Versterken, ondersteunen en stimuleren van vrijwilligerswerk in het groen Bescherming Weidevogels Zuid-Holland 2018
Versterken, ondersteunen en stimuleren van
vrijwilligerswerk in het groen
Bescherming Weidevogels
Zuid-Holland
2018
Dit jaarverslag is tot stand
gekomen in samenwerking
met 17 actieve weidevogel-
groepen in Zuid-Holland.
Naast legselbescherming
en gedragswaarnemingen
hebben zij BTS tellingen uit-
gevoerd.
In 2018 is op grotere schaal
met drones gevlogen.
Werken met de drone vraagt
meer inspanning dan ver-
wacht. De dronepiloot wordt
vaak ondersteund door vrij-
willigers in het veld die het
nest vaststellen en op soort
brengen.
De zachte winter had van half
februari tot begin maart een
ijskoude staart. Vooral voor de
kievit was dit vreselijk. Omdat het
moeilijk is in bevroren grond
voedsel te vinden, zat opvetten
er niet zo in. De sterfte was groot.
Het leverde wel interessante
waarnemingen op van kieviten
tussen de bebouwing. Een deel
van de eerste legsels zijn ver-
moedelijk verloren gegaan door
de kou. Voor de grutto’s begon
het seizoen een stuk rooskleuriger.
Zij hebben met broeden gewacht
tot het zachte weer Zuid-Holland
bereikte in de tweede week van
april.
Op 14 maart werd dan
toch het eerste ei van
Nederland én Zuid-Holland
gevonden: André Hornstra
is de gelukkige vinder.
Vanwege de vorst was het
behoorlijk onverwacht, ook
voor André.
En de eieren?
Maximaal succes: alle
drie zijn uitgekomen en
de kuikens grootgebracht!
Aantalsontwikkeling legsels:
• periode 2005-2018
• grutto, kievit, scholekster, slobeend, en tureluur
• afnemende trend kievit zet helaas door
• overige soorten redelijk stabiel met kleine
aantallen. Scholekster relatief goed
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
legsels per jaar per soort – Zuid-Holland
grutto kievit scholekster slobeend tureluur
Op landelijke schaal wordt de achter-
uitgang van de soorten onderzocht
door SOVON. Ook de dichtheden
lopen op landelijke schaal terug, zoals
hiernaast te zien op de kaarten uit
1998 - 2000 en 2013 – 2015.
Verandering in
15 jaar
Van de gevonden nesten in 2018 is 77,6% daadwerkelijk
uitgekomen. Dat is iets lager dan de laatste jaren, maar in
lijn met het langlopend gemiddelde.
Van de legsels die het afgelopen jaar verloren zijn gegaan,
is in 14,1% van de gevallen predatie de oorzaak. Dit gaat
uitsluitend om predatie van het nest.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
uitkomstpercentage, verlies en predatie
uitkomstpercentage predatie verlies overig
Legsels op de kaart
Op dit kaartje zijn de legsels van de grutto
weergegeven die voorzien zijn van een
GPS-locatie. Met een GPS locatie kan het
nest beter worden beschermd tijdens
werkzaamheden. Daarnaast helpt het in
de toekomst om de juiste weilanden van
een contract te voorzien en later te
maaien.
Aandachtspunten legsels
• Deze gegevens zijn door vrijwilligers
verzameld op agrarische percelen.
Niet alle agrariërs werken samen met
vrijwilligers. Een deel van de agrariërs
is aangesloten bij de collectieven.
Bij het samenstellen van de gegevens
is hierin geen onderscheid gemaakt.
• De legsels worden in principe enkel
gezocht op percelen waar geen
zwaar beheer contracten op liggen.
Op een deel van geschikt
broedgebied wordt daardoor minder
intensief naar legsels gezocht. Hierdoor
bestaat de kans op gemiste nesten.
• Op de beste weidevogelpercelen kijkt
men steeds meer naar het gedrag van
de vogels om het broedgebied op de
kaart te zetten en te beschermen.
Deze staan genoteerd onder
“Waarnemingen”.
Waarnemingen
Om het beheer te
verbeteren zijn gedrags-
waarnemingen op be-
drijfsniveau een goede
aanvulling op de gevon-
den legsels.
Mobiel invoeren in het veld
Mobiel invoeren groeit in populariteit. Bijna 20% van de
legsels wordt direct in het veld ingevoerd via de mobiele
site. De overige legsels worden bij thuiskomst of nog later
ingevoerd in de database. Snelle registratie maar vooral
communicatie is belangrijk om het nest te beschermen.
0
20
40
60
80
100
120
website PDA Mobiele site Drone
wijze van invoer2014
2015
2016
2017
2018
Aantal bedrijven
en vrijwilligers
Het aantal bedrijven is
afgelopen jaar per saldo
gelijk gebleven. Er zijn
bedrijven afgevallen en
bijgekomen. Het aantal
vrijwilligers is licht gestegen.
Ondanks het afvallen van
een aantal vrijwilligers zijn
er 68 nieuwe vrijwilligers in
de database bijgekomen.
Aantal bedrijven,
vrijwilligers en hectares
Het aantal hectares
waarop vrijwilligers actief
zijn blijft door de jaren heen
bijna gelijk. Met meer
bedrijven is een hoger
aantal hectares eerder te
verwachten.
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
gemiddelde leeftijd weidewachters
Gemiddelde leeftijd weidewachters
De weidewachters krijgen steeds
meer levenservaring, maar ook meer
ervaring in het werk. De gemiddelde
weidewachter doet dit werk al zo’n
8,5 jaar. De weidwachters worden
gemiddeld wel jonger.
Cursussen en kennismomenten
Samen met de groepen zijn in 2018
verschillende cursussen en kennis-
momenten georganiseerd.
In totaal zijn er 220 vrijwilligers
bijgeschoold en opgeleid,
verdeeld over momenten zoals de
Weidevogeldag, workshops
predatie en digitaal invoeren en
volledige cursussen monitoring in
twee gebieden.
Leren door te doen en uitwisseling
van kennis onderling blijkt het
meest succesvol.
E-learning
In 2018 zijn de voorbereidingen
getroffen voor een online cursus-
module Weidevogels op Leer Je
Groen. In het voorjaar 2019 wordt
de module gelanceerd. Neem een
kijkje op www.leerjegroen.nl
Tellingen
Bruto Territoriaal Succes
Afgelopen voorjaar zijn op circa
5.099 hectare Bruto Territoriaal
Succes (BTS) tellingen succesvol
uitgevoerd. Bij deze tellingen
worden grutto broedparen en
gezinnen geteld in een afge-
sloten (polder) gebied.
In de 24 getelde polders zijn
664 grutto broedparen waar-
genomen. Per jaar worden er
veelal wisselende gebieden
geteld. Het succes is daardoor
alleen per gebied bruikbaar.
0
2000
4000
6000
8000
10000
2014 2015 2016 2017 2018
BTS tellingen in aantallen
broedparen grutto gezinnen grutto hectares
BTSAandachtpunten en resultaten
De laatste jaren is er veel meer
aandacht gekomen voor BTS
tellingen als parameter voor de
kwaliteit van het beheer.
Hierdoor wordt er in veel meer
gebieden geteld, ook gebie-
den die een lagere grutto-
dichtheid kennen.
De kleuren verwijzen naar de
BTS uitkomsten per gebied:
groen = voldoende hoog broedsucces
geel = geen sterke afname, noch
voldoende toename
rood = laag broedsucces grutto zien
blauw en wit = wel geteld, maar
zonder bruikbare uitkomst, bijvoorbeeld
omdat:
• niet het hele gebied geteld is
• de data niet geschikt zijn voor een
goede vergelijking
200
250
300
350
400
450
500
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
20
17
20
18
aantal broedparen zwarte stern
Zwarte Sterns in Zuid-Holland
Na een vlammende aftrap van
het seizoen met meer
uitgelegde vlotjes dan
voorgaande jaren, viel het
uiteindelijke broedsucces van
de zwarte stern wat tegen.
Onder andere verstoring door
predatoren leidde in 2017 tot
een lager aantal broedparen
dan verwacht.
Meer informatie over zwarte
sterns?
www.zelfdoeninzh.nl/info-
tips/weide-vogelbeheer/zwarte-
sterns-in-zuid-holland/
Bollenvogels
Met de groep bollenvogel-
beschermers zijn de banden
weer aangehaald. De groep
telt al geruime tijd BMP-plots
in de bollenstreek.
De komende periode gaan
zij extra aandacht besteden
aan de patrijs in de streek.
Deze prachtige rode lijst soort
is gelukkig nog aanwezig in
de streek. Zij het in lage aan-
tallen. De werkgroep wil de
dichtheid laten groeien.