This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
નમસ્કાર મહામંત્ર
નમો અરિ�હંતાણં. ૧
નમો સિ�દ્ધાણં. ૨
નમો આયરિ�યાણં. ૩
નમો ઉવજ્ઝાયાણં. ૪
નમો લોએ �વ્વ�ાહૂણં. ૫
એ�ો પંચ નમુક્કા�ો. ૬
�વ્વપાવપ્પણા�ણો. ૭
મંગલાણં ચ �વ્વેસિ�ં ૮
પઢમં હવઈ મંગલં ૯
ક�ેમિમ ભંતે
ક�ેમિમ ભંતે! �ામાઇયં �વ્વં �ાવજ્જં જેોગં પચ્ચક્ ખામિમ, જોવજ્જીવાએ, તિતતિવહં, તિતતિવહેણં, મણેણં વાયાએ કાએણં, ન ક�ેમિમ, ન કા�વેમિમ, ક�ંતં તિપ અન્નં ન �મણુજોણામિમ, તસ્� ભંતે! પરિ<ક્કમામિમ નિનંદામિમ ગરિ�હામિમ અપ્પાણં વોસિ��ામિમ.
દેવસિ� �ાઇ અને પક્ ણિખમાં પાંચ કે તેથી વધા�ે �ાધુઓ હોય તો ત્રણને ખામવા, પાંચથી વધા�ે �ાધુઓ હોય તો ચોમા�ીમાં પાંચ અને �ાતથી વધા�ે �ાધુઓ હોય તો �ંવચ્છ�ીમાં �ાત �ાધુઓને ખામવા.
�કલાઽહ\ ત્ સ્તોત્ર
�કલાઽહ\ ત્પ્રતિતષ્ઠાન-મમિધષ્ઠાનં સિશવસિશ્રયઃ;
ભૂભુ\ વઃસ્વસ્ત્રયીશાન-માહ\ ન્ત્યં પ્રણિણદદ્મહે. ૧
નામાઽઽકૃતિતદ્રવ્યભાવૈઃ, પુનતવ્વિસ્ત્રજગજ્જનમ્ ;
rેત્રે કાલે ચ �વ\ ચ્છિ�-ન્નહ\ તઃ �મુપા�હે. ૨
આરિદમં પૃમિથવીનાથ-માઽઽરિદમં તિનષ્પરિ�ગ્રહમ્ ;
આરિદમં તીથ\ નાથં ચ, ઋષભસ્વામિમનં સ્તુમઃ. ૩
અહ\ ન્તમસિજતં તિવશ્વ-કમલાક�ભાસ્ક�મ્ ;
અમ્લાનકેવલાઽઽદશ\ -�ંક્રાન્તજગતં સ્તુવે. ૪
તિવશ્વભવ્યજનાઽઽ�ામ-કુલ્યા તુલ્યા જયણિન્ત તાઃ;
દેશના�મયે વાચઃ, શ્રી�ંભવજગત્પતેઃ. ૫
અનેકાન્તમતામ્ભોમિધ-�મુલ્લા�નચન્દ્રમાઃ;
દદ્યાદમન્દમાનન્દં, ભગવાનણિભનન્દનઃ. ૬
દ્યુ�ણિત્ક�ીટશાણાગ્રો-તે્તસિજતાતિ� ઘ્રનખાવસિલઃ;
ભગવાન્ �ુમતિતસ્વામી, તનોત્વણિભમતાતિન વઃ. ૭
પદ્મપ્રભપ્રભોદW હ-ભા�ઃ પુષ્ણન્તુ વઃ સિશ્રયમ્ ;
અન્ત�� ગારિ�મથને, કોપાટોપારિદવારુણાઃ. ૮
શ્રી�ુપાશ્વ\સિજનેન્દ્રાય, મહેન્દ્રમતિહતાંઘ્રયે;
નમશ્ચતુવ\ણ\ �ંઘ-ગગનાભોગભાસ્વતે. ૯
ચન્દ્રપ્રભપ્રભોશ્ચન્દ્ર-મ�ીમિચતિનચયોજ્જ્વલા;
મૂર્ત્તિતં્તમૂત્ત\સિ�તધ્યાન-તિનર્મિમંતેવ સિશ્રયેઽસ્તુ વઃ. ૧૦
�ંથા�ારિદ, આ�નારિદ, અને આહા�-પાણી, અતિવમિધએ ગ્રહણ ક�વાથી, અતિવમિધએ સિજનેશ્વ�ને વંદન ક�વાથી, �ાધુ �ાધ્વીનો તિવનય ન ક�વાથી, વ�તિતની અતિવમિધએ પ્રમાજના\ તિવ૦ ક�વાથી, લઘુનીતિત-વ<ીનીતિતનંુ અપ્રતિતલેણિખત ભૂમિમ ઉપ� પ�ઠવવાથી, પાંચ �મિમતિત, બા� ભાવના અને ત્રણ ગુતિ� તિવ૦નંુ અતિવમિધએ �ેવન ક�વાથી અથવા �ેવન નતિહ ક�વાથી જે કંઈ અતિતચા� લાગ્યા હોય તે �ંભા�ીને યાદ ક�વા. (�ામાન્ય �ાધુ-�ાધ્વીઓએ આ ગાથા અથ\�તિહત એકવા� તિવચા�વી, અલ્પ વ્યાપા� હોવાથી વ<ીલે બે વા� તિવચા�વી૦)
છીંકનો કાઉસ્�ગ્ગ
પાસિrક અતિતચા� પહેલા છીંક આવે તો, ટાઈમ અને અનુકૂલતા હોય તો �વ\ ફ�ીને ક�વંુ, અતિતચા� પછી છીંક આવે તો, �જ્ઝાય પછી ઇરિ�યાવતિહ ક�ી ખમા૦ ઇચ્છા૦ �ં૦ ભ૦! rુદ્રોપદ્રવઓહ�ાવણત્થં કાઉસ્�ગ્ગ કરંુ? (ક�ેહ) ઇચ્છં, કહી rુદ્રો૦ ક�ેમિમ કાઉસ્�ગ્ગં અન્નત્થ૦ �ાગ�વ�ગંભી�ા �ુધી ચા� લોગસ્�નો કાઉસ્�ગ્ગ ક�ી નીચેની ગાથા ત્રણ વખત કહી પા�વો.
�વW યrાંસિબકાદ્યા યે, વૈયાવૃત્યક�ા સિજને;
rુદ્રોપદ્રવ�ંઘાતં, તે દુ્રતં દ્રાવયન્તુ નઃ (૧)
પછી પ્રગટ લોગસ્� કહી આગળનો તિવમિધ ચાલુ ક�વો (હી�૦)
દેવસિ�અ પ્રતિતક્રમણની તિવમિધ
પ્રથમ ઇરિ�યાવતિહયા૦ (ગૃહ�-�ામામિયક લઈ મુહપસિત્ત પરિ<લેહી બે વાંદણાં દઈ પચ્ચક્ ખાણ ક�ે) ખમા૦ ઇચ્છા૦ �ં૦ ભ૦! ચૈત્યવંદન કરંુ? (ક�ેહ) ઇચ્છં, ચૈત્યવંદન૦ જંનિકંમિચ૦ નમુત્થુણં૦ અરિ�હંત ચેઇઆણં૦ અન્નત્થ૦ એક નવકા�નો કાઉસ્�ગ્ગ૦ નમોહ\ ત્ ૦ પહેલી થોય૦ લોગસ્�૦ �વ્વલોએ૦ અન્નત્થ૦ એક નવકા�નો કાઉસ્�ગ્ગ૦ બીજી થોય૦ પુક્ ખ�વ�દ્દી૦ �ુઅસ્�૦ વંદણ વસિત્તઆએ૦ અન્નત્થ૦ એક નવકા�નો કાઉસ્�ગ્ગ૦ ત્રીજી થોય૦ સિ�દ્ધાણં-બુદ્ધાણં૦ વેયાવચ્ચ૦ અન્નત્થ૦ એક
(પક્ ણિખમુહપસિત્ત પરિ<લેહણથી અનિહં �ુધી દેવસિ�અને ઠેકાણે પક્ ણિખઅ બોલવંુ) પછી દેવસિ�અપ્રતિતક્રમણમાં વંરિદતુ્ત કહ્યા પછી બેવાંદણાં દઈએ તિતહાંથી �મા� થાય ત્યાં �ુધી �વ\ દેવસિ�અની પેઠે જોણવંુ, પ�ંતુ �ુઅદેવયા અને સિજ�ેણિખતે્ત ને ઠેકાણે જ્ઞાનારિદ૦ અને યસ્યાઃ rેત્રં૦ ની થોય બોલવી, સ્તવન-અસિજતશાણિન્ત૦નંુ કહેવંુ, �જ્ઝાયને ઠેકાણે ઉવ�ગ્ગહ�ં અને �ં�ા�દાવા૦ ઝંકા�ાથી ઉંચે અવાજે �કલ�ંઘે બોલવંુ, શાણિન્તબૃહદ્ બોલવી, અન્તે �ંતિતક�ં બોલવાનો �ીવાજ જેોવામાં આવે છે.
ચઉમા�ી પ્રતિતક્રમણની તિવમિધ
પક્ ણિખપ્રતિતક્રમણ પ્રમાણે �વ\ તિવમિધ ક�વી, પ�ંતુ એકપક્ ખસ્�ને ઠેકાણે ચઉમા�ાણં અટ્ ઠપક્ ખાણં એગ�યવી��ાઇંરિદયાણં બોલવંુ, અને બા� લોગસ્�ના ઠેકાણે ૨૦ લોગસ્�નો કાઉસ્�ગ્ગ૦ ક�વો અને પક્ ણિખને ઠેકાણે ચઉમા�ી શબ્દ બોલવો, તથા તપને ઠેકાણે છટ્ઠભત્તેણં, બે-ઉ૦, ચા�-આ૦, છ-ની૦, આઠ-એ૦, �ોલ-બે૦, ચા� હજો� �જ્ઝાય૦ એમ કહેવંુ૦
�ંવચ્છ�ી પ્રતિતક્રમણની તિવમિધ
પક્ ણિખપ્રતિતક્રમણ પ્રમાણે �વ\ તિવમિધ ક�વી, પ�ંતુ એક પક્ ખસ્� ને ઠેકાણે બા�મા�ાણં ચોવી�પક્ ખાણં તિત�ય�રિટ્ ઠ�ાઇંરિદયાણં બોલવંુ અને ૧૨ લોગસ્�ના ઠેકાણે ૪૦ લોગસ્� તથા એક નવકા� (લોગસ્� ન આવ<ે તો ૧૬૦ નવકા�) નો કાઉસ્�ગ્ગ૦ ક�વો, અને પક્ ણિખને ઠેકાણે �ંવચ્છ�ી શબ્દ બોલવો, તથા
દેવસિ�-�ાઇઅ-ત્રીજો આવશ્યકના વાંદણાનંુ જેો<ંુ �મા� થયા પછી શ્રમણ�ૂત્ર (વંરિદતુ્ત)માં આવતા ‘તસ્�ધમ્મસ્� કેવસિલપન્નત્તસ્� અબ્ભુરિટ્ ઠઓમિમ આ�ાહણાએ‘ એ પાઠ બોલતાં ઉભા થતાં અવગ્રહમાંથી બહા� નીકળવંુ, બીજંુ વાંદણાનંુ જેો<ંુ �મા� થયા પછી અબ્ભુરિટ્ ઠઓ ખામીને અવગ્રહમાંથી બહા� નીકળવંુ, ત્રીજુ વાંદણાનંુ જેો<ંુ �મા� થયા પછી ત�ત જ અવગ્રહમાંથી બહા� નીકળવંુ, ચોથંુ વાંદણાનંુ જેો<ંુ �મા� થયા પછી તિવશાલલોચન અને નમોસ્તુ વધ\માનાય �ૂત્ર પહેલા અવગ્રહમાંથી બહા� નીકળવંુ, દ�ેક જગ્યાએ વાંદણામાં આવતા ‘તિન�ીતિહ‘ બોલતાં અવગ્રહમાં પ્રવેશ ક�વો, અને ‘આવસ્સિસ્�યાએ‘ કહીને અવગ્રહમાંથી બહા� નીકળવંુ.
પક્ ણિખ-વગે�ેમાં-શ્રમણ�ૂત્ર (વંરિદત્તા) પછી અવગ્રહ બહા� �હીને જ પક્ ણિખઆરિદનો આ�ંભ ક�વો, ત્યા�બાદ પ્રથમ વાંદણાનંુ જેો<ંુ �મા� થયા પછી ‘�ંબુદ્ધાખામણેણં‘ ખામીને અવગ્રહમાંથી બહા� નીકળવંુ, બીજંુ વાંદણાનંુ જેો<ંુ �મા� થયા પછી ‘પતે્તઅખામણેણં‘ ખામીને અવગ્રહમાંથી બહા� નીકળવંુ, ત્રીજંુ વાંદણાનંુ જેો<ંુ �મા� થયા પછી શ્રમણ�ૂત્ર (વંરિદત્તા)માં આવતા.
જે કાજે પ�ઠવે તે અવશ્ય ઇરિ�યાવતિહ ક�ે, અને વ�તિત જીવાકુલ હોય તો કાજેો લેવાવાળાએ પણ ઇરિ�યાવતિહ ક�વા, આથી એક જણ કાજેો લે અને બીજેો પ�ઠવે તો અતિવમિધ નથી. તથા કાજેો લેવામાં ઇરિ�યાવતિહ ક�વાનો પણ એકાન્ત નથી. હાલમાં કાજેો લેતાં પહેલાં અને પછી ઇરિ�યાવતિહ ક�ાય છે.
(૧) એક પ્રહ� બાકી �હે ત્યા�ે નમસ્કા� મહામંત્રનંુ ��ણ ક�ી જોગ્રત થવંુ, તિનદ્રા એ આત્મગુણનો ઘાત ક�ના� �વ\ઘાતી પ્રકૃતિત છે, માટે તિનદ્રાને ઘટા<તા જવંુ.
આહા� ને ઉંઘ વધાયા\ વધે અને ઘટાડ્યા ઘટે, તેમજ આહા� વધા�વાથી ઉંઘ પણ વધે છે.
(૨) જે જગ્યાએ ઉંઘ્યા હોઈએ કે �ાઇપ્રતિતક્રમણ કયુY હોય, તે જગ્યાનો સ્વામી શય્યાત� થાય, પ�ંતુ એક જગ્યાએ ઉંઘ્યા અને બીજી જગ્યાએ �ાઇપ્રતિતક્રમણ કયુY હોય તો બન્ને જગ્યાઓના બન્ને સ્વામી શય્યાત� થાય.
(૩) દ�ેક તિક્રયા પૂવ\ અથવા ઉત્ત� રિદશા �ન્મુખ ક�વી.
કામળી, �ંથા�ીયા, ઓઘા�ીયા આરિદને <ીઝાઇનો પા<ી �ંગ-બે�ંગી ભ�ત ભ�વંુ તેમજ કપ<ાની ટાપટીપ અને શ�ી�ની શોભા ક�ના� �ાધુ-�ાધ્વી ચીકણાં કમ\ બાંધે છે તથા અત્યંતદીઘ\ અને ભયંક� એવા �ં�ા��મુદ્રમાં બુ<ે છે. (દ૦ વૈ૦)
(૮) આ�ંગ-એક જ તિક્રયામાં આ�ક્ત ‘ઇદમેવ �ંુદ�ં‘ ઇતિત. આ આઠ દોષવાળી તિક્રયા આત્મશુસિદ્ધ ક�ના� થતી નથી. માટે મિચત્તના આ આઠ દોષ વજવા\ લાયક છે. (ષો૦ મિચ૦)
(૯) કાઉસ્�ગ્ગમાં જીભ અને હોઠ તેમજ આંગળી પણ હલાવવી જેોઈએ નતિહ.
(૧૦) કાઉસ્�ગ્ગમાં �ંખ્યા ગણવા ભ્રકૂરિટ અથવા આંગળી ફે�વવામાં આવે તો ‘ભમુહંગુલી’ નામનો દોષ લાગે અને હંુ હંુ ક�ે તો ‘મુક’ નામનો દોષ લાગે તથા વાંદ�ાની જેમ આ<ંુઅવળંુ જેોયા ક�ે અને હોઠ હલાવે તો ‘પે્રક્ષ્ય’ નામનો દોષ લાગે.
(૧૧) એવમાઇએનિહં આગા�ેનિહં-આ વાક્યમાં આરિદશબ્દથી બીજો પણ અગા�ો બતાવે છે ૧-ઉજેતિહ-આગ-તિવ૦ અમિ²નો ઉપદ્રવ હોય ૨-પંચેમિન્દ્રય જીવોની આ< પ<તી હોય તથા છેદન-ભેદન થતંુ હોય ૩-�ાજભય, ચો�ભય કે ભીંત પ<વાનો ભય હોય ૪-સ્વપ�ને �પા\ રિદ <ં�નો ભય હોય તેમજ <ં� દીધો હોય આરિદ૦ આ ઉપ� બતાવેલા કા�ણો વ<ે કાઉસ્�ગ્ગમાં (પાયા\ -તિવના) એક �ાનથી બીજે �ાને જોય તોપણ કાઉસ્�ગ્ગનો ભંગ થાય નતિહ અને ત્યાં જઈ અધુ�ો �હેલો કાઉસ્�ગ્ગ પૂણ\ ક�ે.
(૧૨) કાઉસ્�ગ્ગમાં છીંક, બગા�ંુ, ઓ<કા� કે ખાં�ી આવે તો મુખ આ<ી મુહપસિત્ત કે વસ્ત્ર �ાખવંુ જેોઈએ, અને તેમ ક�તાં કાઉસ્�ગ્ગનો ભંગ થાય નતિહ.
(૧૩) કાઉસ્�ગ્ગ પૂણ\ ગણીને નમોઅરિ�હંતાણં કહ્યા પછી જ હાથ ઉંચા લેવા (હલાવવા) જેોઈએ.
(૧૪) કાઉસ્�ગ્ગમાં છીંક આવે તો અથવા કોઈ થોય ભૂલે તો કાઉસ્�ગ્ગ પા�ીને જ બોલાય (ભૂલ કઢાય) પ�ંતુ હંુકા�ા ક�વા નતિહ, તેમ પાયા\ તિવના બોલાય પણ નતિહ.
(૧૫) કાઉસ્�ગ્ગ જેટલો જેટલો ક�વાનો હોય તેનાથી વધા�ે કે ઓછો ક�વામાં આવે તો અતિવમિધ દોષ લાગે.
(૧૬) દે�ા��માં કાઉસ્�ગ્ગ ક�તાં પ્રભુ ઉપ� દૃતિ� �ાખવી અને ઉપાશ્રયમાં કાઉસ્�ગ્ગ ક�તાં નાસિ�કા ઉપ� અથવા �ાપનાજી ઉપ� દૃતિ� �ાખવી.
(૧૮) �ામિત્રમાં સિશયલભંગ �ંબંધી સ્વપ્ન (કુસ્વપ્ન) આવેલ હોય તો �ાગ�વ�ગંભી�ા �ુધી, નતિહ તો (અથવા દુઃસ્વપ્ન આવેલ હોય તો) ચંદે�ુતિનમ્મલય�ા �ુધી ચા� લોગસ્�નો કુ�ુમિમણ૦નો કાઉસ્�ગ્ગ ક�વો (વ્ય૦ ભા૦)
(૨૨) તપ મિચન્તવવાની �ીત-ભગવાન મહાવી�ે છમા�ી તપ કયો\ હતો, હે ચેતન! તે તપ તંુ ક�ીશ? શચ્છિક્ત નથી-પરિ�ણામ નથી, એક રિદવ� ન્યૂન છમા�ી ક�ીશ? શચ્છિક્ત નથી-પરિ�ણામ નથી, તેવી �ીતે એકેક રિદવ� વધતાં ૨૯ રિદવ� ન્યૂન છમા�ી ક�ીશ? શચ્છિક્ત નથી-પરિ�ણામ નથી, તેવી �ીતે પાંચ-ચા�-ત્રણ અને બે મા�માં પણ મિચન્તવન ક�વંુ, પછી મા�ખમણ ક�ીશ? શચ્છિક્ત નથી-પરિ�ણામ નથી,
એક રિદવ� ન્યૂન મા�ખમણ ક�ીશ? શચ્છિક્ત નથી-પરિ�ણામ નથી. તેવી �ીતે એકેક રિદવ� વધતાં-૧૩ રિદવ� ન્યૂન મા�ખમણ ક�ીશ? શચ્છિક્ત નથી-પરિ�ણામ નથી, પછી ૩૪ ભક્ત ક�ીશ? શચ્છિક્ત નથી-પરિ�ણામ નથી, પછી બે બે ભક્ત ઓછા ક�તાં ચા� ભક્ત ક�ીશ? શચ્છિક્ત નથી-પરિ�ણામ નથી, પછી આયંસિબલ ક�ીશ? શચ્છિક્ત નથી-પરિ�ણામ નથી, તેવી �ીતે નીતિવ-એકા�ણંુ-બેઆ�ણંુ-અવડ્ ઢ- પુ�ીમડ્ ઢ-�ાડ્ ઢપોરિ�સિ�-પોરિ�સિ� ક�ીશ? શચ્છિક્ત નથી-પરિ�ણામ નથી, છેવટે નવકા��ી ક�ીશ? શચ્છિક્ત છે-પરિ�ણામ છે, કહી કાઉસ્�ગ્ગ પા�ે.
પોતે પૂવW કોઈ વખત પણ જ્યાં �ુધી તપ કયો\ ન હોય ત્યાં �ુધી શચ્છિક્ત નથી એમ મિચન્તવવંુ અને વધા�ેમાં વધા�ે જે તપ કયો\ હોય ત્યાંથી શચ્છિક્ત છે એમ મિચન્તવવંુ, તથા જ્યાં �ુધી તપ ક�વો ન હોય ત્યાં �ુધી પરિ�ણામ નથી એમ મિચન્તવવંુ અને જે તપ ક�વો હોય ત્યાં પરિ�ણામ છે એમ મિચન્તવીને કાઉસ્�ગ્ગ પા�ે.
અસ્વાધ્યાય અને �ુતક
(૧) માનસિ�ક સ્વાધ્યાયનો તિનષેધ કોઈપણ જગ્યાએ કયો\ નથી, તેથી અંત�ાય-�ુવાવ< આરિદમાં પણ મનમાં નમસ્કા� મહામંત્રનંુ ��ણ સ્વાધ્યાય અને પ્રભુનંુ ધ્યાન આરિદ ક�ી શકાય. અનુપે્રrા તુ ન કદાચનાતિપ પ્રતિતમિષદ્ધયતે-ઇતિત. (પ્ર૦ ૧૪૭૦)
(૨) અશુસિદ્ધ વચ્ચે �ાજમાગ\ હોય તો સ્વાધ્યાય થઈ શકે.
(૩) દ��ોજ �વા�ે �ૂયો\દય પહેલા અને પછી ૨૪-૨૪-મિમતિનટ, બપો�ે મધ્યાહ્ન પહેલા અને પછી ૨૪-૨૪- મિમતિનટ, �ાંજે �ૂયા\ સ્ત પહેલા અને પછી ૨૪-૨૪ મિમતિનટ, અને મધ્ય �ામિત્રના પહેલા અને પછી ૨૪-૨૪ મિમતિનટ અસ્વાધ્યાય.
(૪) �ુદ એકમ-બીજ અને ત્રીજની �ાત્રે પ્રથમ પ્રહ�ે ઉત્ત�ાધ્યયન આરિદનો અસ્વાધ્યાય.
(૫) અસ્વાધ્યાય સિ�વાય �ામિત્ર અને રિદવ�ના પ્રથમ અને છેલ્લે પ્રહ�ે ભણાય તે કાસિલક.
અસ્વાધ્યાય તથા કાલવેળા છો<ીને જે ભણાય તે ઉત્કાસિલક.
(૧૩) અકાલે મેઘગજના\ , ગંધવ\ નગ�, વીજળી, રિદગ્દાહ, થાય તો ૨ પ્રહ� અસ્વાધ્યાય.
(૧૪) બુદ્ બુદાકા�ે (જે વષા\ દથી પ�પોટા થાય તે) તિન�ંત� ૮ મુહૂત\ થી વધા�ે જ્યાં �ુધી વષા\ દ વષW ત્યાં �ુધી અસ્વાધ્યાય.
(૧૫) ઘંુવા� પ<ે ત્યાં �ુધી અસ્વાધ્યાય.
(૧૬) ધ�તીકંપ થાય તો ૮ પ્રહ� અસ્વાધ્યાય.
(૧૭) હોળીપવ\ માં જ્યાં �ુધી �જ શાન્ત ન થાય ત્યાં �ુધી અસ્વાધ્યાય.
(૧૮) કરૂણ રૂદન અને ઝઘ<ો �ંભળાય ત્યાં �ુધી અસ્વાધ્યાય.
(૧૯) પશુવધ થાય ત્યાં �ુધી અસ્વાધ્યાય.
(૨૦) ઇં<ુ ફુટે તો ૩-પ્રહ� અસ્વાધ્યાય.
(૨૧) બીલા<ીએ ઉંદ�ને માયો\ હોય તો ૮ પ્રહ� અસ્વાધ્યાય.
(૨૨) યુદ્ધ શાન્ત થયા પછી ૮ પ્રહ� અસ્વાધ્યાય.
(૨૩) પુત્ર પુત્રી જન્મે ૧૧ રિદવ� �ુતક, જુદા જમતા હોય તો બીજોના ઘ�ના પાણીથી પૂજો થાય.
(૨૪) જેટલા મા�નો ગભ\ પ<ે તેટલા રિદવ�નંુ �ુતક.
(૨૫) પ્ર�વવાળી સ્ત્રી ૧ મા� દશ\ ન ન ક�ે અને ૪૦ રિદવ� પૂજો ન ક�ે તથા �ાધુને વહે�ાવે નતિહ, અને ૮ રિદવ� અસ્વાધ્યાય.
(૨૬) પશુ જંગલમાં જન્મે તો ૧ રિદવ� અને ઘે� જન્મે તો ૨ રિદવ� �ુતક.
(૨૭) ભે�નંુ ૧૫ રિદવ� પછી, બક�ીનંુ ૮ રિદવ� પછી અને ગાય-ઉંટ<ીનંુ ૧૦ રિદવ� પછી દુધ કલ્પે.
(૨૮) જેને ઘે� મ�ણ થાય ત્યાં જમના�ા ૧૨ રિદવ� પૂજો ન ક�ે, અને �ાધુ વહો�ે નતિહ. ગોત્રીયોને ૫ રિદવ�નંુ �ુતક.
(૨૯) મૃતકને સ્પશ\ ક�ના� ૩ રિદવ� પૂજો ન ક�ે, વામિચક સ્વાધ્યાય ૨ રિદન ન ક�ે, ગોત્રીઓને ૫ રિદવ�નંુ �ુતક, પ�સ્પ� સ્પશ\ ક�ના�-૨ રિદવ� પૂજો ન ક�ે, પ�સ્પ� પણ ન અડ્યા હોય તો સ્નાન કીધે પૂજો થાય.
(૩૦) જન્મે તે રિદવ�ે મ�ે અથવા દેશાંત�ે મ�ે તો ૧ રિદવ�નંુ �ુતક.
(૩૧) આઠ વષ\ �ુધીનંુ મ�ણ પામે તો ૮ રિદવ�નંુ �ુતક. ઢો�નંુ મૃતક જ્યાં �ુધી પડ્યું હોય ત્યાં �ુધી �ુતક, પ�ંતુ ગાયના મ�ણનંુ ૧ રિદન �ુતક.
(૩૨) દા�-દા�ી જન્મે કે મ�ે તો ૩ રિદવ�નંુ �ુતક.
(૩૩) શય્યાત�, મુખી, આરિદ મ�ે તો ૮ પ્રહ� અસ્વાધ્યાય.
(૩૪) ગાયને જ�ાયુ લાગ્યંુ હોય ત્યાં �ુધી અસ્વાધ્યાય, અને પડ્યા પછી ૩ પ્રહ� અસ્વાધ્યાય.
(૩૫) ૧૦૦ હાથની અંદ� મનુષ્યનંુ ક્લેવ� પડ્યું હોય ત્યાં �ુધી અસ્વાધ્યાય.
(૩૬) સ્ત્રીને ઋતુના ત્રણ રિદવ� �ુધી અસ્વાધ્યાય. ચા� રિદવ� પ્રતિતક્રમણ ન ક�ે, પાંચ રિદવ� પૂજો ન ક�ે. �ોગારિદ કા�ણે પાંચ રિદવ� પછી પણ રૂમિધ� આવે તો ફક્ત પૂજો ન ક�ે.
તપ મિચન્તવવાની ચતુભYગી
(૧) પૂવW જે તપ ક�ેલ ન હોય અને આજે પણ ક�વો ન હોય તો, શચ્છિક્ત નથી પરિ�ણામ નથી. (૨) પૂવW જે તપ ક�ેલ ન હોય પ�ંતુ આજે ક�વો હોય તો, શચ્છિક્ત નથી-પરિ�ણામ છે (૩) પૂવW જે તપ ક�ેલ હોય પ�ંતુ આજે ક�વો ન હોય તો શચ્છિક્ત છે-પરિ�ણામ નથી (૪) પૂવW જે તપ ક�ેલ હોય, અને આજે પણ ક�વો હોય તો, શચ્છિક્ત છે-પરિ�ણામ છે. (બીજે કે ચોથે ભાંગે કાઉસ્�ગ્ગ પા�ે)
(૨૩) �વા�ના પ્રતિતક્રમણમાં પચ્ચક્ ખાણ આવ<તંુ હોય તો ક�વંુ જેોઈએ, પણ ધા�વંુ નતિહ.
(૨૪) પચ્ચક્ ખાણ લેતાં પચ્ચક્ ખામિમ અને વોસિ��ામિમ બોલવંુ, પચ્ચક્ ખાણ આપતાં પચ્ચક્ ખાઇ અને વોસિ��ઇ બોલવંુ, અને પચ્ચક્ ખાણ બીજોને આપતાં અને �ાથે પોતે લેતાં પચ્ચક્ ખાઇ પચ્ચક્ ખામિમ અને વોસિ��ઇ-વોસિ��ામિમ એમ બંને બોલવંુ.
(૨૫) કોઈ પણ આત્માએ પચ્ચક્ ખાણ માગતી વખતે ચૌતિવહા� ઉપવા� સિ�વાય �વા�ના દ�ેક પચ્ચક્ ખાણમાં �ાથે મુઠ�ી બોલવાનંુ પણ ભૂલવંુ જેોઈએ નતિહ.
કા�ણ કે :- મુઠ�ી �ાથે ન હોય તો પચ્ચક્ ખાણનો ટાઈમ થઈ ગયા પછી તિવ�તિતનો લાભ મળે નતિહ, અને મુઠ�ી �ાથે લેતાં પચ્ચક્ ખાણ ઉપ�ાંત ગમે તેટલો ટાઈમ થઈ જોય તો પણ તિવ�તિત (તપ)નો લાભ મળે.
(૨૮) �ાંજનંુ પ્રતિતક્રમણ જેવી �ીતે ઊભા થઈને અને જેટલો ટાઈમ લગા<ીને ક�ીએ છીએ, તેવી �ીતે �વા�નંુ પ્રતિતક્રમણ પણ ક�વંુ.
(૨૯) ભૂયાં�ો ભૂરિ�લોકસ્ય, ચમત્કા�ક�ા ન�ાઃ;
�ંજયણિન્ત સ્વમિચતં્ત યે, ભૂતલે તે તુ પંચષડ્ (૧)
જગતને દેખા<ના�ા ઘણા માણ�ો હોય છે, પ�ંતુ પોતાના આત્માને માટે જ્ઞાન-ધ્યાન અને તિક્રયામાં ઉદ્યમ ક�ના� આ પૃથ્વી ઉપ� ગણ્યા ગાંઠ્યા જ હોય છે.
(૩૦) આયંસિબલ છટ્ ઠ-અટ્ ઠમ-અટ્ ઠાઇ આરિદ ઘણા તપો કયા\ પ�ંતુ લાલ�ા અને આધાકમી\ આરિદ કેટલા દોષો છોડ્યા? ઉપદેશ ઘણો આપ્યો પણ પોતાના આત્માને કેટલો �મજોવ્યો? ભણ્યા ઘણંુ પણ જીવનમાં કેટલંુ ઊતાયુY? ઉગ્રતિવહા�ી બન્યા પણ ઇયા\�મિમતિતનંુ પાલન કેટલંુ કયુY? ધ્યાન ક�તાં સિશખ્યા પણ પ્રતિતકૂલ �ંયોગોમાં �મતા કેટલી �ાખી? મિમચ્છામિમદુક્ક<ંનો પ<કા� ક�ના�ા! આપણા આત્માને પૂછ્ યંુ કે તારૂં મિમચ્છામિમ દુક્ક<ં કંુભા�વાળંુ છે? કે ચંદનબાળા જેવંુ છે?
(૩૧) એતે એ અણાદે�ા અંધા�ે ઉગ્ગએ તિવ હુ ન રિદ�ે મુહ �ય તિનસિ�જ્જ ચોલે કપ્પતિતગ દુપટ્ટ થુઇ �ૂ�ો (૨૭૦)
પ્રભાત �મયે, પ્રભાત પછી, પ�સ્પ� મુખ દેખાયે, હાથની �ેખા દેખાય ત્યા�ે પરિ<લેહણ ક�વંુ, આ બધા મતાંત�ો ખોટા છે, કા�ણકે-અંધા�ામાં ઉપાશ્રય હોય તો �ૂયો\દયે પણ ન દેખાય તેથી ભદ્રબાહુસ્વામી જણાવે છે કે તિવશાલ લોચન-હાલમાં પ્રતિતક્રમણમાં ક�ીને ત�ત મુહપસિત્ત-�જેોહ�ણ-ની�ેટીયંુ-ઓઘા�ીયંુ-ચોલપટ્ટો-કપ<ો-કાંબળી-કાંબળીનંુ પ<-�ંથા�ો અને ઉત્ત�પટ્ટો આ દશ વસ્ત્રનંુ પરિ<લેહણ કયા\ પછી �ૂયો\દય થાય તેવી �ીતે પ્રતિતક્રમણ અને પરિ<લેહણ શરૂ ક�ે (ઓ૦ તિન૦)
અથવા �ૂયો\દય પહેલા-૧૫-મીનીટે પ્રતિતક્રમણ પુરૂં થઈ જોય તેવી �ીતે ઇરિ�યાવતિહ-ઇચ્છકા�થી પ્રતિતક્રમણ શરૂ ક�ે.
અને �ૂયો\દય પહેલા-૧૫-મીનીટે પરિ<લેહણ શરૂં ક�ે. પ�ંતુ ઉપાશ્રયમાં �ૂય\ નો પ્રકાશ ત�ત ન આવતો હોય તો કી<ી-માંકણ-જુ આરિદ-વસ્ત્રમાં દેખાય તેવંુ અજવાળંુ થાય ત્યા�ે પરિ<લેહણ ક�વંુ.
પરિ<લેહણમાં જુ નીકળે તો કપ<ામાં અને માંકણ નીકળે તો લક<ામાં, અકાળે ન મ�ે તેવી �ીતે �ુ�સિrત-એકાન્ત અને છાયાવાળી જગ્યામાં મુકવા.
(૩૨) ૫૦ બોલથી-મુહપસિત્ત ૧૦ બોલથી-<ાં<ો, દં<ા�ન, ચ�વલી, દો�ા, કંદો�ો, ઠવણી, ઓઘાની-દશી અને દો�ી. ૨૫ બોલથી-ઓઘા�ીયંુ, પાટો, તિન�ેટીયંુ વગે�ે બાકીનાં વસ્ત્રો.
પરિ<લેહણ ક�ેલા વસ્ત્રો, પરિ<લેહણ નતિહ ક�ેલા વસ્ત્રો �ાથે ભેગા થાય તો ફ�ી દ�ેકનંુ પરિ<લેહણ ક�વંુ જેોઈએ.
(૩૩) દેવદશ\ ન, આહા�, તિનહા�, તિવહા�, માત્રુ અને તિવદ્યા આ છ કા�ણે ઉપાશ્રય બહા� જવાય.
(૩૪) ઉત્સગ\માગW આહા�-તિનહા� અને તિવહા� ત્રીજો પહો�માં બતાવેલ છે.
(૩૫) �ૂયો\દય પછી તિવહા� ક�વો તે તિહતકા�ી છે. �ૂયો\દય પહેલાં તિવહા� ક�વામાં ઇયા\�મિમતિતનંુ પાલન થાય નતિહ, �ૂયા\ સ્ત પછી તિવહા� ક�વામાં ઇયા\�મિમતિતનંુ પાલન થાય નતિહ, જ્યાં જયણા નથી ત્યાં મિમથ્યાત્વ હોય છે.
(૩૬) કા�ણ તિવના પહેલા પહો�માં ગોચ�ી અને �ંરિ<લ જવામાં અને તિવહા� ક�વામાં વધા�ે દોષ, બીજો પહો�માં ઓછો દોષ, ત્રીજો પહો�માં શુસિદ્ધ વધા�ે અને ચોથા પહો�માં પણ દોષ લાગે.
થં<ા પહો�માં જીવોનો ઉપદ્રવ વધા�ે હોય છે, તેમજ કાળ વખતે અપ્ કાયના જીવોની પણ તિવ�ાધના થાય, માટે બને ત્યાં �ુધી કાળ વખતે બહા� નીકળવંુ નતિહ.
(૩૭) ગાઢ કા�ણે કાળ વખતે અને વષા\ દ વખતે ખૂલ્લા આકાશમાં લઈ ગયેલા કાંબળી-ત�પણી-કાચલી તિવગે�ે એક બાજુ ધી�ે ધી�ે મુકી દેવાં જેોઈએ, અને પોતાની મેળે �ુકાઈ જોય ત્યા� પછી જ તે ઉપયોગમાં લઈ શકાય અને કાળ વખતે લઈ ગયેલ કાંબળીની ૪૮ મિમતિનટ પછી ઘ<ી વાળી શકાય, તેના પહેલા ઘ<ી વાળે તો અપ્ કાય અને ત્ર�કાયની તિવ�ાધના થવાનો �ંભવ છે.
ચોમા�ામાં પાંચ ગાઉ �ુધી ચા�ે (રિદશા-તિવરિદશા) ત�ફ અવગ્રહ �ાખીને �હેવંુ કલ્પે. એટલે ચોમા�ામાં ચા�ે રિદશા-તિવરિદશા ત�ફ અઢીગાઉ �ુધી જઈ શકાય અને પાછા આવી શકાય એટલે પાંચ ગાઉ થાય તથા ત્યાં �ુધીમાં જ્યાં મુહપસિત્તનંુ પરિ<લેહણ કયુY હોય અથવા �ાંભોમિગક �ાધુઓ હોય તો �હી શકાય, પ�ંતુ મુહપસિત્તનંુ પરિ<લેહણ કયુY ન હોય અને બીજો
�ાંભોમિગક �ાધુઓ પણ ન હોય તો ત્યાં �ામિત્ર �હી શકાય નતિહ.
ચોમા�ુ �હેલા �ાધુ-�ાધ્વીઓને �ોગારિદ કા�ણે ૨૦-ગાઉ �ુધી જવંુ અને આવવંુ કલ્પે, કામ પતી ગયા પછી ત્યાં �ામિત્ર �હેવાય નતિહ, અશચ્છિક્તના કા�ણે માગ\ માં વચ્ચે �ામિત્ર �હી શકાય.
દ�ેક ગામમાં પ્રવેશ ક�તાં અને તિનકળતાં જ્યાં હદ શરૂ થાય ત્યાં, અથવા �મિચત્ત-અમિચત્ત પૃથ્વીના �ંગમનો જ્યાં �ંભવ હોય ત્યાં, ગૃહ�ો ન દેખે તેવી �ીતે પગ પૂજે તેમાં �ંયમ છે, અથવા ગૃહ�ો દેખતા હોય તો તેમની દૃતિ� ચૂકાવીને તેઓ ન દેખે તેવી �ીતે પગ પૂજવા, નતિહ તો પૂજવા નતિહ.
(૫૦) �ાધ્વીઓએ તિવહા�માં �ાથે પોટલા માટે પુરૂષજોતિતને ન �ાખવી અને �ાધુઓએ તિવહા�માં �ાથે પોટલા માટે સ્ત્રીજોતિતને ન �ાખવી, અશક્યે કોઈ ગામમાં તેમ જ બન્યંુ તો �ાથે ચાલવંુ નતિહ.
(૫૧) પગ છૂટો ક�વાને બાને કે તીથ\ યાત્રાના બાને �મુદાયમાંથી છૂટા પ<ી અનેક પ્રકા�ના દોષોનંુ �ેવન ક�ીને સ્વતંત્ર તિવહા� ક�વો તે યોગ્ય નથી કા�ણ કે :- �ંયમયાત્રા તે મોટામાં મોટી તીથ\ યાત્રા છે.
(૫૨) તિવહા�માં બનતા �ુધી માણ� લેવો નતિહ, તેમ સ્પેસિશયલ પણ �ાખવો નતિહ, પોતે જેટલી ઉપમિધ ઉપા<ી શકે તેટલી જ �ાખવી જેથી માણ� લેવો પ<ે નતિહ, માણ� લેવામાં ઘણા દોષોનો �ંભવ છે.
(૧) માણ� �સ્તામાં �ંરિ<લ જોય અને શૌચ ન ક�ે તો જ્ઞાનની આશાતના થાય. (૨) બી<ી તિપએ, જ્યાં ત્યાં ઠંુઠાં નાખે જેથી જીવોનો ઘાત થાય. (૩) પગ�ખાંથી કી<ી આરિદ જીવો મ�ી જોય અને વનસ્પતિત ઉપ� ચાલે તેથી જીવોનો કચ્ચ�ઘાણ નીકળી જોય. (૪) ચા-પાણી ક�ાવવામાં ત્ર�-�ાવ� અનેક જીવોનો નાશ થાય. (૫) માણ�ની પ�તંત્રતા. (૬) માણ� ન મળે તો જરૂ�ી કામ અટકી જોય. (૭) �વા�ે-બપો�ે-�ાંજે કોઈ પણ ટાઈમે સ્વતંત્ર તિવહા� ક�ી શકાય નતિહ. (૮) કોઈ વખત માણ� તિનમિમતે્ત કષાય પણ થઈ જોય. (૯) ગામમાં એક બે ઘ� હોય અને તિવહા�વાળુ ગામ હોય તો શ્રાવકોને મુશ્કેલી, �ાધુઓ ઉપ� અભાવ પણ થઈ જોય અને બોમિધ દુલ\ભ બને, આ અનુભવની વાત છે. વળી દેવદ્રવ્યમાંથી ઉધા�ે લઈને પણ પૈ�ા આપે અને પછી ન ભ�ાય તો મહાન દોષ, તેમ જ વ્યાજ ભrણનો પણ દોષ લાગે.
દૈવી �હાયથી મહાતિવદેહ rેત્રમાં ગયેલા યrા �ાધ્વીજીને શ્રી�ીમંધ�સ્વામીએ આપેલી ચા� ચૂસિલકામાંથી દશવૈકાસિલકની બીજી ચૂસિલકામાં ફ�માવ્યંુ છે કે :- પોતાથી અમિધક ગુણી, તે ન હોય તો �માન ગુણી, તે પણ ન મળે તો અઢા� પાપ�ાનકો ને છો<તો અને કામ (પ� ઇચ્છા) ને વજતો\ એટલે એ બન્નેમાં ન લેપાતો અપવાદ કા�ણે એકાકી તિવહા� ક�ે.
નદી ઉત�તાં ધીમે ધીમે પગ જલમાં મૂકે, પછી એક પગ ઉપા<ી પાણી ઉપ� અદ્ધ� �ાખે, પાણી નીત�ી ગયા પછી તે પગ ધીમે ધીમે જલમાં આગળ મૂકે, અને બીજેો પગ ઉપા<ી પાણી ઉપ� અદ્ધ� �ાખે, પાણી નીત�ી ગયા પછી તે પગ ધીમે ધીમે જલમાં આગળ મૂકે, તેવી �ીતે નદી ઉત�ે, પ�ંતુ પાણી <ોળીને ઉત�ે નતિહ.
�ામે કાંઠે જઈ નદી ઉત�તાં જે કાંઈ અતિવમિધ દોષ લાગ્યો હોય તે બદલ પ્રાયણિશ્ચત્તમાં ઇરિ�યાવતિહયા ક�ે.
નદી ઉપ� પુલ હોય તો ફ�ીને પુલમાગW જવંુ તે તિહતકા�ી છે.
એક ઉપ� જે �ંખ્યા છે તે એક �ંયોગી ૧૦ ભાંગા જોણવા. (એક �ંયોગી ભાંગા લાવવા ઉપ�ની ક�ણગાથા ઉપયોગમાં આવતી નથી.)
એક �ંયોગી જે ભાંગા (૧૦) આવ્યા, તેને નીચેની �ાસિશમાં (૧)ની અનંત� �ંખ્યા (૨) વ<ે ભાગવાથી જે (૫) આવે તેને જે �ંખ્યા (૨) વ<ે ભાગ્યા તે �ંખ્યા (૨) ની ઉપ�ની �ંખ્યા (૯) થી ગુણવા વ<ે જે �ંખ્યા (૪૫) આવે તે બે�ંયોગી (૪૫) ભાંગા જોણવા. જેમકે :-
૧-૨ ૧-૭ ૨-૪ ૨-૯ ૩-૭ ૪-૬ ૫-૬ ૬-૭ ૭-૯
૧-૩ ૧-૮ ૨-૫ ૨-૧૦ ૩-૮ ૪-૭ ૫-૭ ૬-૮ ૭-૧૦
૧-૪ ૧-૯ ૨-૬ ૩-૪ ૩-૯ ૪-૮ ૫-૮ ૬-૯ ૮-૯
૧-૫ ૧-૧૦ ૨-૭ ૩-૫ ૩-૧૦ ૪-૯ ૫-૯ ૬-૧૦ ૮-૧૦
૧-૬ ૨-૩ ૨-૮ ૩-૬ ૪-૫ ૪-૧૦ ૫-૧૦ ૭-૮ ૯-૧૦
તેવી �ીતે ત્રણ આરિદ �ંયોગના ભાંગા લાવવા
બે �ંયોગી જે ભાંગા (૪૫) આવ્યા, તેને નીચેની �ાસિશમાં (૨)ની અનંત� �ંખ્યા (૩) વ<ે ભાગવાથી જે �ંખ્યા (૧૫) આવે તેને જે �ંખ્યા (૩) થી ભાગ્યા તે �ંખ્યા (૩)ની ઉપ�ની �ંખ્યા (૮) થી ગુણવાવ<ે જે �ંખ્યા (૧૨૦) આવે, તે ત્રણ �ંયોગી (૧૨૦) ભાંગા જોણવા, જેમકે :-
૧-૨-૩ ૧-૪-૮ ૧-૯-૧૦ ૨-૫-૯ ૩-૪-૧૦ ૪-૫-૭ ૫-૬-૧૦
૧-૨-૪ ૧-૪-૯ ૨-૩-૪ ૨-૫-૧૦ ૩-૫-૬ ૪-૫-૮ ૫-૭-૮
૧-૨-૫ ૧-૪-૧૦ ૨-૩-૫ ૨-૬-૭ ૩-૫-૭ ૪-૫-૯ ૫-૭-૯
૧-૨-૬ ૧-૫-૬ ૨-૩-૬ ૨-૬-૮ ૩-૫-૮ ૪-૫-૧૦ ૫-૭-૧
૧-૨-૭ ૧-૫-૭ ૨-૩-૭ ૨-૬-૯ ૩-૫-૯ ૪-૬-૭ ૫-૮-૯
૧-૨-૮ ૧-૫-૮ ૨-૩-૮ ૨-૬-૧૦ ૩-૫-૧૦ ૪-૬-૮ ૫-૮-૧૦
૧-૨-૯ ૧-૫-૯ ૨-૩-૯ ૨-૭-૮ ૩-૬-૭ ૪-૬-૯ ૫-૯-૧૦
૧-૨-૧૦ ૧-૫-૧૦ ૨-૩-૧૦ ૨-૭-૯ ૩-૬-૮ ૪-૬-૧૦ ૬-૭-૮
૧-૩-૪ ૧-૬-૭ ૨-૪-૫ ૨-૭-૧૦ ૩-૬-૯ ૪-૭-૮ ૬-૭-૯
૧-૩-૫ ૧-૬-૮ ૨-૪-૬ ૨-૮-૯ ૩-૬-૧૦ ૪-૭-૯ ૬-૭-૧૦
૧-૩-૬ ૧-૬-૯ ૨-૪-૭ ૨-૮-૧૦ ૩-૭-૮ ૪-૭-૧૦ ૬-૮-૯
૧-૩-૭ ૧-૬-૧૦ ૨-૪-૮ ૨-૯-૧૦ ૩-૭-૯ ૪-૮-૯ ૬-૮-૧૦
૧-૩-૮ ૧-૭-૮ ૨-૪-૯ ૩-૪-૫ ૩-૭-૧૦ ૪-૮-૧૦ ૬-૯-૧૦
૧-૩-૯ ૧-૭-૯ ૨-૪-૧૦ ૩-૪-૬ ૩-૮-૯ ૪-૯-૧૦ ૭-૮-૯
૧-૩-૧૦ ૧-૭-૧૦ ૨-૫-૬ ૩-૪-૭ ૩-૮-૧૦ ૫-૬-૭ ૭-૮-૧૦
૧-૪-૫ ૧-૮-૯ ૨-૫-૭ ૩-૪-૮ ૩-૯-૧૦ ૫-૬-૮ ૭-૯-૧૦
૧-૪-૬ ૧-૮-૧૦ ૨-૫-૮ ૩-૪-૯ ૪-૫-૬ ૫-૬-૯ ૮-૯-૧૦
૧-૪-૭
તેવી �ીતે ચા� આરિદ �ંયોગના ભાંગા બુસિદ્ધથી કાઢવા અને કેટલા આવશે તે નીચે બતાવેલ છે.
�ંયોગી ૧ ૨ ૩ ૪ ૫ ૬ ૭ ૮ ૯ ૧૦
ભાંગા ૧૦ ૪૫ ૧૨૦ ૨૧૦ ૨૫૨ ૨૧૦ ૧૨૦ ૪૫ ૧૦ ૧
અશુદ્ધ એક આરિદથી દશ �ંયોગી કુલ ૧૦૨૩ ભાંગા અશુદ્ધ જોણવા અને શુદ્ધ દશ �ંયોગી એક ભાંગો શુદ્ધ જોણવો, �વ\ મળીને ૧૦૨૪ ભાંગા �ંરિ<લના થયા. (ઓ૦ તિન૦)
�મશે્રણી�તિહત, ધીમે ધીમે, વાતો કયા\ તિવના, મૌન પણે �ંરિ<લભૂમિમને પ્રા� ક�ીને નીચે બે�ી �ંરિ<લને અનુરૂપ પત્થ� ઇંટ આરિદના ટુક<ા લઇ ખંખે�ી છાયામાં બે�ે, ત<કો હોય અને છાયા ન હોય તો �ંરિ<લ ઉપ� પોતાની છાયા ક�ી બે ઘ<ી �ુધી પોતે ત્યાં બે�ી �હે, જેથી ક�મીયા હોય તો સ્વયં પરિ�ણામ પામી જોય, નહી તો ત<કાને લઈને ત�ત મ�ી જોય. (ઓ૦ તિન૦)
રિદવ�ે પૂવ\ અને ઉત્ત� રિદશા �ામે અને �ાત્રે પૂવ\ , ઉત્ત� અને દસિrણ રિદશા �ામે તેમજ પવન, ગામ, અને �ૂય\ �ામે પંુઠ કયા\ તિવના છાયામાં ત્રણવા� ચrુથી બ�ોબ� જેોઈને ‘અણુજોણહ જસ્�ુગ્ગહો‘ (જેની જગ્યા છે તે, મને આજ્ઞા આપો) કહી �ંરિ<લ ક�ી શુસિદ્ધ ક�ી ત્રણવા� ‘વોસિ��ે‘ કહી વોસિ��ાવે. (ઓ૦ તિન૦)
(૬૦) દવ્વઓ ચક્ ખુ�ા પેહે, જુગમિમતં્ત તુ ખેત્તઓ;
કાલઓ જોવ �ીએજ્જો, ઉવઉતે્ત ય ભાવઓ (૭૭૧)
આહા�-તિનહા� અને તિવહા� તિવગે�ેમાં �સ્તે ચાલતાં દ્રવ્યથી ચrુવ<ે દેખે, rેત્રથી �ા<ાત્રણ હાથ �ુધી દૃતિ� �ાખે, કાળથી ચાલવાના �મયે આ<ંુઅવળંુ ન જેોતાં ચ્છિ�� દૃતિ� �ાખે, અને ભાવથી તિન�ીrણ ક�વાના ઉપયોગમાં તત્પ� બને, વાતો ક�વી નતિહ, સ્વાધ્યાય ક�વો નતિહ, તેમજ ઝ<પથી ચાલવંુ નતિહ, અને �મશે્રણીએ ચાલવંુ નતિહ. (પ્ર૦)
નીચી નજ�ે ચાલતાં, ત્રણ ગુણ મોટા થાય;
કાંટો ટળે, દયા પળે, પગ પણ નતિવ ખ�<ાય (૧)
(૬૧) કાગળ અથવા કપ<ંુ જે રિદવ�ે પ�ઠવવાનંુ હોય, તે જ રિદવ�ે તેના ટુક<ા ક�વા, પ�ંતુ પહેલેથી ટુક<ા ક�ી બે-ચા� રિદવ� પ<ી �ાખવા નતિહ, કા�ણ કે તેમાં જીવો પે�ી જવાનો �ંભવ છે.
(૬૨) ભીની જગ્યા ઉપ� માત્રું-પાણી પ�ઠવતાં જીવોની ઉત્પસિત્ત થાય, માટે એક જ જગ્યાએ ઢોળવંુ નતિહ, તેમ જ પ�ઠવતાં અવાજ ન થાય તેવી �ીતે નીચા નમીને જીવજંતુ ન હોય ત્યાં ધીમે ધીમે પ�ઠવવંુ, પ�ંતુ દૂ� ઉભા ઉભા કે માળ ઉપ�થી કે ઓટલા ઉપ�થી ફંેકવંુ નતિહ, તેમજ �સ્તા વચ્ચે પણ ન પ�ઠવવંુ.
(૬૩) જગતમાં તિન�થ\ ક વસ્તુનો ત્યાગ તો બધાય ક�ે છે, પ�ંતુ �ંયમી આત્માની પ્રવૃસિત્ત જયણાવાળી હોવાથી લોકોત્ત� ફળ આપે છે અથા\ ત્ કમ\ ની તિનજ�ા\ થાય છે.
(૬૪) બનતાં �ુધી વધા�ે ઉપમિધ �ાખવી નતિહ. અને હોય તેમાં પણ મૂછ� �ાખવી નતિહ, છતાં જેો ઉપમિધ વધી ગઈ હોય તો પોતાની વસ્તુ આઠ મા�થી વધા�ે વખત તો એક જગ્યાએ �ાખવી જ નતિહ.
મેઘની ગજના\ , ઘો<ાના પેટમાં �હેલ વાયુ, વીજળીની માફક દુગ્રા\હ્ય અને ગૂઢ હૃદયવાળી �ાધ્વીઓ પોતાની ઇચ્છા પ્રમાણે જે ગચ્છમાં આવ-જો-ક�ે, છતાં કોઈ પણ �ાધુ તિનષેધ ન ક�ી શકે તો, તે ગચ્છ નતિહ, પણ સ્ત્રી �ાજ્ય જોણવંુ.
ભોજન મં<ળીના �મયે જે ગચ્છમાં �ાધ્વીઓ આવ-જો-ક�ે તો, તે ગચ્છ નતિહ પણ સ્ત્રી �ાજ્ય જોણવંુ. (ગચ્છા૦)
(૬૬) �ી�ોતિવ વેરિ�ઓ �ોઉ, જેો ગુરંુ ન તિવ બોહએ;
પમાયમઇ�ાઘત્થં �માયા�ી તિવ�ાહયં (૧૮)
કષાય, નિનંદા, ઇષ્યા\ , આરિદ રૂપ મરિદ�ાથી ભાન ભૂલેલા તેમજ �માચા�ીનંુ ઉલ્લંઘન ક�ના�, ગુરુને પણ બોધ આપી �ન્માગW �ાપન ન ક�ે તો, તે સિશષ્ય નતિહ પણ શત્રુ જોણવો. (ગચ્છા૦)
એકાન્તમાં ગુરુને સિશષ્ય કહે, હે ગુરુદેવ! આપના ��ખા ઉત્તમ આત્માઓ પણ પ્રમાદી બનશે તો, મંદભાગી અને આળ�ુ એવા અમોને આ ભયંક� �ં�ા�માંથી આપ તિવના બીજેો કોણ પા� ઉતા�શે? (ગચ્છા૦)
(૬૮) જઇ ન ત�સિ� ધા�ેઉં, મૂલગુણભ�ં �ઉત્ત�ગુણં ચ;
મુતૂ્તણ તો તિતભૂમી, �ુ�ાવગતં્ત વ�ાગત�ં (ઉ૦મા૦૫૦૧)
મૂલગુણ અને ઉત્ત�ગુણથી યુક્ત �ાધુપણંુ પાલન ક�વાને જે �ાધુ �મથ\ ન હોય, તે �ાધુ-જન્મભૂમિમ, દીrાભૂમિમ અને તિવહા�ભૂમિમ આ ત્રણ ભૂમિમ મૂકીને અન્ય પ્રદેશમાં �ુશ્રાવકપણંુ પાળે તે અત્યંત શે્રષ્ઠ છે.
જે �ાધુ ચ�ણસિ�ત્ત�ી અને ક�ણ સિ�ત્ત�ી ગુણનંુ પાલન ક�વાને �મથ\ ન હોય તેને ગીતાથો\ ઘણી તિહતસિશrા આપવા છતાં, �ાધુવેશમાં ગાઢ આ�ક્ત હોય એટલે �ાધુવેશ છો<વાની ઇચ્છા ન હોય તો તેણે �ંતિવજ્ઞપાસિrકનો માગ\ સ્વીકા� ક�વો, તેમ ક�વાથી તે મોrનો માગ\ પામે છે.
�ંતિવજ્ઞપાસિrકનો આચા� બતાવતાં કહે છે કે :- શુદ્ધ �ાધુમાગ\ બીજોને બતાવે, પોતાના સિશમિથલઆચા�ની નિનંદા ક�ે, આજના દીસિrત �ાધુથી પણ પોતાને લઘુ માને, પોતે �ાધુઓને વંદન ક�ે પ�ંતુ �ાધુ-�ાધ્વી-શ્રાવક-શ્રાતિવકા કોઈ પા�ે પોતાને વંદાવે નતિહ, પોતે �ાધુઓની �ેવા ક�ે પ�ંતુ કોઈ �ાધુ પા�ે પોતાની �ેવા ક�ાવે નતિહ, કોઈને પોતાના સિશષ્યો બનાવે નતિહ પ�ંતુ પ્રતિતબોધ પમા<ીને �ુ�ાધુઓની પા�ે મોકલે.
મુક્ત થવાના ત્રણ માગ\ -તેમાં પ્રથમ �ાધુધમ\ , બીજેો શ્રાવકધમ\ , અને ત્રીજેો �ંતિવજ્ઞપાસિrકધમ\ .
(૭૦) શક્ય હોય ત્યાં �ુધી એક વખત ખાવાથી ચાલે તો બે વખત ખાવંુ નતિહ. એક વખત ખાવાથી ન ચાલે તો બે વખત ખાવંુ. બે વખત ખાવાથી ચાલે તો ત્રણ વખત ખાવંુ નતિહ, બે વખત ખાવાથી ન ચાલે તો ત્રણ વખત ખાવંુ, તે પ્રમાણે આગળ જોણવંુ.
(૭૧) �વા�થી �ાંજ �ુધી ઢો�ની જેમ મોકળે મોઢે ખાવાથી અનેક દોષો ઉત્પન્ન થાય છે, પાણી પણ ઠાં�ી ઠાં�ીને પીવંુ નતિહ. (ભોજન ક�તાં પ્રથમ પાણી પીતાં અમિ²મંદ થાય, વચ્ચે પાણી પીતાં ��ાયન જેમ પુતિ� ક�ે, અને અંતે ઘણંુ પાણી પીતાં તિવષ જેમ નુકશાન ક�ે.)
(૭૨) પા�ણા અને અત્ત�વાયણામાં અજ્ઞાનીની જેમ મન લલચાવવંુ જેોઈએ નતિહ તોજ ખ�ા તપસ્વી બનાય, તેમજ પા�ણા અને અત્ત�વાયણાની ખબ� ગૃહ�ને ન પ<વા દેવી, જેો ખબ� પ<ે તો અનેક દોષો ઉપજે.
ખ�ા તપસ્વીને પા�ણામાં અને અત્ત�વાયણામાં આનંદ (તાલાવેલી) ન હોય, તેને મન તો બન્નેમાં તિવભાવદશા (પ�ાધીનતા) હોય, તે બન્નેનો તિવચા� ��ખો પણ પોતાને ન આવે.
(૭૩) ત્રણ ટાઈમ ખાવાનો �ીવાજ �ાધુનો નથી, પ�ંતુ �ાધુને તો છ કા�ણે ભોજન ક�વાનંુ જ્ઞાનીપુરૂષોએ ફ�માવ્યંુ છે.
વેયણે વેયાવચ્ચે ઇરિ�યાટ્ ઠાએય �ંજમટ્ ઠાએ;
તહ પણવસિત્તયાએ છટ્ ઠં પુણ ધમ્મચિચંતાએ (૬૬૨)
(૧) rુધા �હન ન થાય ત્યા�ે (૨) વૈયાવચ્ચ ક�વા માટે (૩) ઇયા\�મિમતિતનંુ પાલન ક�વા માટે (૪) �ંયમનંુ પાલન ક�વા માટે (૫) દ્રવ્યપ્રાણ ટકાવવા માટે (૬) �ંકલ્પ-તિવકલ્પ દૂ� ક�ી શુભતિવચા� ક�વા માટે, આ છ કા�ણોમાંથી કોઈપણ કા�ણે ભોજન ક�વંુ કલ્પે. (નિપં૦ તિન૦)
(૭૪) આયંકે ઉવ�ગ્ગે, તિતતિતક્ ખયા બંભચે�ગુત્તી�ુ;
પાણિણદયા તવહેઉં, ��ી�ોવોચ્છેઅણટ્ ઠાએ (૬૬૬)
(૧) તાવ વખતે (૨) �ાજો, સ્વજન, દેવ, મનુષ્ય, તિતયY ચે ક�ેલ ઉપ�ગ\ �હન ક�વા (૩) સિશયલનંુ પાલન ક�વા (૪) વષા\ , ધુમ� અને જીવોના ઉપદ્રવ વખતે જીવ �rા માટે (૫) તપ ક�વા માટે (૬) અન્ત �મયે શ�ી� છો<વા માટે, આ છ કા�ણે ભોજન ક�વાનો તિનષેધ ક�ેલ છે. (નિપં૦ તિન૦)
(૭૫) �ુ��ુ� કે ચબચબ જેવા શબ્દો ભોજન ક�તાં ન થાય, તે ધ્યાનમાં �ાખવંુ, તેમજ પ્રવાહી વસ્તુના �બ<કા પણ લેવા નતિહ.
(૭૬) આયંસિબલ, નીવી, એકા�ણંુ અને બેઆ�ણંુ તિવ૦ ૪૮, મિમતિનટમાં પતાવી દેવંુ જેોઈએ. આ શાસ્ત્રીય તિનયમ છે. આ તિનયમનંુ પાલન થાય તો જ દ��ોજ એકા�ણંુ ક�ના�ને મતિહને ૨૯ ઉપવા�નંુ ફળ મળે, અને દ��ોજ બેઆ�ણંુ ક�ના�ને મતિહને ૨૮ ઉપવા�નંુ ફળ મળે.
બીજંુ કા�ણ :- એઠી ક�ેલી વસ્તુ અગ� પાણી એક જ જગ્યાએ ૪૮ મિમતિનટથી વધા�ે ટાઈમ હલાવ્યા તિવના પ<ી �હે તો �મુર્ચ્છિચ્છંમ મનુષ્યારિદ જીવોની ઉત્પસિત્ત થઈ જોય, માટે ૪૮ મિમતિનટમાં પતાવી દેવંુ જેોઈએ.
(૭૭) જે પાત્રથી પાણી પીધંુ હોય, તે પાત્રને �ાફ કયા\ તિવના ફ�ી તેમાં પાણી લેવામાં આવે તો આખા ઘ<ાનંુ પાણી એઠંુ થવાનો �ંભવ છે-તેથી બે ઘ<ી પછી �મિચત્ત થઈ જોય.
કા�ણ કે :- એઠા પાત્રમાં પાણી લેતાં કોઈ વખત પાત્રમાંથી છાંટા ઉછળી ફ�ી પાછા તે ઘ<ામાં જોય છે, તેથી આખા ઘ<ાનંુ પાણી એઠંુ થઈ જોય (આ અનુભવની વાત છે) માટે એક વખત પાણી પીધા પછી તે જ પાત્રમાં ફ�ી પાણી લેવંુ હોય તો તે પાત્રને વસ્ત્રથી બ�ોબ� લુછીને કોરૂં ક�ી દેવંુ જેોઈએ અને પછી જ તેમાં ફ�ી પાણી લેવંુ જેોઈએ.
(૭૮) ણિખત્તઇયં ભંુજઈ, કાલાઇયં તહેવ અતિવરિદન્નં;
મિગણ્હઇ અનુઇય�ૂ�ે, અ�ણાઇ અહવ ઉવગ�ણં (૩૬૨)
�ાથે લીધેલ આહા�-પાણી બે ગાઉથી વધા�ે આગળ જઈ વાપ�ે તો rેત્રાતિતક્રાન્ત દોષ, પહેલા પહો�માં લાવેલ આહા�-પાણી ત્રીજો પહો� પછી વાપ�ે તો-કાલાતિતક્રાન્ત દોષ, કોઈએ નતિહ આપેલ કોઈ પણ વસ્તુ ગ્રહણ ક�ે તો અદત્તાદાનદોષ, �ૂયો\દય પહેલા આહા�-પાણી-ઉપમિધ તિવગે�ે ગ્રહણ ક�ે તો-અનુરિદત�ૂ� ગ્રહણ દોષ, જેટલી ભૂખ-તૃષા હોય તેના ક�તાં વધા�ે ખાવા-પીવામાં-પ્રમાણાતિતક્રાન્ત દોષ લાગે. (ઉ૦ મા૦) તેમ જ રિદવ�ે વહો�ેલી દવા આરિદ પણ �ામિત્ર ગયા પછી બીજે રિદવ�ે વાપ�વામાં આવે તો - �ામિત્રભોજનનો દોષ લાગે માટે અ�મિન્નતિહ �ંચયસ્� દવા આરિદ ખાવાની વસ્તુ વહો�ેલી �ાધુ �ાત્રે �ાખે નતિહ તેમ પક્ ણિખ�ૂત્રમાં જણાવેલ છે.
પહેલો પહો� પુ�ો થયા પહેલા પોરિ�સિ� ભણાવીને લાવેલા પણ આહા�-પાણી ત્રીજો પહો� પછી વાપ�વામાં આવેતો કાલાતિતક્રાન્ત દોષ લાગે.
તિનદ�ેષ આહા�ને પણ �ાગ-દે્વષ, વખાણ કે તિનન્દા ક�તો તેમજ આહા� આપના�ના વખાણ કે તિનન્દા ક�તો ખાય તો ચારિ�ત્રને કોલ�ા અને ધુમા<ા જેવંુ બનાવે છે.
(૮૩) અશનારિદ આહા� જેવી �ીતે આલોવવામાં આવે છે તેવી �ીતે પાણી-ઔષધ આરિદને પણ આલોવવા જેોઈએ.
(૮૪) ગૃહ�ની �જોથી ખા� કા�ણે મુતિન જોતે પણ પાણી વહો�ી શકે.
(૮૫) અણાહા�ી વસ્તુ પણ ખા� કા�ણ તિવના લેવી નતિહ.
(૮૬) ચા, તમાકુ, છીંકણી આરિદનંુ વ્ય�ન �ાખવંુ નતિહ.
(૮૭) �ૂયા\ સ્ત પહેલા બે ઘ<ી (૪૮ મિમતિનટ)માં ભોજન પાણી વાપ�ના�ને �ામિત્રભોજનનો દોષ (અતિતચા�) લાગે છે, માટે પેથ< શા મંત્રીની માફક �ાંજે બે ઘ<ી પહેલા આહા�-પાણી વાપ�વાનંુ બંધ ક�ી પચ્ચક્ ખાણ ક�ી લેવંુ જેોઈએ.
�ામિત્રભોજનના દોષને જોણના�ો જે આત્મા રિદવ�ની આરિદમાં અને અંતમાં બે બે ઘ<ીમાં ખાતો-પીતો નથી તે પુન્યશાળી બને છે. (ઉ૦ પ્રા૦)
આજે દ�ેક તપસ્વી આત્માઓ રિદવ�ના આ�ંભમાં બે ઘ<ીનો ત્યાગ ક�ે છે, પ�ંતુ રિદવ�ના અંતમાં બે ઘ<ીનો ત્યાગ ક�ના�ા ભાગ્યે જ જેોવા મળશે, કેટલાકને આ વચનનો ખ્યાલ પણ નહીં હોય, માટે રિદવ�ના અંતે બે ઘ<ીમાં ખાવા-પીવાનંુ છો<વા લr �ાખવંુ.
(૮૮) �યણી ભોયણે જે દો�ા, તે દો�ા અંધયા�ંમિમ;
જે દો�ા અંધયા�ંમિમ, તે દો�ા �ંક<વ્વિમ્મ મુહે (વ્યા-૧૧૭)
અંધા�ામાં અને �ાંક<ા મુખવાળા પાત્રમાં ભોજન ક�વામાં કે પાણી પીવામાં આવે તો પણ �ામિત્રભોજનનો દોષ લાગે. (ઉ૦ પ્રા૦)
(૮૯) ગ�મ પાણી ઠં<ુ ક�તાં વ�ાળ નીકળે ત્યા�ે વાયુકાય આરિદના જીવો મ�ણ પામે છે તે ધ્યાનમાં �ાખવંુ.
(૯૦) બે �ામિત્ર પછી દતિહ અભક્ષ્ય થાય છે, માટે ગઈ કાલનંુ મેળવેલંુ હોય તો જ લેવાય, એટલે �વા�ે મેળવેલંુ ૧૬ પહો� પછી અભક્ષ્ય થાય, અને �ાંજે મેળવેલંુ ૧૨ પહો� પછી અભક્ષ્ય થાય. (ત૦ સિબ૦)
(૯૧) સિશખં<-પુ�ી તથા ગ�મ નતિહ ક�ેલા (કાચા) દૂધ-દહી અને છા� �ાથે ઘઉંના �ોટલા-�ોટલી-પુ�ી અને ખાખ�ા પણ ખવાય નતિહ. કા�ણ કે :- કઠોળ દળવાની ઘંટી જુદી ન હોવાથી ઘંટીમાં કઠોળનો આટો ઘઉંના આટા �ાથે ભેળ�ેળ થાય છે.
આજે કેટલીક જગ્યાએ જીભ<ીના સ્વાદની ખાત� પોતાનંુ મન મનાવા પૂ�તંુ દહી ગ�મ ક�વામાં આવે છે, પ�ંતુ તે પોતાના આત્માને છેત�વા બ�ોબ� છે, માટે તે બ�ાબ� ગ�મ ક�ેલંુ હોય તો જ કઠોળ �ાથે વાપ�ી શકાય.
(૯૨) ચોમા�ામાં કે શેષકાળમાં બજો�ની તૈયા� લાવેલી બુરૂ વાપ�વી, તેના ક�તાં ઘે� દળેલી �ાક� કે મો�� અથવા તો આખી મો�� વાપ�વી શે્રષ્ઠ છે.
વસ્ત્ર, ભોજન, પાણી, તિવ૦ હોવા છતાં તેમ જ પોતે નજ�ે દેખવા છતાં ગૃહ�ો ન આપે તો તેમના ઉપ� ક્રોધ ક�વો નતિહ તથા તેમની તિનન્દા પણ ક�વી નતિહ, પ�ંતુ પોતાને લાભાંત�ાય કમ\ નો ઉદય છે તેમ માનવંુ, તથા તપોવૃસિદ્ધ થશે, એમ માની મનને �મભાવમાં �ાખવંુ.
અને ગૃહ�ો આપે તો �ાજી થવંુ નતિહ, પ�ંતુ �ંયમપુતિ� થશે એમ માનવંુ.
(૯૪) તત્થ �ે નો કપ્પઇ અદક્ ખુ વઇત્તએ (કલ્પ૦ ૨૫૨) શ્રદ્ધાળુ શ્રાવકને ત્વાં અજોણી (હશે કે નતિહ? એવી અતિનણિશ્ચત) વસ્તુ માગવી નતિહ, અનેક દોષોનંુ કા�ણ હોવાથી, પ�ંતુ કા�ણે કૃપણને ત્યાં માગવામાં વાંધો નતિહ.
(૯૫) ગોચ�ી-પાણી દૂ� લેવા જવાથી તથા જ્યાં �ાધુ-�ાધ્વી ઓછા જતા હોય ત્યાં જવાથી ઘણા કમો\ની તિનજ�ા\ થાય.
તિક્રયાપાત્ર અને દયાળુ �ાધુ પણ આહા� અને નીહા�માં ઉપયોગ ન �ાખે તથા અયોગ્ય આહા� ગ્રહણ ક�ે તો બોમિધબીજને દુલ\ભ બનાવે છે, માટે અયોગ્ય આહા� ગ્રહણ ન ક�વામાં અને આહા� વાપ�વામાં તેમજ �ંરિ<લ જવામાં ઘણો જ ઉપયોગ �ાખવો જેોઈએ.
(૯૭) આટો, પુ�ી અને મિમઠાઈ તિવગે�ે ૩૦-૨૦ અને ૧૫ રિદવ� પહેલાની હોય તો અનુક્રમે કાર્વિતકં-ફાગણ અને અષા< ચોમા�ામાં લેવાય નતિહ, તો બીસ્કીટ આરિદ બજો�નંુ મતિહનાઓ અને વષો\ પહેલાનંુ હોય છે, તો તે કેમ લેવાય? ન જ લેવાય.
(૯૮) કોઈ પણ વસ્તુનો આગમથી અથવા અનુભવથી તિનજીવ\ નો તિનશ્ચય ન થાય ત્યાં �ુધી તે વસ્તુનો ઉપયોગ �ંયમીને
થાય નતિહ, તૈયા� ખ<ીયાની �હી �મિચત્તનો �ંભવ હોવાથી અને અમિચત્તની ખાત્રી ન હોવાથી સ્પશ\ પણ થાય નતિહ તો પછી વાપ�વાનંુ તો પૂછવંુ જ શંુ, બોલપેનમાં પણ તિવચા�વા જેવંુ છે.
(૯૯) કેવલીની દૃતિ�એ શુદ્ધ �હેલી વસ્તુમાં પણ અમાયાવી છદ્મ� �ાધુને શુ્રત અનુ�ા�ે તિવચા� ક�તાં અશુદ્ધની શંકા આવે તો તે વ્યવહા�માં અશુદ્ધ જ ગણાય.
અને કેવલીની દૃતિ�એ અશુદ્ધ �હેલી વસ્તુ પણ શુ્રત અનુ�ા�ે તિવચા� ક�તાં શુદ્ધ જણાય તો તે વ્યવહા�માં શુદ્ધ જ કહેવાય.
કેવલી સ્વયં ગોચ�ી જોય તો અશુદ્ધ લાવે નતિહ, પ�ંતુ અમાયાવી છદ્મ� સિશષ્યોએ ઉપયોગ પૂવ\ ક શુ્રતને અનુ�ા�ે શુદ્ધ જોણીને લાવેલી ગોચ�ીને કેવલીઓ કેવલજ્ઞાન વ<ે અશુદ્ધ દેખે તો પણ વાપ�ે, જેો ન વાપ�ે તો શાસ્ત્રો અપ્રમાણ થાય અને વ્યવહા� ન� થાય.
�ંયમી ઉત્સગ\માગW દવા ક�ાવે નતિહ, પ�ંતુ મન �મામિધમાં ન �હે અને આવશ્યક અનુષ્ઠાનોમાં સિશમિથલતા આવે તો અપવાદ માગW અતિનચ્છાએ દવા ક�ાવે. (ઉ૦ મ૦ ૩૪૬)
(૧૦૧) આઉસ્� ન વી�ા�ો, કજ્જસ્� બહૂણિણ અંત�ાયાણિણ;
તમ્હા �ાહૂણં, વટ્ ટમાણજેોગેણ વવહા�ો (૧)
કોઈ પણ કાય\માં, આવીશ-નતિહ આવંુ, આપીશ-નતિહ આપંુ, જઇશ-નતિહ જોઉં, તિવ૦ જકા�પૂવ\ ક (તિનશ્ચયવાણી) બોલવંુ નતિહ, કા�ણ કે :- આયુષ્યનો ભ�ો�ો નથી, rણે rણે તિવચા�ો બદલાયા ક�ે છે, અને કાયો\ પણ ઘણા તિવઘ્નવાળાં છે, માટે �ાધુઓએ ‘વત\ માન યોગ‘ (જેવો �મય) એમ બોલી વ્યવહા� ચલાવવો.
(૧૦૨) ગૃહ�ને આવો, જોઓ, બે�ો એમ કહેવાય નતિહ, પrીને ઉ<ા<ાય નતિહ, જોનવ�ને કઢાય નતિહ (દ૦ વૈ૦)
(૧૦૫) �ાધુ-�ાધ્વીએ પોતાની પા�ે �હેલ-બામ, ઓઘાની જુની દશી-તિવ. કોઈ પણ વસ્તુ ગૃહ�ને આપવાનો વ્યવહા� �ાખવો નતિહ, તેમાં પણ ગુરુદ્રવ્યથી લાવેલી તેમ જ ધમ\લાભ આપેલી વસ્તુ ગૃહ�ને ન અપાય તે લrમાં �ાખવંુ, અન્યથા આપના� અને લેના� બંને દોષના ભાગી બને.
(૧૦૬) દે�ા��માં ભમતી હોય તો ત્રણ પ્રદસિrણા આપ્યા પછી જ ચૈત્યવંદન ક�વંુ, ચૈત્યવંદન ક�તાં વચ્ચે કોઈને પચ્ચક્ ખાણ આપવંુ નતિહ અને પોતે પણ ચૈત્યવંદન ક�તાં વચ્ચે પચ્ચક્ ખાણ લેવંુ નતિહ.
(૧૦૭) કોઈને આ< ન પ<ે તેવી �ીતે આપણે સ્તુતિત-ચૈત્યવંદન ક�વંુ જેોઈએ, પ�ંતુ આપણે સ્તુતિત-ચૈત્યવંદન ક�તા હોઈએ ત્યા�ે બીજેો કોઈ આપણને આ< પા<ે તો આપણે કંઈ પણ બોલવંુ નતિહ. અને
મનથી જ�ા પણ દુભા\ વ ન થવા દેવો, અને આ< પ<ે તે વખતે આંખો બંધ ક�ી હૃદયમાં ભગવાનને ધા�ણ ક�ી સ્તુતિત-ચૈત્યવંદનમાં લીનજ બની �હેવંુ-પણ ધ્યાન તો<વંુ નતિહ.
(૧૦૮) �ાધુ અને સ્ત્રી વચ્ચે બે પુરૂષ હોય ત્યાં �ુધી �ંઘટ્ટાનો દોષ �ાધુને લાગે, ત્રણ પુરુષથી �ંઘટ્ ટાનો દોષ �ાધુને લાગે નતિહ. તેવી �ીતે �ાધ્વી અને પુરૂષ વચ્ચે બે સ્ત્રી હોય ત્યાં �ુધી �ંઘટ્ ટાનો દોષ �ાધ્વીને લાગે, ત્રણ સ્ત્રીથી �ંઘટ્ટાનો દોષ �ાધ્વીને લાગે નતિહ.
(૧૦૯) દે�ા��માં મેલ ઉતા�ાય નતિહ, ખણાય નતિહ, પ��ેવો લુછાય નતિહ, કપ<ાની ટાપટીપ થાય નતિહ, આ<ંુઅવળંુ જેોવાય નતિહ, અને કાંબળીની ઘ<ી પણ ક�ાય નતિહ.
હે ગૌતમ! ચુલો, ઘંટી, ખં<ણી, �ાવ�ણી, અને પાણીયારૂં આ પાંચ વધ�ાનમાંથી કોઈ પણ એક વધ�ાન જે ગચ્છમાં હોય તે ગચ્છને મિત્રતિવધેન વોસિ��ાવીને બીજો �ુતિવતિહત ગચ્છમાં �ાધુ જોય. (ગચ્છા૦)
(૧૧૬) પંચ�ૂના ગૃહ�સ્ય, ચુલ્લી પેષણ્યુપસ્ક�;
કં<ની વારિ�કંુભશ્ચ, બધ્યતે યાસ્તુ વાહયન્ (૧)
ગૃહ�ને ત્યાં (૧) ચુલો (૨) ઘંટી (૩) ખં<ણી (૪) �ાવ�ણી (૫) પાણીયારૂં આ પાંચ વધ�ાન હોય છે, તેને ચલાવતાં જીવ કમ\ થી બંધાય છે.
(૧૧૭) ખજુ્જ�ીપત્તમંુજેણ, જેો પમજે્જ ઉવસ્�યં;
નો દયા તસ્ય જીવે�ુ, �મ્મં જોણાતિહ ગોયમા! (ગચ્છા૦ ૭૬)
ભગવાન મહાવી� ગૌતમસ્વામીને કહે છે કે હે ગૌતમ! જે �ાધુ-�ાધ્વી મંુજ કે ખજુ�ીની �ાવ�ણીથી ઉપાશ્રયમાં કાજેો લે છે, તે �ાધુ-�ાધ્વીઓને જીવો ઉપ� દયા નથી એમ તંુ જોણ.
(૧૧૮) માત્રાની કંુ<ી પૂજવા ઉનનીજ ચ�વળી ખા� જુદી �ાખવી, છાંટાની ચ�વલી ક<ક હોવાથી જીવનિહં�ા થવાનો �ંભવ છે.
માત્રાની કંુ<ી દ�ેકે જુદી �ાખવી કા�ણ કે :- એક જ કંુ<ી હોય તો વા�ંવા� વપ�ાતી કંુ<ી �ુકાતી ન હોવાથી �મુર્ચ્છિચ્છંમ જીવો ઉત્પન્ન થાય.
તેમ જ દ�ેકે જુદી કંુ<ી �ાખેલી હોય તો પણ વષા\ દ આરિદના ટાઇમમાં કંુ<ી બે ઘ<ીમાં �ંપૂણ\ �ુકાતિત નથી. માટે તેમાં થો<ી �ેતી નાખી હલાવીને પછી જ મુકવી.
હવે કંુ<ી મુકવાની જગ્યા પણ પત્થ�વાળી હોય તો ત્યાં ઇંટ મુકી અથવા �ેતીનો ઢગલો ક�ી તેના ઉપ� કંુ<ી મુકવી, નતિહ તો કીના�ી ન �ુકાવાથી તેમજ પત્થ� ઉપ� માત્રાનો છાંટો પડ્યો �હેવાથી જીવોની ઉત્પસિત્ત થાય.
કંુ<ી નીચે વસ્ત્ર ન મુકવંુ, કા�ણ કે :- વસ્ત્રની નીચે જીવો પે�ી જોય, અને કંુ<ી મુકતાં મ�ી પણ જોય.
(૧૧૯) બળખા, થુક, શે્લષ્મ આરિદના માટે ખેળીયંુ ખા� �ાખવંુ અને ખા� ઉપયોગ ક�વો, પ�ંતુ જ્યાં ત્યાં થુકવંુ નતિહ, જેો જ્યાં ત્યાં થુકવામાં આવે તો અંતમુ\ હૂત\ પછી �મુર્ચ્છિચ્છંમ મનુષ્યો અને બેઇમિન્દ્રય જીવોની ઉત્પસિત્ત અને નાશનો પ્ર�ંગ આવે, અને મક્ ણિખ વગે�ે ચાંટીને મ�ી પણ જોય.
(૧૨૦) ૪૮ મિમતિનટને મુહૂત\ કહેવાય, અને બે �મયથી માં<ીને ૪૮ મિમતિનટમાં એક �મય ઓછો હોય ત્યાં �ુધી તેને અંતમુ\ હૂત\ કહેવાય.
(૧૨૧) પગલુછણીયા ઉપ� પગ ઘ�ાય નતિહ તથા તેના ઉપ� ચલાય પણ નનિહં, તેમ જ ચટ્ ટાઈનો પણ ઉપયોગ ક�ાય નનિહં. (દ૦ વૈ૦)
(૧૨૨) ખાં�ી, છીંક, બગા�ંુ, આરિદ આવે ત્યા�ે મુખ આગળ મુહપસિત્ત કે વસ્ત્ર �ાખવંુ જેોઈએ, જેથી વાયુકાય અને ત્ર�કાય આરિદ જીવોની તિવ�ાધના થતી અટકી જોય.
(૧૨૩) ચકલીઓ જીવ<ાં ખાય અને પછી પાણીમાં ચાંચ નાખી પાણી પીએ, તેથી પાણી અકલ્પ્ય બનવાનો �ંભવ છે, માટે
ઠં<ુ ક�વામાં આવતા પાણી ઉપ� વસ્ત્ર ઢાંકવંુ યોગ્ય છે.
બપો�ે પરિ<લેહણ કયા\ પછી પાણી ગળવંુ જેોઈએ, પાણી ગળીને ત�ત જ ગલણંુ નીચોવવંુ નહી પ�ંતુ છાયામાં �ુકવી દેવંુ. (ચુનો નાખવાનંુ પાણી પણ ગળવંુ જ જેોઈએ.)
(૧૨૪) બહુ મ્હોટા અવાજે હ�વંુ અને દાંતથી ચાવીને નખ તો<વા આ કુટેવ છે, તેથી તે કુટેવને છો<ી દેવી.
(૧૨૫) �ાત્રે દો�ી બાંધી �ાખવી નનિહં, ગૃહ�ોએ બાંધેલી હોય તો તે દો�ી ઉપ� �ાત્રે કપ<ાં નાખવાં નતિહ, તેમ તેના ઉપ�થી લેવાં પણ નતિહ.
(૧૨૬) �ૂયો\દય પહેલા અને �ૂયા\ સ્ત પછી દહે�ા�� જવાય નહી.
(૧૨૭) �ૂયા\ સ્ત પછી અને �ૂયો\દય પહેલા, તથા વા<ામાં �ં<ીલ બનતાં �ુધી જવંુ નતિહ (જવાય તો પ્રાયણિશ્ચત્ત લઈ લેવંુ.)
(૧૨૮) એમેવ પા�વણે બા�� ચઉવી�ઇં તુ પેતિહત્તા;
કાલસ્�તિવ તિતમિન્નભવે �ૂ�ો અત્થમુવયાઇ (૬૩૪)
જઇ પુણ તિનવ્વાઘાઓ આવા�ં તો ક�ંેતિત �વ્વેતિવ;
�ડ્ ઢાઇ કહણ વાઘાયતાએ પચ્છા ગુરૂ ઠંતિત (૬૩૫)
�ંરિ<લ અને માત્રુ પ�ઠવવા માટે ચોવી� ભૂમિમ અને કાલ ગ્રહણની ત્રણ ભૂમિમનંુ પરિ<લેહણ �ૂયા\ સ્ત �ુધીમાં ક�ી લેવંુ, હવે �ૂયા\ સ્ત પછીનંુ કત\ વ્ય બતાવતાં કહે છે કે :- ગુરૂ મહા�ાજ વ્યાઘાત તિવનાના હોય તો �વ\ જણ માં<લીમાં પ્રતિતક્રમણ ક�ે, પ�ંતુ શ્રાવકને ધમ\ નંુ કથન ક�વા વ<ે ગુરૂ મહા�ાજ વ્યાઘાતવાળા હોય તો ગુરૂ મહા�ાજ પાછળથી માં<લીમાં આવી પ્રતિતક્રમણ ક�ે (ઓ૦ તિન૦)
(૧૩૦) �ંવચ્છ�ીનો અટ્ ઠમ, ચોમા�ીનો છટ્ ઠ, અને પક્ ણિખનો ચોથભક્ત (ઉપવા�) ક�વો જેોઈએ, શચ્છિક્ત ન હોય તો આયંસિબલ આરિદ ક�ીને પણ આગળ અથવા પાછળ તપ પુ�ો ક�ી આપવો જેોઈએ, નતિહ તો આજ્ઞાભંગ દોષ લાગે (કલ્પ૦)
પહેલા અને છેલ્લા તીથY ક�ના દ�ેક �ાધુઓને આખા રિદવ�માં દોષ લાગે કે ન લાગે તો પણ �ાંજે પ્રતિતક્રમણમાં ૧૦૦ શ્વા�ોશ્વા� (ચા� લોગસ્�, ચંદે�ુતિનમ્મલય�ા �ુધી)ના કાઉસ્�ગ્ગનંુ પ્રાયણિશ્ચત્ત દ��ોજ ક�વાનંુ, તેવી �ીતે દ��ોજ �ામિત્રના પ્રતિતક્રમણમાં ૫૦ શ્વા�ોશ્વા�, દ� પખવારિ<યે પક્ ણિખપ્રતિતક્રમણમાં ૩૦૦ શ્વા�ોશ્વા�, દ� ચોમાસિ�એ ચોમાસિ� પ્રતિતક્રમણમાં ૫૦૦ શ્વા�ોશ્વા�, અને દ� વષW �ંવચ્છ�ી પ્રતિતક્રમણમાં ૧૦૦૮ શ્વા�ોશ્વા�ના કાઉસ્�ગ્ગનંુ પ્રાયણિશ્ચત્ત આવે.
(૧૩૨) ચાલુ પ્રતિતક્રમણમાં માત્રુ ક�વા જના�ે અતિતચા�, પક્ ણિખ�ૂત્ર, સ્તવન તિવ૦ જે કોઈ પણ �ૂત્ર અધુ�ાં �હ્યાં હોય તે બધાય �ૂત્રો મનમાં બોલી જવાં જેોઈએ, ન બોલવામાં આવે તો પ્રતિતક્રમણ અધુરૂં �હે.
(૧૩૩) પ્રતિતક્રમણ ઠાયા પછીથી ત્રણ સ્તુતિત (નમોસ્તુ૦ તિવશાલલોચન૦) �ુધી માત્રુ ક�વા ન જવંુ પ<ે તેનો ઉપયોગ �ાખી માત્રાની શંકાનંુ તિનવા�ણ પ્રથમથી જ ક�ી લેવંુ અથવા પાણી ઓછંુ પીવંુ.
(૧૩૪) �ાધુઓએ શ્રાતિવકાઓને અને �ાધ્વીઓએ શ્રાવકોને પ્રતિતક્રમણ ક�ાવવંુ તે વ્યવહા�નંુ ઉલ્લંઘન ક�ના� છે, ભતિવષ્યમાં અનથ\ ક�ના� છે, આત્મગુણ ઘાતક છે, ઉન્માગ\ પ્રવત\ ક છે, માટે તેનાથી દૂ� �હેવંુ.
(૧૩૫) �ાંજે પ્રતિતક્રમણ કયા\ પછી સ્વાધ્યાય અથવા ધ્યાન ક�વંુ.
(૧૩૬) �ૂય\ ની ગે�હાજ�ી જ્યાં �ુધી હોય ત્યાં �ુધી તો અવશ્ય દં<ા�ણથી ભૂમિમ બ�ોબ� પૂજીને જ પગલાં મૂકવાં જેોઈએ, �ૂય\ ની હાજ�ીમાં પણ જ્યાં �ુધી અંધારૂં હોય ત્યાં �ુધી દં<ા�ણથી ભૂમિમ પૂજીને જ ચાલવંુ જેોઈએ.
(૧૩૭) દં<ા�ણની �ોટી ન�મ �ાખવાથી કાજેો લેતાં દં<ા�ણ વળી જોય, તેથી કાજેો બ�ાબ� લઈ શકાય નતિહ, ચાલતાં પણ �ા�ી �ીતે ભૂમિમ પૂજોય નતિહ, માટે �ોટી ક<ક �ાખવી.
(૧૩૮) છ ઘ<ી �ામિત્ર ગયા બાદ �ંથા�ા પોરિ�સિ� ભણાવવી અને એક પહો� �ામિત્ર ગયા પછી નમસ્કા� મહામંત્રનંુ ��ણ ક�ી તિનદ્રા લેવી.
(૧૩૯) અણુજોણહ �ંથા�ં, બાહુવહાણેણં વામપા�ેણં;
કુકુ્ક<ીપાયપ�ા�ેણં, અત�ંત પમજ્જએ ભૂચિમં (૨૦૫)
હે ભગવંત! છ ઘ<ી �ામિત્ર ગઈ છે, માટે �ંથા�ો ક�વાની આજ્ઞા આપો, વળી <ાબા હાથનંુ ઓસિશકંુ અને <ાબા પ<ખે ઉંઘવંુ, <ાબા પ<ખે ઉંઘતાં વ<ીલો �ામે પંુઠ ન થાય તે ખા� ધ્યાનમાં �ાખવંુ, તેમ જ કુક<ીની જેમ ટંુટીયંુ વાળીને પગ �ાખવા, પ�ંતુ તેવી �ીતે પગ �ાખવાને �મથ\ ન હોય તો ભૂમિમનંુ પ્રમાજન\ ક�ીને પગ લાંબા ક�ે (ઓ૦ તિન૦)
(૧૪૦) �ંકોએ �ં<ા�ં ઉવ્વટ્ટંતે ય કાયપરિ<લેહા;
દવ્વાઇ ઉવઓગં ણિણસ્�ા� તિનરંુભણાલોયં (૨૦૬)
પગ �ંકોચવા કે પહોળા ક�વા હોય તથા પ<ખંુ ફે�વવંુ હોય ત્યા�ે �ાંધાઓ, શ�ી� તથા ભૂમિમનંુ પ્રમાજન\ ક�ે, અને જોગ્રત થાય ત્યા�ે દ્રવ્યારિદનો ઉપયોગ મૂકે યથા-દ્રવ્યથી દીસિrત કે ગૃહ�, rેત્રથી મે<ા ઉપ� કે ભોંયતળીએ, કાળથી �ામિત્ર કે રિદવ�, ભાવથી માત્રારિદથી પીરિ<ત કે નતિહ, એમ તિવચા� ક�વા છતાં ઊંઘ ન ઉ<ે તો શ્વા�ને �ોકવા નાસિ�કા દૃઢ પક<ે, ત્યા� બાદ તિનદ્રા ગયે છતે દ્વા�નંુ તિન�ીrણ ક�ે (ઓ૦ તિન૦)
(૧૪૧) �ાત્રે દીવો �ાખવાથી ત્ર� તથા �ાવ� જીવોનો કચ્ચ�ઘાણ નીકળે છે, માટે <ં<ા�ણ રૂપી દીવાનો ઉપયોગ ક�ી ધીમે ધીમે ચાલવામાં આવે તો દીવાની જરૂ� પ<ે નતિહ.
અંધ માણ�ો વગ� દીવે વગ� આંખે ગામમાં ફ�ે છે, તે કેવી �ીતે ફ�તા હશે?
આપણને પણ ચારિ�ત્ર પ્રત્યે �ાચો પે્રમ જોગે તો દીવા તિવના પણ કામ ચલાવી શકાય.
અથવા �ંથા�ાની જગ્યા બદલી નાખવી (�ંથા�ો દ્વા� પા�ે �ાખવો) જેથી થાંભલા આ<ા આવે નતિહ, અને દ�વાજેો શોધવા માટે ફાંફા પણ મા�વાં પ<ે નતિહ.
‘અતિવમિધથી ક�વંુ તેના ક�તાં ન ક�વંુ �ારૂં‘ આ ઉત્સૂત્ર વચન છે, કા�ણ કે :- �વ\થા ન ક�ના�ને મોટો દોષ છે. મહાન હાની છે અને અતિવમિધથી ક�ના�ને અલ્પદોષ (અલ્પ પ્રાયણિશ્ચત્ત) છે, અલ્પહાતિન છે.
(૧૪૩) તીથો\ચ્છેદ ણિભયા હન્ત? અશુદ્ધસ્યૈવ ચાદ�ે;
�ૂત્રતિક્રયાતિવલોપઃ સ્યાદ્ , ગતાનુગતિતકત્વતઃ (૧૩)
માગ\ નો લોપ થઈ જવાના ભયથી અશુદ્ધ જ તિક્રયા ચલાવવામાં આવે તો પ�ંપ�ાએ �ૂત્રાનુ�ારિ� તિક્રયાનો લોપ થઈ જોય, માટે તિવમિધનો આદ� ક�વો અને શક્ય હોય ત્યાં અતિવમિધને દૂ� ક�વી.
વળી જ્યાં અશક્ય હોય ત્યાં પણ અતિવમિધ દૂ� ક�વાનંુ લr �ાખવંુ પ�ંતુ માગ\ લોપ થઈ જવાના ખોટા ભયથી અશુદ્ધતિક્રયા ચલાવવાની ખોટી નિહંમત ક�વી નતિહ. (અ૦ �ા૦ �દનુષ્ઠાન)
(૧૪૪) જૈનશા�નમાં કેટલંુ કયુY તેની નિકંમત ઓછી છે, પ�ંતુ કેવી �ીતે કયુY તેની નિકંમત વધા�ે છે. આગળ વધતાં કેવી �ીતે કયુY તેની જેટલી નિકંમત છે તેના ક�તાં ��વાળે કેટલંુ વધ્યંુ તેની નિકંમત વધા�ે છે.
(૧૪૫) પોતાની દ્રવ્ય તિક્રયા વખાણવી નતિહ, પ�ંતુ ભાવતિક્રયા જ વખાણવી, બીજોની દ્રવ્ય તિક્રયા વખો<વી નતિહ, પ�ંતુ અંત�માં વખાણવી અને તેને આગળ વધા�વા ભાવતિક્રયા �મજોવવી.
(૧૪૬) બીજો ધમ\ ન પામે તેનો વાંધો નતિહ, પ�ંતુ આપણા તિનમિમતે્ત દેવ-ગુરૂ અને ધમ\ ની હેલના (તિનન્દા) થાય કે બીજો લોકો અધમ\ પામે, તેવંુ વત\ નતો મન-વચન અને કાયાથી નજ ક�વંુ.
�ાધુ કાળધમ\ તિવમિધ
�ાધુ-�ાધ્વી કાળ ક�ે કે ત�ત જ મૃતકના માથાની જગ્યાએ જમીનમાં લોઢાની ખીલી મા�વી.
કાળ કયા\ પહેલા �ંથા�ાની ઉપમિધ હોય તે દૂ� લઈ લેવી પ�ંતુ જીવ જોયે ત્યાં �ુધી �હી ગઈ હોય તો અમિચત્ત પાણી હોય તો શ્રાવક પા�ે ભીંજોવી નંખાવવી, ગ�મ વસ્ત્રોને ગોમૂત્ર છાંટી શુદ્ધ ક�ાવવા, અમિચત્ત પાણી ન હોય તો �ુત�ાઉ વસ્ત્રોને પણ ગોમૂત્ર છાંટે તો પણ ચાલે, મૃતક લઈ ગયા પછી જીણ\ પાત્ર-કાચલી-વસ્ત્રો આરિદ પ�ઠવી દેવાં, દ�ેક �ાધુએ ગોમૂત્રમાં ઓઘાની બે-ચા� દશીઓ બોળવી.
�ાત્રે કાળ કયો\ હોય અને બીજો �ાધુઓને પ્રતિતક્રમણ આરિદ ક�વાનંુ હોય તો �ાપનાજી લઈને બીજે �ાને અથવા તે �ાને મનમાં ક�વંુ અને કોઈના પણ �ાપનાજી મૃતક પા�ે �ાખવા નતિહ.
જીવ જોય ત્યા�ે ત�ત આચાયા\ રિદ પદવીવાળા હોય તો (અથવા માં<વી બનાવવાની હોય તો) તેમના શ�ી�ને અ<ેલા શ્રાવકો પલાંઠી વાળે, અને �ામાન્ય �ાધુ હોય તો (અથવા માં<વી બનાવવાની ન હોય તો) પલાંઠી વાળવાની જરૂ� નનિહં, કા�ણ કે તેમના શ�ી�ને ઠાઠ<ીમાં પધ�ાવવાનંુ હોવાથી.
બીજંો કપ<ાંને કેશ�ના છાંટા નાખવા, નનામી ઉપ� ઉત્ત�પટ્ટો પાથ�વો, અને તેના વચલા ભાગમાં આટાનો એક અવળો �ાથીઓ ક�વો, અને માં<વી હોય તો બેઠકે અવળો �ાથીઓ ક�વો.
�ાધ્વી હોય તો નીચેના વસ્ત્રો સિ�વાયના ઉપ�ના ભાગનાં વસ્ત્રોને કેશ�ના અવળા પાંચ �ાથીઆ ક�વા, તેમજ �વ\ વસ્ત્રોને કેશ�ના છાંટા નાખવા.
ચા� આંગળ પહોળો પાટો કે<ે બાંધવો, પછી નાવના આકા�ે ચૌદ પ<નો લંગોટ પહે�ાવે, નાવના આકા�ે ન હોય તો ચૌદ પ< ક�ી લંગોટ પહે�ાવે, પછી નાનો લંેઘો જંોઘ �ુધીનો પહે�ાવે, પછી લાંબો લંેઘો પગના કાં<ા �ુધીનો પહે�ાવી કે<ે દો�ો બાંધીને, એક �ા<ો ઢીંચણથી નીચે અને પગના કાં<ાથી ઉપ� �ુધીનો પહે�ાવે, તેના ઉપ� બીજેો �ા<ો પગના કાં<ા �ુધી પહે�ાવી દો�ીથી બાંધવો, પછી કંચવાની જગ્યાએ વસ્ત્રનો પાટો વીંટી ત્રણ કંચવા પહે�ાવી એક કપ<ો ઓઢા<ે, પછી �ુવા<ીને બીજેો કપ<ો ઓઢા<ે, અને જમીન પ� �ુવા<ે ત્યાં પણ માથાની જગ્યાએ જમીનમાં ખીલો ઠોકે, પછી મૃતકની જમણી બાજુએ ચ�વળી તથા મુહપસિત્ત મૂકે અને <ાબી બાજુએ ઝોળીની અંદ� ખંરિ<ત પાત્રામાં એક લા<ુ મૂકે.
પછી જે વખતે કાળ કયો\ હોય તે વખતનંુ કયંુ નrત્ર હતંુ તે જેોવંુ. (અથવા બ્રાહ્મણને પૂછવંુ.) �ોતિહણી તિવશાખા પુનવ\ �ુ અને ત્રણ ઉત્ત�ા એ છ નrત્રમાં <ાભનાં બે પુતળાં ક�વાં, જ્યેષ્ઠા આદ્ર� સ્વાતિત શતણિભષા ભ�ણી અશે્લષા અને અણિભસિજત્ આ �ાત નrત્રમાં પુતળાં ક�વાં નતિહ, બાકીનાં ૧૫ નrત્રમાં એકેક પુતળંુ ક�વંુ, તે પુતળાંના જમણા હાથમાં ચ�વળી તથા મુહપસિત્ત આપવી, તથા <ાબા હાથની ઝોળીમાં ભાંગેલંુ પાત્ર લા<ુ �તિહત મૂકવંુ, જેો બે પુતળાં હોય તો બંનેને તે પ્રમાણે આપવંુ, પછી પુતળાં આરિદ બધી વસ્તુ મૃતકની પા�ે મૂકવી, પછી �ા�ો મજબુત ત્રીજેો કપ<ો હોય તે પાથ�ીને તેની અંદ� બધી વસ્તુઓ �તિહત મૃતકને �ુવા<ીને કપ<ાના બધા છે<ા વીંટાવી દે.
ગૃહ� મૃતકને લઈ જોય ત્યા�ે બીજી વા� વા�rેપ નાખવો, ઉપાશ્રયમાંથી મૃતક બહા� કાઢે ત્યા�ે પ્રથમ પગ કાઢે, કોઈએ �ોવંુ નતિહ. પણ ‘જય જય નંદા-જય જય ભદ્દા‘ એમ બોલવંુ અને આગળ બદામો નાણંુ તિવ૦ ઉપાશ્રયથી �શાન �ુધી શ્રાવકો ઉછાળે, વાં�<ાને મિચ�ાવી માંહે ��ાવલાં ઘાલી દીવા-ધૂપ ક�વા, શોક �તિહત વાજતે ગાજતે મ�ાણે જઇ શુદ્ધ ક�ેલ જમીન ઉપ� �ુખ< તિવ૦ની મિચતા ક�ી માં<વી પધ�ાવે, ગામ ત�ફ મસ્તક �ાખે, અમિ² �ંસ્કા� ક�ી, �rા યોગ્ય �ાને પ�ઠવે, પતિવત્ર થઈ ગુરુ પા�ે આવી �ંતિતક�ં કે લઘુશાણિન્ત અથવા બૃહચ્છાણિન્ત �ાંભળી અતિનત્યતાનો ઉપદેશ �ાંભળી અટ્ ઠાઈ મહોત્સવ ક�ે.