Top Banner
Zaburzenia oddychania w czasie snu u kierowców Dr n. med. Jadwiga Siedlecka Pracownia Badań nad Snem
63

w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Aug 05, 2020

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Zaburzenia oddychania

w czasie snu u kierowców

Dr n. med. Jadwiga Siedlecka

Pracownia Badań nad Snem

Page 2: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Klasyfikacja zaburzeń oddychania w czasie snu

Według American Academy of Sleep Medicine (AASM 2005)

wyróżnia się:

-- obturacyjny bezdech senny (OBS)

-- centralny bezdech senny

-- zespoły hipowentylacji i hipoksemii w czasie snu

-- hipowentylację i hipoksemię w czasie snu związaną z

określonymi chorobami

-- inne, nieokreślone zaburzenia oddychania w czasie snu

Page 3: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Obturacyjny Bezdech Senny (łac. apnoe obturativa dormientis, ang. obstructive sleep apnea)

Zgodnie z definicją obturacyjny bezdech senny jest

chorobą, której istotą są powtarzające się epizody

zamknięcia górnych dróg oddechowych (bezdechy) lub ich

zwężenia (spłycenie oddychania) na poziomie gardła, przy

zachowanej (w większości przypadków wzmożonej) pracy

mięśni oddechowych.

Ruchy oddechowe przepony i mięśni oddechowych są

zachowane, jednakże powietrze nie jest wtłaczane do płuc

Page 4: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Obturacyjny Bezdech Senny

Następstwami bezdechów i spłyceń oddychania

są: pogorszenie utlenowania krwi (spadek SaO2 o

≥ 2-4%) oraz przebudzenia ze snu (większość z

nich pozostaje nieuświadomiona)

Page 5: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Warunkiem rozpoznania choroby jest stwierdzenie co

najmniej 5 bezdechów (apnoea) i/lub spłyceń oddychania

(hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10

sekund – (AHI ≥ 5), którym towarzyszy nadmierna senność

dzienna oraz przynajmniej dwa spośród 4 wymienionych

objawów:

- chrapanie nawykowe

- uczucie duszenia lub dławienia się w nocy

- częste wybudzenia w czasie snu

- upośledzenie koncentracji

Page 6: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Wskaźnik AHI - Apnoea Hypopnoea Index

Liczba bezdechów i spłyceń oddychania podczas

1 godziny snu (trwającego co najmniej 6 godzin),

trwających powyżej 10 sekund

Page 7: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Na podstawie AHI oraz nasilenia senności dziennej określa się stopień

ciężkości choroby.

Aktualnie wyróżnia się 3 stopnie ciężkości choroby:

- postać łagodną (AHI ≥ 5 i <15) - senność dzienna występuje w

sytuacjach wymagających niewielkiej uwagi np. czytanie, oglądanie

telewizji;

- postać umiarkowaną (AHI 15-30) - senność dzienna występuje w

sytuacjach, które wymagają większej uwagi np. podczas zebrania ,

przedstawienia

- postać ciężką (AHI >30) - senność dzienna występuje w sytuacjach,

które wymagają dużej koncentracji np. rozmowa, posiłek, kierowanie

pojazdem.

Page 8: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

OBS - występowanie

W populacji dorosłych częstość występowania

OBS może sięgać 25% u mężczyzn i 11% u kobiet.

W polskich badaniach epidemiologicznych OBS

stwierdzono u 16,7% mężczyzn i u 5,4% kobiet.

Mężczyźni chorują 2-3 razy częściej niż kobiety.

Dokładna liczba chorych nie jest znana !

Page 9: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

OBS – Objawy

- Chrapanie - głośne nieregularne przerywane nagłą ciszą,

budzącą niepokój u osób trzecich

- Bezdechy w czasie snu

- Nagłe wybudzenia ze snu - połączone często z uczuciem

braku powietrza, duszności, dławienia w czasie snu oraz

przyspieszonym oddechem czy tętnem

- Zwiększona aktywność ruchowa i potliwość - niespokojny

przerywany sen

- Potrzeba oddawania moczu w nocy

- Poranne zmęczenie, bóle głowy

- Zaburzenia funkcji poznawczych i zmiany osobowości

- Upośledzenie libido

Page 10: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Następstwa bezdechów

- Wybudzenia w czasie snu - chory wstaje rano zmęczony

(sen nie przynosi wypoczynku), zasypia w ciągu dnia (wbrew

własnej woli), ma trudności z pamięcią i koncentracją

- Niedotlenienie w czasie snu - występuje niedotlenienie

mięśnia sercowego, szczególnie u osób z chorobą wieńcową

- Nadmierne obciążenie serca - ciśnienie tętnicze nie obniża

się w nocy tak jak u osób zdrowych

Page 11: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Czynniki wpływające na wystąpienie choroby:

1. Płeć – 2-3 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet

2. Wiek- mężczyźni (po 35-40 rż) kobiety po menopauzie

3. Otyłość

4. Gruba, krótka szyja- obwód szyi > 43 cm u mężczyzn

i > 40 cm u kobiet jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby.

5. Nieprawidłowości w budowie górnych dróg

oddechowych.

6. Niedoczynność tarczycy.

7. Palenie tytoniu.

8. Alkohol, środki nasenne (obniżenie napięcia

mięśniowego)

Page 12: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Nieprawidłowości w budowie górnych dróg

oddechowych

- skrzywienie przegrody nosa

- polipy nosa

- przerost migdałków podniebiennych

- przerost podniebienia miękkiego

- duży język

- cofnięta żuchwa

Page 13: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Powikłania choroby: 1. Nadciśnienie tętnicze (50% chorych z OBS)

2. Choroba niedokrwienna serca (ChNS)

3. Niewydolność serca

4. Zaburzenia rytmu i przewodzenia

5. Zawał mięśnia sercowego

6. Udar mózgu

7. Zespół metaboliczny i cukrzyca

8. Wzrost ciśnienia w tętnicy płucnej (cor pulm.)

9. Nagły zgon

Page 14: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Rozpoznanie choroby:

Pewną metodą rozpoznania choroby jest

polisomnografia (PSG). Badanie wykonywane jest

podczas snu i pozwala w sposób nieinwazyjny ocenić

strukturę i jakość snu, częstość przebudzeń,

oddychanie, utlenowanie, czynność serca, pozycję ciała,

chrapanie.

Page 15: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Rozpoznanie choroby: rozpoznanie:

badanie polisomnograficzne (PSG) (złoty standard)

pomocniczo: - ankieta

- badanie ogólnolekarskie

- badanie laryngologiczne

- spirometria

Page 16: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

I. Ocena występowanie snu i jego faz

- elektroencefalografia (eeg)

- elektrookulografia (eog)

- elektromiografia (emg)

II. Ocena zaburzeń oddychania

- przepływ powietrza w g.d.o.

- ruchy oddechowe kl. piersiowej i brzucha

- rejestracja odgłosów oddechowych

III. Ocena zaburzeń ogólnoustrojowych towarzyszących bezdechom

- - pulsoksymetria (O2 Sat.)

- - elektrokardiografia (ekg)

- pomiar RR

Page 17: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Rozpoznanie choroby – badania przesiewowe

Poligrafia

Badanie wykonywane za pomocą aparatów, które

monitorują co najmniej 4 zmienne w tym ruchy

oddechowe klatki piersiowej i brzucha, przepływ

powietrza przez górne drogi oddechowe oraz

utlenowanie krwi, bez oceny struktury snu.

Page 18: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Rozpoznanie choroby W badaniach przesiewowych prowadzonych wśród osób z nadmierną

sennością stosuje się:

- Skalę Senności Epworth (Epworth Sleepiness Scale – ESS)

- Kwestionariusz Berliński

- Kwestionariusz STOP-Bang (SBQ)

- Kwestionariusz Brukselski

Page 19: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Nadmierna Senność Dzienna

Senność dzienna jest objawem subiektywnym, dlatego niektórzy

chorzy na OBS negują występowanie tego objawu.

Część z nich przyzwyczaja się do długotrwałej senności i nie ma

świadomości, że jest to problem zdrowotny.

Inne osoby pod wpływem presji otoczenia, z obawy przed utratą

pracy lub podświadomie zaprzeczają jego istnieniu.

Page 20: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Skala Senności Epworth Z jaką łatwością zapadłbyś w drzemkę lub zasnął w następujących sytuacjach? Pytania

odnoszą się do zwykłych sytuacji w ostatnim miesiącu. Zakreśl właściwą możliwość

zaśnięcia lub drzemki przy każdej sytuacji.

SYTUACJA MOŻLIWOŚĆ ZAŚNIĘCIA

1. Siedząc lub czytając

0-3 0 – nigdy nie zasnę 1 – mała możliwość drzemki 2 – średnia możliwość drzemki 3 – duża możliwość drzemki Interpretacja wyników: ≥10 punktów - nadmierna senność dzienna ≥15 punktów – ciężka nadmierna senność dzienna

2. Oglądając telewizję

3. Siedząc w miejscu publicznym, np. w teatrze, na zebraniu, w kościele

4. Podczas godzinnej jazdy autobusem, koleją lub samochodem jako pasażer

5. Po południu leżąc

6. Podczas rozmowy, siedząc

7. Po obiedzie, siedząc w spokojnym miejscu

8. Podczas prowadzenia samochodu, w trakcie kilkuminutowego oczekiwania w korku

Page 21: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Wyniki skali Epworth dobrze korelują z polisomnograficznymi cechami deprywacji

snu (wybudzenia) pod warunkiem, że badany udziela prawdziwych odpowiedzi.

Wyniki SSE są bardziej miarodajne, jeśli chory wypełnia ankietę wspólnie ze

swoim partnerem (obserwacja codziennych epizodów senności pacjenta).

Łatwość wykonania SSE, niewielki koszt oraz powtarzalność (w pewnym odstępie

czasowym) zadecydowały, że jest obecnie szeroko uznanym i stosowanym

narzędziem w ocenie senności dziennej.

SSE nie jest skuteczna w ponownej ocenie senności dziennej w krótkich

odstępach czasu , a zwłaszcza w śledzeniu dobowego rytmu senności.

Page 22: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Obiektywnymi metodami oceny NSD są:

- wielokrotny test latencji snu - MSLT

- test utrzymywania czuwania - MWT

Page 23: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Wielokrotny test latencji snu – Multiple Sleep Latency Test (MSLT)

W teście MSLT bada się łatwość zasypiania. Badany jest umieszczany w

godzinach rannych, najlepiej po nocnym badaniu PSG, w dobrze

izolowanym od dźwięków i światła stanowisku PSG i poddawany 4.lub 5.

20-minutowym zapisom EEG.

Zapisy powtarza się w odstępach 2 godzin.

Jeśli zapis snu nie pojawia się do 20 min, następuje koniec badania.

Chorzy z NSD zasypiają zazwyczaj przed upływem 8 minut od rozpoczęcia

badania.

Uśredniony czas do zaśnięcia mniejszy niż 8 min potwierdza NSD, dłuższy

niż 11 min jest stwierdzany u zdrowych.

Ciężko chorzy na OBS zasypiają w czasie < 1 min

Page 24: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Test utrzymywania czuwania – MWT

Test utrzymywania czuwania (Maintenance of Wakefulness Test (MWT)

wykonuje się, jeśli są wątpliwości co do podjęcia decyzji o zdolności do pracy

na stanowisku wymagającym stałego czuwania (np. maszyniści, kontrolerzy

ruchu lotniczego, kierowcy pojazdów mechanicznych).

Badanego umieszcza się w cichym, przyciemnionym pokoju w pozycji

siedzącej i poleca nie zasnąć, pozostając w bezruchu.

Wykonuje się cztery 40 - minutowe rejestracje PSG. Zaśnięcie przed upływem

8 min rejestracji oznacza NSD.

Utrzymywanie czuwania podczas wszystkich rejestracji potwierdza zdolność do

pracy na stanowisku wymagającym czuwania. Wyniki 8–39 min są trudne do

oceny i wymagają indywidualnej decyzji.

Page 25: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

OBS - leczenie

Zmiana stylu życia

Dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych

(CPAP)

Aparaty wewnątrzustne

Leczenie chirurgiczne

Page 26: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Zmiana stylu życia

Zmniejszenie masy ciała

Unikanie spania na plecach

Unikanie picia alkoholu w godzinach

wieczornych

Unikanie leków nasennych i uspokajających

Zaniechanie palenia papierosów

Page 27: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

OBS – Leczenie - CPAP W ciężkich oraz umiarkowanych postaciach OBS leczeniem z wyboru

jest wspomaganie oddychania przy użyciu protezy powietrznej – aparatu

do oddychania ze stałym dodatnim ciśnieniem (Continuous Positivea

Airways Pressure – CPAP), z użyciem maski nanosowej (ewentualnie na

nos i usta ), przez którą podawany jest niewielki strumień powietrza

zapobiegający zapadaniu się dróg oddechowych.

Page 28: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

OBS – Leczenie - CPAP

Zastosowanie CPAP likwiduje chrapanie i bezdechy

oraz przywraca prawidłową strukturę snu. Ustępują

również objawy senności dziennej, a pacjenci

odczuwają poprawę jakości życia, co w przypadku

kierowców ma bardzo ważne znaczenie dla

bezpieczeństwa na drodze.

Indywidualnie dobrane ciśnienie CPAP znoszące

chrapanie i bezdechy ustala się podczas badania PSG

Page 29: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

CPAP - wskazania

postać umiarkowana (AHI 15-30) i ciężka (AHI >30) OBS

postać łagodna (AHI 5-15), szczególnie u chorych ze

współistniejącymi powikłaniami sercowo-naczyniowymi,

istotnym niedotlenieniem krwi w czasie snu, depresją

nadmierna senność w ciągu dnia

Page 30: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Aparaty wewnątrzustne

Aparaty wysuwające żuchwę (mandibular

advancement device – MAD)

Aparaty utrzymujące wyciągnięty język

(tongue retaining device – TRD)

Aparaty podtrzymujące podniebienie miękkie

(soft palatal lifter) lub repozycjonujące

języczek (equalizer)

Page 31: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Aparaty wewnątrzustne - wskazania

Chrapanie

Lekki OBS

Umiarkowana i ciężka postać OBS przy

wykluczeniu możliwości stosowania CPAP

Page 32: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Leczenie chirurgiczne

ominięcie miejsca obturacji:

- repozycja skrzywionej przegrody nosa

- plastyka przerośniętych małżowin nosowych

- polipektomia

- wysunięcie szczęki lub żuchwy

- tonsilektomia

- uwulopalatofaryngoplastyka (UPPP)

polegająca na resekcji części podniebienia

miękkiego, języczka i części języka

Page 33: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Centralny bezdech senny

Epizody bezdechu są spowodowane

zmniejszeniem aktywności ośrodka

oddechowego lub utrudnieniem

przewodzenia impulsów nerwowych do

mięśni oddechowych.

Page 34: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Kilka informacji praktycznych

Page 35: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

U każdego pacjenta z nadciśnieniem tętniczym,

zwłaszcza opornym na leczenie oraz zespołem

metabolicznym zaleca się uwzględnić w wywiadzie

pytania dotyczące występowania zaburzeń

oddychania w czasie snu.

Page 36: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Cena badania poligraficznego 280 - 450 zł

Cena badania polisomnograficznego 500 – 1300 zł,

a nawet 1800 zł z nocą adaptacyjną

Page 37: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Refundacja urządzenia terapeutycznego CPAP

Cena podstawowego aparatu wraz z maską została ustalona

przez NFZ na kwotę 2100 zł,

wysokość refundacji wynosi 1890 zł brutto,

pacjent dopłaca 210 zł za podstawowe urządzenie

wraz z maską

Page 38: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Kierowca z OBS = niebezpieczeństwo

Page 39: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Brak snu działa jak alkohol

Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby za kierownicą są równie

niebezpieczne jak tej kierującej pojazdem pod wpływem alkoholu.

Po 24 godzinach bez snu, trzeźwy kierowca zachowuje się jak kierujący,

który ma we krwi 1- promil alkoholu

Zaspanie i zmęczenie znacząco osłabia koncentrację, wydłuża czas reakcji

oraz bardzo negatywnie wpływa na prawidłową ocenę sytuacji na drodze.

Mikrosny w OBS Mikrosen trwa kilka lub kilkanaście sekund. Oczy osoby podczas mikrosnu

bardzo często pozostają otwarte, przy jednoczesnym oderwaniu od

rzeczywistości.

Page 40: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Wypadki komunikacyjne Pacjenci chorzy na OBS od 2 do 7 razy częściej niż

osoby zdrowe są sprawcami wypadków drogowych.

Nagłe zaśnięcie za kierownicą jest powodem

najgroźniejszych wypadków takich jak np. zderzenia

czołowe

Page 41: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Obturacyjny bezdech senny u kierowców

w myśl obowiązujących przepisów

Page 42: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Grupa Robocza Ekspertów Unii Europejskiej ds.

Obturacyjnego Bezdechu Sennego - 2013 rok

- New Standards and Guidelines for Drivers with

Obstructive Sleep Apnoea Syndrome

- Report of the Obstructive Sleep Apnoea Working

Group, Brussels, 2013.

Page 43: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Dz. U. UE.L.2014.194.10

DYREKTYWA KOMISJI 2014/85/UE

z dnia 1 lipca 2014 r.

zmieniająca dyrektywę 2006/126/WE Parlamentu

Europejskiego i Rady w sprawie praw jazdy

(Dz.U.UE L z dnia 2 lipca 2014 r.)

Page 44: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Liczne analizy i badania naukowe, które niedawno

udostępniono, potwierdzają, że obturacyjny bezdech

podczas snu jest jednym z największych czynników ryzyka

dla wypadków samochodowych. W związku z tym choroba

ta nie powinna być dłużej pomijana w kontekście unijnego

prawodawstwa dotyczącego praw jazdy.

Page 45: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Implementacją Dyrektywy UE w Polsce było:

Rozporządzenie Ministra Zdrowia

z dnia 23 grudnia 2015 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie badań lekarskich osób

ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i

kierowców (Dz. U. RP z dnia 29 grudnia 2015 r. poz. 2247)

Przepisy niniejszego rozporządzenia wdrażają postanowienia dyrektywy

Komisji 2014/85/UE z dnia 1 lipca 2014 r. zmieniającej dyrektywę

2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie praw jazdy

(Dz. U. UE. L 194 z 02.07.2014, str. 10-13

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 31 grudnia 2015 r.

Page 46: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Załącznik nr 2 SZCZEGÓŁOWE WARUNKI BADANIA LEKARSKIEGO W

ZAKRESIE OBTURACYJNEGO BEZDECHU PODCZAS SNU

Page 47: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29

sierpnia 2019 r. (z późniejszymi zmianami) „Szczegółowe warunki badania

lekarskiego w zakresie obturacyjnego bezdechu podczas snu” zawarte są

w Załączniku nr 7

Page 48: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Załącznik nr 7 SZCZEGÓŁOWE WARUNKI BADANIA LEKARSKIEGO W

ZAKRESIE OBTURACYJNEGO BEZDECHU PODCZAS SNU

1. Określenie

1) obturacyjny bezdech podczas snu w postaci umiarkowanej –

oznacza liczbę epizodów zatrzymania lub spłycenia oddychania

na godzinę (wskaźnik AHI) wynoszącą między 15 a 29

oddechów, z uwzględnieniem nadmiernej senności dziennej

2) obturacyjny bezdech podczas snu w postaci ciężkiej –

oznacza liczbę epizodów zatrzymania lub spłycenia oddychania

na godzinę (wskaźnik AHI) równą lub przekraczającą 30

oddechów, z uwzględnieniem nadmiernej senności dziennej

Page 49: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Załącznik nr 7 (cd.) 2. W przypadku osoby:

1) ubiegającej się o wydanie lub posiadającej prawo jazdy kategorii AM, A1,

A2, A, B1, B, B+E lub T,

2) ubiegającej się o wydanie lub posiadającej prawo jazdy kategorii C1,

C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E lub pozwolenie na kierowanie tramwajem,

3) podlegającej badaniom na podstawie art. 39j ust. 1 albo art.39m ustawy z

dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym,

4) występującej o zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym

lub przewożącym wartości pieniężne albo o przedłużenie ważności tego

zezwolenia,

5) o której mowa w art. 34 ust. 1, art. 60 lub art. 117 ust.4 ustawy z dnia 5

stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami

- u której podejrzewa się obturacyjny bezdech podczas snu w postaci

umiarkowanej lub ciężkiej kieruje się na specjalistyczne badanie lekarskie.

Do czasu potwierdzenia lub wykluczenia powyższego rozpoznania można

orzec istnienie przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami.

Page 50: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Załącznik nr 7 (cd.) 3. W przypadku osoby:

1) ubiegającej się o wydanie lub posiadającej prawo jazdy kategorii AM, A1,

A2, A, B1, B, B+E lub T,

2) ubiegającej się o wydanie lub posiadającej prawo jazdy kategorii C1,

C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E lub pozwolenie na kierowanie tramwajem,

3) podlegającej badaniom na podstawie art. 39j ust. 1 albo art.39m ustawy z

dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym,

4) występującej o zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym

lub przewożącym wartości pieniężne albo o przedłużenie ważności tego

zezwolenia,

5) o której mowa w art. 34 ust. 1, art. 60 lub art. 117 ust.4 ustawy z dnia 5

stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami

- u której rozpoznano obturacyjny bezdech podczas snu w postaci

umiarkowanej lub ciężkiej, można orzec brak przeciwwskazań zdrowotnych

do kierowania pojazdami, jeżeli osoba badana przedstawi opinię lekarza

prowadzącego leczenie potwierdzającą wdrożenie leczenia i przestrzega

zaleceń lekarskich w zakresie zapobiegania senności oraz przeprowadza

regularne kontrolne badania lekarskie.

Page 51: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Załącznik nr 7 (cd.) 4. W przypadku osoby ubiegającej się o wydanie lub

posiadającej prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E

lub T, która leczy się z powodu obturacyjnego bezdechu

podczas snu w postaci umiarkowanej lub ciężkiej, można orzec

brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami

pod warunkiem, że podlega co trzy lata kontrolnym badaniom

lekarskim, w celu ustalenia poziomu zgodności z leczeniem

oraz konieczności dalszego leczenia.

Page 52: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Załącznik nr 7 (cd.) 5. W przypadku osoby:

1) ubiegającej się o wydanie lub posiadającej prawo jazdy kategorii C1,

C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E lub pozwolenie na kierowanie tramwajem,

2) podlegającej badaniom na podstawie art. 39j ust. 1 albo art.39m ustawy z

dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym,

3) występującej o zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym

lub przewożącym wartości pieniężne albo o przedłużenie ważności tego

zezwolenia,

4) o której mowa w art. 34 ust. 1, art. 60 lub art. 117 ust.4 ustawy z dnia 5

stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami

- która leczy się z powodu obturacyjnego bezdechu podczas snu w postaci

umiarkowanej lub ciężkiej, orzeka się brak przeciwwskazań zdrowotnych do

kierowania pojazdami pod warunkiem, że podlega co rok kontrolnym

badaniom lekarskim, w celu ustalenia poziomu zgodności z leczeniem oraz

konieczności dalszego leczenia.

Page 53: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

W celu usprawnienia procesu orzeczniczego i zminimalizowania

trudności w interpretacji ww. rozporządzenia Polskie

Towarzystwo Medycyny Pracy (PTMP) wraz z Polskim

Towarzystwem Chorób Płuc (PTChP), Polskim Towarzystwem

Badań nad Snem (PTBS) oraz Instytutem Medycyny Pracy im.

prof. J. Nofera w Łodzi opracowały algorytm postępowania w

przypadku podejrzenia występowania obturacyjnego bezdechu

podczas snu (OBS) u kierowców i osób ubiegających się o

wydanie prawa jazdy.

Page 54: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Punktem wyjściowym opracowanego algorytmu są informacje

zawarte w oświadczeniu dotyczącym stanu zdrowia

kierowcy/kandydata na kierowcę zgodnie z załącznikiem nr 1 do

rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2019 r. w

sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia

do kierowania pojazdami i kierowców oraz wskaźnik masy ciała -

BMI.

W oświadczeniu kluczową rolę odgrywa pytanie 6 i 7:

Page 55: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2019 r.

w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do

kierowania pojazdami i kierowców

(Dz. U. RP z dnia 29 sierpnia 2019 r., Poz. 1659)

Załącznik nr 1 Oświadczenie dotyczące stanu zdrowia

III. Dane dotyczące stanu zdrowia

pkt. 6

Czy kiedykolwiek był/a Pan/Pani badany/a z powodu zaburzeń snu lub lekarz

informował, że ma Pan/Pani zaburzenia snu, zespoły bezdechu nocnego lub

narkolepsję?

pkt. 7

Czy ktokolwiek mówił Panu/Pani o zaobserwowanych u Pana/Pani

epizodach zatrzymania oddechu w czasie snu?

Page 56: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

W przypadku pozytywnej odpowiedzi na co najmniej jedno z

tych pytań lub stwierdzenie u pacjenta wskaźnika BMI ≥ 30,

zaleca się skorzystanie z opracowanego i przedstawionego

poniżej algorytmu, którego podstawą jest Kwestionariusz

EuroSAS (KESAS) i Skala Senności Epworth (ESS).

Zastosowanie algorytmu jest także wskazane gdy w czasie

badania lekarskiego pojawią się inne uzasadnione podejrzenia

występowania OBS.

Page 57: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Kwestionariusz EuroSAS

Kwestionariusz EuroSAS (European Sleep Apnoea Syndrome)

został zaproponowany do diagnostyki przesiewowej w kierunku

zespołu bezdechu sennego przez Grupę Roboczą Ekspertów

Unii Europejskiej ds. Obturacyjnego Bezdechu Sennego w 2013

roku - New Standards and Guidelines for Drivers with Obstructive

Sleep Apnoea Syndrome - Report of the Obstructive Sleep

Apnoea Working Group, Brussels, 2013.

Page 58: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

1. Płeć K (1 pkt.) M (2 pkt.)

2. Wiek < 30 lat (1 pkt.) 31 i więcej (2 pkt.)

3. Masa ciała

4. Wzrost

5. Czy zdarzyło się Panu/Pani przysnąć podczas

kierowania pojazdem? TAK(3) NIE(0) NIE WIEM(2)

6. Czy w ciągu ostatnich 3 lat uczestniczył/a

Pan/Pani w poważnym wypadku drogowym (z

obrażeniami ciała czy uszkodzeniem

samochodu) spowodowanym sennością?

TAK(4)

NIE(0) NIE WIEM(3)

7. Czy zwykle głośno chrapie Pan/Pani prawie

każdej nocy? TAK(2) NIE(0) NIE WIEM(1)

8. Czy ktoś mówił Panu/Pani o zaobserwowanych

epizodach zatrzymania oddechu podczas snu? TAK(1) NIE(0) NIE WIEM(0)

9. Czy po w pełni przespanej nocy budzi się

Pan/Pani wypoczęty/a? TAK(0) NIE(2) NIE WIEM(1)

10. Czy choruje Pan/Pani bądź leczy się z powodu

nadciśnienia tętniczego? TAK(2) NIE(0) NIE WIEM(1)

11. Proszę wypełnić kwestionariusz dotyczący senności podczas dnia (Epworth) 11-14(2) 15 i więcej(4)

SUMA PUNKTÓW

BMI < 30 (1 pkt.)

BMI = 31-35 (2 pkt.)

BMI ≥ 36 (3 pkt.)

Kwestionariusz EuroSAS (European Sleep Apnoea Syndrome) KESAS

Page 59: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Algorytm postępowania lekarskiego w zakresie

obturacyjnego bezdechu sennego u osób

kierujących pojazdami

Page 60: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Kwestionariusz EuroSAS

Pytanie 5. Czy zdarzyło się Panu/Pani

przysnąć podczas kierowania

pojazdem?

Pytanie 6.

Czy w ciągu ostatnich 3 lat

uczestniczył/a Pan/Pani w poważnym

wypadku drogowym (z obrażeniami czy

uszkodzeniem samochodu)

spowodowanym sennością?

Page 61: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Leczenie

Brak przeciwwskazań do kierowania pojazdami pod następującymi warunkami:

1. opinia lekarza prowadzącego leczenie OBS potwierdzająca wdrożenie leczenia i przestrzeganie

zaleceń: minimalny czas stosowania PAP to ≥ 4 godz. w ciągu nocy przez ≥70% nocy w okresie ≥ 1

miesiąca od rozpoczęcia leczenia

2. skuteczność leczenia PAP (AHI < 10) udokumentowana przez poligrafię z CPAP lub autoCPAP

3. skuteczność leczenia inną formą terapii OBS (AHI < 10) udokumentowana w polisomnografii

wykonanej:

a) ≥ 1 miesiąc po zabiegu laryngologicznym

b) ≥ 6 miesięcy po zabiegu bariatrycznym

c) ≥ 1 miesiąc po stosowaniu aparatu wewnątrzustnego

d) po klinicznie istotnej według opinii lekarza prowadzącego redukcji masy ciała

4. ustąpienie nadmiernej senności dziennej w trakcie leczenia PAP lub inną formą terapii OBS (ESS ≤ 10)

5. pacjent zgłasza się regularnie na wizyty kontrolne od momentu wdrożenia leczenia (pierwsza po 3

miesiącach, później co 6-12 miesięcy)

Page 62: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby
Page 63: w czasie snu u kierowców - imp.lodz.pl€¦ · (hypopnoea) w ciągu godziny snu trwających dłużej niż 10 ... Brak snu działa jak alkohol Zachowania zaspanej, zmęczonej osoby

Dziękuję za uwagę