€¦ · Web viewInnym sposobem na pozbycie się wrogów z szeregów partii w sposób dosyć spektakularny było organizowanie procesów politycznych. Pierwsze procesy rozpoczęły

24 kwietnia 2020 r.

Temat lekcji: Związek Sowiecki pod władzą Stalina.

Na dzisiejszej lekcji dowiemy się, jak doszło do powstania ZSRS, pierwszego na świecie państwa komunistycznego oraz w jaki sposób to państwo funkcjonowało pod rządami Józefa Stalina.

Karykatura Lenina sprzątającego świat - „Towarzysz Lenin oczyszcza ziemię z brudu”. Przyjrzyjcie się tej ilustracji, jaką ma dla Was wymowę? Co zapowiadają takie działania towarzysza Lenina?

Zapewne pamiętasz z poprzednich lekcji, że twórcą państwa radzieckiego był Lenin. To on stworzył jego podstawy ideologiczne oraz umożliwił bolszewikom zdobycie i ugruntowanie władzy w państwie.

Zawarł pokój separatystyczny z Niemcami, dzięki któremu Rosja wycofała się z wojny. Za przyzwoleniem bolszewików, chłopi samowolnie zagarnęli majątki ziemskie. Doprowadzono do likwidacji warstw posiadających oraz zniszczenia „starego porządku”.

Kiedy jednak okazało się, że na gruzach carskiej Rosji nie powstało automatycznie socjalistyczne państwo (na co liczyli twórcy rewolucji październikowej), a kształtująca się nowa rzeczywistość nie uzyskała akceptacji znacznej części społeczeństwa, bolszewicy, korzystając z różnych metod i środków (często spoza granic prawa), zrobili wszystko, aby zdobytej władzy już nie oddać.

Lenin podczas pracy w swoim biurze.

Bolszewicy utworzyli rząd: Radę Komisarzy Ludowych z Włodzimierzem Iljiczem Leninem na czele i rozpoczęli „przekonywanie” Rosjan do swojej władzy. Pomocny w tym okazał się aparat terroru. Już pod koniec 1917 roku z inicjatywy Lenina powołana została Wszechrosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem, tzw. Czeka. Na jej czele stał bliski współpracownik Lenina, wcześniej jeden z przywódców SDKPiL, Feliks Dzierżyński.

Czynności ucznia podczas lekcji:

1. Zapisz temat lekcji w zeszycie przedmiotowym.  

2. Przeczytaj fragment lekcji w podręczniku – podrozdział pt.: ”Komunizm wojenny i NEP” (str. 183 oraz przeanalizuj ilustrację na dole tej strony). Zapamiętaj, że:

komunizm wojenny to nazwa programu gospodarczo - społecznego realizowanego przez bolszewików po rewolucji październikowej w latach 1918-1921 w sowieckiej Rosji. Wprowadzał powszechny obowiązek pracy, („kto nie pracuje, ten nie je”), zakaz prywatnego handlu, ścisłą reglamentację żywności oraz obowiązek dostarczania przez chłopów kontyngentów zbożowych i państwowy monopol zbożowy. Wobec katastrofalnych następstw i powszechnego sprzeciwu społecznego w 1921 r. został zastąpiony przez

Nową Ekonomiczną Politykę (NEP) - doktrynę gospodarczą Rosji Radzieckiej i później ZSRR w latach 1921–1928, wprowadzoną wobec narastającego oporu społecznego przeciwko polityce komunizmu wojennego. Zakładała funkcjonowanie elementów wolnego rynku i prywatnej inicjatywy. Większość zakładów pozostała państwową własnością, ale pozwolono na pewną samodzielność w zakresie dystrybucji, zaopatrzenia. Pojawiła się możliwość dzierżawy zakładów od państwa. Chłopi mogli po uiszczeniu podatku w naturze sprzedawać nadwyżki produktów rolnych na wolnym rynku. Bolszewicy zdawali sobie sprawę, że NEP stanowi przyznanie się do porażki idei „szybkiego skoku w socjalizm” i utraty kontroli przez władzę nad

gospodarką. NEP przyczynił się do zrównoważenia rynku żywnościowego i poprawy zaopatrzenia w podstawowe produkty żywnościowe.

3. Przeczytaj fragment lekcji w podręczniku – podrozdział pt.: ”Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich” (str. 183). Pamiętaj, że:

w 1922 r. utworzono Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich (ZSRS)

na czele państwa stała partia bolszewicka Wszechzwiązkowa Partia Komunistyczna, czyli WKP(b), skrót od nazwy rosyjskiej, b – oznacza bolszewików.

4. Przeczytaj fragment lekcji w podręczniku – podrozdział pt.: ”Stalin przejmuje władzę” (str. 184, przeanalizuj zdjęcie, na którym znajdują się Lenin i Stalin i tekst poniżej). Czy wiesz, że:

Włodzimierza Lenina, który zmarł w 1924 r., u władzy zastąpił Józef Stalin usuwając swoich przeciwników

Plakat propagandowy Józef Wissarionowicz Stalin

Józef Stalin został sekretarzem generalnym Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) – WKP(b)

w ZSRS zaczął obowiązywać tzw. kult jednostki – bezkrytyczne uwielbienie dla Stalina

Przykłady obrazujące kult jednostki – Stalin, dobry ojczulek wśród dzieci.

Stalin przekształcił ZSRS w państwo totalitarne.

5. Przeczytaj fragment lekcji w podręczniku – podrozdział pt.: ”Kolektywizacja i industrializacja” (str. 184 – 186). Zapamiętaj, że gospodarka ZSRS, kierowanego przez Stalina opierała się na następujących podstawach:

kolektywizacji rolnictwa, w wyniku której:a. zlikwidowano indywidualne gospodarstwa rolneb. utworzono sowchozy – państwowe gospodarstwa rolnec. utworzono kołchozy – spółdzielnie rolnicze, skupiające dawnych

indywidualnych rolników(przeczytaj tekst źródłowy, str. 186, odpowiedz ustnie na pytania zamieszczone obok, zwróć uwagę na tekst Warto wiedzieć, dzięki któremu dowiesz się, jak zgubne skutki dla Ukrainy miała ta polityka)

gospodarce centralnie planowanej, w której:a. obowiązywały pięcioletnie pralny gospodarczeb. gospodarka była centralnie zarządzana – decyzje dotyczące

gospodarki zapadały na najwyższych szczeblach władzy industrializacji, czyli uprzemysłowieniu kraju, kładziono nacisk na rozbudowę

przemysłu ciężkiego.

(przeanalizuj mapę na str. 185, w której części ZSRS najprężniej rozwijał się przemysł, dlaczego?).

6. Przeczytaj fragment lekcji w podręczniku – podrozdział pt.: ”Konstytucja ZSRS” (str. 187). Zapamięta, iż:

w 1936 r. uchwalono konstytucję w skład państwa wchodziło wówczas 11republik władza ustawodawcza spoczywała w rękach Rady Najwyższej władzę wykonawczą posiadała Rada Komisarzy Ludowych obywatele mieli prawa obywatelskie.

7. Przeczytaj fragment lekcji w podręczniku – podrozdział pt.: ”Wielka czystka i procesy moskiewskie” (str. 187 - 188).

Doskonałym sposobem na eliminowanie przez Stalina swoich prawdziwych lub domniemanych wrogów było przeprowadzenie w latach 1936 - 1938 tzw. wielkiej czystki, w wyniku której uwięził lub wymordował przeciwników. Następnie przyszła kolej na wojsko.

Innym sposobem na pozbycie się wrogów z szeregów partii w sposób dosyć spektakularny było organizowanie procesów politycznych. Pierwsze procesy rozpoczęły się w 1935 r. Najważniejsze nazywały się procesami moskiewskimi.

(Zawróć uwagę na karykaturę na str. 187, co wyraża fakt, że tylko Stalin ma głowę, a pozostali towarzysze są jej pozbawieni?).

8. Przeanalizuj taśmę czasu. Zapamiętaj najważniejsze daty:

9. Przeanalizuj mapę myśli. Mam nadzieję, że pozwoli Ci ona usystematyzować wiadomości.

10. Przeczytaj fragment lekcji w podręczniku – podrozdział pt.: „Socrealizm” (str. 188). Pamiętaj, że:

Utrwaleniu kultu wodza służyła także kultura. Zwłaszcza wszystkie dziedziny sztuki miały pokazywać Lenina, Stalina, szerzyć komunizm. Twórców mobilizowano do pokazywania życia codziennego w ZSRR w pozytywnym świetle, zadowolonych obywateli radzieckich, szczęśliwych, ponieważ żyją w ustroju komunistycznym. Najbardziej znanymi przedstawicielami realizmu socjalistycznego lub socrealizmu (tak nazywano ten „kierunek” w literaturze radzieckiej) byli: Maksym Gorki, Władimir Majakowski, Michaił Szołochow.

Socrealizm widoczny był w sztuce i architekturze. Obok popiersi, rzeźb, portretów wodzów rewolucji prezentowano także robotników, chłopów, żołnierzy. Sztandarowym dziełem tego gatunku jest rzeźba robotnika i kołchoźnicy trzymających sierp i młot (zob. w podręczniku, str. 188).

11. Przeczytaj fragment lekcji w podręczniku – podrozdział pt.: „ZSRS na arenie międzynarodowej” (str. 188). Odpowiedz ustnie na pytania:

w którym roku ZSRS unormował stosunki z Polską kiedy ZSRS przystąpiło do Ligi Narodów czym zajmował się Komintern do jakiego kraju Stalin wysyłał swoje wojska, wspierając jednocześnie jedną

ze stron wojny domowej.

12. Zapisz w zeszycie przedmiotowym poniżej zamieszczoną notatkę:1. W 1922 r. utworzono Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich.2. Rządy Józefa Stalina:

w 1924 r. zmarł Włodzimierz Lenin, którego zastąpił Józef Stalin Stalin został sekretarzem generalnym Wszechzwiązkowej Komunistycznej

Partii (bolszewików) w latach 1936 - 1938 przeprowadził tzw. wielką czystkę w ZSRS obowiązywał tzw. kult jednostki Stalin przekształcił ZSRS w państwo totalitarne.3. Gospodarka ZSRS: w czasie wojny domowej obowiązywał tzw. komunizm wojenny – państwo

sprawowało pełną kontrolę nad gospodarką po wojnie Włodzimierz Lenin wprowadził tzw. Nową Ekonomiczną Politykę

(NEP) – władze pozwoliły na ograniczony rozwój wolnego rynku Stalin przeprowadził kolektywizację rolnictwa, w wyniku której:

a. zlikwidowano indywidualne gospodarstwa rolneb. utworzono sowchozy – państwowe gospodarstwa rolnec. utworzono kołchozy – spółdzielnie rolnicze, skupiające dawnych

indywidualnych rolników Stalin wprowadził gospodarkę planową, w której:

a. obowiązywały pięcioletnie pralny gospodarczeb. gospodarka był centralnie zarządzana – decyzje dotyczące

gospodarki zapadały na najwyższych szczeblach władzy Stalin wprowadził industrializację. 4. W 1936 r. uchwalono radziecką konstytucję.5. Socrealizm w sztuce to kult jednostki oraz monumentalizm.6. ZSRS na arenie międzynarodowej: 1932 r. - unormowanie stosunków z Polską 1934 r. – przystąpienie do Ligi Narodów Komintern wysyłanie wojsk do ogarniętej wojną domową Hiszpanii.

13. Poniżej znajduje się link do prezentacji, obejrzyjcie:https://prezi.com/sxgejvq-4nis/system-totalitarny-w-zsrr/