-
292 8/2009 technika chłodnicza i klimatyzacyjna
in formacje ogólne in formacje ogólne in formacje ogólne in
formacje ogólne
Świat, o którym nie można zapomnieć
CzęŚć 2
Jerzy SKIBIŃSKIJerzy STELLA
DALMOR S.A. Gdynia
MASZYNOWNIA CHŁODNICZA
Przy odbudowie, a właściwie rozbudowie Chłodni nr 1, wybudowano
dodatkową halę, w której znajduje się ma-szynownia chłodnicza oraz
stacja transformatorowa. Maszynownia chłodnicza była wspólnym
obiektem dla nowo wybudowanej Chłodni Rybnej (Chłodni nr 1) i
istniejącej Chłodni Śledziowej (Chłodni nr 2). W pierw-szych latach
powojennych oraz w trakcie rozbudowy nowej maszynowni chłodniczej,
oba obiekty były wspo-magane pracą urządzeń chłodniczych
zainstalowanych w starej przedwojennej maszynowni zlokalizowanej w
trzykondygnacyjnym budynku. Praca tych urządzeń trwała do roku 1966
tj. do chwili całkowitego przełącze-nia instalacji chłodnicze
Chłodni nr 2 do nowej maszy-nowni. Po tym okresie urządzenia
„starej” maszynowni zostały zdemontowane, a budynek uzyskał inne
przezna-czenie i jest eksploatowany do dnia dzisiejszego. Kompleks
obu chłodni pełnił funkcje obiektu o cha-rakterze
produkcyjno-składowym. Wymagało to zasto-sowania oddzielnych
instalacji chłodniczych dostosowa-nych do poszczególnych
działalności. I tak po zakończeniu budowy w obu obiektach
znajdo-wały się następujące instalacje chłodnicze:1. Urządzenie
chłodnicze niskich temperatur komór
Chłodni nr 1 o wydajności 350 kW przy -35oC/+35o-C/+15oC - rok
budowy 1950,
2. Urządzenie chłodnicze zamrażalni kontaktowej o wy-dajności
233 kW przy -42oC/+35oC/+15oC - rok budo-wy 1956-57,
3. Urządzenie chłodnicze zamrażalni tunelowej o wydaj-ności 233
kW przy -42oC/+35oC/+35oC - ok budowy 1950-53
4. Urządzenie chłodnicze jednostopniowe do pro-dukcji lodu
blokowego o wydajności 465 kW przy -25oC/+35oC/+15oC - rok budowy
1948-50,
5. Urządzenie chłodnicze jednostopniowe do mrożenia solankowego
ryb w skrzyniach o wydajności 140 kW przy -25oC/+35oC/+15oC - rok
budowy 1948-50,
6. Urządzenie chłodnicze niskich temperatur komór Chłodni nr 2 o
wydajności 93 kW przy -35oC/+35o-C/+15oC modernizowane sukcesywnie
od roku 1946.
Urządzenia chłodnicze obsługujące urządzenia zamrażal-nicze,
oraz komory niskich temperatur pracowały w ukła-dzie pompowym
dwustopniowym, a urządzenia zamra-
żalni solankowej i wytwórni lodu blokowego w układzie
jednostopniowym ciśnieniowym. W okresie projektowania i budowy
chłodni polski przemysł nie wytwarzał urządzeń chłodniczych oraz
spe-cjalistycznej armatury i automatyki, co spowodowało, że
projektant instalacji, inż. Tchórzewski realizację projek-tu oparł
o dostawy w ramach pomocy UNRRA. W maszynowni chłodniczej zostało
zamontowanych łącznie 10 sprężarek:- 3 sprężarki produkcji
niemieckiej firmy „Nagema”
typ VN224, dwustopniowe, stojące przelotowe o wy-dajności Q =
150 kW każda, przy -42oC/+35 oC/+15 oC, obrotach n = 360 1/min.
Sprężarki posiadały po 4 cylindry w tym 3 cylindry na I stopniu
oraz 1 cylin-der na II stopniu. Tłoki w sprężarkach tej firmy były
wylewane stopem łożyskowym. Napędzane silnikiem elektrycznym o mocy
190 kW, napięciu zasilania 5000 V, rok budowy 1952;
- 2 sprężarki produkcji francuskiej firmy „Quiri” typ 6SA20,
jednostopniowe, przelotowe, sześciocylindro-we, o wydajności Q =
182 kW każda, przy -25oC/+35 oC/+15oC, obrotach n = 420 1/min.
Bezpośrednio sprzężone z silnikiem elektrycznym o mocy 146 kW i
napięciu zasilania 5000 V, rok budowy 1948;
- 3 sprężarki produkcji krajowej ZBMiA im. „Szadkow-skiego” typ
S4 x 225, jednostopniowe o wydajności Q = 150 kW każda przy
-25oC/+35oC/+15oC, napędzane silnikiem elektrycznym o mocy 125 kW i
napięciu za-silania 380V; Rok budowy 1957;
- 2 sprężarki produkcji duńskiej firmy „Sabroe” typ HH 4 x 24,
dwustopniowe o wydajności Q = 337 kW każ-da przy -35oC/+35oC/+15oC.
Sprężarki były bezpo-średnio sprzężone z silnikiem elektrycznym o
mocy 290 kW, obrotach n = 290 1/min i napięciu zasilania 5000 V,
rok budowy 1941, zamontowane w chłodni w roku 1950.
Ciekawą konstrukcję pod względem rozwiązań technicz-nych
stanowiły sprężarki HH 4 x 24 firmy „Sabroe” (Rys. 17). Były to
sprężarki pionowe dwustopniowe, cztero-cylindrowe, z tłokami
(przeciwbieżnymi) wysokiego ci-śnienia umieszczonymi wewnątrz tłoka
niskiego ciśnienia i wtryskiem międzystopniowym sterowanym zaworem
termostatycznym utrzymującym temperaturę tłoczenia II stopnia na
poziomie 100oC. System ich smarowania skła-dał się z dwóch
oddzielnych układów:
-
technika chłodnicza i klimatyzacyjna 8/2009 293
in formacje ogólne in formacje ogólne in formacje ogólne in
formacje ogólne
1. łożyska główne, korbowodowe oraz dławice sma-rowane były za
pomocą pompy zębatej olejowej na-pędzanej bezpośrednio z wału
sprężarki. W układ wmontowana była ręczna pompa olejowa, która
słu-żyła do przesmarowania układu przed każdym uru-chomieniem
sprężarki;
2. gładź cylindrów smarowana była za pomocą specjal-nej pompy
„kropelkowej”, napędzanej z wału sprężar-ki, dostarczającej olej do
każdego cylindra oddzielnie w ilości 2 - 3 kropli na minutę.
W czasie pracy sprężarki wymagały stałego nadzoru i cią-głej
regulacji układu smarowniczego i parametrów pra-cy poszczególnych
cylindrów. Sprężarka miała 3 metry wysokości oraz 8,11 metra
długości i była wyposażona w specjalny pomost dla obsługi. Na dachu
maszynowni chłodniczej została zamon-towana wieżowa chłodnia wody
(Fot. 18). Służyła ona do schładzania wody obiegowej chłodzącej
skraplacze i sprężarki. Została ona wykonana z drewna sosnowego i
wybudowana w roku 1950. Podstawowe wymiary wie-ży: długość 25,6 m,
szerokość 3,65 m, wysokość 8 m. Posadowiono ją na otwartym
zbiorniku wody o pojemno-ści 100 m3. Podczas pracy urządzeń
chłodniczych przez wieżę przepływało 610.000 litrów wody w ciągu
godziny. Ubytki wody uzupełniane były z własnych studni
głębi-nowych. Jako ciekawostkę można podać, że przy budowie tej
chłodni i maszynowni zostały wykorzystane materiały (kable, zawory,
zasuwy) pozyskane z demontażu z zato-pionego u wejścia do portu
niemieckiego pancernika Gne-isenau. Natomiast większość materiałów
i mechanizmów do montażu instalacji chłodniczej dostarczona została
w ramach pomocy UNRRA. Zastosowanie nowoczesnego (na ówczesne
czasy) osprzętu i automatyki pozwoliło na powstanie instala-cji
chłodniczych w znacznym stopniu zautomatyzowa-nych i bezpiecznych.
W szczytowym okresie w instalacji chłodniczej znajdowało się ok. 34
ton amoniaku. Po zakończeniu modernizacji Chłodni nr 2 rozpoczę-to
przygotowania do modernizacji maszynowni chłodni-czej. Głównym
powodem podjęcia takiej decyzji był stan techniczny sprężarek
zbudowanych w latach 1941 – 1957. Duża różnorodność typów, znaczny
stopień zużycia, nie-typowy napęd na napięcie 5000 V oraz trudności
pozy-skaniu oryginalnych części zamiennych, powodowały ogromne
kłopoty eksploatacyjne i remontowe. Znaczna część parku maszynowego
znajdowała się w ciągłym re-moncie i naprawach awaryjnych.
Projektowana modernizacja maszynowni obejmowa-ła:1. wymianę 6
skraplaczy płaszczowo - rurowych piono-
wych o pow. 127 m2 każdy na 5 skraplaczy SRs-160;2. wymianę
dochładzacza płaszczowo – rurowego;3. wymianę wszystkich sprężarek
chłodniczych na 8
sprężarek typu 8W200/2a budowy ZBMiA w Krako-wie;
4. montaż dwóch chłodnic międzystopniowych typu CMt-150;
5. przystosowanie instalacji fabryki lodu do odparowa-nia -35oC
– przewidziano zakup 2 sprężarek 8W200/2 z silnikami elektrycznymi
o mocy 200 kW pozwalają-cymi pracować na odparowanie
-30oC/-35oC.
Prace modernizacyjne maszynowni rozpoczęto w roku 1971 od
wymiany baterii skraplaczy i montażu sprężarki 8W200/2. Były one
kontynuowane do roku 1976, w któ-rym zakończono montaż ostatniej
zaplanowanej sprężarki (Fot. 19). W następnych latach w maszynowni
prowadzo-no prace przystosowujące instalacje do aktualnych po-trzeb
technologicznych i tak w latach 80-tych:1. podłączono do maszynowni
instalacje zamrażalniczą
przetwórni składającą się z tunelu ciągłego mrożenia i szaf
zamrażalniczych;
2. zlikwidowano instalację fabryki lodu i tuneli
zamra-żalniczych zlokalizowanych na I piętrze Chłodni nr 1.
W 2004 roku wymieniono baterię skraplania składają-cą się z 5
szt. skraplaczy SRs-160 na skraplacz natry-skowo-wyparny typu VXC
205 firmy Baltimore. Zmo-dernizowano instalację wody obiegowej,
wyłączając z eksploatacji i demontując wieżową chłodnicę wody
zamontowaną na dachu maszynowni. Wraz z tymi pra-cami usunięto
niepotrzebne rurociągi i aparaty pozostałe po zdemontowanych
instalacjach. W chwili obecnej ma-szynownia służy tylko do
obniżania temperatur w komo-rach Chłodni nr 2 (Fot. 20).
CHŁODNIA Nr 3
Chłodnia nr 3 jest największą i najpóźniej wybudowaną na terenie
Dalmoru. Tak jak Chłodnia nr 1 i nr 2 zosta-ła ona wybudowana na
Nabrzeżu Angielskim. Komory chłodnicze, maszynownia chłodnicza oraz
budynek so-cjalny stanowią jedną bryłę usytuowaną w końcowej
czę-ści Mola Rybackiego. Projekt techniczny obiektu został wykonany
w Biurze Projektów Budownictwa Morskiego „PROJMORS” w Gdańsku, a
głównym wykonawcą był „Mostostal” Wrocław. Chłodnia parterowa nie
podpiwniczona posiada trzy komory chłodnicze o wymiarach 36 m x 36
m i wysokości 11 m. Komory chłodnicze wyposażone są w system
rega-łów wjezdnych wysokiego składowania pozwalający na
przechowywanie 9.000 ton towarów. Konstrukcja komór jest stalowa z
obudową wykonaną z prefabrykowanych bloczków styropianowych o
grubości 300 mm. Każda z komór posiada dwie bramy załadowcze
pozwalające na przyjmowanie ładunków ze statków cumujących przy
Na-brzeżu Angielskim lub z transportu lądowego. Od strony lądu
każda z komór posiada po dwie bramy do wydawa-nia towaru.
Instalacja chłodnicza amoniakalna pompowa z bez-pośrednim
odparowaniem czynnika chłodniczego zosta-ła wykonana wg projektu
inż. B. Damskiego. Jest ona częściowo zautomatyzowana i
przewidziana do pracy
-
294 8/2009 technika chłodnicza i klimatyzacyjna
in formacje ogólne in formacje ogólne in formacje ogólne in
formacje ogólne
Rys. 16 Maszynownia chłodnicza, lata pięćdziesiąte
Rys. 17 Wymiary gabarytowe sprężarki HH4 x 24
Rys. 18 Wieżowa chłodnia wody (zdjęcie z lat
siedemdzie-siątych)
-
technika chłodnicza i klimatyzacyjna 8/2009 295
in formacje ogólne in formacje ogólne in formacje ogólne in
formacje ogólne
Rys. 19 Maszynownia po modernizacji – rok 1976Rys. 20 Stan
obecny maszynowni chłodniczej Chłodni nr 2
Rys. 21 Maszynownia chłodnicza – stan obecny
Rys. 22 Chłodnia nr 3 wraz z przedchłodnią
Rys. 23 Doki załadowcze
-
296 8/2009 technika chłodnicza i klimatyzacyjna
in formacje ogólne in formacje ogólne in formacje ogólne in
formacje ogólne
pod nadzorem stałej obsługi, co przy dużych wahaniach obciążenia
cieplnego komór jest koniecznością. W ma-szynowni chłodniczej
zainstalowano cztery sprężarki typu 8W 200/2A produkcji Zakładów
Budowy Maszyn i Aparatury im. Stanisława Szadkowskiego (obecnie
Zie-leniewskiego) o wydajności chłodniczej 232 kW każda przy
parametrach pracy -40/-25/35oC. Praca 3 sprężarek przez 18 godzin
na dobę zapewnia utrzymanie w komo-rach temperatury -27oC do -30oC
przy maksymalnej prze-widzianej technologią rotacji towaru w
warunkach letnich (Fot. 21). W związku z planowaną rozbudową
chłodni, w ma-szynowni przewidziano wolne miejsce na dodatkową
sprężarkę. Jednak założeń tych nigdy nie zrealizowano. Wszystkie
sprężarki współpracują z indywidualnymi chłodnicami
międzystopniowymi CMr-125 służącymi do schładzania par sprężanych w
I stopniu sprężarek do ciśnienia międzystopniowego oraz do
dochłodzenia cie-kłego amoniaku ze skraplaczy do temperatury
bliskiej temperaturze nasycenia przy ciśnieniu międzystopnio-wym.
Skraplanie par amoniaku odbywa się w trzech skra-placzach
płaszczowo – rurowych otwartych, pionowych typu SRs-125 chłodzonych
wodą, o łącznej powierzchni wymiany ciepła 375 m2. Skraplacze
usytuowano na ze-wnątrz maszynowni chłodniczej na tacy żelbetowej.
Ob-jętość tacy wynosi 25 m3, co pozwalało na pracę skrapla-czy i
sprężarek pomimo zaburzeń w dostarczaniu wody uzupełniającej
zamkniętego obiegu wody chłodzącej. Celem ochłodzenia woda z tacy
była podawana pom-pami do 5 wyparnych chłodnic wody umieszczonych
na dachu budynku socjalnego. Ciekły amoniak skroplony w
skraplaczach spływa do zbiorników płynu Zl-3,2 pod skraplaczami,
skąd poprzez dochładzacz przeciwprądowy DP-20, wężownice chłodnic
międzystopniowych CMr-125, gdzie ulega dodatkowemu dochłodzeniu,
doprowa-dzany jest do poziomego oddzielacza cieczy POC-10. W
oddzielaczu tym następuje oddzielenie fazy ciekłej od parowej.
Ciekły amoniak jest przetłaczany przez pompy amoniakalne firmy Witt
do zamontowanych w komorach chłodniczych wentylatorowych chłodnic
powietrza typu SOW-3B-265. W każdej z komór zamontowane jest 8 szt.
takich chłodnic, po 4 szt. na ścianach przeciwległych ko-mory.
Odszranianie chłodnic powietrza odbywa się gorą-cymi parami
amoniaku rozpoczynając od rury odprowa-dzającej skropliny z tacy
ściekowej, a następnie poprzez baterie lamelowe. W celu
zabezpieczenia gruntu pod komorami chłodni-czymi przed zamarzaniem,
zainstalowano w posadzkach wężownice przez które przepływa glikol
odbierający cie-
pło przenikania. Zamontowane wężownice stanowią płytę grzewczą,
która powinna utrzymywać średnią temperatu-rę 4oC. Ochłodzony pod
posadzką glikol jest przetłacza-ny pompą do wymiennika, w którym
następuje jego pod-grzanie od przepływających w przestrzeni
międzyrurowej gorących par amoniaku ze skraplaczy. Skroplony w
wy-mienniku ciepła amoniak jest odprowadzany do rurociągu płynu
NH3. Ze względu na bardzo wysokie koszty eksploatacyj-ne stacji
skraplania amoniaku, w roku 2003 dokonano jej modernizację,
wymieniając skraplacze typu SRs - 125 na skraplacz natryskowo –
wyparny Baltimore typ VXC S288 o parametrach Q = 1100 kW przy tk =
35
oC i tm = 21oC, przystosowany do pracy w zimie na sucho. W roku
2004 zmodernizowano pomieszczenia socjalne oraz wy-budowano
przedchłodnię wraz z łącznikiem do budynku socjalnego,
przystosowując obiekt od wymogów Unii Eu-ropejskiej. Przedchłodnia
została zaprojektowana przez firmę Projektowanie Konstrukcji
Inżynierskich i Obiek-tów Budowlanych „PROINBUD” w Gdyni, a
wykonaw-cą było Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Usługowe „Izo-lacje”
w Gdańsku. Przedchłodnia w kształcie litery „L” została wybudowana
z płyty warstwowej poliuretanowej o grubości 80 mm. W części od
strony Nabrzeża Angielskiego wzdłuż dłuższego boku chłodni,
rozmieszczonych jest 6 bram załadowczych otwieranych automatycznie.
W krótszym boku przedchłodni zostały umieszczone miejsca posto-jowe
i stanowiska do ładowania akumulatorów wózków wysokiego
podnoszenia. Od strony lądu budynek chłod-ni został wyposażony w 6
doków załadowczych. Razem z przedchłodnią wybudowano pomieszczenia
dla służb weterynaryjnych. Mieści się tam Inspekcja Weteryna-ryjna,
Graniczny Inspektorat Weterynarii w Gdyni oraz Ośrodek Inspekcyjny.
Umieszczenie powyższego Inspek-toratu przy chłodni umożliwia
przyjmowania towarów mrożonych z tzw. państw trzecich i
wprowadzanie go na obszar Unii Europejskiej. Obiekt Chłodni nr 3
spełnia wymogi Unii Europejskiej i HACCP. Przytoczone dane
dotyczące historii działalności Chłodni Składowych Dalmor S.A.
zostały opracowane na podstawie materiałów archiwalnych Dalmoru,
mate-riałów własnych, Biuletynu Morskiego Instytutu Rybac-kiego w
Gdyni z 1933 roku oraz relacji ustnych pracow-ników chłodni.
&