-
Waterlinies in Nederland
De waterlinies - Nieuwe en Oude Hollandse Waterlinie, Stelling
van Amsterdam, Grebbelinie en de Zuiderwaterlinie - zijn ooit
gebouwd om ons in oorlogstijd te beschermen. Door het grote gebied
met sluizen en dammen onder water te zetten, hielden we de vijand
buiten de deur.
De forten boden extra verdediging op de zwakke plekken.
Tegenwoordig zijn de linies prachtige groene gebieden. Bij de
forten, schuil-plaatsen en waterstaatkundige werken valt heel wat
te beleven. Op de fiets, te voet of over het water.
Veel forten en vestingsteden zijn gerestaureerd en hebben nieuwe
functies gekregen. De maatschappe-lijke waarde is enorm. De linies
verdienen daarom al uw aandacht en ruimte voor verdere ontwikkeling
en behoud.
Cultuurhistorisch erfgoed
Mysterieuze verhalen en beleving
Schitterende natuur
Economische bedrijvigheid en werkgelegenheid
Culturele, zakelijke en sportieve activiteiten
Een betere leefomgeving
-
Cultuurhistorische waarde Met meer dan 1 miljoen bezoekers aan
talloze evenementen en exposities vormen de waterlinies een
cultuurhistorische attractie van jewelste. Cultureel erfgoed
met unieke Hollandse verhalen. Over de strijd tegen vijandelijke
legers. Maar ook over de rol
van het water. Nu eens niet als bedreiging, maar als redding. Op
en rond de forten, kastelen
en vestingsteden herleven deze verhalen. Maar ook in digitale
lespakketten voor scholen (3.000
downloads per jaar), in de waterliniemusea en in tv-programma’s.
Het is erfgoed van wereldniveau.
Uniek van aard en omvang, dat het verdient om te behouden. Voor
ons èn komende generaties.
Economische en maatschappelijke waarde De laatste jaren zijn
veel onderdelen van de linies gerestaureerd en tot ontwikkeling
gebracht. De ondernemende overheid heeft miljoenen
geïnvesteerd. Innovatieve ondernemers met een cultuurhistorisch
hart geven nieuwe functies aan
de monumenten. Altijd met behoud van natuur en cultuur. Een
diversiteit aan activiteiten; goed
voor de werkgelegenheid en economie. En een belangrijke basis
voor het behoud. Want verant-
woorde exploitatie draagt bij aan het voortbestaan.
trouwlocatie recreatie
evenementen
restaurantmuseum
nederlands vestingmuseum (naarden)
slot loevestein (zaltbommel)
forteiland ijmuiden (ijmuiden)fort resort beemster
(zuidoostbeemster)
fort aan de buursteeg (renswoude)
puur op fort bij diemerdam (diemen)
wellness
-
zorg
landbouw en voedsel
overnachten
wijn
fort wierickerschans (bodegraven)
fort nieuwersluis (nieuwersluis)
vredeseducatie op fort de bilt (de bilt)
kunstfort bij vijfhuizen (haarlemmermeer)
b&b fort bakkerskil (werkendam)
fort bij penningsveer (haarlemmerliede)
fort benoorden purmerend (zuidoostbeemster)
streektransferium aan de a27 (houten)maatschappelijk
kunst
vergaderlocatie
kantoor
Ruimtelijke waarde Duurzame en economische ruimtelijke
gebiedsontwikkeling staat in de linies voorop. Met behoud van de
landschappelijke kwaliteiten. Er is ruimte voor bedrijven
en agrariërs die willen ondernemen, voor de natuur, voor
inwoners die mooi willen wonen en
natuurlijk voor recreatie. Bescherming is geregeld via de
monumentenwet en de bestemmings-
plannen. Zo is de Nieuwe Hollandse Waterlinie het grootste Rijks
monument van Nederland en
staat de Stelling van Amsterdam op de Werelderfgoedlijst van
UNESCO.
-
Zuiderwaterlinie
OudeHollandseWaterlinie
NieuweHollandseWaterlinie
Grebbelinie
Stelling vanAmsterdam
AmsterdamHaarlem
Leiden
Utrecht
Nijmegen
Arnhem
Hilversum
Amersfoort
Rhenen
Ede
Rotterdam
Dordrecht
TilburgBreda
Bergen op Zoom
Den Haag
’s-Hertogenbosch
Cuijk
0 10 20 km
Dit zijn de waterlinies
inundatiegebied
forten en vestingen:
Stelling van Amsterdam
Oude Hollandse Waterlinie
Nieuwe Hollandse Waterlinie
Grebbelinie
Zuiderwaterlinie
-
Waard(en) om te behouden De waterlinies verdienen het om te
worden behouden. Het laatste decennium is er veel geïnvesteerd.
Forten zijn gerestaureerd, bunkers hersteld, paden aangelegd, extra
liniepontjes gerealiseerd. Overheden, Stichting Liniebreed
Ondernemen, exploitanten, eigenaren, ondernemers en vrijwilligers
werken er gezamenlijk aan om het erfgoed te behouden. Momenteel
lopen er 14 proefprojecten voor een beter beheer. Bijvoorbeeld voor
het:• reduceren van beheerkosten• samenwerken met onderwijs- en
zorginstellingen • oprichten van vrijwilligersgroepen die delen van
de
linies beheren
Daadkracht in uitvoering De linies zullen gezamenlijk uitgroeien
tot een prachtige groene long met veel bijzondere ‘places to go’.
Voorwaarde is een integrale en daadkrachtige uitvoeringsstrategie.
Er is ruime aandacht voor de kansen, die de linies gemeenten te
bieden hebben. De Waterlinies zijn ook internationaal actief in
diverse Europese Interreg-projecten voor kennisdeling- en
uitwisseling met andere erfgoedsites.
Oude Hollandse Waterlinie (www.oudehollandsewaterlinie.nl) •
Oudste waterlinie ontstaan in rampjaar 1672• Van Muiden tot aan de
Biesbosch, westelijk van Utrecht• 5 inundatiekommen, Fort
Wierickerschans en
15 vestingen/vestingsteden• Diverse schansen, posten, bastions,
batterijen, redoutes
Zuiderwaterlinie (www.zuiderwaterlinie.nl) • Scheidslijn
Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden dwars
door Brabant• Ontworpen in 1697 • 5 forten, 8 linies, 10
vestingen(steden)• Sluizen en redoutes
Nieuwe Hollandse waterlinie (www.hollandsewaterlinie.nl) • 85
kilometer lint van Muiden tot aan de Biesbosch• Vanaf 1815
aangelegd• 60 forten en sluizen, 2 kastelen, vestingsteden en vele
batterijen• 550 groepsschuilplaatsen en kazematten
Stelling van Amsterdam (www.stellingvanamsterdam.nl)• 135
kilometer lange verdedigingslinie rondom Amsterdam• Tussen 1880 en
1914 aangelegd• 42 forten en 4 batterijen, dijken en sluizen• Sinds
1996 UNESCO Werelderfgoed
Grebbelinie (www.grebbelinie.nl) • Verdedigingslinie tussen de
Utrechtse Heuvelrug en de
Veluwe• Tussen 1744 en 1910 aangelegd• 16 (aarden) vestingwerken
(forten, posten, batterijen),
9 waterkeringen en vele elementen als sluizen en kazematten
• De Grebbelinie voerde in 1940 de hoofdverdediging
De linies liggen in de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland,
Utrecht, Gelderland en Noord-Brabant.
-
Meer informatie
Utrecht: Maryann Glorie [email protected]
Noord-Holland: Eric ten Brummelhuis
[email protected]
Gelderland: Rolof van Hövell [email protected]
Noord-Brabant: Joost Findhammer [email protected]
Zuid-Holland: Vincent Collette [email protected]
Dit kunt u doenHet waterliniegebied heeft het in zich om
nationale en internationale allure te krijgen. Een sterk merk dat
volop (economische) kansen biedt. De mate waarin die status
rendeert, is vooral afhankelijk van de ambitie die ondernemers en
(lokale) overheden hebben. De actieve inzet van (lokale) overheden
in de afgelopen jaren heeft ervoor gezorgd dat de Stelling van
Amsterdam de UNESCO Werelderfgoed status heeft ver-kregen. Als
uitbereiding op de UNESCO status van de Stelling van Amsterdam is
de Nieuwe Hollandse Waterlinie nu ook genomineerd. Om deze
nominatie te effectue-ren moet er nog veel gebeuren. En daarbij
hebben wij uw hulp nodig! • Wees als lokale overheden trots op de
linies en de gezamenlijke prestaties
van de afgelopen jaren! Zowel binnen uw organisatie als daar
buiten. Blijf ook komende jaren actief deelnemen aan de
samenwerkingsverbanden van linies, want het is nu tijd om te
oogsten!
• Gebruik de verhalen en prachtige landschappen van de linies
voor een duur-zame ontwikkeling van uw gemeenten. Waar nodig spring
in de bres voor de linies. Onze gezamenlijke geschiedenis maar ook
onze gezamenlijke toekomst heeft uw bescherming nodig door middel
van ruimtelijk beleid.
• Pak de kans om belangrijke taken van de lokale overheden onder
te brengen in de linies. De linies bieden een prachtig podium om
zorg, sport, cultuur, (gastvrijheids) economie te laten floreren.
Het motto van de linies is verschoven van behoud door ontwikkeling
naar behoud door gebruik.
• Doe mee en stimuleer de samenwerking van liniepartners en
combineer linie-projecten met bestaande programma’s.
Samen voor het behoud van erfgoed De gezamenlijke
linieprovincies voelen zich verantwoordelijk voor de instandhouding
en bescherming van de unieke waarden van de waterlinies. De
nationale, regionale en lokale overheden zorgen ervoor dat hun
plannen (zoals bestemmingsplannen) daar-aan bijdragen. De linies
verdienen over de volle breedte alle ruimte voor behoud van de
cultuurhistorische, economische, bedrijvige en natuurlijke waarden.
Doet u mee?
Kijk voor meer informatie
op:www.stellingvanamsterdam.nlwww.oudehollandsewaterlinie.nl
www.hollandsewaterlinie.nl www.grebbelinie.nl
www.zuiderwaterlinie.nl www.forten.nl
www.liniebreedondernemen.nl
Bronvermelding:
Foto omslag Kunstfort bij Vijfhuizen: Thomas Lenden,
Tentoonstelling: Dreams are my reality in 2010.
Fort de Bilt: Anna van Kooij, Wijnfort benoorden Purmerend:
Kenneth Stamp, Streektransferium: Arc2
architecten.