„Wsparcie obszarów wiejskich w przyszłej perspektywie finansowej 2014-2020

1

„„Wsparcie obszarów wiejskich w przyszłej Wsparcie obszarów wiejskich w przyszłej perspektywie finansowej 2014-2020perspektywie finansowej 2014-2020

ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,Regionalnego,

w zakresie ochrony środowiska i w zakresie ochrony środowiska i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii”wykorzystywania odnawialnych źródeł energii”

Lutz Ribbe

Białystok, 28 czerwca 2012 r.

2

Podział

1.Cele Europy w polityce klimatycznej i energetycznej

2.Polityka unijna dla realizacji celów

3.Aktualna sytuacja w Niemczech

4.Szanse, pomysły i (konkretne) projekty na Podlasiu

3

Problemy w sektorze energii (1):

Niezrównoważona struktura energetyczna

Ochrona klimatu

Bezpieczeństwo energetyczne

Kończące się zasoby energetyczne

Specyficzne problemy z energią atomową

4

Problemy w sektorze energetycznym (2):

Niezrównoważona struktura energetyczna

niewielka ilość korzystających z zysków w tej branży/ miejsca pracy

struktury scentralizowane (rafinerie, gaz ziemny, sieć przemysłowa,

sektor energii elektrycznej), oligopole

wiele środków finansowych „ucieka” z regionu

dramatycznie wzrastające ceny

5

Europejskie cele klimatyczne

Redukcja CO2

30% do 2020, jeżeli inne kraje uprzemysłowione dołączą

się do tych planów

20% do 2020 w UE

80-95% do 2050!!!!

Komisja Europejska mówi o „ambitnych” planach nowej „rewolucji przemysłowej“

6

„Rewolucja przemysłowa”

Bazuje na wykorzystaniu/nadmiernym wykorzystaniu

tradycyjnych źródeł energii:

ropy, węgla, gazu ….

….na nadmiernej eksploatacji naszego krajobrazu, rabunkowej

gospodarce wodami, GMO ….

Ropa, węgiel i gaz

Biomasa = zmagazynowana energia słoneczna

Człowiek - „żyję jak pączek w maśle“

7

„Nowa“ rewolucja przemysłowa

zakończyć nadmierne zużycie zgromadzonych rezerw i surowców

naturalnych

przejść do bezpośredniego wykorzystania energii słonecznej

przejść z gospodarki bazującej na ropie do gospodarki opartej na

energii słonecznej!

- Energia słoneczna w formie biomasy, jak też

- w formie „technicznego“ wykorzystania

Dokładnie sprawdzić: gdzie co ma sens i może się udać?

Polityka musi/ musiałaby tymi procesami sterować!

8

W A Ż N E

rozpoznać granice

„odnawialne“ nie znaczy „nieograniczone“

obszary upraw = biomasa są ograniczone!

9

Bawarski tygodnik : Landwirtschaftl. Wochenblatt

Rolnik z rodziną, „wyparty przez biogaz” chętnie przejmie gospodarstwo rolne specjalizujące się w hodowli bydła mlecznego .... adres rolnika w płn. Bawarii

10

Dokąd prowadzi ta droga? Kto korzysta z zysków?

3 EA = 7.000 Biogazowni = 6,7% pól uprawnych

18 EA = > 40.000 Biogazowni =

40% pól uprawnych Niemiec???????

11

Wprowadzenie polityki w czyn

Polityczne sterowanie energią

Unijna polityka wsparcia, m.in. Fundusze unijne 2014 - 2020

12

3 centralne instrumenty UE

1.Rozporządzenie o efektywności wykorzystania energii

2. Rozporządzenie ws. „energii odnawialnej”

3. Rozporządzenie o opodatkowaniu energii

13

1. Unijne rozporządzenie o efektywności wykorzystywania energii

Cel: 1,5%-owa poprawa efektywności rocznie

Spór między Komisją, Radą i Parlamentem

Kwestia podpisania uchwały ciągle otwarta

Dziwne sygnały z UE: Porsche Cayenne jak też Audi A 7 są bardziej „ekonomiczne“ niż Fiat 500

14

2. Rozporządzenie „Energia Odnawialna“

Dotyczy trzech Sektorów:

• Energii elektr.(dotychczasowy cel UE-: 21% udziału do

2010)

• ogrzewnictwo/chłodnictwo i klimatyzacja (dotychczas: brak

celu)

• Transport (dotychczas cel UE : 5,75% domieszki

biokomponentów do paliw w 2010)

15

Argumenty Komisji UE dla Energii Odnawialnej

w większości krajowe surowce

zdecentralizowany dostęp

korzyści dla bezpieczeństwa dostaw energii

korzyści dla rozwoju regionalnego i

lokalnego

nowe miejsca pracy

KMU, niezależni producenci energii

Czy jest to prawdą?

16

Punkt wyjścia w wytycznych

Poprzednie cele w sektorze zostały uchylone

Jeden wspólny cel (= 20% udział do 2020) dla wszystkich trzech sektorów

Podstawa: „Elastyczność“

• tam działać aktywnie, gdzie najłatwiej (i najtaniej)

Szczególne podejście do paliw biologicznych: UE: 10% przymusowych domieszek (dotychczas przewidziane, WSA i Parlament zapobiegły tym planom!)Niemcy: Domieszki E10/ B10

17

1. Energia elektryczna

Zmiany strukturalne w toku

odejście od surowców kopalnych (węgiel) i

materiałów rozszczepialnych

przejście do Energii Odnawialnej, takiej jak woda,

wiatr, słońce, biogaz

od struktur centralnych do zdecentralizowanych!

18

2. Ciepło

Zmiany strukturalne w toku

rezygnacja z surowców kopalnych ropy, gazu (węgla)

oszczędzanie energii i wprowadzanie źródeł

alternatywnych: drewno/ zrębki, geotermia, energia

słoneczna (ciepła woda), „ciepło z okolicy = Pompy

ciepła,

ale również ciepło technologiczne, poprocesowe =

odpadowe

19

3. Transport/ Komunikacja

poważne problemy:

w dużej mierze zależne od ropy naftowej

dla samolotów, okrętów, samochodów ciężarowych,

traktorów: konieczne ogromne zasoby energii;

Gdzie szukać rozwiązań alternatywnych? Oleje

roślinne?

Energia elektryczna? Wodór? Wielka niewiadoma!

20

Podstawowe założenia

Zmniejszenie emisji CO2 o 80-95% powiedzie się tylko gdy:

• Dojdzie do konsekwentnego wdrażania technologii energooszczędnych,

zwiększy się efektywność energetyczna

• Zastosujemy nośniki energii emitujące mało CO2 lub wolne od CO2,

• Pójdźmy dalej i wprowadźmy nie tylko poprawki techniczne lub zamianę

jednych nośników energii na inne

• Wprowadźmy strukturalne zmiany we wszystkich sektorach gospodarki

(również w rolnictwie i transporcie)

Jak mają te zmiany wyglądać?

21

Finansowanie

Fundusze europejskie na …

… rozwój regionalny

… fundusze spójności

… WPR

… (Europejski Fundusz Społeczny)

Środki krajowe, podobnie jak w przypadku „Energieeinspeisungsgesetz

(EEG)“(Ustawa o energii odnawialnej zapewniająca ceny

gwarantowane)

22

Ogólnie

•Długie społeczne dyskusje na temat energii atomowej

•Decyzja odstąpienia od produkcji energii atomowej po wypadku w

Fukushimie 8 z 17 elektrowni atomowych zostało wyłączonych

•Po dyskusjach o elektrowniach atomowych poszukiwania rozwiązań

alternatywnych (Whyl/ Breisgau)

•bottom-up !!! Przeciwko znacznemu oporowi

•Producenci energii elektrycznej bronią się od lat: „Bez energii

atomowej zostaniemy bez prądu “, „Energia odnawialna jest

nieefektywna“

23

Nowe struktury/ nowi „gracze”

Od struktur scentralizowanych do zdecentralizowanych

Pojawią się nowi „gracze”

Dotychczasowi producenci energii sieją panikę, nowi

„gracze”na razie szerzą przesadzone nadzieje

Czy polityka zachowa dobre rozeznanie w konflikcie

interesów między zwycięzcami i pokonanymi?

24

Przyszłościowe struktury energetyczne

•Tu nie chodzi tylko o technikę, tu chodzi o rynki, zyski, władzę

•Zwalczyć stare przyzwyczajenia. „Koncerny dostarczają energię, my ją

zużywamy – to przeszłość

•Więcej zdecentralizowanych struktur: Obywatele sami produkują energię

Wspólne instalacje energetyczne (Wiatr, Ciepło, Energia Słoneczna)

Miejskie zakłady użyteczności publicznej: nowe struktury

25

nowi „gracze”

> 50% instalacji produkujących energię elektryczną

z surowców odnawialnych Niemczech jest w

rękach osób prywatnych/rolników

ca. 3.000 MW - Biogazownie

ca. 25.000 MW - Fotowoltaika

ca. 30.000 MW - Energia wiatrowa

ca. 11.000 MW - 9 elektrowni atomowych

26

Kooperacja z Podlasiem

• Projekt EuroNatur na Podlasiu

od 1992, również w zakresie energii

• Wyjazd studyjny dla Urzędu Marszałkowskiego,

reprezentantów Gmin, Politechniki etc. (w październiku

2011)

• Wizyta Marszałka Dworzańskiego w Bawarii (Minister

Brunner, Lipiec 2012)

27

Elektrownia wiatrowa w Sellanger

•Typ ENERCON E-40, rocznik budowy 1995

•Pierwsza instalacja w powiecie Hof

•... średnica wirnika 40 m, wysokość masztu 50 m

•…o mocy nominalnej 500 kW, (dziś: 3.500 kW)

•Dostacza energię elektryczną do ok. 300 gospodarstw domowych

•Finansowana przez: 70 komandytariuszy, którzy są udziałowcami

w projekcie (własny wkład od 500 € do 10.000 € w inwestycji o

wartości 650.000 €).

28

Sytuacja wyjściowa

W regionie:

•Brak miejsc pracy

•Duże koszty importu energii do regionu, co oznacza, że pieniądze

„wypływają” z regionu

•Rolnicy wydają dużo na paliwo do maszyn rolniczych i na pasze

•Intensywna gospodarka rolna likwiduje miejsca pracy oraz niszczy

przyrodę i środowisko

•Róźnorodność biologiczna jest bazą np. dla turystyki

•Rozwój wsi uznany jako ważny cel

29

Rozpoznać szanse i je wykorzystać!

•Rozpoznać istniejący potencjał regionu i go wykorzystać

•Rozbudować struktury zdecentralizowane i równocześnie chroniące

środowisko

•Doprowadzić do produkcji energii przez lokalnych udziałowców

•NIE bazować (wyłącznie) na obcym kapitale

30

Kilka przykładów

31

Biomasa

Brykiety z trzciny Michał Gogol

32

Backround

•Grunty rolne przestają być wykorzystywane do

zasiewów

•Problem ekspansji trzciny (Dyrekcja Narwiańskiego

Parku Narodowego planuje wykorzystanie trzciny)

•„Naturschutz macht heiß“– Wykorzystanie biomasy do

produkcji ciepła

•Wykaszanie 50 ha w porozumieniu z Dyrekcja NPN

33

Biomasa/Oleje roślinne

34

Nasz pomysł

•Rolnicy uprawiają w sposób przyjazny środowisku rośliny oleiste

•Rośliny współrzędne, żadnych upraw monokulturowych

•Produkcja technicznie oraz finansowo dostosowana do

możliwości regionu

•Rośliny oleiste będą tłoczone na miejscu i tu wykorzystane

35

Nasz pomysł/nasza filozofia

•…czyli rolnicy nie produkują żadnych surowców dla

przemysłu, tylko…

•… stają się częścią nowego zdecentralizowanego systemu

zasilania w energię

36

Poszczególne kroki

1.Uprawa

2.Przetwarzanie (przemysłowo, ale w sposób zdecentralizowany/u

rolnika):

•Segregacja/ Czyszczenie ziarna

•Produkcja oleju (Tłocznia/ Czyszczenie)

•Produkcja pasz dla zwierząt

BARDZO WAŻNE: NALEŻY BRAĆ POD UWAGĘ OBYDWA ELEMENTY!

37

Leindotter - Lnianka:

Czas wegetacji: ok. 120 dni

Zbiory:połowa do końcalipca

Metoda zbiorów: kombajn z hederem do zbioru rzepaku

Wielkość plonów: 20 - 30 dt/ha

38

3. Wykorzystanie (decentralnie/ rolniczo):

• Olej jako produkt spożywczy

• czysty (!) olej jako materiał napędowy, żaden ester

• Pasza

Poszczególne kroki

39

Załącznik 7 rozporządzenia UE w.s. energii odnawialnej

zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych:

Etanol z pszenicy: 0%

Etanol z buraków cukrowych 35%

Biodiesel z rzepaku 36%

Hydrogenizowany olej rzepakowy 45%

Czysty olej rzepakowy: 55%

40

Podsumowanie

•Stawiamy na rozwój regionalny, na tworzenie wartości dodanej w

regionie

•Rzemieślnicze i „proste“, czyli dopasowane technologie i produkty

zamiast kosztownych, przemysłowych metod produkcji i

przetwarzania (Unijna – strategia biopaliw)

•Żadnych upraw monokulturowych, różnorodność!

•ale: konieczne są odpowiednie uwarunkowania ramowe, polityka

musi pomóc

41

Pomysł Euronatur

Nowy projekt współpracy od 2013

Partnerzy (strona polska): Urząd Marszałkowski, Politechnika

Białostocka, Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego, gminy,

ODR, rolnicy …

Partnerzy (strona niemiecka): Umweltbundesamt (Federalny Urząd

Środowiska), Kraj Związkowy Bawaria, Centrum Technologiczne

Straubing, Deutsche Biomasseforschungszentrum (Niemieckie

Centrum Badania Biomasy), użytkownicy instalacji….

42

W projekcie m.in.

Cel: unikać błędów, wykorzystać istniejące doświadczenia

Rozwiązania energetyczne dla Podlasia

Projekty modelowe/ -instalacje w zakresie biogazu, energii

słonecznej, wiatrowej, olejów roślinnych …

… ale nie zapominać o oszczędności i efektywności wykorzystania

energii

Stworzenie „Centrum informacji w dziedzinie wydajności

energetycznej, energii odnawialnej i technologii przyjaznych

środowisku “

Public relation