Page 1
ความมงคงในสงคมอดมสข
สฤณ อาชวานนทกล
http://www.fringer.org/
โครงการอบรม “ผน าการเปลยนแปลงในขบวนองคกรชมชน”
28 พฤษภาคม 2554
งานนเผยแพรภายใตสญญาอนญาต Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) โดยผสรางอนญาตใหท าซ า แจกจาย แสดง และสรางงานดดแปลงจากสวนใดสวนหนงของงานนไดโดยเสร แตเฉพาะในกรณทใหเครดตผสราง ไมน าไปใชในทางการคา และเผยแพรงานดดแปลงภายใตสญญาอนญาตแบบเดยวกนนเทานน
Page 2
การพฒนาทผานมาไมยงยน
2
Page 3
เราก าลงทะลขดการรองรบของธรรมชาต
ทมา: The Biosphere Economy, http://www.volans.com/lab/projects/biosphere-economy/
Planetary Boundaries:
3
Page 4
4
เศรษฐกจขบเคลอนดวยพลงงานทไมยงยน
ทมา: Carol King, “Will we always be more capable in the future?”;Worldchanging.com -http://www.worldchanging.com/archives/007962.html
Page 5
นกเศรษฐศาสตรกระแสหลกเชอวา...
• การเตบโตทางเศรษฐกจท าใหเราผลตทกอยางได
มากขน โดยเฉพาะสนคาอปโภค
• สนคาอปโภคบรโภคมากขน มาตรฐานความ
เปนอยดกวาเดม คณภาพชวตดข น
• เศรษฐกจโต รฐเกบภาษไดมาก โครงสรางและ
สวสดการพนฐานดขน (ถนน โรงพยาบาล ฯลฯ)
• ความมงคงทสรางนนจะ “ไหลรน” ลงมาสคนจนโดย
อตโนมต เชน ผานการจางงาน และเมอรฐบาลเกบ
ภาษจากคนรวยไดมากขน กจะชวยคนจนไดมากขน
ประโยชนของการเตบโตทางเศรษฐกจ
5
Page 6
“ตนทน” ของการเตบโตทางเศรษฐกจ
ตวอยางตนทนของการเตบโตทางเศรษฐกจ
• คนรวยรวยขน คนจนอาจจนลงหรอล าบากกวาเดม
“รวยกระจก จนกระจาย”
• “ผลไหลรน” ในความเปนจรงไมคอยไหล
• คอรรปชนบนทอนการกระจายรายไดและลดทอน
คณภาพของบรการภาครฐ
• องคประกอบของการเตบโตบางอยางอาจไมเปนผลดตอ
ประชาชน เชน เพมงบประมาณทางทหารเกนจ าเปน
• องคประกอบ (composition) ส าคญกวา ผลรวม (sum)
6
Page 8
คาเสยโอกาสของการเตบโตทางเศรษฐกจ
• เนองจากทรพยากรมจ ากด เราจงมกจะตองเลอกวาจะ
เนนการผลตอะไรมากกวากน ณ ชวงเวลาใดเวลาหนง
ระหวาง
สนคาทน (capital goods) กบ
สนคาอปโภคบรโภค (consumer goods)
• การเตบโตทางเศรษฐกจในระยะยาวตองอาศยการลงทน
ในสนคาทน เชน เครองจกร ถนนหนทาง ทรพยสนทาง
ปญญา อยางตอเนอง เนองจากเปน “ปจจยการผลต” ท
ผลตสรางการเตบโตในระยะยาว
• แตกละเลยสนคาอปโภคบรโภคไมได เพราะรวมปจจยส
+ เครองอ านวยความสะดวก + ปรบปรงคณภาพชวต 8
Page 9
ปรมาณสนคาทน
ปรมาณสนคาอปโภคบรโภคC1C2
K1
K2
ตนทน
ประโยชน
ภาวะไดอยาง-เสยอยางของการเตบโต
คาเสยโอกาสของสนคาทน K2-K1 = สนคาอปโภคบรโภค C1-C2 ทตอง “เสยสละ” (ไมไดผลต)
9
Page 10
C1
A
B
K1
K2
C2
การเตบโตและศกยภาพในการผลต
ปรมาณสนคาทน
ปรมาณสนคาอปโภคบรโภค
เมอประเทศยงใชศกยภาพในการผลตไมเตมท เศรษฐกจจะขยายตวจากจด A ไป B ได ทงสนคาทนและสนคาอปโภคบรโภคเพมขน
10
Page 11
C1
A
B
K1
K2
C2
ปรมาณสนคาทน
ปรมาณสนคาอปโภคบรโภค
ในระยะยาว ตองเพมศกยภาพในการผลต
เมอประเทศผลตเตมศกยภาพแลว การเตบโตตองอาศยการเพมศกยภาพ เชน เพมทรพยากร (คนพบน ามน, แรงงานตางดาว) หรอปรบปรงประสทธภาพในการผลต (เทคโนโลย, ปรบปรงการศกษา)
11
Page 12
C1
AB
K1
K2
C2
การเพมศกยภาพทดระยะสนแตอาจไมยงยน
ปรมาณสนคาทน
ปรมาณสนคาอปโภคบรโภค
การเพมศกยภาพทเอยงไปขางสนคาอปโภคมากกวาสนคาทน เชน เงนลงทนจากตางชาตอาจเนนผลตสนคาอปโภคบรโภคเพอสงออก ประเทศเตบโตในระยะสน แตยงยนหรอเปลา? (อยาลมวาสนคาทนเสอมตามกาลเวลา)
12
Page 13
เศรษฐกจผกขาด
โดยรฐ
ววฒนาการ (?) ของระบบเศรษฐกจ
ทนนยมผกขาด/
ทนนยมสามานย/
ทนนยมพวกพอง
ระดบเสรภาพทางเศรษฐกจ
ของประชาชน
ระดบความยงยนของระบบเศรษฐกจ
ทนนยมเสร
(แนวคด
กระแสหลก)
“ทนนยมธรรมชาต”
“ทนนยมกาวหนา”
ทนนยมในไทยยงเปน “ทนนยมสามานย” อย สาเหตหลกๆ อาจเปนเพราะ:• ธนกจการเมองยงเฟองฟ • โครงสรางศกดนา/อ านาจนยมยงอย• กฎหมายปองกนการผกขาดไมมผล• กฎหมายคมครองผบรโภค สงคม ฯลฯ ยงใชไมไดจรง
ทนนยมเสรมเพยงบางธรกจในบางประเทศ ในระดบโลกยงเปนทนนยมสามานยอย
13
Page 14
„มายาคต‟ ทตอนนพสจนแลววาไมจรง (1)
• เงนซอไดทกอยาง
• GDP วด „สขภาพสงคม‟ ได
• ประโยชนจากทนนยมเสร จะ „ไหล‟ ลงมาสคนทกระดบชนเอง โดยทรฐไมตองแทรกแซงตลาด – “คลนยกเรอทกล าเทากน”
• รฐไมควรแตะ “สวนเกน” ของคนรวย เพราะสวนเกนเหลานนมาจากการท างานหนกซงกอใหเกดผลผลตทเปนประโยชน
มายาคต
• เงนซอความสข, ความปลอดภย, ฯลฯ ไมได ถากลไกตางๆ ไมท างาน
• Human Development Index (Amartya Sen) วดระดบ „ความสข‟ ของประชาชนไดดกวา GDP
• ความมงคงของคนจ านวนมากมาจากมรดกหรอการเกงก าไร ไมใชการท างานหนก
• “ในระยะยาว เรากตายหมด” (John M. Keynes)
ขอเทจจรง
14
Page 15
• ทกภาคสวนควรมงเนนการสรางประสทธภาพสงสดอยางเดยว
• เนองจากระบบตลาดเปนระบบทดทสดในการสรางประสทธภาพ รฐจงควรปลอยใหระบบตลาดท างานดวยตวของมนเอง
มายาคต
• ประสทธภาพอยางเดยวอาจไมท าใหเกดความเปนธรรมในสงคม (หรออยางนอยกสงคมทมมนษยธรรม) : สถานการณทมเศรษฐไมกคนในขณะทคนหลายลานคนตองอดอาหารตายอาจ “มประสทธภาพสงสด” (Pareto optimal) แลว หากไมมทางทจะชวยใหใครรอดชวตโดยไมท าให เศรษฐเสยประโยชน
• มแนวโนมสงทจะเกด “ทนนยมสามานย” หากรฐไมควบคมตลาดอยางแขงขนและเปนอสระอยางแทจรงจากภาคธรกจ
ขอเทจจรง
„มายาคต‟ ทตอนนพสจนแลววาไมจรง (2)
15
Page 16
• สมองมนษยมศกยภาพพอทจะเขาใจการท างานของธรรมชาตอยางสมบรณ
• ธรรมชาตเปรยบเสมอนเปน „เครองจกร‟ ทเดนอยางเทยงตรงตามกฎเกณฑแนนอนตายตว
• ดงนน มนษยจงสามารถเอาชนะและควบคมธรรมชาตได
มายาคต
• ปญหาสงแวดลอมหลายประการ เชน โลกรอน ก าลงบอนท าลายโลก และชดเจนวาเกดจากน ามอมนษย
• กฎวทยาศาสตรใหมๆ เชน Relativity, Uncertainty, Incompleteness พสจนชดเจนวา ความไมแนนอนและความไมสมบรณเปนสจธรรมของโลก และพรมแดนความรของมนษยแปลวาไมมวน „เอาชนะ‟ ธรรมชาตได
ขอเทจจรง
„มายาคต‟ ทตอนนพสจนแลววาไมจรง (3)
16
Page 17
• ทกบรษทควรตงเปาหมายท“ผลตอบแทนสงสดตอผถอหน” เพราะผถอหนยอมค านงถงประโยชนของสวนรวมอยแลว
• ดงนน บรษททมงเนนเปาหมายนจะชวยใหเกดประโยชนสงสดตอสวนรวมโดยอตโนมต
มายาคต
• ปญหาขอมลไมเทาเทยมกน (asymmetric information) ระหวางผบรหารบรษทกบผถอหน และระหวางบรษทกบผบรโภค/สงคม ท าใหเกดการหลอกลวงและฉอฉลงายและปกปดงายดวย
• ทกฝายมผลประโยชนทบซอน
• แนวโนมทจะไดก าไรสงกวาจากการเกงก าไรระยะสนในตลาดหน เทยบกบเงนปนผลในระยะยาวท าใหผถอหน „มกงาย‟ กวาทควร
• ผถอหนในตลาดหลกทรพยสมยใหมไมกระจกตวเหมอนในอดต – „ความเปนเจาของ‟ ลดลง
ขอเทจจรง
„มายาคต‟ ทตอนนพสจนแลววาไมจรง (4)
17
Page 18
• ทกคนควรท าแตในสงทตวเองเชยวชาญทสด ภาคธรกจกควรท าธรกจ ภาคสงคมกท างานดานสงคม ภาครฐกน าเงนภาษไปสรางระบบสวสดการสงคม
• นกธรกจทอยากชวยเหลอภาคสงคมนอกเหนอจากเงนภาษทจายรฐ กท าไดโดยผานกจกรรม „สงคมสงเคราะห‟ ตางๆ เชน การบรจาค เทานนกพอแลว
มายาคต
• นอกเหนอจากเงน ภาคสงคมยงตองการระบบ & องคความรในการบรหารจดการ ซงภาคธรกจมความรความเชยวชาญดทสด
• ระบบราชการของรฐยงไร ประสทธภาพ คอรรปชน และไมเหลยวแลผดอยโอกาสทสด ซงไมมสทธมเสยงในระบอบการเมอง
• „สงคมสงเคราะห‟ ไมสามารถใช
แกปญหาเชงโครงสราง เชน ความเสยงในชวตและทรพยสน ไมมทดนท ากน ไรการศกษา ฯลฯ
• ผท าหนาทบรหารเงนไดดทสดคอนกการเงน ไมใชนกพฒนาสงคม
ขอเทจจรง
„มายาคต‟ ทตอนนพสจนแลววาไมจรง (5)
18
Page 19
• กรรมสทธสวนบคคลเปนปจจยส าคญในการผลกดนความเจรญทางเศรษฐกจ เพราะคนทสามารถอาง „ความเปนเจาของ‟ เทานน ทจะมแรงจงใจในการผลตงาน
• „พนทสาธารณะ‟ ทปราศจากเจาของจะไรคนดแล
• ดงนน รฐจงตองตกรอบและมอบกรรมสทธสวนบคคล และคมครองกรรมสทธนนอยางเครงครด
มายาคต
• คนจ านวนมากไมไดสรางสรรคเพอเงน แตเพอความสขใจและแบงปน
• พนทสาธารณะมากมายมสมาชกในชมชนเปนผรวมกนดแลอยางดโดยไมเคยตองมเอกสารสทธ
• ระบบลขสทธทเขมงวดคมครองผสรางมากเกนไป และน าไปสการผกขาดความร ตอยอดไมได
• ในหลายกรณ ความเหนแกตวของนกธรกจหนาเลอดและความไร ประสทธภาพของรฐ คอสาเหตทพนทสาธารณะทรดโทรม
• ระบบยอมออกสทธบตรแมกระทงธรรมชาต เชน DNA, พนธพช
ขอเทจจรง
„มายาคต‟ ทตอนนพสจนแลววาไมจรง (6)
19
Page 20
20
GDP เปนองคประกอบเดยวของ “ความสข”
ทมา: Deutsche Bank Research, 2007
Page 21
21
ความส าคญของ “ความยตธรรมทางสงคม”
• การเตบโตของเศรษฐกจทม “ฐานกวาง” นนคอ เตบโตในทางทคนสวนใหญไดประโยชน ไมใชในทางทความมงคงกระจกตวอยในมอชนชนน านน เปนการเตบโตทท าใหคณภาพชวตของคนดขน และเอออ านวยตอกระแสประชาธปไตย ซงชวยใหคนในสงคมรจกอดทนอดกลนตอความคดเหนทแตกตาง แทนทจะทะเลาะจนน าไปสความรนแรง หรอถกกดขโดยผครองอ านาจ
• การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจท “ด” ทมฐานกวาง จงชวยใหสงคมมระดบ “คณธรรม” สงขนกวาเดม และระดบคณธรรมทสงขนนนกจะท าใหสงคมยงยน มสนตสขและเสถยรภาพมากกวาในสงคมทความเจรญกระจกตวอยในมอคนเพยงไมกคน
Page 22
22
ลกษณะของนโยบายพฒนาในอดมคต• ตงเปาหมายทการสงเสรมและด ารง “ความอยดมสข” ของประชาชนในสงคม
• ใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน : “การพฒนาอยางยงยน” (Sustainable Development) หมายความวา ไมใชทรพยากรธรรมชาตในอตราทเรวกวาความสามารถของมนษยในการผลตทรพยากรทดแทน และไมทงทรพยากรธรรมชาตในอตราทเรวกวาอตราทธรรมชาตจะสามารถดดซบมนกลบเขาไปในระบบ
• ประเมนผลดและผลเสยจากนโยบายอยางรอบคอบส าหรบผมสวนไดเสยทกฝาย โดยเฉพาะผดอยโอกาส
• มองทรพยากรทมวนหมดตางๆ รวมทงผลกระทบภายนอกวาเปน “ตนทน” ทผกอตองรบภาระ
Page 23
23
ลกษณะของนโยบายพฒนาในอดมคต (ตอ)
• เปาหมายควรอยทการพฒนา “ศกยภาพ” ของมนษย ไมใชแค “ระดบรายได” (Amartya Sen)
• สงเสรม “ความยตธรรมทางสงคม” โดยรฐตองคมครองสทธมนษยชนขนพนฐานของประชาชน จดบรการสาธารณปโภคขนพนฐานทไดคณภาพ ด าเนนนโยบายทมจดมงหมายทการลดความเหลอมล าทางรายได และสงเสรมการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน
• สามารถรองรบความหลากหลายของแตละวฒนธรรมทองถนในทกระดบได เพราะการใชชดนโยบายพฒนาทยดเยยดแบบ “ส าเรจรป” อาจน าไปสความขดแยงและความรนแรงในสงคม และดงนนจงไมอาจเรยกวาเปนระบบเศรษฐกจทยงยนได
Page 24
อนาคต ? มงท าเงนสงสด
CO2 850 ppm
อณหภม +6ºC
เงน+สงแวดลอมประสานทงโลก
380ppm300
400
500
600
700
800
900
1000
ppm
CO2
2000 2020 2040 2060 2080 2100
CO2 550 ppm
อณหภม +2ºC
มงท าเงน +พลงงาน“สะอาด”
CO2 590 ppm
อณหภม +2.4ºC
24
Page 25
เงน+สงแวดลอมประสานทงโลก
มงท าเงนสงสด + พลงงานสะอาด
vs
ทมา : www.storyofstuff.com
จ ากดขยะผลต
สนคาสกดวตถดบ
จดจ าหนายบรโภค
การตลาดเพอทงขวาง
25
Page 26
จดจ าหนาย
บรโภค
ผลตสนคา
สกดวตถดบ
ยงยน
เงน+สงแวดลอมประสานทงโลก
มงท าเงนสงสด + พลงงานสะอาด
vs
26
Page 27
ขอสงเกตเรอง “ทางเลอก” ของชมชน• “ทางเลอก” ตองอยไดและยงยน (viable + sustainable) –ไมอยางนนกไมมประโยชนทจะเลอก เปนเพยง “มายาคตของเสรภาพ”
• ความมงคงชวยสรางความอดมสขได แตชมชนตองรเทาทน “ทน”
• กรอบและขอบเขตของ “ทางเลอก” เปลยนแปลงอยตลอดเวลาตามความเปลยนแปลงทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม เทคโนโลย และองคความร เชน เมอตนทนของโลกรอนสงขน โมเดลการผลตพลงงานหมนเวยนระดบชมชน กกลายเปนทางเลอกทนาสนใจขนมาได
• นกวชาการ นกปฏบต และสอไทยเนนศกษาแต “กรณความส าเรจ” และ “ความเกง” ของปจเจกบคคล (เชน ปราชญชาวบาน) มากเกนไป จนสงเคราะหกระบวนการ และระบบทจะเอาไป “ผลตซ า” ยากมาก
• โลกาภวตนเปดทางใหกบ “ทางเลอก” ทอาศยการรวมมอระหวางชมชนกบ “คนนอก” มากกวาเดม 27
Page 28
ระบบจายตรง (Direct Payment)(ขอขอบคณขอมลจาก คณเพชร มโนปวตร รองผอ านวยการ สมาคมอนรกษสตวปา (WCS) ประเทศไทย ผเขยนคอลมน “โลกสเขยว” ในโอเพนออนไลน
: http://www.onopen.com/?cat=81)
28
Page 29
แนวทางการอนรกษทรพยากรธรรมชาต
• สมยกอน เปาหมายหลกดานการอนรกษสงแวดลอมคอ “การจดตงพนทอนรกษ” แตในความเปนจรงพบวา พนทอนรกษหลาย
แหงมกอยแคบนกระดาษ (“Paper Park”) เทานน • แนวทางการอนรกษจงแตกออกเปน 2 แนวทาง ไดแก
– แนวทางการเสรมสรางประสทธภาพในการจดการพนทอนรกษของภาครฐ เนนการบงคบใชกฎหมาย สรางศกยภาพดานงานวจยและพฒนาบคลากรในพนทอนรกษ ปจจบน “ลาสมย” แลว เพราะความส าเรจขนอยกบคณภาพของเจาหนาทเปนหลก และชมชนขาดแรงจงใจทจะมสวนรวม
– แนวทางการจดการ “คน” ทอยรอบ ๆ พนทอนรกษ เนนการท างานรวมกบชมชนทองถน เสรมสรางการมสวนรวมและพฒนาชวตความเปนอย เชอวาเมอคนอยดกนดและมจตส านกในการอนรกษทดแลว จะไมเขาไปท าลายธรรมชาตอก แนวทางนไดรบการตอบรบอยางกวางขวางจากทง World Bank และ UNDP เพราะตอบโจทยเรองสงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจไปพรอมกน เปน “การพฒนาอยางยงยน”
29
Page 30
แนวทางการอนรกษแบบจดการ “คน” • แนวทางจดการ “คน” เกอบจะกลายเปน
กระแสหลก โดยการบรณาการอนรกษเขา
กบการพฒนา (ICDP- Integrated
Conservation and Development Project)
และการจดการทรพยากรธรรมชาตโดย
ชมชน ทองถน (CBNRM- Community-based
Natural Resource Management) เปนวธใหชมชนทพงพาการใชทรพยากรอยแลว มาเปนผดแลอนรกษ ใช และจดการทรพยากรดวยตวเอง โดยใชมาตรการตาง ๆ ซงมหวใจส าคญอยทการสรางจตส านกและความพรอมของแตละชมชน
ทผานมาประสบปญหาในหลายพนท เพราะตองใชเวลาบมเพาะ ปรบเปลยนวถชวต และมตนทนมหาศาล
30
Page 31
ระบบการจายตรง
• งานศกษาหลายชนตงขอสงเกตวาแนวทางนลมเหลว เพราะไมอาจตานทานกระแสทนนยมได สดทายชาวบานยงคงท าลายทรพยากรตอไป ดงนนงบประมาณททมเทไปกเหมอน “ต าน าพรกละลายแมน า”
• องคกรอนรกษบางแหงจงเรมหนกลบใชระบบจายตรง (Direct Payment) เพอเปนการสรางแรงจงใจใหชมชนทองถนเขามามสวนรวมกบการอนรกษ แทนทจะตองไปผานกระบวนการสรางจตส านกหรอเปลยนแปลงวถชวตของชมชนทองถนเสยกอน
31
Page 32
ระบบการจายตรง• การจายตรง เปนการสรางแรงจงใจทางเศรษฐกจให ชมชนทองถนหนมาอนรกษธรรมชาตแทนการท าลาย มหลายรปแบบและกอใหเกดผลโดยตรงกบการอนรกษแตกตางกนออกไป
– การจายคาตอบแทนใหคนในชมชนเพอสงเสรมการอนรกษ เชน จางพรานใหมาเปนเจาหนาทอนรกษ
– การสนบสนนงบประมาณใหหนวยงานทดแลรกษาทรพยากรธรรมชาต
– การสรางรายไดใหชมชนผานชองทาง “การทองเทยวเชงอนรกษ”
– การครอบครองกรรมสทธในการบรหารจดการพนทนน ๆ เชน การระดมทนซอพนทธรรมชาตเพอน ามาจดตงเปนเขตอนรกษเอกชนหรอศนยศกษาธรรมชาต 32
Page 33
โครงการอนรกษนกน าหายากในกมพชา• Northern Plains เปนทงหญาธรรมชาตผสม
ปาเตงรงและพนทชมน าอนอดมสมบรณ
ขนาดใหญอยในประเทศกมพชา และยงเปน
แหลงอาศยและวางไขของนกหายากใกล
สญพนธหลายชนด โดยเฉพาะนกชอนหอยด า
(White-Shouldered Ibis) และนกชอนหอยใหญ (Giant Ibis)
ทใกลสญพนธและมอยทนทเดยวเทานนในโลก
• ตงแตปลาย 1990 เรมมการกอตวอยางเงยบ ๆ ของโครงการ
Ecotourism หลายโครงการ หนงในนนคอโครงการทองเทยว
เชงอนรกษนกหายาก (Tmatboey Ibis Tourism Site) โดย
จดตงคณะกรรมการหมบานอนประกอบไปดวยตวแทนทมาจาก
การเลอกตง 9 คน มหนาทหลกคอจดการ “กองทนพฒนา
หมบาน” ในนามของชมชน33
Page 34
โครงการอนรกษนกน าหายากในกมพชา (ตอ)• ด าเนนโครงการหลก 2 โครงการ
– โครงการทองเทยวเชงอนรกษ โดยจดใหพนท
บรเวณนนเปนแหลงทองเทยว ส าหรบนกดนก
โดยไกดทองถนไดผลตอบแทนจากการพา
นกทองเทยวไปดนก และเกบคาบรการจาก
ทพก (Home stay), อาหารและเครองดม
– โครงการปกปองรงนก (Bird Nest Production
Program) เนองจากการเกบไขนกมาขายเปนภย
คกคามทส าคญทสดตอความอยรอดของนก
ในโครงการนรฐจงใหเงนตอบแทนแกชาวบานท
พบรงนกและดแลรกษารงนกไปจนกวาลกนกจะ
ออกจากรง รวมทงมเจาหนาท 2 คนคอยดแลตรวจสอบและตดตามผลงานเตมเวลา
34
Page 35
• เมอถงป 2004 รฐจงออกกฎใหพนทแหงนเปนพนทอนรกษ หามลาสตว
• ถาสมาชกคนใดไมเคารพกฎการรกษารงนกหรอฝาฝนลานก แผนการทองเทยวทงหมดจะถกยกเลกทนท หรอไมผฝาฝนจะตองถกตดสทธจากการไดรบผลประโยชนตาง ๆ
• หลงจากด าเนนการมาระยะหนง โครงการนเรมเปนทรจกมากขนในกลมนกดนก นกทองเทยวเพมขน และมแนวโนมวาจะใช
เวลาทองเทยวนานขนทกป ท าใหเกดรายไดหมนเวยนในชมชนมากขน
• เฉพาะป 2006 – 2007 การทองเทยวสรางรายไดใหกบชมชนกวา $7,000 ซงเมอเทยบกบรายได 50 เซนตตอวนของชาวกมพชาแลว นถอเปนความแตกตางอยางมนยส าคญ
35
โครงการอนรกษนกน าหายากในกมพชา (ตอ)
Page 36
ผลของโครงการ
• ประชากรนกมจ านวนเพมขน ปญหาการลานกลดลงอยางมนยส าคญ รวมทงยงสรางทศนคตในเรองการอยรวมกบนกของชาวบานใหดข น เพราะสมาชกชมชนรวานกและสตวปาอนๆ เปนแมเหลกดงดดนกทองเทยว
• รายไดจากโครงการนกวา 80 เปอรเซนตตกอยกบชาวบานโดยตรง เปนการสงเสรมการสรางรายไดอยางถกกฎหมายใหชาวบาน แทนทจะตองเสยงหารายไดจากการลาหรอขโมยลกนกซงผดกฎหมาย 36
Page 37
• สรางความเขาใจเกยวกบการจดสรร
พนทเพอการอนรกษใหกบชาวบาน
เปนวธแกปญหาทเสยตนทนนอยและ
มประสทธภาพเมอเทยบกบวธอน ๆ
ปจจบนคณะกรรมการหมบานสามารถ
รบผดชอบดแล และจดการการทองเทยวไดดวยตวเองเกอบทงหมดแลว
• จดแขงของโครงการอยทการเชอมโยงเปาหมายการอนรกษ เขากบแนวทางการด าเนนงานโดยตรง และมระบบการส ารวจตดตามประชากรนกทชดเจน
• ใช “เงน” สรางแรงจงใจในทางทเออตอการอนรกษอยางยงยน 37
ผลของโครงการ (ตอ)
Page 38
38
กองทนบรณาการบานขาม จ.ชยภม และการเงนชมชนไทย
Page 39
กองทนบรณาการบานขาม• ต าบลบานขาม อ.จตรส จ.
ชยภม มประชากรประมาณ 1,198 คน 250 หลงคาเรอน กอตงรานคาชมชนขนในป พ.ศ. 2533 น าผลก าไรไปจดตงกลมออมทรพยเพอการผลตขนในปตอมา ในป 2546 น าเงนกองทนทกกองเขามารวมกน
• ณ สนป 2552 มสมาชก 808 คน มเงนออมสจจะจ านวน 5,914,207 บาท และเงนสจจะพเศษ 5,985,578 บาท
Page 40
28/05/54 40
มตการเงน• การบรหารเงน
– การ matching เงนจากภายนอกเขามาใช ในหมบานตามวตถประสงค สามารถจบค
แหลงเงนกบการใชเงนไดด มองออกวาจะเอา
สวนไหนไปใชท าอะไร และสามารถน าเงนจาก
ภายนอกเขา ผสมไดโดยไมสบสน
• แยกชนการใหบรการ
– จดสวสดการตามศกยภาพและความ
จ าเปนของสมาชกและแยกกลมการ
ใหบรการ: ก ไดมาก ก ไดนอย ก ไมมดอกเบย
• การตลาดรานคาชมชน
– ใชระบบคปอง สรางแรงจงใจใหคนมาซอของ
สรางยอดใหรานคา สามารถท าใหลกคาเขาใจ
ไดวาเงนปนผลรายปตองมาจากยอดขายของ
ราน หากคนไมซอ รานไมมยอด ลกคากไมได
ปนผล และรานกเจง
• การบรณาการกล มตางๆ ในชมชน
– ใชกองทนบรณาการเปนทรวมทนและม
กรรมการ(มาจากทกกล ม)ก าหนดนโยบาย
– ใชกล มออมทรพยเปนหนวยบรหารกลาง
แบบ holding company– ลดหนสน
• ความสมพนธระหวางวด และชมชน
– สามารถน าเรองศาสนามาสปฏบต เชน“บาตร
ออมสน” พระแจกบาตรใหชาวบานเอาไปหยอด
เงน พรอมกบอธบายหลกธรรมะประกอบ ใน
บาตรมศล มหลกธรรมะอธบาย
– พระทานวา “คนใหพระมาเยอะแลว (ทอดผาปาให
พระ) พระอยากชวยคนบาง (ทอดผาปาใหโยม)”
• ก าหนดเปาหมายการพฒนาทเหมาะสม
กบพนทและมองคนเปนศนยกลาง
– แกปญหาอาชพหลกท าใหม impact สง– เขาใจเปาหมายการเพมรายไดวาอาจท าไดโดยการ
ลดรายจายและจดกจกรรมทสอดคลอง
มตการพฒนา
Best Practices บานขาม
มตการพฒนา
Page 41
งบการเงนรวม: ความส าคญของวสาหกจชมชน
Page 42
งบการเงนรวม: ความส าคญของวสาหกจชมชน
Page 43
• องคกรการเงนชมชนไทยยงมนอยรายทมงท าก าไร สวนใหญเนนการรกษาเงน ให “เงนไมหาย” มากกวา
• ขอกงวล/ความเสยงหลายประการเปนประเดนดานการบรหารจดการ เชน หาผสนใจมาเปนกรรมการใหมยาก กลมสวนใหญยงไมมความรเพยงพอดานบญช สงผลใหตวเลขทางบญชไมสะทอนผลการด าเนนงานทแทจรง กลมไมสามารถใชบญชเปนเครองมอชวยวเคราะหความเสยง และวางแผนทางการเงน
• ส าหรบกองทนทเนนการจดสวสดการ ความเสยงหลกอยทความเพยงพอของเงนทนในการจดสวสดการ โดยเฉพาะฌาปนกจ เชน เนองจากจายเงนปนผลมากเกนควร เมอเปรยบเทยบกบแนวโนมทผสงอายจะมมากขน
• ส าหรบกองทนทเนนการปลอยก ความเสยงหลกอยทการไมสามารถใชเงนกในการยกฐานะตวเอง ท าใหภาระหนไมลดลง (ไมสะทอนในอตราหนเสยตราบใดทยง „ผลดผาขาวมา‟ ได)
ขอคนพบจากภาคสนาม
Page 44
หนงสอทเคยเขยน/แปลในเรองเหลาน
Page 45
สยค “เศรษฐกจแหงคณคา”?
“ In the 19th century, we were making money with money. In the 21st century, I believe and hope that we will use values to create value.”
- Oliver Le Grand , Chairman of the Board of
Cortal (a subsidiary of BNP Paribas)
“[There is] No Place To Hide for the Irresponsible Business”
- Financial Times headline,
29 September 2003
45
Page 46
46
“You never change things by fighting the existing reality.
To change something, build a new model
that makes the existing model obsolete.”
- R. Buckminster Fuller -
“คณไมมวนเปลยนอะไรกตามดวยการตอกรกบ
ความจรงทเปนอย
ถาคณอยากเปลยนอะไรกตาม จงไปสรางโมเดลใหม
ทท าใหโมเดลเดมลาสมย”
- อาร. บคมนสเตอร ฟลเลอร -