Zaburzenia oddychania w czasie snu u kierowców Dr n. med. Jadwiga Siedlecka Pracownia Badań nad Snem
Zaburzenia oddychania
w czasie snu u kierowców
Dr n. med. Jadwiga Siedlecka
Pracownia Badań nad Snem
Klasyfikacja zaburzeń oddychania w czasie snu
Według American Academy of Sleep Medicine (AASM 2005)
wyróżnia się:
-- obturacyjny bezdech senny (OBS)
-- centralny bezdech senny
-- zespoły hipowentylacji i hipoksemii w czasie snu
-- hipowentylację i hipoksemię w czasie snu związaną z
określonymi chorobami
-- inne, nieokreślone zaburzenia oddychania w czasie snu
Obturacyjny Bezdech Senny (łac. apnoe obturativa dormientis, ang. obstructive sleep apnea)
Zgodnie z definicją obturacyjny bezdech senny jest
chorobą, której istotą są powtarzające się epizody
zamknięcia górnych dróg oddechowych (bezdechy) lub ich
zwężenia (spłycenie oddychania) na poziomie gardła, przy
zachowanej (w większości przypadków wzmożonej) pracy
mięśni oddechowych.
Ruchy oddechowe przepony i mięśni oddechowych są
zachowane, jednakże powietrze nie jest wtłaczane do płuc
Obturacyjny Bezdech Senny
Następstwami bezdechów i spłyceń oddychania
są: pogorszenie utlenowania krwi (spadek SaO2 o
≥ 2-4%) oraz przebudzenia ze snu (większość z
nich pozostaje nieuświadomiona)
Warunkiem rozpoznania choroby jest stwierdzenie co
najmniej 5 bezdechów (apnoea) i/lub spłyceń oddychania
(hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10
sekund – (AHI ≥ 5), którym towarzyszy nadmierna senność
dzienna oraz przynajmniej dwa spośród 4 wymienionych
objawów:
- chrapanie nawykowe
- uczucie duszenia lub dławienia się w nocy
- częste wybudzenia w czasie snu
- upośledzenie koncentracji
Wskaźnik AHI - Apnoea Hypopnoea Index
Liczba bezdechów i spłyceń oddychania podczas
1 godziny snu (trwającego co najmniej 6 godzin),
trwających powyżej 10 sekund
Na podstawie AHI oraz nasilenia senności dziennej określa się stopień
ciężkości choroby.
Aktualnie wyróżnia się 3 stopnie ciężkości choroby:
- postać łagodną (AHI ≥ 5 i <15) - senność dzienna występuje w
sytuacjach wymagających niewielkiej uwagi np. czytanie, oglądanie
telewizji;
- postać umiarkowaną (AHI 15-30) - senność dzienna występuje w
sytuacjach, które wymagają większej uwagi np. podczas zebrania ,
przedstawienia
- postać ciężką (AHI >30) - senność dzienna występuje w sytuacjach,
które wymagają dużej koncentracji np. rozmowa, posiłek, kierowanie
pojazdem.
OBS - występowanie
W populacji dorosłych częstość występowania
OBS może sięgać 25% u mężczyzn i 11% u kobiet.
W polskich badaniach epidemiologicznych OBS
stwierdzono u 16,7% mężczyzn i u 5,4% kobiet.
Mężczyźni chorują 2-3 razy częściej niż kobiety.
Dokładna liczba chorych nie jest znana !
OBS – Objawy
- Chrapanie - głośne nieregularne przerywane nagłą ciszą,
budzącą niepokój u osób trzecich
- Bezdechy w czasie snu
- Nagłe wybudzenia ze snu - połączone często z uczuciem
braku powietrza, duszności, dławienia w czasie snu oraz
przyspieszonym oddechem czy tętnem
- Zwiększona aktywność ruchowa i potliwość - niespokojny
przerywany sen
- Potrzeba oddawania moczu w nocy
- Poranne zmęczenie, bóle głowy
- Zaburzenia funkcji poznawczych i zmiany osobowości
- Upośledzenie libido
Następstwa bezdechów
- Wybudzenia w czasie snu - chory wstaje rano zmęczony
(sen nie przynosi wypoczynku), zasypia w ciągu dnia (wbrew
własnej woli), ma trudności z pamięcią i koncentracją
- Niedotlenienie w czasie snu - występuje niedotlenienie
mięśnia sercowego, szczególnie u osób z chorobą wieńcową
- Nadmierne obciążenie serca - ciśnienie tętnicze nie obniża
się w nocy tak jak u osób zdrowych
Czynniki wpływające na wystąpienie choroby:
1. Płeć – 2-3 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet
2. Wiek- mężczyźni (po 35-40 rż) kobiety po menopauzie
3. Otyłość
4. Gruba, krótka szyja- obwód szyi > 43 cm u mężczyzn
i > 40 cm u kobiet jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby.
5. Nieprawidłowości w budowie górnych dróg
oddechowych.
6. Niedoczynność tarczycy.
7. Palenie tytoniu.
8. Alkohol, środki nasenne (obniżenie napięcia
mięśniowego)
Nieprawidłowości w budowie górnych dróg
oddechowych
- skrzywienie przegrody nosa
- polipy nosa
- przerost migdałków podniebiennych
- przerost podniebienia miękkiego
- duży język
- cofnięta żuchwa
Powikłania choroby: 1. Nadciśnienie tętnicze (50% chorych z OBS)
2. Choroba niedokrwienna serca (ChNS)
3. Niewydolność serca
4. Zaburzenia rytmu i przewodzenia
5. Zawał mięśnia sercowego
6. Udar mózgu
7. Zespół metaboliczny i cukrzyca
8. Wzrost ciśnienia w tętnicy płucnej (cor pulm.)
9. Nagły zgon
Rozpoznanie choroby:
Pewną metodą rozpoznania choroby jest
polisomnografia (PSG). Badanie wykonywane jest
podczas snu i pozwala w sposób nieinwazyjny ocenić
strukturę i jakość snu, częstość przebudzeń,
oddychanie, utlenowanie, czynność serca, pozycję ciała,
chrapanie.
Rozpoznanie choroby: rozpoznanie:
badanie polisomnograficzne (PSG) (złoty standard)
pomocniczo: - ankieta
- badanie ogólnolekarskie
- badanie laryngologiczne
- spirometria
I. Ocena występowanie snu i jego faz
- elektroencefalografia (eeg)
- elektrookulografia (eog)
- elektromiografia (emg)
II. Ocena zaburzeń oddychania
- przepływ powietrza w g.d.o.
- ruchy oddechowe kl. piersiowej i brzucha
- rejestracja odgłosów oddechowych
III. Ocena zaburzeń ogólnoustrojowych towarzyszących bezdechom
- - pulsoksymetria (O2 Sat.)
- - elektrokardiografia (ekg)
- pomiar RR
Rozpoznanie choroby – badania przesiewowe
Poligrafia
Badanie wykonywane za pomocą aparatów, które
monitorują co najmniej 4 zmienne w tym ruchy
oddechowe klatki piersiowej i brzucha, przepływ
powietrza przez górne drogi oddechowe oraz
utlenowanie krwi, bez oceny struktury snu.
Rozpoznanie choroby W badaniach przesiewowych prowadzonych wśród osób z nadmierną
sennością stosuje się:
- Skalę Senności Epworth (Epworth Sleepiness Scale – ESS)
- Kwestionariusz Berliński
- Kwestionariusz STOP-Bang (SBQ)
- Kwestionariusz Brukselski
Nadmierna Senność Dzienna
Senność dzienna jest objawem subiektywnym, dlatego niektórzy
chorzy na OBS negują występowanie tego objawu.
Część z nich przyzwyczaja się do długotrwałej senności i nie ma
świadomości, że jest to problem zdrowotny.
Inne osoby pod wpływem presji otoczenia, z obawy przed utratą
pracy lub podświadomie zaprzeczają jego istnieniu.
Skala Senności Epworth Z jaką łatwością zapadłbyś w drzemkę lub zasnął w następujących sytuacjach? Pytania
odnoszą się do zwykłych sytuacji w ostatnim miesiącu. Zakreśl właściwą możliwość
zaśnięcia lub drzemki przy każdej sytuacji.
SYTUACJA MOŻLIWOŚĆ ZAŚNIĘCIA
1. Siedząc lub czytając
0-3 0 – nigdy nie zasnę 1 – mała możliwość drzemki 2 – średnia możliwość drzemki 3 – duża możliwość drzemki Interpretacja wyników: ≥10 punktów - nadmierna senność dzienna ≥15 punktów – ciężka nadmierna senność dzienna
2. Oglądając telewizję
3. Siedząc w miejscu publicznym, np. w teatrze, na zebraniu, w kościele
4. Podczas godzinnej jazdy autobusem, koleją lub samochodem jako pasażer
5. Po południu leżąc
6. Podczas rozmowy, siedząc
7. Po obiedzie, siedząc w spokojnym miejscu
8. Podczas prowadzenia samochodu, w trakcie kilkuminutowego oczekiwania w korku
Wyniki skali Epworth dobrze korelują z polisomnograficznymi cechami deprywacji
snu (wybudzenia) pod warunkiem, że badany udziela prawdziwych odpowiedzi.
Wyniki SSE są bardziej miarodajne, jeśli chory wypełnia ankietę wspólnie ze
swoim partnerem (obserwacja codziennych epizodów senności pacjenta).
Łatwość wykonania SSE, niewielki koszt oraz powtarzalność (w pewnym odstępie
czasowym) zadecydowały, że jest obecnie szeroko uznanym i stosowanym
narzędziem w ocenie senności dziennej.
SSE nie jest skuteczna w ponownej ocenie senności dziennej w krótkich
odstępach czasu , a zwłaszcza w śledzeniu dobowego rytmu senności.
Obiektywnymi metodami oceny NSD są:
- wielokrotny test latencji snu - MSLT
- test utrzymywania czuwania - MWT
Wielokrotny test latencji snu – Multiple Sleep Latency Test (MSLT)
W teście MSLT bada się łatwość zasypiania. Badany jest umieszczany w
godzinach rannych, najlepiej po nocnym badaniu PSG, w dobrze
izolowanym od dźwięków i światła stanowisku PSG i poddawany 4.lub 5.
20-minutowym zapisom EEG.
Zapisy powtarza się w odstępach 2 godzin.
Jeśli zapis snu nie pojawia się do 20 min, następuje koniec badania.
Chorzy z NSD zasypiają zazwyczaj przed upływem 8 minut od rozpoczęcia
badania.
Uśredniony czas do zaśnięcia mniejszy niż 8 min potwierdza NSD, dłuższy
niż 11 min jest stwierdzany u zdrowych.
Ciężko chorzy na OBS zasypiają w czasie < 1 min
Test utrzymywania czuwania – MWT
Test utrzymywania czuwania (Maintenance of Wakefulness Test (MWT)
wykonuje się, jeśli są wątpliwości co do podjęcia decyzji o zdolności do pracy
na stanowisku wymagającym stałego czuwania (np. maszyniści, kontrolerzy
ruchu lotniczego, kierowcy pojazdów mechanicznych).
Badanego umieszcza się w cichym, przyciemnionym pokoju w pozycji
siedzącej i poleca nie zasnąć, pozostając w bezruchu.
Wykonuje się cztery 40 - minutowe rejestracje PSG. Zaśnięcie przed upływem
8 min rejestracji oznacza NSD.
Utrzymywanie czuwania podczas wszystkich rejestracji potwierdza zdolność do
pracy na stanowisku wymagającym czuwania. Wyniki 8–39 min są trudne do
oceny i wymagają indywidualnej decyzji.
OBS - leczenie
Zmiana stylu życia
Dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych
(CPAP)
Aparaty wewnątrzustne
Leczenie chirurgiczne
Zmiana stylu życia
Zmniejszenie masy ciała
Unikanie spania na plecach
Unikanie picia alkoholu w godzinach
wieczornych
Unikanie leków nasennych i uspokajających
Zaniechanie palenia papierosów
OBS – Leczenie - CPAP W ciężkich oraz umiarkowanych postaciach OBS leczeniem z wyboru
jest wspomaganie oddychania przy użyciu protezy powietrznej – aparatu
do oddychania ze stałym dodatnim ciśnieniem (Continuous Positivea
Airways Pressure – CPAP), z użyciem maski nanosowej (ewentualnie na
nos i usta ), przez którą podawany jest niewielki strumień powietrza
zapobiegający zapadaniu się dróg oddechowych.
OBS – Leczenie - CPAP
Zastosowanie CPAP likwiduje chrapanie i bezdechy
oraz przywraca prawidłową strukturę snu. Ustępują
również objawy senności dziennej, a pacjenci
odczuwają poprawę jakości życia, co w przypadku
kierowców ma bardzo ważne znaczenie dla
bezpieczeństwa na drodze.
Indywidualnie dobrane ciśnienie CPAP znoszące
chrapanie i bezdechy ustala się podczas badania PSG
CPAP - wskazania
postać umiarkowana (AHI 15-30) i ciężka (AHI >30) OBS
postać łagodna (AHI 5-15), szczególnie u chorych ze
współistniejącymi powikłaniami sercowo-naczyniowymi,
istotnym niedotlenieniem krwi w czasie snu, depresją
nadmierna senność w ciągu dnia
Aparaty wewnątrzustne
Aparaty wysuwające żuchwę (mandibular
advancement device – MAD)
Aparaty utrzymujące wyciągnięty język
(tongue retaining device – TRD)
Aparaty podtrzymujące podniebienie miękkie
(soft palatal lifter) lub repozycjonujące
języczek (equalizer)
Aparaty wewnątrzustne - wskazania
Chrapanie
Lekki OBS
Umiarkowana i ciężka postać OBS przy
wykluczeniu możliwości stosowania CPAP
Leczenie chirurgiczne
ominięcie miejsca obturacji:
- repozycja skrzywionej przegrody nosa
- plastyka przerośniętych małżowin nosowych
- polipektomia
- wysunięcie szczęki lub żuchwy
- tonsilektomia
- uwulopalatofaryngoplastyka (UPPP)
polegająca na resekcji części podniebienia
miękkiego, języczka i części języka
Centralny bezdech senny
Epizody bezdechu są spowodowane
zmniejszeniem aktywności ośrodka
oddechowego lub utrudnieniem
przewodzenia impulsów nerwowych do
mięśni oddechowych.
Kilka informacji praktycznych
U każdego pacjenta z nadciśnieniem tętniczym,
zwłaszcza opornym na leczenie oraz zespołem
metabolicznym zaleca się uwzględnić w wywiadzie
pytania dotyczące występowania zaburzeń
oddychania w czasie snu.
Cena badania poligraficznego 280 - 450 zł
Cena badania polisomnograficznego 500 – 1300 zł,
a nawet 1800 zł z nocą adaptacyjną
Refundacja urządzenia terapeutycznego CPAP
Cena podstawowego aparatu wraz z maską została ustalona
przez NFZ na kwotę 2100 zł,
wysokość refundacji wynosi 1890 zł brutto,
pacjent dopłaca 210 zł za podstawowe urządzenie
wraz z maską
Kierowca z OBS = niebezpieczeństwo
Brak snu działa jak alkohol
Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby za kierownicą są równie
niebezpieczne jak tej kierującej pojazdem pod wpływem alkoholu.
Po 24 godzinach bez snu, trzeźwy kierowca zachowuje się jak kierujący,
który ma we krwi 1- promil alkoholu
Zaspanie i zmęczenie znacząco osłabia koncentrację, wydłuża czas reakcji
oraz bardzo negatywnie wpływa na prawidłową ocenę sytuacji na drodze.
Mikrosny w OBS Mikrosen trwa kilka lub kilkanaście sekund. Oczy osoby podczas mikrosnu
bardzo często pozostają otwarte, przy jednoczesnym oderwaniu od
rzeczywistości.
Wypadki komunikacyjne Pacjenci chorzy na OBS od 2 do 7 razy częściej niż
osoby zdrowe są sprawcami wypadków drogowych.
Nagłe zaśnięcie za kierownicą jest powodem
najgroźniejszych wypadków takich jak np. zderzenia
czołowe
Obturacyjny bezdech senny u kierowców
w myśl obowiązujących przepisów
Grupa Robocza Ekspertów Unii Europejskiej ds.
Obturacyjnego Bezdechu Sennego - 2013 rok
- New Standards and Guidelines for Drivers with
Obstructive Sleep Apnoea Syndrome
- Report of the Obstructive Sleep Apnoea Working
Group, Brussels, 2013.
Dz. U. UE.L.2014.194.10
DYREKTYWA KOMISJI 2014/85/UE
z dnia 1 lipca 2014 r.
zmieniająca dyrektywę 2006/126/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady w sprawie praw jazdy
(Dz.U.UE L z dnia 2 lipca 2014 r.)
Liczne analizy i badania naukowe, które niedawno
udostępniono, potwierdzają, że obturacyjny bezdech
podczas snu jest jednym z największych czynników ryzyka
dla wypadków samochodowych. W związku z tym choroba
ta nie powinna być dłużej pomijana w kontekście unijnego
prawodawstwa dotyczącego praw jazdy.
Implementacją Dyrektywy UE w Polsce było:
Rozporządzenie Ministra Zdrowia
z dnia 23 grudnia 2015 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie badań lekarskich osób
ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i
kierowców (Dz. U. RP z dnia 29 grudnia 2015 r. poz. 2247)
Przepisy niniejszego rozporządzenia wdrażają postanowienia dyrektywy
Komisji 2014/85/UE z dnia 1 lipca 2014 r. zmieniającej dyrektywę
2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie praw jazdy
(Dz. U. UE. L 194 z 02.07.2014, str. 10-13
Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 31 grudnia 2015 r.
Załącznik nr 2 SZCZEGÓŁOWE WARUNKI BADANIA LEKARSKIEGO W
ZAKRESIE OBTURACYJNEGO BEZDECHU PODCZAS SNU
Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29
sierpnia 2019 r. (z późniejszymi zmianami) „Szczegółowe warunki badania
lekarskiego w zakresie obturacyjnego bezdechu podczas snu” zawarte są
w Załączniku nr 7
Załącznik nr 7 SZCZEGÓŁOWE WARUNKI BADANIA LEKARSKIEGO W
ZAKRESIE OBTURACYJNEGO BEZDECHU PODCZAS SNU
1. Określenie
1) obturacyjny bezdech podczas snu w postaci umiarkowanej –
oznacza liczbę epizodów zatrzymania lub spłycenia oddychania
na godzinę (wskaźnik AHI) wynoszącą między 15 a 29
oddechów, z uwzględnieniem nadmiernej senności dziennej
2) obturacyjny bezdech podczas snu w postaci ciężkiej –
oznacza liczbę epizodów zatrzymania lub spłycenia oddychania
na godzinę (wskaźnik AHI) równą lub przekraczającą 30
oddechów, z uwzględnieniem nadmiernej senności dziennej
Załącznik nr 7 (cd.) 2. W przypadku osoby:
1) ubiegającej się o wydanie lub posiadającej prawo jazdy kategorii AM, A1,
A2, A, B1, B, B+E lub T,
2) ubiegającej się o wydanie lub posiadającej prawo jazdy kategorii C1,
C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E lub pozwolenie na kierowanie tramwajem,
3) podlegającej badaniom na podstawie art. 39j ust. 1 albo art.39m ustawy z
dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym,
4) występującej o zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym
lub przewożącym wartości pieniężne albo o przedłużenie ważności tego
zezwolenia,
5) o której mowa w art. 34 ust. 1, art. 60 lub art. 117 ust.4 ustawy z dnia 5
stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami
- u której podejrzewa się obturacyjny bezdech podczas snu w postaci
umiarkowanej lub ciężkiej kieruje się na specjalistyczne badanie lekarskie.
Do czasu potwierdzenia lub wykluczenia powyższego rozpoznania można
orzec istnienie przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami.
Załącznik nr 7 (cd.) 3. W przypadku osoby:
1) ubiegającej się o wydanie lub posiadającej prawo jazdy kategorii AM, A1,
A2, A, B1, B, B+E lub T,
2) ubiegającej się o wydanie lub posiadającej prawo jazdy kategorii C1,
C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E lub pozwolenie na kierowanie tramwajem,
3) podlegającej badaniom na podstawie art. 39j ust. 1 albo art.39m ustawy z
dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym,
4) występującej o zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym
lub przewożącym wartości pieniężne albo o przedłużenie ważności tego
zezwolenia,
5) o której mowa w art. 34 ust. 1, art. 60 lub art. 117 ust.4 ustawy z dnia 5
stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami
- u której rozpoznano obturacyjny bezdech podczas snu w postaci
umiarkowanej lub ciężkiej, można orzec brak przeciwwskazań zdrowotnych
do kierowania pojazdami, jeżeli osoba badana przedstawi opinię lekarza
prowadzącego leczenie potwierdzającą wdrożenie leczenia i przestrzega
zaleceń lekarskich w zakresie zapobiegania senności oraz przeprowadza
regularne kontrolne badania lekarskie.
Załącznik nr 7 (cd.) 4. W przypadku osoby ubiegającej się o wydanie lub
posiadającej prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E
lub T, która leczy się z powodu obturacyjnego bezdechu
podczas snu w postaci umiarkowanej lub ciężkiej, można orzec
brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami
pod warunkiem, że podlega co trzy lata kontrolnym badaniom
lekarskim, w celu ustalenia poziomu zgodności z leczeniem
oraz konieczności dalszego leczenia.
Załącznik nr 7 (cd.) 5. W przypadku osoby:
1) ubiegającej się o wydanie lub posiadającej prawo jazdy kategorii C1,
C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E lub pozwolenie na kierowanie tramwajem,
2) podlegającej badaniom na podstawie art. 39j ust. 1 albo art.39m ustawy z
dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym,
3) występującej o zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym
lub przewożącym wartości pieniężne albo o przedłużenie ważności tego
zezwolenia,
4) o której mowa w art. 34 ust. 1, art. 60 lub art. 117 ust.4 ustawy z dnia 5
stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami
- która leczy się z powodu obturacyjnego bezdechu podczas snu w postaci
umiarkowanej lub ciężkiej, orzeka się brak przeciwwskazań zdrowotnych do
kierowania pojazdami pod warunkiem, że podlega co rok kontrolnym
badaniom lekarskim, w celu ustalenia poziomu zgodności z leczeniem oraz
konieczności dalszego leczenia.
W celu usprawnienia procesu orzeczniczego i zminimalizowania
trudności w interpretacji ww. rozporządzenia Polskie
Towarzystwo Medycyny Pracy (PTMP) wraz z Polskim
Towarzystwem Chorób Płuc (PTChP), Polskim Towarzystwem
Badań nad Snem (PTBS) oraz Instytutem Medycyny Pracy im.
prof. J. Nofera w Łodzi opracowały algorytm postępowania w
przypadku podejrzenia występowania obturacyjnego bezdechu
podczas snu (OBS) u kierowców i osób ubiegających się o
wydanie prawa jazdy.
Punktem wyjściowym opracowanego algorytmu są informacje
zawarte w oświadczeniu dotyczącym stanu zdrowia
kierowcy/kandydata na kierowcę zgodnie z załącznikiem nr 1 do
rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2019 r. w
sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia
do kierowania pojazdami i kierowców oraz wskaźnik masy ciała -
BMI.
W oświadczeniu kluczową rolę odgrywa pytanie 6 i 7:
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2019 r.
w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do
kierowania pojazdami i kierowców
(Dz. U. RP z dnia 29 sierpnia 2019 r., Poz. 1659)
Załącznik nr 1 Oświadczenie dotyczące stanu zdrowia
III. Dane dotyczące stanu zdrowia
pkt. 6
Czy kiedykolwiek był/a Pan/Pani badany/a z powodu zaburzeń snu lub lekarz
informował, że ma Pan/Pani zaburzenia snu, zespoły bezdechu nocnego lub
narkolepsję?
pkt. 7
Czy ktokolwiek mówił Panu/Pani o zaobserwowanych u Pana/Pani
epizodach zatrzymania oddechu w czasie snu?
W przypadku pozytywnej odpowiedzi na co najmniej jedno z
tych pytań lub stwierdzenie u pacjenta wskaźnika BMI ≥ 30,
zaleca się skorzystanie z opracowanego i przedstawionego
poniżej algorytmu, którego podstawą jest Kwestionariusz
EuroSAS (KESAS) i Skala Senności Epworth (ESS).
Zastosowanie algorytmu jest także wskazane gdy w czasie
badania lekarskiego pojawią się inne uzasadnione podejrzenia
występowania OBS.
Kwestionariusz EuroSAS
Kwestionariusz EuroSAS (European Sleep Apnoea Syndrome)
został zaproponowany do diagnostyki przesiewowej w kierunku
zespołu bezdechu sennego przez Grupę Roboczą Ekspertów
Unii Europejskiej ds. Obturacyjnego Bezdechu Sennego w 2013
roku - New Standards and Guidelines for Drivers with Obstructive
Sleep Apnoea Syndrome - Report of the Obstructive Sleep
Apnoea Working Group, Brussels, 2013.
1. Płeć K (1 pkt.) M (2 pkt.)
2. Wiek < 30 lat (1 pkt.) 31 i więcej (2 pkt.)
3. Masa ciała
4. Wzrost
5. Czy zdarzyło się Panu/Pani przysnąć podczas
kierowania pojazdem? TAK(3) NIE(0) NIE WIEM(2)
6. Czy w ciągu ostatnich 3 lat uczestniczył/a
Pan/Pani w poważnym wypadku drogowym (z
obrażeniami ciała czy uszkodzeniem
samochodu) spowodowanym sennością?
TAK(4)
NIE(0) NIE WIEM(3)
7. Czy zwykle głośno chrapie Pan/Pani prawie
każdej nocy? TAK(2) NIE(0) NIE WIEM(1)
8. Czy ktoś mówił Panu/Pani o zaobserwowanych
epizodach zatrzymania oddechu podczas snu? TAK(1) NIE(0) NIE WIEM(0)
9. Czy po w pełni przespanej nocy budzi się
Pan/Pani wypoczęty/a? TAK(0) NIE(2) NIE WIEM(1)
10. Czy choruje Pan/Pani bądź leczy się z powodu
nadciśnienia tętniczego? TAK(2) NIE(0) NIE WIEM(1)
11. Proszę wypełnić kwestionariusz dotyczący senności podczas dnia (Epworth) 11-14(2) 15 i więcej(4)
SUMA PUNKTÓW
BMI < 30 (1 pkt.)
BMI = 31-35 (2 pkt.)
BMI ≥ 36 (3 pkt.)
Kwestionariusz EuroSAS (European Sleep Apnoea Syndrome) KESAS
Algorytm postępowania lekarskiego w zakresie
obturacyjnego bezdechu sennego u osób
kierujących pojazdami
Kwestionariusz EuroSAS
Pytanie 5. Czy zdarzyło się Panu/Pani
przysnąć podczas kierowania
pojazdem?
Pytanie 6.
Czy w ciągu ostatnich 3 lat
uczestniczył/a Pan/Pani w poważnym
wypadku drogowym (z obrażeniami czy
uszkodzeniem samochodu)
spowodowanym sennością?
Leczenie
Brak przeciwwskazań do kierowania pojazdami pod następującymi warunkami:
1. opinia lekarza prowadzącego leczenie OBS potwierdzająca wdrożenie leczenia i przestrzeganie
zaleceń: minimalny czas stosowania PAP to ≥ 4 godz. w ciągu nocy przez ≥70% nocy w okresie ≥ 1
miesiąca od rozpoczęcia leczenia
2. skuteczność leczenia PAP (AHI < 10) udokumentowana przez poligrafię z CPAP lub autoCPAP
3. skuteczność leczenia inną formą terapii OBS (AHI < 10) udokumentowana w polisomnografii
wykonanej:
a) ≥ 1 miesiąc po zabiegu laryngologicznym
b) ≥ 6 miesięcy po zabiegu bariatrycznym
c) ≥ 1 miesiąc po stosowaniu aparatu wewnątrzustnego
d) po klinicznie istotnej według opinii lekarza prowadzącego redukcji masy ciała
4. ustąpienie nadmiernej senności dziennej w trakcie leczenia PAP lub inną formą terapii OBS (ESS ≤ 10)
5. pacjent zgłasza się regularnie na wizyty kontrolne od momentu wdrożenia leczenia (pierwsza po 3
miesiącach, później co 6-12 miesięcy)
Dziękuję za uwagę