str. 1 „Uwagi i propozycje uzupełnienia treści Krajowej Strategii Remontów o niezbędne elementy, wersja 1” Wersja robocza z dnia 23 czerwca 2014 roku Szanowni Państwo, Po zapoznaniu się z przedstawionym przez Ministerstwo Gospodarki dokumentem, wyrażamy uznanie dla wysiłku włożonego w wierne i szczegółowe przedstawienie aktualnej sytuacji w obszarze termomodernizacji budynków, a także za inwentaryzację możliwych źródeł finansowania. Raport przedstawiony przez Ministerstwo, naszym zdaniem, należy koniecznie uzupełnić o niezbędnie dla każdej strategii elementy, takie jak część analityczna, czy też propozycje rozwiązań zidentyfikowanych problemów (szczegółowa lista wniosków poniżej). Jednocześnie postulujemy potraktowanie budynków jednorodzinnych (w których mieszka połowa Polaków) z należną uwagą, oraz zaproponowanie dla ich remontów i modernizacji odpowiednich narzędzi wsparcia. Deklarujemy wolę współpracy z Ministerstwem nad dopracowaniem rządowego dokumentu, tym bardziej, że część istotnych analiz i materiałów mamy niemal gotowych – chcemy je nieodpłatnie (z przeniesieniem pełnych praw autorskich) przekazać Ministerstwu Gospodarki. Część naszych analiz będzie gotowa dopiero we wrześniu (w szczególności opracowane wstępne propozycje nowych instrumentów wsparcia). W związku z tym, że Strategia Remontów Budynków wymaga jeszcze wiele pracy, aby mogła być przydatna i traktowana jako plan działań, to postulujemy powołanie grupy roboczej, której celem będzie wypracowanie Strategii, w skład której wejdą przedstawiciele branży budowlanej, organizacji biznesowych, organizacji pozarządowych i samorządów. Wnioskujemy o uzupełnienie przedstawionego przez Ministerstwo Gospodarki dokumentu „Strategia modernizacji budynków” o następujące elementy: 1. Postulujemy jasne sformułowanie celów strategicznych wraz z celami cząstkowymi, przy czym cele powinny być określone konkretnymi liczbami. Dobrze określone cele są niezbędnym elementem każdej strategii. Dzięki określeniu celów będzie można określić działania priorytetowe, oraz precyzyjnie sformułować bariery. Proponujemy następujące sformułowanie głównego celu strategicznego: Wdrożenie programu remontów polskich budynków prowadzące do maksymalizacji korzyści ekonomicznych, ze szczególnym uwzględnieniem wyrównywania szans miast i wsi i poprawy jakości powietrza (np. xxx% zasobów budowlanych zarówno a wsi jak i w mieście). 2. Postulujemy uwzględnienie w „Strategii…” remontów i modernizacji budynków jednorodzinnych. Pominięcie budynków jednorodzinnych (w których żyje połowa Polaków) należy uznać za podstawowy brak. Termomodernizacja budynków jednorodzinnych wiąże się także ze zmniejszeniem zagrożeń wynikających z bardzo złej jakości powietrza w polskich miastach (w tym takich miejscowościach uzdrowiskowych jak Zakopane czy Nowy Sącz).
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
str. 1
„Uwagi i propozycje uzupełnienia treści Krajowej Strategii
Remontów o niezbędne elementy, wersja 1”
Wersja robocza z dnia 23 czerwca 2014 roku
Szanowni Państwo,
Po zapoznaniu się z przedstawionym przez Ministerstwo Gospodarki dokumentem, wyrażamy
uznanie dla wysiłku włożonego w wierne i szczegółowe przedstawienie aktualnej sytuacji w obszarze
termomodernizacji budynków, a także za inwentaryzację możliwych źródeł finansowania. Raport
przedstawiony przez Ministerstwo, naszym zdaniem, należy koniecznie uzupełnić o niezbędnie dla
każdej strategii elementy, takie jak część analityczna, czy też propozycje rozwiązań zidentyfikowanych
problemów (szczegółowa lista wniosków poniżej). Jednocześnie postulujemy potraktowanie
budynków jednorodzinnych (w których mieszka połowa Polaków) z należną uwagą, oraz
zaproponowanie dla ich remontów i modernizacji odpowiednich narzędzi wsparcia.
Deklarujemy wolę współpracy z Ministerstwem nad dopracowaniem rządowego dokumentu, tym
bardziej, że część istotnych analiz i materiałów mamy niemal gotowych – chcemy je nieodpłatnie (z
przeniesieniem pełnych praw autorskich) przekazać Ministerstwu Gospodarki. Część naszych analiz
będzie gotowa dopiero we wrześniu (w szczególności opracowane wstępne propozycje nowych
instrumentów wsparcia).
W związku z tym, że Strategia Remontów Budynków wymaga jeszcze wiele pracy, aby mogła być
przydatna i traktowana jako plan działań, to postulujemy powołanie grupy roboczej, której celem
będzie wypracowanie Strategii, w skład której wejdą przedstawiciele branży budowlanej, organizacji
biznesowych, organizacji pozarządowych i samorządów.
Wnioskujemy o uzupełnienie przedstawionego przez Ministerstwo Gospodarki dokumentu
„Strategia modernizacji budynków” o następujące elementy:
1. Postulujemy jasne sformułowanie celów strategicznych wraz z celami cząstkowymi, przy
czym cele powinny być określone konkretnymi liczbami. Dobrze określone cele są
niezbędnym elementem każdej strategii. Dzięki określeniu celów będzie można określić
działania priorytetowe, oraz precyzyjnie sformułować bariery. Proponujemy następujące
sformułowanie głównego celu strategicznego: Wdrożenie programu remontów polskich
budynków prowadzące do maksymalizacji korzyści ekonomicznych, ze szczególnym
uwzględnieniem wyrównywania szans miast i wsi i poprawy jakości powietrza (np. xxx%
zasobów budowlanych zarówno a wsi jak i w mieście).
2. Postulujemy uwzględnienie w „Strategii…” remontów i modernizacji budynków
jednorodzinnych. Pominięcie budynków jednorodzinnych (w których żyje połowa Polaków)
należy uznać za podstawowy brak. Termomodernizacja budynków jednorodzinnych wiąże się
także ze zmniejszeniem zagrożeń wynikających z bardzo złej jakości powietrza w polskich
miastach (w tym takich miejscowościach uzdrowiskowych jak Zakopane czy Nowy Sącz).
str. 2
Modernizacja budynków jednorodzinnych wymaga specjalnego podejścia, znanego i
sprawdzonego w innych krajach europejskich.
3. Określenie i wyodrębnienie grup budynków, wobec których można będzie przygotować
odpowiednie środki oddziaływania w celu zrealizowania celu (prawdopodobnie inne dla
budynków użyteczności publicznej, inne dla budynków wielorodzinnych i inne dla budynków
jednorodzinnych). Każda z tych grup, w zależności np. od przeznaczenia budynków, ich liczby,
wielkości, własności – wymaga innego oddziaływania we wszystkich trzech obszarach:
regulacji, zachęt (kar) i informacji/promocji.
4. Postulujemy określenie głównych podmiotów odpowiedzialnych za realizację strategii, raz z
przyporządkowaniem celów cząstkowych, zadań i budżetów. Naszym zdaniem podana przez
autorów „Strategii…” lista głównych interesariuszy jest niewłaściwa. Za wdrażanie strategii
powinien być odpowiedzialny polski rząd, w tym przede wszystkim Minister Infrastruktury i
Rozwoju, oraz inne ministerstwa i agendy rządowe takie jak NFOSIGW, BGK;
5. Uważamy, za konieczne przeprowadzenie analizy efektywności stosowanych do tej pory
instrumentów finansowych, ze szczególnym uwzględnieniem budynków jednorodzinnych.
Przygotowana przez Instytut Ekonomii Środowiska analiza wykazała całkowity brak na
polskim rynku skutecznych instrumentów wsparcia remontów i modernizacji budynków
jednorodzinnych (zobacz: Analiza dostępnych źródeł finansowania pod kątem finansowania
modernizacji domów jednorodzinnych, strona 38 ).
6. Należy przeprowadzić analizę i priorytetyzację barier, które powinny zostać pokonane przez
strategię. Analiza barier powinna być spójna z celami strategicznymi – zobacz „Analiza barier
modernizacji budynków w Polsce, strona 16”, oraz które będą stanowić bazę do
strukturyzacji instrumentów finansowych.
7. Uważamy za niezbędne ustalenie przejrzystych i wspólnych kryteriów wsparcia bez względu
na rodzaj własności – efekt ekologiczny powinien być kupowany jak najtaniej, przy użyciu
jasnych kryteriów. Kryteria powinny stanowić integralną część strategii, tak aby potem mogły
być wykorzystywane przy dystrybucji środków wsparcia (projektowanie instrumentów
wsparcia).
8. W strategii należy zaproponować nowe instrumenty finansowe, które będą przygotowane
zgodnie z oczekiwaniami nowej perspektywy finansowej (w większym stopniu
wykorzystujące instrumenty zwrotne) dostosowane do nowych wyzwań (finasowanie
modernizacji budynków jednorodzinnych, finansowanie programów ochrony powietrza,
finansowanie realizacji planów gospodarki niskoemisyjnej, rewitalizacja miast, rozwój
obszarów wiejskich). Konieczne są także a) intensyfikacja wsparcia bezzwrotnego oraz b)
zróżnicowania finansowania zwykłych remontów działań na rzecz głębokiej
Społeczne korzyści z programu termomodernizacji dla Polski .............................................................. 43
Przykład propozycji instrumentów finansowania termomodernizacji w Polsce, ze szczególnym
uwzględnieniem termomodernizacji budynków jednorodzinnych ....................................................... 52
Finansowanie zwiększenia efektywności energetycznej w budynkach jednorodzinnych .................... 59
str. 5
Definicja głębokiej termomodernizacji Pojęcie głębokiej (ambitnej) termomodernizacji jest względne, zgodnie z ogólnymi zasadami
dotyczącymi dyrektyw, jego znaczenie ma zostać określone przez kraje członkowskie, z
uwzględnieniem uwarunkowań lokalnych1. Mając na uwadze to, że właściwe zdefiniowanie pojęcia
ma znaczenie dla określenia rodzaju i poziomu wsparcia państwa (np. programowanie dystrybucji
środków UE), na użytek niniejszego dokumentu przyjęto następującą definicję głębokiej
termomodernizacji:
Głęboka termomodernizacja to zestaw działań remontowych i modernizacyjnych, prowadzących do zmniejszenia zużycia energii w budynkach. Zakres działań wykonanych w ramach głębokiej termomodernizacji jest określony na poziomie optymalnym z punktu widzenia ekonomicznego. Do określania optymalnego zestawu działań modernizacyjnych wykorzystuje się metodę kosztu optymalnego2 .
Przykład graficzny ilustrujący definicję głębokiej termomodernizacji
http://1drv.ms/1nK4B8f Optymalny zakres rozumiany jest jako:
a) opłacalny z punktu widzenia inwestora
b) oraz przynoszący szersze korzyści ekonomiczne (których osiągnięcie może być np.
finansowane przez państwo) (A+B).
1 Szeroka dyskusja dotycząca pojęcia „głębokiej termomodernizacji/Deep Renovation” została przeprowadzona
przez Global Building Performance Network i opublikowana w raporcie „What is a Deep Renovation Definition”. GBPN proponuje następującą definicję: The acronym, DR, can mean a deep renovation, a deep retrofit, a deep refurbishment, and to a lesser extent, a deep reduction. A standard renovation or refurbishment will often achieve energy savings ranging between 20% and 30%, sometimes even less. However, by renovating deeply, it is possible to reduce the energy consumption of a building by more than 75%. But for some experts, the expected savings that they call a DR is significantly different. 2 Zagadnienia dotyczące metodologii kosztu optymalnego zostały opracowane w publikacji „Koszty optymalne”,
Opłacalność z punktu widzenia inwestora prywatnego (zakres oznaczony literą A) może być
określona jednym z powszechnie stosowanych parametrów – np. NPV, IRR.
Wsparcie państwa (dotacje) powinno dotyczyć działań znajdujących się w obszarze „zakres
uzasadniony kosztami i korzyściami ekonomicznymi (B – kolor zielony).
Remont a głęboka termomodernizacja Remont budynku zwykle nie wymaga wsparcia państwa – każdy właściciel nieruchomości może
przeliczyć co mu się opłaca, a następnie wykonać inwestycje (na przykład wymienić zepsute,
nieszczelne okna). Należy zaznaczyć, że brak zachęt ze strony państwo do remontowania domów i
mieszkań, w praktyce oznacza godzenie się na wykonanie inwestycji o zakresie niższym niż poziom
uzasadniony ekonomicznie, a to oznacza w skali kraju wolniejszą ścieżkę zmian w zasobach
budowlanych, której tempo nie gwarantuje osiągnięcia pożądanych celów krajowych (zmniejszenie
emisji dwutlenku węgla i zmniejszenie zużycia energii, przyspieszenie rozwoju gospodarczego, wzrost
PKB) w oczekiwanym terminie.
Aby przyspieszyć proces (zwiększyć ilość zakres realizowanych inwestycji) państwo może podjąć
decyzję o wspieraniu remontów (na przykład poprzez zaoferowanie atrakcyjnych kredytów). W
przypadku kredytów preferencyjnych (dotowanych), można wprowadzić dodatkowe warunki, które
sprawią, że inwestycja będzie wykonana w większym zakresie.
str. 7
Oferowanie przez państwo dogodnego kredytowania ma kilka zalet:
a) pozwala na ustalenie zakresu na poziomie, który jest zbliżony do optimum ekonomicznego,
b) pozwala na znaczną mobilizację środków prywatnych.
Wada tego rozwiązania jest realizacja inwestycji poniżej optimum ekonomicznego, co z punktu
widzenia państwa jest niewykorzystaniem szans rozwojowych (maksymalizacji korzyści
ekonomicznych).
Głęboka termomodernizacja a dodatkowość działań państwa Jeżeli przyjmiemy, że zwykłe remonty są sprawą właścicieli budynków (w przykładzie starego okna na
nowe np. o standardzie 1,3 kWh/(k*m2+rok), to działania dodatkowe (wymiana starego okna na
okno o współczynniku lepszym niż 1,3), zmierzające do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń lub
zmniejszenia zużycia energii mogą, a nawet powinny być wspierane przez państwo.
Głęboka termomodernizacja powinna prowadzić do wykorzystania pełnego potencjału
ekonomicznego, związanego z realizacją prac remontowych.
str. 8
Ten potencjał ekonomiczny wynika z między innymi z następujących czynników, których waga może
zmieniać się w zależności od uwarunkowań/czynników lokalnych:
a) efekt cieplarniany,
b) jakość powietrza,
c) komfort użytkownika,
d) zwiększenie wartości nieruchomości,
e) poprawa krajobrazu,
f) zmniejszenie problemu ubóstwa (zmniejszenie rachunków za energię),
g) tworzenie nowych miejsc pracy,
h) wpływy do budżetu w postaci CIT, VAT i PIT,
i) zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego.
Każdy z wyżej wymienionych powyżej czynników jest powodem dla którego warto wspierać
termomodernizację, tak aby doprowadzić do przeprowadzenia optymalnego z punktu widzenia
ekonomicznego zakresu inwestycji.
Przykład poskładania różnych dotacji w celu osiągnięcia optimum ekonomicznego.
Dotacje mogą pochodzić z różnych instytucji, które mogą finansować realizację różnych celów, a
zatem ta sama inwestycja może uzyskać wsparcie z różnych źródeł: np.
a) efekt cieplarniany – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
b) ochrona powietrza – miasto Kraków,
e,f,g) Fundusz Rozwoju Regionalnego.
Należy podkreślić, że zwiększanie części dotacyjnej powinno łączyć się ze zwiększaniem zakresu
inwestycji lub dostarczaniem dodatkowych usług (na przykład darmowy audyt energetyczny,
doradztwo architekta miejskiego, etc).
Przefinansowanie dotowanych działań termomodernizacyjnych Zbyt szczodre finansowanie prowadzi do marnotrawstwa środków publicznych spowodowanego
wykonywaniem zadań niepotrzebnych, które wykraczają poza optimum ekonomiczne.
str. 9
Rysunek pokazuje, że nadmierne dofinansowanie może być bardzo kosztowne, a z drugiej strony
osiągany efekt może być niewspółmierny do nakładów.
Poziom wsparcia powinien wynikać z analizy ekonomicznej przeprowadzonej (w miarę możliwości)
dla warunków lokalnych.
Do działań które państwo powinno wspierać należą:
Poprawa poziomu świadomości i wiedzy na temat korzyści z działań termomodernizacyjnych
(edukacja, marketing, promocja)
Zwiększenie zakresu działań remontowych tak aby zmaksymalizować korzyści energetyczne,
Promocja kompleksowych prac modernizacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem
efektywności energetycznej,
Realizacja programów na rzecz poprawy jakości powietrza,
Pomoc osobom o niskich dochodach (przeciwdziałanie ubóstwu),
Rewitalizacja budynków z wielkiej płyty (koszty społeczne wynikające z zagrożeń),
Poprawa estetyki (nie tylko budynków ale również przestrzeni urbanistycznej).
Dwa główne akcenty: termomodernizacja budynków jednorodzinnych
i jakość powietrza
Konieczność wsparcia termomodernizacji budynków jednorodzinnych Chociaż w budynkach jednorodzinnych mieszka niemal połowa Polaków3, to do tej pory ich
modernizacja w praktyce nie była przedmiotem żadnego wsparcia ze strony państwa. Zwykle budynki
jednorodzinne były budowane przez małe, kilkuosobowe firmy lub własnoręcznie, często bez udziału
fachowców, w oparciu o najprostsze założenia konstrukcyjne i architektoniczne (jakość
konstrukcyjna, architektoniczna i materiałowa znajduje swoje odbicie w efektywności energetycznej
5 Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) to uporządkowany wykaz nazw
jednostek terytorialnych i przypisanych im symboli terytorialnych występujących na poszczególnych poziomach podziału terytorialnego kraju, wykorzystywany w procesie zbierania danych statystycznych, gromadzenia, przechowywania i opracowywania zebranych danych oraz ogłaszania, udostępniania i rozpowszechniania wyników badań statystycznych w przekrojach terytorialnych. NTS1 – jest klasyfikacją najwyższego szczebla, gdzie województwa zostały pogrupowane w 6 makroregionów statystycznych. Struktura grupowań NTS, ich symbole i sposób zapisu, oparta jest na systemie identyfikatorów i nazw jednostek podziału terytorialnego kraju, który jest częścią Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju – TERYT. http://stat.gov.pl/statystyka-regionalna/jednostki-terytorialne/nomenklatura-nts/ 6 http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/WZ_badanie_dochodow_warunkow_zycia_EU-SILC2012.pdf
Ochrona powietrza Ubóstwo, powszechne przyzwolenie na zanieczyszczenie powietrza i brak dobrych regulacji prawnych
doprowadziły do rozpowszechnienia się praktyki ogrzewania najgorszym węglem, nawet brunatnym,
a często odpadami. Na zdjęciach poniżej, wykonanych na przełomie roku 2012 i 2013 pokazano ceny
sprzedaży węgla brunatnego, ekogroszku o kaloryczności 22 MJ/kgi kaloryczności 26 MJ/kg.
Tabela 2. Porównanie cen energii oraz emisji dwutlenku siarki oraz ilości popiołu w wyniku spalania 1 tony węgla (ceny z 29 grudnia 2012, Castorama, Kraków).
Wartość
opałowa
(MJ/kg)
Zawartość
popiołu
Zawartoś
ć siarki
Cena
worka
Węgiel brunatny 11 14% 0,60% 15,78
Ekogroszek 22 10% 1,70% 13,88
Ekogroszek 2(Carbon R) 26 8% 0,60% 28,9
Ilość
energii
(MJ)
Popiół (kg)Siarka
(kg)
Cena
PLN/MJ
Węgiel brunatny 11000 140 6 0,057
Ekogroszek 22000 100 17 0,032
Ekogroszek 2 (Carbon R) 26000 80 6 0,044
Z tabeli wynika, że najwięcej energii uzyskuje się ze spalania Ekogroszku (Carbon R), ale bardziej
opłacalne jest spalanie zwykłego Ekogroszku, o dużej zawartości siarki. Jednocześnie każda
tonaspalonego Ekogroszku powoduje trzykrotnie więcej emisji siarki niż spalanie pozostałych,
wyszczególnionych w tabeli paliw.. Absurdalną wydaje się sprzedaż węgla brunatnego – który w
normalnym kotle węglowym po prostu źle się spala (ze względu na wysoką zawartość wilgoci) a
uzyskana energia jest niemal dwukrotnie droższa niż w przypadku ekogroszku. Sprzedawca, żeby
zasugerować korzystny zakup zestawił ceny różnych opakowań (węgiel pakowany jest w worki 25
kilogramowe, a Ekogroszek w worki dwudziestokilogramowe, na pierwszy rzut oka różnicy nie widać.
str. 14
Kraków, miasto w którym żyje niemal 800 tysięcy mieszkańców, jest trzecim pod względem
zanieczyszczenia powietrza miastem w Europie. Aż 6 polskich miast znajduje się w pierwszej
dziesiątce najbardziej zanieczyszczonych miast europejskich, w tym Nowy Sącz kojarzący się z
górskim powietrzem9,10). Polski problem ubóstwa energetycznego wiąże się ze spalaniem najtańszego
paliwa, w tym odpadów komunalnych. Modernizacja polskich budynków w bezpośredni sposób
przyczyni się do wzrostu poziomu życia (w tym przede wszystkim zdrowia mieszkańców dużych
miast), poprawy estetyki polskich miast i wsi a także poprawy stanu środowiska.
Warto zwrócić uwagę na to, że zmniejszenie zużycia energii o 50% powoduje automatyczne
„uwolnienie środków”, które mogą być przeznaczone na zakup lepszego paliwa.
Rekomenduje się integrację programów ochrony powietrza z kompleksowymi remontami i
inwestycjami prowadzącymi do zmniejszenia zużycia energii w budynkach.
str. 16
Analiza barier modernizacji budynków w Polsce Niektóre koszty/bariery są ponoszone przez inwestora (np. audyt energetyczny), a inne koszty/bariery (np. kampania informacyjna) muszą być ponoszone przez państwo
albo inne instytucje zainteresowane realizacją danej inwestycji (np. banki, fundusze)
Przełamywanie niektórych barier np. wykonanie audytu energetyczne jest technicznie i organizacyjnie proste (np. do rozwiązania problemu audytu wystarczy tylko
opłacenie jego przeprowadzenia) ale są bariery bardzo trudne do pokonania np. brak świadomości w zakresie klimatu (FEASIBILITY)
Waga problemu
Bariera Domy jednorodzinne Domy wielorodzinne Budynki użyteczności publicznej
Koszty przygotowawcze – przygotowanie projektu, koncepcji wyceny itd.
Koszty przygotowawcze – przygotowanie projektu, koncepcji wyceny itd.
Koszty przygotowawcze – przygotowanie projektu, koncepcji wyceny itd.
Długotrwała i skomplikowana procedura pozyskiwania środków
Długotrwała i skomplikowana procedura pozyskiwania środków
Długotrwała i skomplikowana procedura pozyskiwania środków
Informacyjne Brak świadomości (zapotrzebowania) po stronie inwestorów
Brak świadomości (zapotrzebowania) po stronie inwestorów
Brak świadomości na temat powinności (wynikających z Dyrektyw) po stronie inwestorów publicznych
Brak wiedzy na temat możliwości finansowania
Brak wiedzy na temat korzyści (w tym korzyści finansowych, zdrowotnych, inwestycyjnych-wzrost wartości nieruchomości, komfort) płynących z
Brak wiedzy na temat korzyści (w tym korzyści finansowych, zdrowotnych, inwestycyjnych-wzrost wartości nieruchomości, komfort) płynących z
Brak wiedzy na temat korzyści (w tym korzyści finansowych, zdrowotnych, inwestycyjnych-wzrost wartości nieruchomości, komfort) płynących z termomodernizacji
str. 17
termomodernizacji termomodernizacji
Brak wiedzy na temat możliwych rozwiązań technologicznych
Brak wiedzy na temat możliwych rozwiązań technologicznych
Brak wiedzy na temat możliwych rozwiązań technologicznych
Brak świadomości wpływu na środowisko m.in. problem jakości powietrza
Brak świadomości wpływu na środowisko m.in. problem jakości powietrza
Brak świadomości wpływu na środowisko m.in. problem jakości powietrza
Niska waga problemu w porównaniu do innych działań gminy
Know-how (w Polsce nie ma problemu z dostępem do technologii)
Brak wiedzy na temat właściwych i niewłaściwych rozwiązań po stronie inwestorów
Brak wiedzy na temat właściwych i niewłaściwych rozwiązań po stronie inwestorów
Brak wiedzy na temat właściwych i niewłaściwych rozwiązań po stronie inwestorów
Brak wiedzy po stronie wykonawców, architektów, kierowników budowy
Brak wiedzy po stronie wykonawców, architektów, kierowników budowy
Brak wiedzy po stronie wykonawców, architektów, kierowników budowy
Przyzwyczajenie wykonawców do przestarzałych standardów
Przyzwyczajenie wykonawców do przestarzałych standardów
Przyzwyczajenie wykonawców do przestarzałych standardów
Preferowanie najtańszych często przestarzałych rozwiązań
Preferowanie najtańszych często przestarzałych rozwiązań
Preferowanie najtańszych często przestarzałych rozwiązań (kwestia przetargów)
Finansowa Brak środków własnych na inwestycje
Brak środków własnych na inwestycje
Brak środków własnych na inwestycje
Zbyt długi okres zwrotu (>7 lat) Zbyt długi okres zwrotu (>7 lat) Zbyt długi okres zwrotu (>7 lat)
Znacząca wartość inwestycji w porównaniu z dochodami
Brak dostępności np. długoterminowego finansowania
Brak dostępności np. długoterminowego finansowania
Brak dostępności np. długoterminowego finansowania
Zbyt niskie koszty energii (nie oddające rzeczywistych kosztów jej wytworzenia)
Zbyt niskie koszty energii (nie oddające rzeczywistych kosztów jej wytworzenia)
Zbyt niskie koszty energii (nie oddające rzeczywistych kosztów jej wytworzenia)
Brak możliwości udziału firm ESCO w
str. 18
finansowaniu projektów
Polityczno-prawna Nie-realizowanie zapisów Drugiego Planu na rzecz Efektywności energetycznej (Fundusz Termomodernizacyjny, Kampania Społeczna)
Nie-realizowanie zapisów Drugiego Planu na rzecz Efektywności energetycznej (Fundusz Termomodernizacyjny, Kampania Społeczna)
Opóźnienia w implementacji Dyrektyw Unijnych
Opóźnienia w implementacji Dyrektyw Unijnych
Opóźnienia w implementacji Dyrektyw Unijnych
Brak zainteresowania decydentów zagadnieniami ee per se
Brak zainteresowania decydentów zagadnieniami ee per se
Brak zainteresowania decydentów zagadnieniami ee per se
Niezauważenie problemu termomodernizacji budynków jednorodzinnych przez decydentów na terenach miejskich i wiejskich
Negatywne stanowisko MF w sprawie wpływu programów dofinansowania termomodernizacji na budżet państwa
Negatywne stanowisko MF w sprawie wpływu programów dofinansowania termomodernizacji na budżet państwa
Negatywne stanowisko MF w sprawie wpływu programów dofinansowania termomodernizacji na budżet państwa
Brak koordynacji między resortami/brak spójnej strategii Rządu
Brak koordynacji między resortami/brak spójnej strategii Rządu
Brak koordynacji między resortami/brak spójnej strategii Rządu
. Istniejący plan modernizacyjny przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju gł. Przez ITB :” Krajowy
Plan działań dotyczący zwiększenia liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii
. Istniejący plan modernizacyjny przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju gł. Przez ITB :” Krajowy
Plan działań dotyczący zwiększenia liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii
. Istniejący plan modernizacyjny przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju gł. Przez ITB :” Krajowy Plan działań dotyczący
zwiększenia liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii
str. 19
Społeczno-Kulturowe Oczekiwanie na dotację (w przypadku braku dotacji, nie podejmowane są żadne działania)
Oczekiwanie na dotację (w przypadku braku dotacji, nie podejmowane są żadne działania)
Organizacyjne Split Incentives
Brak bezpośrednich/osobistych/politycznych korzyści z przeprowadzenia termomodernizacji
Technologiczne Konstrukcja budynku uniemożliwia termomodernizację
Konstrukcja budynku uniemożliwia termomodernizację
Konstrukcja budynku uniemożliwia termomodernizację
Zabytkowe budynki- brak możliwości wykonania izolacji ścian od zewnątrz
Zabytkowe budynki- brak możliwości wykonania izolacji ścian od zewnątrz
str. 20
Omówienie głównych barier Koszty transakcyjne – w szczególności audyt i wniosek kredytowy dla budynku jednorodzinnego
(mz)
Istotną barierą w podejmowaniu prac termomodernizacyjnych (których celem jest realizacja możliwie
ambitnego, ale jednak optymalnego z punktu widzenia inwestora, programu modernizacji) są koszty
transakcyjne – określane czasami jako „bariery wejścia”. Bardzo ważną cechą kosztów
transakcyjnych jest proporcja pomiędzy wielkością tych kosztów a wartością zadań inwestycyjnych.
Cechą charakterystyczną działań na rzecz efektywności energetycznej jest ich relatywnie niewielka
wartość, a zatem zwykle proporcja pomiędzy kosztami transakcyjnymi a wartością działań
inwestycyjnych jest niekorzystna albo bardzo niekorzystna. Zdarza się, że koszty transakcyjne mogą
być tak wysokie, że skonsumują korzyść wynikającą z dotacji – na przykład finansowanie
termomodernizacji budynków jednorodzinnych w ramach funduszu termomodernizacji wiązało się z
koniecznością przygotowania audytu, przygotowaniu wniosku kredytowego, co skutecznie
zniechęcało potencjalnych inwestorów. Do kosztów transakcyjnych należą:
a) Koszty dotarcia z ofertą do klienta,
b) Czas poświęcony na rozpoznanie problemu,
c) Koszty dokumentacji technicznej (audyt, projekt, pozwolenie na budowę),
d) Koszty dokumentacji kredytowej.
Programy efektywności energetycznej z oczywistych względów powinny zmierzać do eliminacji barier
wejścia, między innymi poprzez:
Publiczne kampanie promujące programy efektywności energetycznej (dotarcie z ofertą i
uzyskanie rzetelnej wiedzy),
Takie konstruowanie programów, aby wyeliminować potrzebę przygotowania audytu
energetycznego, na przykład poprzez tworzenie list typu LEME,
Jeżeli to tylko możliwe rezygnacja ze schematu kredytowego w kierunku bardzo
uproszczonego schematu dotacyjnego.
Brak dostępności długoterminowego kredytowania remontów (mz)
Brak dostępności długoterminowego, łatwo dostępnego i taniego finansowania uniemożliwia
przeprowadzanie kompleksowych działań remontowych, które prowadzą do szybkiego osiągnięcia
znacznych efektów energetycznych. Motywem podejmowania działań remontowych jest fizyczna
degradacja budynków (techniczna amortyzacja). W Polsce, szczególnie w budynkach
jednorodzinnych, ze względu na brak środków, podejmowane są chaotyczne remonty ad hoc, które z
punktu widzenia technicznego i ekonomicznego nie są wykonywane w oparciu o audyty, a ich zakres
nie jest zwykle w żaden sposób optymalizowany. Zwykle remonty odkładane są na ostatni moment,
kiedy właściciel budynku nie ma wyjścia i po prostu musi wyremontować elewację, bo tynk spada na
głowę, albo dach jest całkowicie dziurawy. Długoterminowy kredyt remontowy – na 20-25 lat,
pozwoli na zrealizowanie kompleksowej inwestycji, a jednocześnie na szybkie uzyskanie efektu w
postaci zmniejszenia emisji dwutlenku węgla i zmniejszenia zużycia energii.
str. 21
Brak wiedzy po stronie wykonawców, architektów, kierowników budowy – Arkadiusz Węglarz.
Brak wiedzy po stronie wykonawców, architektów, kierowników budów to szczególna bariera, która
zniechęca wielu inwestorów do przeprowadzenia głębokiej termomodernizacji. Brak wiedzy wśród
architektów i projektantów przekłada się na błędy projektowe w zakresie rozwiązań szczegółów
ocieplenia przegród zewnętrznych, instalacji grzewczych i instalacji wentylacji mechanicznej z
odzyskiem ciepła. Źle zaprojektowane i wykonane detale powodują powstanie mostków termicznych
i duże straty ciepła. Źle zaprojektowana wentylacja mechaniczna objawia się przeciągami i
dokuczliwym hałasem. Kolejny istotny problem to jakość robot budowlanych. Bardzo wiele firm
budowlanych, najczęściej tych, które działają w tzw. szarej strefie, oferuje wykonawstwo bardzo
tanie, jednak o bardzo niskim stopniu fachowości oraz bez jakichkolwiek gwarancji dotyczących
jakości wykonanych prac. Wiele błędów powstaje przy montażu izolacji i to zarówno tych
termicznych jak i przeciw wilgotnościowych. Źle wykonane połączenia, zakładki i ułożenie płyt oraz
jakość i szczelność wykonanych izolacji ścian, stropów czy poddaszy to duży problem. Powstają błędy
wykonawcze uniemożliwiają dotrzymania parametrów dla termomodernizowanego budynku
wyznaczonych w audycie energetycznym. Dobre, dysponujące wykwalifikowanymi pracownikami
firmy wykonawcze, oferują stawki nie do zaakceptowania przez wielu inwestorów. Szczególna rolę w
zakresie dotrzymania jakości robót powinni pełnić kierownicy budów, którzy niestety w większości w
chwili obecnej kierują się rutyną i nie uzupełniają swojej wiedzy na temat nowych technologii.
Kolejny problem to mała wiedza inwestorów i uleganie sugestią wykonawców, co powoduje
nieracjonalne rozwiązania i przeinwestowanie, takie jak np. zakup kotła o dwa razy większej mocy niż
moc obliczona w audycie lub zmniejszenie grubości izolacji w stosunku do projektu.
Brak wiedzy na temat możliwych rozwiązań technologicznych
Strach przed nowymi technologiami w branży budowlanej w Polsce wynika z braku wiedzy
uczestników procesu budowlanego, oraz przyjętego przez większość inwestorów i projektantów
kryterium minimalizacji kosztów inwestycyjnych przy planowaniu inwestycji. Tymczasem nowe
technologie stosowane w małej skali są znacznie droższe niż te tradycyjne. W celu obniżenia kosztów
zastosowania nowych technologii potrzebne jest masowe ich rozpowszechnienie co z kolei wiąże się
ze zmianą sposobu planowania inwestycji. Należy wprowadzić nowy oparty o analizę kosztów w cyklu
życia obiektu (efektów termomodernizacji), sposób planowania inwestycji, szczególnie przedsięwzięć
termomodernizacyjnych. Do tego potrzebna jest odpowiednia wiedza. Współczesny świat wymaga
od nas stałego podnoszenia swoich kwalifikacji. Tymczasem pracownicy sektora budowlanego nie
chętnie biorą udział w studiach podyplomowych, konferencjach lub kursach dotyczących aktualizacji
wiedzy, szczególnie w zakresie zastosowania nowych technologii. Takie pojęcia jak areożele, izolacje
dynamiczne szkło elektrochromatyczne to wciąż dla większości polskich inżynierów budowlanych
pojęcia abstrakcyjne. Tymczasem zastosowanie nowych materiałów pozwoliło by osiągnąć znaczne
oszczędności energii, które praktycznie ze względów technicznych lub estetycznych (za duże
grubości) nie są możliwe do uzyskania przy wykorzystaniu materiałów tradycyjnych. Aby przełamać
barierę braku wiedzy na temat możliwych rozwiązań technologicznych w procesie termomodernizacji
budynków w Polsce należy dotrzeć do wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego. Do
inwestorów poprzez masowe kampanie informacyjne w prasie, Internecie i telewizji. Do Inżynierów i
architektów poprzez tanie lub bezpłatne podnoszenie kwalifikacji na studiach podyplomowych. Do
robotników instalatorów i monterów poprzez kursy prowadzone przez zakłady doskonalenia
zawodowego kończące się odpowiednim certyfikatem.
str. 22
str. 23
Wymagania prawa unijnego istotne dla modernizacji energetycznej
budynków Agata Bator, Client Earth
Kwestia modernizacji energetycznej budynków jest zagadnieniem złożonym. W związku z tym,
przedstawiając wymagania prawa unijnego dotyczące tego zagadnienia należy odwołać się aktów
prawnych regulujących kilka różnych obszarów. Powinny to być zarówno akty prawne dotyczące
ogólnych zagadnień związanych z efektywnością energetyczną, dotyczące samych budynków, jak i
regulujące kwestię używanych w gospodarstwach domowych urządzeń wykorzystujących energię.
Warto także zwrócić uwagę na akty prawne nie dotyczące bezpośrednio efektywności energetycznej,
ale wymuszające zmiany w zakresie energochłonności budownictwa, poprzez wyznaczenie
standardów dotyczących jakości powietrza.
W niniejszym rozdziale zostaną omówione podstawowe wymagania unijnych aktów prawnych
związanych z poprawą efektywności energetycznej w budynkach, stan ich transpozycji do polskiego
porządku prawnego oraz zagadnienia związane z ich praktycznym wdrożeniem. W tym miejscu warto
przypomnieć, że dyrektywy są aktami prawnymi kierowanymi do Państw Członkowskich (nie zaś do
poszczególnych jednostek). Dyrektywa wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego jest
kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom
krajowym swobodę wyboru formy i środków (artykuł 288 akapit 3 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii
Europejskiej, Dziennik Urzędowy C 326 z 26 października 2012, s. 1). Dlatego w przypadku większości
dyrektyw konieczne jest przeniesienie ich postanowień do prawa krajowego, poprzez przyjęcie aktu
powszechnie obowiązującego prawa (np. ustawy lub rozporządzenia). Często poza przyjęciem ustawy
czy rozporządzenia, potrzebne jest również podjęcie dodatkowych działań umożliwiających
stosowanie postanowień dyrektywy w praktyce. Może to być na przykład wydanie urzędnikom,
którzy powinni stosować dane przepisy w praktyce, odpowiednich instrukcji, zapewnienie im
niezbędnej wiedzy w postaci szkoleń, itp. Jednym słowem Państwo Członkowskie powinno podjąć
wszelkie działania, zapewniające stosowanie dyrektywy wobec poszczególnych obywateli,
przedsiębiorstw i innych jednostek.
Stan wdrożenia większości dyrektyw związanych z efektywnością energetyczną w zasadzie jest
zadowalający. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009
r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów
związanych z energią (Dz. Urz. UE L 285 z 31 marca 2009, s. 10, tzw. dyrektywa ecodesing), dotycząca
uwzględniania aspektów środowiskowych przy projektowaniu produktu celem poprawy
„ekologiczności” podczas całego cyklu życia, została transponowana do polskiego porządku prawnego
z niewielkim opóźnieniem. Dyrektywa ta przewiduje wydawanie przez Komisję Europejską tzw.
rozporządzeń wykonawczych, określających wymogi ekoprojektu dla poszczególnych grup
produktów. Jednocześnie wymaga ona ustanowienia odpowiedniego systemu kontroli i nadzoru
spełniania wymogów dotyczących ekoprojektu określonych w w.wym. rozporządzeniach (w tym
miejscu warto zawrzeć postulat, aby spełnianie wymogów dotyczących ekoprojektu zawsze było
sprawdzane w przypadku produktów nabytych przy zastosowaniu mechanizmów wsparcia).
Z kolei Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie
wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz
innych zasobów przez produkty związane z energią (Dz. Urz. UE L 153 z 18 czerwca 2010 r., str. 1),
ustanawia ramy dla harmonizacji krajowych przepisów dotyczących informacji przekazywanej
str. 24
użytkownikom końcowym produktów w zakresie zużycia energii (a w niektórych przypadkach także
innych zasobów) podczas użytkowania tych produktów, w szczególności w formie etykiet oraz
standardowych informacji o produkcie. Taka harmonizacja przepisów ma umożliwić użytkownikom
końcowym wybór bardziej efektywnych produktów. Kategorie produktów objętych dyrektywą oraz
szczegółowe wymagania dotyczące ich etykietowania są określane w rozporządzeniach wydawanych
przez Komisję Europejską. Dyrektywa wymaga także ustanowienia odpowiednich sankcji za
nieprzestrzeganie zasad dotyczących etykiet oraz standardowych informacji o produkcie. Dyrektywa
ta została transponowana do polskiego porządku prawnego bez poważnych uchybień, jednak z ponad
rocznym opóźnieniem.
W przypadku dwóch opisanych powyżej dyrektyw dotyczących produktów związanych z energią,
kluczowe znaczenie ma stosowanie ich postanowień w praktyce. Powinno to zwłaszcza oznaczać
skuteczne egzekwowanie wymagań dotyczących ekoprojektu oraz etykiet i standardowych informacji
o produkcie przez polskie organy kontroli (w zależności od przedmiotu kontroli są to Inspekcja
Handlowa lub Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej). Przed krajowymi organami kontroli stoi
zatem ogromne wyzwanie. Należy pamiętać, że zarówno w odniesieniu do etykiet energetycznych,
jak i wymagań w zakresie ekoprojektu, Komisja Europejska będzie wydawała kolejne rozporządzenia,
rozszerzając tym samym zakres stosowania tych dyrektyw na kolejne kategorie produktów (w
niedalekiej przyszłości wymogami dotyczącymi ekoprojektu mogą zostać objęte np. piece grzewcze).
Właściwe organy krajowe muszą zatem szybko reagować na kolejne wchodzące w życie
rozporządzenia.
Najbardziej ogólna z dyrektyw dotyczących efektywności energetycznej – Dyrektywa Parlamentu
Europejskiego i Rady 2006/32/WE z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego
wykorzystania energii i usług energetycznych (Dz. Urz. UE L 114 z 27 kwietnia 2006 r., str. 64, dalej:
„Dyrektywa w sprawie usług energetycznych”), wymaga od Państw Członkowskich przyjęcia i dążenia
do osiągnięcia krajowego celu indykatywnego w zakresie oszczędności energii w wysokości 9% w
2016 r. Dyrektywa ta została transponowana do polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 15
kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2011 r., Nr 94 poz. 551, z późn. zm., dalej:
„Ustawa o efektywności energetycznej”), jednak transpozycja ta zawiera pewne uchybienia. Do
najważniejszych uchybień należy brak zawarcia w Ustawie o efektywności energetycznej definicji
„usługi energetycznej” i „przedsiębiorstwa usług energetycznych (ESCO)”. „Usługę energetyczną”
można w uproszczeniu opisać, jako fizyczną korzyść dla odbiorców wynikającą z połączenia energii z
technologią lub działaniem (usługą energetyczną jest np. zapewnienie komfortu cieplnego, komfortu
oświetleniowego lub ciepłej wody). Powyższe definicje są niezmiernie istotne. Ich właściwe
wprowadzenie do polskiego prawa oraz do świadomości przedsiębiorstw i konsumentów
doprowadziłoby do transformacji rynku, na którym towarem jest sama energia i dąży się do jej
sprzedaży w jak największej ilości, w rynek na którym towarem jest właśnie usługa energetyczna, czyli
np. komfort cieplny czy oświetleniowy (który można osiągnąć nie poprzez zwiększenie ilości zużytej
energii, ale poprzez termomodernizację budynku czy wymianę oświetlenia). Właściwe wdrożenie idei
usług energetycznych do polskiego prawa jest zatem niezwykle istotne dla modernizacji
energetycznej budynków. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że 5 czerwca 2014 r. mija termin
transpozycji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE w sprawie efektywności
energetycznej (Dz. Urz. UE L 315 z 14 listopada 2012 r., s. 1, dalej: „Dyrektywa w sprawie
efektywności energetycznej”), która w znacznym stopniu zastępuje Dyrektywę w sprawie usług
energetycznych. Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej przewiduje dużo ambitniejsze cele
w zakresie oszczędności energii i przeprowadzenie głębokiej termomodernizacji budynków
pomogłoby Polsce te cele osiągnąć. Cel w zakresie oszczędności energii zgłoszony przez Polskę do
str. 25
Komisji Europejskiej to zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o 13,6 Mtoe w porównaniu z
prognozą PRIMES – Baseline 2007, co w wartościach bezwzględnych daje zużycie energii pierwotnej
na poziomie 96,4 Mtoe w 2020 r. Konieczność transpozycji Dyrektywy w sprawie efektywności
energetycznej stanowi okazję do naprawienia błędów i właściwego odzwierciedlenia idei usług
energetycznych w polskich przepisach.
Kolejną dyrektywą niezmiernie istotną dla termomodernizacji budynków jest Dyrektywa Parlamentu
Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej
budynków (Dz. Urz. UE L 153 z 18 czerwca 2010 r., s. 13, dalej: „Dyrektywa budynkowa”). Celem tej
dyrektywy jest ograniczenie zużycia energii oraz zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł
odnawialnych w sektorze budynków, poprzez promocję poprawy charakterystyki energetycznej
budynków. Dyrektywa wymaga ustanowienia przez Państwa Członkowskie minimalnych wymagań
dotyczących charakterystyki energetycznej budynków lub modułów budynków w celu osiągnięcia
poziomów optymalnych pod względem kosztów. Co istotne, wymagania te powinny być spełnione
nie tylko w przypadku wznoszenia nowych budynków, ale także przy dokonywaniu ważniejszej
renowacji budynku istniejącego. Ponadto Dyrektywa budynkowa wymaga od Państw Członkowskich
podejmowania działań służących pobudzaniu do przekształcania budynków poddawanych renowacji
w budynki o niemal zerowym zużyciu energii. O takich działaniach należy poinformować Komisję
Europejską w przekazanym przez Państwo Członkowskie Komisji krajowym planie mającym na celu
zwiększenie liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii. Dyrektywa budynkowa wymaga
także utworzenia systemu certyfikacji charakterystyki energetycznej budynków, w ramach którego
będą wydawane świadectwa efektywności energetycznej, m.in. dla budynków lub modułów
budynków, które są sprzedawane lub wynajmowane nowemu najemcy.
Transpozycja przepisów Dyrektywy budynkowej do polskiego porządku prawnego, została dokonana
jedynie częściowo: Rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia
5 lipca 2013 r. zmieniającym rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. poz. 926) zostały określone minimalne wymagania
dotyczące charakterystyki energetycznej budynków lub modułów budynków. Dodatkowo
Rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 21 czerwca 2013 r.
zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego
transponowano przepis Dyrektywy budynkowej, wymagający od państw członkowskich zapewnienia,
że przed rozpoczęciem budowy zostały rozważone i wzięte pod uwagę, o ile są dostępne, techniczne,
środowiskowe i ekonomiczne możliwości realizacji wysoko efektywnych systemów alternatywnych
(takich jak np. kogeneracja). Istotna część przepisów Dyrektywy budynkowej ma zostać
transponowana do polskiego porządku prawnego ustawą o charakterystyce energetycznej
budynków, która w momencie przygotowywania niniejszego opracowania (kwiecień 2014 r.) wciąż
była na etapie projektu. Tymczasem to właśnie w tej ustawie mają się znaleźć przepisy ustanawiające
nowy system certyfikacji energetycznej budynków. Właściwie skonstruowany system certyfikacji
charakterystyki energetycznej przyczyni się do wzrostu wartości budynków o dobrej charakterystyce
energetycznej, co zachęci do podejmowania działań termomodernizacyjnych. Dlatego ustawa o
charakterystyce energetycznej budynków może być istotnym czynnikiem wpływającym na tempo
termomodernizacji budynków mieszkalnych w Polsce.
Omawiając wymagania prawa unijnego istotne dla termomodernizacji budynków, nie sposób
pominąć dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie
jakości powietrza i czystego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152 z dnia 11 czerwca 2008 r., str. 1,
„Dyrektywa CAFE”). Celem tej dyrektywy jest w szczególności określenie wartości dotyczących jakości
powietrza, wyznaczonych w taki sposób, aby unikać, zapobiegać lub ograniczać szkodliwe
str. 26
oddziaływanie na zdrowie ludzi i środowisko jako całość. Dyrektywa CAFE ustanawia w związku z tym
poziomy dopuszczalne określonych szkodliwych substancji, wraz z terminami ich osiągnięcia. Co
istotne, wśród substancji, których dopuszczalne poziomy zostały określone, znajdują się pyły PM10 i
PM2,5 – szkodliwe dla zdrowia substancje dostające się do powietrza w znacznej mierze w wyniku
tzw. niskiej emisji, czyli m.in. emisji zanieczyszczeń w wyniku spalania paliw stałych (w tym niskiej
jakości węgla) w lokalnych kotłowniach węglowych i domowych piecach grzewczych. Na większości
obszaru Polski poziomy dopuszczalne dla pyłu PM10 wynikające z Dyrektywy CAFE są znacząco
przekroczone. Należy przy tym dodać, że zgodnie z Dyrektywą CAFE poziomy dopuszczalne pyłu
PM10 powinny były zostać osiągnięte już w 2005 r., a zatem opóźnienie Polski w osiągnięciu tego
poziomu jest ogromne. Znaczne przekroczenia występują też w odniesieniu do pyłu PM2,5. Tak
alarmujący stan polskiego powietrza oraz duże opóźnienie Polski w dążeniu do obniżenia poziomu
pyłu PM10, oznaczają konieczność podjęcia szerokiego spektrum działań zmierzających do obniżenia
ilości szkodliwych substancji w powietrzu. Powinny to być zwłaszcza działania zmierzające do
ograniczenia niskiej emisji, a w tym celu niezbędna jest termomodernizacja budynków mieszkalnych.
Taka termomodernizacja powinna obejmować wymianę urządzeń grzewczych na bardziej efektywne i
zasilane paliwem przyjaznym środowisku lub przyłączenie do sieci ciepłowniczej, a także poprawienie
termoizolacji, co zmniejszy zapotrzebowanie na energię niezbędną do osiągnięcia komfortu
cieplnego. Zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło pomoże zniwelować ewentualne wyższe koszty
paliwa grzewczego, wynikające z przejścia na paliwo dobrej jakości i przyjazne środowisku, lecz
droższe.
Poniższy wykres przedstawia wspomniane powyżej cele wynikające z przepisów unijnych na osi
Analiza potencjału termomodernizacji zasobów budowlanych w Polsce Dariusz Koc, Aeksaner Panek, Arkadiusz Węglarz
Dążenie do osiągnięcia celów w roku 2050 poprzez przygotowanie długoterminowej strategii
renowacji budynków (mapy drogowej), służącej realizacji tej strategii, stanowi poważne wyzwanie.
Aby jemu sprostać, niezbędne jest oszacowanie potencjału zmniejszenia zużycia energii w sektorze
budowlanym. W niniejszej pracy podjęto taką próbę szacując potencjał techniczny i ekonomiczny
termomodernizacji zasobów budowlanych w Polsce.
Celem tego rozdziału jest oszacowanie rozkładu zużycia energii w istniejących budynkach w Polsce,
przygotowanie danych i zaproponowanie metodyki oszacowania ekonomicznego i technicznego
potencjału termomodernizacji.
W niniejszym rozdziale określone zostanie referencyjne zużycie energii dla wybranych rodzajów
budynków w celu:
str. 27
Określenia technicznych możliwości usprawnień prowadzących do zmniejszenia
zapotrzebowania na energię,
Określenia ekonomicznie uzasadnionego zakresu usprawnień technicznych.
Definicje Potencjał techniczny termomodernizacji
Potencjał techniczny termomodernizacji oznacza działania inwestycyjne prowadzące do zmniejszenia
zużycia energii końcowej w modernizowanych budynkach, przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych
środków technicznych (nie jest brany pod uwagę sens ekonomiczny analizowanego przedsięwzięcia.
Potencjał ekonomiczny
Potencjał ekonomiczny termomodernizacji jest to część potencjału technicznego, która spełnia
przyjęte kryteria opłacalności.
Dostępność danych i ich wpływ na przyjętą metodykę obliczeń W Polsce nie istnieją bazy danych, w których gromadzone byłyby informacje o zużyciu energii przez
budynki o określonych kategoriach. Dostępne są natomiast dane GUS dotyczące powierzchni
użytkowej budynków, czasu ich budowy, zużyciu poszczególnych paliw przez budynki w sektorze
mieszkaniowym. Brakuje również danych dotyczących poszczególnych kategorii budynków pełniących
określone funkcje użytkowe np., szkół, szpitali itp.
Dotyczy to przede wszystkim budynków użyteczności publicznej mieszczących się, ze statystycznego
punktu widzenia, w kategorii „budynki usługowe”. Zużycie energii w tej kategorii budynków
określane jest w statystykach GUS metodą bilansową - jako różnica całkowitego zużycia energii w
gospodarce i zużycia energii w innych sektorach gospodarki.
Rekomendacja – Rząd powinien przygotować wiarygodne, ogólnie dostępne dane dotyczące zasobów
budowlanych w Polsce, które staną się podstawą przygotowania wszelkich programów wsparcia.
Ponieważ dane GUS nie zawierają informacji o zużyciu ciepła przez poszczególne kategorie (rodzaje)
budynków, autorzy opracowania przeprowadzili symulacje określające to zużycie. Dla poszczególnych
kategorii budynków dokonano wyboru obiektów referencyjnych (modelowych), dla których na
podstawie baz danych (KAPE, NAPE i BuildDesku) zweryfikowanych audytów, określono średnie
zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania. Wskaźnik wyjściowy określono na podstawie
danych z audytów, jako średni dla stanu przed modernizacją dla ok. 50 budynków mieszkalnych
jednorodzinnych z każdej z kategorii oraz kilkuset budynków wielorodzinnych. Średnie
zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania dla grupy budynków użyteczności publicznej
określono na podstawie mniejszej niż 50 liczby audytów energetycznych.
Dla tak określonych statystycznie wskaźników zapotrzebowania na ciepło do celów ogrzewania przed
modernizacją, wymodelowano numerycznie budynki w poszczególnych kategoriach. Na bazie analiz
str. 28
zapotrzebowania na ciepło dla budynków modelowych (referencyjnych) wykonano obliczenia
potencjału energetycznego (technicznego i ekonomicznego) modernizacji11.
Charakterystyka budynków modelowych Zgodnie z metodologią określania kosztu optymalnego obliczono podstawowe parametry budynków
referencyjnych. W tabeli zestawiono wyniki obliczeń, natomiast metoda obliczeń opisana jest w
rozdziale Błąd! Nie można odnaleźć źródła odwołania., strona Błąd! Nie zdefiniowano zakładki..
Dane dotyczące modelowanych budynków zestawiono w tabeli poniżej.
Tabela 18. Powierzchnie przegród zewnętrznych dla modelowanych budynków
Rodzaj Budynku Powierzchnia ścian
zewnętrznych
Powierzchnia okien
Powierzchnia dachu lub
stropodachu
Powierzchnia podłogi na gruncie lub stropu nad
nieogrzewaną piwnica
Powierzchnia ogrzewana
Af
m2 m2 m2 m2 m2
Jednorodzinny budynek mieszkalny wolnostojący.
230,55 46,5 140,44 147,98 199,3
Jednorodzinny budynek mieszkalny bliźniaczy.
165,94 50,98 156,92 114 221,0
Jednorodzinny budynek mieszkalny w zabudowie szeregowej.
Budynek biurowy, 2252,01 2181,08 1027 1013,25 8988,0
Budynek hotelowy, 3595,75 1029,05 1392,49 1319,25 10060,6
11
Uzyskane dane nie zostały zweryfikowane przez badania poligonowe (np. obejmujące pomiary i analizę stanu rzeczywistego dla budynków w liczbie stanowiącej próbę statystyczną).
str. 29
Budynek Handlu i usług,
5542,29 2220,08 9929,9 8319,15 20642,4
Pozostałe niemieszkalne bez przemysłowych
240,42 27,96 124,4 152,36 141,5
Źródło: Opracowanie NAPE S.A.
str. 30
Określenie aktualnego, średniego zużycia energii dla poszczególnych kategorii budynków, wykonano
na podstawie analizy dostępnych danych statystycznych. Następnie w kolejnych krokach analizy
wykonano obliczenia efektów i kosztów wybranych wariantów termomodernizacji. Budynek
referencyjny do analiz potencjału i opłacalności poszczególnych przedsięwzięć określono w
przypadku budynków mieszkalnych na poziomie reprezentującym średni poziom zasobów
budowlanych dla 2011 roku, dla którego dostępne będą dane statystyczne w poszczególnych
kategoriach budynków.
Dla typów budynków, dla których nie są dostępne dane statystyczne, przyjęto odpowiednie dane na
podstawie dostępnych wyników audytów energetycznych (do oceny stanu istniejącego przed
termomodernizacją), oraz oszacowań ekspertów.
Obliczenia potencjału modernizacji wykonano na podstawie obliczeń zapotrzebowania energii
użytkowej dla 13 kategorii budynków. Jako poziom odniesienia przyjęto następujące średnie zużycie
energii użytkowej dla następujących rozdziałów budynków:
Średnie zapotrzebowanie na ciepło (energię użytkową) Eu
1. Jednorodzinny budynek mieszkalny wolnostojący - 216 kWh/(m2rok), 2. Jednorodzinny budynek mieszkalny bliźniaczy – 186 kWh/(m2rok) 3. Jednorodzinny budynek mieszkalny w zabudowie szeregowej – 150 kWh/(m2rok) 4. Standardowy budynek wielorodzinny 4 – klatkowy, 4 – kondygnacyjny, 48 –
mieszkaniowy - 159 kWh/(m2rok) 6. Szpital - 204 kWh/(m2rok) 7. Przychodnia lekarska –171 kWh/(m2rok) 8. Szkoła z salą gimnastyczną – 180 kWh/(m2rok) 9. Budynek wyższej uczelni – 192 kWh/(m2rok) 10. Budynek biurowy - 192 kWh/(m2rok) 11. Budynek hotelowy -166 kWh/(m2rok) 12. Budynek Handlu i usług – 111 kWh/(m2rok) 13. Pozostałe niemieszkalne bez przemysłowych – 166 kWh/(m2rok)
Cztery warianty modernizacji budynków referencyjnych W celu poprawy standardu energetycznego budynków – zmniejszenia zapotrzebowania energii
użytkowej do ogrzewania przewidziano następujące warianty termomodernizacji:
Wariant 1: Dodatkowe ocieplenie ścian zewnętrznych standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 15 cm, dodatkowe ocieplenie stropodachu lub dachu standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 20 cm, dodatkowe ocieplenie stropu nad piwnicą lub podłogi na gruncie standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 10 cm,
Wariant 2: Dodatkowe ocieplenie ścian zewnętrznych standardowym materiałem
izolacyjnym o grubości 20 cm, dodatkowe ocieplenie stropodachu lub dachu
standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 25 cm, dodatkowe ocieplenie stropu
nad piwnicą lub podłogi na gruncie standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 15
cm,
str. 31
Wariant 3: Dodatkowe ocieplenie ścian zewnętrznych standardowym materiałem
izolacyjnym o grubości 25 cm, dodatkowe ocieplenie stropodachu lub dachu
standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 30 cm, dodatkowe ocieplenie stropu
nad piwnicą lub podłogi na gruncie standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 20
cm, zastosowanie wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła o
sprawności maksymalnej 80%,
Wariant 4: Dodatkowe ocieplenie ścian zewnętrznych standardowym materiałem
izolacyjnym o grubości 30 cm, dodatkowe ocieplenie stropodachu lub dachu
standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 35 cm, dodatkowe ocieplenie stropu
nad piwnicą lub podłogi na gruncie standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 25
cm, zastosowanie wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła o
sprawności maksymalnej 80%.
Przyjęte cztery warianty termomodernizacji syntetycznie opisane w tabeli xxx.
xxx Warianty termomodernizacji
Źródło: Opracowanie własne KAPE S.A.
Dla każdego z budynków referencyjnych, o określonych parametrach technicznych i energetycznych
zostało, oraz dla każdego z czterech wariantów termomodernizacji zostało określone zużycie energii.
Wyniki obliczeń zużycia energii użytkowej do ogrzewania dla budynków modelowych/referencyjnych
w stanie wyjściowym i dla poszczególnych wariantów ich termomodernizacji zestawioen zostały w
tabeli xxx
Xxx Wyniki obliczenia zużycia energii użytkowej do ogrzewania dla stanu wyjściowego
Ponieważ jednak praca przeznaczona jest dla szerokiego grona odbiorców proponuje się przyjąć
metodykę opartą na analizie kosztów w cyklu użytkowania LCC z użyciem metod dyskontowych z
pominięciem wartości rezydualnej i wpływu inflacji. W efekcie porównanie wariantów modernizacji
opiera się na prostym porównaniu liczb charakteryzujących wartość LCC z prostym kryterium wyboru.
Najkorzystniejszym wariantem termomodernizacji będzie wariant o najniższym koszcie LCC.
str. 35
Wyniki analiz i określenie potencjału termomodernizacji Wykonując opisany w rozdziale Błąd! Nie można odnaleźć źródła odwołania. (strona Błąd! Nie
zdefiniowano zakładki.) algorytm otrzymano wyniki analiz opisane w rozdziale Błąd! Nie można
odnaleźć źródła odwołania. (strona Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.).
Wyniki obliczeń kosztu uzyskania 1 MWh oszczędności energii zestawiono w tabelach (osobno dla
energii końcowej i osobno dla energii pierwotnej).
Tabela 38. Średnie jednostkowe oszczędności energii pierwotnej po modernizacji
Lp.
Wariant Domy jednorodzinne
Domy wielorodzinne
Budynki niemieszkalne
Średnia dla wszystkich budynków
kWh/(m2rok) kWh/(m2rok) kWh/(m2rok) kWh/(m2rok)
1. I 78 59 55 60
2. II 85 68 58 64
3. III 129 103 105 107
4. IV 131 105 106 109
Źródło: Opracowanie własne KAPE S.A.
Tabela 39. Średnie oszczędności energii końcowej po modernizacji na poziomie kraju
Lp.
Wariant Domy jednorodzinne
Domy wielorodzinne
Budynki niemieszkalne
Średnia dla wszystkich budynków
Mtoe/rok Mtoe/rok Mtoe/rok Mtoe/rok
1. I 1,8 1,4 0,9 3,8
2. II 1,9 1,6 0,9 4,0
3. III 2,9 2,4 1,7 6,7
4. IV 3,0 2,4 1,7 6,8
Źródło: Opracowanie własne KAPE S.A.
Tabela 40. Średnie oszczędności energii pierwotnej po modernizacji na poziomie kraju
Lp.
Wariant Domy jednorodzinne
Domy wielorodzinne
Budynki niemieszkalne
Średnia dla wszystkich budynków
Mtoe/rok Mtoe/rok Mtoe/rok Mtoe/rok
1. I 1,6 1,2 0,8 3,4
2. II 1,8 1,4 0,8 3,6
3. III 2,7 2,2 1,5 6,0
4. IV 2,7 2,2 1,5 6,1
Źródło: Opracowanie własne KAPE S.A.
Tabela 41. Koszt uzyskania 1MWh oszczędności energii końcowej. Przyjęty czas życia efektów
inwestycji 20 lat
Lp.
Wariant Domy jednorodzinne
Domy wielorodzinne
Budynki niemieszkalne
Średnia dla wszystkich budynków
zł/MWh zł/MWh zł/MWh zł/MWh
str. 36
1. I 295 287 312 306
2. II 291 259 313 305
3. III 265 260 289 286
4. IV 280 267 298 296
Źródło: Opracowanie własne KAPE S.A.
Tabela 42. Koszt uzyskania 1MWh oszczędności energii pierwotnej. Przyjęty czas życia efektów
inwestycji 20 lat
Lp.
Wariant Domy jednorodzinne
Domy wielorodzinne
Budynki niemieszkalne
Średnia dla wszystkich budynków
zł/MWh zł/MWh zł/MWh zł/MWh
1. I 328 322 352 344
2. II 323 289 353 342
3. III 293 290 326 320
4. IV 310 298 336 332
Źródło: Opracowanie własne KAPE S.A.
Po przeprowadzeniu analizy ekonomicznej przyjęto jako wariant optymalny. Wariant III:
Tabela 43. Zestawienie wyników dla wariantu optymalnego. Energia końcowa
Źródło: Opracowanie własne KAPE S.A.
Tabela 44. Zestawienie wyników dla wariantu optymalnego. Energia pierwotna
Opis Domy jednorodzinne
Domy wielorodzinne
Budynki niemieszkalne
Wszystkie budynki
Średnie koszty modernizacji budynków na poziomie kraju [mln zł]
180 929 146 266 112 696 445 377
Średnie oszczędności energii końcowej po modernizacji na poziomie kraju [Mtoe/rok]
2,9 2,4 1,7 6,7
Koszt uzyskania 1 toe oszczędności energii końcowej Przyjęty czas życia efektów inwestycji 20 lat [zł/toe]
3 081 3 027 3 363 3 321
Opis Domy jednorodzinne
Domy wielorodzinne
Budynki niemieszkalne
Wszystkie budynki
Średnie koszty modernizacji budynków na poziomie kraju [mln zł]
180 929 146 266 112 696 445 377
Średnie oszczędności energii końcowej po modernizacji na poziomie kraju [Mtoe/rok]
2,7 2,2 1,5 6,0
str. 37
Źródło: Opracowanie własne KAPE S.A.
Podsumowanie i wnioski Wyniki przeprowadzonych analiz pokazują, że w wariancie optymalnym według przyjętej definicji
głębokiej termomodernizacji:
Średnie koszty modernizacji wszystkich budynków na poziomie kraju wahają się w przedziale od 445 377 do 890 753mln zł,
Średnie przewidywane oszczędności energii końcowej po termomodernizacji budynków na poziomie kraju będą w przedziale od 6,7 do 26,8 Mtoe/rok,
Średnie przewidywane oszczędności energii pierwotnej po termomodernizacji na poziomie kraju będą w przedziale od 6,0 do 23,9 Mtoe/rok,
Koszt uzyskania 1toe oszczędności energii końcowej przy przyjętym czas życia efektów inwestycji 20 lat będzie w przedziale od 1661 do 3321 zł/toe,
Koszt uzyskania 1toe oszczędności energii pierwotnej przy przyjętym czas życia efektów inwestycji 20 lat będzie w przedziale od 1863 do 3725zł/toe.
Aby uzyskać przedstawione ww. efekty głębokiej termomodernizacji zasobów budowlanych w Polsce,
należy:
znowelizować Ustawę o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych i remontów.
Wprowadzić system wsparcia termomodernizacji domów jednorodzinnych
Rozwijać systemy wsparcia termomodernizacji budynków publicznych;
Prowadzić kampanie edukacyjne na szeroką skalę na temat sposobów oszczędzania energii w budynkach;
Wprowadzić systemy zarządzania energią w budynkach użyteczności publicznej;
Dostosować przepisy dotyczące standardu energetycznego remontowanych budynków do definicji głębokiej termomodernizacji.
Koszt uzyskania 1toe oszczędności energii końcowej Przyjęty czas życia efektów inwestycji 20 lat [zł/toe]
3 406 3 378 3 794 3 725
str. 38
Analiza dostępnych źródeł finansowania pod kątem finansowania modernizacji domów jednorodzinnych Rekomendacje:
Rekomenduje się wypełnienie luki w finansowaniu remontów i modernizacji budynków jednorodzinnych. Powinny zostać przygotowane kompleksowe
programy remontów, modernizacji i termomodernizacji, które umożliwiłyby realizację inwestycji jak najszerszej grupie właścicieli (mikro inwestycje, małe
inwestycje, poprzez kredyt, bez kredytu).
Programy Budynki Publiczne Budynki Wielorodzinne Budynki Jednorodzinne SME/Szpitale /Przedsiębiorstwa
NFOŚiGW System zielonych inwestycji - GIS Część 1) - Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej Wdrażany w latach 2010-2017 (alokacja środków 2010-2016)
NFOŚiGW System zielonych inwestycji – GIS Część 5) - Zarządzanie energią w budynkach wybranych podmiotów sektora finansów publicznych Wdrażany w latach 2010-2015 (alokacja środków: 2010-2013)
NFOŚiGW Program 5.4. Efektywne Wykorzystanie energii Cz. 1. Dofinansowanie audytów energetycznych i elektroenergetycznych Wdrażany w latach 2011-2017
(alokacja środków: 2011-2016)
Budżet: 38 000 000 zł (dotacja)
Budżet roczny: 6 333 333 zł
Beneficjent - przedsiębiorca, podejmujący realizację przedsięwzięć mających na celu oszczędzanie energii, w których minimalna wielkość przeciętnego zużycia energii końcowej <suma energii elektrycznej i cieplnej>, w roku poprzedzającym złożenie wniosku o dofinansowanie audytu, wynosiła 20 000 MWh/rok
NFOŚiGW Program 5.4. Efektywne Wykorzystanie energii Cz. 2. Dofinansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych rekomendowanych w przeprowadzonym audycie Wdrażany w latach 2011-2017
Środki Norweskie i EOG Program Operacyjny (PL04) „Oszczędzanie energii i promowanie odnawialnych źródeł energii” Okres trwania od 06.2013 (nabór wniosków) do 30.04.2016
Budżet: 67 394 000 Euro= Ok. 269 576 000 zł
(ee – 55 905 250 Euro=223 621 000 zł
Oze – 11 488 750 Euro= 45 955 000 zł)
Budżet roczny: 89 858 666 zł
Jednostki sektora finansów publicznych lub podmioty niepubliczne realizujące zadania publiczne
POIŚ Priorytet IX – „Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna”. Działanie 9.3. Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej
Budżet: 123 650 000 Euro =494 600 000 zł
394 443 962 zł (wydane od 09.2009 do 31.03.2013 r)
Wydane na rok: 131 481 320 zł
Beneficjenci: Jednostki sektora finansów publicznych, jednostki samorządu terytorialnego oraz ich grupy, związki, stowarzyszenia i porozumienia JST, podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu terytorialnego niebędące przedsiębiorcami, organy władzy
publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunał, organy policji, straży pożarnej (w tym również OSP), straży miejskiej, państwowe szkoły wyższe, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, organizacje pozarządowe, kościoły, kościelne osoby prawne i ich stowarzyszenia oraz inne związki wyznaniowe
POIŚ Priorytet IV - Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska. Działanie 4.5. Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony powietrza
Kwota przeznaczona na dofinansowanie projektów 43 180 004 zł (II tura-2010 r.) 95 345 068 zł (III tura-2012 r.) Beneficjenci - Małe, średnie i duże przedsiębiorstwa
WFOŚiGW: KAWKA – Likwidacja Niskiej Emisji Wdrażany w latach 2013-2018 (alokacja 2013-2015)
Budżet: 400 mln zł Budżet roczny: 133 333 333 zł
Beneficjentem programu są podmioty wskazane w programach ochrony powietrza, które planują realizację albo realizują przedsięwzięcia mogące być przedmiotem dofinansowania przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej ze środków udostępnionych
przez NFOŚiGW, z uwzględnieniem warunków niniejszego programu
http://www.arp.com.pl/o_agencji/Aktualnosci/65_mln_zl_dla_firm_w_puli_srodkow_funduszu_ARP_SA_ENERGOPOZYCZKA.aspx Szwajcarsko-polski program współpracy Obszar. Odbudowa, remont, przebudowa i rozbudowa podstawowej infrastruktury oraz poprawa stanu środowiska. Cel 2: Zwiększenie efektywności energetycznej i redukcja emisji, w szczególności gazów cieplarnianych i niebezpiecznych substancji ENERGIA ODNAWIALNA
Budżet: 402 947 058 zł
Beneficjenci:
jednostki administracji publicznej; jednostki samorządu terytorialnego
realizujące zadania jednostek samorządowych zaopatrzenia w ciepło, np.: przedsiębiorstwa (włączając spółki
komunalne) wykonujące zadania w zakresie utrzymania sieci i systemów
grzewczych; jednostki samorządu terytorialnego, publiczne zakłady opieki
zdrowotnej, które mają podpisane z Narodowym Funduszem Zdrowia
kontrakty na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej albo udzielają świadczeń
zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych na podstawie innych
Zapotrzebowanie na finansowanie W niniejszym dokumencie nie określono precyzyjnie zapotrzebowania na finansowanie, wychodząc z
założenia, że każda przeznaczona kwota będzie znacznie mniejsza od potrzeb i będzie efektem
decyzji politycznej. Roczny budżet Funduszu Termomodernizacji w najlepszym okresie nie przekroczył
0,25 mld PLN z czego realizowano inwestycje za ok. 2 – 3 mld PLN. Zakładając optymistycznie, że uda
str. 54
się zmobilizować finansowanie termomodernizacji budynków jednorodzinnych w wysokości 1 mld
PLN rocznie (co z kolei przyczyni się do realizacji inwestycji w wysokości 5-10 md złotych), i
przyjmując że w ciągu najbliższych dwudziestu lat potrzeby termomodernizacji budynków określone
są na 400 – 800 mld PLN, to rocznie wykorzystamy 2-5% potencjału technicznego,
Jeden system wiele instrumentów Każdy z sektorów budownictwa (jednorodzinne, wielorodzinne, publiczne) posiada swoją specyfikę,
oraz wynikające ze specyfiki źródła finansowania. Modernizacja, remonty i termomodernizacja
budynków publicznych do tej pory finansowana była z budżetu państwa, Funduszy Ekologicznych,
funduszy regionalnych etc. Modernizacja budynków wielorodzinnych odbywała się poprzez Fundusz
Termomodernizacji i Remontów, budynki publiczne modernizowano ze środków NFOSIGW,
WFOSIGW, Fuduszy Europejskich etc, natomiast budynki jednorodzinne nie miały dostosowanego do
potrzeb źródła finansowania.
Postulat: Zakładając mnogość źródeł finansowania termomodernizacji powinna zostać przyjęta
zasada, że maksymalne wsparcie, uzyskane na jeden cel i jedną inwestycję nie może przekroczyć
określonego w systemie poziomu, określonego dla danego typu inwestycji.
Budynki publiczne vs. Budynki prywatne Decyzje remontowe w budynkach publicznych podejmowane są zwykle w oparciu o takie same
kryteria jak w budynkach prywatnych – instalację grzewczą remontuje się lub wymienia na nową
ponieważ stara jest nieefektywna i zużyta pod względem technicznym, okna wymienia się dlatego, że
nie nadają się do dalszego użytku, elewacje remontowane są dlatego, że się sypią, a dach dlatego, że
przecieka etc.. Budżet państwa jest w takiej samej sytuacji jak większość obywateli – w publicznej
kasie nie ma oszczędności, brakuje zdolności kredytowej, a budynek wymaga remontu. Ze względu na
ograniczenia budżetowe konieczne jest efektywne wydawanie publicznych pieniędzy, stymulujące do
odpowiednich decyzji inwestycyjnych. Z drugiej strony, w przeciwieństwie do budżetu państwa, kasa
funduszy ekologicznych (NFOSIGW, WFOSIGW) jest pełna – to wywołuje pokusę sięgnięcia po
pieniądze i sfinansowania zwykłych remontów pod pretekstem inwestycji chroniących środowisko.
Tak można tłumaczyć szczodre wsparcie (85% dofinansowania z GIS) dla inwestycji publicznych, oraz
sposób określania efektu ekologicznego. W procesie termomodernizacji budynków publicznych
konieczna jest zmiana podejścia do finansowania termomodernizacji, tak aby wysokość
dofinansowania była związana ze spodziewanym efektem, do poziomu porównywalnego z poziomem
finansowania podmiotów prywatnych..
Postulat: Programy wsparcia dla instytucji publicznych powinny zostać urealnione (tak aby
zmniejszenie zużycia energii mogło być kupowane jak najmniejszym kosztem), a efekt ekologiczny
powinien być liczony w odniesieniu do przegród wymaganych przez prawo (WT 2014). Obecnie
punktem odniesienia (stanem bazowym) jest stan istniejący.
Elementy wspólne lub możliwe do wykorzystania w ramach wielu mechanizmów Elementami wspólnymi, występującymi w kilku proponowanych w ramach niniejszego rozdziału
mechanizmach są:
Wieloletni kredyt remontowy,
Edukacja społeczna,
Doradztwo remontowe i modernizacyjne
Jednolita procedura i spójne kryteria,
System rejestracji efektów.
str. 55
Wieloletni kredyt remontowy jest podstawowy elementem systemu wsparcia i został omówiony w
osobnym rozdziale.
Edukacja społeczna/kampanie edukacyjne Wieloletni program edukacji i promocji musi stanowić osobny instrument w ramach polskiego
programu efektywności energetycznej. Instrumenty edukacyjne dotyczące budownictwa
energooszczędnego muszą być zintegrowane z instrumentami prawnymi i ekonomicznymi – do tej
integracji konieczna jest bliska współpraca pomiędzy sektorami. Bez programu edukacyjnego,
informującego jednocześnie o wszystkich możliwych formach wsparcia udzielanych w ramach
różnych mechanizmów, instrumenty finansowe nie zostaną wykorzystane. Co więcej, bez zmiany
świadomości użytkowników budynków ( a co za tym idzie zmiany wzorców zachowań), zmiany
wprowadzone w ramach programów mogą nie przynieść zamierzonego efektu.
Postulat – w rządzie powinna powstać funkcja pełnomocnika rządu ds. efektywności
energetycznej, który odpowiedzialny będzie za komunikację pomiędzy resortami, a także
synchronizację i integrację działań realizowanych w ramach polskiego programu efektywności
energetycznej.
System rejestracji efektów Obecnie nie istnieje w Polsce system pozwalający na monitorowanie efektów prowadzonych działań
(np. efektów wynikających z działań w ramach Funduszu Termomodernizacji). Dzięki centralnej bazie
danych możliwe byłoby uzyskiwanie informacji statystycznych dotyczących efektywności kosztowej i
ekologicznych prowadzonych działań inwestycyjnych. Centralna baza danych pozwoliłaby również na
uniknięcie nadmiernego wsparcia inwestycji.
We współczesnym świecie pomiar i weryfikacja założonych efektów jest powszechną i stosunkowo
tanią praktyką. W erze powszechnej dostępności do Internetu, oraz popularności systemów
bazodanowych zbieranie, gromadzenie i przetwarzanie danych jest stosunkowo proste i tanie.
System rejestracji powinien mieć następujące funkcje:
1. Uniemożliwiać udzielanie wsparcia tego samego zakresu z kilku źródeł (tak aby uniemożliwić