· Web viewเก ดพยาธ สภาพของถ งลมและเน อเย อปอด เม อหายใจเอาฝ นห นเข าไปจะทำให

1

พยาบาลกบงานอาชวอนามย

อ. รงสมา พสระ

หวเรอง

1. แนวคดและขอบเขตของงานอาชวอนามยและความปลอดภย2. สงแวดลอมในการทำางานและสงคกคามสขภาพอนามย3. โรคทมกพบจากการประกอบอาชพ4. หลกการปองกนและควบคมอนตรายจากสงแวดลอมในการทำางาน5. การตรวจคดกรองโรคจากการประกอบอาชพ6. บทบาทพยาบาลกบงานอาชวอนามย7. กฎหมายทเกยวของกบงานอาชวอนามย

วตถประสงคการเรยนร หลงสนสดการเรยนการสอนนกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมาย ความสำาคญและขอบเขตของงานอาชวอนามยได2. อธบายถงสงแวดลอมการทำางานทเปนภยตอภาวะสขภาพไดถกตอง3. บอกถงประเภทและสาเหตของโรคจากการประกอบอาชพไดถกตอง4. อธบายถงบทบาทของพยาบาลกบงานอาชวอนามยไดอยางถกตอง5. บอกถงกฎหมายทมความสำาคญทเกยวของกบงานอาชวอนามยได

1. แนวคดและขอบเขตของงานอาชวอนามยและความปลอดภยความหมายและความสำาคญของงานอาชวอนามยความหมายอาชวอนามย (Occupational health) มาจากคำาวา อาชวะ + อนามยอาชวะ = อาชพอนามย หรอ สขภาพ = สภาวะทสมบรณดทงรางกาย จตใจ และสงคมอาชวอนามย หมายถง สขภาพอนามยในการประกอบอาชพ (กองอาชวอนามย,

2521)

องคการอนามยโลก และองคการแรงงานระหวางประเทศไดรวมกนใหคำาจำากดความของงานอาชวอนามยไวดงน

2

1. อาชวอนามย เปนงานทเกยงของกบการสงเสรม (Promotion) และรกษาไว (Maintenance)เพอใหบคคลทกอาชพมสขภาพ (Physical) จตใจ (Mental) ทสมบรณทสด รวมทงมความเปนอยในสงคมดดวย

2. อาชวอนามย เปนการปองกน (Prevention) คนงานมใหมสขภาพเสอม หรอผดปกตจากสภาวะการทำางาน (Working Condition)

3. ใหการปกปองคมครองคนงาน หรอลกจางไมใหเสยงกบอนตราย4. จดการ (Placing) ใหคนงานไดทำางานในสงแวดลอมทเหมาะสมกบความ

สามารถของรางกายและจตใจเขา (Physical and psychological ability)

5. ปรบงานใหเหมาะสมกบคน และจดคนใหเหมาะสมกบงาน (Adaptation of work

to men and of each man to his job)

การบรการอาชวอนามย (Occupational Health Service) เปนบรการทจดในสถานประกอบการและใกลกบสถานประกอบการ โดยมจดมงหมายทจะสงเสรมและดำารงไวซงสขภาพอนามยทดทงรางกาย จตใจ และสงคมของผใชแรงงาน รวมทงการปองกนโรคและอนตรายทเกดจากอปกรณเครองจกรในการปฏบตงาน (กนยา กาญจนบรานนท และชยยะ พงษพานช, 2527)

ความสำาคญของงานอาชวอนามย

งานอาชวอนามยเปนสงจำาเปนและสำาคญยงสำาหรบประชากรวยแรงงาน ซงเปนประชากรกลมใหญกลมหนง โดยประกอบอาชพอยในภาคเกษตรกรรม ภาคอตสาหกรรมและบรการ นอกนนเปนงานพนชยกรรมเหมองแร กอสราง ขนสง และอนๆ ซงในปหนงประชาชนเหลานมโอกาสไดรบผลกระทบจากสงคกคามสขภาพตางๆ เชนทางกายภาพ ทางเคม สภาวะการทำางานทไมถกสขลกษณะ การจดระบบงานไมเหมาะสม เปนตน จากการศกษาสถานการณปญหาอาชวอนามย พบวา อตราปวยดวยโรคจากการประกอบอาชพและผประกอบอาชพทประสบอนตรายจากการทำางานมจำานวนเพมขน โดยความรายแรงของอนตรายนน มทงสญเสยชวต ทพพลภาพ สญเสยอวยวะบางสวน จากการสญเสยดงกลาว ทำาใหชาตตองสญเสยกำาลงคน และเศรษฐกจไปมาก และยงกอใหเกดปญหาทางสงคมอกดวย

3

ในชวงของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมทผานมา สงผลใหประเทศไทยประสบผลสำาเรจในการพฒนาเศรษฐกจอยางมาก โดยเฉพาะดานอตสาหกรรมและเกษตรกรรม แตอกดานหนงของการพฒนาดงกลาวกอใหเกดผลกระทบตอสภาพแวดลอม สขภาพอนามย และความปลอดภยทงกลมผประกอบอาชพและประชาชนทวไป ซงปญหานพบไดทงประเทศอตสาหกรรม และประเทศกำาลงพฒนา โดยเฉพาะประเทศกำาลงพฒนาจะไดรบผลกระทบมาก ทงนเนองจากการควบคมดานกฎหมาย ดานสงแวดลอมและแรงงานไมจรงจง (Ladoca : 1992) การมนกอาชวอนามยไมเพยงพอกบการเพมจำานวนคนงาน การจดองคกรของคนงานไมเปนระบบ รวมทงความสามารถในการเขาถงบรการดานอาชวอนามยมนอย พบวา มคนงานเพยงรอยละ 5-10 ในประเทศกำาลงพฒนา และรอยละ 25-50 ในประเทศอตสาหกรรมทสามารถเขาถงบรการดานอาชวอนามย (องคการแรงงานนานาชาต (ILO), 1999)

การพฒนาอตสาหกรรมดงกลาว กอใหเกดผลกระทบตอสภาพแวดลอม สขภาพ และความปลอดภยของผประกอบอาชพ และประชาชนทวไป ดงน

1. ดานสภาพแวดลอม เกดจากมลพษและของเสย อนตรายจากอตสาหกรรมประเภทตางๆ คดเปนรอยละ 73.3 ของของเสยอนตรายทเกดขนทงหมด มลพษทางอากาศ เชน ฝนละออง กาซคารบอนมอนนอกไซด ปญหาดานสขาภบาล เชน สวม ระบบกำาจดนำาเสย ขยะ เปนตน (แผนพฒนาสาธารณสข ฉบบท 8)

2. ดานสขภาพและความปลอดภยของผประกอบอาชพ (นรนดร,

2541)

2.1 อนตรายทางสขภาพจากอตสาหกรรมหนก (อตสาหกรรมนำามน ปโตรเคม แกส) เชน การรบไอระเหยของนำามนทมสารกอมะเรงหลายชนด เปนปจจยเสยงตอการเกดมะเรงเมดเลอดขาว มะเรงตอมนำาเหลอง มะเรงตบ

2.2 อนตรายทางสขภาพจากอตสาหกรรมเบา (อตสาหกรรมยาง ปาลมนำามน อาหาร และเครองดม อตสาหกรรมอเลคทรอนคและเซมคคอนดกเตอร อตสาหกรรมยบซมการถลงดบก เครองกฬา

4

และอนๆ) การเกดผลกระทบตอสขภาพของอตสาหกรรมเบาจะแตกตางจากอตสาหกรรมหนก กลาวคอ การดแลสขภาพแวดลอมในการทำางานใหถกสขลกษณะ การจดความสมพนธของทวงทาในการทำางานกบเครองจกรและอปกรณทำางาน สภาพแวดลอมและสงคมจตวทยาของระบบอตสาหกรรม รวมทงความเสยงตออบตภย

2.3 อนตรายทางสขภาพจากอตสาหกรรมการกอสราง ซงพบวาคนงานกอสรางมอตราเสยงตอภยนตรายจากอบตเหตและเสยงสงทสำาคญคอ การสดดมฝนผง สารตะกว พษจากสารเคมทำาใหเกดโรคปอด และยงเปนสารกอมะเรง มรายงานวาอบตการณของโรคมะเรงเมดเลอดขาวในคนงานกอสรางสงกวาปกต

2.4 อนตรายทางสขภาพจากการขนสง จากการขยายตวทางอตสาหกรรมการขนสงวตถดบและผลผลตเพมขน ทำาใหปรมาณการจราจรเพมขน อตราเสยงตอการเกดอบตเหตทางจราจรสง

3. ดานสขภาพและความปลอดภยของประชาชนทวไป (แผนพฒนาสาธารณสขฉบบท 8)

จากมลภาวะมลพษไดกอใหเกดการเปลยนแปลงสภาวะแวดลอมใหไมเหมาะสมกบภาวะความเปนอยของประชาชน และยงกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชนทงทางตรงและทางออม

จากผลกระทบของการพฒนาอตสาหกรรมดงกลาวขางตน หากรฐไมมมาตรการดานการคมครองสขภาพอนามยและความปลอดภยของผประกอบอาชพอยางมประสทธผล จะสงผลใหเกดอนตรายตอสขภาพของผประกอบอาชพมากขน นบวาเปนการสญเสยทรพยากรมนษยทสงผลตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศโดยรวม

งานอาชวอนามยเปนงานสาธารณสขสาขาหนง ซงดำาเนนงานหรอใหบรการเพอดแลสขภาพอนามยของผประกอบอาชพทกอาชพ ใหผประกอบอาชพมสขภาพอนามยดทงทางรางกาย จตใจ และ

5

สงคม โดยเนนการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค รวมทงพฒนากระบวนการเฝาระวงเพอการตรวจสอบและวนจฉยโรคหรอปญหาสขภาพไดตงแตเรม กระทรวงสาธารณสขไดตระหนกถงความสำาคญดงกลาว จงไดมโครงการอาชวอนามยภายใตการดแลของกรมอนามยมาตงแตป พ.ศ. 2510 จนจดตงเปนกองอาชวอนามยเมอป พ.ศ. 2515 และไดเรงรดการพฒนางานอาชวอนามยในสวนภมภาคอยางตอเนอง ตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมของชาตและนโยบายของรฐบาล รวมทงขอเรยกรองขององคการอนามยโลกทตองการใหประเทศสมาชกไดรวมมอกนในการพฒนาใหเกด Occupational Health For All และตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 มาตรา 82 บญญตไววา รฐตองจดและสงเสรมการ“สาธารณสขใหประชาชนไดรบบรการมมาตรฐานและมประสทธภาพอยางทวถง”

ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 ซงมงเนนคนเปนศนยกลางของการพฒนา ไดมงเนนใหลกจางมสขภาพดถวนหนา สามารถปองกนโรค ดแลสขภาพไดอยางมประสทธภาพ รวมทงกำาหนดแนวทางในการพฒนาความปลอดภย และพฒนาสงแวดลอมในการทำางาน โดยมเปาหมาย ดงน

1. สถานประกอบการ มสภาพการอนามยสงแวดลอมทถกสขลกษณะและปลอดภยไมนอยกวารอยละ 50

2. ลดอบตการณการเกดโรคจากการประกอบอาชพสำาคญ ดงน2.1 โรคพษจากสารกำาจดศตรพชใหเหลอไมเกนรอยละ 5 ของ

ประชาชนกลมเปาหมาย2.2 โรคพษตะกว ใหเหลอไมเกนรอยละ 5 ของประชาชนกลม

เสยง2.3 โรคซลโคสส ใหเหลอรอยละ 10 ของประชาชนกลมเสยง2.4 โรคหเสอมจากการประกอบอาชพ ใหเหลอไมเกนรอยละ 10

ของประชากรกลมเสยง

6

3. มเทคโนโลย องคความร และระบบเครอขายงานอนามยสงแวดลอม และอาชวอนามยทมประสทธภาพในการบรหารจดการ และการแกไขปญหาอนามยสงแวดลอม และอาชวอนามย

การบรรลเปาหมายดงกลาว จำาตองพฒนาผประกอบอาชพและประชาชนทวไป ใหมความรในการปองกนอบตเหตและโรคจากการทำางาน และพฒนาผประกอบการใหมความรความเขาใจและสามารถประยกตในการบรหารจดการ ดงนนงานอาชวอนามยจงมความสำาคญยง

วตถประสงคของงานอาชวอนามย

1. เพอสงเสรมสขภาพอนามยของผประกอบอาชพใหมความสมบรณทงทางรางกาย จตใจและสงคม ทงในและนอกสถานประกอบการ

2. เพอควบคมและปองกนโรคจากการประกอบอาชพในสถานประกอบการและสงแวดลอมการทำางานทไมเหมาะสม

3. เพอควบคมและปองกนการบาดเจบหรออบตเหตจากการประกอบอาชพ

ขอบเขตของงานอาชวอนามย

งานอาชวอนามยเปนงานทเกยวของกบคนในขณะทำางานและสงแวดลอมในการทำางาน ซงขณะทำางานอาจจะเกยวของสมผสกบสงแวดลอมและสภาพแวดลอมทอาจกอใหเกดอนตรายแกสขภาพอนามย และมผลทำาใหเกดการเจบปวยหรอบาดเจบได ดงนน ขอบเขตของงานอาชวอนามย มดงตอไปน

1. คนหาและระบปญหาอาชวอนามยและความปลอดภยทงในภาคเกษตรกรรม อตสาหกรรมและเหมองแร

2. เฝาระวงและควบคมโรคจากการประกอบอาชพโดยการตรวจหาความผดปกต จากการวเคราะหตวอยางทางชวภาพและการตรวจรางกายผปฏบตงานและการตรวจสภาวะแวดลอมในการทำางาน

7

3. ศกษาวจยเพอเปนแนวทางในการดำาเนนงานอาชวอนามยในเรอง3.1 กำาหนดมาตรฐานอาชวอนามย3.2 การควบคมสภาวะแวดลอมในการทำางานและการปองกนอบตเหต3.3 แนวทางการวนจฉยโรคอนเนองมาจากการประกอบอาชพ และการรกษาพยาบาล3.4 การหาปรมาณสารพษในตวอยางชวภาพในคนปกต

4. อบรมเผยแพรความรเกยวกบอาชวอนามยและความปลอดภยในการทำางานแกคนงาน หวหนางาน ผประกอบการ และบคลากรสาธารณสขอนๆ

5. สนบสนนดานวชาการและงานบรหารดานตางๆ ทเกยวกบงานอาชวอนามย เชน ดานสขศาสตรอตสาหกรรม ดานอาชวเวชศาสตร และดานพษวทยา เปนตน

ทมงานอาชวอนามยและความปลอดภย

การดำาเนนงานอาชวอนามยเพอปองกนอบตเหต การเจบปวย และโรคจากการทำางานตลอดจนการควบคมความสญเสยตางๆ จำาเปนตองทำางานเปนทมในลกษณะระบสาขาวชา ซงตองการผมความรดานวทยาศาสตร วศวกรรมศาสตร อาชวอนามย และความปลอดภย สาธารณสขสาสตร แพทยศาสตร พยาบาลศาสตร ชววทยา จตวทยา และผมความรสาขาอนๆ ทเกยวของ (เฉลมชย ชยกตภรณ, 2541)

ทมงานดานอาชวอนามยและความปลอดภย ประกอบดวย

1. เจาหนาทความปลอดภยในการทำางานระดบวชาชพ มหนาทหลกในการปองกนอบตเหตควบคมอนตรายทเกดจากสภาพการทำางานและสงแวดลอม โดยการตรวจสอบและเสนอแนะนายจางปฏบตการดำาเนนตามกฎหมายความปลอดภย และตดตามใหแผนการดำาเนนความปลอดภยมการดำาเนนการลงสการปฏบต และมหนาทสอน อบรมความปลอดภย การสอบสวนอบตเหต และการวเคราะหรายงานอบตเหต

8

2. นกสขศาสตรอตสาหกรรม หรอนกวทยาศาสตรอาชวอนามย และความปลอดภย ทำาหนาทดานวชาการ เพอการศกษาอนตรายทแฝงอยในสภาพการทำางาน และสงแวดลอมในการทำางานแระเมนความเสยงอนตราย และทำาการปองกนควบคมอนตรายจากสภาพการทำางานและสภาพแวดลอมการทำางานใหปลอดภยและถกสขลกษณะ อยในมาตรฐานความปลอดภยไมกอปญหาดานสขภาพตอผปฏบตงาน

3. แพทยอาชวเวชศาสตร หรอแพทยโรงงาน มหนาทในการปองกน ควบคมโรค วนจฉยโรค รกษาพยาบาล สงเสรมฟ นฟและรกษาได ซงสขภาพอนามยของผปฏบตงาน รวมทงใหคำาปรกษาและคมครองสทธตางๆ ทางดานสขภาพตงแตเรมรบเขาทำางาน จนกระทงออกจากงาน

4. พยาบาลอาชวอนามย ทำาหนาทเกยวกบการสงเสรมสขภาพ ดแลสขภาพอนามยของผปฏบตงานและครอบครว ปองกนโรค รวมทงจดใหมการปฐมพยาบาล รกษาพยาบาล ตลอดจนฟ นฟสมรรถภาพคนงานเพอใหสามารถกลบไปปฏบตหนาทตามปกตไดตอไป

5. นกการยศาสตร (Ergonomist) เปนผศกษาเกยวกบการออกแบบสภาพแวดลอมการทำางาน สภาพการทำางาน เชน เครองจกร เครองมอตางๆ ใหเหมาะสมกบสมรรถภาพทางรางกายและจตใจของผปฏบตงาน

6. วศวกรความปลอดภย และอาชวอนามย มหนาทหลกในการดแลสภาพการทำางานและสงแวดลอมในการทำางานใหอยในสภาพทด ถกสขลกษณะและปลอดภยเสมอ โดยอาศยความรดานวศวกรรมมาปรบปรงแกไขปญหา หนวยงานทเกยวของกบงานอาชวอนามยงานอาชวอนามย มหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชน1. หนวยงานภาครฐ

มหนาทดแลเกยวกบความปลอดภยและอาชวอนามยโรงงาน หรอสถานประกอบการตางๆ มหลายหนวยงาน ดงน

9

1.1 กรมสวสดการและคมครองแรงงาน กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม มหนวยงานทเกยวของโดยตรงกบงานดานความปลอดภยและอาชวอนามย ไดแก1.1.1 สถาบนความปลอดภยในการทำางาน มหนาทรบผดชอบในการศกษา วจยสภาพการทำางาน สงแวดลอม และความปลอดภยในการทำางานสาขาตางๆ เปนศนยกลางขอมลขาวสารเกยวกบสขศาสตร อตสาหกรรม และความปลอดภยในการทำางาน และดำาเนนการสงเสรมเผยแพรความรทางดานสภาพและสงแวดลอมการทำางาน โดยมพนทรบผดชอบทงในกรงเทพมหานครและตางจงหวด1.1.2 กองตรวจความปลอดภย

มหนาทดแลตรวจตราสถานประกอบการทมลกจางตงแต 1 คนขนไป ปฏบตใหเปนไปตามกฎหมายความปลอดภยในการทำางาน ทำาการศกษาเกยวกบมาตรฐานความปลอดภย เพอยกรางเปนกฎหมายเกยวกบมาตรฐานขนตน เรองความปลอดภยในการทำางานของลกจางและนำาเสนอตอกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม กำาหนดเปนกฎหมายตอไป และยงมหนาทตรวจ แนะนำา ตกเตอนหรอดำาเนนคดกบสถานประกอบการทไมไดปฏบตใหถกตองตามกฎหมาย

1.1.3 สวสดการและคมครองแรงงานจงหวด มหนาทโดยตรงในการตรวจตราดแลสถานประกอบการในจงหวดทรบผดชอบ ใหปฏบตเปนไปตามกฎหมายคมครองแรงงาน และกฎหมายความปลอดภยในการทำางานดวย และสนบสนนสงเสรมความปลอดภยสำาหรบสถานประกอบการตางๆ ในระดบจงหวด

1.2 กรมโรงงานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม มหนาทรบผดชอบในการควบคม ตรวจสอบ สงเสรม พฒนาโรงงานอตสาหกรรมใหเปนไปตามพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 และ

10

ควบคมวตถอนตรายตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535

และกฎหมายอนๆทเกยวของ

1.3 กรมทรพยากรธรณ กระทรวงอตสาหกรรม มหนาทดแลควบคมเรองสขภาพอนามยของผประกอบอาชพเหมองแร โดยอาศยอำานาจตามกฎกระทรวงใหความคมครองแกคนงานโดยใหผถอประทานบตร ผรบใบอนญาตทำาเหมองแรชวคราว จดหาปจจยในการปฐมพยาบาล จดใหมนำาดม นำาใช แสงสวาง สวมทถกสขลกษณะ ตลอดจนจดสงบคคลเขารบการอบรมเกยวกบการปองกนอบตเหตหรอปฐมพยาบาล

1.4 กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข มหนวยงานทเกยวของกบการบรหารงานอาชวอนามยโดยตรง คอ กองอาชวอนามย ซงมหนาทศกษาวจย ใหคำาปรกษา และสนบสนนทางวชาการใหแกหนวยบรการทางสาธารณสขและหนวยงานภาคเอกชนทวไปในเรอง

1. การสงเสรมสขภาพของผประกอบอาชพ

2. การควบคมและปองกนโรคจากการประกอบอาชพในสถานประกอบการทมสงแวดลอมการทำางานทไมเหมาะสม

3. การปองกนอบตเหตจากการประกอบอาชพ

2. องคกรสมาคมตางๆ ทางดานอาชวอนามยและความปลอดภย

สวนมากเปนการดำาเนนกจกรรมสงเสรมวชาการ เปนแหลงประโยชนดานวชาการ เพอเผยแพรความรทางดานความปลอดภยอาชวอนามย อาชวเวชศาสตร พษวทยา สขศาสตรอตสาหกรรมและอนๆ โดยการจดอบรมเผยแพรความรแกสมาชกหรอหนวยงานอนๆ สมาคมเหลานไดแก

1. สมาคมสงเสรมความปลอดภยและอนามยในการทำางาน2. สมาคมอาชวอนามยและความปลอดภยในการทำางาน3. สมาคมอาชวเวชศาสตรและสงแวดลอม

11

4. ชมรมเจาหนาทความปลอดภยในการทำางานจงหวดตางๆ5. ชมรมพยาบาลอาชวอนามย

นอกจากนยงมหนวยงานระหวางประเทศททำางานเกยวของกบสขภาพอนามยและสวสดภาพความปลอดภยของผประกอบอาชพ คอ องคกรอนามยโลก (World Health Organization, WHO) และองคกรแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization,ILO) ทงสององคการน ชวยเหลอสนบสนนในรปของการใหทนซอเครองมอวทยาศาสตร เพอใชในการศกษาวจย และใชในการดำาเนนการตรวจวดสภาพแวดลอมในการทำางานหรอใชในการจดซอเอกสารตำาราวชาการตางๆการใหทน เพอการศกษาและฝกอบรมเจาหนาททางดานอาชวอนามย เปนตน

2. สงแวดลอมในการทำางานและสงคกคามสขภาพอนามยความหมายและความสำาคญสงแวดลอม (Environment) จากพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ไดใหคำาจำากดความไวดงน สงแวดลอม หมาย“

ถง สงตางๆทมลกษณะทางกายภาพ และชวภาพทอยรอบตวมนษย ซงเกดขนเองโดยธรรมชาตและสงทมนษยไดทำาขน”

สงแวดลอมในการทำางาน (Working environment) หมายถง ทกสงทกอยางทอยรอบตวคนในขณะทำางาน อาจจะเปนคน สตว สงของ พลงงาน และเหตปจจยทางจตวทยา สงคม โดยแบงออกเปน 4 ประเภทคอ1. สงแวดลอมทางกายภาพ (Physical environment) ไดแก ความรอน แสง

เสยง ความดนบรรยากาศ เปนตน2. สงแวดลอมทางเคม (Chemical environment) ไดแก สารเคมทกชนดทใชใน

การทำางาน อาจเปนสารเคมตวเดยว หรอเปนสารผสมซงผานเขาสรางกายไดตามคณสมบตของสารเคมแตละตว

3. สงแวดลอมทางชวภาพ (Biological environment) ไดแก เชอโรค สตว และแมลงนำาโรคตางๆ

12

4. สงแวดลอมทางจตวทยาสงคม (Psychosocial environment) ไดแก สมพนธภาพระหวางนายจางกบลกจาง ตลอดจนคาตอบแทน รวมทงความรสกมนคงปลอดภยในการปฏบตงาน

สงแวดลอมการทำางาน อาจทำาอนตรายแกสขภาพอนามยของผททำางานหรอไมกได สงแวดลอมการทำางานชนดใดทมศกยภาพเชงอนตราย เรยกสงแวดลอมชนดนวาเปน สงคกคามสขภาพอนามย (Health hazard) แบงออกเปน 4 ประเภท ไดแก

1. สงคกคามสขภาพอนามยทางกายภาพ (Physical health hazard)

หมายถง สงคกคามสขภาพอนามยทเกดจากสาเหตทางฟสกส ไดแก อณหภม แสง เสยง ความดน บรรยากาศ ความสนสะเทอน รงสตางๆอณหภม (Temperature) หมายถง ระดบความรอนหรอเยน ซงอณหภมเปนสงสำาคญในการทจะตองคำานงถงเปนอนดบแรกในสถานทประกอบการทำางานทกแหง ทงนเพราะอณหภมจะมผลตอคณภาพ ปรมาณงาน รวมถงลกษณะการทำางานของคน ซงรางกายคนจะมกลไกในการรกษาอณหภมรางกายใหคงท เมอมการเปลยนแปลงอณหภมของสงแวดลอมในการทำางาน รางกายมความจำาเปนตองปรบตวโดยปรบสภาพใหอยในภาวะสมดล (Homeostasis) ถารางกายไมสามารถปรบไดกจะทำาใหเกดอาการผดปกตขนมาได ทงนอณหภมในการทำางานไมควรเกน 45 องศาเซลเซยสอณหภมสง ทำาใหรางกายมการเปลยนแปลงโดยมการเตนของหวใจเรว

ขน หลอดเลอดฝอยขยายตว ถาอณหภมสงมาก ไดแก อณหภม 100

องศาฟาเรนไฮท (38°C) และรางกายมเหงออกมากประมาณ 2 ลตรตอชวโมง ยงผลใหเกด

- การเปนลม (Heat stroke or sunstroke) เปนผลเนองมาจากการสมผสกบแสงแดดเปนเวลานานๆ ทำาใหอณหภมสงเกนจดทรางกายจะปรบสภาพได รางกายมสภาพรอนจด ผวแหง ปวดศรษะอยางรนแรง ตามองเหนผดปกต ระดบความรสกตวหมดไป สหนาแดงและมอณหภมสงมาก การเปนลมเปนอนตรายกวาการเปนตะครว หรอการออนเปลยของรางกาย

13

- การเปนตะครว (Heat cramp) เปนผลมาจากการไดสมผสอณหภมสงเปนเวลานาน มการสญเสยเกลอจากรางกาย ทดแทนโดยการใหดมนำา อาการไดแก มอาการเปนตะครวตามกลามเนอ ซงอาจจะหายไดภายในระยะเวลา 2-3 ชวโมง

นอกจากนการสมผสกบความรอนทสงจดเปนเวลานาน ยงกอใหเกดผลกระทบทางดานจตใจ การนอนหลบ และทำาใหสขภาพของคนงานไมดเทาทควร

อณหภมตำาหรอความเยน ระดบความรสกตออณหภมตำาหรอความเยนขนอยกบประสาทรบความเยน ซงพบในผวหนง และเมอสมผสกบอณหภมหรอททมความเยนตำากวาปกต ทำาใหเกดพยาธสภาพดงน

- เทรนตฟต (Trench foot) เกดจากการไดสมผสกบอณหภมตำาหรอความเยนทตำากวาปกตเปนเวลานานๆ ของอวยวะรางกาย ทำาใหเกดภาวะขาดเลอดไปเลยงและเนอเยอขาดออกซเจนตามมา แตไมมเกลดนำาแขงใตเนอเยอ ผนงของหลอดเลอดของอวยวะสวนปลายถกทำาลาย มอาการบวม ปวดหรอเสยวแปลบ อาจจะตามดวยการเปนแผลทผวหนงและเกดเนอตายเกดขน

- ฟรอสไบต (Frostbite) หมายถงการมเนอเยอถกทำาใหแขงตวดวยการมเกลดนำาแขงเขาไปอยในเนอเยอ โดยเปนผลมาจากการถกทำาลายในเซลล เกดการขาดเลอดไปเลยงตามมา ทำาใหเกดการขาดเลอดเฉพาะท ผวหนงแดงคลำา ไหม ปวด เกดขนไดบรเวณนวมอ เทา คาง จมก และห รวมถงบรเวณทเหนอกระดกซงมไขมนอยนอย

- ชลเบรนส (Chilbrain) การถกทำาลาย โดยการทำาใหแขงทบรเวณผวหนงเฉพาะท อาจมอาการบวม สดำาคลำา เนองจากเลอดออกในเนอเยอใตผวหนง ซงจะกลายไปเปนแผลและเกดเนอตายเฉพาะแหง

แสง (Light) ไดแก แสงธรรมชาต และแสงทเกดจากการประดษฐขน ระดบของแสงสวางจงมความสำาคญสำาหรบงานททำา ขนอยกบลกษณะของงานแตละประเภท แสงสวางทจาเกนไปหรอเกน 1,000 ลกซ กอให

14

เกดผลกระทบตอการมองเหน ตาลาย ปวดศรษะ และแสงทนอยเกนไป ตำากวา 50 ลกซ สามารถทำาลายสายตา ทำาใหเกดความเมอยลาสายตา นำามาสอบตเหตและเกดความผดพลาดในการทำางานได

เสยง (Noise) ไดแก เสยงทเกดจากเครองมอ เครองกล เครองจกรรวมถงอปกรณตางๆในสถานประกอบการ โดยแยกประเภทของเสยงได ดงน

1. เสยงทดงอยางตอเนอง เชน เสยงเลอยวงเดอน เสยงพดลมจากเครองกำาเนดไฟฟา

2. เสยงกระทบ เชน เสยงตอกเสาเขม เสยงระเบด

ทงนความดงของเสยงจะแตกตางกนไปมหนวยเปนเดซเบลเอ (dBA0 เสยงทจดเปนอนตรายตอสขภาพคอเสยงทมความดงเกน 90 เดซเบลเอ ระดบเสยงตามทกฎหมายกำาหนดไวสำาหรบการทำางานเกน 8

ชวโมงตองไมเกน 80 เดซเบล และในสถานททำางานระดบเสยงสงสดตองไมเกน 140 เดซเบล

อนตรายและผลกระทบของเสยง

1. บคคลทไดรบผลกระทบจากเสยง คอ1.1 บคคลผประกอบการ ตองสมผสกบเสยงดง 80-150 เดซเบลเอ

ตดตอกน ผลคอ การสญเสยสมรรถภาพการไดยนทำาใหหพการ หตง และหหนวกได

1.2 บคคลผอาศยอยบรเวณใกลเคยง เกดการรบกวนทางดานจตใจ การพกผอน ทำาใหเกดความเครยดและหยอนสมรรถภาพในการทำางาน

2. เสยงทเกดขนจะเปนอนตรายมากนอยเพยงใดขนอยกบ2.1 ระดบของเสยงทเกดขนจากแหลงกำาเนดเสยง2.2 ระดบของเสยงในแตละความถ2.3 ระยะเวลาทสมผสกบเสยงนน

15

2.4 ประสบการณชวตและสภาพความทนตอเสยงของแตละบคคลอนตรายของเสยง แบงได 2 ชนด คอ1. อนตรายตอระบบการไดยน เสยงยงดงมากทำาใหอวยวะรบเสยงสนสะเทอนมาก อาจทำาใหกลามเนอฉกขาด ทำาลายเซลลประสาทและปลายประสาท ทำาใหเกดอาการ ดงน

- หตงหรอหออชวคราว เกดจากเสยงทดงแตไมมากและนานพอทจะทำาลายปลายประสาทและเซลลประสาทหอยางถาวรได

- หตงและหหนวกอยางถาวร เกดจากไดรบเสยงทดงเกนไปถงขนทำาลายปลายประสาทและเซลลประสาทห ทำาใหสญเสยการไดยน

- หหนวกอยางเฉยบพลนจากการไดรบเสยงดงมากเกนไป จนทำาลายปลายประสาทและเซลลประสาท และแกวหฉกขาด เชน เสยงระเบด2. อนตรายตอสขภาพและจตใจ เสยงทดงเกนขนาดทำาใหเกดความหงดหงด ปฏบตงานลาชา ความถกตองของงานลดลง เกดความเปลยนแปลงทางสรรวทยา เชน ความดนโลหตสงขน เกดโรคกระเพาะอาหาร กลามเนอเกรงผลกระทบอนๆของเสยง1. รบกวนการนอนหลบ มนษยมปฏกรยาตอเสยงทงกอนหลบ และระหวางนอนหลบแตกตางกนไป ตามองคประกอบตางๆ ไดแก อาย ลกษณะของเสยง และเสยงทมาเปนระยะ2. เสยงรบกวนการตดตอสอสาร เสยงดงจะรบกวนไมใหไดยนเสยงอน เชนเสยงสนทนา โทรศพท สญญาณเตอนภยระดบเสยงทอาจเปนอนตรายตอระบบการไดยนสำาหรบบคคลทวไปWHO (World Health Organization) ไดเสนอแนะระดบเสยงสงสดทบคคลทวไปสามารถรบได Leq 8 ชวโมง = 75 เดซเบล เอ ทกพนทUS EPA (United Stated Environmental Protection Agency) และ World Bank

Environmental Guidelines ไดเสนอระดบเสยงสงสดทบคคลทวไปสามารถรบได ดงนLeq 24 ชวโมง 70 เดซเบล เอ ทกพนท

16

Leq (Level of equivalent) หมายถง คาเฉลยของระดบความดงเสยงทเกบสะสมในชวงเวลาหนงความดนบรรยากาศ (Atmospheric pressure) ความดนบรรยากาศในระดบปกตทผปฏบตงานสามารถทนอยได คอทระดบ 760 mmHg ถาความดนของบรรยากาศเปลยนไป จะกอใหเกดผลในการคกคามสขภาพอนามย ดงนความดนบรรยากาศสง เชน การทำางานใตนำา ทำาใหเกดโรคเคซองค

(Cassion disease) เกดจากฟองกาซไนโตรเจนเขาไปในกระแสเลอดและเขาไปอยตามขอ รวมถงใตชนกลามเนอ ทำาใหเกดตะครวอยางรนแรงความดนบรรยากาศตำา ทำาใหเกดการขาดออกซเจน มผลใหระดบความ

รสกตวเปลยนไป ความสนสะเทอน (Vibration) มกเกดขนจากการทำางานทเกยวของกบการ

จบถอเครองจกรกลทมความเคลอนไหวอยางรวดเรว เชนเครองเจาะ เครองตด เครองปน ทำาใหการไหลเวยนของเลอดซงไปเลยงปลายมอขดของ อาจเรมตนดวยอาการซด ชา ตอไปอาจมการอดตนของเสนเลอด ทำาใหปลายนวตายได และยงทำาใหเกดความเมอยลา ระคายเคองตอเนอเยอประสาท การมองเหน การทรงตว ประสทธภาพการทำางานลดลงรงส (Radiation) ไดแกกมมนตภาพรงส ซงเปนรงสทแตกตวได เชน รงส

เบตา แกมมา รงสเอกซ ในกรณไดรบนานๆจะเกดการทำาลายของเนอเยอ อาจกลายเปนมะเรงได

2. สงคกคามสขภาพอนามยทางเคม (Chemical health hazard)

สารเคม เปนเคมธาต สารประกอบและสวนผสมของเคมธาต ไมวาจะเกดขนเองตามธรรมชาตหรอสงเคราะหขนโดยอยในรปตางๆ ไดแก ฝน (Dust) ไอระเหย(Vapour) ละออง(Mist) ฟม(Fume) กาซ(Gasses) ตวทำาละลาย(Solvent) และควน(Smoke) ซงพบวามความเกยวของในการทำาใหเกดโรคตางๆ เชน ผนผวหนง โรคเรอรง และมะเรง เปนตน

17

เนองจากประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม จงไดมการใชวตถมพษเขามาปราบปรามและทำาลายศตรพช ซงสารเคมเหลานกอใหเกดผลคกคามสขภาพอนามยโดยแบงเปนประเภทใหญไดดงน1. สารพษฆาแมลงทเปนพวกอนนทรย ซงเกดขนเองในธรรมชาต

ไดแก สารหน กำามะถน นำามนดบ ไซยาไนด ปรอทสารหน (Arsenic) ทำาใหหลอดเลอดตบตน กลนลำาบาก ปวดทอง อาเจยน ทองรวง ถาอาการตดตอกน 1 วนครงอาจเสยชวตไดปรอท (Mercury) ทำาใหหนาทและการทำางานของเซลลตางๆเปลยนไป กรณไดรบพษเรอรง พบวาเซลลตบ ไต หวใจ ลำาไส สมอง และกลามเนอถกทำาลายไซยาไนด (Cyanide) ทำาใหเซลลขาดออกซเจน จนเซลลทนไมไดและตายในทสด สวนพษเรอรงทำาใหเกดความผดปกตของระบบอาหาร หวใจเตนแรง ปวดศรษะ ตามว ใจสน มผนผวหนง แผลอกเสบ

2. สารพษฆาแมลงประเภทอนทรย แบงเปน2.1 สารพษฆาแมลงทเกดจากธรรมชาต จำาแนกไดดงน

ไพเรซรน (Pyrethrine) สมผสผวหนงทำาใหเกดอาการแพนโคตน (Nicotine) โดยทางการสมผส หายใจ และทางปาก โดยจะรบกวนการทำางานของระบบประสาททกสวน ถาไดรบถง 40

มลลกรม จะหมดสตเปนอมพาตและตายในทสดไรยาเนย (Ryania) เปนพษตอระบบประสาทแมลงโดยตรง และอาจเปนพษตอคนไดเชนกนโรตโนน (Rotinone) เปนพชตระกลถว ทำาใหเกดการระคายเคองทางผวหนงได

2.2 สารพษฆาแมลงชนดอนทรยสงเคราะห ในทางเคมแบงออกเปน 3

ประเภท ไดแกดดท (Dichloro-diphenyl trichloroethane) ฤทธสะสมทรายแรง คอ ทำาใหเกดโรคมะเรง โดยเปนสารกอมะเรงของตบ มะเรงเมดเลอดขาว และทำาใหเกดโรคโลหตจางแบบ aplastic anemia ดวย

18

ฟอสเฟต (Phosphate) ไดแก สารฆาแมลงพาราไธออน หรอโฟจคอล เกดพษโดยขดขวางการทำางานของเอนไซมของเซลลประสาทหรอกลามเนอ มผลใหการทำางานของเซลลหยดชะงกลง จงมชอเรยกวาสารยบยง ทำาใหออนเพลย หายใจออกลำาบาก ชก หมดสต และถงแกกรรมในทสดคารบาเมต (Carbamate) ไดแก สารฆาแมลง และฆาหญา เชน ไบกอน ฟราดาน แลนเนท โดยรบพษจะทำาใหเกดอาการกระตก และหดตวของกลามเนอ เกดตะครว เหงอออก ปวดศรษะ ตาพรา ทองรวง กรณไดรบปรมาณมาก ทำาใหเสยชวตไดฝน (Dust) หมายถง อนภาคของแขงทแขวนลอยอยในอากาศ โดยทฝนเหลานสามารถเขาสรางกายไดโดยทางเดนหายใจ ซงถาฝนมอนภาคเลกมากๆ ประมาณ 0.25-3 ไมครอน จะสามารถเขาไปถงถงลมปอด ทำาใหเกดโรค โดยฝนทมอนตรายตอสขภาพเปนอยางมาก ไดแก ฝนหนทราย (Silica)

ฝนหนทราย (Silica) เปนอนภาคของแขงมขนาดประมาณ 0.1-150

ไมครอน เกดจากการบด ระเบด กระแทก ปะทะ ฟงกระจายไดดและแขวนลอยอยในอากาศ จะตกลงสพนโลกดวยแรงโนมถวงหรอนำาหนกของมนเองอนตรายของฝนหนทราย สามารถสรปไดดงน1. การเกดพยาธสภาพของทางเดนหายใจ โดยแบงออกเปน 2

ลกษณะ คอ1.1 พยาธสภาพของทางเดนหายใจสวนตน ไดแก เกดการ

ระคายเคอง มการผลตสารเมอกมากขน ทำาใหหลอดลมแคบลงและขจดสารเมอกไดลดลง มการอกเสบของหลอดลม ถาเปนบอยๆจะกลายเปนโรคหลอดลมอกเสบเรอรง (Chronic Bronchitis) ภาวะภมแพและการสรางภมคมกนเกน เกดภาวะหอบหด (Asthma)

19

ฝนของสารเคมบางชนดทำาใหเกดมะเรงปอด (Malignant

change)ได โดยเฉพาะในผทตดบหร1.2 เกดพยาธสภาพของถงลมและเนอเยอปอด เมอหายใจเอา

ฝนหนเขาไปจะทำาใหเกดโรคทเรยกวา ซลโคสส (Silicosis) เกดกบบคคลททำางานในโรงโมหนหรอยอยหน อตสาหกรรมเครองดนเผา โรงงานแกว การผลตวสดทนไฟ กลงโลหะ การขดเครองมอโดยใชหนทราย โดยเกดแกรนนโลมาตอผงซลกาแลวเกดเปนเนอพงผดทำาใหเนอเยอปอดมการเปลยนแปลง มผลใหการหายใจผดปกต หายใจลำาบากจากพงผด และการหายใจอดกนจากถงลมโปงพอง ภาพรงสปอดจะเหนเงาทบขนาดเลกกระจายทวในปอดทงสองขาง มหนปนเกาะทตอมนำาเหลอง ขวปอดตำาแหนงอวยวะอาจผดไป

ฟม (Fume) อยในรปอนภาคของแขงจากการรวมตวของสารจากสถานะเปนไอ โดยไอของโลหะจะรวมตวเปนอนภาคของแขงในบรเวณเหนอสวนทโลหะหลอมเหลว ฟมทกอใหเกดอนตราย เชน ฟมของตะกว มผลตอการสรางเมดเลอดแดงทำาใหโลหตจาง นอกจากนตะกวอนทรยยงกอใหเกดอนตรายตอ ไต สมอง ระบบประสาท ตามว สญเสยสมรรถภาพการไดยน โดยพษของตะกวอนทรยอนตรายกวาตะกวอนนทรย

ควน (Smoke) ไดแกอนภาคของคารบอน เกดขนจากการเผาไหมทไมสมบรณของวตถทมคารบอนเปนองคประกอบ เชน นำามน ถานหน ควนทเปนอนตรายไดแกควนของคารบอนมอนนอกไซด หากไดรบอยางเฉยบพลน คารบอนมอนนอกไซดจะไปจบกบฮโมโกลบน เรยกวาคารบอกซฮโมโกลบน ซงไมสามารถนำาพาออกซเจนไปยงเนอเยอได ทำาใหรางกายขาดออกซเจนและตายในทสด

20

ไอระเหย (Vapour) เปนสภาวะการเปนกาซของสาร ซงโดยปกตจะอยในสภาวะของแขงหรอของเหลว ภายใตความดนและอณหภมของหองในระดบปกต เชน ไอระเหยของแอลกอฮอล ไอระเหยของนำามนเบนซน ทนเนอร และลกเหมนทใชไลแมลงละออง (Mist) หมายถง อนภาคเลกๆทเปนของเหลวแขวนลอยอยในอากาศ โดยเกดจากการทของเหลวไดรบแรงกดดนจนแตกตวเปนอนภาค เชนการพนสารฆาแมลง

กาซ (Gas) หมายถง ของไหลซงไมมรปรางทแนนอน สามารถเปลยนเปนของเหลวหรอของแขงได โดยการเปลยนอณหภมหรอความกดดน

ตวทำาละลาย (Solvent) ไดแก สารอนทรยในสภาพของเหลว ซงใชเปนตวทำาละลายสารเคมชนดอนๆ ไดแก เบนซน นำามนสน แอลกอฮอล เปนตน

สารเคม ในสภาวะตางๆนนสามารถเขาสรางกายผปฏบตงานได 3

ทาง คอ

1. ทางเดนหายใจ เปนทางเขาสรางกายทสำาคญทสด เปนจดผานของสารเคมเขาสรางกายทมประสทธภาพ อาจมอาการแคระคายเคองจนถงผานปอดเขาสกระแสเลอด

2. การดดซมทางผวหนง โดยความหนาของผวหนงและการปดคลมดวยเหงอและไขมนโดยธรรมชาตสามารถปองกนสารเคมไดระดบหนง แตทงนความสามารถในการละลายไขมนไดของสารเคม จะทำาใหดดซมผานผวหนงได หากมบาดแผล จะทำาใหสารเคมถกดดซมเขาสรางกายไดเรวขน

3. การบรโภคทางปาก การดดซมอาหารและสารอนๆรวมทงสารเคมอนตรายทกนเขาไปนน ปกตจะเกดขนทลำาไสเลก

21

การเกดพษ หมายถง การทอวยวะในรางกายตงแตหนงระบบขนไปมปฏกรยาตอบสนองตอสารเคมทำาใหเกดพษแพรกระจายไปทวรางกาย ผลกระทบจากการเกดพษจะเกดผลดงน

1. พษตอตบ ทำาใหเกดอาการตบแขง2. พษตอไ ต มผลทำาใหไตทำางานเสอมลง3. พษตอระบบประสาท มผลตอเสนประสาทสวนปลาย เชนทำาให

เกดอาการ ขอมอตก ระบบประสาทลมเหลว4. มะเรง การไดรบสารเคมเปนระยะเวลานานๆ อาจเปนสาเหตให

เกดการเจรญเตบโตของเซลลจนไมสามารถควบคมได5. ผลตอทารกในครรภ สารเคมอาจไปขดขวางการเจรญเตบโต

ของทารกในครรภ โดยเฉพาะอยางยงในชวงไตรมาสแรกของการตงครรภ

6. ทำาใหเกดโรคนวโมโคนโอซส หรอฝนในปอด โดยโรคนไมสามารถรกษาใหปอดกลบมาสภาพดดงเดมได

3. สงคกคามสขภาพอนามยทางชวภาพ (Biological health hazard)

หมายถง สงคกคามสขภาพอนามยทเปนสงมชวต ไดแก จลนทรยชนดตางๆ เชน เชอแบคทเรย ไวรส ปรสต แมลงชนดตางๆ พบมากในผปฏบตงานดานเกษตรกรรม โดยสมผสกบเชอโรคจากพชหรอสตว เชน โรคแอนแทรกซ จากวว สวนโรคทเกดขนแกเจาหนาทหรอผปฏบตงานดานสขภาพ ไดแก วณโรค โรคเอดส

4. สงคกคามสขภาพอนามยทางจตวทยาสงคม (Psychosocial health hazard)

หมายถง สงแวดลอมในการทำางานทสามารถกอใหเกดสภาวะเครยด เนองมาจากจตใจหรออารมณทไดรบความบบคน ยงผลใหเกดการเปลยนแปลงทางดานรางกาย ซงสาเหตมดงตอไปน 4.1 สภาพแวดลอมในการทำางาน4.2 ภาระงาน4.3 บทบาทของแตละบคคลในหนวยงาน4.4 ความรบผดชอบในงาน

22

4.5 สมพนธภาพระหวางบคคล4.6 ความกาวหนาในตำาแหนงหนาทการงาน

ผลของความเครยดดงกลาว กอใหเกดการเปลยนแปลงทางดานรางกายในระยะเวลายาวนานเกนควรกคอ การเกดโรคและปญหาดานสขภาพจต (Mental health)

เออรโกโนมกส (Ergonomics)

หมายถง การศกษาถงศาสตรแหงความสมพนธของผปฏบตงานกบสงแวดลอมการทำางานหรอการออกแบบงาน รวมทงเครองมอใหเหมาะสมกบการทำางานประเภทนนๆ เพอจะชวยลดผลทจะมาคกคามสขภาพอนามยในการทำางาน รวมถงชวยใหเกดประสทธภาพในการทำางานสงสด โดยมวตถประสงคในการปรบงานใหเหมาะสมกบคน (Fit the job to the man) ทงนโดยคำานงถงลกษณะทางกายวภาคของบคคล สรรภาพ รวมถงจตวทยาของบคคล โดยใหคนทำางานไดเกดประสทธภาพสงสดและมความสขสบายในการทำางาน

องคประกอบของเออรโกโนมกส แบงออกไดเปน 3 กลม ไดแก

1. องคประกอบดานกายวภาคศาสตร (Anatomy) โดยคำานงถงขนาด รปราง ทาทางการทำางาน

2. องคประกอบดานสรรวทยา (Physiology) ไดแก สรรวทยาการทำางาน โดยคำานงถงการใชพลงงานในขณะทำางาน และสรรวทยาสงแวดลอม โดยคำานงถงผลจากการทำางานทกระทบตอสขภาพ

3. องคประกอบดานจตวทยา (Psychology) โดยมงเนนถงความชำานาญในการทำางาน รวมถงปญหาดานจตวทยา สงคมในกรณทไมสามารถออกแบบเครองมอหรออปกรณตลอดจนสภาวะแวดลอมในการทำางานได จะกอใหเกดผลดงน1. เกดอบตเหตตางๆ2. เกดความผดปกตของกระดกและกลามเนอ3. เกดภาวะเครยด

ประโยชนทไดรบจากการออกแบบงานใหเหมาะสมกบคน ไดแก

23

1. ชวยลดความผดพลาดทเกดขนในการทำางาน2. ลดอบตเหตจากการทำางาน3. ความเมอยลาจากการทำางานลดลง4. กอใหเกดความพงพอใจในการทำางาน5. กอใหเกดการเพมผลผลตในงาน6. ลดคาใชจายในการควบคมงานรวมถงการฝกอบรม

3. โรคทมกพบจากการประกอบอาชพ

ประเภทของโรคทมกพบจากการประกอบอาชพ

- โรค Raynaud’s Phenomenon (โรคนวตาย) เกดจากการใชเครองขดเจาะซงสนสะเทอนนานๆ

- โรคลมชกเพราะความรอน มกเกดกบ พวกคนงานทหลอมโลหะ ทใชความรอนสง

- โรคตอ มกพบในกลมคนงานททำาแกว เปนเวลานาน ซงอาจใชเวลา 10-15 ป

- โรคหดจากการแพฝนตางๆ โดยการหายใจ พวกนเกล โครเมยม เขาไปในปอด

- โรคทเกดจากตวตนเหตทางชวภาพ เชน โรคทเกดจากการตดเชอโรคตางๆ

- โรคปอด Byssinosis หรอโรคปอดฝนฝาย เกดจากการหายใจเอา ฝน ปาน ฝาย ลนน เขาไปในปอด ทำาใหมอาการแนนหนาอก และหายใจมเสยงผดปกต กลมอาชพทมความเสยงตอโรคฝนฝายไดแก คนงานโรงงานทอผา ทอกระสอบ ชาวไรออย เปนตน

- โรคปอด Pneumoconiosis หรอโรคฝนทอยในปอด เกดจากการหายใจเอาฝนหน ทราย ฝนซลเคต เขาไปในปอด กลมอาชพทมความเสยงคอคนงานททำาในเหมองแร และ บอแร

24

- โรคผวหนงจากการประกอบอาชพ มกเกดจากเชอแบคทเรย พยาธ เปนตน

4. หลกการปองกนและควบคมอนตรายจากสงแวดลอมในการทำางานลำาดบขนของผลกระทบจากสงแวดลอมตอสขภาพของคนงาน1. สขภาพเสอมโทรม2. โรคเดมทมอยกำาเรบ3. โรคทวๆไปเกดขน (General disease)

4. เกดอบตเหตและบาดเจบจากการทำางาน (Occupational injuries or

accidents)

5. เกดโรคจากการทำางาน (Occupational disease)

หลกการควบคมปองกนโรคอนเนองมาจากการประกอบอาชพ(Prevention and Control of Occupational Disease)

หลกการทวไปทใชเปนแนวทางไดดงน โดยยดหลก 3 ประการคอ1. การควบคมปองกนทแหลงกำาเนด (Source Protection)

1.1 การหาวธการหรอแนวทางทจะควบคมปองกนทแหลงกำาเนดของโรค ซงการควบคมวธนจะมประสทธภาพมากเนองจากเปนการกำาจดหรอลดแหลงของโรคไมใหเกดขนเลย หรอเกดขนนอยทสด

1.2 การแบงแยกขบวนการผลตทกอใหเกดอนตรายออก (Segregation)

โดยการแยกขบวนการผลตทกอใหเกดอนตรายมากออกไปจากบรเวณทมคนทำางานอย เพอปองกนไมใหคนสมผสกบอนตราย

1.3 การเปลยนแปลงขบวนการผลต (Changing the process)

1.4 การควบคมโดยการระบายอากาศ (Ventilation)

1.4.1 ระบบระบายอากาศเฉพาะท โดยการใชเครองดดอากาศจากบรเวณแหลงกำาเนด เพอปองกนคนงานสดดมฝนละอองเขาไปในปอด และหมนตรวจสอบระบบระบายอากาศเปนระยะ

1.4.2 ระบบระบายอากาศทวไป โดยจดใหมชองลม ประต หนาตาง เพยงพออยางนอย 20% ของพนทหอง

25

1.5 การควบคมฝน (Suppression of Dust)

สามารถทำาไดโดยใชระบบเปยก (Wetting down methods) หรอใชนำาฉดพน ทำาใหฝนละอองทฟงกระจายในอากาศตกลงมา หรออาจใชเครองดดจบฝนละอองไฟฟา (Electrostatic Precipitation)

1.6 การปกปดใหมดชด (Clothing) โดยการหาทางปดคลมขบวนการผลตหรอเครองจกรใหมดชด ไมใหเกดอนตรายสภายนอก

1.7 การดแลบำารงรกษา (Maintenance)

2. การควบคมปองกนสงแวดลอมหรอทางผาน (Pathway Protection)

2.1 การจดระบบระบายอากาศทวไป (Ventilation)

2.2 การรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอย (Good

Housekeeping) โดยการจดเกบวตถดบในการผลต เครองมอ สารเคมในโรงงานใหมดชด เปนสดสวน

2.3 การกำาจดสงโสโครก (Disposal of waste) กำาจดขยะหรอสารเคมทเปนพษอยางมประสทธภาพใหไดระดบมาตรฐานกอนทจะปลอยออกสภายนอก

2.4 การควบคมโดยการตรวจวดระดบสารเคมในสงแวดลอมการทำางาน3. การควบคมปองกนทตวผรบหรอผปฏบตงาน (Personal Protection)

3.1 การจำากดระยะเวลาการทำางานทเสยงตออนตราย (Limitation of

exposure time)

3.2 การหมนเวยนสบเปลยนคนงาน (Rotate)

3.3 การตดตงอปกรณหรอสญญาณเตอนภย เปนเครองมอทออกแบบมาใชตดกบบคคล เชน เครองตรวจวดระดบสารเคม

3.4 การสวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล3.5 การตรวจสขภาพผปฏบตงาน

3.5.1 การตรวจสขภาพกอนเขาปฏบตงาน3.5.2 การตรวจสขภาพหลงจากทำางานไประยะหนงแลว

26

3.5.3 การตรวจสขภาพกลมพเศษ เชน ผเยาว ผหญง คนชรา เนองจากมความตานทานตำา

3.5.4 การตรวจสขภาพเฉพาะกลมททำางานเสยงตออนตรายมากเปนพเศษ

3.6 การรกษาพยาบาล (Curative) เชน จดใหมหองปฐมพยาบาล สงตอผปวยเมอเกดอบตเหต

3.7 การทาครมปองกน (Barrier cream) ใชครมทาผวปองกนสารเคม3.8 การสรางเสรมภมตานทานโรค (Immunization) ควรมการฉดวคซน

ปองกนโรค3.9 การรกษาสขวทยาสวนบคคล (Personal hygiene)

3.10 การฝกอบรมคนงานเกยวกบสขภาพและความปลอดภย (Training

for health and safety)

3.11 การประสานความรวมมอกนระหวางผบรหาร ผควบคมงาน คนงาน พยาบาล เจาหนาทความปลอดภย เพอวางแผนควบคมการปฏบตงานตางๆ ใหมประสทธภาพมากทสด

โดยสรปแลว การควบคมปองกนโรคจากการประกอบอาชพโดยใชหลก 3 ประการ ดงทกลาวมาน หากมการนำาไปประยกตใชใหเหมาะสมในการปฏบตงานประเภทตางๆ จะทำาใหองคกรหรอโรงงานสามารถทำาการควบคมปองกนอนตรายตางๆทจะเกดขนไดอยางมประสทธภาพ

5. การตรวจคดกรองโรคจากการประกอบอาชพ

การตรวจคดกรองโรค (Screening) หมายถง การตรวจคนหาโรค หรอความพการตางๆ ทยงไมไดปรากฏใหเหน โดยการตรวจทางคลนก การตรวจทางหองปฏบตการหรอการทดสอบอนๆ ทำาใหสามารถแยกผปวยหรอผทมสงผดปกตในรางกายได รปแบบการตรวจคดกรองโรค แบงออกไดเปน 2 รปแบบ คอ

1. การตรวจคดกรองโรคในประชากรเสยง (Selective screening)

2. การตรวจคดกรองโรคในประชากรทวไป (Mass screening)

หลกการจดโปรแกรมการตรวจคดกรองโรค ประกอบดวยสงตอไปนคอ

27

1. โรคทจะตรวจคดกรองหรอคนหาควรเปนปญหาทสำาคญของสถานประกอบการและเปนปญหาทางสาธารณสข

2. โรคทจะตรวจคดกรองหรอคนหา ควรมวธการรกษามาตรฐานเปนทยอมรบของพนกงานและประชาชนทวไป

3. อปกรณทางการแพทยทชวยในการตรวจวนจฉยและรกษาควรมไวใหพรอม4. โรคทจะตรวจคดกรองหรอคนหามระยะหางระหวางกอนมอาการและเรมม

อาการของโรคมากพอสมควร5. ควรมวธการตรวจและทดสอบทเหมาะสมสำาหรบตรวจคดกรองโรคใน

พนกงาน6. วธการทจะนำาไปใชทดสอบเพอตรวจคดกรองหรอคนหาผปวยตองเปนท

ยอมรบของพนกงานและประชาชน7. วงจรธรรมชาตของโรคทจะทำาการตรวจคดกรองหรอคนหาจะตองรและเขาใจ8. คาใชจายในการตรวจคดกรองหรอคนหาผปวยไมควรสงเกนไป และใหสมดล

คาใชจายในการรกษาผปวย9. การตรวจคดกรองหรอคนหาผปวยควรทำาในลกษณะตอเนอง

การตรวจสขภาพของคนงาน ม 2 ประเภท (สมชาย วงศเจรญผล, 2538:58-59)

1. การตรวจสขภาพทบงคบโดยกฎหมาย (Statutory examination) การตรวจสขภาพกอนเขางานและการตรวจสขภาพประจำาป สวนใหญไดกำาหนดเปนกฎหมายในหลายประเทศ บางประเทศกำาหนดใชเฉพาะกลมเสยง

2. การตรวจสขภาพตามความสมครใจ (Voluntary examination) ของคนงานอาจเปนคำาแนะนำาจากแพทยหรอนายจาง

วตถประสงคในการตรวจคดกรองสขภาพ (แสงจนทร อนนตม, 2539:1)

1. เพอใหแนใจวาคนงานคนนนๆ เหมาะสมทงทางดานกายภาพและจตใจกบปรมาณงานทนายจางกำาหนดไว

2. เพอคนหาภาวะหรอโรคทคนงานเปนอยและอาจรนแรงขนเมอสมผสกบสงคกคามทอยในสถานประกอบการนนๆ

28

3. เพอคนหาภาวะผดปกตจากการสมผสสงทคกคามในสงแวดลอมการทำางานและผลตอสขภาพการทำางาน

ประโยชนของการเฝาระวงสขภาพโดยการตรวจสขภาพกอนเขาทำางาน

1. ไดพนกงานทมรางกายและจตใจสมบรณเขาทำางาน ไมมโรคตดตอทจะแพรกระจายไปสพนกงานอน

2. ชวยคดเลอกบคคลทเหมาะสมกบงานทตองปฏบต เพอพจารณาความเหมาะสมในการบรรจเขาทำางานในแผนกตางๆ

3. ไดขอมลพนฐานเกยวกบสขภาพอนามยของพนกงานเพอวางแผนสขภาพในอนาคต

4. ไดขอมลพนฐานทเปนประโยชนในการชวยพจารณาความผดปกตทเกดจากการทำางาน

5. ไดขอมลพนฐานเกยวกบสขภาพอนามยของพนกงานและพฤตกรรมอนามยตางๆ เปนประโยชนในการกำาหนดการตรวจสขภาพเปนระยะตอไป

ประโยชนของการเฝาระวงสขภาพโดยการตรวจสขภาพเปนระยะเมอเขาทำางาน (ไพบลย โลสนทร ,2534:405)

1. ชวยในการคนหาสภาวะสขภาพอนามยของพนกงานทเรมเสอมในระยะเรมแรก ทำาใหทราบถงการเปลยนแปลงภาวะสขภาพอนามยของพนกงานตงแตการตรวจกอนเขาทำางาน

2. ชวยใหทราบถงการกระจายของโรคและอนตรายทเกดขนจากการทำางาน เมอไดทำาการตรวจเปนระยะๆ กจะทำาใหทราบแนวโนมของโรคและอนตรายทเกดขนจากการทำางาน

3. ชวยประเมนผลประสทธภาพของอปกรณปองกนสวนบคคลตางๆ วาไดผลมากนอยเพยงใด

4. ขอมลการตรวจสขภาพเปนระยะเมอเขาทำางาน จะชวยบอกถงผลของการควบคมสงแวดลอมในการทำางานวาไดผลมากนอยเพยงใด

แนวทางการตรวจคดกรองสขภาพ (แสงจนทร อนนตม, 2539:3)

29

สวนท 1 การบนทกประวตของผทำางาน

สวนท 2 การตรวจสขภาพ

สวนท 3 การตรวจสขภาพตามลกษณะของความเสยงอนอาจเปนอนตราย ไดแก การตรวจโดยใชเครองทางดานอาชวเวชศาสตร ประกอบดวย

- การตรวจสมรรถภาพการไดยน- การตรวจสมรรถภาพการมองเหน- การตรวจสมรรถภาพการทำางานปอด

การตรวจพเศษทางอาชวเวชศาสตร

เปนการประเมนความเหมาะสมของรางกายของคนงานททำางานนนๆ ชวยสอดสองหาคนงานทไดรบอนตรายจากการสมผสสงแวดลอมทไมเหมาะสมเปนระยะเวลานาน ซงเปนสงจำาเปนในการชวยแพทยอาชวอนามยวนจฉยโรคอนเกดจากการทำางาน และประเมนคาอนตรายของความพการจากการทำางาน เพอใชคำานวณคาของเงนทดแทนจากการบาดเจบ หรอโรคจากการประกอบอาชพทกำาหนดไว

1. การตรวจสมรรถภาพการไดยน (Hearing test) (กองอาชวอนามย,

2539)

หมายถง การตรวจหาจดทมความเขมของเสยงนอยทสดทหพอจะเรมรสกรบเสยงได (Hearing threshold)

การตรวจสมรรถภาพการไดยนเสยงนน โดยทวไปแลวมความมงหมายสำาคญอย 4 ประการ คอ

1. เพอวดความไวของหในการรบเสยง (Hearing Acuity)

2. เพอวดหาความสามารถของหวารบฟงเสยงไดในแถบคลนเสยงกวางแคบมากนอยเพยงใด

3. เพอวดความสามารถในการแยกเสยง ความแตกตางในรายละเอยดของเสยงพรอมทงความหมายของเสยงนน

30

4. เพอวดหาความอดทนของหวาจะทนตอเสยงไดดเลวเพยงใด

เสนประสาทหผดปกตทเกดจากเสยงรบกวน ม 2 แบบ คอ

1. การสญเสยการไดยนแบบชวคราว หมายถง การไดยนเสยงลดลงชวคราว เมอไดพกจากการสมผสเสยงระยะเวลาหนง การไดยนเสยงจะกลบดเปนปกตหรอใกลเคยงปกต เรยกวา Temporary Threshold Shift (TTS)

2. การสญเสยการไดยนแบบถาวร หมายถง การไดยนเสยงไมอาจกลบคนสระดบปกตไดหมด มความผดปกตหรอความพการไวบางสวน แมวาจะไดพกจากการสมผสดงพอควรแลวเรยกวา Permanent Threshold Shift (PTS)

อาการทพบในกรณเสนประสาทหผดปกตเนองจากเสยงรบกวน

1. ในระยะแรกการสญเสยการไดยนจะเรมทชวงความถของเสยง 3,000-6,000 Hz และพบเสมอวาจะเสยทความถของการไดยนท 4,000 Hz กอนความถอนๆ

2. เรมมเสยงดงรบกวนในห ความไวของหในการรบเสยงลดลง แตพอเลกงานไมไดอยในทมเสยงดงหลายๆชวโมง จะรสกวาการไดยนดขน

3. อาจพบวามอาการปวดหหรอเวยนศรษะรวมดวย4. เมอทำางานในทมเสยงดงเปนระยะเวลานานๆ จะมการสญเสย

การไดยนไปทละนอยชาๆ โดยไมรสกตวจนลกลามไปถงชวงความถของการพดคย (500-2,000 Hz) ทำาใหการรบฟง เสยงคำาพดไมเขาใจ ถาผดปกตมากจะไมทราบทศทางของเสยงทไดยน

5. ตรวจภายในชองหไมพบสงผดปกต6. ตรวจวดการไดยนดวยเครองตรวจวดการไดยน จะไดกราฟ

ลกษณะแสดงเสนประสาทหผดปกต ความสามารถในการจำาแนกแยกเสยงพดไมสมพนธกบระดบความผดปกตของห

การตรวจการไดยนในคนงานททำางานในโรงงานอตสาหกรรม

31

เครองมอตรวจการไดยนใชสำาหรบทดสอบความไวในการรบฟงเสยงหรอไดยนเสยง โดยตองการทราบถงระดบความดงของเสยงทเบาทสด คนงานจะสามารถไดยนเสยงตองอาศยความแมนยำาของผทดสอบในการตดสนใจ

อปกรณการตรวจการไดยน

1. สอมเสยง (Tuning Fork) เปนเครองมอทดสอบการไดยนทดทสดอยางหนง นยมความถ 512 หรอ 1,024 เฮรตซ การทดสอบการไดยนดวยสอมเสยงบอกไดวามการไดยนผดปกตแบบใด เชน เสยทระบบนำาเสยงหรอประสาทการไดยน แตไมสามารถบอกไดวาเสยงผดปกตกเดซเบล

2. เครองตรวจการไดยน (Audiometer) เปนเครองมอทสรางขนเปนพเศษ โดยกำาหนดใหกำาเนดเสยงผสมหลายแบบ เชน เสยงพด เสยงดนตร เสยงรบกวนทใชในการตรวจห

3. หองตรวจการไดยน ตองเปนหองทปราศจากเสยงรบกวน สภาวะสงแวดลอมในขณะทำาการตรวจตองเปนหองเงยบ ตามท American National Standard กำาหนดคามาตรฐานไว

4. ตารางบนทกออรดโอแกรมเปนสงสำาคญเพอใชในการบนทกผลการตรวจการไดยน

ผทควรตรวจสมรรถภาพการไดยน

1. คนงานทกคนททำางานเกยวของกบเสยงดง ควรจะไดรบการตรวจสมรรถภาพการไดยนเปนระยะๆ อาจจะทก 6 เดอน หรอ 1

ป2. คนงานใหม ควรจะตองตรวจสมรรถภาพการไดยนกอนรบเขา

ทำางาน ทงนเพอจะไดทราบขอมลพนฐานของคนงานแตละคน

ผททำาหนาทตรวจสมรรถภาพการไดยน

32

การตรวจสมรรถภาพการไดยนไมไดใชเทคนคทสงนก แตตองอาศยความแมนยำาและความเขาใจอยางยงของผตรวจ ซงไดรบการอบรมทางหโดยตรง

ผททำาหนาทตรวจสมรรถภาพการไดยนมกใชพยาบาล หรอบคลากรทมพนฐานความรทางการแพทยสาขาอนกได สงสำาคญยงสำาหรบผตรวจคอ ความละเอยดลออ และความมนใจในการทำางาน

นอกจากนผตรวจยงจำาเปนตองใหคำาแนะนำาการปองกนรกษาหคนงาน หรอวางแผนปองกนความพการ อนจะเกดแกห

2. การทดสอบสมรรถภาพปอด (Pulmonary Function Test)

วธการตรวจความผดปกตของปอดทนยมใชทางดานการแพทยวธหนงคอ วธการทดสอบสมรรถภาพปอดโดยใชเครองมอสไปโรมเตอร (spirometer)

วธนชวยใหมความเขาใจเกยวกบสรรวทยาของการหายใจ สามารถบอกถงความรนแรงของพยาธสภาพอนกอใหเกดสมรรถภาพปอดลดลง แตไมสามารถบอกถงสาเหตเฉพาะลกษณะทางพยาธวทยาของพยาธสภาพนนๆ มความสำาคญในงานดานอาชวอนามย การตรวจรางกายประจำาป ถอวาเปนการคดกรองเบองตนทางดานสมรรถภาพปอดวาปกตหรอไม โดยเฉพาะในกลมทตองทำางานในสภาพแวดลอมทมฝนมาก

การทดสอบสมรรถภาพปอด หมายถง การคนหาความผดปกตของปอดโดยการวด ปรมาตรของลมหายใจเขา-ออก เปนเครองทดสอบชนดหนงทสรางขนมา โดยใชการแทนทของ ลมเขาไปในเครอง จะทำาใหมการเคลอนขยายออกและหบเขาคลายพด ไมตองอาศยการแทนทนำา ซงสามารถบอกถงความรนแรงของพยาธสภาพอนกอใหเกดสมรรถภาพปอดลดลง

ขอบงชโดยทวไปของการทดสอบสมรรถภาพปอด พอสรปไดดงน (อรรถ นานา, 2538:1)

33

1. เพอวนจฉย วางแผนการรกษาและตดตามผลการรกษาผปวยทมพยาธสภาพในปอดหรอมพยาธสภาพของหลอดเลอดในปอด หรอมพยาธสภาพของทรวงอก

2. เพอวนจฉยสาเหตของอาการเหนอยงาย3. เพอประเมนผปวยกอนผาตด จะชวยคาดคะเนผลแทรกซอนทอาจ

เกดขนหลงผาตด4. เพอการศกษาทางระบาดวทยา เชน ทดสอบคนงานทเสยงอนตราย

ตอการเปนโรคระบบทางเดนหายใจ 5. เพอประเมนความรนแรงของความพการหรอทพลภาพทเกดขนแลว6. เพอตรวจสภาพปฏกรยาไวเกนของหลอดลม (Bronchial hyperactivity)

7. เพองานวจย

ลกษณะผดปกตของสมรรถภาพปอด สามารถแบงออกเปนกลมใหญๆ ได 4 กลม คอ

1. ลกษณะบกพรองเชงอดกน (Obstructive Defect) พบในผปวยโรคหด โรคหลอดลมอกเสบเรอรง และถงลมปอดโปงพอง

2. ลกษณะบกพรองเชงขยายตว (Restrictive Defect) พบในกลมโรคทมพยาธสภาพในเนอปอดเอง

3. โรคหลอดเลอดของปอด เชน Pulmonary embolism

4. โรคทเกยวกบการควบคมการระบายอากาศหายใจ เชน กลมอาการ Sleep Apnea

ขอแนะนำาในการตรวจสมรรถภาพการทำางานของปอด (กองอาชวอนามย, 2539:4-5)

- บคคลทควรไดรบการตรวจสมรรถภาพการทำางานของปอด (งานอาชวอนามย)

1. ผทสบบหรเปนประจำา2. ผทำางานสมผสกบฝนทมความเขมขนเกนมาตรฐาน3. ผทำางานสมผสควนพษ กาซพษ

34

4. ผทมอาการตอไปน เชน ไขหวดบอยๆ ไอเรอรง เหนอยหอบงาย นำาหนกลด

- ปจจยทมผลตอสมรรถภาพปอด1. เพศ : ชายจะมคาความจปอดมากกวาหญงในอายเทา

กน2. อาย : ความยดหยนของปอดจะลดลงตามอาย3. เชอชาต : คนผวขาวจะมคาความจปอดมากกวาคนแถบ

เอเชย4. การสบบหร : จะมปญหาการอดตนทางเดนหายใจเรอรง5. อรยาบถ : ทานงความจปอดลดลง 2-3% ของทายน

ทานอนความจปอดลดลง 7% ของทายน6. การออกกำาลงกาย : ออกกำาลงกายสมำาเสมอจะมคาความจปอด

มากกวาออกกำาลงกายนอย(หรอไมไดออกกำาลงกาย)

- การซกประวต 1. สมภาษณ ซกประวตผมารบการทดสอบ ประวตสวนตว ประวตการ

เจบปวย ประวตการทำางาน2. ตรวจรางกาย ควรตรวจทกระบบ แตเนนระบบทางเดนหายใจเปน

หลก3. อธบายวธการในการทดสอบสมรรถภาพปอด4. ทำาการทดสอบดวย Spirometer

5. วดอณหภมหองททำาการทดสอบ

ความถกตองของการตรวจสมรรถภาพปอดขนอยกบ

1. งดการสบบหรกอนการทดสอบไมนอยกวา 1 ชวโมง และหลงรบประทานอาหาร ไมนอยกวา 1 ชวโมง

2. ไมเปนโรคตดตอระบบทางเดนหายใจ3. งดดมสราและพกผอนใหเพยงพอกอนวนตรวจ4. ผมารบการทดสอบนงพกอยางนอย 15 นาท และขยายเสอผาให

หลวม

35

ขอควรระวงในการทดสอบ

1. ควรใหผรบการทดสอบไดปฏบตอยางจรงจง2. การทดสอบไมควรใชเวลานานเกนไปเพราะอาจทำาใหหนามดเปนลมได

หรอควรใหนงพกจนหายเหนอยกอนทำาการทดสอบตอ3. กอนทำาการทดสอบควรใหผมารบการทดสอบนงพกใหหายเหนอย

กอนประมาณ 10-15 นาท หรออาจนานกวานแลวแตสภาพรางกาย

การแปลผล

การแปลผลนน เราจำาเปนตองรคาปกต เพราะคา Lung Capacity เหลานเปลยนแปลงตามอาย เพศ สวนสง เชอชาต แตสำาหรบเครอง Vitalograph นสามารถบอกคาปกตของ Lung Capacity ไดโดยการปอนขอมลอาย เพศ สวนสง เขาไป

ดงนน การแปลผลจะถกตองหรอไมขนกบการเปาทถกตอง รวมทงการ Calibrate เครองทกครงกอนการใชเครองในแตละวน

ผลการตรวจสมรรถภาพการทำางานของปอดผดปกตอาจเกดจาก

1. สภาพแวดลอมการทำางาน2. ระยะเวลาทเกยวของกบฝนนาน ฝนจะเขาสะสมทปอด3. เกดจากพยาธสภาพของปอด4. ผทมอายมากขนความยดหยนของเนอปอดจะนอยลง5. สขภาพในขณะททำาการทดสอบสมรรถภาพการทำางานของปอด6. ผทสบบหรมากจะทำาใหมผลตอการทำางานของปอด

ขอแนะนำา

1. ควรมการตรวจสขภาพประจำาป2. ควรเอกซเรยปอดปละครง 3. ผทสมผสฝนควรตรวจสมรรถภาพการทำางานของปอดดวยเครอง

Vitalor ปละครง

36

4. ควรใชผาปดปากปดจมก (Mask) หรอเครองกรองอากาศขณะปฏบตงานทมฝน

5. ในรายทมความผดปกตควรนำาผลจากการตรวจสมรรถภาพการทำางานของปอด พบแพทยผชำานาญทางดานโรคปอดเพอการรกษาทถกตอง

3.การตรวจสมรรถภาพการมองเหน (Vision Test)

คอ ความสามารถในการมองแยกภาพชดเจนมากนอยเพยงใด รวมทงความสามารถในการมองเหนสปกตหรอไม

3.1 การวดสายตา เพอประเมนสมรรถภาพการมองเหนทงในระยะใกลและระยะไกลของลกจาง เพอจดงานอาชพใหเหมาะสมกบลกจางขอควรกระทำาตอ (Referral)

1.ใหคำาแนะนำาแกผถกวดถงผลการตรวจ2.ในกรณทผลการตรวจผดปกต

- ใหคำาแนะนำาแกผถกวด- สงไปรกษาตออยางเหมาะสม- แจงผลการตรวจไปยงฝายบคคลหรอผนเทศงาน

3.2 การประเมนตาบอดส (Assessment of colour vision)

เพอทดสอบและบนทกความสามรถในการมองเหนสตางๆของลกจาง เพอจดใหเหมาะสมกบงานอาชพ

ขอควรกระทำาตอ (Referral)

1. อธบายผลการตรวจใหผถกวดฟง2. ในกรณทผลการวดผดปกต ใหแนะนำาการปฏบตแกผถกวด แจง

ผลไปยง ฝายบคคลและสงไปรกษาตออยางเหมาะสม

สวนท 4 การตรวจทางหองปฏบตการ

37

เปนสวนสำาคญสวนหนง ชวยสนบสนนการซกประวต และการตรวจรางกาย สำาหรบการคดกรองโรคและการวนจฉยโรค ชวยวเคราะหตรวจสขภาพทอาจเปนอนตรายได การตรวจทางดานปฏบตการทมกจะตรวจกนเปนประจำาประกอบดวย (ไพบลย โลสนทร, 2534:413-415)

1. การตรวจเลอดเปนวธการทชวยในการคนหาโรคและวนจฉยโรคไดถกตอง การตรวจเลอดทสำาคญประกอบดวย1.1 การนบเมดเลอดจากการวดความเขมขนของเลอด1.2 การตรวจเลอดทางเคม

2. การตรวจปสสาวะ (ไพบลย โลหสนทร, 2534:415-416)

เปนวธการชวยแพทยสามารถคนหาโรค และวนจฉยโรคไดถกตอง โดยเฉพาะโรคในระบบทางเดนปสสาวะและโรคอนๆ ทเกยวของ เชน โรคไต โรคกระเพาะปสสาวะอกเสบ2.1 การตรวจลกษณะทวไป2.2 การตรวจเลอดทางเคมตางๆ2.3 การตรวจดวยกลองจลทรรศน

3. การตรวจอจจาระการตรวจอจจาระชวยในการประเมนสขภาพสวนบคคล และชวยใน

การวนจฉยโรคบางอยางได จะมประโยชนในการคนหาโรค และรบใหการรกษากอนทจะมอาการแทรกซอนอนๆเกดขนการตรวจสงผดปกตเกยวกบอจจาระ ประกอบดวย3.1 ส3.2 ลกษณะของอจจาระ3.3 มก3.4 เลอด3.5 พยาธหรอปรสต

4. การตรวจทางหองปฏบตการอนๆ

38

การตรวจทางหองปฏบตการอนๆ ขนอยกบหนาทและลกษณะของงานทจะตองทำา เชน4.1 การฉายเอกซเรยปอด เพอแยกผปวยวณโรค โรคมะเรงของปอด และสง

ผดปกตอนๆ4.2 การตรวจคลนหวใจ เพอหาความผดปกตของหวใจ โดยเฉพาะโรคหลอด

เลอดหวใจ

สรป

การตรวจคดกรองโรค เปนบรการดานการปองกนและสงเสรมสขภาพอนามยของผประกอบอาชพโดยตรง ไมวาจะเปนการตรวจสขภาพกอนเขาทำางาน ตรวจเปนระยะขณะปฏบตงาน หรอตรวจกอนออกจากงาน กมวตถประสงคเพอเปนแนวทางคดเลอกคนใหเหมาะสมกบลกษณะงาน และประเมนภาวะสขภาพของผปฏบตงานตามลกษณะงานตามความเสยง จะไดมการวางแผนแกไขไดทนท

6.บทบาทพยาบาลกบงานอาชวอนามย

ความหมายและความสำาคญของพยาบาลอาชวอนามย

ปจจบนประเทศไทยมผทอยในวยแรงงานและใชแรงงานอยในภาคอตสาหกรรมจำานวนมาก และในปหนงๆผใชแรงงานตองประสบอนตรายจากการประกอบอาชพจำานวนมาก และมแนวโนมเพมสงขนเรอยๆ เนองจากผใชแรงงานตองทำางานภายใตสงสขภาพ ซงสงเหลานสงผลใหเกดปญหาดานสาธารณสขในดานสขภาพและความปลอดภยแกผใชแรงงาน กอใหเกดความสญเสยทางดานเศรษฐกจ ชวต และทรพยสน ดงนน การจดใหมบรการอาชวอนามยในสถานประกอบการจงนบวามความสำาคญเพราะเปาหมายแรกของการใหบรการอาชวอนามย คอ การคงไวซงสขภาพทงกายและใจของผประกอบการ พยาบาลอาชวอนามยเปนบคลากรทสำาคญคนหนงในทมอาชวอนามยเพราะพยาบาลจะเปนผใกลชด รปญหาของผประกอบการมากทสด และมบทบาทสงในการทจะดแลสขภาพของผใชแรงงาน ตลอดจนครอบครวของคนงานทอาจจะไดรบผลกระทบจากสงคกคามสขภาพของคนงาน

39

พยาบาลอาชวอนามย คอ พยาบาลทผานการศกษาในระดบพยาบาลขนพนฐานจากวทยาลยพยาบาลหรอมหาวทยาลย ทไดรบการอบรมเพมเตมในดานการพยาบาลอาชวอนามยจากสถาบนการศกษาทเกยวของ

การพยาบาลอาชวอนามย คอ การพยาบาลทใหกบประชาชนกลมทอยในวยทำางานผประกอบอาชพทกสาขาอาชพ โดยนำาเอากระบวนการพยาบาลมาใชในการดแลสขภาพของคนกลมน มทงการรกษาพยาบาล การปองกนโรค การปองกนอบตเหต และอนตรายจากการประกอบอาชพ การสงเสรมสขภาพของคนงานใหแขงแรงสมบรณอยเสมอ รวมทงการใหคำาปรกษาเมอมปญหาเกดขน (ประวตร ระเบยบ, 2536)

วตถประสงคของการพยาบาลอาชวอนามย

1. สงเสรมและคงไวซงสขภาพทดทงรางกายและจตใจของประชากรวยแรงงาน2. ใหผประกอบอาชพมความปลอดภยในการทำางานและรจกการปองกนอนตราย

และโรคทเกดจากการประกอบอาชพ3. ใหผประกอบอาชพไดรบสวสดการทเหมาะสม4. จดใหแตละคนทำางานใหเหมาะสมกบสมรรถภาพทงทางรางกายและจตใจ5. ใหผประกอบอาชพไดรบการดแลสขภาพทงในและนอกสถานประกอบการ

ความสำาคญของการพยาบาลอาชวอนามย

1. เปนการปองกนการสญเสยทรพยากรของชาต2. ลดคาใชจายในการใหบรการสขภาพ สำาหรบการรกษาพยาบาล การเจบปวยจาก

อบตเหต3. ลดความรนแรงของการเจบปวย เมอเกดอบตเหตเกดขนในหนวยงานจะตองม

การชวยเหลอเบองตน ทำาใหลดความรนแรงลงได4. เปนการสงเสรมสขภาพของผประกอบอาชพ การใหคำาแนะนำาปรกษาเกยวกบ

การทำางานอยางปลอดภย การปฏบตตามกฎระเบยบตางๆ ของความปลอดภย สงผลใหเกดความมนใจในการทำางานและทำาใหมสขภาพจตทด

5. เพมผลผลตจากการประกอบอาชพ เมอผประกอบอาชพสขภาพด แขงแรงทงทางรางกายและจตใจ จะทำาใหสามารถทำางานไดอยางเตมท ผลผลตสงขน

40

ขอบเขตความรบผดชอบของพยาบาลอาชวอนามย

การพยาบาลอาชวอนามยจะเปนสวนหนงของการใหบรการพยาบาลอนามยชมชน เปนการปฏบตเฉพาะทางในการใหบรการดานสขภาพแกประชากรวยทำางาน ครอบครว การปฏบตการพยาบาลจะสงเสรม ปองกน รกษา และฟ นฟสขภาพ รวมทงดแลใหประชากรวยแรงงานมความปลอดภย ไมเกดการเจบปวยจากสงแวดลอมและสงคกคามสขภาพอนามย

บทบาทพยาบาลอาชวอนามย

บทบาทพยาบาลอาชวอนามย

พยาบาลอาชวอนามย เปนผทจะใหการดแลดานสขภาพแกคนงาน จงตองมบทบาทหนาทหลายบทบาทเพอใหการใหบรการนนมประสทธภาพ

บทบาท หมายถง การปฏบตตามสทธและหนาทของสถานภาพทตนดำารงอย ซงในบคคลอาจมหลายบทบาท การแสดงออกหรอการกระทำาขนอยกบปจจยทเกยวของกบบคคลนนๆ เชน ความคดเหนของผดำารงตำาแหนง ความคาดหวงของบคคลอน ความคาดหวงของสงคม เปนตน

บทบาทหลกของพยาบาลอาชวอนามย มอย 5 บทบาท ดงน

1. นกบรหาร (Administrator) นบวาเปนบทบาททสำาคญในการทจะดแลสขภาพของผประกอบอาชพ เพราะพยาบาลจะเปนผบรหารจดการสขภาพขนตน และจดการเพอใหการบรการมประสทธภาพ โดยพยาบาลจะมสวนรวมในการกำาหนดนโยบาย ตงเปาหมายในการดแลสขภาพและดำาเนนการบรหารจดการจดโปรแกรมโครงการตางๆ เพอใหผประกอบอาชพไดรบการดแลสขภาพทด ตลอดจนวางแผนควบคมดแลการประเมนผลโครงการตางๆ ดวย โดยมหนาททจะตองกระทำา คอ

วางเปาหมายและวตถประสงคในการใหบรการดานอาชวอนามย กำาหนดนโยบายเกยวกบการดแลสขภาพรวมกบผบรหารของโรงงาน รวมกำาหนดโครงการควบคมสงแวดลอมทเปนอนตรายตอสขภาพ

41

บนทกและเกบรกษาขอมลดานสขภาพของพนกงานทกคน พฒนาการใหบรการดานอาชวอนามยใหมประสทธภาพ และประเมนผล

การใหบรการ จดสรรงบประมาณเพอใหการบรการมประสทธภาพ วางแผนพฒนาจดหาอปกรณในการใหบรการดานสขภาพแกคนงาน

อยางเพยงพอ รวบรวมรายงานเกยวกบสวสดการของผใชแรงงาน เชน คารกษา

พยาบาล คาตอบแทนในการสญสยอวยวะ ทพพลภาพตางๆ สรปผลงานจดทำารายงานประจำาป

2. นกวชาการ (Educator) พยาบาลอาชวอนามย จะเปนผดำาเนนการเกยวกบการศกษาดานอาชวอนามยและใหความรดานอาชวอนามย โดยทำาหนาท ดงน

ดำาเนนการจดอบรมหลกสตรพยาบาลอาชวอนามยใหกบพยาบาลทวไป จดฝกอบรมความรดานสขภาพแกคนงาน เชน การชวยฟ นคนชพเบอง

ตนอนตรายของสงแวดลอมทมผลตอสขภาพ สงเสรมใหมการผสมผสานการพยาบาลอาชวอนามยใหบรรจในหลกสตร

การศกษาพยาบาล ใหความร ฝกอบรมแกนกศกษาพยาบาลทฝกงานดานอาชวอนามย

3. นกวจย (Researcher) พยาบาลอาชวอนามยจะทำาหนาทวจยหรอสนบสนนการทำาวจย เพอพฒนางานใหกาวหนา ออกแบบการวจย และนำาผลการวจยมาประยกตใชในการพยาบาลใหดขน และเมอมปญหาเกดขน เชน การเกดอบตเหต การเจบปวยเกดขนในสถานประกอบการ พยาบาลจะนำาเทคนคการวจยมาใชเพอคนหาคำาตอบ โดยมหนาท

พฒนาและทำาวจยทเกยวกบการพยาบาลอาชวอนามย เผยแพรงานวจย สงเสรมใหความรวมมอ และสนบสนนแกผทำาวจย ปกปองสทธของพนกงานในกรณเปนผถกวจย

4. ผใหคำาปรกษา (Consultant) เปนทปรกษาใหกบพยาบาลอาชวอนามยหรอสมาชกในทมสขภาพ เปนผแนะนำาใหคำาปรกษาดานการดแลสขภาพแกผบรหารโรงงาน

42

และผทเกยวของตลอดจนบคคลอนทเกยวของในเรองการดแลสขภาพ เปนทปรกษาและกระตนใหเกดการพฒนาโปรแกรมการดแลสขภาพใหม ตลอดจนใหคำาปรกษาปญหาดานสขภาพแกพนกงาน โดยพยาบาลจะตองมความรและประสบการณเปนอยางด และมทกษะในการใหคำาปรกษา

5. นกปฏบตการ (Practitioner) เปนบทบาททสำาคญอกบทบาทหนง โดยการนำาเอากระบวนการพยาบาลมาใชในการบรการดานพยาบาล การรกษาพยาบาลเบองตน การดแลสขภาพของคนงาน โดยจะทำาหนาทหลก 4 ดานคอ5.1 การรกษา (Curative) ไดแก การดแลชวยเหลอรกษาพยาบาลเบองตน แกคน

งานทไดรบบาดเจบหรอเจบปวยเลกนอยขณะปฏบตงาน ตดตามผลการรกษา ใหคำาแนะนำาแกคนงานเพอไมใหกลบเปนซำา ชวยแพทยในการตรวจรางกาย สงตอเพอการรกษาทถกตอง

5.2 การฟ นฟสภาพ (Rehabilitation) เปนการดแลสขภาพของผประกอบการและจดกจกรรมฟ นฟสภาพของพนกงานหลงการเจบปวย เพอใหสขภาพแขงแรง ปองกนการพการทจะเกดขน เพอใหกลบมาปฏบตไดอยางมประสทธภาพและแนะนำาใหทำางานทเหมาะสมกบสภาพรางกาย

5.3 การปองกนโรค (Prevention) ถอวาเปนสงสำาคญในการปฏบตการพยาบาล วตถประสงคของการปองกนเพอ1. สงเสรมและดำารงไวซงสขภาพกาย ใจ ของพนกงานทอยในการดแล2. ปองกนอนตรายตางๆ ทเกดจากการทำางาน3. สนบสนนและรวมกบบรษทในการดแลสขภาพ4. ประสานงานกบฝายบรหาร ทมสขภาพอนในการดแลสงแวดลอมใหม

ความปลอดภย5.4 การสงเสรมสขภาพ (Health Promotion) เปนบทบาทททำาใหผประกอบอาชพม

สขภาพอนามยแขงแรงไมเจบปวย และสามารถทำางานไดอยางมความสข และมประสทธภาพ ไดแก การจดกจกรรมสงเสรมสขภาพใหกบคนงานในสถานประกอบการ เชน การออกกำาลงกาย จดบรการอาหารทมคณคา การตรวจรางกายขณะทำางาน ทงนการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพจะไดผล ขนอยกบปจจยทงภายในและภายนอก เชน นโยบายโรงงาน แผนการบรหาร

43

จะเหนไดวาบทบาททง 5 บทบาทของพยาบาลอาชวอนามย เปนสงสำาคญในการทจะทำาใหบรรลวตถประสงคของการพยาบาลอาชวอนามยทจะดแลสขภาพของผประกอบอาชพใหมสขภาพทดทงกายและใจ พยาบาลอาชวอนามยจงจำาเปนตองมการพฒนาตนเอง และปฏบตตามบทบาทตางๆใหมประสทธภาพ ใหมความรและทนตอการเปลยนแปลงของสงทมผลตอการใหบรการ เชน นโยบายของรฐ นโยบายบรษท เศรษฐกจ สงคม ฯลฯ ปฏบตตามบทบาทตางๆ ใหมประสทธภาพเพอทจะใหบรรลวตถประสงคของการพยาบาลอาชวอนามย

หนาทความรบผดชอบของพยาบาลทปฏบตงานในสถานประกอบการ ตามรางมาตรฐานการพยาบาล

เชงโครงสรางของสถานประกอบการ พ.ศ. 2536 ซงจดทำาโดยคณะอนกรรมการพฒนาวชาชพสภาการพยาบาล

หนาทความรบผดชอบของหวหนาฝายการพยาบาล

ดานการบรหาร

1. รวมกำาหนดนโยบาย ปรชญา และวตถประสงคของการใหบรการสขภาพ

2. รวมจดทำาแผนการดำาเนนงานตางๆ ของคลนกหรอสถานพยาบาล ทงดานการบรหาร บรการ และวชาการ

3. กำาหนดงบประมาณของฝายการพยาบาล4. สรรหาและคดเลอกเจาหนาททางการพยาบาลเขามาปฏบตงาน5. ควบคมการใหการบรการพยาบาลใหดำาเนนการเปนไปตามแผน6. มอบหมายงาน นเทศ และประเมนผลการปฏบตงานของผใตบงคบ

บญชาและดำาเนนงานของฝายการพยาบาล7. ปฐมนเทศเจาหนาททางการพยาบาลทเขามาปฏบตงานใหม8. กำาหนดความตองการเครองมอ อปกรณ และวสดภณฑตางๆ ทใชใน

หนวยพยาบาลอาชวอนามย หรอสถานพยาบาล

44

9. รวมในการควบคมดแลอาคารและสถานท และสขาภบาลสงแวดลอมของสถานประกอบการ

10. จดระบบการทำาและเกบรกษาระเบยบและรายงานตางๆ ดานการใหบรการสขภาพของพนกงานและลกจาง

11. สรปผลงานและจดทำารายงานประจำาปของฝายการพยาบาล12. รวมในการพจารณาความดความชอบของผปฏบตงานในฝายการ

พยาบาล

ดานบรการ

1. จดใหมการตรวจสขภาพ การใหภมคมกนโรค การใหสขศกษาและคำาปรกษาแนะนำาดานสขภาพและความปลอดภยแกพนกงานและลกจาง

2. จดระบบบรการรกษาพยาบาลของฝายการพยาบาล3. กำาหนดมาตรฐานการพยาบาล4. เปนทปรกษาแกไขปญหาในการปฏบตงานของพยาบาล5. ประเมนคณภาพและปรบปรงการใหบรการพยาบาล

ดานวชาการ

1. รวมจดการฝกอบรมความรดานสขภาพแกพนกงานและลกจาง2. รวมมอในการศกษาอบรมงานดานอาชวอนามยแกเจาหนาท หรอ

นกศกษาทมาศกษาดงาน3. สนบสนนการทำาวจยและนำาผลการวจยมาปรบปรงการใหบรการ

พยาบาล4. สำารวจ วจย เพอคนปญหาทางดานสขภาพทอาจเกดจากการปฏบต

งานของพนกงานและลกจาง

ดานการประสานงาน

1. ประสานงานกบหนวยงานตางๆ ทงในและนอกสถานประกอบการ ในเรองเกยวกบสขภาพ ความปลอดภย และสวสดการของพนกงานและลกจาง

45

2. รวมมอจดโปรแกรมการศกษาดงานของหนวยงาน3. รวมเปนคณะกรรมการตางๆของสถานประกอบการ

หนาทความรบผดชอบของพยาบาลวชาชพ

ดานการบรหาร

1. วางแผนการพยาบาลใหสอดคลองกบนโยบายและแผนงานของหนวยงาน

2. ปฏบตงานตางๆ ในฝายการพยาบาลในฐานะหวหนาทมการพยาบาล3. นเทศการปฏบตงานของเจาหนาททางการพยาบาลทอยในความรบ

ผดชอบ

ดานการบรการ

1. รวมดำาเนนการใหบรการตรวจสขภาพ การใหภมคมกนโรค การใหสขศกษา และคำาปรกษาแนะนำาดานสขภาพแกพนกงานและลกจาง

2. ใหการพยาบาลตามแผนการรกษาของแพทย3. ดแลใหการพยาบาลผเจบปวยและบาดเจบ และปฐมพยาบาลในราย

เกดอบตเหตหรอฉกเฉน และสงตอในรายทจำาเปน4. รวมดำาเนนการเพอปองกนความพการ และฟ นฟสมรรถภาพของ

พนกงานและลกจางทมความพการเนองมาจากการปฏบตงาน5. จดเตรยม ดแล รกษา เครองมอ อปกรณ และวสดภณฑของหนวย

งานใหมจำานวนเพยงพอ และพรอมทจะใชไดทนท6. รวมในการประเมนคณภาพและปรบปรงบรการพยาบาลของหนวย

งาน7. จดทำาระเบยบและรายงานตางๆ ดานการใหบรการสขภาพของ

พนกงานและลกจาง8. รวบรวมผลการปฏบตงานในฝายการพยาบาลเพอเสนอหวหนาฝาย

การพยาบาลสรปและจดทำารายงานประจำาป

ดานวชาการ

46

1. รวมจดการฝกอบรมความรดานสขภาพแกพนกงานและลกจาง2. รวมทำาการวจย และนำาผลการวจยมาปรบปรงการใหบรการพยาบาล

ดานการประสานงาน

ใหความรวมมอในการดำาเนนงานตางๆ ทเกยวของกบหนวยงานทงในและนอกสถานประกอบการ

หนาทความรบผดชอบของพยาบาลเทคนค/ผชวยพยาบาล

ดานการบรหาร

1. วางแผนการปฏบตงานในความรบผดชอบ2. ดแลการปฏบตงานตางๆ ในหนวยงาน แทนหวหนาทมการพยาบาล

เมอหวหนาไมอย

ดานการบรการ

1. สอน แนะนำาเกยวกบการดแลสขภาพอนามยของพนกงานและลกจาง

2. ใหการรกษาพยาบาลทไมยงยากซบซอน3. ทำาความสะอาด และเกบรกษาเครองมอ อปกรณ และวสดภณฑของ

หนวยงาน

ดานการประสานงาน

ประสานงาน และรวมมอในการปฏบตงานกบเจาหนาทอนทเกยวของในสถานประกอบการ

การนำากระบวนการพยาบาลมาใชในงานอาชวอนามย

ในการใหบรการอาชวอนามยอยางมประสทธภาพนน พยาบาลมบทบาทสำาคญในการดแลสขภาพและแกไขปญหาสขภาพนน การนำากระบวนการพยาบาลเขามาใช จะทำาใหการใหบรการดแลสขภาพของผใชแรงงานประสบผลสำาเรจ

47

กระบวนการพยาบาล เปนกระบวนการแกปญหาของบคคล ซงเรมดวยการประเมนหาลกษณะไมสมดล(assessing) โดยศกษาและเปรยบเทยบจากองคประกอบตางๆ ในภาวะสมดล ใหการวนจฉยปญหาอนเนองจากความไมสมดลของรางกาย (nursing diagnosis) ใหการพยาบาลเพอรกษาดลยภาพของระบบ (intervention) โดยกำาหนดเปาหมายหรอจดประสงคและวธการพยาบาลทบรรลเปาหมาย (planning) รวมทงนำาแผนการพยาบาลไปปฏบต (implementation) และประเมนผลการพยาบาลเพอคนหาความสำาเรจของการพยาบาลวาบรรลเปาหมายทวางไวและปรบปรงใหดขน (ฟารดา อบราฮม, 2525)

ขนตอนการนำากระบวนการพยาบาลมาใชในงานอาชวอนามย

1. การรวบรวมขอมล (Assessment) การเกบรวบรวมขอมลเปนการสำารวจเพอหาสงทจะยนยนปญหา โดยการเกบรวบรวมขอมลในทกๆดาน เชน สภาพแวดลอมโรงงาน จำานวนคนงาน สขภาพของคนงาน ฯลฯ เพอนำาขอมลทไดไปวเคราะหเพอหาปญหาตอไปขอมลทใชในการประเมนปญหาอาชวอนามย ประกอบดวย1.1 ขอมลทวไปของสถานประกอบการ

ชอสถานประกอบการ นโยบายของสถานประกอบการ ประเภทของสถานประกอบการ ขอมลคนงาน เปนจำานวนคนงานแยกตามเพศ อาย ระดบการศกษา ระยะเวลาการทำางาน กชวโมง แบงเปนกกะ ทตงของสถานประกอบการ

1.2 ขอมลดานสวสดการ จำานวนหองสวม หองอาบนำา อางลางมอ นำาดม มพอเพยงหรอไม และความสะอาด อาหาร จดใหหรอไม ความสะอาด การจดทพกสำาหรบคนงาน มการจดใหหรอไมในหรอนอกสถานประกอบการ

การจดรถรบ-สง มการจดใหหรอไม

48

1.3 ขอมลการจดบรการดานสขภาพอนามย และสขภาพของคนงาน มการจดหองพยาบาลในสถานประกอบการหรอไม มแพทยและพยาบาลประจำาโรงงานหรอไม มการทำาประกนสขภาพหรอไม มการตดตอกบสถานบรการทางการแพทยเพอใหบรการแกคนงาน

หรอไม มการจดตรวจสขภาพใหกบคนงานหรอไม ตรวจรางกายประจำาป

ตรวจพเศษตางๆ เปนการตรวจสมรรถภาพปอดหรอไม สถตการเจบปวยของพนกงาน การเกดอบตเหต การเสยชวตของ

พนกงานขณะปฏบตงาน1.4 ขอมลดานความปลอดภย

มการจดหาอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล เชน แวนตา รองเทา ฯลฯ ใหกบคนงานหรอไมและจดหาใหอยางไร บอยแคไหน

มเจาหนาทความปลอดภยประจำาโรงงาน (จป.) และคณะกรรมการความปลอดภยหรอไม

มการฝกอบรมคนงานดานความปลอดภยหรอไม มกจกรรมสงเสรมเพอความปลอดภยหรอไม เชน จดสปดาหความ

ปลอดภย ในสถานประกอบการมการตดสญญาณเตอนภยตางๆหรอไม

1.5 ขอมลเกยวกบขบวนการผลต ขนตอนการผลตตงแตเรมตนจนถงสดทาย วสดหรอวตถดบ สารเคม ทใชในการผลต ลกษณะทาทางการทำางานของคนงานในแตละชด

1.6 ขอมลดานสงแวดลอม

สงแวดลอมทางกายภาพ (Physical environment) เชน เสยง แสง ความรอน ฝน ความสนสะเทอน ฯลฯ

สงแวดลอมทางชวภาพ (Biological environment) เชน สงมชวต เชน เชอไวรส พยาธ เชอแบคทเรย เปนตน

49

สงแวดลอมทางเคม (Chemical environment) เชน สารเคมตางๆ ทใชในกระบวนการผลต ผลผลตของเสยทตองกำาจดในรปของฝน ไอระเหย

สงแวดลอมทางจตวทยาสงคม (Psychosocial environment) หรอปจจยทางจตวทยาสงคมในการทำางาน เศรษฐกจ สงคม การทำางานรวมกน

วธการเกบขอมล

1. การสมภาษณ (Interview) เปนการเกบรวบรวมขอมลโดยผเกบรวบรวมขอมลเปนผถามคำาถามและผใหขอมลเปนผตอบคำาถาม เชน สมภาษณจากเจาของสถานประกอบการเกยวกบนโยบายของสถานประกอบการ คนงานถงประวตความเจบปวย

2. การใชแบบสอบถาม (Questionnaire) เปนการเกบรวบรวมขอมลโดยผใหขอมลเปนผตอบคำาถามและลงบนทกคำาตอบดวยตนเองในแบบสอบถาม เชน แบบสอบถามความตองการดานการบรการสขภาพ สวสดการทตองการ

3. การเดนสำารวจโรงงาน (Walk through survey) รวมกบการสงเกต (Observe)

เปนการเกบรวบรวมขอมลโดยการเดนสำารวจสถานประกอบการตามแผนตางๆ พรอมทงจดบนทกตลอดจนตรวจสงแวดลอมตางๆ เชน การวดระดบเสยง แสง ฝน ความรอน และสงเกตพฤตกรรมของคนงานขณะปฏบตงาน

4. การตรวจรางกาย (Examination) เปนการเกบรวบรวมขอมลโดยการตรวจสขภาพของพนกงาน เชน การตรวจรางกายทวไป การตรวจสมรรถภาพปอด การตรวจสมรรถภาพการไดยน การตรวจการมองเหน การตรวจหาระดบสารเคมทางการเกษตรขนตอนการเกบรวบรวมขอมล1. ศกษาวตถประสงคของการเกบรวบรวมขอมล ลกษณะขอมล2. เตรยมเครองมอ บคคล ในการเกบรวบรวมขอมลและศกษาวธการให

เขาใจ

50

3. ประสานงานกบเจาของสถานประกอบการเพอชแจงวตถประสงคการเกบขอมลและระยะเวลาใหทราบ เพอความรวมมอในการใหขอมล

4. ดำาเนนการเกบขอมล2. การวนจฉยปญหา (Diagnosis) เปนการระบปญหาโดยการวเคราะหขอมลท

รวบรวมมาไดในขนตอนแรกมาเปรยบเทยบกบสงใดสงหนงหรอคามาตรฐานทสงคมยอมรบ ดงนนปญหาอาชวอนามย คอ ภาวะทเบยงเบนไปจากปกต เชน การสำารวจสงแวดลอมโรงงานทอผา พบวามเสยงดงเกนกวาระดบมาตรฐาน 90 dB ปญหาคอ มเสยงดงเกนมาตรฐาน ทำาใหมผลตอภาวะสขภาพขอควรคำานงในการวนจฉยปญหา1. มขอมลสนบสนนเพยงพอ2. เปนปญหาทคนสวนใหญคดวาเปนปญหาและตองแกไข

3. การวางแผน (Planning) เปนการตดสนใจวาจะทำาอะไร อยางไร เพอแกไขปญหาทคนพบ การวางแผนเปนหวใจของการปฏบตการพยาบาลใหประสบผลสำาเรจ ทงนเพราะการวางแผนเปนกระบวนการตดสนใจเกยวกบการกำาหนดความตองการ วธการปฏบตและผลการทำางานในอนาคตโดยหลกวชาเหตผลของขอมลและปญหามาประกอบการพจารณา ทำาใหทราบวา ใครทำาอะไร ทไหน เมอใด และอยางไร เพอใหการแกไขปญหาเปนไปในแนวทางทกำาหนดหลกการวางแผนทด1. วางแผนแกไขปญหาใหตรงกบสาเหต และเหมาะสม2. ใหทกคนทเกยวของกบปญหามสวนรวมในการวางแผน ตงแตผบรหาร

โรงงาน คนงานทกระดบ เพอกอใหเกดความรวมมอในการปฏบตตามแผน

3. กจกรรมททำาตองสอดคลองกบเวลา วธการนาสนใจ

สงทควรคำานงถงในการวางแผนแกไขปญหาอาชวอนามย

1. นโยบายของสถานประกอบการเพอใชเปนรากฐานในการวางแผนใหสอดคลองกบนโยบาย

51

2. ทรพยากรทจะนำามาใชในการแกไขปญหาจากทงภาครฐและของสถานประกอบการเอง

3. งบประมาณและแหลงทนในการทจะนำามาแกปญหา4. บคลากรในการทจะรวมแกไขปญหา ตองมความร ความเขาใจในปญหา

นนๆ5. ระยะเวลานบวาเปนสงสำาคญ การจดกจกรรมตองไมกระทบตอการ

ทำางานของคนงานทจะสงผลตอการผลต

ขนตอนหลกการวางแผน (Main Steps of Planning)

1. ขนการวเคราะห (Analysis)

1.1 การวเคราะหการมสวนรวม (Participation Analysis) เปนการวเคราะหเกยวกบบคคลทจะรวมแกไขปญหา ดลกษณะของกลมวาเปนกลมใด มความสนใจ แรงจงใจ ตลอดจนทศนคตวาเปนอยางใด ดศกยภาพของกลมหรอองคกรวามความพรอมมากนอยแคไหนเพอนำาขอมลทงหมดมาประกอบการวางแผนตอไป

1.2 การวเคราะหปญหา (Problem Analysis) เพอดวาสาเหตของปญหาเกดจากอะไร เพอจะมากำาหนดแนวทางการแกปญหาในการหาสาเหตของปญหาอาจจะแสดงใหเหนความสมพนธของปญหาในลกษณะเหตและผลซงกนและกนในรปของแผนผงปญหา

52

แผนภมท 1 ตวอยาง การวเคราะหปญหาการเกดอบตเหตในโรงงานบอยๆ

ปญหา เกดอบตเหตในโรงงานบอยๆ

เหต

1.3 การวเคราะหทางเลอกในการแกปญหา (Alternative Analysis) เปนวธการใชเพอกำาหนดทางเลอกในการแกปญหาในรปแบบตางๆ ทอาจจะใชเปนยทธวธหรอแนวทางในการดำาเนนการโดยพจารณาขอดขอเสยแตละวธ ผลประโยชนทจะไดรบ แลวตดสนใจเลอกทางแกไขทดทสดมาวางแผนตอไป

1.4 การวางแผนในรายละเอยด (Detailed Plan) ในการเขยนแผนงานโครงการแตละหนวยงานจะมความแตกตางกนไป แตสวนใหญจะนยมเขยนแบบบรรยาย (Conventional) ซงจะประกอบดวยหวขอตางๆ ดงน1. ชอโครงการ…………………………………………….

2. ผรบผดชอบโครงการ…………………(อาจเปนบคคลหรอหนวยราชการ)

คนงานทำางานโดยไม

ระมดระวง

เครองจกรอยในสภาพไมด

สถานประกอบการไมมระบบ

ความปลอดภย

คนงานไมใชอปกรณปองกน

คนงานขาดความรในเรองการปองกน

ไมมสญญาณ

เตอนอนตราย

สภาพแวดลอม

เปนอนตราย

53

3. หลกการและเหตผล………………..(ประกอบดวยความสำาคญและขอมลสนบสนนความจำาเปนทตองการมโครงการน)

4. วตถประสงค……………….(สงทโครงการตองการจะใหเกดขน)

5. เปาหมาย…………………(สงทโครงการตองการจะใหเกดขนในปรมาณทแนนอน ชดเจน และระยะเวลาทกำาหนด ทงนจะตองสอดคลองกบวตถประสงค)

6. ระยะเวลาดำาเนนการ……………….(ระยะเรมตนโครงการกบระยะสนสดโครงการ)

7. วธดำาเนนการ……………………(ระบระยะเวลาดำาเนนการ สถานท และกจกรรม)

8. ทรพยากร.........................(งบประมาณ วสด อปกรณ และกำาลงคนแยกเปนหมวด)

9. ประเมนผล……………………(ระบแนวทางวธดำาเนนการเพอใหทราบถงความสำาเรจของโครงการ)

10. ผลทคาดวาจะไดรบ ……………(สงทจะเกดขนเมอสนสดโครงการ)

……………………..ผเสนอโครงการ……………………..ผเหนชอบโครงการ……………………..ผอนมตโครงการวนท เดอน……… ………….พ.ศ…………

4. การปฏบตตามแผน (Implement) หมายถง การนำาแผนงานหรอโครงการทไดกำาหนดกจกรรม มาทำาการปฏบตเพอแกปญหาทเกดขน เชน การดำาเนนการใหความรคำาปรกษา กจกรรมสงเสรมสขภาพขนตอนการดำาเนนการตามแผนเพอใหแผนงานหรอโครงการบรรลตามวตถประสงค เปาหมายทกำาหนดไว ควรมขนตอนในการดำาเนนงาน ดงน

54

1. ระยะเตรยมการ ตองมการเตรยมพรอมของทมงาน ผทเกยวของทกคนทมสวนรวมซงวธการไดแก การประชมปรกษา ทำาความเขาใจในแผนงานและโครงการ เพอลดปญหาทจะเกดขนและการจดเวลา กำาหนดตวบคคล แบงหนาทความรบผดชอบ ตรวจสอบทรพยากร งบประมาณ ประชาสมพนธแจงใหทกฝายทราบทบอรดประชาสมพนธของสถานประกอบการ

2. ขนดำาเนนงาน มการตดตามนเทศงานเปนระยะๆ ตลอดจนแกไขปญหาอปสรรคทเกดขนระหวางดำาเนนการ

3. ขนสรปงาน บนทกสรปงานทไดทำาไป ตลอดจนผลงานทเกดขนเพอจะนำาไปสการประเมนผลตอไป

5.การประเมนผล (Evaluation) เปนเครองมอหรอกลไกทจะวดความสำาเรจหรอความลมเหลวของการดำาเนนงาน เพอมาสการปรบปรงแกไขแผนงานโครงการ สำาหรบการประเมนผลการปฏบตงานอาชวอนามย ดวางานนนประสบผลสำาเรจหรอไม สามารถดไดจากภาวะสขภาพของผใชแรงงาน อตราการขาดงาน อตราการเกดอบตเหต ความพงพอใจของผปฏบตงาน ผลผลตของโรงงานเพมขนหรอประมาณวาบรรลวตถประสงคเปาหมายทตงไวหรอไม ถาไมบรรลวตถประสงคพยาบาลอาชวอนามยจะตองตรวจสอบดวาขนตอนไหนมขอบกพรอง การกำาหนดปญหาถกตองหรอไม เพอนำาไปปรบปรงแกไขปญหาตอไป

การเกบรวบรวมขอมล

Assessment

- ขอมลทวไป

- ขอมลดานสวสดการ

- ขอมลการจดบรการดานสขภาพและสขภาพ

การวนจฉย

ปญหา Diagnosis

การวางแผน Planning

-เปาหมาย

-กลวธการแกปญหา

-ทรพยากร/

งบประมาณ

ปฏบต

ตามแผน Implement

-การดำาเนนกจกรรมตามแผน เชน การใหสขศกษา ไหคำาปรกษา

ประเมนผล Evaluate

-การมสขภาพด

-ลดอตราการขาดงาน

-ผลผลตสง

-สงแวดลอมในการ

55

แผนภมท 2 การนำากระบวนการพยาบาลมาใชในงานอาชวอนามย

การสงเสรมสขภาพในสถานประกอบการ

การสงเสรมสขภาพ (Health Promotion) หมายถง กระบวนการเพมความสามารถของคนเราในการควบคมดแล และพฒนาสขภาพของตนเองใหดขน (Ottawa charter for

Health Promotion, WHO Geneva, 1986)

กลยทธการสงเสรมสขภาพ

1. สรางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ (Construct a healthy public policy) นโยบายการสงเสรมสขภาพเปนสวนทสำาคญในการทจะทำาใหงานสงเสรมสขภาพประสบความสำาเรจ ซงนโยบายการสงเสรมสขภาพจะตองนำาไปสภาวะสขภาพ รายได และความเสมอภาคทางสงคมตลอดจนสงแวดลอมทด

2. สรางสงแวดลอมทเออตอสขภาพ (Create supportive environment) มนษยทกคนอยภายใตสงแวดลอมไมวาจะอยทบาน ททำางาน ซงสงแวดลอมเหลานนอาจจะมผลตอภาวะสขภาพของมนษยได ดงนนการสรางสงแวดลอมใหด จะทำาใหประชาชนมสขภาพทด เชน การสรางบรรยากาศทปราศจากมลภาวะในทตางๆ ในบาน ททำางาน สถานทราชการ สวนสาธารณะทกแหง

การเกบรวบรวมขอมล

Assessment

- ขอมลทวไป

- ขอมลดานสวสดการ

- ขอมลการจดบรการดานสขภาพและสขภาพ

56

3. การเสรมสรางชมชนใหเขมแขง (Strength community action) ไดแก การกระจายอำานาจ การตดสนใจใหกบชมชน ใหมามสวนรวมในการกำาหนดตวเอง ซงเมอชมชนเขมแขงแลวจะนำาไปสการพฒนาตนเองของคนในชมชน

4. การพฒนาทกษะสวนบคคล (Develop personal skills) การสงเสรมสขภาพโดยการสนบสนนเรองการพฒนาบคคลทจะทำาใหบคคลสามารถดแลสขภาพของตนเองได จำาเปนตองใหบคคลไดรบความร ขอมลขาวสารทเพยงพอ ใหบคคลเกดการใฝร เพอนำาความรมาใชในการดแลตนเอง

5. การปรบเปลยนบรการสขภาพ (Reorient health services) ภาระหนาทของระบบบรการสาธารณสขในการสงเสรมสขภาพ เปนความรบผดชอบรวมกนระหวางบคคล ชมชน บคลากรสาธารณสข สถานบรการสาธารณสขของรฐและเอกชน ซงจะตองทำางานรวมกนเพอนำาไปสสขภาพประชาชน การบรการสาธารณะควรจะเปลยนบทบาท อาท งานดานการสงเสรมสขภาพใหมากขน

จากกลยทธ 5 วธ การสงเสรมสขภาพไมไดจำากดเฉพาะบคคล แตรวมไปถงครอบครวและชมชนทอาศยอย สถานประกอบการกเปนชมชนหรอทมคนอาศยอย ดงนนการทจะทำาใหคนทอาศยอยในสถานประกอบการมสขภาพด การสงเสรมสขภาพเปนวธการหนงทด เพราะเปนการลดคาใชจายในการดแลสขภาพ ลดการใชยาแพง และเพมผลผลตใหด การสงเสรมสขภาพเปนกจกรรมททำาใหเกดวฒนธรรมในการดแลสขภาพ และพฤตกรรมทด การประกอบอาชพเปนสวนสำาคญของชวต ไมใชเพยงในเรองของรายไดเทานน แตยงเปนทมาของเครอขายทางสงคม ความภมใจในตนเอง มคนจำานวนมากทตองอาศยและทำางานอยในสภาพแวดลอมทคกคามสขภาพ สมผสกบสารพษ ดงนนการสงเสรมสขภาพจงมความจำาเปนอยางมากสำาหรบผประกอบอาชพ

ประโยชนของการสงเสรมสขภาพ1. สามารถพฒนาและเปลยนแปลงวถชวต และสภาวะทางสงคม

เศรษฐกจ และสงแวดลอมทมผลตอสขภาพ2. ทำาใหเกดความเสมอภาคทางสขภาพ

กลยทธในการสงเสรมสขภาพในททำางาน

57

1. การปรบเปลยนนโยบายและกฎหมาย/ขอบงคบ2. การใหความสำาคญในการปรบปรงสงแวดลอมและพฤตกรรม3. การศกษาขอมลขาวสาร4. การตรวจคดกรองสขภาพ

ตวอยางโปรแกรมการสงเสรมสขภาพ เชน การใหสขศกษา การออกกำาลงกาย การจดการความเครยด

การสงเสรมสขภาพในสถานประกอบการทจะประสบผลสำาเรจ ควรประกอบดวย

1. การสนบสนนอยางจรงจงของผบรหาร2. คนงานมสวนรวมทกขนตอนในการทำาโปรแกรมสงเสรมสขภาพ3. มการใหแรงสนบสนนจากผบรหาร หรอหวหนาคนงาน เพอใหเกด

พฤตกรรมทยงยน4. มการจดสงทเออตอสขภาพและการปรบเปลยนพฤตกรรม เชน

จดหาอปกรณทใชปองกนอนตรายจากการประกอบอาชพไวใหเพยงพอ

5. โครงการดำาเนนการในเวลาทำางานปกต6. ใหโอกาสสงเสรมและเสรมแรงสำาหรบคนงานทเขารวมกจกรรม7. การเขารวมโครงการดวยความสมครใจ8. สถานทจดกจกรรม มความสะดวกเหมาะสม

ในการดำาเนนการสงเสรมสขภาพในสถานประกอบการ พยาบาลจงมบทบาทเปนอยางมากในการสงเสรมสขภาพ พยาบาลควรจะแสดงบทบาทการเปนผนำาในการสงเสรมสขภาพ เพอการทจะผลกดนเปลยนแปลงพฤตกรรมในตวบคคล ครอบครว ใหปราศจากการเจบปวย และมสขภาพทด

สรป การพยาบาลอาชวอนามย เปนการพยาบาลทใหกบประชากรกลมทอยในวยทำางานทกสาขาอาชพ โดยการนำาหลกการพยาบาลมาใชใน

58

การดแลสขภาพ ปองกนอบตเหตและอนตรายทเกดขนจากการประกอบอาชพ ตลอดจนการสงเสรมสขภาพของคนงานใหแขงแรงอยเสมอ ดงนน พยาบาลอาชวอนามยจะตองแสดงบทบาทใหเหมาะสม และมความเชยวชาญในการแกปญหาสามารถนำากระบวนการพยาบาลมาใชในการใหบรการไดอยางมประสทธภาพ เพอสขภาพทดและความปลอดภยของผประกอบอาชพทกคน

7. กฎหมายทเกยวของกบงานอาชวอนามย

7.1 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541

7.2 พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533 และพระราชบญญตประกนสงคม (ฉบบท 2)

7.3 พระราชบญญตกองทนเงนทดแทน พ.ศ. 2537

7.4 พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535

7.5 พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 เปนกฎหมายทกำาหนดมาตรฐานขนตำาในการทนายจางจะจางงานและใชแรงงานลกจาง มการกำาหนดชวโมงการทำางาน เวลาพก วนหยด วนลา การคมครอง การใชแรงงานหญงและเดก คาตอบแทนในการทำางาน การจดสวสดการ การคมครองความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทำางาน

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มผลบงคบใชเมอ 19

สงหาคม 2541 ม 16 หมวดและ 166 มาตรา เปนกฎหมายทออกมาใชแทนประกาศของคณะปฏวต ลงวนท 16 มนาคม พ.ศ. 2515 และพระราชบญญต แกไขเพมเตมตามประกาศของคณะปฏวต ลงวนท 16 มนาคม พ.ศ.2515 (ฉบบท 1)

พ.ศ.2533

59

กฎหมายไดกำาหนดเวลาการทำางานปกตในทกประเภทงานไมเกน 8

ชวโมงตอวน และไมเกน 48 ชวโมงตอสปดาห เวนแตงานทอาจเปนอนตรายตองไมเกน 7 ชวโมงตอวน และไมเกน 42 ชวโมงตอสปดาห

และหามมใหเดกทำางานเกยวกบการหลอมโลหะ งานป มโลหะ งานสารเคมทเปนอนตราย งานเกยวกบความรอน ความเยน การสนสะเทอน เสยงและแสงทมระดบแตกตางไปจากปกตทมผลเสยตอสขภาพ

โรงงานขนาดใหญทมคนงานตงแต 1,000 คนขนไปตองจดใหมพยาบาลประจำา 2 คน มแพทย ประจำา 1 คน และมอปกรณในการปฐมพยาบาล

โรงงานขนาดกลางทมคนงานตงแต 200 คนขนไป ตองจดใหมพยาบาลประจำา 1 คน มแพทยประจำาเปนบางเวลาและมอปกรณในการปฐมพยาบาล

โรงงานขนาดเลกตำากวา 100 คนตองจดใหมอปกรณในการปฐมพยาบาล

สาระสำาคญของพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ.2535 กำาหนดวาโรงงานทกจำาพวกตองปฏบตตามหลกเกณฑทกำาหนดในเรองทตง สภาพแวดลอม การกำาหนดมาตรฐาน การปองกนอนตราย การควบคมมลพษตางๆ รวมถงการปฏบตตามขอกำาหนดมาตรฐานของโรงงานอตสาหกรรม กรณเกดอบตเหตในโรงงานหรอถงแกความตาย ผประกอบกจการตองแจงเปนหนงสอใหพนกงานทราบภายใน 3 วน กรณโรงงานหยดดำาเนนกจการเกนกวา 7 วน ผประกอบกจการตองแจงเปนหนงสอใหพนกงานทราบภายใน 3 วน

พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ.2535 เปนกฎหมายทกำาหนดหลกเกณฑเกยวกบการดแลสภาพสขลกษณะ การรกษาความสะอาดและการปองกนอนตรายตอสขภาพ การปองกนการระบาด ของโรคตดตอเพอรกษาสภาวะความเปนอยทเหมาะสมกบการดำารงชพของประชาชน

60

บรรณานกรม

1. ดร.ละเอยด แจมจนทร, ดร.สร ขนธรกษวงศ. (2549). สาระทบทวนการพยาบาลอนามยชมชนและการรกษาพยาบาลขนตน. กรงเทพมหานคร:

บรษท จดทอง จำากด2. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ.(2543).

เอกสารการสอนชดวชาการสาธารณสข 2.กรงเทพมหานคร:โรงพมพสโขทยธรรมาธราช.

3. สนทรย คำาเพง. พยาบาลกบงานอาชวอนามย. พมพครงท 1. กทม. :

บรษท ท.ซ. เอเชย (2000) จำากด, 2545.