27-11-2018 1 Welkom bij het Werkatelier Positieve Gezondheid en Publieke Gezondheid 5 november 2018 Georganiseerd door iPH i.s.m. Koplopertafel Publieke Gezondheid Met speciale dank aan Provincie Limburg en Limburg Positief Gezond Week van Positieve Gezondheid 2 – 9 november 2018 Vandaag: Wat werkt binnen de Publieke Gezondheid?
53
Embed
Welkom bij het Werkatelier Positieve Gezondheid en ...€¦ · Alphens Keten Overleg, beleid en bestuur. Wat doen we anders dan voorheen? Oa. impuls voor inwonerbetrokkenheid via
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
27-11-2018
1
Welkom bij het Werkatelier Positieve Gezondheid
en Publieke Gezondheid5 november 2018
Georganiseerd door iPH i.s.m. Koplopertafel Publieke Gezondheid
Met speciale dank aan Provincie Limburg en Limburg Positief GezondWeek van Positieve Gezondheid 2 – 9 november 2018
Vandaag: Wat werkt binnen de Publieke Gezondheid?
27-11-2018
2
Programma13.10 Toelichting Koplopertafel Publieke Gezondheid – Malou Timmers
13.15 Praktijk aan het woord: Wat zijn de werkzame elementen?• Gebiedsgerichte gezondheidsbevordering vanuit Positieve Gezondheid
Limburg - Bert Hesdahl & Nicole BosmanDeventer – Marja de JongAlphen aan den Rijn – Ellen van Steekelenburg
• Themagerichte gezondheidsbevordering vanuit Positieve GezondheidBewegen – John Dierx & Cindy de BotAlcohol – Rob Bovens
15.00 Pauze
15.30 Aan tafel!! Met elkaar in gesprek
16.15 Plenaire terugkoppeling en reflectie
17.00 Afsluiting en borrel
Toelichting Koplopertafel Publieke Gezondheid
Malou Timmers
Institute for Positive Health
27-11-2018
3
Koplopertafel Publieke Gezondheid
Kunnen GGD’en of gemeenten
Positieve Gezondheid ook
inzetten om de gezondheid van
groepen burgers te bevorderen?
Bijvoorbeeld in de wijk, op school
of in de buurt?
De Koplopertafel Publieke Gezonhdheid bestaat uit: Francisca Flinterman (GGD Amsterdam), Elly van den Dobbelsteen (GGD Brabant Zuid Oost), Bert Oudenaarden (GGD Twente), Hanneke Schreurs (Gemeente Utrecht), Sjef Staps (Louis Bolk Instituut), Frank den Hertog (RIVM), Machteld Huber (iPH), Malou Timmers (iPH)
Elkaar inspireren met voorbeelden, verbinden en versnellen.
…Ons verhaal..• Het is toch een individueel model? Is een collectieve toepassing wel mogelijk?
• HOE pas je Positieve Gezondheid dan toe binnen de Publieke Gezondheid?
• Vele verschillende voorbeelden in de praktijk
• MAAR… allemaal dezelfde uitgangspunten:• Dynamisch denken• Aansluiten op de motivatie van mensen• Gezondheid als breed begrip• Gericht op versterken
• Is een model voor de toepassing van Positieve Gezondheid in de Publieke Gezondheid de uitkomst?
27-11-2018
4
27-11-2018
5
Weten wat werkt!
• 1 model? NEE!
• Maar gebruik dat wat past bij je doelstelling en dat wat werkt in de context.
• Kortom, ga uit van de werkzame elementen.
• Behoefte aan praktijkvoorbeelden.
Positieve Gezondheid als collectief model
Vitale gemeenschappen als basis
Bert Hesdahl – GGD Zuid Limburg
Nicole Bosman – GGD Limburg Noorden Provincie Limburg
27-11-2018
6
Positieve Gezondheid als collectief model
Vitale gemeenschappen als basisBert Hesdahl, Nicole Bosman
27-11-2018
7
Samenhangendegebiedsgerichte
aanpak
Duurzame verandering
Verbeteren leefomgeving
Participatie: van individueel naar collectief
Leefstijl van bewoners
Preventie & positieve
gezondheid
Samenhangende, gebiedsgerichte
aanpak
Duurzame verandering
Verbeteren leefomgeving
Participatie: van individueel naar collectief
Leefstijl van bewoners
Preventie & positieve
gezondheid
FUNin
uitvoering
Beleving
Werkelijk contact maken
Van puzzelen naar schaken
Neem burgers serieus
Iedereen doet mee(inclusie)
Eigenaar -schap Spel
Engageer gemeenschapSamen met
stakeholders
Samen doen, samen leren
27-11-2018
8
• Dus:– Cultuur van vertrouwen en verbinding
– Goed (samen)leven ipv gezondheid
– Gezondheid is beleving EN ambigue
– Risicoloos leven bestaat niet
– Gedrag veranderen gaat niet zonder de wetenschap EN werkelijkheid
– Gedragsverandering is publieke zaak
(naast individuele taak)
Aanpak positief gezonde wijk
• Gebeurt samen met wijkbewoners
• Neemt burgers serieus (profs zijn gast)
• Gaat om beleving (niet om cijfers)
• Gaat om netwerk van interdependenties, engageert gemeenschap
Meer dan 50% gezinnen met laag inkomen (< € 25.200)
Ongeveer 1/3 is allochtoon. Vooral veel Turkse mensen (17%)
Gemiddelde levensverwachting is lager en arbeidsongeschikt hoger dan gemiddeld in Deventer.
27-11-2018
19
De aanpak
Op zoek naar de sleutel om gezondheidsachterstanden teverkleinen.
Met en door bewoners en werkers in Voorstad ontwikkelen en uitvoeren van een integrale en duurzame aanpak gericht op het verbeteren van de ervaren gezondheid.
Community benadering vanuit sociaal ecologisch perspectief.
- bewonersparticipatie
- intersectorale samenwerking
- gezondheidsbevorderende omgeving
Participatief actie onderzoek
2017: Focusgroep gesprekken met 11 bestaande groepen in de wijk
Doelen:
• Inzicht krijgen in percepties van gezondheid
• Wat is nodig om gezondheid te verbeteren en wat belemmert?
• Stimuleren om zelf in actie te komen
Basisprincipes Positieve Gezondheid• Integraal, breed naar gezondheid
kijken- Veerkracht- Uitgaan van wat mensen zelf willen
en kunnen
27-11-2018
20
Methode - dataverzameling
• Focus group• Sessie 1: Wat betekent gezondheid voor je?
gebaseerd op concept mappingStap 1 stap 2 stap 3
• Sessie 2: Wat heb je nodig om je gezondheid te verbeteren??• Eigen ideeën
• Hoe ga je dat doen?
Gezondheid
is voor mij ...
Klein
kinder
en
Top 3
1. …
2. …
3. …kinder
en
familie
Mijn
part
ner
Gezondheid is …
Clusters # Groepen
Sociale contacten, vrienden
en familie
10
Bewegen 10
Positiviteit, vrolijkheid 9
Gezonde voeding 8
Eigen regie 7
Ontspanning 7
Natuur, buiten zijn 6
27-11-2018
21
Wat heb je nodig ?
Attitude en vaardigheden:
• Anderen
(sociale contacten, buren, directe omgeving, mensen om je heen)
• Accepteren en bespreekbaar maken
• Zelfvertrouwen, kijken wat wel kan
• Hulp vragen & de weg weten
Materieel: financiën, hond, fiets of e-bike, zwemles,
internet (informatie)
Vervolg activiteiten
Fietsmaatje Zingevingscursus
Afspraak met de buurvrouw EHBO kinderen
Toeleiding naar ‘warmwaterzwemmen’ Speel-o-theek
Stoelgymnastiek in buurtcentrum
Workshop ‘Goede voeding’
Bijdrage aan Positieve Gezondheid• Collectieve én individuele activiteiten• Komen tot stand op verzoek van en
samen met de deelnemers• Samen actief zijn is ook gezondheid• Gezonde activiteiten zijn niet alleen
leefstijlactiviteiten
27-11-2018
22
Werkzame elementen
Aansluiten bij wat er in de wijk is
Professionals (wijkwerkers) actief betrekken
Uitgaan van wat mensen zelf belangrijk vinden voor hun gezondheid
Budget om ideeën en vragen van bewoners te kunnen uitvoeren
Een vitale wijk Ruwaard waar actieve bewoners tegen lagere kosten een
betere Positieve gezondheid ervaren.
Wat is Proeftuin Ruwaard?
27-11-2018
Collectieve aanpak i.s.m. wijkbewoners:
huisartsenzorg aan migranten, wijkpreventie aanpak,
huis van de wijk
• “Geef ons een dak en koffie, de rest regelen we zelf”
• Leeg schoolgebouwtje in december 2016 werd een levendige
plek voor (soms heel kwetsbare) wijkbewoners
• 317 unieke bezoekers per week
• Afspraken onderling zijn: je mag niemand uitsluiten en je mag er
geen geld voor vragen
27-11-2018
27-11-2018
33
Onderzoeksvraag: Draagt burgerparticipatie binnen Proeftuin Ruwaard, huis van de wijk bij aan verbetering in positieve gezondheid/zelfregie van bewoners wijk Ruwaard?
Doelgroep: Bewoners uit de wijk Ruwaard Oss, die actief deelnemen of participeren in het huis van de wijk
Meetinstrumenten: Spinneweb Mijn Positieve Gezondheid en semi-gestructueerd interview.1e meting: september 2017 2e meting: juni 20183e meting: december 2018
Longitudinaal onderzoekEffectmeting Positieve gezondheid Huis van de Wijk
27-11-2018
Meedoen“je hebt echt gewoon steeds meer contacten net zoals nu ook. Heel belangrijk, iets doen wat je leuk vind.” “het voelt als een warme deken, waar ik mezelf kan zijn zonder oordelen van andere mensen”“ voor mij betekent het lekker bezig zijn met leuke dingen, een bak koffie en nieuwe mensen leren kennen.”
Kwaliteit van Leven“Nee, ik vind wel dat het een positieve invloed heeft op mijn leven. Dat kan ik voor de volle honderd procent zeggen.”
Zingeving“de zin om dingen te doen en te ondernemen, ja, dat is wel door hier wel veel meer geworden ook, want ik bedoel, het geeft je zelfvertrouwen en duidelijkheid”
Lichaamsfuncties“Nou, dat is positief want ik beweeg meer. Ik doe dan hier aan activiteiten, maar ook wandelen”
…eerste resultaten 0-Meting: September 2017
27-11-2018
27-11-2018
34
Meedoen“Dat je samen het huis van de wijk verder ontwikkelt, verder brengt.”“Is nog steeds een stukje sociale ontmoetingsplaats in de wijk.”
Kwaliteit van LevenBlijven leren, een stukje zingeving. Dat is leuk, maar je moet er wel zelf iets mee willen of mee doen.
Zingeving“Dat je mensen voort kunt helpen en dat je er zelf een goed gevoel over hebt.“
Lichaamsfuncties“Nou, dat is positief want ik beweeg meer. Ik doe dan hier aan activiteiten, maar ook wandelen”
…eerste resultaten 1-Meting: Juni 2018
27-11-2018
Ruwaard Positief Gezond in Beweging
Werkzame elementen
•Bewoners werken vanuit eigen passie en inzicht“laten doen ipv nog meer en harder werken”
•Vrijheid om te groeien naar eigen behoefte: “mogelijkheden ipv barrières”
•Mensen en hulpverleners spreken elkaar aan op expertise: “Ik wil, ik kan, ik heb nodig”
27 november 2018 | 68
27-11-2018
35
Ruwaard Positief Gezond in Beweging
Met veel dank aan:
•Bart Bakker: Projectleider Proeftuin Ruwaard•Susanne Smits: Programmamanager ROS Robuust•Alle zorg- en welzijnsprofessionals in de wijk
Ruwaard Oss
Maar vooral:•Alle bewoners en vrijwilligers van de
wijk Ruwaard in Oss!
27 november 2018 | 69
IkPas en het concept van Positieve Gezondheid
Rob Bovens
Universiteit Tilburg
27-11-2018
36
IkPas en het concept van Positieve gezondheid
Van traditionele benadering (afschrikking)
27-11-2018
37
27-11-2018
38
Traditionele
Benadering werkt niet meer
Bijvoorbeeld 55-plussers
• Veel late onset, babyboomer, die geniet
• Heeft het verdiend
• Veel positieve ervaringen meegemaakt in het leven met alcohol
• Veel foutieve informatie verkregen in het verleden
• Makkelijk doelwit voor alcoholreclame (associatie met genieten, Zwitserlevengevoel, status, luxe)
• Zitten veel voor de buis (omroep Max, veel ‘geniet’-programma’s)
• Laat zich niet makkelijk wat zeggen, is wars van moralistische benadering
• Veel vrije tijd en geld
• Ook zorgprofessionals veel moeite met bespreken
27-11-2018
39
Oude benadering werkt dan niet
• Moralistisch
• Gericht op ongezond gedrag
• Gericht op jeugd of op situaties in het verkeer
• Niet gericht op dagelijks gedrag, bijv. op agressie
• Niet gericht kortom op deze doelgroep
Antwoord: positieve benadering
Een op leerervaringen gerichte campagne:
• niet-moraliserend
• niet gericht op definitief wegnemen alcohol, maar op gewoontegedrag
• Door het opdoen van leerervaringen deelnemers meer bewust te maken van de rol van alcohol in hun leven. Waardoor deelnemers in de toekomst mogelijk bewustere keuzes gaan maken en er een bewuster drinkpatroon op na gaan houden met een gezondere leefstijl als gevolg. En het drinken van alcohol dus weer een keuze wordt en geen gewoonte.
• Deelnemers praktische handvatten en argumenten bieden om deze keuze waar te kunnen maken
• Uiteindelijk resultaat: Burger bepaalt óf, wanneer en hoeveel hij of zij drinkt!! (en niet reclame of groepsdruk)
27-11-2018
41
Model: ASE-model achterstevoren
Eerst ander gedrag, dan door leervaringen
andere attitude en normen en tenslotte
behoefte aan meer kennis
Voorbeeld: Preventieakkoord
Weinig tot geen draagvlak voor strengere maatregelen
• Mentaal welbevinden: eigen kracht, zelfregie: het gevoel weer aan het stuur te staan wat betreft de keuze om wel of niet te drinken, doorbreken van (hinderlijk en ongezond) gewoontegedrag.
• Zingeving: werken aan een gezonde, alternatieve invulling van de activiteit die normaal aan het drinken van alcohol besteed wordt (bijv. weer eens een boek (uit)lezen, sporten)
IkPas en Positieve Gezondheid (2)
• Kwaliteit van leven: ervaren gezondheid, levenslust, balans. Deelnemers liepen bijv. persoonlijke records op hardloopwedstrijden of zagen hun relatie verbeteren. Ook sparen zij hiermee geld uit.
• Sociaal-maatschappelijke participatie: activiteiten op social media, regionaal georganiseerde bijeenkomsten, maar ook gerapporteerde verbetering van (sociale) relaties. In buitenland goed doelen-acties (België: Tournée Minérale: geld naar kankerfonds)
• Dagelijks functioneren: deelnemers rapporteerden fitheid, beter slapen en meer energie. Momenteel ook onderzoek naar cognitieve vaardigheden (alertheid, reactiesnelheid, aandacht)
27-11-2018
47
Onderzoek richt zich op ‘What’s in it for me’
- Slaaponderzoek (invloed op remslaap)
- Cognitieve vaardigheden
- Vrije tijdbesteding
- Bewegen en sporten als alternatief
- Invloed op rookgedrag
- Toekomst: invloed op somatische en psychische functies
Aansluiting bij diverse settingen: hoger onderwijs, bedrijven (met aandacht voor lage SES), eerste en 2e lijns-gezondheidszorg, wijken
Ontwikkeling logo: van druppel naar pauzeteken
27-11-2018
48
Breder toepasbaar
Maar ook….
II
27-11-2018
49
En….
II
Onderzoek Tranzo ism Fontys onder studenten
Mobiel op pauze: invloed op bijv. slaap,
maar ook op aanpassen gedrag
27-11-2018
50
Werkzame elementen
• Bottom up, niet topdown, IkPas is meer een beweging dan een campagne
• Campagneteam ondersteunt, reikt handvatten aan (werken nu ook aan selftoolkit)
• Het gaat om positieve leerervaringen, niet om ziektes te bestrijden
• Het gaat om weer zelf aan het roer staan
27-11-2018
51
Wat werkt? Alle werkzame elementen op een rij
1. De gemeenschap staat centraal2. Helderheid krijgen over eigenaarschap3. (Cijfers in) model is niet leidend, maar proces4. Veranderende rol overheid, organisaties en burger t.o.v. elkaar5. Gelijkwaardig optrekken en gezamenlijke verantwoordelijkheid6. Brede kijk: Fysieke, sociale en gezondheidsindicatoren7. Aansluiten bij wat er in de wijk is8. Professionals (wijkwerkers) actief betrekken9. Uitgaan van wat mensen zelf belangrijk vinden voor hun gezondheid10. Budget om ideeën en vragen van bewoners te kunnen uitvoeren11. Bestuurlijk draagvlak, coalitieakkoord12. (Alphens) Keten Overleg: bestuurlijke gesprekstafel en wijknetwerken voor uitvoerders13. Werkconferentie met wijkdiscussies14. Impuls van ZonMw-project Wijzer in de Wijk (budget)15. Bewoners werken vanuit eigen passie en inzicht “Laten doen i.p.v. nog meer en harder werken”16. Vrijheid om te groeien naar eigen behoefte: “mogelijkheden i.p.v. barrières”17. Mensen en hulpverleners spreken elkaar aan op expertise: “ik wil, ik kan, ik heb nodig”18. Bottom up, niet topdown (IkPas is meer een beweging dan een campagne)19. Campagneteam ondersteunt, reikt handvatten aan (werken nu ook aan selftoolkit)20. Het gaan om positieve leerervaringen, niet om ziektes te bestrijden21. Het gaat om weer zelf aan het roer staan
27-11-2018
52
1. Vertrekken vanuit de burger/gemeenschap (individueel/collectief)
2. Brede/andere kijk op gezondheid hebben
3. Bespreken van waarden (eigen regie, eigenaarschap, verantwoordelijkheid,
gelijkwaardigheid, vrijheid)
4. Bottum up (samen)werken
5. Aansluiten bij wat er al aanwezig is
6. Organiseren van werkconferenties/-overleggen
7. Leren als onderdeel van het proces zien
8. Verschillende expertises betrekken
9. Bestuurlijk draagvlak hebben
10. Over budget beschikken
Aan tafel
Wat heb jij op je bordje?Welke elementen werken bij jou?Wat ontbreekt er nog?Waar wil je mee aan de slag?En.. Doe je er nog een schepje boven op?
Wat zijn de belangrijkste lessen?
27-11-2018
53
Plenaire terugkoppeling en discussie
Wat werkt in de Publieke Gezondheid?
• Sociale contacten• Serieus genomen worden• Samen leuke dingen doen• Steun van anderen• Erbij horen• Zinvolle dingen doen• Interesse in de maatschappij
• Zorgen voor jezelf• Je grenzen kennen• Kennis van gezondheid• Omgaan met tijd• Omgaan met geld• Kunnen werken• Hulp kunnen vragen
• Genieten• Gelukkig zijn• Lekker in je vel zitten• Balans• Je veilig voelen• Hoe je woont• Rondkomen met je geld
• Onthouden• Concentreren• Communiceren• Vrolijk zijn• Jezelf accepteren• Omgaan met verandering• Gevoel van controle