:شوند هاي زير با استفاده مداوم تلقي مي فضاهاي با استفاده منقطع، در حالت

)1به پيوست . ك.ر( اينرسي حرارتي زياد جدارهاي فضاهاي مربوطه -

درجه سانتيگراد زير محدوده دماي 7توان بيش از فضاهايي كه در آن دما را نمي-

. آوردف پايين متعار


24

) 1-3-19روش كاركردي بند (بندي در تعيين ضريب انتقال حرارت مرجع اين گونه

.تأثيرگذار است

هاي طراحي روش19-2-4

ها به دو روش كاري حرارتي پوسته خارجي ساختمان طراحي و تعيين ميزان عايق

. پذير است امكان

ت و مبناي آن ميزان كل نياز در تمامي حاالت قابل استفاده اسكه كاركرديروش

). 1-3-19به بخش . ك.ر(است انرژي ساالنه

هاي مسكوني با هاي وياليي، واحدهاي واقع در آپارتمان تنها در مورد خانهتجويزيروش

-2-3-19غيراز شرايط خاص مندرج در تبصرة بند ( متر مربع 1000زيربناي كل كمتر از

جويي در نظر ميزان صرفهاز 3هاي گروه تمانو همچنين ساخ) 1 در مورد گروه 2-3

هاي حل در اين روش، ضوابط و راه. قابل استفاده است) 5پيوست به. ك.ر(مصرف انرژي

ارائه 2-3-19فني براي حاالت مختلف عوامل ويژه فرعي مشخص شده و در بخش

.گردد مي


25

پوسته خارجي ساختمان19-3

جويي كه در اين مبحث ضوابط طراحي آن براي صرفهها مهمترين بخش اكثر ساختمان

كنترل ضوابط مذكور . شود پوسته خارجي ساختمان است مصرف انرژي ساختمان مطرح مي

. شود انجام مي2-3-19 و 1-3-19به دو روش مطابق

روش كاركردي - الف روش19-3-1

به محاسبة ضريب انتقال ها قابل استفاده است، ليكن نياز روش الف، براي كلية ساختمان

طراحي . حرارت طرح بر اساس محاسبات انتقال حرارت براي پوستة خارجي ساختمان دارد

4-2-19لذا در مواردي كه در بند . هايي است با استفاده از اين روش داراي پيچيدگي

. استفاده كرد) 2-3-19(توان از روش ب است، مي مشخص شده

هاي مسكوني و ال حرارت مرجع براي ساختمان محاسبه ضريب انتق19-3-1-1

غير مسكوني

هاي مسكوني و غيرمسكوني بايد با تعيين ضريب كاري حرارتي ساختمان تعيين ميزان عايق

، كه در اين بخش ارائه )مرجع(انتقال حرارت طرح، و مقايسه آن با مقدار حداكثر

مستقل انجام صورت بهتمان محاسبات بايد براي هر واحد ساخ. است، صورت گيرد گرديده

اگر واحدهاي ساختمان از نظر حرارتي همگن باشند، كافي است محاسبات بر روي . گردد

الزم به ذكر است در صورتي واحدهاي يك ساختمان . بعضي واحدهاي شاخص صورت گيرد

:شوند كه همگن تلقي مي

مشخصات حرارتي تمامي پوسته خارجي ساختمان يكنواخت باشد-

وع انرژي مصرفي و نوع سيستم گرمايش، سرمايش و تامين آب گرم در تمامي ن-

واحدها يكسان باشد


26

، با توجه به عوامل ويژة اصلي و در اين روش، ابتدا ضريب انتقال حرارت مرجع

. گردد ، محاسبه مي2-2-19فرعي مطابق

براي يك برابر با ميزان انتقال حرارت ضريب انتقال حرارت مرجع ساختمان

هاي در تماس ها، كف اختالف دما بين داخل و خارج از طريق ديوارها، بام) سلسيوس(درجه

توانند در تماس با فضاي خارج يا اين جدارها مي. با هوا يا خاك و سطوح نورگذر است

:گردد با رابطه زير محاسبه مي. نشده باشند فضاهاي كنترل

= AW × ÛW × AR × ÛR + AF × ÛF + P × ÛP + AG × ÛG × RG + AD × ÛD + AWB × ÛWB

:در اين رابطه تعاريف مقادير فيزيكي به شرح زير است

- AW در تماس با فضاي خارجيمساحت ديوارهاي

- ÛW در تماس با فضاي خارجيضريب انتقال حرارت مرجع ديوارهاي

- AR مساحت مربوط به بام تخت يا شيبدار

- ÛR تقال حرارت مرجع بام تخت يا شيبدارضريب ان

- AF مساحت مربوط به كف زيرين در تماس با هوا

- ÛF ضريب انتقال حرارت مرجع كف زيرين در تماس با هوا

- P پيرامون مربوط به كف زيرين در تماس با خاك

- ÛP ضريب انتقال حرارت خطي مرجع مربوط به كف زيرين در تماس با خاك

- AG قابشيشه با (هاي آنها به جدارهاي نورگذر با قاب مربوط مساحت(

- ÛG هاي آنها ضريب انتقال حرارت مرجع مربوط به جدارهاي نورگذر با قاب

- RG بدون درنظر گرفتن سطوح(نسبت متوسط سطوح جدارهاي نورگذر

هاي آنها به سطوح جدارهاي نورگذر با قاب) هاي آنها قاب

- AD مساحت مربوط درهاي خارجي

- ÛD ضريب انتقال حرارت مرجع درهاي خارجي

- AWB نشده مساحت كليه سطوح در تماس با فضاي كنترل

- ÛWB نشده ضريب انتقال حرارت مرجع كليه سطوح در تماس با فضاي كنترل


27

:توضيح

1- AW ،AR ،AF ،AD ،AWB و P شوند از طرف داخل محاسبه مي.

2- AW ،AR ،AF ،AD ،AWB و AG برحسب مترمربع و Pشود برحسب متر محاسبه مي .

،ÛW مقادير-3

ÛR ،ÛF ،ÛP ،ÛG ،ÛD ،ÛWBآمده است3-1-3-19هاي بخش ، در جدول .

محاسبه ضريب انتقال حرارت طرح و كنترل مشخصات پوسته خارجي 19-3-1-2

ساختمان

با ) H(ارت طرح ساختمان يا بخش كنترل شده آن در مرحله بعدي، ضريب انتقال حر

اين محاسبه بر مبناي مشخصات حرارتي مصالح . گردد هاي شناخته شده محاسبه مي روش

هاي و سيستم) 9 و 8، 7هاي تعيين شده توسط توليدكننده و يا با استفاده از پيوست(

گيرد صورت مي ذرهاي سطوح نورگ هاي حرارتي و حفاظ بكاررفته و با درنظر گرفتن پل

). مركز تحقيقات ساختمان و مسكن211نشرية شمارة . ك.ر(

در صورتي كه گرمايش، سرمايش تمامي ساختمان بصورت مشابه صورت گيرد، ضريب

در . شود انتقال حرارت طرح و ضريب انتقال حرارت مرجع براي كل ساختمان محاسبه مي

شود بايد يساتي متفاوت كنترل ميصورت، هر بخشي كه توسط يك سيستم تاس غير اين

.بصورت مستقل محاسبه و طراحي گردد

نشده يا توسط جداري در صورتي كه يك قسمت از ساختمان توسط يك فضاي كنترل

�� (مشترك با قسمت ديگري از ساختمان، كه سطح تماس فيمابين آنها �� (

قال حرارت آن قسمت بايد بصورت متر مربع است جدا شده باشد، ضرايب انت15كمتر از

.گردد مستقل محاسبه

اي صورت گيرد كاري حرارتي ساختمان بايد به گونه در روش كاركردي، طراحي عايق

) (كوچكتر يا مساوي ضريب انتقال حرارت مرجع ) H( كه ضريب انتقال حرارت طرح

H: باشد


28

ر ساختماني پوسته خارجي ضرايب انتقال حرارت مرجع براي عناص19-3-1-3

ضرايب انتقال حرارت مرجع براي عناصر پوستة خارجي بر اساس عوامل ويژة اصلي و برخي تعيين گرديده، و سپس در فرمول بخش5 تا 1هاي عوامل ويژة فرعي مطابق جدول

. گيرد قرار مي براي تعيين 19-3-1-1

ويالييهاي ساختمانيب انتقال حرارت مرجع ضرايب مورد نياز براي محاسبه ضر – 1جدول شماره

)باشد ميW/m.K كه برحسب ÛP هستند، به غير از W/m2.Kضرايب بر حسب (

نوع انرژي مصرفي غير برقي برقي

گروه

3

گروه

2

گروه

1

گروه

3

گروه

2

گروه

1

گروه ساختمان از نظر ميزان


0.85 0.74 0.58 1.02 0.88 0.70 ÛW ديوار

0.37 0.32 0.25 0.44 0.38 0.30 ÛR بام تخت يا شيبدار

0.55 0.47 0.38 0.66 0.57 0.45 ÛF هواكف در تماس با

1.76 1.52 1.21 2.12 1.83 1.45 ÛP خاكبا درتماس كف

3.29 2.84 2.25 3.94 3.40 2.70 ÛG جدار نورگذر

4.26 3.68 2.92 5.11 4.41 3.50 ÛD در

0.67 0.58 0.46 0.80 0.69 0.55 ÛWB نشده فضاي كنترل

ضرايب مورد نياز براي محاسبه ضريب انتقال حرارت مرجع – 2جدول شماره

فضاهاي با استفاده مداوم -هاي غير وياليي ساختمان

)باشد ميW/m.K كه برحسب ÛP هستند، به غير از W/m2.Kضرايب بر حسب (

مصرفينوع انرژي غير برقي برقي

1گروه 2گروه 3گروه 1گروه 2گروه 3گروهگروه ساختمان از نظر ميزان


0.98 0.84 0.67 1.17 1.01 0.80 ÛW ديوار

0.61 0.53 0.42 0.73 0.63 0.50 ÛR بام تخت يا شيبدار

0.61 0.53 0.42 0.73 0.63 0.50 ÛF كف در تماس باهوا

1.76 1.53 1.21 2.12 1.83 1.45 ÛP باخاك تماس كف در

3.28 2.83 2.25 3.94 3.40 2.70 ÛG جدار نورگذر

4.26 3.68 2.92 5.11 4.41 3.50 ÛD در



29

جويي در مصرف انرژي كه از نظر ميزان صرفه1هاي گروه براي ساختمان-1تبصره

، 2قرار دارند، هنگام استفاده از جدول ) 3مطابق پيوست (گرمايي زياد درمناطق با نياز

افزايش ) بر حسب وات بر متر (V.γتوان به ميزان ميزان ضريب انتقال حرارت مرجع را مي

.داد

ضريب تصحيح انتقال حرارت مرجع است و مقادير آن در جدول γدر اين رابطه

روش تعيين . باشد ساختمان به متر مكعب مي حجم فضاي مفيدV.است ارائه شده3شماره

. است ارائه گرديده2 و 1هاي اينرسي حرارتي ساختمان و شاخص خورشيدي در پيوست

فضاهاي با استفاده مداوم -هاي غير وياليي ساختمان براي γ محاسبه ضريب – 3جدول شماره

بر حسب اينرسي حرارتي ساختمان و شاخص خورشيدي

اينرسي ISشيدي شاخص خور

IS >= 0.02 0.02 > IS >= 0.01 0.01 > IS حرارتي

كم 0.00 0.03 0.06

متوسط 0.00 0.05 0.10

زياد 0.00 0.06 0.12

ضرايب مورد نياز براي محاسبه ضريب انتقال حرارت مرجع – 4جدول شماره

فضاهاي با استفاده منقطع -هاي غير وياليي ساختمان

)باشد ميW/m.K كه برحسب ÛP هستند، به غير از W/m2.Kر حسب ضرايب ب(

نوع انرژي مصرفي غير برقي برقي

گروه

3

گروه

2

گروه

1

گروه

3

گروه

2

گروه

1

گروه ساختمان از نظر ميزان


1.34 1.16 0.92 1.61 1.39 1.10 ÛW ديوار

0.67 0.58 0.46 0.80 0.69 0.55 ÛR م تخت يا شيبداربا

0.67 0.58 0.46 0.80 0.69 0.55 ÛF كف در تماس باهوا

1.95 1.68 1.33 2.34 2.02 1.60 ÛP باخاك كف درتماس

4.14 3.57 2.83 4.96 4.28 3.40 ÛG جدار نورگذر

4.26 3.68 2.92 5.11 4.41 3.50 ÛD در



30

جويي انرژي كه در مناطق با نياز از نظر ميزان صرفه1هاي گروه براي ساختمان-2ه تبصر

، ميزان ضريب انتقال 4قرار دارند، هنگام استفاده از جدول ) 3مطابق پيوست (گرمايي زياد

.افزايش داد) بر حسب وات بر متر (V.γبه ميزان توان حرارت مرجع را مي

انتقال حرارت مرجع است و مقادير آن در جدول ضريب تصحيح γدر اين رابطه

روش . باشد حجم فضاي مفيد ساختمان به متر مكعب مي V. است ارائه شده5شماره

. است ارائه گرديده2 و 1هاي تعيين اينرسي حرارتي و شاخص خورشيدي در پيوست

استفاده منقطع فضاهاي با-هاي غير وياليي ساختمانγمحاسبه ضريب – 5جدول شماره

بر حسب اينرسي حرارتي ساختمان و شاخص خورشيدي

اينرسي ISشاخص خورشيدي

IS >= 0.02 0.02 > IS >= 0.01 0.01 > IS حرارتي

دلخواه 0.00 0.04 0.08

روش تجويزي– روش ب 19-3-2

كاركردي، با توجه به پيچيدگي نسبيروش شود كه اين روش در مواردي توصيه مي

ط استفاده از روش ب، مطابق بندمحاسباتي آن، فاقد توجيه اجرايي و اقتصادي بوده و شراي

هاي در اين روش، مشخصات حداقل جدارهاي غيرنورگذر و ويژگي. برقرار باشد19-2-4

هاي فني در اين روش، بسته به حل راه. گردد هاي پوسته خارجي ساختمان تعيين مي پنجره

. باشد يژه فرعي طرح مطابق بندهاي زير ميشرايط برخي عوامل و

هاي فني در شرايط استاندارد عوامل ويژة فرعي طرح حل راه19-3-2-1

m]٢ برحسب هاي حرارتي ها شامل رعايت حداقل مقاومت حل اين راه .k / w] در مورد

هاي شخصات پنجره، و نيز م)6با استفاده از جدول (جدارهاي پوستة خارجي ساختمان

. باشد با فرض وجود شرايط استاندارد عوامل ويژة فرعي مي) 7در جدول (مورد استفاده

:شرح زير است تعريف شرايط استاندارد براي عوامل ويژة فرعي به

گيري از انرژي خورشيدي عدم امكان بهره-

استفاده از انرژي غير برقي-


31

هاي تهويه معمولي استفاده از سيستم-

عدم امكـان كـاهش سـطوح جـدارهاي نورگـذر بـه حـدود مـشخص شـده در بنـد -

19-3-2-2-3

جدارهاي غيرنورگذر ) (هاي حرارتي حداقل مقاومت– 6جدول شماره

)m2.K/Wبر حسب (

جويي در مصرف گروه ساختمان از نظر ميزان صرفه 1گروه 2گروه 3گروه

انرژي

1سبك 2.8 2.1 1.5

ديوار 2سنگين 1.9 1.4 1.0

مجاور فضاي كنترل نشده 1.5 1.1 0.8

1سبك 5.0 3.7 2.7

سقف 2سنگين 4.0 3.0 2.2


1سبك 3.0 2.2 1.6

كف 2سنگين 2.4 1.8 1.3


كف روي عايق پيراموني 3.7 2.7 2.0

خاك عايق زير تمام سطح 1.7 1.3 0.9

R > در صورتي كه طراحي با استفاده از اين روش انجام شود، الزم است در هر جدار

مقاومت حرارتي جدار يك يا Rآيد و دست مي به6 از جدول شماره در اين رابطه، . باشد

: آيد چنداليه ساختمان است كه بر اساس فرمول زير بدست مي

R = Σ Ri در ضمن، در صورتي كه اليه از . باشد ميi مقاومت حرارتي الية Riبطه، در اين را

و diباشد، مقاومت حرارتي اليه مربوطه بر حسب ضخامت اي همگن تشكيل شده ماده

.ع باشد كيلوگرم بر مترمرب150كمتر از ) 1به پيوست . ك.ر(گردد كه جرم سطحي مفيد آن جداري سبك تلقي مي1 كيلوگرم بر 150مساوي يا بيش از ) 1به پيوست . ك.ر(گردد كه جرم سطحي مفيد آن جداري سنگين تلقي مي2

.مترمربع باشد


32

Ri = di / λi، و با استفاده از رابطه )7از جدول پيوست ( اليه λiضريب هدايت حرارت

. گردد محاسبه مي

، مقادير ) سفالي و سيمان آجر، بلوك(ا و يا از جنس مصالح بنائي هاي هو در مورد اليه

Ri است تعيين گرديده8 در جداول پيوست .

جزئيات و توضيحات تكميلي در زمينه محاسبات مربوط به مقاومت جدارهاي تشكيل

مقررات ملي ساختمان 19 راهنماي مبحث 5دهنده پوسته خارجي ساختمان در پيوست

.تاس ارائه شده

هاي مورد استفاده مشخصات پنجره– 7جدول شماره

نوع پنجره نوع شيشه

پنجره شيشه يك جداره غيرمجاز

فلزي شيشه دو جداره مجاز

كشويي يا لواليي 1دو پنجره مجاز

پنجره شيشه يك جداره AG < Ah /12مجاز است اگر

چوبي يا پليمري مرغوب شيشه دو جداره مجاز

AG : جدارهاي نورگذر پوسته خارجي سطح Ah : سطح زيربناي مفيد ساختمان

هاي فني براي شرايط غيراستاندارد عوامل ويژة فرعي طرح حل راه19-3-2-2

فاقد شرايط استاندارد كه در بند در صورت آنكه هر يك از عوامل ويژة فرعي ساختمان

تواند يا بايد اصالحاتي را در ح مياست باشد، بر حسب مورد، طرا تعريف شده19-3-2-1

. عمل آورد هاي عايق حرارتي مصرفي در پوسته خارجي ساختمان به حداقل مقادير مقاومت

.شده روي يك ديوار واحد است هاي يك جداره براي هر يك و نصب منظور استفاده از دو قاب پنجره با شيشه1


33

گيري از انرژي خورشيدي بهره19-3-2-2-1

مطابق پيوست (كه ساختمان در مناطق گرم و مرطوب، و يا با نياز سرمايي زياد در صورتي

نهم طوح نورگذر در جهت جنوب شرقي تا جنوب غربي بيش از يكو سقرار نگرفته باشد ) 3

باشد و همچنين موانع در برابر تابش نور خورشيد به ساختمان ) Ah(سطح مفيد ساختمان

، ساختمان )2به پيوست . ك.ر(شود ديده) نسبت به افق( درجه 35اي كمتر از با زاويه

و در صورت تمايل طراح، ضريب كاهشي شود، مند از انرژي خورشيدي تلقي تواند بهره مي

.گيرد تعلق مي6 تعيين شده در جدول شماره Rهاي حداقل به مقاومت0.85برابر با

استفاده از انرژي برقي19-3-2-2-2

، ضريب افزايشي برابر با 5-2-2-19در صورت استفاده از انرژي برقي مطابق تعريف بند

.گيرد تعلق مي6 جدول شماره هاي تعيين شده در به مقاومت1.20

امكان كاهش سطوح جدارهاي نورگذر 19-3-2-2-3

جويي در مصرف انرژي، در صورت كاهش سطوح از نظر ميزان صرفه3 و 2در گروه

هاي تواند از شيشه ، طراح ميAh سطح زيربناي مفيد 9/1 به AGجدارهاي نورگذر

اده از شيشه دوجداره ضريب كاهشي برابر با جداره نيز استفاده نمايد يا ضمن استف تك

. اعمال نمايد6هاي تعيين شده در جدول شماره به مقاومت0.88

جويي در مصرف انرژي، در صورت كاهش سطوح جدارهاي ميزان صرفه1در گروه

هاي تواند از شيشه ، طراح ميAh سطح زيربناي مفيد 12/1 به كمتر از AGنورگذر

فاده نمايد يا ضمن استفاده از شيشه دوجداره ضريب كاهشي برابر با جداره نيز است تك

. اعمال نمايد6هاي تعيين شده در جدول شماره را به مقاومت0.88

جويي در مصرف انرژي، در صورت تمايل ميزان صرفه1هاي گروه در ساختمان: تبصره-

به كمتر از AG نورگذر جداره بدون كاهش سطوح جدارهاي هاي تك به استفاده از شيشه

Ah سطح زيربنا 12/1

انجام ) روش كاركردي(، الزم است طراحي با استفاده از روش الف

.گردد


34

هاي نوين تهويه استفاده از سيستم19-3-2-2-4

هاي به مقاومت0.82هاي نوين تهويه ، ضريب كاهشي برابر با در صورت استفاده از سيستم

.گيرد تعلق مي6تعيين شده در جدول شماره

ها در زمينه طراحي ساختمان توصيه19-3-3

االمكان همساز با اقليم باشد، به نحوي كه از شرايط بايد حتي طراحي معماري ساختمان

عمل آيد و در ضمن ساختمان در برابر شرايط نامطلوب مطلوب طبيعي حداكثر استفاده به

ز براي تأمين گرمايش و سرمايش به حداقل اقليمي محافظت گردد تا مقدار انرژي مورد نيا

به اين ترتيب شرايط آسايش به نحو . رسيده و بخشي از آن از طريق طبيعي تأمين شود

حرارت، برخي عوامل مؤثر عالوه بر عايق. شود مطلوبتري در داخل فضاي معماري تأمين مي

: باشند شرح زير مي هاي طبيعي در ساختمان به گيري از انرژي در بهره

گيري ساختمان جهت -

حجم كلي و فرم ساختمان -

جانمايي فضاهاي داخلي -

جدارهاي نورگذر -

ها سايبان -

اينرسي حرارتي جدارها -

تعويض هوا -

گيري ساختمان جهت19-3-3-1

. گيري از انرژي خورشيدي بسيار مؤثر است گيري ساختمان نسبت به جنوب در بهره جهت

برداري است كه جدارهاي نورگذر جنوبي به منظور بهرهگيري مناسب به اين معني جهت

بعدازظهر در 3 صبح تا 9 روز سال از ساعت سردترينبيشتر از انرژي تابشي خورشيد در

به عالوه ساختمان به نحوي قرار گيرد كه از بادهاي . معرض تابش خورشيد قرار گيرند

ها و بادهاي توان از نسيمبةنامطلوب در طول سال محفوظ باشد و ضمناً طي فصل گرم

. مطلوب به منظور تهويه طبيعي و كاهش دماي داخل استفاده كرد


35

حجم كلي و فرم ساختمان 19-3-3-2

هر قدر نسبت پوسته . حجم كلي و فرم ساختمان در انتقال انرژي حرارتي بسيار مؤثر است

توصيه . اهد داشتخارجي ساختمان به زيربناي آن كوچكتر باشد، انتقال حرارت كمتري خو

ساختمان به صورت متراكم طراحي ) 3مطابق پيوست (، شود در مناطق با نياز انرژي زياد مي

هاي در اقليم. كاسته شود) نسبت به سطح زيربناي آن(شده و از مقدار سطح پوسته خارجي

احي ساختمان بايد به شكلي طر) 3مطابق پيوست (گرم و مرطوب، و يا با نياز سرمايي زياد

. شود كه امكان استفاده از تهويه طبيعي براي تمام فضاهاي داخلي فراهم گردد

جانمايي فضاهاي داخلي 19-3-3-3

فضاهاي اصلي . شوند فضاهاي داخل به دو دسته فضاهاي اصلي و فضاهاي حائل تقسيم مي

. دارندروز استفاده شده و افراد در آن سكونت فضاهايي هستند كه در اكثر اوقات شبانه

. گيرند فضاهاي حائل داراي افراد ساكن نبوده و به طور مستمر مورد استفاده قرار نمي

جانمايي فضاهاي اصلي و فضاهاي حائل بايد به نحوي صورت گيرد كه فضاهاي حائل مابين

قرار گيرند تا انتقال حرارت ) از نظر حرارتي(هاي نامطلوب ساختمان فضاهاي اصلي و جبهه

به حداقل ) هاي گرم سال يا از خارج به فضاهاي اصلي در ماه( اصلي به خارج از فضاهاي

هاي مطلوب جبهه. هاي مطلوب ساختمان قرار گيرند فضاهاي اصلي بايد رو به جبهه. برسد

استقرار فضاهاي اصلي رو به . جنوبي، شرقي، شمالي: ساختمان به ترتيب اهميت عبارتند از

بخشي از گرماي مورد نياز ساختمان را در اوقات سرد از طريق شود تا بتوان جنوب باعث مي

. تابش آفتاب به داخل تأمين نمود

جدارهاي نورگذر 19-3-3-4

هاي مرغوب و بدون درز ها، نورگيرها و مشابه آن بايد از قاب جدارهاي نورگذر شامل پنجره

ه و يا دوقاب موازي براي هاي دوجدار استفاده از شيشه. مستقيم و با حداقل نشت هوا باشند

.شود ها توصيه مي ويژه در مورد پنجره اين سطوح به


36

هاي اين جدارها بايد از جنس مناسب مانند چوب، پليمرهاي مرغوب و يا فلز با بلقا

ها مناسب نباشد، الزم است با در صورتي كه درزبندي دور قاب. هاي حرارتي باشد حداقل پل

.پذير از نشت هوا ممانعت شود استفاده از نوارهاي انعطاف

هر قدر . مقدار سطوح نورگذر از نظر انتقال حرارت در ساختمان بسيار مؤثر است

مقدار سطوح نورگذر نسبت به سطح پوسته خارجي كمتر باشد، انتقال حرارت كمتري

شود تا مقدار كافي و مناسب سطوح نورگذر باعث مي. نسبت به خارج وجود خواهد داشت

سطوح . ين نور مناسب براي فضاهاي داخل، از انتقال حرارت به خارج كاسته شودضمن تأم

نورگذر جنوبي به جذب انرژي تابشي خورشيد براي تأمين بخشي از گرماي مورد نياز در

سطوح نورگذر به علت مقاومت حرارتي اندك نسبت به ساير . نمايد اوقات سرد كمك مي

هاي نامطلوب و سرد ساختمان قرار رو به جبههبخشهاي پوسته خارجي ترجيحاً نبايد

هاي مزبور از حداقل سطح مورد نياز برخوردار بدين ترتيب، ساختمان در جبهه. گيرند

. آمده است9ها در پيوست برخي مشخصات حرارتي انواع نورگيرها يا پنجره. خواهد بود

ها سايبان19-3-3-5

لزوماً . روند به سطوح نورگذر ساختمان به كار ميها براي كنترل ميزان تابش آفتاب سايبان

براي تعيين نياز به وجود سايبان . در همه مناطق اقليمي به وجود سايبان نياز نخواهد بود

بايد اقليم منطقه بطور دقيق مطالعه شود تا اوقات گرم سال در منطقه مورد نظر تعيين

تلف ساختمان با توجه به اوقات گرم هاي مخ در صورت وجود اوقات گرم بايد در جبهه. شود

به . سال و زواياي تابش خورشيد در اوقات مزبور زاويه سايبان افقي يا عمودي تعيين شود

اين ترتيب در اوقات مزبور تمامي سطح پنجره در سايه قرار گرفته و مانع از ورود تابش

. شود اي داخل ميخورشيد به داخل و افزايش دما و ايجاد شرايط نامطلوب حرارتي در فض

شود كه حرارت حاصل از استفاده از عايق حرارت در پوسته خارجي ساختمان سبب مي

منابع گرمايشي طبيعي نظير انرژي تابشي خورشيد، گرماي حاصل از ساكنين و گرماي

حاصل از وسايل الكتريكي در فضاي داخل باقي بماند و به عنوان منبع گرمايش كمكي مورد

بر روي ) 3مطابق پيوست (در نتيجه اگر در مناطق با نياز سرمايي زياد . گيرداستفاده قرار

بيني نشود، در اوقات گرم سال نه فقط دماي داخل ها سايبان مناسب پيش پنجره

فرسا شده، بلكه بار برودتي ساختمان نيز به مقدار قابل توجهي افزايش يافته و انرژي طاقت


37

هاي براي پيشگيري از اين امر بايد روي پنجره. خواهد بودزيادي براي تأمين سرمايش الزم

منظور از عمق . ساختمانهاي واقع در اين مناطق سايباني با عمق مناسب تعبيه گردد

مناسب سايبان، عمقي است كه در اوقات گرم سال از تابش خورشيد به داخل ممانعت به

خورشيد امكان ورود تشعشع عمل آيد و در اوقات سرد براي استفاده از گرماي تابشي

براي عرضهاي جغرافيايي 8به همين منظور در جدول شماره . خورشيد به داخل فراهم شود

هاي مختلف جغرافيايي، سايبانهايي هاي واقع در جهت درجه شمالي و براي پنجره37 تا 25

قادير م. كند در اوقات گرم بر روي پنجره سايه ايجاد مي% 100پيشنهاد شده است كه تا

تر داخل جدول به عنوان پيشنهاد اوليه بوده و در صورت انجام مطالعات اقليمي معتبر دقيق

شده را انتخاب توانند مقادير بهينه محاسبه ها و نمودارهاي مربوطه طراحان مي و ارائه جدول

ي توان با استفاده از زواياي پيشنهادي اشكال متنوع براي تأمين سايبان مناسب مي. نمايند

را براي سايبان ارائه كرد تا ضمن آزادي در طراحي و حفظ زيبايي، سايه موردنظر نيز بر

. روي تمام پنجره ايجاد شود

نكته قابل توجه در جدول آن كه در مواردي فقط سايبان افقي يا فقط سايبان عمودي و يا

عرض در مواردي نظير وضعيت . استفاده همزمان از هر دوي آنها توصيه شده است

درجه شمال شرقي، استفاده از سايبان 60سوي گيري پنجره به درجه و جهت35جغرافيايي

و عمودي α زواياي سايبان افقي 1در شكل . انتخاب طراح دارد افقي يا عمودي بستگي به

βابعاد يهي است كه ابعاد سايبان با توجه بهبا تعيين اين زوايا بد. نشان داده شده است

.آيد دست مي راحتي به بازشو به


38

ماره ش

ل دو

ج8

– سايه

زاويه

نبا

)

ي افق

αي

مود و ع

β (

ي جغرافياي

ت ب موقعي

سح

بر

تجه

ن و ما

ختسا

ي

گيرجره

پن


39


40

��

�� !"�� β

�� !"�� α

و زواياي جهت پنجره ) β و عمودي αافقي ( نبا زاويه سايه– 1شكل شماره

اينرسي حرارتي 19-3-3-6

برخي عناصر ساختمان مانند كف، سقف يا ديوارها كه داراي اينرسي حرارتي يا ظرفيت

گرما يا . سازي حرارت را در خود دارند هستند توانايي ذخيره) جرم زياد(حرارتي زياد

وجود ظرفيت حرارتي زياد، در عنصر مزبور ذخيره تواند در اثر سرماي موجود در فضا مي

در نتيجه به . شود و در ساعاتي كه گرما يا سرما مورد نياز است به محيط پس داده شود

كمك ظرفيت حرارتي عناصر ساختمان از نوسان شديد دما در فضاي داخل كاسته خواهد

در . استفاده از فضا داردنياز به عناصر حرارتي با ظرفيت حرارت زياد بستگي به نوع . شد


41

شوند اينرسي حرارتي زياد مطلوب روز بطور مداوم استفاده مي فضاهايي كه در طول شبانه

در . گردد كاري حرارتي در سمت خارجي پوسته ساختمان توصيه مي باشد و عايق مي

روز، اينرسي حرارتي بهتر است تا حد ممكن كم فضاهاي با استفاده منقطع در طول شبانه

جزييات . گردد كاري حرارتي در سمت داخلي پوسته ساختمان توصيه مي اشد و عايقب

.است ارائه شده1مربوط به محاسبه اينرسي حرارتي در پيوست

تعويض هوا 19-3-3-7

. است آمده3-4-19ها در بخش در اين مورد توصيه


42

تاسيسات مكانيكي19-4

جويي در مصرف انرژي در ساختمان، براي صرفه مقررات ملي 14عالوه بر رعايت مبحث

:تأسيسات مكانيكي، الزم است موارد زير نيز رعايت گردد

ريزي سيستم گرمايي كنترل و برنامه19-4-1

درجه 10 ضوابط مطرح در اين قسمت فقط در مورد فضاهايي كه دماي متعارفي باالي -1

. سانتيگراد دارند صادق است

مناسب باشند، تا دماي تنظيم گرمايي و سرمايي بايد داراي سيستم هاي تمامي سيستم-2

هاي درجه در ماه20داخلي در محل حضور افراد در حدود مجاز مشخص شده كه حداكثر

در مناطق گرم و مرطوب . تنظيم شود هاي گرم سال است درجه در ماه28سرد و حداقل

.ي گرم سال بايد رعايت گرددها درجه در ماه25، حداقل ) 3به پيوست . ك.ر(

توان از گرمايش موضعي ، مي)با كاربري ويژه، مثالً صنعتي(در بعضي فضاهاي بزرگ

.باشد در اين صورت، منظور از دماي داخل، دماي محل حضور افراد مي. استفاده كرد

باشند، تنظيم براي فضاهاي با كاربري ويژه، كه محدودة دماهاي مشخصي را بايد داشته

. هاي گرمايي و سرمايي بر اساس همان محدودة مشخص بايد صورت گيرد سيستم

شده، بايد داراي يك يا چند سيستم قطع و هر سيستم گرمايي، براي هر فضاي گرم-3

الزم به توضيح . كنترل اتوماتيك ميزان گرمايش بر حسب دماي داخلي فضاي مربوطه باشد

در صورت . تواند براي چندين فضا مشترك باشد يالذكر م هاي فوق است سيستم يا سيستم

تواند توسط يك سيستم تحقق كليه شرايط زير، قطع و كنترل اتوماتيك ميزان گرمايش مي

:واحد صورت گيرد

متر مربع كمتر باشد،400 مساحت كل فضاهاي مربوط از -

نحوه استفاده و اشغال فضاها يكسان باشد،-

مشابه باشد،هاي حرارتي فضاها پايانه-


43

مشابه باشند،) نحوه استقرار(گيري فضاها داراي جهت-

شاخص خورشيدي فضاها در يك حد باشد،-

گروه اينرسي حرارتي فضاها يكي باشد-

.

متر مربع، شامل چندين فضا، توسط يك سيستم 500 اگر گرمايش سطحي بيش از -4

كنترل اتوماتيك يادشده در بند هاي قطع و مركزي صورت گيرد، الزم است عالوه بر سيستم

اتوماتيك مركزي گرمايش بر حسب دماي خارجي نيز تنظيمفوق، يك يا چند سيستم

تواند گرم نمايد برابر ضمناً، حداكثر سطحي كه هر سيستم گرمايي مي. بيني شود پيش

. باشد را گرم ميمربع متر 5000

م شود و اگر شامل چندين فضا با هاي برقي مستقل انجا اگر گرمايش توسط سيستم-5

متر مربع باشد، الزم است براي كنترل دماي فضاها تغذيه الكتريكي 400متراژي بيش از

.ها بطور اتوماتيك با دماي خارج تنظيم گردد اين دستگاه

، الزم است 5 و 4، 3هاي گرمايي مركب، به جاي بندهاي در صورت استفاده از سيستم-6

: گردد موارد زير رعايت

اتوماتيك بر حسب دماي خارجي تنظيم گرمايش پايه بايد شامل يك يا چند سيستم -

. باشد

تنظيم بايد در هر فضاي گرم شده شامل يك يا چند سيستم قطع و تكميلي گرمايش -

سيستم قطع و كنترل اتوماتيك ميزان . اتوماتيك گرمايش بر حسب دماي داخلي باشد

.د باشدتواند واح گرمايش مي

جويي در مصرف انرژي، بوده و از نظر ميزان صرفه 1 در صورتي كه ساختمان جزو گروه – 7

قرار داشته باشد، الزم است تمامي ) 3-مطابق جدول پ(در منطقة با نياز گرمايي زياد

داراي 6 و 5، 4، 3، 2تاسيسات گرمايي فضاهاي با كاربري منقطع عالوه بر رعايت بندهاي

:دار براي دو هدف زير باشند ريزي ساعت نترل دستي و برنامهسيستم ك

كاركرد متعارف در زمان اشغال فضاهاي مربوطه همراه با سيستم كنترل دما-

توقف در زمان عدم اشغال فضاها، مگر اينكه توقف دستگاه طبق ضوابط ايمني مجاز -

يستم گرمايي بايد بتواند با اندازي قبل از اشغال فضاها، س در ضمن، در زمان راه. نباشد

.قدرت حداكثر فعال گردد


44

:چنين سيستم گرمايي نمي تواند بين چند فضا مشترك باشد مگر اينكه

و نحوه اشغال فضاها مشابه باشد، زمان-

حجم فضاي Vi. كمتر باشدVi0.4 هريك از فضاها از Hi ضريب انتقال حرارت -

.باشد مي) به متر مكعب (iشماره

گروه اينرسي فضاها يكي باشد-

شود متر مربع بيشتر باشد، توصيه مي400شده از اگر مساحت فضا يا فضاهاي گرم- 8

سيستمي براي ارزيابي ميزان مصرف انرژي جهت گرمايش و تامين آب گرم مصرفي

يي جو نظر ميزان نياز به صرفهاز 1براي فضاهاي گروه . بيني شود نيز پيش) همانند كنتور(

مترمربع، كه در مناطق با نياز گرمايي زياد 1000در مصرف انرژي، با زيربناي بيش از

.قرار دارند، رعايت اين بند الزامي است) 3مطابق پيوست (

در صورت اضافه كردن طبقه يا فضاهايي به ساختمان موجود، ضوابط مطرح شده در - 9

به شرط صادق بودن يكي از شرايط زير هم بندهاي فوق تنها در مورد فضاهاي الحاقي آن

:االجرا خواهد بود الزم

مربع متر 150مساحت قسمت الحاقي بيش از ) الف

400 متر و حجم فضاي قسمت الحاقي بيش از 00/3ارتفاع كف تا سقف بيش از ) ب

مترمكعب

در صورتي كه يكي از موارد ذكر شده محقق نشود، كافي است كه سيستم كنترل و

.ريزي بخش الحاقي مشابه سيستم بخش اوليه يا داراي كيفيتي باالتر از آن باشد برنامه

گرم و مدارهاي هاي آب ، مخزن)مانند ديگ(طور كلي، الزم است تأسيسات گرمايش به-10

.1باشند كاري شده و در معرض هواي آزاد قرار نداشته گردش آب عايق

ريزي سيستم سرمايي كنترل و برنامه19-4-2

هايي است كه براي تامين آسايش ضوابط ارائه شده در اين قسمت مربوط به سيستم- 1

شده در ضوابط ارائه. اند هاي گرم سال، با تهويه مطبوع هوا، طراحي گرديده حرارتي در ماه

:باشد اين بخش در موارد زير اجباري نمي

در داخل فضاهاي ساختمان باشند1


45

كننده تبخيري از قبيل كولر آبي هاي خنك سيستم-

كه به دليل كاربري خاصي، دما و رطوبت هوا را در حدي غير از حد هايي سيستم-

هاي تهويه بيني شده براي آسايش حرارتي افراد كنترل نمايد، از قبيل سيستم پيش

مورد نياز در برخي فضاهاي صنعتي

جويي در مصرف انرژي از نظر ميزان صرفه2 يا 1 در صورتي كه ساختمان جزو گروه - 2

قرار داشته باشد، و هيچ سيستمي ) 3مطابق پيوست (طقة با نياز سرمايي زياد بوده و در من

براي محدود كردن ميزان توليد سرمايش بر حسب شرايط خارجي وجود نداشته باشد، و

بيني متر مربع پيش400سيستم سرمايي براي يك يا چند فضا با مساحتي بيش از

شدن بصورت خودكار ستمي براي بستهباشد، الزم است درهاي خارجي مجهز به سي شده

:باشند و يكي از موارد زير نيز رعايت گردد

هاي سرمايي، تمامي بازشوهاي خارجي در حالت بسته در زمان فعاليت سيستم-

در ضمن، اين امر . باشد باشند و امكان بازنگهداشتن آنها توسط ساكنين وجود نداشته

.باشد داشتهنبايد مغايرتي با ضوابط ايمني ساكنين

سيستمي براي توقف اتوماتيك سرمايش در صورت بازماندن طوالني بازشوهاي -

.باشد بيني شده خارجي پيش

جويي در مصرف انرژي ، و در از نظر ميزان صرفه1 در صورتي كه ساختمان جزو گروه - 3

هاي سيستمهاي تهويه مطبوع بايد مجهز به منطقة با نياز سرمايي زياد باشد، تمامي سيستم

. اتوماتيك سرمايش برحسب دماي داخل فضا يا فضاهاباشندتنظيمتوقف و

:تواند براي چندين فضا مشترك باشد هاي يادشده مي در دو حالت زير، سيستم

متر مربع و كنترل سرمايش برحسب 400 اگر مساحت كل فضاهاي مربوط كمتر از -

گيرد دماي خارج صورت

متر مربع باشد و هيچ سيستم كنترل برحسب دماي 100 از اگر مساحت كل كمتر-

.بيني نشده باشد خارج پيش

:در ضمن، الزم است شرايط زير در مورد فضاهاي مربوط محقق گردد

كاربري يكسان فضاها-

نحوه استقرار يكسان فضاها -

يكسان شاخص خورشيدي-

يكسان گروه اينرسي حرارتي-


46

تواند توسط سيستمي واحد كنترل اتوماتيك سرمايش ميالزم به ذكر است قطع و

.صورت گيرد

سرمايش و گرمايش همزمان هر فضاي واحد غير مجاز است، مگر در صورتي كه از - 4

براي سرمايش در محل ديگري استفاده گردد، بدون ) بصورت همزمان(گرمايش توليد شده

اين مسئله در هسته مركزي عنوان مثال، به. اينكه مصرف كل انرژي افزايش يابد

. باشد هاي بلند مطرح مي ساختمان

هاي سرد سال، در صورتي كه نياز به تنظيم رطوبت هواي تازه باشد، اين تنظيم در ماه- 5

.هاي سرمايي صورت گيرد بايد بدون استفاده از سيستم

در مناطق با جويي در مصرف انرژي، از نظر ميزان صرفه2 و 1هاي گروه در ساختمان– 6

هاي سرمايي ، در صورتي كه توان كل مصرفي سيستم)3مطابق پيوست (نياز سرمايي زياد

كيلووات باشد، الزم است سيستمي جهت تعيين ميزان مصرف انرژي سيستم 50باالي

.بيني گردد سرمايي كل ساختمان پيش

ط مطرح شده در در صورت اضافه كردن طبقه يا فضاهايي به ساختمان موجود، ضواب- 7

هم به شرط صادق بودن يكي از شرايط زير، ، آن بندهاي فوق تنها در مورد فضاهاي الحاقي

:االجرا خواهد بود الزم


400 متر و حجم فضاي قسمت الحاقي بيش از 00/3ارتفاع كف تا سقف بيش از ) ب

مترمكعب

از موارد ذكر شده محقق نشود، كافي است كه سيستم كنترل و در صورتي كه يكي


ريزي سيستم تهويه و تعويض هوا كنترل و برنامه19-4-3

ضوابط كلي19-4-3-1

10يي كه دماي زمان اشغال باالي ضوابط ارائه شده در اين قسمت تنها در مورد فضاها-1

اين ضوابط نبايد با ضوابط و مقررات بهداشت تناقض . باشد االجرا مي درجه است، الزم

.باشند داشته


47

شود كه داراي مجاري انتقال در اين قسمت، سيستم تهويه به سيستمي اطالق مي- 2

ري ورود طبيعي هوا مكانيكي هوا و مجاري مكش طبيعي به خارج ساختمان و احتماالً مجا

.به داخل ساختمان باشد

زماني كه چند فضاي متوالي توسط يك سيستم واحد با يك جريان مشخص از هواي - 3

شوند، بايد روش بكاررفته مطابق ضوابط بهداشت، ايمني و صدابندي تازه تهويه مي

.ها باشد ساختمان

1.2ايي يا سرمايي، نبايد از هاي گرم ميزان تعويض هوا در صورت استفاده از سيستم- 4

در صورتي كه همان هواي تازه . برابر مقادير حداقل براي تامين شرايط بهداشتي بيشتر باشد

:نمايد، دبي تعويض هوا بايد از دو مقدار زير بزرگتر باشد از چندين فضا عبور مي

وجه به دبي بدست آمده با درنظر گرفتن نوع تجهيزات و مواد آالينده هوا و با ت-

كاربري فضاها

دبي بدست آمده با درنظر گرفتن كل افراد اشغال كننده تمامي فضاها-

در صورتي كه سيستمي براي بازيافت انرژي از هواي خارج شده از ساختمان

شده در تواند از دبي حداكثر تعيين باشد، دبي حداكثر بدست آمده مي بيني شده پيش

.يشتر باشدب) برابر مقادير حداقل1.2(فوق

جويي در مصرف انرژي از نظر ميزان صرفه2 يا 1 در صورتي كه ساختمان جزو گروه - 5

اي داشته باشد، الزم است بصورت هاي قابل مالحظه باشد، و نوع و زمان اشغال فضاها تفاوت

.مستقل تهويه گردند

انرژي باشد، جويي در مصرف از نظر ميزان صرفه1 در صورتي كه ساختمان جزو گروه - 6

هاي عدم اشغال يا عدم آلودگي فضاها، سيستم تهويه بايد قابليت توقف را در زمان

.باشد داشته

و در حالتي كه اي از فضاها داراي آالينده خاصي باشد، در صورتي كه فضا يا مجموعه- 7

هويه آلودگي متعارف باشد، دبي ت% 50اوقات، ميزان آلودگي هوا كمتر از % 50در بيش از

. باشد دبي متعارف را داشته % 50بايد قابليت كم شدن تا

در صورتي كه در زمان كاركرد سيستم گرمايي، امكان محدود شدن دبي به ميزان مجاز - 8

هايي تواند دبي ، سيستم تهويه مي)فصول معتدل(هاي خاص باشد، در زمان وجود داشته

. نيز تأمين نمايد فوق را4بيني شده در بند بيش از ميزان پيش


48

جويي در مصرف انرژي باشد و از نظر ميزان صرفه1 در صورتي كه ساختمان جزو گروه - 9

باشد، الزم داشته) اسب بخار5.5يا ( كيلووات 4 هوا قدرتي بيش از موتورهاي تهويه

.بيني گردد خواهدبود يك سيستم براي تعيين ميزان مصرف انرژي سيستم تهويه پيش

ر صورت اضافه كردن طبقه يا فضاهايي به ساختمان موجود، ضوابط مطرح شده در د- 10

هم به شرط صادق بودن يكي از بندهاي فوق تنها در مورد فضاهاي قسمت الحاقي، آن

:االجرا خواهد بود شرايط زير، الزم


400ر و حجم فضاي قسمت الحاقي بيش از مت0/3ارتفاع كف تا سقف بيش از ) ب

مترمكعب

در صورتي كه يكي از موارد ذكر شده محقق نشود، كافي است سيستم كنترل و


مالحظات ويژه در مورد كيفيت درزبندي بازشوها19-4-3-2

اي كه ميزان باشد، به گونه ساختمان با استفاده از اصول درزبندي بنا اجرا شدهكه در صورتي

در يك واحد نمونه در داخل بنا از يك حجم تعويض هوا در ساعت 1تهويه ناخواسته هوا

1-1-3-19 در بند تحت شرايط عادي جوي بيشتر نباشد، ضريب انتقال حرارت مرجع

هاي با بايست از پنجره در اين صورت مي. افزايش يابدحجم مفيد ساختمان% 10تواند تا مي

. باشد صالح رسيده كيفيت مرغوب و با درزبندي كامل استفاده نمود كه به تأييد مراجع ذي

بديهي است در اين حالت نيز ميزان تهويه بايد در حدي باشد كه شرايط بهداشت افراد

.داخل ساختمان تأمين گردد

مصرفي تامين آب گرم 19-4-4

هاي انفرادي سيستم19-4-4-1

هاي توزيع آن در داخل ساختمان بطور كلي، الزم است منبع ذخيره آب گرم و نيز لوله– 1

. قرار گرفته باشد

�. infiltration


49

در صورت استفاده از منابع انرژي غير برقي براي تامين آب گرم مصرفي، الزم است - 2

]٢ زگرم بيش ا كاري منبع ذخيره آب ميزان مقاومت عايق m .k / w هاي باشد و لوله1[

٢حرارت با مقاومت حداقل مدار توزيع آب گرم نيز با عايق٠ ٨�/ [ m .k / w پوشيده [

.باشند شده

هاي در صورت استفاده از منابع انرژي برقي براي تامين آب گرم مصرفي، الزم است لوله- 3

٢ ارت با مقاومت حداقلحر م با عايقمدار توزيع آب گر٠ ٨�/ [ m .k / w پوشيده [

:باشند و حداكثر اتالف انرژي منبع مطابق جدول زير باشد شده

)ليتر(ظرفيت )ساعت بر ليتر بر درجه در روز وات(اتالف

و كمتر از آن100 0.32

199 تا 101 0.23

و بيش از آن200 0.22

گرم مصرفي بر حسب ظرفيت اسمي آن اتالف حرارت حداكثر مخزن آب ميزان - 10جدول شماره

)براي سيستم برقي(

هاي مشترك براي چندين فضا سيستم19-4-4-2

باشد، الزم بيني شده كه سيستم تامين آب گرم مصرفي براي چندين فضا پيش در صورتي

. باشد داشتهاست سيستم توليد آب گرم غيربرقي بوده و در فضاي داخل ساختمان قرار

شود سيستم توليد آب گرم مستقل از سيستم گرمايش ساختمان توصيه مي در ضمن

.طراحي شود


50

روشنايي 19-5

جويي در مصرف انرژي در مقررات ملي ساختمان، براي صرفه13عالوه بر رعايت مبحث

:ها و مقررات زير نيز مدنظر قرار گيرد سيستم روشنايي، الزم است توصيه

كليات-ها و تجهيزات روشنايي سيستم19-5-1

هاي كم هاي عمومي، بايد حداقل يك منبع روشنايي با المپ در فضاهاي پر تردد ساختمان

اگر بيش از يك منبع روشنايي در آن فضا باشد، كليد روشنايي . باشد مصرف وجود داشته

.هاي ورودي فضا باشد هاي كم مصرف بايد در محل المپ

كليد . مصرف استفاده شود هاي كم شود المپ ها توصيه مي نايي در آشپزخانهبراي روش

اين الزام در مورد ساير . ترين نقطه باشد مربوط به روشنايي اصلي آشپزخانه بايد در نزديك

.شود وجود ندارد ها كه صرفاً براي مقاصد تزييني استفاده مي روشنايي

حرارت كه از هاي داراي عايق فشده درون سق هاي روشنايي نصب تمامي سيستم

هايي باشند كه مانع از اتالف كنند بايد داراي رفلكتور هاي كم مصرف استفاده نمي المپ

.انرژي روشنايي بصورت گرما در سقف گردند

هاي روشنايي ساختمان، محدوده شدت روشنايي معين شده در در طراحي سيستم

.عايت گردد مقررات ملي ساختمان بايد كامالً ر13مبحث

هاي كنترل روشنايي الزم سيستم19-5-2

هاي كنترل فضاها سيستم19-5-2-1

باشد بايد يك كليد جداگانه هر فضايي كه با ديوار جداكننده تا زير سقف محاط شده

:اين كليد يا سيستم كنترل بايد . باشد داشته

براي افراد مجاز قابل دسترس باشد-1


51

هاي آن فضا راتوسط كليد مزبور روشن و خاموش بتوان چراغباشد كه جايي نصب شده-2

.ها از محل كليد قابل رويت باشد نمود و روشن يا خاموش بودن چراغ

هاي كاهش ميزان روشنايي سيستم19-5-2-2

متر مربع يا بيشتر داشته و بار روشنايي 10روشنايي فضاهاي محصوري كه مساحتي برابر

ر مربع باشد و توسط بيش از يك منبع صورت گيرد بايد به نحوي وات بر مت12آن بيش از

ها تا نصف قابل كاهش باشد، ضمن اينكه همچنان سطح كنترل گردد كه بار روشنايي چراغ

كاهش روشنايي بصورت يكنواخت بايد به . روشنايي يكنواختي در تمام فضا تامين گردد

:يكي از طرق زير تامين گردد

هاي روشنايي براي كنترل تمام سيستم1هاي نور دهنده ش استفاده از كاه-1

هاي زوج و فرد توسط دو كليد كنترل رديف-2

المپي هاي سه تامين كليد مستقل براي المپ وسط سيستم-3

تامين كليد مستقل براي هر المپ يا هر مجموعه-4

:در موارد استثناي زير لزومي براي رعايت اين بند وجود ندارد

شود هاي تشخيص حضور كنترل مي هايي كه با سيستم چراغ -الف

هاي راهروها چراغ-ب

هستند و بصورت خودكار تنظيمدار قابل هاي زمان هايي كه با سيستم چراغ-ج

شوند خاموش مي

شود فضاهايي كه روشنايي آنها با نور طبيعي تأمين مي19-5-2-3

شوند و بيش از مند مي طبيعي كافي بهرهدر مورد فضاهاي محصور كه در طول روز از نور

:گردد هاي زير پيشنهاد مي مترمربع مساحت دارند توصيه25

هاي روشنايي را صرفاً حداقل يك سيستم كنترل نور مصنوعي داشته باشندكه سيستم-1

.گيرد كنترل نمايد در قسمتي كه از نور طبيعي بهره مي

�. Dimmer


52

-19ر فضاهاي فوق را، بصورتي كه در بند هاي روشنايي موجود د المپ% 50 حداقل -2

مند از هاي فضاهاي غيربهره كنترل ساير روشنايي. است، كنترل نمايد تشريح گرديده5-2-2

.تواند به هر طريق مجاز ديگري صورت گيرد نور طبيعي مي

:در موارد استثناي زير لزومي به رعايت مفاد اين بند نيست

) عمودي يا افقي(خور بخش نورگير به سطح كل شيشه در صورتي كه نسبت سطح -الف

. براي سطوح افقي باشد0.02 براي سطوح عمودي و 0.2كمتر از

از رسيدن روشنايي ) …درخت، ساختمان، ( در صورتي كه موانع طبيعي يا مصنوعي -ب

.روز به جدارهاي نورگذر جلوگيري نمايند

كنترل خاموش كردن روشنايي19-5-2-4

هاي روشنايي بايد توسط يك كليد مركزي دستي قابل كنترل قه، تمامي سيستمدر هر طب

روش توان از يك كليد اتوماتيك و به جاي آن مي هاي اداري، به باشد و براي ساختمان

تشخيص حضور ، يا بصورت زماني و يا با سيستم اتوماتيك ديگري كه قابل كنترل باشد

.استفاده كرد

:ين ضابطه الزم نيست در موارد زير رعايت ا

. متر مربع دارد500 ساختمان يا فضاي مستقلي از آن كه متراژي كمتر از -الف

مسكوني، (هاي بلند ها و فضاهاي ورودي در ساختمان روشنايي راهروها، البي-ب

).…هتل،

وات بر متر مربع مانند روشنايي در مورد سيستم روشنايي به ميزان حداكثر نيم-ج

.است بيني شده كه معموالً به داليل ايمني پيشاضطراري

ها و ها، مساجد، تئاترها، سينما هاي تجاري، رستوران ها و مجتمع فروشگاه-د

هاي مشابه ساختمان

باشد، بايد شرايط زير برقرار بيني شده در صورتي كه يك سيستم كليدي زماني پيش-2

: باشد

براحتي در دسترس باشد-

راحتي حدس بزند كليد كننده بتواند به باشد كه شخص استفاده شده در جايي واقع -

نمايد مربوطه كدام فضا را روشن مي


53

بصورت دستي نيز كار كند-

ساعت روشن باقي بماند2دهد روشنايي حداكثر اجازه-

متر مربع را كنترل نمايد500 فضايي كمتر از -

ها، و هاي مستقل، استاديوم شگاههاي سخنراني، فرو هاي تجاري، سالن در مجتمع-3

هاي مشابه، فضاي كنترل شده توسط هر سيستم كليدي زماني بايد كمتر از ساختمان

.باشد) متر مربع فوق500جاي به( متر مربع 2000

استفاده شود، بايد قابليت دادن ) زماني(ريزي در صورتي كه از يك سيستم برنامه-4

باشد تا بتوان در روزهاي تعطيل تمامي طيل را داشتههاي خاص براي روزهاي تع برنامه

.داشت هاي روشنايي را خاموش نگه سيستم


54

اينرسي حرارتي ساختمان روش تعيين گروه1پيوست

يا بخشي از آن

براي تعيين گروه اينرسي حرارتي ساختمان يا بخشي از آن الزم است در وهله اول جرم

ميزان جرم جدار كه در تعيين گروه . محاسبه گرددسطحي مفيد جدارهاي مختلف آن

هاي مختلف تشكيل شود به موقعيت جدار و اليه مي اينرسي حرارتي ديوار در نظر گرفته

در قسمت بعدي اين پيوست، روش محاسبه جرم سطحي مفيد . دهنده آن بستگي دارد

.گردد هاي مختلف ارائه مي ها و موقعيت جدار در حالت

يا بخشي از ( جرم سطحي جدارهاي مختلف، جرم مفيد كل ساختمان بعد از تعيين

بر مبناي يك (maگردد و در پايان، مقدار جرم سطحي مفيد ساختمان محاسبه ميM) آن

.گردد تعيين مي) متر مربع از مساحت مفيد ساختمان

تعيين جرم سطحي مفيد جدار1-1پ

تماس با فضاي خارج جرم سطحي مفيد جدار پوسته خارجي در 1-1-1پ

حرارت باشد، يا اگر در صورتي كه جدار پوسته خارجي ساختمان يا بخشي از آن فاقد عايق

باشد، در محاسبه جرم مفيد سطحي جدار، يك ) …بلوك مجوف، ( همگن جدار با عايق

.شود دوم جرم آن جدار در نظر گرفته مي

جدار كه حد فاصل عايق اگر جدار داراي عايق حرارت باشد، تنها جرم بخشي از

در محاسبه جرم مفيد جدار و تعيين گروه اينرسي حرارتي حرارتي و فضاي داخل قرار دارد

.شود ساختمان يا بخشي از آن در نظر گرفته مي

كيلوگرم در متر 150شدة آن جدار بيش از در تمام حاالت، اگر جرم سطحي مفيد محاسبه

.شود مربع باشد، به اين مقدار محدود مي


55

خاك جرم سطحي مفيد جدار مجاور 2-1-1پ

رو يا فضاي بسته مجاور روي خاك يا گربه جرم سطحي مفيد بخش مجاور خاك ديوار، كف

كيلوگرم در متر مربع در نظر 150 مساوي خاك، در صورتي كه فاقد عايق حرارت باشد،

تنها جرم سطحي بخشي از در صورتي كه جدار داراي عايق حرارت باشد، . شود گرفته مي

حرارت قرار دارد در محاسبه جرم سطحي مفيد جدار در جدار كه در طرف رو به داخل عايق

كيلوگرم در 150 شدة آن جدار بيش از اگر جرم سطحي مفيد محاسبه. شود نظر گرفته مي

.شود متر مربع باشد، به اين مقدار محدود مي

فضاي س با ساختمان مستقل ديگر يا جرم سطحي مفيد جدار در تما3-1-1پ

نشده كنترل

نشده جرم سطحي مفيد جدارهاي درتماس با ساختمان مستقل ديگر يا فضايي كنترل

، در صورتي كه فاقد عايق حرارت باشد، مساوي با نصف جرم ...) پله، پاركينگ، انبار، راه(

هاي جدار كه در يهسطحي جدار، و در غير اين صورت مساوي با جرم سطحي بخشي از ال

.شود حرارت قرار دارد در نظر گرفته مي طرف رو به داخل عايق

جرم سطحي مفيد جدارهايي كه در داخل فضاي كنترل شده ساختمان 4- 1-1پ

اند واقع شده) يا بخشي از آن(

) يا بخشي از آن(جرم سطحي مفيد جدارهايي كه در داخل فضاي كنترل شده ساختمان

كيلوگرم در 300ند، مساوي با جرم سطحي جدار است در صورتي كه مقدار آن از ا واقع شده

.باشد كيلوگرم در مترمربع مي300مترمربع كمتر باشد، و در غير اين صورت مساوي با

بر مبناي ) يا بخشي از آن( محاسبه جرم سطحي مفيد ساختمان 2-1پ

واحد سطح مفيد كف آن

سطح مربوط به آن Ai از پوسته خارجي ساختمان و i جرم سطحي مفيد قسمتmiاگر

:باشد، جرم مفيد ساختمان برابر است با

M = Σ ( mi . Ai )


56

بر مبناي واحد سطح ma) يا بخشي از آن(بدين ترتيب، جرم سطحي مفيد ساختمان

:گردد آن با استفاده از رابطه زير محاسبه ميAh) يا بخشي از آن(زيربناي مفيد ساختمان

ma = Σ / Ah

يا بخشي از آن بندي اينرسي حرارتي ساختمان گروه3-1پ

:گردد يا بخشي از آن، مطابق جدول زير تعيين مي گروه اينرسي حرارتي ساختمان

جرم سطحي مفيد ساختمان بر مبناي واحد سطح زيربناي مفيد گروه اينرسي

آن

ma (kg/m2)

150كمتر از كم

400 و كمتر از 150 بيش از مساوي يا متوسط

400مساوي يا بيش از زياد

گروه اينرسي حرارتي ساختمان بر حسب جرم سطحي مفيد ساختمان- 11جدول شماره

)بر مبناي واحد سطح زيربناي مفيد(


57

روش محاسبه شاخص خورشيدي و تعيين2پيوست

بندي مربوط به شاخص خورشيدي گروه

نظر ميزان از 1هاي گروه صورت تمايل از اين ضريب براي ساختماندر تواند طراح مي

) 3مطابق پيوست (جويي در مصرف انرژي و در مناطق با نياز گرمايي زياد كشور صرفه

.استفاده نمايد

شود، و مي نشان دادهISشاخص خورشيدي ساختمان يا بخشي از ساختمان با عالمت

:گردد با رابطه زير محاسبه مي

Is = Σ(Ai.Si.σi) / V

به عبارت ديگر، شاخص خورشيدي مساوي با مجموع سهم مربوط به هر بخش

. دهد درجه تشكيل مي60اي بيش از از پوسته خارجي است كه با سطح افقي زاويهiنورگذر

:براي هر قسمت پوسته نورگذر تعاريف مقادير ذكر شده در رابطه باال به شرح زير است

Ai : بخش نورگذر مساحتiپوسته خارجي ساختمان به مترمربع

Si : شده مساوي با نسبت انرژي عبور داده شده به انرژي تابيده(ضريب انتقال خورشيدي (

12 مطابق جدول شماره iبراي بخش نورگذر

σi : 13ضريب كاهش مربوط به موقعيت سطح نورگذر مطابق جدول شماره

V : ختمان يا بخش مورد نظر كنترل شده ساانتقالحجم كل


58

رهدا

جدو

جرش

م

يس

كانع

ي انگ

ر

دهسا

ي نگ

ر

دهسا

نوع شيشه

گرن

بيگ

رنبي

وهجي

ي

ا

نزبر

ي

يآب

ي آب

ي نز

بر

بزس

گرن

بي

رنگ

)ميليمتر(ضخامت 4 6 6 4 6 6 6 6 4 4-6

0.52 0.33 0.23 0.24 0.33 0.62 0.70 0.62 0.83 0.86 Si

هاي ساختماني متعارف ب انتقال خورشيدي براي انواع مختلف شيشه مقادير ضري- 12جدول شماره

سطح نورگذر1موقعيت و جهت

جنوب شرق غرب شمال

زاويه متوسط

رويت موانع

فضاهاي با استفاده

منقطع

فضاهاي بااستفاده

مداوم

)θ(پوسته روبروي )2مطابق شكل شماره (

درجه15كمتر از 1.0 0.6 0.6 0.4 0.3

درجه و 15بزرگتر يا مساوي 0.6 0.4 0.4 0.3 0.2

درجه25كمتر از

درجه25بزرگتريا مساوي 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

σi مقادير ضريب كاهش - 13جدول شماره

مربوط به موقعيت سطح نورگذر

ساختمان مانع

زاويه رويت موانع روبروي سطوح نورگذر- 2شكل شماره

:گردند ها به روش زير تعيين مي جهت1

هاي بين جنوب شرقي و جنوب غربي جهت: جنوب

ها بين شمال شرقي و جنوب شرقي جهت: شرق

هاي بين شمال غربي و جنوب غربي جهت: غرب

هاي بين شمال شرقي و شمال غربي جهت: شمال


59

سرمايي –گرمايي بندي جغرافيايي نياز انرژي گونه3پيوست

ساالنه محل ساختمان

بندي جغرافيايي نياز انرژي گرمايي ـ سرمايي ساالنه محل ساختمان گونه

گرم و مرطوب زياد سرمايي نياز زياد گرمايي نياز نياز انرژي نام شهر

× زياد آبادان 1

× زياد آبادچي ـ فريدن 2

× متوسط آباده 3

× زياد آبعلي 4

زياد چاي آجي 5

× كم آزادشهر 6

× متوسط آستارا 7

× زياد آغاجاري 8

كم آمل 9

× زياد آوج 10

× متوسط آباد ـ درودزن احمد 11

× متوسط احمدوند 12

× زياد اختحوان گلپايگان 13

× متوسط اراك 14

× زياد اردبيل 15

× متوسط اردستان 16

× متوسط اردكان ـ فارس 17

× زياد اروميه 18

× متوسط استور 19

× متوسط اسدآباد ـ بيرجند 20

× زياد اسكو 21

× متوسط اصفهان 22

كم افراچال 23


60

مرطوبگرم و زياد سرمايي نياز زياد گرمايي نياز نياز انرژي نام شهر

× زياد امام فيس 24

× متوسط آباد امين 25

كم انارك 26

× زياد انديمشك 27

× زياد اهر 28

× زياد اهواز 29

× زياد اهواز ـ مالثاني 30

× زياد ايرانشهر 31

× متوسط ايالم 32

متوسط ايوانكي 33

كم بابل 34

كم بابلسر 35

× متوسط خترانبا 36

× زياد باراندوز چاي 37

× زياد بار نيشابور 38

× متوسط باغ ملك 39

× متوسط بافت 40

× متوسط بجستان 41

× متوسط بجنورد 42

× زياد آباد بستان 43

كم بم 44

× × زياد بمپور 45

كم بندر انزلي 46

× × زياد بندر دير 47

× × زياد بندر عباس 48

× × زياد بندر لنگه 49

× × زياد بندر ماهشهر 50

× متوسط بن سيدان 51

كم بنكوه 52

× × زياد بوشهر 53

× متوسط زهرا بويين 54

كم بياضه بيابانك 55

× كم باالن بي 56


61

و مرطوبگرم زياد سرمايي نياز زياد گرمايي نياز نياز انرژي نام شهر

كم بيرجند 57

× زياد بيجار 58

× متوسط آباد مغان پارس 59

× متوسط پل زمانخان 60

× متوسط پل كله 61

كم پيلمبرا 62

× زياد تازه كند 63

× متوسط گاه تاشكويه كله 64

× متوسط تاكستان 65

× زياد تبريز 66

× متوسط تجريش 67

× متوسط ربت حيدريهت 68

× زياد تفرش 69

× زياد تنگ پنج 70

× متوسط شهر تهران ـ پارك 71

× متوسط تپه تهران ـ دوشان 72

× متوسط تهران ـ سعدآباد 73

× متوسط تهران ـ مهرآباد 74

× متوسط تهران ـ نارمك 75

× متوسط تهران ـ نمايشگاه 76

× × زياد جاسگ 77

× زياد جزيره خارك 78

× زياد جزيره قشم 79

× متوسط جلفا 80

× متوسط جيرفت 81

× × زياد چابهار 82

متوسط چغارت 83

× متوسط چناران 84

85 آباد ـ بندر حاجي

عباس متوسط

× متوسط آباد ـ پيشكوه حجت 86

× × زياد حميديه 87

× × زياد حنا 88


62


متوسط خاش 89

كم آباد خرم 90

× كم آباد تنكابن خرم 91

× × زياد خرمشهر 92

× متوسط داران خشكه 93

متوسط خفر 94

× زياد خوانسار 95

كم خور بيابانك 96

× زياد خوي 97

متوسط داراب 98

× زياد داشبند بوكان 99

× متوسط دامغان 100

× زياد دامنه فريدن 101

× زياد دره تخت 102

× متوسط درگز 103

× متوسط درود 104

× زياد دزفول 105

كم دشت ناز 106

× متوسط ده صومعه 107

كم ديهوك 108

× متوسط آهن اصفهان ذوب 109

كم رامسر 110

× × زياد رامهرمز 11

كم رشت 112

كم رودبار 113

× متوسط زابل 114

كم زاهدان 115

× متوسط آباد زردگل سرخ 116

× زياد زنجان 117

متوسط ساوه 118

× متوسط سبزوار 119

كم سپيددشت 120

× زياد سراب 121


63

گرم و مرطوب زياد سرمايي نياز زياد گرمايي نياز نياز انرژي هرنام ش

× زياد سراوان 122

× متوسط سرخس 123

كم سركت تجن 124

× زياد سقز 125

متوسط سمنان 126

× متوسط تراش سنگ 127

× متوسط سوراخ سنگ 128

× متوسط سنندج 129

× زياد سوباشي 130

× متوسط اهرودش 131

× × زياد شبانكاره 132

× زياد آباد شمس 133

× متوسط شمعون 134

× متوسط شوش 135

× زياد شوشتر 136

× زياد شهركرد 137

كم شيراز 138

× كم شيرگاه 139

× زياد شيروان ـ بروجرد 140

متوسط طبس 141

× متوسط طرق كريتان 142

× متوسط آباد ـ قم عباس 143

× زياد عدل 144

× متوسط فردوس 145

كم فسا 146

كم فومن 147

× زياد آباد ـ خلخال فيروز 148

كم شهر قائم 149

× متوسط قاين 150

كم قرآن تاالر 151

× زياد قره آغاج 152

× متوسط قزوين 153

طمتوس قصرشيرين 154


64


× متوسط قطورچاي 155

كم قم 156

× متوسط قمشه 157

× زياد قوچان 158

× زياد كازرون 159

متوسط كاشان 160

متوسط كاشمر 161

× متوسط كرمان 162

× متوسط كرند 163

كم سنگ كره 164

× متوسط رود كشف 165

× متوسط آباد كويتان صفي 166

× زياد گتوند 167

كم گچساران 168

كم گرگان 169

× زياد گرگان ـ آشتيان 170

× متوسط آباد گرمسار ـ داور 171

× متوسط گلمكان 172

متوسط گناباد 173

× كم گنبد قابوس 174

كم گرگين ـ خبر 175

× متوسط گوشه نهاوند 176

× زياد الر ـ پلور 177

× متوسط الر ـ فارس 178

كم الهيجان 179

× متوسط لتيان 180

× متوسط لردگان 181

× زياد ليقوان 182

× زياد ماكو 183

× زياد مراغه 184

× زياد مرند 185

كم مرودشت 186

× زياد مسجدسليمان 187


65


× متوسط مشهد 188

× متوسط مشيران 189

× متوسط مالير 190

× زياد موچان 191

× زياد مهاباد 192

× زياد مهرگرد 193

× زياد مياندوآب 194

× زياد ميانه 195

متوسط ميرجاوه 196

× زياد ميمه 197

× × زياد ميناب 198

× متوسط نائين 199

× متوسط آباد نجف 200

× متوسط نطنز 201

كم نورآباد ممسني 202

× زياد نوژيان 203

كم نوشهر 204

كم نيريز 205

× متوسط نيشابور 206

× متوسط ورامين 207

× متوسط ورزنه 208

× متوسط ولدآباد 209

× متوسط تپه هفت 210

× زياد همدان ـ نوژه 211

× زياد همگين 212

× زياد سرد همند ـ آب 213

متوسط هوتن 214

× × زياد هويزه 215

كم يزد 216


66

ها بندي كاربري ساختمان گروه4پيوست

:است ربري در اين مبحث براساس سه عامل زير تعيين شدهبندي كا گروه

روز نوع تداوم استفاده از ساختمان در طول سال و در طول شبانه -1

شدت اختالف دماي احتمالي بين داخل و خارج ساختمان -2

اهميت تثبيت دماي فضاهاي داخل ساختمان -3

ز تحقيقاتي، خوابگاه، مسكوني، بيمارستان، هتل، مهمانسرا، آسايشگاه، آزمايشگاه، مرك

.زايشگاه، سردخانه

نوع كاربري الف

ايستگاه راديو و تلويزيون، مركز اصلي يا فرعي مخابرات، مركز اصلي يا شعبه بانك،

صنعتي، ساختمان آموزشي، اصلي و مركز كنترل مترو، بخش اداري ساختمان ايستگاه

اي، سالن حرفه– فني جتمعنشاني، م بهداشت، ساختمان پست و پليس و آتش خانه

غذاخوري، دانشسرا و مركز تربيت معلم، ساختمان آموزشي دانشگاهي، ساختمان اداري

. يا تجاري بزرگ، كتابخانه

نوع كاربري ب

المللي يا داخلي، استاديوم ورزشي اردوگاه جهانگردي، بناي يادبود، ترمينال فرودگاه بين

غير از موارد ذكر شده در كاربري ( صنعتي گ، كارخانهسرپوشيده، فروشگاه، تعميرگاه بزر

.، نمايشگاه، باشگاه، تأتر، سينما، سالن اجتماع و كنفرانس)د

نوع كاربري ج

سازي، نورد و ذوب انبار، تعميرگاه كوچك، كارگاه كوچك، كارخانه صنعتي اتومبيل

هواپيما، ساختمان حفاظتي فلزات، سيلو و مشابه آنها، پاركينگ در طبقات، آشيانه

بار، ايستگاه فرعي مترو ايستگاه وسايل نقليه زميني، ساختمان ميدانهاي ميوه و تره

.آهن، پناهگاه، ساختمان كشتارگاه راه ترمينال

نوع كاربري د


67

تعيين گروه ساختمان از نظر ميزان5پيوست


شهرهاي كوچك

)4-2-2-19براساس بند (

شهرهاي بزرگ

)4-2-2-19براساس بند (

نياز انرژي

-گرمايي

سرمايي محل

بندي كاربري گروه

ها ساختمان

زيربناي بيش

متر 1000از

مربع

زيربناي كمتر

متر 1000از

مربع

زيربناي بيش

متر 1000از

مربع

زيربناي كمتر

متر 1000از

مربع

) جغرافيايي(

ساختمان

)3از پيوست (

)4وست از پي(

نوع زياد 1گروه 1گروه 2گروه 2گروه

الف متوسط 2گروه 2گروه 3گروه 3گروه

كم 3گروه 3گروه 4گروه 4گروه


ب متوسط 3گروه 2گروه 3گروه 3گروه


نوع ادزي 2گروه 2گروه 2گروه 2گروه

ج متوسط 3گروه 3گروه 3گروه 3گروه



د متوسط 4گروه 4گروه 4گروه 4گروه



68

مقادير فيزيكي اصلي، تعاريف، عاليم6پيوست

عالمت واحدمعادل

انگليسي به مقادير فيزيكي و تعاريف

فدي

ر

J Q

Heat, quantity of

heat 1 حرارت، مقدار حرارت

W Φ

Heat flow rate

توان حرارتي

:شود مقدار حرارتي كه در واحد زمان منتقل ميdQ / dtΦ =

2

W/(m.K) λ

Thermal conductivit

y

) حرارتيقابليت هدايت(ضريب هدايت حرارتي

گـذرد اي به ضخامت يـك متـر مـي توان حرارتي كه از اليه

بين دو طـرف اليـه ) در حالت پايدار (وقتي كه اختالف دما

:يك درجه باشدq = - λ . grad T

3

m٢.K/W R

Thermal resistance

مقاومت حرارتي سطحي

قابليت عايق بودن از نظر حرارتي يك يا چند اليه از جدار و

.اريا كل جد

مقدار اختالف دماي الزم، بين دو طرف يـك متـر مربـع از

براي اينكه توان حرارتي ) در حالت پايدار (يك اليه يا جدار

:برابر با واحد از آن عبور كند R = (Ti-Te)/q

ثابـت R كـه در آن مقـدار dاي با ضـخامت در مورد اليه

:اي خطي با دما دارد بوده و يا رابطهR = d / λ

4

W/(m٢.K) h

Surface coefficient

of heat transfer

ضريب تبادل حرارت در سطح جدار

نسبت شدت جريان حرارت سطحي بـه اخـتالف دمـا بـين

.سطح جدار و هواي محيط مجاور در حالت پايدار

5

W/(m٢.K) U

Thermal transmittan

ce

)بخشي از پوسته(ضريب انتقال حرارت سطحي

هاي واقع در به اختالف دما بين محيطنسبت توان حرارتي

:دو طرف جداري به سطح يك مترمربع، در حالت پايدارU = Φ / ( (Ti-Te) . A )

6


69

W/(m.K) Ul

Linear thermal

transmittance

ضريب انتقال حرارت خطي

هاي واقع در نسبت توان حرارتي به اختالف دما بين محيط

رارتي به طول يك متر، دو طرف جدارهايي داراي يك پل ح

:در حالت پايدارUl = Φ / ( (Ti-Te) . L )

7

J/(kg.K) c Specific

heat capacity

)جرمي(گرماي ويژه

:نسبت ظرفيت حرارتي به جرم كل جسمc = C / W

8

W/K H

Coefficient of heat loss

ضريب انتقال حرارت ساختمان

در واحد ) ا بخشي از آني(مقدار انتقال حرارت از ساختمان

زمان وقتي اختالف دماي داخل و خارج آن يك درجه

:باشدH = Φ / ∆T

9

W/(m٢.K)

FS

Areal coefficient of heat loss

ضريب انتقال حرارت سطحي ساختمان

يا بخشي از (مقدار انتقال حرارت از يك متر مربع ساختمان

خارج آن در واحد زمان وقتي اختالف دماي داخل و ) آن

:يك درجه باشدFS = Φ / ( A . ∆T )

10

W/(m٣.K)

FV

Volumic coefficient of heat loss

ضريب انتقال حرارت حجمي ساختمان

يا بخشي (مقدار انتقال حرارت از يك متر مكعب ساختمان

در واحد زمان وقتي اختالف دماي داخل و خارج آن ) از آن

:يك درجه باشدFv = Φ / ( V . ∆T )

11

m-١ IS

Solar Index

12 شاخص خورشيدي


70

مقادير ضرايب هدايت حرارت مصالح متداول7پيوست

مالك عمل ) الف و ب(كاري حرارتي اين مقادير براي محاسبات هر دو روش طراحي عايق

صالح و با رعايت استانداردهاي باشد، مگر اينكه ضرايب حرارتي مصالح توسط مراجع ذي مي

. باشد لي تعيين شدهم

ضريب هدايت حرارتي

بر حسب (λ)مفيد

W/m.oC

وزن مخصوص

خشك

(ρ) بر حسب

kg/m3

مصالح

:ها سنگ

سنگهاي آذرين و دگرگوني

گرانيت، گنايس، پرفير 2900 تا 2300 2/2

شيست ، آردواز 2800 تا 2000 2/2

بازالت 3000 تا 2700 6/1

پا، تراكيت، آندزيت سنگ 2700ا ت2000 1/1

سنگهاي آهكي

) مرمر(سنگهاي سرد 2590بيش از 9/2

سنگهاي سخت 2580 تا 2350 4/2

سنگهاي يكپارچه يا سنگهاي نيمه يكپارچه 2340 تا 1840 4/1

سنگهاي نرم 1830 تا 1480 0/1

سنگهاي خيلي نرم 1470كمتر از 85/0

ماسه سنگها

كوارتزي 2800 تا 2200 6/2

آهكي 2700 تا 2000 9/1

هاي ساب و سنگ) فلينت(هاي چخماق سنگ 2800 تا 2600 6/2

2500 تا 1900 8/1

1900 تا 1300 9/0

سفال 2100 تا 1700 35/1 تا 0/1


71

ضريب هدايت

(λ)حرارتي مفيد

بر حسب

W/m.oC

وزن مخصوص

خشك

(ρ)سب بر ح

kg/m3

مصالح

: بتن

آهك سنگ و آهكي سيليسي سيليسي، سنگين سنگدانه با هاي بتن

بتن معمولي 2400 تا 2200 75/1

بتن متخلخل 2100 تا 1700 40/1

گدازي بتن با سنگدانه سنگين كوره آهن 1900 تا 16500 15/1

بتن معمولي

يا معدني اي با ماسه رودخانه 2400 تا 2200 4/1

داندان با سرباره 2300 تا 2200 8/0

بتن متخلخل

درصد ماسه رودخانه 10با كمتر از 2000 تا 1600 7/0

دانه سبك بتن

وزن ظاهري (بتن با پوكه طبيعي يا سرباره منبسط با ساختار متخلخل

)kg/m3 750سنگدانه در حدود

رير يا با ماسهبا ذرات 1600 تا 1400 52/0

1400 تا 1200 44/0

بدون ذرات رير و بدون ماسه 1200 تا 1000 35/0

حدود وزن ظاهري سنگدانه در (ينترشده بتن با خاكستر بادي س 1200 تا 1000 35/0

kg/m3 650(

حدود در وزن ظاهري سنگدانه(پا بتن با سنگدانه سبك طبيعي يا سنگ 1150 تا 950 0.46

kg/m3 600 (

بتن با رس منبسط يا شيست منبسط

1 300 و عيار سيمان بيش از 350وزن ظاهري سنگدانه بيش از

ماسه رودخانه بدون ماسه سبك 1800 تا 1600 05/1

ماسه سبك بابا ماسه رودخانه همراه 1600 تا 1400 85/0

1 300يش از و عيار سيمان ب550 و 350وزن ظاهري سنگدانه بين

70/0

ماسه رودخانه% 10با ماسه سبك و حداكثر 1400 تا 1200

رودخانه همراه با ماسه سبكبا ماسه 1200 تا 1000 46/0

�� !"� �# �$�.


72

ضريب هدايت


بر حسب

W/m.oC

وزن مخصوص

خشك

(ρ) بر حسب

kg/m3

مصالح

1 250يار سيمان كمتر از و ع350وزن ظاهري سنگدانه كمتر از

با ماسه سبك و بدون ماسه رودخانه 1000 تا 800 0.33

بدون ماسه و با عيار سيمان كم 800 تا 600 0.25

600كمتر از 0.20

سبك بتن با سنگدانه خيلي

اجراي درجا ) ميليمتر6 تا 3از ( بتن متشكل از پرليت يا ورميكوليت

3 به 1: نسبت 800 تا 600 31/0

6 به 1: نسبت 600 تا 400 24/0

هاي بتن متشكل از ورميكوليت ساخته شده در كارخانه اليه 450 تا 400 19/0

متخلخل اتوكالوه بتن

800: وزن مخصوص اسمي 825 تا 775 33/0







450: ي وزن مخصوص اسم 475 تا 425 17/0


با خرده چوب بتن

هاي چوب بتن متشكل از تراشه 650 تا 450 16/0

هاي چوب و سيمان شده از تراشه هاي ساخته پانل 550 تا 450 15/0

450 تا 350 12/0

350 تا 250 10/0

مالت و درزگيراندود، 2100 تا 1800 15/1

سيمان پنبه كوهي و سيمان پنبه كوهي سلولزي

سيمان آزبست 2200 تا 1800 95/0

سيمان سلولز 1800 تا 1400 46/0

1400 تا 1000 35/0


73

ضريب هدايت


بر حسب

W/m.oC

وزن مخصوص

خشك

(ρ) بر حسب

kg/m3

مصالح

:گچ

)گچ بسيار سخت و گچ پاشيده(» بسيار غني«يا » دوغاب غني«گچ 1300 تا 1100 50/0

ساخته گچي با روكش مقوايي گچ قطعات پيش 1000 تا 750 35/0

دانه يا با الياف معدني گچ با سبك

آرمه با الياف معدني هاي گچ و اليه» ضدآتش«گج با روكش مقوايي 1000 تا 800 35/0

) : ميليمتر2 تا 1از (يت يا ورميكوليت گچ اندود با پرل

يك حجم براي يك حجم گچ 900 تا 700 30/0

دو حجم براي يك حجم گچ 700 تا 500 25/0

:هاي معدني پشم

سنگ پشم 25 تا 18 047/0

35تا 25 041/0

80تا 35 039/0

180 تا 80 041/0

شيشه پشم 12تا 9 054/0

18تا 12 048/0

25 تا 18 043/0

80 تا 25 0.037

130 تا 80 0.039

:هاي گياهي فراورده

چوبهاي طبيعي

23/0

750 تا 600

دار بلوط، الش، زبان گنجشك، زيزفون، قان ياغوشه، درختان ميوه

800 تا kg/m3 650وزن مخصوص طبيعي

650 تا kg/m3 500وزن مخصوص طبيعي 600 تا 450 15/0

23/0

750 تا 600

)برگ ريز(هاي درختهاي صمغي بسيار سنگين چوب

kg/m3 700وزن مخصوص طبيعي بيش از

تـا kg/m3 500اي، كاج سواحل دريـا وزن مخـصوص طبيعـي كاج نقره 600 تا 450 15/0

600

500 تا kg/m3 350وزن مخصوص طبيعي آ كاج يا صنوبر، اپيسه 450 تا 300 12/0


74

ضريب هدايت

بر (λ)حرارتي مفيد

W/m.oCحسب

وزن مخصوص

خشك

(ρ) بر حسب

kg/m3

مصالح

500 تا kg/m3 350وزن مخصوص طبيعي تبريزي، اكومه 450 تا 300 12/0

چوبهاي طبيعي خاص

بالزا 120 تا 60 054/0

چوبهاي سنگين 1000 تا 800 29/0

الياف چوبصفحات سبك از

»بسيار سخت«و » سخت« 1000 تا 850 20/0

»عايق حرارتي«صفحات معروف به 250 تا 200 060/0

300 تا 250 067/0

)نئوپان(به هم چسبيده هاي چوب صفحات متشكل از تراشه

800 تا 700وزن مخصوص اسمي 750 تا 650 17/0




700 تا 600 وزن مخصوص اسمي بااكسترود شده 650 تا 550 16/0

12/0

600 تا 500

هاي كتان متشكل از تراشه

600وزن مخصوص اسمي

500 وزن مخصوص اسمي 500 تا 410 10/0

400وزن مخصوص اسمي 410 تا 320 085/0

300وزن مخصوص اسمي 320 تا 230 073/0

)نئوپان ال، سه تخته(اي توده شده و توفال كوبي صفحات

با چوب كاج 550 تا 450 15/0

با چوب اكومه يا درخت تبريزي 450 تا 350 12/0

چوب پنبه

متراكم 500 10/0

انبساط يافته خالص 150تا 100 049/0

انبساط يافته به هم چسبيده با قير يا با صمغهاي مصنوعي 250 تا 150 055/0

كاه فشرده 400 تا 300 12/0

:مصالح پالستيكي

)اصطالحاً يونوليت يا پالستوفوم(استايرن منبسط پلي


75

ضريب هدايت


W/m.oCحسب

وص وزن مخص

خشك

(ρ) بر حسب

kg/m3

مصالح

صورت منقطع هاي قالبي توليدشده به برش خورده در بلوك 9 تا 7 0.058

14 تا 10 047/0

15بيش از 041/0

گيري شده ممتد بدون پوسته سطحي قالب 9كمتر از 058/0

12 تا 10 047/0

14 تا 13 043/0

15بيش از 0.041

اكسترود شده

با هوا 40 تا 28 037/0

HCFCبا 35 تا 30 035/0

CFCبا 40 تا 35 033/0

ديگر موارد - 050/0

شده منبسط(PVC)كلرور وينيل پلي

35 تا 25 031/0

48 تا 35 034/0

يورتان پلي

ها و بلوكهاي انبساط يافته ممتد اليه 40 تا 27 030/0

وكهاي انبساط يافته منقطعبل 65 تا 40 033/0

ديگر موارد - 030/0

مصالح مصنوعي متراكم متداول در ساختمان

كائوچو مصنوعي 1500 تا 1300 4/0

فنول–فرمو 1500 تا 1000 4/0

)نايلون، ريلسان(آميد پلي 1150 تا 1000 4/0

استر پلي 1700 تا 1400 4/0

يلنات پلي 1000 تا 900 4/0

)آلتوگالس، پلكسي گالس(متاكريالت متيل پلي 1300 تا 1200 2/0

(PVC)پلي كلرور وينيل 1400 تا 1300 2/0

اورتان، سيليكن، پلي(هاي عايق رطوبتي بتونه درزها و پركننده 1650 تا 1000 4/0

)سولفور، اكريليك پلي


76

ضريب هدايت


W/m.oCحسب

مخصوص وزن

خشك

(ρ) بر حسب

kg/m3

مصالح

محصوالت عايق رطوبتي

آسفالت خالص 2100 70/0

اي آسفالت ماسه - 15/1

نمدي و پوششهاي نرم آغشته به قيرمقواهاي 1100 تا 1000 23/0

فلزت و آلياژها

آهن خالص 7870 72

فوالد 7780 52

چدن 7500 56

آلومينيم 2700 230

دورالومين 2800 160

مس 8930 380

برنج 8400 110

سرب 11340 35

روي 7130 112

شيشه 2700 1/1

ديگر موارد

هاي متشكل از ورميكوليت يا پرليت انبساط يافتـه سـاخته شـده در اليه

كارخانه

هاي متشكل از ورميكوليت به هم چسبيده با سيليكاتها اليه 500 تا 400 19/0

400 تا 300 14/0

300 تا 200 10/0

هاي متشكل از پرليت انبساط يافته به هم چسبيده با مواد چـسبنده اليه 190 تا 170 058/0

قيري

)شيشه متخلخل(كف شيشه 130 تا 120 05/0

140 تا 130 055/0

180 تا 140 063/0


77

سطوح داخلي و خارجي ي هاي حرارت مقادير مقاومت8پيوست

هاي هوا و قطعات ساختماني پوسته خارجي، اليه


صالح و با رعايت باشد، مگر اينكه ضرايب حرارتي مربوطه توسط مراجع ذي مي

.باشد استانداردهاي ملي تعيين شده

سطوح داخلي و خارجي هاي حرارتي اليه هواي مجاور مقاومت1-8-پ

پوسته خارجي

سطوح داخلي و خارجي پوسته خارجي و بين ) Ri(هاي حرارتي در اين قسمت، مقاومت

زاويه جدار نسبت كه با آن در تماس هستند، بسته به ) داخل يا خارج(هواي محيط مجاور

ه جدار با آن در تماس است ارائه به سطح افقي، جهت جريان حرارت و مشخصات فضايي ك

: است] [ m�.K/Wواحد مورد استفاده . گردد مي

جدار در تماس با فضاي

نشده كنترل

جدار در تماس با فضاي خارج

مجموع

ها اليه

الية

هواي

خارجي

الية

هواي

داخلي

مجموع

ها اليه

الية

هواي

خارجي

الية

هواي

داخلي

جهت جريان

حرارت

نسبت زاويه جدار

به سطح افقي

0.22 0.11 0.11 0.17 0.06 0.11

افقي

عمودي

60از بيش يابازاويه

درجه نسبت به سطح

افقي

0.18 0.09 0.09 0.14 0.05 0.09

رو به

باال

يابازاويه افقي

درجه 60كمتراز

افقي سطح به نسبت

0.34 0.17 0.17 0.22 0.05 0.17

رو به

پايين

يابازاويه افقي

درجه 60ازكمتر

افقي سطح به نسبت


78

هاي هواي محصور شده بين دو الية جامد اليههاي حرارتي مقاومت2-8-پ

جدار پوستة خارجي

هاي هواي محصور شده بين دو الية جامد جدار هاي حرارتي اليه در اين قسمت، مقاومت

است، بسته به زاويه جدار و ضخامت اليه داده شده )در صورت وجود(پوستة خارجي

ضخامت اليه هوا به ميليمتر

51

تا

100

25

تا

50

14

تا

24

11.1

تا

13

9.1

تا

11

7.1

تا

9

5

تا

7

جهت جريان

حرارت

زاويه اليه هوا

نسبت به سطح

افقي

افقي 0.11 0.13 0.14 0.15 0.16 0.16 0.16

عمودي

60از بيش يابازاويه

به نسبت درجه

سطح افقي

0.14 0.14 0.14 0.14 0.13 0.12 0.11 روبه

باال

افقي

كمتراز يابازاويه

درجه نسبت 60

به سطح افقي

0.20 0.18 0.16 0.15 0.14 0.13 0.12 روبه

پايين

افقي يابازاويه

درجه 60كمتراز

افق سطح به نسبت

ي

ساختماني از جنس هاي عناصر اليه) Ri(هاي حرارتي مقاومت3-8-پ

مصالح بنائي متداول

واحد مورد . شود قطعات ساختماني متداول ارائه ميهاي حرارتي اينجا، مقادير مقاومتدر

: است [ m2. K/W]استفاده


79

آجر

)نما(آجر پالك

Riمقادير مقاومت حرارتي

)متر سانتي(ضخامت مقاومت حرارتي

)نما(آجر پالك 4 تا 3 0.03

)ديوار(آجر توپر

سانتيمتر5.5 : ضخامت :ابعاد متداول هر بلوك آجري

سانتيمتر11 تا 10 : عرض

سانتيمتر22 تا 20 : طول

كيلوگرم بر متر مكعب 2000 تا 1700بين : وزن مخصوص مادة آجر


متر ضخامت جدار به سانتي

35 22 10.5 5.5

شكل آجرچيني

مقطع افقي

0.09 0.05

0.20

0.30


80

)ديوار(آجر سوراخدار

سانتيمتر5.5 : ضخامت : ابعاد متداول

سانتيمتر11 تا 10 : عرض

سانتيمتر22 تا 20 : طول

كيلوگرم بر متر مكعب 2000 تا 1700بين : وزن مخصوص مادة سفالي

درصد40 تا 25 : ها درصد روزنه



35 22 10.5

شكل آجرچيني

مقطع افقي

0.13

0.28

0.42


81

)ديوار(بلوك سفالي



40 20 15 12.5 10.5 7.5

شكل بلوك

مقطع افقي

0.20 0.16

0.30 0.27

0.78 0.39

يا

)ديوار(بلوك سيماني



40 20 15 10.5 7.5

شكل بلوك

مقطع افقي

0.09 0.07

0.19 0.14

0.32


82

)سقف(تيرچه و بلوك سفالي

سانتيمتر50: ها فاصله محور تا محور تيرچه

ميليمتر10 تا 8: ضخامت بدنه سفالي بلوك

كيلوگرم بر مترمكعب2100 تا 1700: وزن مخصوص خشك ماده سفالي بلوك

)سنگين( سانتيمتر بتن با سنگدانه معمولي 5: پوشش بتني روي تيرچه


متر ضخامت بلوك به سانتي

25 20

شكل بلوك

مقطع افقي

0.26

0.35

)قفس(تيرچه و بلوك سيماني

سانتيمتر50: ها فاصله محور تا محور تيرچه

ميليمتر30 تا 15: ضخامت بدنه سفالي بلوك

كيلوگرم بر مترمكعب2250 تا 1950: وزن مخصوص خشك ماده سيماني بلوك

)سنگين( سانتيمتر بتن با سنگدانه معمولي 5: پوشش بتني روي تيرچه

�� Ri

��

��

��

��

��

0.15

0.25


83

مقادير ضرايب انتقال حرارت جدارهاي نورگذر و - 9پيوست

ساختمانيبازشوهاي


صالح و با رعايت استانداردهاي يباشد، مگر اينكه ضرايب انتقال حرارت توسط مراجع ذ مي

. هستندW/m2.Kكلية مقادير بر حسب . باشد ملي تعيين شده

بدون پرده داخلي ) دار شيشه هاي قاب( ضرايب انتقال حرارت پنجره 1-9-پ

)UG(

زاويه جدار شفاف نسبت به سطح افقي

اي اويهيا با ز(افقي

درجه 60كوچكتر از

)نسبت به افق

اي با زاويه(عمودي

60بزرگتر يا مساوي

)درجه نسبت به افق

جنس پروفيل

ضخامت

اسمي اليه

هوا

)ميليمتر(

نوع شيشه

سي وي چوب يا پي 5.0 5.5

فلز 5.8 6.5

ساده

6 سي وي چوب يا پي 3.3 3.5

)7 تا 5( فلز 4.0 4.3


)9 تا 7.1( لزف 3.9 4.2


)11 تا 9.1( فلز 3.8 4.1


)13تا11.1( فلز 3.7 4.0

ده دوجدارهسا

ه جر

پن

بيش از سي وي چوب يا پي 2.6 2.7

30 فلز 3.0 3.2 ساده

رهج

پندو


84

ي با پرده داخل) دار هاي شيشه قاب( ضرايب انتقال حرارت پنجره 2-9-پ

)UG(متحرك

زاويه جدار شفاف نسبت به سطح افقي

اي يا با زاويه(افقي

درجه 60كوچكتر از

)نسبت به افق

اي با زاويه(عمودي

60بزرگتر يا مساوي

)درجه نسبت به افق

جنس پروفيل

ضخامت

اسمي اليه

هوا

)ميليمتر(

نوع شيشه

سي وي چوب يا پي 3.7 4.2

فلز 4.2 4.8 ساده


)7 تا 5( فلز 3.1 3.4


)9 تا 7.1( فلز 3.0 3.3


)11 تا 9.1( فلز 2.9 3.2


فلز 2.9 3.2 تا 11.1(

13(

ده دوجدارهسا

ه جر

پن

بيش از سي وي يا پيچوب 2.1 2.3

30 فلز 2.5 2.7 ساده

رهج

پندو


85

) UD( ضرايب انتقال حرارت درها 3-9-پ

��

��

��

��

��

��

�.� � �

�.� �� %

�.� � �� % ��%

�� .�

�.� ��

��

�.� �.� � �

�.� ��

�.� �� %

�.� � �� % ��% ��

��

�.�

�.� �� !" #)��$ &��(

��

�.� � � � ��

�.� � � � !" # �' ��

&��*

)��+(

�., � � � ��

�.� � � � !" # �' ��

��

) -��

�' !/#�0

1'�"�(

� Vestibule

· PDF fileب ﻲﻟﺎﻌﺗﻪﻤﺴﺑ رﺎﺘﻔﮔﺶﻴﭘ ﻪـﺻﺮﻋ رد دﻮـﺟﻮﻣ ﻂﺑاﻮـﺿ ﻦ ﻳﺮـﺗﺮﻴﮔاﺮﻓ

Documents