Wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozmieszczenie ludności Polski Wprowadzenie Przeczytaj Film edukacyjny Sprawdź się Dla nauczyciela
14
Embed
Wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na ...
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
UntitledWpyw czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na
rozmieszczenie ludnoci Polski
Wprowadzenie Przeczytaj Film edukacyjny Sprawd si Dla
nauczyciela
To, gdzie mieszkamy jako doroli ludzie, w duej mierze zaley od
naszych wyborów. Jednak na decyzje te wpywa szereg czynników, wród
których znajduj si i takie niezalene od naszej woli.
Rozmieszczenie ludnoci zaley od szeregu czynników przyrodniczych
(uksztatowanie terenu, dostp do zbiorników wodnych), jak równie
pozaprzyrodniczych (dostp do rynku pracy). Cho na co dzie
o tym nie mylimy, tak naprawd struktura zaludnienia naszego
kraju uksztatowaa si ju dawno temu, a wspóczenie moemy
w schemat ten wprowadza jedynie drobne zmiany. Warto jednak
odpowiedzie sobie na podstawowe pytanie: dlaczego nasi przodkowie
wybrali takie, a nie inne tereny pod swoje siedziby?
Twoje cele
ródo: licencja: CC BY-SA 3.0, dostpny w internecie:
hps://pixabay.com/pl/photos/starówka-rynek-wrocaw-
architektura-5062334/.
Wpyw czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na
rozmieszczenie ludnoci Polski
Przeczytaj
czynniki przyrodnicze, czynniki pozaprzyrodnicze.
Do czynników przyrodniczych zaliczamy:
klimat - najkorzystniejsza do zamieszkania jest strefa klimatu
umiarkowanego oraz agodnego i ciepego klimatu
podzwrotnikowego, w obrbie której uksztatoway si najstarsze
cywilizacje wiata, uksztatowanie terenu - ok. 60% mieszkaców
Ziemi mieszka na obszarach nizinnych (poniej 200 m n.p.m.);
góry nie sprzyjaj rozwojowi gospodarki i nie stwarzaj
korzystnych warunków do ycia, odlego od morza
- w odlegoci nieprzekraczajcej 200 km od brzegów mórz
i oceanów mieszka ok. 50% ludnoci wiata, liczba ludnoci maleje
w miar oddalania si od brzegów w gb ldu, dostp do wody
sodkiej - woda jest podstaw ycia i dziaalnoci
gospodarczej czowieka, std dostp do niej warunkuje osiedlanie si
ludzi, gleby - yzne gleby (np. czarnoziemy, czarne ziemie,
mady, rdziny) daj moliwoci rozwoju produkcji rolnej i sprzyjaj
rozwojowi najstarszych cywilizacji; na mniej yznych glebach
produkcja ywnoci jest trudna, std koncentracja ludnoci z reguy
jest tam niewielka, szata rolinna - wiecznie zielone lasy
równikowe i lene obszary tajgi s osadnicz barier, z kolei
na obszarach trawiastych ycie i dziaalno gospodarcza s
uatwione, surowce mineralne - wystpowanie surowców i ich
wydobycie przyczynia si do powstania orodków i okrgów
przemysowych, które tworz due koncentracje ludnoci.
Do czynników pozaprzyrodniczych nale:
W dawnych czasach na rozmieszczenie ludnoci wpyw miay gównie
czynniki przyrodnicze: dogodny, ciepy klimat, odpowiednia ilo
opadów, sie rzeczna, gleby nadajce si do uprawy roli, a take
korzystne uksztatowanie terenu, aby atwo byo zebra plony przy uyciu
prymitywnych narzdzi. Gównym problemem czowieka by dostp do ywnoci,
tote najpierw osiada on na terenach, gdzie mona byo zebra owoce czy
warzywa rosnce dziko. Nastpnie nauczy si polowa na zwierzyn.
Kolejnym krokiem by rozwój rolnictwa.
Dopiero w XIX wieku na terenie Polski znaczenia zaczy nabiera
czynniki spoecznoekonomiczne. Byo to spowodowane rozwojem przemysu,
szlaków komunikacyjnych i miast. Ludzie masowo emigrowali na
tereny, gdzie ycie mogo sta si atwiejsze ze wzgldu na dostp do
pracy i rozmaitych dóbr. Dlatego du rol w tamtym
okresie odgryway dwa czynniki:
- rozwój przemysu w oparciu o wydobycie surowców
mineralnych (praca w kopalniach, przy wydobyciu
surowców),
- migracje ludnoci zwizane ze zmianami granic.
Obecnie najistotniejszy wpyw na rozmieszczenie ludnoci Polski maj
czynniki spoecznoekonomiczne. Najwiksza gsto zaludnienia widoczna
jest w duych orodkach miejskich, bo tam migruj ludzie
w poszukiwaniu pracy i dogodnych warunków ycia. Nie
wszystkie miasta posiadaj jednak duy potencja rozwojowy. Zwizane
jest to z upadkiem nierentownych gazi przemysu. Z kolei
niektóre z wielkich miast wci si rozwijaj i napywaj do
nich rzesze mieszkaców, zasiedlajc tereny podmiejskie (na przykad
aglomeracja warszawska).
Obecnie popularna jest te tendencja do opuszczania duych
aglomeracji miejskich i przenoszenia si na tereny podmiejskie
czy wiejskie. Ludzie s zmczeni yciem w duych miastach, cigym
haasem, dlatego te szukaj dla siebie spokojniejszych warunków
bytowania. Na mapie gstoci zaludnienia w Polsce mona dostrzec
du warto wskanika w okolicach wielkich miast.
Rozmieszczenie ludnoci w Polsce najczciej obrazowane jest
przez gsto zaludnienia dla poszczególnych powiatów czy gmin. Gsto
zaludnienia to liczba osób, jaka zamieszkuje dan powierzchni.
Najczciej wyraana jest jako liczba mieszkaców na kilometr
kwadratowy.
Sownik bezrobocie
zjawisko spoeczne polegajce na tym, e cz ludzi zdolnych do pracy
i pragncych j podj nie znajduje zatrudnienia
demografia
rednia liczba mieszkaców przypadajca na okrelon jednostk
powierzchni, najczciej wyraana jako liczba osób na 1 km ; gsto
zaludnienia zazwyczaj oblicza si dla jednostek podziau
terytorialnego, np. pastw, województw, powiatów, miast, gmin
itp.
migracje
2
Obejrzyj film edukacyjny, a nastpnie wymie obszary o najwikszym i
najmniejszym zaludnieniu w Polsce. Wska czynniki, które wpyny bd
wpywaj na taki stan rzeczy.
Film dostpny na portalu epodreczniki.pl ródo: Englishsquare.pl Sp.
z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Film nawizujcy do treci materiau
...
Migracje
Feminizacja
Zjawisko depopulacji polega na:
imporcie ludnoci ze wsi do miast, z obszarów miejskich do stref
podmiejskich, a take odpywie poza granice kraju.
eksporcie ludnoci ze wsi do miast, z obszarów miejskich do stref
podmiejskich, a take odpywie poza granice kraju.
wiczenie 3
Uzupenij zdania:
Ludno w Polsce rozmieszczona jest . Wpyw na to miao wiele
czynników
, spoeczno-ekonomicznych i . Obecnie wikszy wpyw na
rozmieszczenie
ludnoci maj czynniki .
spoeczno-ekonomiczne przyrodniczych
wiczenie 4
Czynniki zwikszajce zaludnienie
Czynniki zmniejszajce zaludnienie
wiczenie 5 Dopisz do kadego opisu waciwy czynnik (ekonomiczny,
historyczny i przyrodniczy), który wpyn na rozmieszczenie ludnoci
oraz liter na mapie odpowiadajc opisywanemu obszarowi.
Dynamiczny rozwój rónorodnych usug, wystpowanie wielu instytucji i
siedzib firm oraz
napyw inwestycji zagranicznych uatwiaj znalezienie ciekawej i
dobrze patnej pracy,
a w zwizku z tym – zachcaj do osiedlania si - czynnik -
Zmiany granic po II wojnie wiatowej i zwizane z tym migracje oraz
przymusowe
przesiedlenia ludnoci, na przykad w ramach akcji Wisa. - czynnik
-
Obszar, na którym dominuj gleby niskiej klasy bonitacyjnej, z
urozmaicon rzeb terenu oraz
z licznie wystpujcymi jeziorami i bagnami – czynnik -
C ekonomiczny przyrodniczy historyczny A B
wiczenie 6
Stwierdzenie Prawda Fasz
wschodniej Polski na Ziemie Odzyskane.
Tereny wysokogórskie s korzystne dla rozwoju
osadnictwa.
Jedn z najwikszych gstoci zaludnienia cechuje
si województwo lskie.
wiczenie 7
Podaj po dwa czynniki, które wpyny na bardzo du gsto zaludnienia na
Wyynie lskiej oraz ma gsto zaludnienia na Nizinie Podlaskiej.
Doliny wielu rzek na wiecie nale do obszarów charakteryzujcych si
du gstoci zaludnienia. Podaj po dwa czynniki przyrodnicze i
pozaprzyrodnicze, które maj wpyw na du gsto zaludnienia dolin
rzecznych.
Dla nauczyciela
Przedmiot: geografia
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum,
zakres podstawowy, klasa III
PODSTAWA PROGRAMOWA
Ucze:
1. formuuje twierdzenia o prawidowociach w zakresie
rozmieszczenia ludnoci i wyjania przyczyny jego
zrónicowania.
Ksztatowane kompetencje kluczowe
Cele operacyjne
Strategie nauczania: asocjacyjna, emocjonalna
Formy zaj: indywidualne, praca caego zespou klasowego
rodki dydaktyczne: emateria, komputer, rzutnik, atlas Polski,
mapa cienna Polski
Materiay pomocnicze
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzajca
Czynnoci wstpne (powitanie, sprawdzenie listy obecnoci, sprawdzenie
ewentualnej pracy domowej). Przedstawienie celów lekcji.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel inicjuje burz mózgów, zadajc
pytania o to, czym jest gsto zaludnienia, jaka jest liczba
ludnoci Polski, gdzie mieszka najwicej ludzi, a gdzie najmniej
i dlaczego tak si dzieje.
Faza realizacyjna
Nauczyciel przedstawia uczniom fragment emateriau. W krótkiej
pogadance uczniowie wskazuj, jakie czynniki maj wpyw na
rozmieszczenie ludnoci, co zachca ludzi do osiedlania si na danym
terenie, a co ich zniechca. Nastpnie nauczyciel wywietla film
edukacyjny, z którego uczniowie uzyskuj informacje na temat
czynników majcych wpyw na rozmieszczenie ludnoci Polski. Dowiaduj
si te, w których województwach jest najwiksza gsto
zaludnienia, a w których najmniejsza. Uczniowie
odpowiadaj na polecenie zawarte w emateriale. Nauczyciel prosi
o przeanalizowanie mapy w atlasie przedstawiajcej
aktualne rozmieszczenie ludnoci w Polsce. Znajc ju czynniki
wpywajce na zagszczenie ludnoci, uczniowie zapisuj na tablicy te
zmienne, które ich zdaniem mogy mie wpyw na rozmieszczenie ludnoci
w poszczególnych regionach ze szczególnym uwzgldnieniem
województwa, w którym mieszkaj. Nauczyciel prosi uczniów
o odszukanie najwikszych miast w Polsce >300 tys.
zaludnienia, nastpnie prosi o wypisanie czynników
przyrodniczych i pozaprzyrodniczych decydujcych o duej
liczbie mieszkaców. Nauczyciel kontroluje prac uczniów.
Faza podsumowujca
Praca domowa
Wybierz trzy województwa Polski inne od tego, w którym
mieszkasz. Okrel ich gsto zaludnienia. Napisz, czy jest ona wysza
czy nisza od redniej krajowej. Podaj przyczyny przyrodnicze
i pozaprzyrodnicze, które maj na to wpyw.
Wskazówki metodyczne opisujce róne zastosowania danego
multimedium