„WPŁYW GOTOWOŚCI SZKOLNEJ NA PROCESY ADAPTACYJNE - - KILKA WSKAZÓWEK DLA NAUCZYCIELI”. Wskazówek udzielają psychologowie: Katarzyna Józwiak Magdalena Raj – Wróblewska.
„WPŁYW GOTOWOŚCI SZKOLNEJ NA PROCESY ADAPTACYJNE -
- KILKA WSKAZÓWEK DLA NAUCZYCIELI”.
Wskazówek udzielają psychologowie: Katarzyna Józwiak Magdalena Raj – Wróblewska.
Problem przekroczenia ,,progu szkolnego” rozpatruje się w kategoriach dojrzałości
szkolnej, rozumianej jako osiągnięcie takiego
poziomu rozwoju funkcji psychofizycznych, który
umożliwia sprawne funkcjonowanie dziecka
w szkole.
Wybrane podstawy prawne obniżenia wieku edukacji
dzieci w szkole:
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2004 r., Nr 256 poz. 2572 z późń. zm.)
• Ustawa z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty (Dz. U. z 2009 r., Nr 56, poz.458)
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 Karta Nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2006 r., Nr 97, poz. 674 z późn. zm.)
1 wrzesień 2012 rok
• wszystkie dzieci pięcioletnie obowiązkowo rozpoczynają
edukację przedszkolną• wszystkie dzieci sześcioletnie
obowiązkowo rozpoczynają naukę w klasie pierwszej szkoły
podstawowej
Najogólniej dojrzałością szkolną określa się poziom
rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznegodziecka ,który:• jest niezbędny do podjęcia przez nie
różnorodnych obowiązków, jakie niesie ze sobą życie szkolne
• czyni je wrażliwym na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie pierwszej szkoły podstawowej
• stanowi element równowagi pomiędzy wymaganiami szkoły , a możliwościami rozwojowymi dziecka
Według B. Wilgockiej – Okoń ,, dojrzałość szkolna to taki stopień
rozwoju fizycznego i psychicznego, które czyni dziecko podatnym i
wrażliwym na oddziaływanie szkoły i umożliwia naukę w klasie pierwszej”.
Stefan Szuman określając dojrzałość szkolną również zwraca uwagę na to, że
powodzenie w nauce wiąże się z wrażliwością i podatnością dziecka na
naukę, gdzie:• wrażliwość to stopień zainteresowania dziecka nauką szkolną• podatność to możność zrozumienia tego, co się dziecku
pokazuje, jak też umiejętność podporządkowania się wychowawczym wymaganiom szkoły i godnego współżycia z kolegami.
Zdaniem wielu psychologów określając stopień dojrzałości
szkolnej należy brać pod uwagę trzy aspekty:
• rozwój fizyczny• rozwój umysłowy
• rozwój emocjonalno – społeczny
Uczeń dojrzały fizycznie to dziecko, które:
• jest zdrowe ,silne, dobrze zbudowane i ogólnie sprawne ruchowo
• potrafi przez chwilę stać na jednej nodze, skacze na jednej nodze, przeskakuje przez przeszkody
• sprawnie i szybko biega , przy czym ruchy rąk i nóg są zharmonizowane
• posiada niezaburzoną sprawność manualną i grafomotoryczną oraz koordynację wzrokowo – ruchową
• charakteryzuje się poprawnym funkcjonowaniem organów zmysłowych
• jest wytrzymałe, zdolne do większych wysiłków• Jest dobrze odżywione, odporne na choroby i zmęczenie• ma zapewnioną odpowiednią ilość snu co sprawia, że
mniej męczy się czynnościami związanymi z pisaniem , rysowaniem, czy wycinaniem.
Przez dojrzałość umysłową rozumie się taki poziom
rozwoju funkcji poznawczych, który umożliwią dziecku
osiąganie dobrych wyników w nauce, czyli sprostanie
wymaganiom edukacyjnym klasy pierwszej.
Uczeń dojrzały umysłowo to dziecko, które posiada:
• pewien zasób wiedzy o świecie, o życiu przyrody i ludzi• orientację w najbliższym otoczeniu oraz środowisku, w którym żyje• umiejętność opowiedzenia o swojej rodzinie, o psie lub kocie, o
ulubionych zabawkach, bądź obejrzanym filmie• pewien zasób doświadczeń i wyobrażeń, będących podstawą do
rozwoju pojęć • umiejętność dostrzegania i różnicowania spostrzeżeń• zdolność skupienia uwagi na zadaniu ( odchodzenia od uwagi
krótkotrwałej i mimowolnej do uwagi długotrwałej i dowolnej )• potrzebę doprowadzania rozpoczętej pracy do końca z uwagi na
zainteresowanie wynikiem końcowym• zdolność do zapamiętywania i odtwarzania materiału ze
zrozumieniem i na polecenie nauczyciela• prawidłowy rozwój mowy zarówno pod względem artykulacji
dźwięków jak i zasobu pojęć i słów• zdolność do wnioskowania• potrzebę aktywności poznawczej - chce się uczyć, zdobywać wiedzę,
poznawać nowe zjawiska, interesuje się czytaniem i pisaniem
O poziomie umysłowym mogą świadczyć również rysunki dziecka.
Rysunki dzieci dojrzałych są bogate w treść, kolory, zawierają duża szczegółów, są prawidłowo
rozmieszczone na kartce.Przy odwzorowywaniu zachowany jest właściwy kierunek od lewej do prawej krawędzi kartki i z góry na
dół.
Uczeń dojrzały emocjonalno – społecznie to dziecko, które:
• jest w znacznym stopniu samodzielne• łatwo i chętnie nawiązuje kontakty zarówno z nauczycielami
jak i rówieśnikami• dobrze czuje się w nowym środowisku szkolnym• posiada umiejętność współdziałania i współpracy w grupie, z
chęcią podejmuje zadania na rzecz innych• potrafi podporządkować się niezbędnym wymaganiom
dyscypliny• jest obowiązkowe , wytrwałe i wrażliwe na opinię nauczyciela• cieszy się z osiągnięć całej grupy• jest odpowiedzialne za podjęte zadania , np. rolę dyżurnego• rozpoczętą pracę stara się doprowadzić do końca, pomimo
zmęczenia• posiada równowagę psychiczną, czyli siła i jakość jego
reakcji są adekwatne do działającego bodźca / sytuacji• reaguje prawidłowo na pozytywne bądź negatywne uwagi
dotyczące zachowania i postępów w nauce • dobrze znosi niepowodzenia i frustrację• jest zdolne do przeżywania pozytywnych emocji (solidarności
, życzliwości i przyjaźni)
O niedojrzałości emocjonalno – społecznej ucznia mogą świadczyć między innymi
następujące objawy:• wybuchowość• drażliwość • agresywność fizyczna / słowna• płaczliwość z byle powodu• psychosomatyka - bóle głowy,
brzucha, bezsenność, wymioty, biegunka bez istotnej przyczyny organicznej
Rodzice nie powinni utwierdzać się w przekonaniu, iż wystarczy
umiejętność czytania, liczenia , pisania, by mieć sukcesy w szkole.
Na powodzenie szkolne wpływa wiele czynników, wzajemnie ze sobą powiązanych. Zatem dziecko
przekraczające próg szkolny , powinno posiadać zespół umiejętności
przydatnych w szkole , określanych mianem dojrzałości szkolnej.
Ideałem byłaby harmonia i równy rozwój wyżej wymienionych sfer rozwojowych. Zwykle jednak pomiędzy poszczególnymi sferami rozwoju dziecka mogą być mniejsze lub
większe różnice.Nie oznacza to , że uczeń mający niewielkie
braki np. w rozwoju społecznym czy dojrzałości emocjonalnej nie będzie w stanie przystosować się do warunków szkolnych.
Przy odpowiedniej opiece środowiska, kiedy rodzice zdają sobie sprawę z braków dziecka i pracują nad ich likwidacją oraz przy własnej
pracy i aktywności dziecka , te niedobory mogą być szybko wyrównane.
Dzieci o niskiej gotowości szkolnej, wymagające szczególnego zainteresowania ze strony rodziców i
nauczycieli jak również pomocy specjalistycznej to dzieci, które:• niechętnie włączają się do ruchowych zabaw
zespołowych, są smutne, milczące• mają mało płynne ruchy, nieskoordynowane, kanciaste,
nie nadążają za innymi dziećmi w bieganiu• czynności codzienne wykonują powoli i niezręcznie,
mają: - nadmierne napięcie mięśniowe – zbyt silny nacisk ołówka, kredki - zbyt grube linie rysunku – stąd częste przedziurawienia kartki - ruchy ręki gwałtowne, mało płynne - za małe napięcie mięśniowe – linie rysunku nikłe, brak siły do wycinania nożyczkami - słabą chwytność – wypuszczają przedmioty z rąk
• wykazują się słabą spostrzegawczością – nie dostrzegają podobieństw i różnic, nie różnicują figur geometrycznych, nie układają obrazka z części
• nie potrafią wyjaśnić znaczenia słów, nie rozumieją poleceń
• ubogo opisują oglądaną ilustrację - dostrzegają małą liczbę szczegółów
• mają trudności w uczeniu się na pamięć wierszy lub piosenek
• posiadają mały zasób słów – odpowiadają pojedynczymi słowami, nie potrafią mówić zdaniami
• mają wadę wymowy – jąkanie, seplenienie, nieprawidłowa artykulacja
• nie rozumieją historyjek obrazkowych, mają trudności w rozwiązywaniu zagadek, prostych rebusów
• nie dokonują syntezy głoskowej prostych słów• nie wyodrębniają słów w zdaniu
Podstawa prawna:• Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad
udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej
w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.
§ 18. 1 „ Nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści w przedszkolu, szkole i placówce prowadzą działania pedagogiczne mające na celu:1)rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych oraz zaplanowanie sposobu ich zaspokajania, w tym: a)w przedszkolu – obserwację pedagogiczną zakończoną analizą i oceną gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna)”.
W procesie adaptacji ucznia do szkoły ważna rolę odgrywa nauczyciel –
wychowawca. Dziecko rozpoczynające naukę w klasie pierwszej adoptuje się do
szkoły szybko, chodzi do niej chętnie i lubi się uczy, o ile napotyka ze strony nauczyciela atmosferę życzliwości i
troski.Dla pierwszoklasistów sprawą ważną jest osobowość nauczyciela, gdyż jest
on autorytetem i powiernikiem dziecka.Nauczyciel musi ściśle współpracować z
rodzicami i opiekunami.
Gdy podjęte działania nie przynoszą zadowalających
efektów wskazany jest kontakt z poradnią celem wskazania możliwych form pomocy
dziecku, rodzicom i nauczycielom:
• zajęcia korekcyjno – kompensacyjne• logoterapia• psychoterapia• konsultacje• porady• szkolenia
• warsztaty psychoedukacyjne
Dziecko dojrzałe do nauki szkolnej to takie, które potrafi
sprostać wymaganiom stawianym przez program nauczania i
wychowania.Sprostanie owym wymaganiom
możliwe jest dzięki zmianom rozwojowym jakim ulega cała
psychika dziecka oraz ukierunkowanym oddziaływaniom
stymulacyjnym najbliższego otoczenia.
POWIATOWA PORADNIA PSYCHOLOGICZNO – PEDAGOGICZNA
ŁĘCZYCAul. Kaliska 13
Tel. (24)721 – 28 – 37
e-mail: [email protected]
„Wszyscy pragniemy, aby dzieci z radością szły do szkoły.
Chcemy, żeby było to miejsce, z którego wyruszają poznawać, badać,podziwiać i uczyć się rozumieć szeroki świat oraz rządzące nim
prawa…”
DZIĘKUJEMY ZA POŚWIĘCONY CZAS I UWAGĘ …