Vitgenstajn o Smislu i Besmislenom- Miroslava Trajkovski

7/25/2019 Vitgenstajn o Smislu i Besmislenom- Miroslava Trajkovski

1/31

MIROSLAVA ANELKOVI

Filozofski fakultet, Beograd

VI!EN"A#N O SMISL$ I BESMISLENOM

Sa%etak& #eda' od (ro)le*a ra+tatusa este od'os ezika ist-ar'osti ili (ita'e o kores(o'de'+ii iz*e.u toga kako os-etu *isli*o i go-ori*o i kaka- s-et este, (ri /e*uVitge'0ta' t-rdi da (ostoi aka -eza iz*e.u ezika i*i0le'a1 ra%e2i odgo-or 'a te*el'o 3lozofsko (ita'e ogra'i+a*a *i0le'a, )udu2i da se o'e *ogu (o-u2i sa*o u

eziku, Vitge'0ta' is(itue oso)i'e ideal'og ezika u koe*se o )es*isle'o* 'e *o%e go-oriti, (olaze2i, (ri to*e, odFregeo-og s4-ata'a s*isla, koe, kako 2u (okazi-ati, s-odi'a a(surd1 5ati*, Vitge'0ta'o-u klu/'u razliku iz*e.ukazi-a'a i (okazi-a'a ras-etla-a* do-ode2i iskazi-ost u-ezu sa !au'ilo-i* s4-ata'e* (oi*a'a, a (okazi-ost sauslo-o* 6za*isli-osti (re*a re/i*a71 Na krau, iz-odi*zaklu/ak da e )es*isle'o o'o 0to 'e zado-ola-a 'i

!au'ilo- 'i Vitge'0ta'o- uslo-1

Klu/'e re/i& s*isao, z'a/e'e, *isao, st-ar'ost, kazi-a'e,(okazi-a'e, )es*isle'o

81 !ra'i+a

8181 !ra'i+a izre+i-og

Lud-ig Vitge'0ta'9 :Lud;ig


2/31

3lozofsko (riz'a'e1 Radi se o Logi/ko>3lozofsko ras(ra-i:Logis+4>?4iloso(4is+4e A)4a'dlu'g, 8@81= koa e (oz'atia(od 'aslo-o* ra+tatus Logi+o>?4iloso(4i+us 0to e 'aslo-koi e za izda'e 'a e'glesko* eziku :iza0lo 8@1= (redlo%io

%ord% Ed-ard Mur :!eorge Ed;ard Moore=1 Iako e (r-i (uto)a-le'a 8@81 godi'e, dakle kada e Vitge'0ta' -e2 u0aou tridesete godi'e, o' e Logi/ko>3lozofsku ras(ra-u za-r0iou toku leta 8@8C1 godi'e, a od*a4 (o za-r0etku rata i(u0ta'a iz zaro)le'i0t-a, 8@8@1 godi'e (oku0a-ao e, )ezus(e4a, da 'a.e izda-a/a1 ?et izda-a/a ga e od)ilo da )iRas(ra-a 'a krau iza0la u A''ale' der Natur(4iloso(4ie uz'a(o*e'u /u-e'og Vil4el*a Ost-alda :


3/31

6'a krau krae-a, g1


4/31

Va%'o e, s o)ziro* 'a to da su Vitge'0ta'a 3lozo3i (ri-uklalogi/ka raz*atra'a !otlo)a Fregea :!ottlo) Frege= koi ga ei u(utio 'a Rasela, a koi e kao i Rasel is(iti-ao *ogu2'ostda se arit*etika ute*eli 'a logi+i, 'aglasiti da Vitge'0ta' u

ra+tatusu 'e tra%i oso)i'e ideal'og ezika (odstak'ut sa*ologi+isti/ko* ideo* o iz-o.e'u arit*etike iz logike, o' (res-ega (oku0a-a da 'a.e odgo-or 'a te*el'o (ita'e ogra'i+a*a /o-eko-og *i0le'a1 Sa* Vitge'0ta' ka%e da 2e'ego-a k'iga za(ra-o (o-u2i gra'i+e izra%a-a'u *isli 6erda )is*o (o-ukli gra'i+u *i0le'u, *orali )is*o *o2i *islitio)e stra'e o-e gra'i+e :*orali )is*o, dakle, *o2i *islitio'o 0to se *isliti 'e *o%e=1 !ra'i+a 2e, dakle, *o2i da se

(o-u/e sa*o u eziku i o'o 0to le%i s o'u stra'u gra'i+e )it2e ed'osta-'o )es*isli+a :$'si''=7C1 $(ra-o *ogu2'ost dase u eziku 0ire* od ideal'og ezika go-ori o o'o*e o /e*use 'e *o%e *isliti os'o-a e da se (o-u/e gra'i+a iz*e.uo'oga o /e*u se u ideal'o* eziku *o%e go-oriti, to est o/e*u se *o%e *isliti i o'oga o /e*u se u ideal'o* eziku 'e*o%e go-oriti1 Mo%e se re2i da, uo(0te uze-, o'a ko 'eu-i.a da e Vitge'0ta' *orao da go-ori o 'eizre+i-o* 'e

razu*e strukturu 'ose2eg argu*e'ta u Vitge'0ta'o-o*ra+tatusu1

81D1 !ra'i+a s*isla

er*i' 6s*isao7 eda' e od klu/'i4 ter*i'a u 3lozo3i ezika

ra+tatusaJ u to* (ogledu se Vitge'0ta' 'ado-ezue 'aFregea, ed'og od *alo)ro'i4 3lozofa i st-arala+a uo(0tekoe* se oz)il'o i dosled'o di-io1 $ ?redgo-oru ra+tatusuo' ka%e 6S(o*e'ut 2u sa*o da -eli/a'st-e'i* deli*aFregeo-i* i rado-i*a s-og (riatela g1 Bertra'da Russelladugue* -eliki dio (oti+aa za s-oe *isli17@1 ?iter !i/ :?eter


5/31

1 !ea+4= (ak 'a-odi kako *u e Vitge'0ta' 'ekoliko da'a(red s*rt rekao 6Kako )i4 -oleo da sa* (isao kao Frege781

O'o 0to e u 'or*ati-'o* i kategorial'o* (ogledusu(rotsta-le'o s*islu este )es*isli+a1 ?ri to*e 6)iti)es*isle'o7 'ie isto 0to i 6)iti )ez s*isla7 :si''los=1 Iakoka%e da su tautologia i ko'tradik+ia )ez s*isla :+f1 1H8=,Vitge'0ta' i'sistira 'a to*e da to 'e z'a/i da su )es*isle'e:+f1 1H88=1 akle, ako 'e0to 'e*a s*isao 'e z'a/i da e)es*isle'o od'os'o da e, s o)ziro* 'a 'or*ati-'i as(ekto-og ter*i'a, 'i0ta-'o, 'e(otre)'o1 S-e u s-e*u, 'e0to

*o%e 'e*ati s*isao i ued'o )iti s*isle'o O(et se ose2a(riz-uk (aradoksa, kao da slede2i Vitge'0ta'a stal'o)ala'sira*o 'a i-i+i s*isla a u(ra-o to e do)ar z'ak, ergra'i+u s*isla i tra%i*o1

1 #ezik z'a/e'e i s*isao

181 5'a/e'e :Bedeutu'g=

o)ro su (oz'ata s(ore'a u (ogledu 'a/i'a da se razu*ekako Vitge'0ta' u ra+tatusu u(otre)la-a 'e*a/ki ter*i'Bedeutu'g1 5a(ra-o, o-de se a-la isti (ro)le* koi se a-lau -ezi sa razu*e-a'e* Fregeo-og (o*a oz'a/e'og isti*ter*i'o*, er Vitge'0ta' o-a Fregeo- (oa* delo*(reuzi*a, a delo* kriti/ki raz*atra1 O (ro)le*u sa koi* se

suo/a-au i'ter(retatori Fregea i Vitge'0ta'a s-edo/e o0u-ek aktuel'e 'edou*i+e oko (re-oda o-oga ter*i'a1?re-odio+i Fregeo-og teksta 6)er Si'' u'd Bedeutu'g7 'ae'gleski ezik :'e za)ora-i*o da 'a-e2u zaslugu za to 0to es4-a2e' z'a/a Fregeo-og dela i*a Bertra'd Rasel=o(redeluu se za raz'a re0e'a1 Re+i*o 6O' Se'se a'd


6/31

Refere'+e788 :6O s*islu i refere'+ii7=, zati* 6O' Se'se a'dNo*i'atu*78:6O s*islu i 'o*i'atu*u7=, ali retko 6O'Se'se a'd Mea'i'g78D :6O s*islu i z'a/e'u7= o-o e'ara-'o u ezi/ko* s*islu 'ais(ra-'ii (re-od er 'e*a/ka

re/ 6Bedeutu'g7 z'a/i 6z'a/e'e7, da )i se 'a krau ustalilore0e'e koi* se, takore2i, (riz'ae (oraz& 6O' Si'' a'dBedeutu'g78 :6O Si''>u i Bedeutu'g>u7=1 Na sr(ski e eziko-a Fregeo- tekst (re-ede' kao 6O s*islu i 'o*i'atu*u7 (ouzoru 'a Faglo-o re0e'e8G1 Budu2i da Vitge'0ta' koristiFregeo- ter*i', isti se (ro)le* a-la i kod (re-oda Logis+4>?4iloso(4is+4e A)4a'dlu'g, a da'as se iz)ega-a'u re0e'a(ri)ega-a i u o-o* slu/au8H1 $ (r-o* (re-odu ra+tatusa

koi e, kao 0to e re/e'o, )io 'a e'glesko* eziku, a koi esa/i'io Parls K1 Ogde' :Q4arles K1 Ogde'= o-a e ter*i'(re-ede' kao 6*ea'i'g7, o /e*u se (oz'ata Vitge'0ta'o-au/e'i+a i )liska sarad'i+a Eliza)et E'sko*) :!1 E1 M1A's+o*)e= -eo*a o0tro izrazila, reka-0i& 6Vitge'0ta' slediFregea u u(otre)i re/i Bedeutu'g i )edeute'1 $o(0teuze-, o'e u ra+tatusu 'e )i tre)alo da )udu (re-ede'e, kao0to to /i'i P1 K1 Ogde', kao *ea'i'g i *ea', -e2 kao

refere'+e i sta'd for781 $ fus'oti uz Ogde'o-o i*eE'sko*)o-a 'a(o*i'e& 6E'gleske /itao+e ra+tatusa tre)au(ozoriti da e o(0te(oz'ato da e Ogde'o- (re-od lo078C1 $kas'ie* izda'u s-oe k'ige o'a i(ak u)la%a-a o-a'e(riata' ko*e'tar, (rei'a/uu2i re/e'i+u iz fus'ote u&6Bare* ukoliko koristi*o refere'+e itd1 za Fregeo-Bedeutu'g Ogde'o- (re-od ra+tatusa i*a gre0aka koeVitge'0ta' 'ie uo/io78@1 Vitge'0ta' e, 'ai*e, i*ao (rilike

da (ogleda (re-od (re 'ego 0to e o' o)a-le' i da iz'eses-oe sugestie1 Na stra'u 'e(ri*ere'ost 'a/i'a 'a koi sego-ori o (re-odu Ogde'a i (ristras'ost sa koo* seVitge'0ta' razre0a-a odgo-or'osti za gre0ke, i'sistira'e 'ato*e da e Frege (od Bedeutu'g (odrazu*e-aorefere'+iu (o/i-a 'a (rilago.a-a'u Fregeo-e ter*i'ologie


7/31

so(st-e'o* razu*e-a'u1

!ao ?etro-i2 se u s-o* (re-odu ra+tatusa, koi* se o-de

ruko-odi*, o(redelio da ter*i' 6Bedeutu'g7 (re-edeadek-at'o kao 6z'a/e'e71 $ odelku 6I s*isao i z'a/e'e7iz'e2u razloge u (rilog o-ak-o* s4-ata'u o-og Fregeo-ogter*i'a1

11 5'a/e'e i (red*et

S-akako da za i'ter(reta+iu E'sko*)o-e i drugi4 (ostoerazlozi koi se u i'tuiti-'o* s*islu *ogu /i'iti -ala'i*1 Radise 'ai*e o to*e da )is*o, slede2i ose2a da se re/i koei*au z'a/e'e *ogu (re-oditi sa ed'og ezika 'a drugi, o(red*etu (re go-orili kao o refere'+ii, de'ota+ii ili'o*i'atu*u i*e'a 'ego kao o z'a/e'u i*e'a1 Iako su 'ekai*e'a u iz-es'o* s*islu istoz'a/'a, re+i*o A'dre i

A'dreas, o'a 'isu (o (ra-ilu (re-odi-a, a kada esu o'a se(o (ra-ilu 'e (re-ode, er za razu*e-a'e re/i koa e i*e'ie (otre)'o 6razu*eti7 sa*u re/ -e2 saz'ati ko e 'e''osila+1 Otuda e (rirod'a idea da e z'a/e'e i*e'a o'ao)ekt u*esto koeg o'o stoi1 "ta-i0e, ako st-ari (ogleda*oiz ugla u/e'a ezika, rekli )is*o da re/i (r-o)it'o do)iauz'a/e'a u(ra-o tako 0to i4 (o-ezue*o sa o)ekti*a1

a li to z'a/i da i*e'a iz*i0le'i4 liko-a ili 'e(ostoe2i4o)ekata 'e*au 'ikak-o z'a/e'e )udu2i da 'e*au'osio+a Suo/e' sa o-i* (ita'e* Frege u-odi (oa* s*islakoi o)a0'a-a kako *i re/e'i+e u koi*a se o-ak-a i*e'a

a-lau i(ak razu*e*o1


8/31


9/31

?re*a Fregeu s-aki desig'a+io'i izraz *o%e da i*a i s*isaoi z'a/e'e1 ?re s-ega e, s*atra Frege, u 'au/'o* eziku

'eo(4od'o da izrazi i*au z'a/e'e1 Otuda, s o)ziro* 'a toda se u 'au/'o* eziku (r-e'st-e'o koriste o(0ta i*e'a,z'a/e'a o(0ti4 i*e'a 'e *ogu )iti o)ekti koi (od 'i4(ot(adau, er 'au/'o is(iti-a'e se u(ra-o i -r0i da )i seusta'o-ilo da li e 'eki (oa* (raza' ili 'e1 $koliko )i i zao(0ta i*e'a -a%ilo isto 0to i za -lastita, 'ai*e to da suo)ekti 'i4o-o z'a/e'e, o'da )i (o (rirodi st-ari, *'ogao(0ta i*e'a )ila )ez z'a/e'a1 O'a *e.uti* 'isu )ezz'a/e'a, er 'i4o-o e z'a/e'e, t-rdi Frege, (oa*1

Sada, )udu2i da se Frege (re s-ega )a-i (rirodo* ezika(ogod'og za izra%a-a'e 'au/'i4 teza i 4i(oteza, (rirod'o e(ret(osta-iti da se za ter*i' 6Bedeutu'g7 o(redelio (olaze2iod o(0ti4, a 'e od -lastiti4 i*e'a1 $ slu/au o(0ti4 i*e'a ei'tuiti-'ie razu*eti 6Bedeutu'g7 kao z'a/e'e 'ego kaorefere'+iu, er (re )is*o rekli, 'a (ri*er, da re/6de*okratia7 razu*e*o zato 0to razu*e*o (oa*de*okratia, a 'e zato 0to z'a*o koa su s-e dru0t-ade*okratska *i )is*o o-u re/ razu*eli i kada tak-i4dru0ta-a 'e )i 'i )ilo1 Me.uti*, o'o 0to e i'tuiti-'o za o(0tei*e 'ie i'tuiti-'o za -lastito i*e1

"to se z'a/e'a deklarati-'e re/e'i+e ili sta-a :Satz= ti/e,

Frege zastu(a tezu da e to isti'os'a -red'ost1 Razlog eslede2i& z'a/e'e iskaza 'e )i s*elo da se (ro*e'i ukolikose u 'e*u 'eki izraz za*e'i istoz'a/'i* izrazo*J edi'o 0to

e 'e(ro*e'li-o u to* s*islu este isti'os'a -red'ostiskaza, otuda e isti'os'a -red'ost 'ego-o z'a/e'e1?osledi+a e to da 'e*au s-e deklarati-'e re/e'i+e


10/31

z'a/e'e, er 'e*au s-e deklarati-'e re/e'i+e isti'os'u-red'ost, 'a (ri*er ukoliko (ri(adau 3k+ii1 Kako *i o'darazu*e*o ro*a'e ako deklarati-'e re/e'i+e u 'i*a 'e*auz'a/e'e Fregeo- e odgo-or da i4 *i razu*e*o zato 0to

o'e, iako 'e*au isti'os'u -red'ost, i*au s*isao1 Otuda,(re*a (ri'+i(u ko*(ozi+io'al'osti koeg se Frege dr%i, sledida i i*e'a i*au s*isao )udu2i da +eli'a koo (ri(adau, to

est, re/e'i+a, i*a s*isao1 O(et, *e.uti*, o'o 0to ei'tuiti-'o za re/e'i+u :da i*a s*isao= 'ie i'tuiti-'o za-lastito i*e1 O-a 'era-'ote%a Fregeo-e teorie z'a/e'a(o/i-a u(ra-o 'a 'e'o u'ifor*'osti u (ogledu se*a'ti/ki4oso)i'a desig'a+io'i4 izraza s-i*a se *o%e (ri(isati i

s*isao i z'a/e'e1

1G1 Ili s*isao ili z'a/e'e

$ Vitge'0ta'o-o 3lozo3i ra+tatusa Fregeo-i ter*i'i s*isaoi z'a/e'e su *e.u klu/'i* ter*i'i*a1 Me.uti*,

Vitge'0ta' o-e (o*o-e raz-ia 'a taka- 'a/i' da e 'ego-os4-ata'e ezika (re s-ega, za razliku od Fregeo-og,i'tuiti-'o )ala'sira'o1

Vitge'0ta' zastu(a tezu da sa*o i*e *o%e da stoi u*esto(red*eta8 :-i0e re/i o Vitge'0ta'o-o o'tologii (red*eta)i2e u odelku 6Isti'a i st-ar'ost7=1 eklarati-'a re/e'i+a ili

sta- (ak 'e*a z'a/e'e er 'ie i*e1 i*e se (o)ia i s(or'ateza Fregeo-og s4-ata'a ezika u (ogledu toga 0ta s-es(ada u kategoriu i*e'a1 Nai*e, (re*a Fregeu 'isu sa*oo)i/'a i*e'a (o(ut 6?lato'7 ili 6Aristotel7 -lastita i*e'a, u'i4 s(adau i odre.uu2i o(isi (o(ut 6Aristotelo- u/itel7 ili6?lato'o- u/e'ik7, ali i 'a'eo)i/'ie i 'as(or'ie este to 0to


11/31

su -lastita i*e'a i /ita-e re/e'i+e1 ako e, 'a (ri*er,re/e'i+a 6?lato' e Aristotelo- u/itel7 i*e ed'og o)ekta ta o)ekat e, u o-o* slu/au, Isti'a, dok e re/e'i+a 6?lato'

e Aristotelo- u/e'ik7 i*e o)ekta La%1

Rasel e 8@G1 godi'e (okazi-ao da izrazi kao 0to e6Aristotelo- u/itel7 'isu i*e'a1 Kas'ie su Rasel iVitge'0ta' raz-iau2i (osta-ke logi/kog ato*iz*a, (ra-+a/ii su os'i-a/i, (okazali da 'i re/e'i+e 'e *ogu )iti i*e'a1O-de 2e )iti (rikaza' argu*e't kako ga Rasel izla%e uFilozo3i logi/kog ato*iz*a )udu2i da e as'ii od

Vitge'0ta'o-og u ra+tatusu1

Argu*e't Rasela i Vitge'0ta'a (o/i-a 'a s4-ata'u isti'ekao kores(o'de'+ie, od'os'o 'a (oz'ato* Aristotelo-o*s4-ata'u isti'e1 Re/e'i+a 6?lato' e Aristotelo- u/itel7 eisti'ita ukoliko ?lato' zaista este Aristotelo- u/itel, a la%'a

e ako 'ie1 Isti'itost o-og iskaza za(ra-o za-isi od (ostoa'a

ili 'e(ostoa'a odgo-arau2eg sta'a st-ari1 Rasel iVitge'0ta' (osta-lau (ita'e da li e o-a od'os iz*e.uiskaza i sta'a st-ari koe ga /i'i isti'iti* ili la%'i* od'osi*e'o-a'a $o/i*o da ed'o isto sta'e st-ari, to est da e?lato' Aristotelo- u/itel, /i'i isti'iti* iskaz 6?lato' eAristotelo- u/itel7 a la%'i* iskaz 6?lato' 'ie Aristotelo-u/itel71 akle ed'o isto sta'e st-ari u ed'o* tre'utku /i'iisti'ito* re/e'i+u 6(7, a la%'o* re/e'i+u 6'e>(71 Ako )i o-a

od'os )io od'os i*e'o-a'og i i*e'a, s-ako* )i sta'ust-ari odgo-arala u-ek (o d-a i*e'a i i*e 6(7 i i*e 6'e>(71 O-o e o/igled'o a(surd'o iz /ega sledi dadeklarati-'e re/e'i+e 'isu i*e'a sta'a st-ari1 Ili, kako toVitge'0ta' ka%e, sta- 'ie i*e sta'a st-ari, -e2 e sta- o(issta'a st-ari :+f1 1D=1


12/31

O/eki-alo )i se, (ose)'o s o)ziro* 'a (oa* s*isla kako gaodre.ue Frege u tekstu 6)er Si'' u'd Bedeutu'g7 gde o

s*islu go-ori kao o 'a/i'u ukazi-a'a, da 2e Vitge'0ta'(o0to t-rdi da sa*o sta- i*a s*isao er (rikazue sta'est-ari zastu(ati tezu da e s*isao re/e'i+e 'a/i' (rikazi-a'asta'a st-ari1 Vitge'0ta' *e.uti* ka%e& 6O'o 0to slika(rikazue, to e 'e' s*isao7 :18=1 Budu2i da slika(rikazue *ogu2e sta'e st-ari, sledi da e s*isao sta-a*ogu2e sta'e st-ari koe o' (rikazue1 Vitge'0ta' koristirazli/ite glagole kada go-ori o od'osu sta-a i sta'a st-ari i ood'osu i*e'a i (red*eta1 O' ka%e& 6Slika (rikazue:darstelle'= ed'o *ogu2e sta'e st-ari u logi/ko* (rostoru7:1=, a 6Sta- (rikazue :darstelle'= (ostoa'e ili'e(ostoa'e sta'a st-ari7 :18=1 ako.e ka%e 6$ sta-u i*ezastu(a :-ertrete'= (red*et7 :D1=1 O-de e (otre)'oo)ratiti (a%'u 'a k-ali3ka+iu 6u sta-u7 i*e, 'ai*e, -a'sta-a 'e*a z'a/e'e1 O-de Vitge'0ta' tako.e sledi (oz'atiFregeo- (ri'+i( iz TH Os'o-a arit*etike& 6Rie/i 'e0to z'a/esa*o u ko'tekstu 'ekog sta-ka7D1 re)a tako.e skre'uti

(a%'u 'a to da (o0to, (re*a Vitge'0ta'u, sta- 'e*az'a/e'e -e2 sa*o s*isao, odre.e'e dato u :D1= tre)as4-atiti kao& sa*o u sta-u koi i*a s*isao i*e i*a z'a/e'e1

Sada se *o%e re2i da sta- 'e zastu(a sta'e st-ari, tako dasta- 'e*a z'a/e'e1 Na krau, *o%e*o zaklu/iti da iakoVitge'0ta' slede2i Fregea go-ori o d-e*a se*a'ti/ki*

oso)i'a*a desig'a+io'i4 izraza :s*isao i z'a/e'e=, 'ego-ae teoria ezika, za razliku od Fregeo-e, ed'odi*e'zio'al'au to* s*islu 0to 'e*a s-aki desig'a+io'i izraz o)e o-eoso)i'e, dok e Fregeo-a teoria u o-o* (ogledud-odi*e'zio'al'a1


13/31

D1 Isti'a i st-ar'ost

D181 Isti'a i sta-

e*el'o e 3lozofsko (ita'e u koo *eri, ako uo(0te, (ostoikores(o'de'+ia iz*e.u toga kako o s-etu *isli*o igo-ori*o i kaka- s-et este, i Vitge'0ta' u ra+tatusuodgo-ara u(ra-o 'a o-o (ita'e1 $ odelku 6Ili s*isao ili

z'a/e'e7 iz'et e argu*e't koi* Rasel i Vitge'0ta' s-ode'a a(surd (ret(osta-ku da e sta- i*e sta'a st-ari, iz /egao'i iz-ode tezu da sta- 'e*a z'a/e'e1 Me.uti*, tre)a i*atiu -idu da ti*e 'ie, ge'eral'o uze-, s-ede'a 'a a(surdFregeo-a teza da su sta-o-i i*e'a o)ekata Isti'a ili La%1Nai*e, Rasel i Vitge'0ta' (okazuu da sta- 'e *o%e )iti i*esta'a st-ari ali Frege to i 'e t-rdi1 akle, 'i4o-ood)a+i-a'e teze da e sta- i*e i*a du)le os'o-e o'o seti/e s4-ata'a isti'e1 5a Fregea e Isti'a a(strakt'i o)ekt,dok e za Vitge'0ta'a isti'a oso)i'a sta-a1 ?ored toga,Vitge'0ta', (o(ut -e2i'e 3lozofa toko* -i0e od d-e 4iladegodi'a (a i da'as, kao os'o-u odre.e'a isti'e uzi*aAristotelo-o s4-ata'e isti'e1 Frege *e.uti* u s-o* kas'o*tekstu iz 8@8C>8@1 godi'e 6Misao logi/ko istra%i-a'e7u(ra-o kritikue sta'o-i0te da e isti'itost st-arkores(o'de'+ie sta-a i st-ar'osti, er e kores(o'de'+iast-ar ste(e'a dok isti'itost 'ie1 "ta-i0e, t-rdi o', isti'itost

uo(0te i 'ie oso)i'a sta-a iako 'as ezik 'a-odi 'a tu(o*isao1 Mi, 'a (ri*er ka%e*o da e re/e'i+a 6Aristotel e?lato'o- u/e'ik7 isti'ita, dok Frege ka%e da *i 6u o)likuiskaz'e re/e'i+e izra%a-a*o u-i.a'e isti'e1 5a to 'a* 'ie(otre)'a re/ isti'ito1 Pak i kada e u(otre)i*o, st-ar'a *o2t-r.e'a 'e le%i u o-o re/i -e2 u to* o)liku iskaz'e re/e'i+e


14/31

a ta*o gde o'a izgu)i o-u *o2 t-r.e'a, re/ isti'ito 'e*o%e e (o'o-o -ratiti7G1

Isti'a za Fregea 'ie oso)i'a sta-a, -e2 'ego-a -red'ost,od'os'o z'a/e'e1 ako e u o'tolo0ko* s*islu isti'ao)ekat, a 'e s-ost-o1 ?o0to e isti'a o)ekat sta- e i*e1

5a Vitge'0ta'a, -ideli s*o, 'e sa*o da isti'a 'ie z'a/e'e'ego oso)i'a sta-a, -e2 sta- (o s-oo (rirodi uo(0te i 'e*az'a/e'e, a to e u(ra-o zato 0to i*a s*isao, od'os'o 0to za

razliku od i*e'a o(isue *ogu2e sta'e st-ari1

Budu2i da Vitge'0ta' zastu(a kores(o'de't'u teoriu isti'etre)a (ogledati 0ta o' (odrazu*e-a (od st-ar'o02u1

D11 St-ar'ost

5a +eloku('u st-ar'ost Vitge'0ta' ka%e da e o'a s-et :+f11HD=, (ri /e*u se s-et sastoi od /i'e'i+a :+f1 81=1

"ta su /i'e'i+e *o%e se iz-esti iz teze 6S-iet e s-e 0to eslu/a7 :8= i teze 6O'o 0to e slu/a, /i'e'i+a, est (ostoa'e

sta'a st-ari7 :=1 Pi'e'i+a e, dakle, o'o 0to e slu/a, aslu/a e (ostoa'e sta'a st-ari1 Sta'e st-ari e (ak -eza(red*eta :+f1 18= koi su, sa*i (o se)i, (rosti,'e(ro*e'li-i i tra'i o'i su su(sta'+ia s-eta, dok su sta'ast-ari (ro*e'li-a, er e ko'3gura+ia (red*eta (ro*e'li-a1?red*eti i*au sa*o for*al'a s-ost-a te e stoga 'i4o-a


15/31

su0ti'ska odlika *ogu2'ost da )udu sasta-'i deo )ilo koeg*ogu2eg sta'a st-ari1

S-et e tako sku( (ostoe2i4 sta'a st-ariH, a (o0to e(ostoa'e sta'a st-ari (oziti-'a /i'e'i+a, a 'e(ostoa'esta'a st-ari 'egati-'a /i'e'i+a :+f1 1H=, s-et e sku((oziti-'i4 /i'e'i+a1 St-ar'ost e, *e.uti*, sku( i (oziti-'i4 i'egati-'i4 /i'e'i+a1 ako e st-ar'ost sku( *ogu2i4sta'a st-ari koi e odre.e' su(sta'+io* s-eta, to est(red*eti*a1

Vidi*o da e (oa* st-ar'osti 0iri (oa* od (o*a s-eta, alizar i4 Vitge'0ta' 'e ized'a/a-a iskazo* od koeg s*o(o0li, od'os'o tezo* 6Qeloku('a st-ar'ost e s-iet17:1HD= O(et s*o 'a gra'i+i s*isla, er *ogu2e )i tre)aloda e 0ire od aktuel'og1

D1D1 Slika

Slika e -eza 'as i st-ar'osti1 O-a se -eza us(osta-la tako0to 6*i se)i (ra-i*o slike /i'e'i+a7 :18=, slike se dakleod'ose 'a s-e /i'e'i+e i (oziti-'e i 'egati-'e1 a )i seslika od'osila 'a st-ar'ost, od'os'o 'a *ogu2e sta'est-ari, o'a *ora i*ati 'e0to zaed'i/ko sa ti* sta'e*

st-ari1 Ali 0ta e to 0to s-aka slika i*a zaed'i/ko sa*ogu2i* sta'e* st-ari ?rirod'o se 'a*e2e idea sli/'osti,

er o)i/'o slika li/i 'a o'o 0to (redsta-la, re+i*o slikao)laka li/i 'a o)lake1 Me.uti* slika o)laka *o%e )iti (la-a,ali i 'e *ora o'a, 'a (ri*er, *o%e )iti +r'o )ela1 a li slikauo(0te *ora da )ude sli/'a sta'u st-ari koe (rikazue Na


16/31

o-o e (ita'e (re Vitge'0ta'a odgo-orio Parls Sa'ders ?ers:Q4arles Sa'ders ?eir+e= kada e dau2i karakteristike iko'ekao (ose)'e -rste z'aka :(ored i'deksa i si*)ola= koioz'a/a-a 'a os'o-u sli/'osti rekao da se 'e0to *o%e

iko'i/ki (redsta-iti i (o*o2u u(ra-o su(rot'e oso)i'e,od'os'o (reko ko'trasta 'a (otre)u za u*ere'o02u se*o%e ukazati (rikazi-a'e* lo0i4 (osledi+a o(ia'aC1 Stoga

e iko'a, (re*a ?ersu, z'ak koi oz'a/a-a 'a te*elu toga0to iz*e.u 'ega i o'oga 0to o' re(reze'tue (ostoistruktural'a sli/'ost1 Sli/'o, Vitge'0ta' ka%e da e sli+i ist-ar'osti 'a kou se o'a od'osi zaed'i/ka logi/ka struktura15a'i*li-o e uo/iti o0 ed'u sli/'ost sa ?erso*, kada

Vitge'0ta' o sta-u ka%e da e slika st-ar'osti :+f1 18= a dae *isao s*isao'i sta-, o' ti*e ka%e da e i *isao slika, ?erse tako.e iko'i/ko *i0le'e s*atrao fu'da*e'tal'i* -ido**i0le'a@1

?olaze2i od toga da e *isao s*isao'a slika st-ar'osti i da,(re*a to*e, sa st-ar'o02u i*a zaed'i/ku logi/ku strukturu,

Vitge'0ta' iz-odi da e *isao logi/ka slika /i'e'i+a :+f1 D=1Oda-de sledi da 'e *o%e*o i*ati 'elogi/'e *isli1 O(et eza'i*li-o u(orediti Vitge'0ta'a sa ?erso* ?ers e t-rdioda se s-e rad'e du4a od-iau (re*a (ra-ili*a -alid'ogzaklu/i-a'aD1

1 Kazi-a'e i (okazi-a'e

181 Kazi-a'e i (okazi-a'e se isklu/uu

$ (is*u Raselu Vitge'0ta' go-ori o razli+i iz*e.u(okazi-a'a i kazi-a'a kao o gla-'o* (ro)le*u 3lozo3e1O' ka%e 6gla-'a (oe'ta e razlu/iti 0ta *o%e )iti izra%e'o


17/31

:gesagt= (ro(ozi+ia*a > t1 eziko* > :i, 0to se s-odi 'a isto,0to se *o%e *isliti= i o'o 0to se 'e *o%e izraziti(ro(ozi+ia*a, -e2 se sa*o *o%e (okazati :gezeigt=J 0to e,-erue*, os'o-'i (ro)le* 3lozo3e7D81

$ ra+tatusu Vitge'0ta' ka%e da se kazi-a'e i (okazi-a'eisklu/uu& 6O'o 0to se *o%e (okazati, 'e *o%e se re2i17:188=1 $ odelku 6Ili s*isao ili z'a/e'e7 istak'uto e dasta-, )udu2i slika, (rikazue (ostoa'e i 'e(ostoa'e sta'ast-ari1 Sta- s-akako kazue )udu2i da se u sta-u *isao6izra%a-a /ul'o o(a%li-o7 :D18= a, uo(0te uze-, 6ezik

(reode-a *isao7 :1=D1 Sledi stoga da se razlikakazi-a'a i (okazi-a'a (okla(a sa razliko* iz*e.u(rikazi-a'a i (okazi-a'a1

Me.uti*, ako e s*isao o'o 0to slika (rikazue :+f1 18= iako e s*isao (okaza' sta-o* :+f1 1=, o'da slika i(rikazue i (okazue s-o s*isao1 o o'da z'a/i da slika i

kazue i (okazue s-o s*isao 5ar se o'i 'e isklu/uu O(ets*o 'a i-i+i (aradoksa1

11 Bez s*isla

Ako e s*isao sta-a o'o 0to o' (rikazue, to est *ogu2e

sta'e st-ari, koe ga, ako e (ostoe2e, /i'i isti'iti*DD, 0ta es*isao sta-a koi e isti'it u s-i* *ogu2i* sta'i*a st-ariAko ga s-a *ogu2a sta'a st-ari /i'e isti'iti*, o'da )i o'*orao da (rikazue s-a *ogu2a sta'a st-ari isto-re*e'o, atak-a e slika 'e*ogu2a1 aka- sta- otuda 'e *o%e i*atis*isao1 a li i*a tak-i4 sta-o-a a, to su isti'e logike,


18/31

tautologie ili a'aliti/ke isti'e, to est 'u%'e isti'e1 autologiae 'a gra'i+i s*isla, o'a e )ez s*isla1 Me.uti*, Vitge'0ta'2e re2i da tautologie 'isu )es*isle'e1 Sledi otuda da ekategoria )iti )ez s*isla u'utar kategorie s*isle'og1 akle,

)es*isle'o i s*isle'o su d-e o)lasti tak-e da (osled'auklu/ue i o'o 0to e )ez s*isla1 Sa* Vitge'0ta' (oredi o-a(olo%a tautologie 'a gra'i+i s*isla sa 'ulo* u arit*eti+i1?ogleda*o to u slu/au deli-osti, 'e0to e u o)lasti deli-ostia 'e0to iz-a' 'e, )oe su 'edeli-e, a )roe-i su deli-i1Broe-i s(adau u kategoriu deli-i4 st-ari, dok ekategorial'a gre0ka re2i da su )oe deli-e1 5ati*, u o)lastideli-og i*a*o (roste i slo%e'e )roe-e, o'e koi su deli-i

sa*o so)o* i edi'i+o* i o'e koi su deli-i i drugi*)roe-i*a1 S*isao u koe* su (rosti )roe-i deli-i e *a'e(u' 'ego s*isao u koe* su deli-i slo%e'i )roe-i, dok es*isao u koe* su )roe-i deli-i 'ulo* i u koe* e 'ulauo(0te deli-a kra'e a(strakta' i 'a sa*o gra'i+i s*isla ali

este u kategorii s*isla1

Ostae (ita'e da li e tautologia *isli-a, 'a koe eVitge'0ta'o- odgo-or da 'ie, er *ate*ati/ki sta-o-i 'eizra%a-au 'ikak-e *isli :+f1 H18=1 autologia 'i0ta 'ekazue, ali (okazue da 'i0ta 'e kazueD1

G1 Neizre+i-o 'e*isli-o i (okazi-o

G181 Neizre+i-o

Vitge'0ta' t-rdi aku -ezu iz*e.u ezika i *i0le'a1 O'o 0tose 'e *o%e *isliti 'e *o%e se re2i, o'o 0to se 'e *o%e re2i'e *o%e se *isliti1 O-o e as'o iz'eto u (o*i'a'o* (is*uRaselu1 $ ra+tatusu Vitge'0ta' ka%e 6'e *o%e*o re2i 0to


19/31

'e *o%e*o *isliti7 :G1H8=1 Ali, da li *o%e*o *isliti o'o 0to'e *o%e*o re2i Od'os'o, da li e *ogu2a *isao koa se 'e*o%e (reto/iti u re/i

Vitge'0ta' *isao odre.ue kao s*isao'i :si''-oll= sta- :+f1=, )udu2i da e sta- ezi/ki e'titet sledi da e *isao (ose)a'-id ezi/kog e'titeta koi i*a s*isao1 akle, 'e *o%e se*isliti o'o 0to se 'e *o%e re2i, er *isao e odre.e'a (rekosta-a1 Izre+i-o i *isli-o stoga koi'+idirauDG1 akle, ed'aoso)i'a 'eizre+i-og este da e o'o 'e*isli-o1

G11 Neizre+i-o i (okazi-o

ruga oso)i'a 'eizre+i-og iz-odi se iz teze 188 koa glasi&6O'o 0to se *o%e (okazati 'e *o%e se re2i17 akle o'o 0to e(okazi-o este 'eizre+i-o1 6S-akako i*a 'e0to 'eizre+i-o1O'o se (okazue, o'o e Misti/'o17 :H1G=1

Neizre+i-o e stoga karakterisa'o ti*e da se *o%e (okazati i'e *o%e *isliti1

"ta se uo(0te (okazue Sta- kazue 'a ta 'a/i' 0to(rikazue, a 'ego-i ele*e'ti zastu(au, a *i saz'ae*o 0ta

sta- (rikazue, a 0ta i*e zastu(a 'a os'o-u -eze sta-a ist-ar'osti, od'os'o 'a os'o-u for*e odslika-a'a koa 'ie(rikaza'a 'a sli+i -e2 e 'o*e (okaza'a1 Kao 0to *uzi/ar 'aos'o-u 'ota iz-odi *elodiu iako, kako ka%e Vitge'0ta' 6uto*e 0to (ostoi ed'o o(2e (ra-ilo (o koe* *uzi/ar *o%eiz (artiture raza)rati si*fo'iu, (o koe* se iz li'ie 'a


20/31

gra*ofo'sko (lo/i *o%e iz-esti si*fo'ia i (o (r-o* (ra-ilu(o'o-o (artitura, u(ra-o u to*e sastoi se sli/'ost o-i4(ri-id'o (ot(u'o razli/iti4 t-ore-i'a1 I to e (ra-ilo zako'(roek+ie, koi (roi+ira si*fo'iu u 'ot'i ezik1 O'o e (ra-ilo

(reo)ra2a'a 'ot'og ezika u ezik gra*ofo'ske (lo/e17:188=1 Ili kada (re-odi*o re/e'i+e sa ed'og 'a drugi

ezik, sa*e re/e'i+e 'e sadr%e (ra-ila (re-o.e'a1 Sli/'o-a%i za (ra-ila zaklu/i-a'a koa se (okazuu, o'a se 'ekazuu1 O-o za(a%a'e e (re Vitge'0ta'a u-erli-o iz'eoLuis Kerol :Le;is Qarroll= u tekstu u(e/atli-og 'aslo-a 6


21/31

H1 a li e ide'titet )ez s*isla ili )es*isle'

H181 5ago'etka ide'titeta

Argu*e't koi* Frege (odu(ire tezu o to*e da -lastitai*e'a i*au s*isao (redsta-la /u-e'o re0e'e zago'etke oiskazi*a ide'titeta1 Bit'o e stoga usredsrediti se 'a(osledi+e koe (o Fregeo-u argu*e'ta+iu i*aVitge'0ta'o-o s4-ata'e ezika u ra+tatusu1

Frege u tekstu 6)er Si'' u'd Bedeutu'g7 :8C@= (okazueda se 'u%'ost iskaza o ide'titetu o)a0'a-a uz (o*o2'ego-og (o*a s*isla1 $ s-o* ra'o* delu BegriWss+4rift:8C@= Frege e zastu(ao tezu da se u iskazi*a ide'titetago-ori o z'a+i*a, od'os'o 'a(rosto o to*e da d-a z'akaoz'a/a-au isti (red*et1 O-o gledi0te Frege 'a(u0ta er suz'ako-i (roiz-ol'i1 ?osledi+a o-e 'eos(or'e /i'e'i+e e da

iskazi ide'titeta ukoliko )i go-orili o -ezi iz*e.u z'ako-a 'e)i )ili 'u%'o isti'iti -e2 ko'ti'ge't'o isti'iti1 Sta- 6aX)7 koi

e isti'it da'as *o%e (ostati la%a' sutra1 Me.uti*, s-akast-ar e ide'ti/'a sa*o se)i i sa*o se)i1 akle, 'e *o%e

ed'a st-ar 'e )iti ide'ti/'a sa*o se)i, 0to 'a-odi 'a(o*isao da su iskazi ide'titeta 'u%'i1 ?ro)le* e o'da uto*e 0to iskazi ide'titeta da )i )ili 'u%'i 'e *ogu )iti od'osiz*e.u z'ako-a1 Frege o-a (ro)le* re0a-a 'a slede2i do)ro

(oz'at 'a/i'1 $koliko e isti'it iskaz ide'titeta 6aX)7, 6a7 i6)7 se od'ose 'a isti (red*et i ta (red*et e 'i4o-oz'a/e'e1 Me.uti* i iskaz 6aXa7 ka%e da se 6a7 i 6a7 od'ose'a isti (red*et i ta (red*et e 'i4o-o z'a/e'e1 Pi'i se daiskazi 6aX)7 i 6aXa7 stoga i*au isto z'a/e'e, ali kako e to*ogu2e kada eda' z'a*o a (riori a drugi tek a (osteriori


22/31

Frege, dr%e2i se uslo-a da e z'a/e'e i*e'a (red*et 'a koise i*e od'osi, odgo-ara da o-a d-a iskaza zaista i*au istoz'a/e'e ali da se razlikue 'i4o- s*isao1 Otuda, (re*dai*e'a 6a7 i 6)7 i*au isto z'a/e'e, o'a i*au razli/iti

s*isao1

Vitge'0ta' (ak ka%e da se ide'titet z'a/e'a d-au izraza 'e*o%e t-rditi1 #er da )i se *oglo t-rditi 'e0to o 'i4o-o*z'a/e'u, *ora se z'ati 'i4o-o z'a/e'e, a ako se z'a'i4o-o z'a/e'e, o'da se z'a i da li z'a/e isto ili razli/ito :+f1H1D=1

?ri*eti*o da Vitge'0ta'o-a (ri*ed)a i*a strukturu(aradoksa istra%i-a'a o ko*e se go-ori u ?lato-o* dialoguMe'o', 'ai*e o'a se *o%e razu*eti 'a slede2i 'a/i'& 'e*o%e se t-rditi ide'titet z'a/e'a 'i o'oga 0to se z'a 'io'oga 0to se 'e z'a1 Ako z'a*o z'a/e'a d-au izraza o'da-e2 z'a*o da li su ista ili 'isu, a ako i4 'e z'a*o, o'da i

'e*a z'a/e'a o koi*a )is*o *i *ogli t-rditi da sued'aka1

O-a kritika se uz dodat'a *esta iz ra+tatusa *o%e (oa/atitako da Fregeo-a teza 'e (ati sa*o od e(iste*i/kog(aradoksa kaka- e (aradoks istra%i-a'a -e2 i odse*a'ti/kog (aradoksa koi )i4 'az-ala traktaria'ski*

(aradokso* iskaza ide'titeta1

H11 raktaria'ski (aradoks ide'titeta


23/31


24/31

isti'it sta-, o'da 6a7 i 6)7 i*au isto z'a/e'e, (re*aOka*o-o o0tri+i, kako e s4-ata Vitge'0ta', sledi da eda'od 'i4 'e*a z'a/e'e, tako 'i sa* iskaz 6aX)7 'e*as*isao1 ?ret(osta-ka o s*isle'osti o-og iskaza -odi u

(aradoks1 5ato e iskaz 6aX)7 )es*isle' za )ilo koa d-aizraza 6a7 i 6)7 te e, stoga, )es*isle' i iskaz 6aXa71

Kako o'da Vitge'0ta' izra%a-a ed'akost (red*eta $ G1GDo' ka%e& 6#ed'akost (red*eta izra%a-a* ed'ako02u z'aka,a 'e (o*o2u z'aka ed'akosti1 Razli/itost (red*etarazli/ito02u z'ako-a171 Istu st-ar zago'et'o du4o-ito

Vitge'0ta' ka%e u D1D& 6A e isti z'ak kao A7DC1

1 ?reko s(ore'a iz*e.u A'sel*a i !au'ila doVitge'0ta'o-og odre.e'a )es*isle'og

a )i odgo-orio 'a (ita'e 6Kako e laik kazao u sr+u s-o*e

o'o 0to 'ie *ogao da *isli, od'os'o, za0to 'ie *ogao da*isli o'o 0to e kazao, er re2i u sr+u s-o* isto e 0to i*isliti7D@, A'sel* (ra-i razliku iz*e.u za*isli:razu*e-a'a= (re*a re/i*a i za*isli (re*a (o*u1 Na(ri*er 6'iko ko razu*e 0ta e -atra i 0ta e -oda 'e )iza*islio da e -atra -oda, s o)ziro* 'a (rirodu sa*i4/i'e'i+a, ali e to *ogu2e (re*a re/i*a71 Ili, 0to e *o%dao/igled'ii (ri*er, *i *o%e*o razu*eti izraz 6okrugli

k-adrat7 ali 'e *o%e*o razu*eti (oa* okrugli k-adrat, ero' e sa*o(roti-re/a'1 !au'ilo (ak zastu(a tezu o*ogu2'osti (o*o-'e za*isli sa*o ukoliko (ostoi (oziti-'aa'alogia o'o 0to e iz-a' s-ake 'a*a (oz'ate st-ar'osti*o%e se razu*eti sa*o (re*a re/i*a1 i*e !au'ilo za(ra-odae ogra'i/e'e za*isli (re*a (o*u1 Vitge'0ta', *o%e se


25/31

t-rditi, u-odi isto ogra'i/e'e kada t-rdi da se *o%e *islitisa*o o /i'e'i+a*a s-eta :(oziti-'i* ili 'egati-'i*=, da se*o%e *isliti dakle sa*o o st-ar'osti za kou e os'o- 'a0s-et1 o 0to Vitge'0ta' tako.e t-rdi da e s-e za*isli-o i

*ogu2e, as'o (otkre(lue o-u tezu1 akle, !au'ilo-oogra'i/e'e da (o*o-'a za*isao *ora )iti zas'o-a'a 'ast-ar'osti u Vitge'0ta'o-i* ter*i'i*a glasi& Misao *ora da(rikazue /i'e'i+e1

ale, 3lozo3a ra+tatusa se *o%e sagledati kao da 'udidodat'o ogra'i/e'e uz o-o !au'ilo-o1 Nai*e, dok !au'ilo

ogra'i/a-a za*isao (re*a (o*u, Vitge'0ta', u(ra-o ti*e0to za tautologie ka%e da su )ez s*isla ali da 'isu)es*isle'e er (ri(adau si*)oliz*u8, ogra'i/a-a i uslo-za*isli (re*a re/i*a1 autologie su 'e*isli-e er 'isuza*isli (re*a (o*u, ali )udu2i da (ri(adau si*)oliz*u o'eiako 'e (rikazuu, (okazuu1

Kako se o-a d-a (o*e'uta ogra'i/e'a reYektuu 'aodre.e'e )es*isle'og O-de ter*i'ologia za*u2ue sliku15a(azi*o slede2e& ogra'i/a-au2i uslo- za (o*li-ost sta-a6Misao *ora da (rikazue /i'e'i+e7 :gau'ilo-ski uslo-=ek-i-ale'ta' e uslo-u da sta- kazue1 ako e !au'ilo- uslo-(o*li-osti isto 0to i Vitge'0ta'o- uslo- izre+i-osti1 S drugestra'e, ogra'i/a-au2i uslo- za za*isao (re*a re/i*a:Vitge'0ta'o- uslo-= e za(ra-o ogra'i/a-au2i uslo- 'e za

izre+i-o, kako )i se s o)ziro* 'a ter*i'e o/eki-alo, -e2 euslo- (okazi-osti1 $slo- )i glasio& za*isao (re*a re/i*a :ilio'o 0to (ri(ada si*)oliz*u= *ora da (okazue1

Bes*isle'o e o'o 0to 'e zado-ola-a 'i !au'ilo- 'i


26/31

Vitge'0ta'o- uslo-1

MIROSLAVA ANELKOVI

Fa+ult of ?4iloso(4, Belgrade


27/31

91Lud-ig Vitge'0ta' e ro.e' H1 a(rila 8CC@1 godi'e u Be/u,a u*ro e @1 a(rila 8@G81 godi'e u Ke*)rid%u1

819 5a4-alue* Rastku #o-a'o-i2u i A'dreu #a'dri2u 'ato*e 0to su o-a rad /itali u za-r0'o -erzii i iz'eli )it'eko*e'tare i dali *i koris'e sugestie1 ako.e i* za4-alue*'a razgo-ori*a koe s*o u -i0e (rilika -odili o razli/iti*(ro)le*i*a Vitge'0ta'o-e 3lozo3e a koi su *i -eo*a(o*ogli da s-oa raz*i0la'a o Vitge'0ta'o-i* 3lozofski*sta'o-i0ti*a )ole uo)li/i* i raz-ie*1

1!eorg Ze'rik -o' ?4iloso(4i+us :ed1!1 Z1 -o' 1

1$ (eriodu od 8@1 do 8@H1 (ri(ad'i+i Be/kog kruga sura+tatus a'alizirali re/e'i+u (o re/e'i+u1 Qf1 Os;aldZa'Yi'g, 7Logi+al ?ositi-is*[, Routledge Zistor of?4iloso(4 :-ol1 I]= > ?4iloso(4 of S+ie'+e, Logi+ a'dMat4e*ati+s i' t4e ;e'tiet4 Qe'tur :ed1 S1 !1 S4a'ker=,Routledge, Lo'do', , str1 8@G1

G1Na-ede'o (re*a Lud;ig ?4iloso(4i+us :(re-eo !ao ?etro-i2=, 7Veseli' Masle0a[ 7S-ietlost[, Sarae-o, 8@C1 :drugo izda'e, (r-o izda'e e iz8@H1 godi'e=1 S-i 'a-odi iz ra+tatusa su iz o-og izda'a1

H1I)id1, str1 8C1

1Za's Sluga, 7Lud;ig


28/31

C1Lud;ig ?4iloso(4i+us:(re-eo !ao ?etro-i2=, 7Veseli' Masle0a[ 7S-ietlost[,Sarae-o, 8@C, str1 D1

@1I)id1, str1 G181!ottlo) Frege, Logi+al I'-estigatio's :ed1 ?1 1 !ea+4=,O\ford, Basil Bla+k;ell, 8@, str1 -iii1

881$ (re-odu Maksa Bleka :Ma\ Bla+k= u 4e ?4iloso(4i+alRe-ie; G, 8@C1

81$ (re-odu Zer)erta Fagla :Zer)ert Feigl= u Readi'gs i'?4iloso(4i+al A'alsis :eds1 Zer)ert Feigl ^ Qrofts, Ne; _ork, 8@@1

8D1?re-od Maksa Bleka o)a-le' u Frege > Qolle+ted ?a(erso' Mat4e*ati+s, Logi+, a'd ?4iloso(4 :ed1 B1 M+!ui''ess=,Bla+k;ell, O\ford, 8@C1

81$ 4e Frege Reader :ed1 Mi+4ael Bea'=, Bla+k;ell?u)lis4i'g, O\ford, 8@@, (re-od Maksa Bleka e (re0ta*(a'(od o-i* 'aslo-o*1

8G1!otlo) Frege, 6O s*islu i 'o*i'atu*u7 :(re-eli Mira'auki2 i Aleksa'dar ?a-ko-i2=, Ogledi o eziku i z'a/e'u:(riredili `i-a' Lazo-i2 i Aleksa'dar ?a-ko-i2=, Filozofskodru0t-o Sr)ie, Beograd, 8@@1

8H1Qf1 ?asUuale Fras+olla, $'dersta'di'g


29/31

ra+tatus, Zut+4i'so' $'i-ersit Li)rar, Lo'do', 8@8:/et-rto izda'e=, str1 8, '1 81

1Videti& Lud;ig


30/31


31/31

+itira'a e (re*a& 4e O'tologi+al Argu*e't Fro* StA'sel* to Qo'te*(orar ?4iloso(4ers :ed1 Al-i' ?la'ti'ga=,Ma+*illa', Lo'do', 8@HC, str1 H1

817autologia i ko'tradik+ia 'isu )es*isle'eJ o'e(ri(adau si*)oliz*u, i to sli/'o kao b si*)oliz*uarit*etike1[ :1H88=1

Vitgenstajn o Smislu i Besmislenom- Miroslava Trajkovski

Documents