Wastong gamit ng mga salita

WASTONG GAMIT NG MGA SALITA

Sanggunian: Retorika: Mabisang Pagpapahayag sa Filipino (2004)

NANG

• Karaniwang ginagamit na pangatnig sa mga kaugnayang pangungusap at ito ang panimula ng katulong na sugnay.Halimbawa:Mag-impok ka NANG may magamit ka sa oras ng pangangailangan.Matutong magbanat ng buto NANG hindi naghihikahos sa buhay.

NANG

• Nagmula sa ‘na’ at inangkupan ng ‘ng’ at inilalagay sa pagitan ng pandiwa at ng panuring nito.Halimbawa:Nag-iisip NANG mabuti si Edward bago mabuo ang kanyang desisyon.Nagpasa si Pauline ng proyekto NANG maaga.

NANG

• Ginagamit ang ‘nang’ sa gitna ng dalawang salitang-ugat na inuulit, dalawang pawatas o neutral na inuulit at dalawang pandiwang inuulit.Halimbawa:Galaw NANG galaw si Binggay kaya hindi mawasto ang paggupit sa kanya.Wala siyang ginawa kundi ang magdasal NANG magdasal maghapon.

NG

• Ginagamit na pananda sa tuwirang layon ng pandiwang palipat.Halimbawa:Nagkamit siya NG karangalan dahil sa pagsisikap niya sa pag-aaral.Ang magtanim NG buti ay buti rin ang aanihin.

NG

• Ginagamit na pananda ng aktor o tagaganap ng pandiwa sa tinig balintiyak.Halimbawa:Tinulungan NG guro na makatapos ng pag-aaral ang kanyang mag-aaral.Niligawan NG binata ang mabait na dalaga.

NG

• Ang panandng ‘ng’ ay ginagamit kapag nagsasaad ng pag-aari ng isang bagay o katangian.Halimbawa:Ang ani NG magsasaki ay naipagbili sa malaking halaga.Ang kinabukasan NG anak ang laging iniisip ni Aling Marya.

MAY

• Ginagamit ng ‘may’ kapag sinusundan ng pangngalan.Halimbawa:MAY pera sa basura.Kung MAY lungkot MAY ligaya.

• Ginagamit ang ‘may’ kapag sinusundan ng pandiwa.Halimbawa:MAY dadaluhan kaming handaan sa linggo.MAY natanggap akong mabuting balita.

MAY

• Ginagamit ang ‘may’ kapag sinusundan ng pang-uri.Halimbawa:MAY kahali-halinang mukha ang artistang ‘yan.MAY magarang kotse si Camille.

• Ginagamit ang ‘may’ kapag sinusundan ng panghalip panao sa kaukulang paari.Halimbawa:MAY kanya-kanyang bahay na ang anim na anak ni Mang Danilo.

MAYROON

• Ginagamit ang ‘mayroon’ kapag may napapasingit na kataga sa salitang sinusundan nito.Halimbawa:MAYROON pa bang kape at asukal?MAYROON po sana akong gustong sabihin.

• Ginagamit ang ‘mayroon’ sa panagot ng tanong.Halimbawa:May pera ka ba? MAYROON.May naipasa ka bang takdang-aralin? MAYROON.

SUBUKIN

• Ang ‘subukin’ ay nangangahulugan ng pagsusuri o pagsisiyasat sa uri, lakas, o kakayahan ng isang tao o bagay.Halimbawa: SUBUKIN mong pangaralan siya at baka makinig sa ‘yo.SUBUKIN mo ang katapatan ng kanyang niloloob sa iyo.

SUBUKAN

• Ang ‘subukan’ ay nangangahulugan ng pagmamanman upang malaman ang ginagawa ng tao o mga tao.Halimbawa:SUBUKAN natin kung saan talaga siya nakatira.SUBUKAN mo nga ang anak mo kung saan siya nagpupunta pagkatapos ng klase.

PAHIRIN

• Ang ‘pahirin’ ay nangangahulugan ng pag-alis o pagpawi ng isang bagay.Halimbawa:PAHIRIN mo ang sobrang lipstik sa iyong labi.PAHIRIN mo ang pawis sa iyong likod.

PAHIRAN

• Ang ‘pahiran’ ay nangangahulugan ng paglalagay ng isang bagay.Halimbawa:PAHIRAN mo ng manzanilla ang tiyan ng sanggol.PAHIRAN mo nga ng mantekilya ang baon niyang tinapay.

OPERAHIN

• Tinutukoy ng ‘operahin’ ang tiyak na bahaging titistisin.Halimbawa:Nakatakdang OPERAHIN ang mga mata ni Mang Julio sa Martes.Ipinasya ng doktor na OPERAHIN na ang bukol sa tiyan ng pasyente.

OPERAHAN

• Tinutukoy ng ‘operahan’ ang tao hindi ang bahagi ng katawan.Halimbawa:Habang INOOPERAHAN si Rhodora ay panay ang dasal ng kanyang anak na si Lisabeth.

PINTUAN

• Ang ‘pintuan’ ay ang kinalalagyan ng pinto (doorway). Ito rin ang bahaging daraanan kapag bukas na ang pinto.Halimbawa:Nakaharang sa PINTUAN ang bagong biling refrigerator.

PINTO

• Ang ‘pinto’ (door) ay bahagi ng daanan na isinasara o ibinubukas.Halimbawa:Tiyaking nakakandado nang mabuti ang PINTO bago matulog sa gabi.

IWAN

• Ang ‘iwan’ (to leave something) ay nangangahulugang huwag isama/ dalhin.Halimbawa:IWAN mo na siya at mahuhuli ka sa lakad mo.

IWANAN

• Ang ‘iwanan’ (to leave something to somebody) ay nangangahulugang bigyan ng kung ano ang isang tao.Halimbawa:IWANAN mo ako ng pambili ng gamot ng anak mo.