i (Village Profile-2075) पनी गाउ ँ पालिका गाउ ँ कायपालिकाको काायि पनी, सरी देश नं. २, नेपाि
i
(Village Profile-2075)
रपनी गाउपालिका
गाउ कारयपालिकाको कारायिर
रपनी, सपतरी परदश न. २, नपाि
ii
b:tfj]h ufpF j:t'ut ljj/0f -Villlage Profile Document_
k|sfzs ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L
;jf{lwsf/ k|sfzsdf
ldlt @)&% >fj0f
j]e;fO6 http://www.rupanimun.gov.np/
k|fljlws ;xof]u
;fd'bflos ljsf; sfo{qmd÷ljZj vfB sfo{qmd
Community Development Programme (CDP)/ World Food Profile (WFP)
;Dks{ 7]ufgfM
ljZj vfB sfo{qmd -8An' Pkm kL_
kf] j=g+= !)&, rfs'kf6, nlntk'/
;Dks{ M ±(&& )!–%@^)^)&÷%@^)^(#
Website: www.wfp.org
iii
>f]tM :yfgLo tx k'g/;+/rgf cfof]usf] k|ltj]bg\ @)&#
iv
k|sfzsLo
===========================
x/]/fd ofbj
cWoIf
v
dGtJo
===========================
a]rgL ;/bf/
pkfWoIf
vi
b'O{ zAb
===
=================================
/fd ;'Gb/ yfkf
k|d'v k|zfsLo clws[t
vii
ljifo ;"rL
kl/R5]b !M kl/ro
!=! k[i7e"ld .................................................................................. 1
!=@ p2]Zo ................................................................................... 2
!=# sfg'gL tyf gLltut cfwf/x? .............................................................. 2
!=$ tof/Lsf r/0f ............................................................................ 3
!=% ;Ldf ................................................................................... 4
kl/R5]b @M ufpFkflnsfsf] ljBdfg cj:yf
@=! ef}uf]lns cjl:ylt ........................................................................ 5
@=@ P]ltxfl;s lrgf/L tyf gfdfs/0f ........................................................... 5
@=$ w/ftnLo cj:yf ......................................................................... 6
@=% u|fx:y{ pTkfbg, dfgj ljsf; ;"rsf+s / ul/jL .............................................. 7
kl/R5]b #M hg;+Vofsf] cj:yf
#=! j:tL / 3/k/Ljf/ ljj/0f .................................................................. 9
#=@ hg;+Vof ljt/0fsf] cj:yf ................................................................. 9
#=# pd]/ tyf ln+usf] cfwf/df hg;+Vof ljj/0f ................................................. 10
#=$ dft[efiffsf] cfwf/df hg;+Vof ljj/0f ...................................................... 10
#=% wd{ cg';f/ hg;+Vof ljj/0f .............................................................. 11
#=^ hfltut cfwf/df 3/kl/jf/ tyf hg;+Vof ljj/0f ............................................ 11
#=& n+}lustf tyf 3/d'nLsf cfwf/df 3/w'/L .................................................... 12
#=* ckfu+tfsf] cfwf/df hg;+Vof ............................................................. 12
#=!@ cfjf;dfyLsf] :jfldTjsf cfwf/df 3/kl/jf/ ljj/0f ........................................ 13
kl/R5]b $M cfly{s cj:yf
$=! k|d'v cfly{s ljj/0f ..................................................................... 14
$=@ s[lif tyf kz' ljsf; .................................................................... 16
$=# ko{6g ljsf; ........................................................................... 23
$=^ Jofkf/ / Joj;fo ;DaGwL ljj/0f ......................................................... 25
$=& vlgh tyf vfgL ;DaGwL ljj/0f .......................................................... 29
$=* :yfgLo ahf/ tyf Aofkfl/s s]Gb|sf] ljj/0f ................................................ 29
$=( s[lif tyf xf6 ahf/ ;DaGwL ljj/0f ....................................................... 30
$=!) a}+s tyf lalQo ;+:yf / ;xsf/L ;DaGwL ljj/0f ........................................... 30
$=!! cfoft tyf lgof{tsf] cj:yf ............................................................. 31
$=!@ Joj;foLs ;Lkd"ns tflnd ............................................................. 31
$=!@=! Joj;foLs ;Lkd"ns tflnd lng] 3/kl/jf/sf] ljj/0f .................................... 31
$=!@=@ Joj;foLs ;Lkd"ns tflnd lng]x?sf] ljj/0f ........................................... 32
kl/R5]b %M ;fdflhs cj:yf
%=! z}lIfs tyf dfgj ;+zfwg ljsf;.......................................................... 33
%=!=! kfFr jif{ eGbf dflysf] ;fIf/tf ljj/0f ................................................... 33
%=!=@ xfnsf] ;fIf/tfsf] cj:yf .............................................................. 33
%=!=# z}lIfs:t/ cg';f/ hg;+Vof ljj/0f ...................................................... 34
%=!=$ z}lIfs ;+:yf ;DaGwL ljj/0f ........................................................... 34
%=!=% ljBfnodf cWoog u/L/x]sf txut 5fq5fqfsf] ljj/0f .................................... 34
%=!=^ ;fd'bflos cWoog s]Gb| ;DaGwL ljj/0f .................................................. 34
%=!=& ljBfnosf] ef}lts cj:yf .............................................................. 35
%=!=* lzIfs ljj/0f ........................................................................ 36
%=!=( egf{ b/, lg/Gt/tf b/, l;sfO{ pknAwL b/ ............................................... 37
%=!=!! 5fqj[lQ tyf lbjf vfhf kfpg] ljBfyL{ ljj/0f ........................................... 37
viii
%=!=!@ z}lIfs u'0f:t/;Fu ;DalGwt ljj/0f .................................................... 38
%=!=!# afnd}qL lzIff ;DaGwL ljj/0f ......................................................... 38
%=!=!$ 5fqj[lQ tyf nlIft ;'ljwfsf] ljj/0f ................................................... 39
%=!=!% afn ljsf; s]Gb| ;DaGwL ljj/0f ...................................................... 40
%=!=!^ cfwf/e"t ljBfnodf kx'Frsf] cj:yf ................................................... 40
%=@ :jf:Yo tyf kf]if0f ....................................................................... 41
%=@=! :jf:Yo ;+:yfsf] ljj/0f ................................................................ 41
%=@=@ :jf:Yo ;+:yfdf pknAw :jf:Yo ;]jf ljj/0f .............................................. 41
%=@=# :jf:Yo ;+:yfdf pknAw tyf sfo{/t hgzlQm ljj/0f ..................................... 41
%=@=$ k|fylds :jf:Yo ;]jfdf kx'Frsf] cj:yf .................................................. 42
%=@=% d[To' x'g] sf/0f ;DaGwL ljj/0f ......................................................... 42
%=@=^ vf]k tyf kf]if0f ;DaGwL ljj/0f ......................................................... 43
%=@=& ;'/lIft dft[Tj ;DaGwL ljj/0f .......................................................... 43
%=@=* dft[lzz' ;'/Iff / kl/jf/ lgof]hgsf] cj:yf ............................................. 44
%=@=( ufpFkflnsf leq b]vf k/]sf k|d'v /f]ux? / ltgsf] pkrf/ ;DaGwL ljj/0f .......................... 45
%=@=!) kl/jf/sf ;b:ox?sf] :jf:Yo cj:yf ...................................................45
%=@=!! afn :jf:Yo tyf s'kf]if0fsf] cj:yf .................................................... 46
%=@=!@ hLjg ljdf ;DaGwL ljj/0f ........................................................... 46
%=@=!# kmf]xf]/d}nf Joj:yfkg ljj/0f .......................................................... 46
%=# vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{ ................................................................... 47
%=#=! vfg]kfgLsf] >f]tsf] cfwf/df 3/kl/jf/ ................................................... 47
%=#=@ Zff}rfno k|of]usf] cj:yf ............................................................... 47
%=#=# ;fj{hlgs Zff}rfno tyf 9n ;DaGwL ljj/0f ............................................. 47
%=#=$ vfg]kfgLsf d'xfg÷s'Fjf ;DaGwL ljj/0f ................................................. 48
%=#=% ;fj{hlgs hUufsf] ljj/0f ............................................................. 48
%=$ dlxnf, jfnjflnsf tyf ;fdflhs ;dfj]lzs/0f............................................ 48
%=$=! sfdbf/sf] ?kdf 3/ jflx/ /x]sf jfnjflnsf ............................................ 49
%=$=@ afnSna tyf ;+hfnsf] ljj/0f ........................................................ 49
%=$=# 3/kl/jf/ ljlxg jfnjflnsfsf] ljj/0f .................................................. 49
%=$=$ ;fdflhs ;'/Iff j[QLsf] cj:yf ......................................................... 50
%=% o'jf tyf v]ns'b / dgf]/~hg ............................................................. 50
%=%=! v]nd}bfg, kfs{, lkslgs tyf dgf]/~hg :yn ;DjGwL] ljj/0f............................... 50
%=%=@ Jofj;flos v]nf8Lsf] ljj/0f ........................................................... 50
%=%=# o'jf Sna ;DaGwL ljj/0f .............................................................. 51
%=%=$ o'jf l;h{glzntf, pBdlzntf / kl/rfng ljj/0f ........................................ 51
%=^ snf, efiff tyf ;+:s[lt .................................................................. 51
%=^=! ;fj{hlgs :yn / kf6L kf}jf ............................................................ 51
%=^=@ :yfgLo rfF8kj{, hfqf / d]nf ........................................................... 51
%=^=$ wfld{s tyf P]ltxfl;s :ynsf] ljj/0f .................................................. 52
%=^=% ;'/Iff lgsfo ;DaGwL ljj/0f ............................................................ 52
kl/R5]b ^M ef}lts ljsf;sf] cj:yf
^=! oftfoft k"jf{wf/ ......................................................................... 54
^=!=! ;8s dfu{÷;~hfnsf] ljBdfg cj:yf ...................................................54
^=!=@ k}bn dfu{ ............................................................................ 56
^=!=# k'n tyf k'n];f ........................................................................ 56
^=!=$ ;jf/L ?6sf] ljj/0f ................................................................... 56
^=!=% ufpFgu/ If]q leq rNg] ;jf/L ;fwg..................................................... 56
^=@ ljB't tyf a}slNks phf{ ................................................................. 57
ix
^=@=! OGwg pkof]u ljj/0f -vfgf ksfpg] OGwgsf] cfwf/df 3/kl/jf/_ ........................... 57
^=@=@ aQL afNg] OGwgsf] k|of]usf] cfwf/df 3/kl/jf/ ........................................... 57
^=@=# hn ljB't, ;f}o{ pmhf{, jfo' pmhf{af6 ljB't pTkfbg ljj/0f ................................ 58
^=# ;~rf/ tyf k|ljlw ....................................................................... 58
^=#=! cfw'lgs ;'lawfdf kx'Fr ;DaGwL ljj/0f .................................................. 58
^=$ cfjf; tyf ejg ........................................................................ 58
^=$=! 3/sf] husf] cfwf/df 3/kl/jf/ ........................................................ 58
^=% ;fj{hlgs tyf ;fd'bflos ejg ........................................................... 59
^=^ ;/sf/L ejg ............................................................................ 60
^=& x'nfs, kqklqsf, b"/;~rf/ / /]l8of] :6]zg ;DjGwL ljj/0f ................................... 60
^=* zjbfx:yn tyf ;dflw:yn ;DjGwL ljj/0f ................................................ 60
kl/R5]b &M jg tyf jftfj/0fLo l:ylt
&=! jg If]qsf] cj:yf ........................................................................ 61
&=!=! h}ljs ljljwtf ;DaGwL ljj/0f.......................................................... 61
&=!=@ jghGo pTkfbg ljj/0f ................................................................ 61
&=@ hl8a'6Lsf] ljj/0f ....................................................................... 61
&=# r/g If]q ............................................................................... 62
&=$ ljkb hf]lvd tyf Joj:yfkg ............................................................. 62
&=$=! ljkb\sf] k|efj ........................................................................ 62
&=$=@ hf]lvdo'Qm -;+j]bglzn_ :yfgdf j;f]jf; u/]sf kl/jf/ ljj/0f ............................. 63
&=$=# ljkbaf6 dfgjLo IftL ................................................................. 63
&=$=$ ljkbsf] lsl;d cg';f/ hf]lvdsf] ;do ................................................. 63
&=$=% ejg dfkb08 tyf e'sDk k|lt/f]wL 3/sf] ljj/0f ......................................... 64
&=$=^ ljkbsf] c;/ ;DaGwL ljj/0f ........................................................... 64
&=$=& ljkbaf6 Iflt ;fj{hlgs ;+/rgf tyf k"jf{wf/ ............................................ 64
&=% ;+/lIft kfgLd'xfg, hldg / ef}lts ;+/rgf -gfd, :yfg, If]qkmn_ .............................. 65
&=^ hn>f]t tyf hnfw/ If]q / pkof]usf] l:ylt ................................................ 65
kl/R5]b *M ;+:yfut tyf ;'zf;gsf] l:ylt
*=! ;+u7gfTs tyf dfgj ;+zfwgsf] cj:yf .................................................... 66
*=!=! ufpFkflnsf, ;/sf/L sfof{no tyf lgsfox? .............................................. 66
*=!=@ ufpFkflnsfsf] cfo ljj/0f ............................................................. 67
*=@ ;+3÷;+:yf ;DaGwL ljj/0f ................................................................ 68
*=@=! ;fd'bflos ;+:yf ljj/0f ............................................................... 68
*=@=@ cfdf dlxnf ;d"x tyf k/Dk/fut ;d"xsf] ljj/0f ........................................ 69
*=@=# gful/s ;r]tgf s]Gb| / 6f]n ljsf; ;+:yfsf] ljj/0f ...................................... 69
*=@=$ s[ifs, pBdL tyf art ;d"xsf] ljj/0f ................................................. 69
*=@=% afFl0fHo j}+s, ljsf; j}s, ljQLo ;+:yf, n3'ljQ tyf ;xsf/L ;+:yf ;DaGwL ljj/0f ................ 71
*=@=^ u}/ ;/sf/L ;+:yf ;DaGwL ljj/0f ....................................................... 71
cg';"rLx?
cg';"rL !M j:t'ut ljjj/0f tYof+s ;+sng kmf/dx? ............................................ 73
s= 3/w'/L ;j]{If0f kmf/fdx? ................................................................... 73
v= ;+:yfut ;"rgf ;+sng kmf/fd ............................................................. 78
cg';"rL @M gu/;ef jf ufpF;ef tyf gu/sfo{kflnsf jf ufpFsfo{kflnsf kbflwsf/Lsf] ljj/0f ......... 101
cg';"rL #M ufpF tyf gu/kflnsfaf6 j:t'ut ljj/0fsf nflu 5flgPsf sfo{bnsf ;b:ox?sf] ljj/0f . 101
cg';"rL $M ;]jf k|bfos ;/sf/L sfof{nox? tyf k|d'vx?sf] ;Dks{ ljj/0f ........................ 101
cg';"rL %M u}/ ;/sf/L ;+3÷;+:yfx?sf] ;Dks{ ljj/0f .......................................... 101
cg';"rL ^M ljQLo ;+3÷;+:yfx?sf] ;Dks{ ljj/0f ............................................... 101
cg';"rL &M ufpF tyf gu/kflnsfsf] j8f l;dfgf ;lxtsf] gSzf .................................. 101
x
cg';"rL *M cfktsfnLg ;]jf k|bfos;Dks{ ljj/0f .............................................. 101
cg';"rL (M rfn' cf=j=sf] ah]6 ljj/0f ........................................................ 101
cg';"rL !)M ;xof]uL ;+:yfsf] ;+lIfKt ljj/0f ................................................... 101
;Gbe{ ;fdfu|L
1
kl/R5]b !M kl/ro
ufpFkflnsfsf] ef}uf]lns, ;fdflhs, cfly{s, k"jfwf{/ nufot If]qsf] ljBdfg oyfy{ l:ylt emNsfpg cfjZos
tYofÍ ;+sng / ljZn]if0fsf dfWodaf6 tof/ u/L ts{k'0f{, l;nl;n]jf/ / Jojl:yt ?kdf k|:t't ul/Psf]
;"rgfsf] PsLs[t b:tfj]h j:t'ut ljj/0f xf] . j:t'ut ljj/0f tof/Lsf nflu :t/Lo ljlw, cf}hf/ tyf
k|s[ofsf] cjnDag ug'{ h?/L x'G5 . ?kgLufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f tof/Lsf] k[i7e"ld, p2]Zo, gLltut
tyf sfg"gL cfwf/, tof/L ljlw tyf k|lqmof / ;LdfnfO{ o; kl/R5]bdf ;dfj]z u/LPsf] 5 .
!=! k[i7e"ld
g]kfnsf] ;+ljwfgn] ;+3Lo nf]stflGqs zf;g Joj:yf cg'?k hgtfsf] ;a}eGbf glhssf] ;/sf/sf] ?kdf
ufpFkflnsf cyjf gu/kflnsfsf] Joj:yf u/]sf] 5 . h; cg';f/ :jfoQtfsf] pRrtd cEof; tyf
ljs]Gb|Ls/0fsf] dfWodåf/f :yfgLo zf;gdf ;xeflutf, hjfkmb]lxtf, kf/blz{tf / pQ/bfloTj sfod u/L ;]jf
k|jfxdf k|efjsf/Ltf;Fu} ljsf; k|lqmofnfO{ b|'tt/ t'NofO{ hgck]Iffsf] ;Daf]wg ug]{ P]ltxfl;s lhDd]jf/L
:yfgLo ;/sf/sf] sfFwdf cfPsf] 5 . ;xsf/Ltf, ;dGjo / ;xcl:yTjsf cfwf/df ;+rfng x'g] :yfgLo
zf;g k|lqmofdf hg;xeflutf / ;fem]bf/Lsf] dd{nfO{ ;d]t pRr dxTj lbOPsf] 5 . :yfgLo hgtfn] k|fKt
ug]{ ;]jf ;'ljwfnfO{ l56f], 5l/tf] / k|efjsf/L agfO{ :yfgLo txsf] ;'b[9Ls/0f ug{ gLltut tyf Jojxfl/s
cEof;x? cuf8L al9 /x]sf 5g\ .
kl/jlt{t gljgtd kl/j]zdf :yfgLo ;/sf/n] ;+ljwfg k|4t clwsf/ adf]lhdsf] cleef/f k'/f ug{ ultlzn
ljsf; k|lqmofnfO{ cg'zfl;t u/fO{ ;'zf;g / ;+d[l4sf nflu cy{k"0f{ kxn x'g h?/L 5 . o; sfo{sf nflu
gjlgjf{lrt kbflwsf/Lsf] s'zn g]t[Tjdf zf;g ;+rfng / ljsf; k|s[ofnfO{ k|efjsf/L ?kn] lbzflgb]{z ug'{
cfjZos 5 . :yfgLo ;/sf/sf ultljwLx?af6 hgtfdf :jfoQtfsf] dx;'; x'g] u/L ;+3Lo ;dfj]zL zf;g
Joj:yfsf] dd{nfO{ hLjGt t'Nofpg] ck]Iff ul/Psf] 5 . dfgj ;+;fwg tyf cfly{s ;|f]tsf] l;ldtfsf jfjh'b
pn{bf] hgcfsf+Iffsf] Joj:yfkgdf ck]lIft glthf xfl;n ug{ jf:tljs ;"rgf tyf tYof+s alnof] cfwf/sf
?kdf /xG5 .
:yfgLo ;/sf/sf] ;]jf k|jfxdf r':ttf / ljsf; k|lqmofnfO{ oyf]lrt ult k|bfg ug{ vl08s[t / If]qut
;"rgf ;lxtsf] ufpF j:t'ut ljj/0f tof/L h?/L x'G5 . g]kfndf ;j{k|yd ;ftf}+ cfjlws of]hgfn] x/]s
lhNnfn] ljsf;sf ;+efjgf / ;|f]tsf] cfjZos ;"rgf xfl;n ug{ cfly{s, ;fdflhs / ef}uf]lns If]q
;d]l6Psf] j:t'ut ljj/0f tof/ ug{'kg]{ lgb]{lzt u/]sf] lyof] . tTsflng uflj; tyf gu/kflnsfsf] ;Gbe{df
bzf}+ cfjlws of]hgfn] j:t'ut ljj/0f tof/ ug'{kg]{ s'/fnfO{ p7fg u/]sf] lyof] . :yfgLo :jfoQ zf;g P]g,
@)%% / tTf\;DaGwL lgodfjnL nfu' eP kl5 tTsflng :yfgLo lgsfodf j:t'ut ljj/0f tof/L lgoldt
?kdf cuf8L a9]sf] lyof] .
jt{dfg ;Gbe{df g]kfn ;/sf/n] ufpF tyf gu/ If]qsf] ;du| j:t'l:ylt emlNsg] j:t'ut ljj/0fsf] 9fFrf
tof/ u/L pknAw u/fO oyf;So l56f] tof/ ug{ kqfrf/ u/]sf] 5 . ufpFkflnsfsf] g]t[Tjdf o;/L tof/ x'g]
j:t'ut ljj/0fn] :yfgLo txdf th'{df x'g] of]hgfsf nflu ;"rgfsf] cfwf/ tof/ ug{ dxTjk"0f{ x'g]5 . pknAw
sfg"gL tyf gLltut Joj:yfsf ;fy;fy} ;/f]sf/jfnf;Fusf] k/fdz{ / ljutsf ;kmn cEof;sf] cfwf/df
tof/ ul/Psf] j:t'ut ljj/0fn] ufpFkflnsfsf] ;]jf k|jfx, cfGtl/s ;|f]t kl/rfng tyf of]hgfj4 ljsf;df
6]jf k'¥ofpg] 5 .
2
!=@ p2]Zo
ufpF If]qsf] ljsf;sf] ljBdfg cj:yf, ;+efjgf / ;|f]tsf] ;DaGwdf cfjZos ;"rgf Joj:yfkg ug{
ufpFkflnsfsf] ;du| l:ylt emlNsg] j:t'ut ljj/0f tof/ ug'{ o; k|ltj]bgsf] k|d'v p2]Zo xf] . o;sf ljz]if
p2]Zo b]xfocg';f/ /x]sf 5g\ .
ufpFsf] hg;f+lVos, e"–h}ljs, ef}lts, dfgljo, cfly{s, ;fdflhs, jftfj/0f / ;+:yfut If]qsf]
ljifout / j:t'ut l:ylt lrq0f x'g] u/L j:t'ut ljZn]if0f ljj/0f tof/ ug]{
ufpFkflnsf, ljifout sfof{no÷zfvf, ;+3÷;+:yfsf] ljj/0f, cWoog, ;j]{If0f tyf k|ult k|ltj]bgaf6
k|fKt cfwf/e"t tyf ;+:yfut tYofÍ PsLs[t / ljZn]if0f u/L ljifout ?kdf ufpFsf] PsLs[t
j:t'ut ljj/0f tof/ ug]{
ufpFkflnsfsf] ;]jf k|jfx, :yfgLo /fh:jsf] cfwf/ / b/ lgwf{/0f / ljsf; lgdf{0f sfo{sf nflu
cfjZos j:t'ut tyf ljifout ;"rgf pknAw u/fpg]
ufpFkflnsfsf] jflif{s, PsLs[t, cfjlws÷/0fgLlts tyf u'?of]hgf / ljifout of]hgf th'{df /
cg'udg tyf d"NofÍgsf]] nflu ljifout / v08Ls[t ;"rgf ljj/0f pknAw u/fpg] .
!=# sfg'gL tyf gLltut cfwf/x?
ufpF j:t'ut ljj/0f tof/L sfo{nfO{ r/0fa4 / Jojl:yt ?kdf ;~rfng ug{ b]xfocg';f/sf sfg"gL tyf
gLltut cfwf/x? /x]sf 5g\ .
s= g]kfnsf] ;+ljwfgM g]kfnsf] ;+ljwfgcg';f/ :yfgLo txsf] clwsf/ cg';"rL * sf] qmd ;+Vof gDa/ ^ df
:yfgLo tYofÍ tyf clen]v ;+sng ;DaGwL clwsf/nfO{ ;"rLs[t ul/Psf] 5 .
v= g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t ;+3, k|b]z / :yfgLo txsf] clwsf/x?sf] sfo{ lj:t[tLs/0f k|ltj]bgM g]kfn
;/sf/n] g]kfnsf] ;+ljwfgsf] cg';"rL %, ^, &, * / ( df pNn]lvt ;+3, k|b]z / :yfgLo txsf] Psn
tyf ;femf clwsf/ ;"rLsf] sfo{ lj:t[tLs/0f ;DaGwL k|ltj]bgdf :yfgLo txsf] clwsf/nfO{ yk JofVof
u/]sf] 5 . h; cg';f/ :yfgLo txsf] tYof+sLo clen]v Joj:yfkg / :yfgLo txsf ;+efJo k|fs[lts
>f]t / ;fwgsf] clen]v -k|f]kmfOn_ tof/ ug]{ s'/fnfO{ pNn]v ul/Psf] 5 .
u= yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g @)&$M g]kfnsf] ;+ljwfg adf]lhd :yfgLo txsf] clwsf/ ;DaGwL Joj:yf
sfof{Gjog ug{ tyf ;+3, k|b]z / :yfgLo ;/sf/x? larsf] ;xsfl/tf, ;xcl:tTj / ;dGjonfO{ k|j4{g
ub}{ :yfgLo ;/sf/ ;+rfng ug{ :yfgLo ;/sf/ ;+rfng P]g, @)&$ nfu" ePsf] 5 . o; P]gsf] kl/R5]b–
# sf] bkmf !! sf] r, 8 / y df a]/f]huf/x?sf] ljj/0f ;lxt :yfgLo txsf] tYofÍ ;+sng u/L lgoldt
?kn] cBfjlws ub}{ hfg' kg]{ pNn]v 5 . To;}u/L :yflgo txsf] ljsf;sf nflu cfjlws / jflif{s
of]hgfx? agfO{ ;f]sf] cfwf/df of]hgfa4 ljsf; ug'{ kg]{ s'/f pNn]v 5 eg] jflif{s / cfjlws of]hgf
agfpgsf] nflu ;d]t ufFpsf] a:t'ut ljj/0f tof/ ug'{ kg]{ Joj:yf 5 .
3= :yfgLo txsf] of]hgf tyf ah]6 th'{df sfo{ljlw, @)&$Mo; sfo{ljlwsf] bkmf ! df æk|To]s :yfgLo txn]
jflif{s of]hgf tyf ah]6 th"{df ;xeflutfd'ns k|lqmofaf6 glthfd'ns 9+un] agfpg' kg] { / of]hgf /
ah]6 th"{df ug'{ k"j{ :yfglo txsf] ef}uf]lns, ;fdflhs, cfly{s ty;f k"jf{wf/ nufotsf If]qsf] ofyfy{
l:ytL b]lvg] u/L j:t'l:ylt ljj/0f (Profile) tof/ ug'{ kg]{ 5Æ elg k|i6 ?kdf pNn]v ul/Psf] 5 .
3
!=$ tof/Lsf r/0f
g]kfn ;/sf/n] pknAw u/fPsf] ufpF÷gu/kflnsf j:t'ut ljj/0f 9fFrf, ljutsf l;sfO{, ;DalGw ljifo
lj1sf ;'emfa / ufpF kflnsfsf ;/f]sf/jfnf;Fusf] ;xdlt cg';f/ j:t'ut ljj/0f tof/ ul/Psf] 5 .
j:t'ut ljj/0f tof/Ldf b]xfo adf]lhd r/0f / k|lqmof cjnDag ul/Psf] 5 .
!=$=! ufpFkflnsf j:t'ut ljj/0f tof/Lsf] 9fFRff, ;j]{If0f cf}hf/ tyf sfo{ljlw / k|lqmof lgwf{/0f
g]kfn ;/sf/af6 pknAw :yfgLo txsf] j:t'ut ljj/0f tof/L :t/Lo 9fFrf, ;j]{If0f cf}hf/ / sfo{ljlwnfO{
ufpF sfo{kflnsfaf6 :jLs[t u/L lgwf{/0f 9fFrf, ;j]{If0f cf}hf/ / sfo{ljlw adf]lhd ufpF j:t'ut ljj/0f tof/
ug]{ lg0f{o eO{ pknAw ufpFkflnsf j:t'ut ljj/0fsf] 9fFrf, ;j]{If0f cf}hf/ tyf sfo{ljlwsf cltl/Qm
ufpFkflnsfsf] :yfgLo kl/j]z, ljlzi6tf cg';f/ ufpF j:t'ut ljj/0f tof/ ul/Psf] 5 -www. mofa-
ga.gov.np) jf cg';"rL ! / @ df x]g'{ xf]nf_ .
!=$=@ ufpFkflnsf :t/Lo cled'lvs/0f tyf ;xdlt lgdf{0f
ufpFkflnsf j:t'ut ljj/0f tof/Lsf nflu ljBdfg sfg"gL tyf gLltut Joj:yf cg';f/ lhNnf ;dGjo
;ldltsf] ;dGjodf ;fd'bflos ljsf; sfo{qmd cGtu{t ljZj vfB sfo{qmdsf] k|fljlws ;xof]udf ufpF
sfo{kflnsf ;b:ox? / ufpF ljsf; ;/f]sf/jfnfx?sf] ;xeflutfdf ?kgL ufpF sfo{kflnsfn] ldlt @)&$ kf}if
@^ blv @* ut] ;Dd tLg lbg] Ifdtf ljsf; tflnd tyf cled'lvs/0f sfo{qmd ;~rfng u/]sf] lyof] . pQm
sfo{qmd cGtu{t ufpF j:t'ut ljj/0fsf] cfjZostf, dxTj / pkof]usf] ljifodf cled'vLs/0f eO{ tYof+s
;+sng tyf >f]t Joj:yfkg ;DaGwL ;xdtL eO ?kgL ufpFkflnsfsf] g]t[Tjdf of] ufpF j:t'ut ljj/0f tof/
ul/Psf] 5 .
!=$=# tYof+s ;+sng
j:t'ut ljj/0f tof/Lsf nflu d'Vo u/]/ k|fylds / låtLo >f]taf6 tYof+s ;+sng ul/Psf] 5 . k|fylds
>f]tdf kfl/jfl/s ljj/0f ;+sng tyf ;xeflutfd"ns 5nkmnaf6 cGo ljj/0f ;+sng ug]{ kmf/dx? -
kfl/jfl/s ljj/0f ;+sng cg';"rL !_ k|of]u ul/Psf] lyof] . låtLo >f]taf6 tYof+s ;+sngsf nflu ;+:yfut
;j]{If0f kmf/d -;+:yfut ljj/0f cg';"rL @_ pkof]u ul/of] . ;+:yfut tYofÍsf] k|d'v >f]tx?Dff ufpF
sfo{kflnsf sfof{no, lhNnfl:yt ljifout tyf l8lehg sfof{no, s]Gb|Lo tYof+s ljefu cGtu{tsf
sfof{nox?, z}lIfs ;+:yf, :jf:Yo ;+:yf, u};; / ;d'bfodf cfwfl/t ;+:yf, j}+s tyf ljlQo ;+:yf / pQm
sfof{no, lgsfo / ;+:yfsf] clen]v tyf k|ltj]bg / cg';Gwfgd"ns b:tfj]hx? k|d'v ?kdf /x]sf 5g\ .
lgjf{lrt hgk|ltlglw, sd{rf/L, :yfgLo ;xhstf{ tyf u0fsx? kl/rfng u/L pknAw ;j]]{If0f ljlw tyf
tt\;DaGwL cf}hf/ adf]lhd tYofÍ ;+sng ul/of] .
To;/L g} >f]t gSzf tof/Lsf] nflu :yfgLo:t/df 5gf}6 ul/Psf ;xhstf{x?nfO{ tflnd lbO{ j8f ;ldltsf
kbflwsf/Lx? / cGo j'l4lhljx?sf] ;xeflutfdf Google earth af6 af6f], ;]jf s]Gb|x?, kf]v/L, tfn / af9L
s6fg If]q h:tf >f]tx?sf] gSzf+sg tyf cfjZos tYof+s ;+sng ul/Psf] lyof] .
!=$=$ tYofÍ k|zf]wg tyf ljZn]if0f / >f]t gSzf tof/L
k|fKt tYofÍnfO{ ;"rgfsf] cfjZostf cg';f/ tYofÍzf:qLo ljlw cg';f/ Database management tyf IT
lj1x?åf/f ljZn]if0f ul/of] . o;nfO{ https://afp.robuststaging.biz df Log in ul/ x]g{ ;lsg] agfO{Psf] 5
. o;df ljifo If]qut, j8fut / ;fdflhs ;+/rgfut -n}+lus / hftLut_ cg';f/ ljZn]if0f ul/Psf] 5 .
o;}u/L lhNnfut ?kdf dfq k|ltj]bg jf clen]vaf6 k|fKt tYof+snfO{ ufpFkflnsfsf] k|ltlglwTj x'g] jf
4
;fdflGos/0f ug{ ldNg] xb;Dd ;f]xL cg';f/ x'g] u/L pNn]v ul/Psf] 5 . ljZn]if0faf6 k|fKt ;"rgfx? dWo]
ef}uf]lns, ef}lts, k|fs[lts tyf ;fF:s[lts ljj/0fnfO{ ef}uf]lns ;"rgf k|0ffnLdf cfwfl/t ;|f]t gSzf tof/
ul/of] .
!=$=% j:t'ut ljj/0fsf] d:of}bf tof/L
g]kfn ;/sf/af6 pknAw ufp j:t'ut ljj/0fsf] 9fFRff, ufpF sfo{kflnsf / ;/f]sf/;Fusf] 5nkmn / lg:sif{
adf]lhd ufpF j:t'ut ljj/0fsf] d:of}bf tof/ ul/of] . d:of}bf tof/ ubf{ pknAw 9fFrfdf :yfgLo kl/j]z /
ljlzi6tf, ljifo tyf ;"rgf / ljj/0fnfO{ ;dfj]z ug]{ k|of; ul/Psf] 5 . d:of}bfdf ;+ej eP;Ddsf
;"rgfnfO{ ;|f]t gSzfsf] ?kdf lhcfO{O; gSzfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
!=$=^ j:t'ut ljj/0f ;'emfj ;+sng
:yfgLo txsf] j:t'ut ljj/0f sfo{ljlwdf pNn]lvt :t/Lo 9fFRff adf]lhd tof/ ufpF j:t'ut ljj/0fsf]
d:of}bf k|:t't tyf 5nkmn u/L ;'emfj k|fKt ug{ ufpFkflnsf :t/Lo k|df0fLs/0f sfo{zfnf uf]i7Lsf] cfof]hgf
ul/g]5 . sfo{zfnfdf ljifout ?kdf d:of}bf j:t'ut ljj/0fsf] ;"rgf tyf ljj/0f k|:t't u/L ljifout ;d"x
tyf j[xt ;d"x 5nkmndf ;'emfj ;+sng ug'{sf ;fy} j:t'ut ljj/0fnfO{ cf}krfl/s ?kdf cg'df]bg u/L
k|:t't ;"rgf tyf ljj/0fnfO{ ufpFkflnsfsf] cfwf//]vf ;"rgfsf] ?kdf lnO{ of]hgf th'{df, glthf cg'udg
tyf ljsf;sf pknAwLsf] n]vfhf]vfsf] nflu k|of]u ug]{ k|ltj4tf u/L o;}u/L d:of}bf ljj/0fdf j8f ;ldlt /
zfvf tyf OsfO{ / lhNnf ;dGjo ;ldlt -lh;;_/ ;xof]uL lgsfox?nfO{ pknAw u/fO{ ;'emfj ;+sng
ul/g]5 .
!=$=& ufpF j:t'ut ljj/0f clGtd k|ltj]bg tof/L
ufpF j:t'ut ljj/0f k|df0fLs/0f sfo{zfnfaf6 k|fKt /fo tyf ;'emfj, lh;;, ljifout zfvf, j8f ;ldlt /
;xof]uL lgsfoaf6 ;d]t k|fKt ;'emfjnfO{ ;dfj]z u/L ufpF j:t'ut ljj/0fsf] clGtd k|ltj]bg tof/ ul/of] .
!=% ;Ldf
ufpF j:t'ut ljj/0fnfO{ g]kfn ;/sf/4f/f hf/L 9fFrf tyf ljutdf ;kmn cg'ej adf]lhd tof/ ul/Psf] 5 .
ljj/0fdf oyf;So a9L ;"rgf ;dflji6 x'g] u/L tof/L ug]{ cEof; ePtf klg :yfgLo zf;g ;+rfngsf]
z'?jftL cj:yf ePsf] x'Fbf sfg"gL, gLltut tyf tYofÍ Joj:yfkg ;DaGwL Jojxfl/s sl7gfO{x? cfOk¥of] .
;f]sf] afah'b ;DalGw ;a}sf] k|of;af6 ufpF j:t'ut ljj/0f tof/L sfo{ k'/f ul/Psf] 5 . k|:t't tYof+snfO{
;+ej eP;Dd j8fut / ;fdflhs ?kdf v08Ls[t / ljifout ?kdf PsLs[t ug]{ k|of; ul/Psf] 5 . gjul7t
ufpFkflnsfdf ;Lldt sfg'gL tyf gLltut Joj:yf, ;|f]t;fwgsf] afah'b klxnf] k|of;sf] ?kdf tof/ ul/Psf]
o; j:t'ut ljj/0f cfufdL lbgdf cfjZosftf cg';f/ kl/dfh{g ub}{ nlug]5 .
5
kl/R5]b @M ufpFkflnsfsf] ljBdfg cj:yf
o; kl/R5]bdf ufkfsf] ef}uf]lns cjl:ylt, P]ltxfl;s lrgf/L tyf gfdfs/0f, /fhgLlts cjl:ylt, k|fs[lts
tyf ;fF:s[lts pTs[i6tf, ljsf; ;+efjgfx? k|:t't ul/Psf] 5 .
@=! ef}uf]lns cjl:ylt
?kgL ufpFkflnsf ef}uf]lus cjl:yltsf lx;fan] 26 l8u|L 25 ldg]6 ;]s]08 b]lv 26 l8u|L 47 ldg]6 pQ/L
cIff+Zf / 86 l8u|L 28 ldg]6 b]lv 87 l8u|L 7 ldg]6 k'jL{ b]zfGt/df km}lnPsf] 5 . of] ufkfsf] s]Gb|
;Kt/LlhNnfsf] lhNNff ;b/d'sfd /fhlj/fh b]lv s/La !) lsdL pQ/df /x]sf] 5 . ufkfsf]k"j{df /fhlj/fh
gu/kflnsf / clUg;fO{/ s[i0f;j/g ufkf, klZrddf zDe'gfy gkf / 8fSg]Zj/L gkf, blIf0fdf lji0f'k'/ tyf
/fhu9 ufkf / pQ/df pbok'/ lhNNff ;+u l;dfgf hf]l8Psf] 5 . o; ufpFkflnsfsf] s'n If]qkmn %^=)* ju{
lsdL /x]sf] 5 . j8f cg';f/ ufpkflnsfsf] If]qkmn o; cg';f/ /x]sf] 5 .
tflnsf g+= @=!M j8f cg';f/ ufpFkflnsfsf] If]qkmn
jf8{ g+= ;dfj]z ;fljs uflj;÷gkf / j8f If]qkmn -au{ lslddf_ k|ltzt
१ नकटी रायपर(६-९) ७.२३ 12.89
२ नकटी रायपर(१-५) ८.७ 15.51
३ कटया(१-९) ६.२३ 11.10
४ जमनी मधपरा(७-९) ४.२४ 7.56
५ बसबबटी(१-९) ४.११ 7.32
६ तरहौता(१-९) २५.५७ 45.59
जममा ५६.०८ 100
>f]tM ;+3Lo dfldnf tyf ;fdfGo k|zf;g dGqfno, @)&%
@=@ P]ltxfl;s lrgf/L tyf gfdfs/0f
gjul7t ?kgLufpFkflnsf P]ltxfl;s, k|fs[lts tyf ;fF:s[lts ?kn] dxTjk"0f{ If]q xf] . ;fljs gs6L/fok'/,
s6}of, hd'gLdw'k'/f -& b]lv ( j8f_, a;lj6L / t]/xf}tf uflj;x?nfO{ ldnfP/ lj=;+= @)&@ df
?kgLufpFkflnsfsf] u7g ul/Psf]] xf] . o;} If]qdf cjl:yt ?kgL dlGb/sf] gfdjf6 ufkfsf] gfdfs/0f ePsf]
eGg] egfO{ kfO{G5 . ;Kt/Lsf] ;'Gb/ wfld{s :ynx?dWo] ?kgL dftf dlGb/ Ps pTs[i6 wfld{s, ;jf{lws
dxTjk"0f{ / k|Voft tLy{:yn sf] ?kdf /x]sf] 5 . b]jLsf] k'hfcfhf x'g] of] :yfg ?kgL ahf/ b]lv ! ls=dL= k"j{
pQ/ df /x]sf] 5 . oxfF cf:yfsf ;fy PslrTt eO dfu]sf dgf]sfdgfx? k'0f{ x'g] syg\ 5 .
@=# /fhgLlts cjl:ylt
?kgL ufpFkflnsf k|b]z g+= @ cGt/ut ;Kt/L lhNnfdf cjl:yt /x]sf] 5 . ;Kt/L lhNnfdf ljBdfg (
gu/kflnsf / ( ufpFkflnsf ul/ !* :yfgLo tx dWo] ?kgLufpFkflnsf Ps xf] .;fljssf % j6f uflj;x?
;dfj]z u/L ag]sf] o; ufpFkflnsfdf ^ j6fj8fx? /x]sf 5g\ . ufpFkflnsfsf] s]Gb| ;fljs /fok'/ uflj;sf]
sfof{no /x]sf] :yfgdf /x]sf] 5 . k"j{jt ?kdf g]kfnsf] k'jf{~rn ljsf; If]qdf kg]{ ;u/dfyfc~rnsf]
;Kt/LlhNnfdf /x]sf] of] ufpFkflnsf lhNnf leqsf] k|ltlglw ;ef lgjf{rg k|of]hgsf nflu $ lgjf{rg If]q
/x]sf] ePtf klg k|b]z ;ef lgjf{rg k|of]hgsf nflu to ul/Psf * lgjf{rg If]qdWo] If]q g+= # -s_ df kb{5
.
gSzf @=! ?kgLufpFkflnsfsf] /fhg}lts ljefhg
6
@=$ w/ftnLo cj:yf
t/fO{sf] lhNnf cGt/ut /x]sf] o; If]qdfw/ftlno :j?ksf lx;fan] clwsf+z e"efu ;dy/If]qn] cf]u6]sf] 5
. o; ufpFkflnsfdf j;f]jf; of]Uo If]q ;lxtsf] pj{/ v]ltof]Uo hldg /x]sf] 5 . o; If]qdf d'VotoM dy/
e'efu /x]sf] 5 . o; :yfgdf bf]d6 afSnf] k/t / pj{/s df6f] ePsf]n] s[lif, afujfgL, dT;kfng cflbsf]
nfuL pko'St /x]sf] 5 . vf]nf tyf gx/af6 cfpg] afn'jf le/fnf]kg hldgsf lx;fan] ubf{ e"Ifo tyf s6fg
klg x'g] ub{5 .
gSzf @=@M ?kgL ufpFkflnsfsf] e"pkof]u gSzf
7
>f]tM LRMP 1996, gfkL ljefu .
tflnsf @=@M e"dLsf] k|sf/ cg';f/sf] If]qkmn
e"dLsf] k|sf/ If]qkmn -au{ lsld df_ k|ltzt
vfnL hldg 0.01 0.03 j:tL tyf lgdf{0f If]q 0.04 0.12 v]tL ul/Psf] If]q 32.22 89.61 au}rf 0.09 0.25 au/ 2.20 6.13 kf]v/L, vf]nfgfnf tyf kfgLn] 9fsf]sf] If]q 1.39 3.86 hDdf 35.96 100.00
>f]tM LRMP 1996, gfkL ljefu .
@=% u|fx:y{ pTkfbg, dfgj ljsf; ;"rsf+s / ul/jL
g]kfn dfgj ljsf; k|ltj]bg @)!$ tyf ul/aLsf] n3' If]q cg'dfg @)^* df ;Kt/LlhNnfsf] ;Gbe{df
cf}+nfOPsf tYox?nfO{ ?kgL ufpFkflnsfsf xsdf klg ;fdfGoLs/0f ul/Psf] 5 . g]kfn dfgj ljsf;
k|ltj]bg, @)!$ cg';f/ ;Kt/LlhNnf dfgj ljsf; ;"rsf+ssf b[li6sf]0fn] &%lhNnfx? dWo] @# cf}+ :yfgdf
kb{5 . o; lhNnfsf] dfgj ljsf; ;"rsf+ssf] dfg )=$#& /x]sf] 5 . h;cg';f/ cf}ift cfo' &!=#$ jif{ tyf
8
k|ltJolQm cfDbfgL *)! cd]l/sL 8n/ /x]sf] 5 . /fli6«o of]hgf cfof]usf] cg';f/ o; lhNnfdf #(=% k|ltzt
ul/j /x]sf] b]lvG5 .
9
kl/R5]b #M hg;+Vofsf] cj:yf
o; kl/R5]bdf ufpFkflnsfsf] hg;f+lVos cj:yf;Fu ;DalGwt j:tL, 3/w'/Lsf] ljj/0f, hg;+Vof agf}6,
;+/rgf tyf ljt/0f h:tf ljifox? k|:t't ul/Psf 5g\ .
#=! j:tL / 3/k/Ljf/ ljj/0f
>f]tM >f]t gSzf+sg, @)&%
?kgL ufpFkflnsfsf d'Vo ahf/x?df $ g++= j8f sf] d';x/L6f]n ;bf 6f]n, j8f g+ ! sf] ?kgL ahf/, sbdxl6of,
j8f g+= ^ sf] lj/]Gb|ahf/, j8f g+= @ sf] vfsLafafrf}/, j8f g+= # sf] lbgfeb|L s6}of, sdnfdfO{ ahf/ tyf
j:tLx? k|d''v 5g\ .
#=@ hg;+Vof ljt/0fsf] cj:yf
3/kl/jf/ ;j]{If0f @)&% cg';f/ o; ufpFkflnsfsf] s"n 3/kl/jf/ / hg;+Vof qmdzM ^@#! / @*$^% /x]sf]
5 . j8fcg';f/ ;a}eGbf pRr hg;+Vof j8f g+= ! df ^#)* /x]sf] 5 eg] ;a} eGbf Go"g j8f g++= $ df
@%%$ /x]sf] b]lvG5 . ljj/0f cg';f/ cf}ift 3/kl/jf/sf] cfsf/ $=%! / n}+lus cg'kft )=*$ /x]sf]] 5 . o;
;DaGwL j8fut ljj/0f b]xfo cg';f/ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf g+= #=!M j8fut 3/w'/L tyf hg;+Vof ljj/0f
वडा घरधरी जनसखया cf}ift
kl/jf/ n}+lus
cg'kft परष घरमली
महिला घरमली
जममा परष महिला अनय उपलबध नभएको
जममा
1 1099 49 1148 3407 2901 0 0 6308 5.43 0.85
2 883 235 1118 2936 2754 4 0 5694 5.03 0.93
3 894 230 1124 2879 2518 1 0 5398 4.8 0.81
10
4 581 18 599 1370 1184 0 0 2554 4.26 0.86
5 1005 63 1068 2438 2040 1 0 4479 4.13 0.83
6 1067 107 1174 2155 1877 0 0 4032 3.43 0.81 hDdf 5529 702 6231 15185 13274 0 0 28465 4.51 0.84
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
#=# pd]/ tyf ln+usf] cfwf/df hg;+Vof ljj/0f
pd]/ sf cfwf/df hg;+Vofsf] l:ylt x]bf{ pd]/ ;d'x cg';f/ ;j} eGbf j9L !( b]lv @$ jif{ / ;j} eGbf sd
! jif{ d'gLsf] hGf;+Vof /x]sf] b]lvG5 . j8f cg'';f/ ljleGg pd]/ ;d'x ;DaGwL cGo ljj/0f b]xfo adf]lhd
/x]sf] 5
tfnlsf #=@M pd]/ ;d"x cg';f/ hg;+Vof
वडा १ बषष कम १–५ ६–१४ १५–१८ १९–२४ २५–४९ ४९–५९ ६०–६९ ७० बढी
प म अ प म अ प म अ प म अ प म अ प म अ प म अ प म अ प म अ
1
56
44
0
380
284
0
612
507 0
271
239 0
1135
100 5 0
370
293 0
236
234
0
227
188
0
120
107 0
2
45 35
0
313 31 4
0
53 0
53 5 0
263
193 1
103 6
943 2
303
29 4 1
207
20 5 0
146 16 0
0
93
75
0
3
39
24
0
336 26 7 0
60 5 51 8 1
211 21 6 0
97 7 86 4
0
30 0
21 6 0
15 1 12 6 0
15 1 20 8
0
10 9 79
0
4 9 5 0
17 3 11 3 0 2 8 0
26 3 0
13 5 1 0 9 0
4 5 0
4 16
0
16 1 12 4
0
71 6 4
0
62 7 5 0 2 9 15
0
5
35
23
0
245
213 0
46 1
38 8
0
236 19 0 1
82 9
743 0
25 7 17 5 0
18 0
133 0
111
10 0
0
84
75
0
6 33
19
0
16 0 1 0 8
0
31 3 23 2 0
16 4
11 3 0
8 23
76 8
0
23 5 26 4
0 1 8 8
15 6 0
15 6 11 7 0
8 3 1 0 0
0
hDdf
217
150
0
160
7 129
9 0
280
1 244
3 1 128
0
106
0
2 525
0
473
9 2 162
6 136
6 1 103
3 918
0
853
84
8
0
518
451
0
gf]6M c -cGo_ . ;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f,
@)&%
#=$ dft[efiffsf] cfwf/df hg;+Vof ljj/0f
ufpFkflnsf leq af]lng] dft[efiffx? dWo] k|foh;f] d}ynL] ()=*$ k|ltzt, ef]hk'/L $=&! k|ltzt, g]kfnL
@=#! k/ qmdz cGo efiffaf]Ng] u/]sf] b]lvG5 . dft[efiff cg';f/sf] hg;+Vof ljj/0f b]xfo adf]lhd
tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf g+= #=@M dft[efiffsf] cfwf/df hg;+Vof
j8f मातभाषाको आधारमा जनसखया
नपाली
मथली
भौजप
री
भौजप
री
हिनद
ी
उदष
बानत
वा
चाममलङ
ललमब
तामाङ
अनय
उपलब
ध नभ
एको
जममा
1 162 5801 1 278 6 11 0 0 0 0 0 49 6308
2 4 5364 4 295 2 0 0 0 0 0 2 23 5694
3 4 5362 0 0 1 0 0 0 0 0 0 31 5398
4 6 2539 0 0 1 0 0 0 0 0 0 8 2554
5 13 4400 2 17 9 0 0 0 1 0 9 28 4479
6 641 2393 1 752 0 24 17 10 0 154 0 40 4032
11
hDdf 830 25859 8 1342 19 35 17 10 1 154 11 179 28465
k|ltzt 2.31 90.84 0.02 4.71 0.06 0.12 0.05 0.03 0 0.54 0.03 0.62 100
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
#=% wd{ cg';f/ hg;+Vof ljj/0f
wfld{s lx;fan] ufpFkflnsf leq ;a}eGbf pRr lxGb' wd{ dfGg]x? @%(!) hgf, To;kl5 dl:nd @)%# hgf
/ qmdzM cGo kfO{Psf] 5 . j8f cg'';f/ ljleGg wd{ cg';f/sf] hg;+Vof ljj/0f b]xfo adf]lhd k|:t't 5 .
tflnsf g+= #=#M wd{ cg';f/ hg;+Vof
वडा नमबर
धमष अनसार जनसखया हिनद बादद रषसलाम
(ममसलम) रसारष (करिमसचयन)
करकरात जन अनय उपलबध नभएको
जममा
1 5376 3 907 0 0 0 0 22 6308
2 5267 3 414 0 0 0 0 10 5694
3 5317 10 55 0 1 0 0 15 5398
4 2549 1 0 0 0 0 0 4 2554
5 3810 2 648 1 0 0 0 18 4479
6 3591 366 29 1 10 1 0 34 4032 hDdf 25910 385 2053 2 11 1 0 103 28465
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
#=^ hfltut cfwf/df 3/kl/jf/ tyf hg;+Vof ljj/0f
Hffthfltut cfwf/df 3/kl/jf/ nfO{ x]bf{ ;a}eGbf pRr t/fO{ cGo hftL $#=^) k|ltzt / ;a}eGbf Go"g
t/fO{ j|fDx0f If]qL )=$! k|ltzt dfq /x]sf] b]lvG5 . ufpFkflnsfsf] 3/kl/jf/ tyf hg;+VofnfO{ hfthfltut
?kdf b]xfo adf]lhd tflnsf #=$ -s_ / #=$ -v_ df k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf g+= #=$ -s_M hfltut cfwf/df 3/kl/jf/
वडा नमबर
जातीजाती अनसार पररवार सखया
पिाडी
वामि
ण/कषतर
ी
तराई
वामि
ण/कषतर
ी
पिाडी
आ
दीबासी/ज
नजा
ती
तराई
आदीबासी/ज
नजा
ती
पिाडी
दलल
त
तराई
दललत
म मसल
म
पिाडी
अनय
तराई
अनय
उपलब
ध नभ
एको
जममा
1 13 7 0 58 2 144 164 95 665 0 1148
2 0 4 0 69 1 468 70 34 472 0 1118
3 0 0 0 38 0 289 7 123 667 0 1124
4 0 0 0 18 1 196 0 66 318 0 599
5 0 12 4 117 3 353 150 31 398 0 1068
6 15 3 94 229 4 359 7 266 197 0 1174
hDdf 28 26 98 529 11 1809 398 615 2717 0 6231
k|ltzt 0.44 0.41 1.57 8.48 0.17 23.03 6.38 3.81 43.60 0 100
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
tflnsf g+= #=$ -v_M hfltut cfwf/df hg;+Vof
वडा नमबर जातीजाती अनसार जनसखया
12
पिाडी
वामि
ण/कषतर
ी तर
ाई वामि
ण/कषतर
ी पि
ाडी
आदीबासी/ज
नजाती
तराई
आदीबासी/ज
नजाती
पिाडी
दलल
त
तराई
दललत
म मसल
म
पिाडी
अनय
तराई
अनय
उपलब
ध नभ
एको
जममा
1 85 43 1 326 8 730 915 46 4143 11 6308
2 3 17 1 369 8 2377 421 0 2497 1 5694
3 1 1 0 226 2 1367 55 8 3714 24 5398
4 0 0 0 91 5 968 0 5 1483 2 2554
5 1 44 9 574 8 1402 675 1 1763 2 4479
6 97 13 432 1240 26 1303 29 24 855 13 4032
hDdf 187 118 443 2826 57 8147 2095 84 14455 53 28465
k|ltzt 0.65 0.41 1.55 9.92 0.20 28.62 7.35 50.74 0.18
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
#=& n+}lustf tyf 3/d'nLsf cfwf/df 3/w'/L
n}lu+stfsf cfwf/df 3/d'nLsf] l:ylt x]bf{ s"n ^#^! 3/kl/jf/ dWo] ;a}eGbf al9 k'?if 3/d'nL x'g] 3/kl/jf/
;+Vof %%@( / dlxnf 3/d'nL x'g] kl/jf/ &)@ dfq /x]sf] 5 . j8fut ln+usf cfwf/df 3/d'nLsf] ljj/0f
b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf g+= #=%M n}lu+stfsf cfwf/df 3/d'nL ;+Vof
वडा घरधरी परष घरमली महिला घरमली जममा
1 1099 49 1148
2 883 235 1118
3 894 230 1124
4 581 18 599
5 1005 63 1068
6 1067 107 1174 hDdf 5529 702 6231
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
#=* ckfu+tfsf] cfwf/df hg;+Vof
ufpFkflnsf If]q leq /x]sf ljleGg vfnsf ckf+utf ePsf s"n ^^$ JolStx? dWo] ;a}eGbf pRr
dgf;dflhs ckfËtf ePsf #)# hgf, To;kZrft zf/Ll/s ckf+utf ePsfx?sf] @!% hgf / To; kl5
qmdzM cGo /x]sf 5g\ . o; ;DaGwL j8f tyf ckfËtfsf] k|sf/ cg';f/ ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf g+= #=^M ckfu+tfsf] cfwf/df hg;+Vof
वडा न
मबर
अपाङगता करकलसम अनसार अपाङगता भएका जनसखया
अपाङगत
ा नभ
एको
शाररर
ीक
अपाङगत
ा भए
को
बादववक
अप
ाङगत
ा भए
को
दमटि
बबहिन
(अाखा
नदखन)
बहिर
ा (स
नन र
बोलन
नस
कन)
सवर
बोलारष
समबन
धी
अपाङगत
ा (भ
कभक)
मन
ोसामा
मजक
अपाङगत
ा भए
को
उपलब
ध नभ
एको
जममा
1 6189 49 2 6 8 4 3 47 6308
2 5622 31 8 5 12 8 1 7 5694
13
3 5249 73 14 15 15 5 1 26 5398
4 2531 5 0 2 1 2 2 11 2554
5 4104 27 5 7 10 4 293 29 4479
6 3949 30 5 2 1 5 3 37 4032 hDdf 27644 215 34 37 47 28 303 157 28465
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
#=!@ cfjf;dfyLsf] :jfldTjsf cfwf/df 3/kl/jf/ ljj/0f
ufpFkflnsf If]q /x]sf s"n ^@#! 3/kl/jf/ dWo] (@=() k|ltzt cyf{t %&*( 3/kl/jf/ cfkm\g} 3/df j:g]
u/]sf] b]lvG5 . o; ;DjGwL cGo ljj/0f adf]lhdsf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf g+= #=&M cfjf; dfyLsf] :jfldTjsf cfwf/df 3/kl/jf/
वडा नमबर बसोबार गरको घरको सवालमतव अनसार पररवार सखया
hDdf नीमज/आफन भाडाको धर ससथागत घर अनय उपलबध नभएको
1 1112 21 7 4 4 1148
2 1112 4 0 0 2 1118
3 901 2 27 193 1 1124
4 518 0 0 79 2 599
5 1040 3 14 8 3 1068
6 1106 1 20 44 3 1174
hDdf 5789 31 68 328 15 6231
k|ltzt 92.90 0.49 1.09 5.26 0.24 100
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
14
kl/R5]b $M cfly{s cj:yf
o; kl/R5]bdf ufpFkflnsfsf] k]zf, /f]huf/L, s[lif, pBf]u Jofkf/ tyf Joj;fo, ;xsf/L, ko{6g, a}+s tyf
ljlQo ;+:yf cfly{s ultljlw ;DaGwL ljj/0fnfO{ ljljw lzif{sx?df k|:t't ul/Psf] 5 .
$=! k|d'v cfly{s ljj/0f
o; lzif{s cGt/ut cfly{s ultljlwsf] ljj/0f k|:t't ul/Psf] 5 .
$=!=! d'Vo k]zf ;DaGwL ljj/0f
o; If]qdf canDag ul/Psf] k]zf dWo] ;a}eGbf Hofnf dhb'/L sfdbf/sf ?kdf #@(^, s[lif tyf kz'kfng
#!*) / qmdz cGo /x]sf] 5 . k]zf cg';f/ hg;+Vof ;DaGwL ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 4.1: d'Vo k]zf ;DaGwL ljj/0f
वडा नमबर
परमख पशा अनसार जनसखया
कवष
तथा
पशपालन
नोकर
ी जा
गगर
उदयोग
वयापार
जयाला
मजदर
ी
वयवस
ाययक
कायष
(पतरक
ार,
वकरकल
,
परामशष,
ठकका
,
प जारी
)
बदलश
क रोज
गारी
ववदय
ाथी
(अधय
यनरत
)
गहिण
ी
बरोज
गार
कम उ
मर
अनय
उपलब
ध नभ
एको
1 643 293 195 432 23 419 1183 1668 95 1251 78 28
2 826 190 90 667 2 417 1055 1027 230 1178 0 12
3 646 116 42 657 79 409 851 1086 211 1191 8 102
4 299 41 11 361 0 82 381 726 34 616 0 3
5 338 73 50 492 17 329 828 858 485 918 52 39
6 428 141 142 687 8 237 578 936 260 564 19 32
hDdf 3180 854 530 3296 129 1893 4876 6301 1315 5718 157 216
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
$=!=@ a]/f]huf/ ;DaGwL ljj/0f
o; ufpFkflnsf leqsf] k"0f{ a/f]huf/x? ;+Vof bz jif{dflysf] s'n (^)) hg;+Vof dWo] @% hgf dfq /x]sf]
b]lvG5 . tyflk cfly{s ?kdf ;lqmo gePsf / ;+w} ;lqmo gx'g]x?sf] hg;+Vof qmdzM ##=$* tyf $=!^
k|ltzt /x]sf] b]lvG5 . h; cg';f/ /f]huf/ k|fKt ePsfx?sf] hg;+Vof ^!=$! /x]sf 5 . cfly{s lqmofsnfk
cg';f/ hg;+Vof ;DaGwL ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 4.2: a]/f]huf/ ;DaGwL ljj/0f
cfly{s qm[ofsnfk b; jif{ dflysf] hg;+Vof
k'?if dlxnf hDdf k|ltzt
/f]huf/ 2852 3043 5895 61.41
a]/f]huf/ 23 2 25 0.24
;+w} ;s[o gx'g] 219 180 399 4.16
cfly{s ?kdf ;qm[o gePsf 1652 1561 3213 33.48
gv'n]sf] 34 34 68 0.71 hDdf 4780 4820 9600 100
;|f]tM s]lGb|o tYof+s ljefu, @)^*
$=!=# hUufsf] lsl;d
ufpFkflnsfsf] If]q d"nt v]tLof]Uo hldgn] 9fs]sf] kfOG5 . o; ufpFkflnsfsf] == k|ltzt e"ld g} v]tL
ul/Psf] If]qsf] ?kdf /x]sf] 5 . v]tLafx]s sl/a ! k|ltzt hldg vf]nf, tfn tyf kf]v/Lsf] ?kdf /x]sf] 5 .
tflnsf g+= $=# M hldg ;DjGwL ljj/0f
15
v]tL ul/Psf] hUufsf] ljml;d If]qkmn -x]_ k|ltzt
3/ tyf j:l:tn] 9fs]sf] If]q v]tL ul/Psf] If]q h+un au}rf vf]nf, tfn tyf kf]v/L au/ tyf kfgL hDg] If]q hDdf
;|f]tM s]Gb|Lo tYofË ljefu, @)^*
$=!=$ k|fljlws tyf ljz]if bIftf ePsf dfgj ;+;fwgsf] ljj/0f
ufpFklnsf If]qleq pknAw x'g ;Sg] s[lif, kz', OlGhlgol/Ë, jg, d]l8l;g, vfB k|;f]wg, jlsn, kqsf/ h:tf
k|fljlws tyf ljz]if bIftf ePsf dfgj ;+;fwg *)! hgf /x]sf 5g\ . h;dWo] ;a}eGbf a9L j8f g+= ^ df
$&) hgf /x]sf] 5 eg] j8f g+= $ df !* hgf To:tf bIftf ePsf dfgj ;+;fwg pknAw /x]sf] b]lvG5 . o;
;DaGwL j8fut ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 4.4: ljifo If]q cg';f/ k|fljlws dfgj ;+zfwg
j8f gDa/
ljifo If]q cg';f/ k|fljlws dfgj ;+zfwg
s[lif / kz' Ol~hlgol/Ë Jfg d]l8l;g vfBk|;f]wg jlsn kqsf/ cGo hDdf
d k' d k' d k' D k' d k' d k' d k' d k'
! — * — $) # ( @% !( - - — — — @ ^) !%) !*!
@ @ $ ( ^ !) - - - ! ! ##
# - 2 3 16 - - 1 12 - - - 1 - 1 - 10 46
$ - 4 - 1 - 2 2 5 - - - 2 2 - - 18
% 2 9 2 6 7 1 1 10 15 53 ^ 1 3 - 5 - 1 - 10 - - - - - - 150 300 470 & - - - - - - - - - - - - - - - - - * - - - - - - - - - - - - - - - - - ( - - - - - - - - - - - - - - - - - hDdf # @# # *) # !$ $) ^# ! % ^ @@) $&% *)!
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
$=!=% a}b]lzs /f]huf/df uPsfx?sf] ljj/0f
o; ufpFklnsf If]qjf6 a}b]lzs /f]huf/Lsf nflu hfg] s'n $&^ hgf dWo] ;a}eGbf pRr ;+Vofdf vfl8 d'n's
hfg] /x]sf 5g\ . To; kl5 bf]>f] d'n'sdf ef/t #! /x]sf 5g\ . o; ;DaGwL j8fut ljj/0f b]xfo
adf]lhdsf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.6: a}b]lzs /f]huf/df uPsfx?sf] ljj/0f
j8f g+ j}b]lzs /f]huf/Ldf uPsfx?sf] ;+Vof
ef/t vf8Ld'n's tyf
dn]l;of
o'/f]k, cd]l/sf,
ci6]lnof
hfkfg jf sf]l/of cGo b]z hDdf
! %) !%) !) — !)) #!)
@ %,)) @,)) #) — — &#)
# — @)) @ ! !) @!#
$ (% !)$ — — !) @)(
16
% %) @%) — — — #))
^ @% $) hgf ! cd]/Lsf — #) &^
hDdf &@) 944 43 1 150 1838 ;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&%
$=!=^ ;'s'Daf;L ;DaGwL ljj/0f
ufpFkflnsf If]q leq j8f g+=$ df &^ 3/kl/jf/ ;'s'Daf;L /x]sf 5g\ . ;fy} cGo j8fsf] ljj/0f b]xfo
adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 4.7: ;'s'Daf;L ;DaGwL ljj/0f
j8f g+= 3/kl/jf/ ;+Vof ;'s'Daf;L a;f]af; /x]sf] k|d'v :yfg cg';f/ ;'s'Daf;L kl/jf/
! @)) /fok'/ d';x/L 6f]n, rd/fxL -/fd 6f]n_,a3xf 6f]n,kf;jfg 6f]n
@ %) @ g+ j8f k|ltdf a;f]af; ul//x]sf]
# %) s6]of,xlb{of,ds/L,-P]nfgL hUufdf a;f]af;_
$ !)) 5ksL—eyf}n,nIdLk'/
% ^ hDdf $))
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
$=!=& pBf]u ;DaGwL ljj/0f
o; ufpFkflnsf leq ;~rfngdf /x]sf ==j6f pBf]ux? dWo] == j6f dWod, == j6f ;fgf, == j6f 3/]n' tyf
Pp6f n3' pBf]u /x]sf 5g\ . oL pBf]ux?af6 == hgf dlxnf / == hgf k'?ifn] k|To]If ?kdf /f]huf/Lsf] cj;/
k|fKt u/]sf] b]lvG5 . pBf]ux? /x]sf :yfg, pTkfbg x'g] j:t' / pTkflbt j:t'af6 x'g] jflif{s cfDbfgL ;DaGwL
ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 4.8: pBf]u ;DaGwL ljj/0f
pBf]usf] gfd
tyf 7]ufgf
j8f
gDa/
pBf]usf]
:jfldTj
pBf]usf]
k|sf/
k|ToIf /f]huf/L hgf pTkfbg x'g] j:t'
/ ;]jfsf] gfd
pTkflbt j:t' / ;]jfaf6
ePsf] aflif{s cfDbfgL -?
xhf/df_ dlxnf k'?if hDdf
dWod
;fgf
3/]n'
kmlg{r/ pBf]u
kmlg{r/ ldn
n3'
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
$=@ s[lif tyf kz' ljsf;
o; lzif{sdf l;+rfO{, s[lif tyf kz' ljsf; ;DaGwL ultljlwx?nfO{ k|:t't ul/Psf] 5 .
$=@=! l;+rfO ;'ljwf ;DaGwL ljj/0f
o; ufkfdf l;+rfO{sf] dfWood / cj:yf b]xfo cg';f/ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
17
tflnsf 4.9: l;+rfO ;'ljwf ;DaGwL ljj/0f
l;+rfO{ ;'ljwf jf
cfof]hgfsf] gfd
j8f
gDa/
l;+rfO{sf] lsl;d
-;tx -s"nf]÷gx/_,
lnlˆ6Ë, afFw,
6\o'j]n÷jf]l/Ë,
kf]v/L jf cGo_
l;+rfO{sf]
dfWod -s"nf]
gx/, kfOk
cfbL_
;|f]tsf] ljj/0f l;+rfO{sf]
pknAwtf
-aif}{e/L jf
df};dL_
l;+lrt If]q
-x]S6/_
nfeflGjt
3/w'/L
OsfO{
-ls=ld,
If]qkmn_
kl/df0f
@ jf]l/Ë jif}{e/L
vf8f] af6 cfPsf]
kflg
! h}lg-s'nf]_ s'nf] % km df};dL %) x]S6/ %)))
af]/LË kfOk aif}{e/L %) x]S6/ !),)))
^ 6o'a]n jif}{e/L af]l/Î df};dL # afFw — 6o'j]n Æ $)) la3f
af]l/Ë Æ !)@))
la3f
;|f]tM ;d'x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
$=@=@ s[lif sfo{df pkof]u ePsf] hUuf / :jfldTj ;DaGwL ljj/0f
ufkf If]qdf s[lifdf k|of]u ePsf] hldgsf] :jfldTjsf cfwf/df x]bf{ #)$* kl/jf/n] ^^*# s¶f cfkm\gf] hld-
gdf v]tL u/]sf] b]lvG5 . o ;DjGwL ljit[t ljj/0f b]xfo cg';f/ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.10: s[lif sfo{df pkof]u ePsf] hUuf / 3/ kl/jf/ :jfldTj ;DaGwL ljj/0f
वडा नमबर
कवष कायषको लागग जगगा भएका पररवार तथा कषतरफल s[lif sfo{sf
nflu pkof]u
ePsf] s"n
hldg
If]qkmn -
/f]kgL_
आफन
ो पररव
ारको
नामम
ा जगग
ा भए
का प
ररवार
कषतरफल
--s¶f_
अरको
नाममा
रिको
जगग
ा परय
ोग गन
पररव
ार
कषतरफल
-s¶f_
अनय
सवालम
तवको
जग
गा पर
योग
गन प
ररवार
कषतरफल
-s¶f_
कवष
कायष
नगन
1 609 15713 36 0 2 45 519 15758
2 540 10706 111 4 1 7 544 10717
3 765 14435 172 2122 0 0 310 16557
4 296 6713 3 75 2 35 300 6823
5 452 12336 77 6736 10 6957 610 26029
6 386 6780 67 800 39 812 790 8392
hDdf 3048 66683 466 9737 54 7856 3073 84276
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
$=@=# cGg, bnxg / t]nxg afnL pTkfbg / ljqmL ;DaGwL ljj/0f
ufkf If]qdf pTkfbg\ x'g] cGg, bnxg / tnxg afnL ;DjGwL ljit[t ljj/0f b]xfo cg';f/ tflnsfdf k|:t't
ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.11: cGg, bnxg / t]nxg afnL pTkfbg / laqmL ;DaGwL ljj/0f
वडा न
मबर अनन, दलिन र तलिन बालीको कषतरफल, उतपादन र वविी
अननवाली दलिन बाली तलिन बाली कषतरफल (कठठा)
उतपादन
(मकवनिल) ववकरि
(मकवनिल) कषतरफल
(कठठा) उतपादन
(मकवनिल) ववकरि
(मकवनिल) कषतरफल
(कठठा) उतपादन
(मकवनिल) ववकरि
(मकवनिल)
1 14645 14381 3178 206 233 3 154 11 0
2 12688 15014 2413 8 4 0 18 3 0
18
3 10285 9182 910 5 1 0 0 0 0
4 8301 11013 3603 11 8 0 2 0 0
5 109879 22020 10134 259 70 18 117 35 8
6 5400 25251 144 0 0 0 0 0 0 hDdf 161198 96861 20382 489 316 21 291 49 8
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
$=@=$ kmnkm'n, t/sf/L / gub]jfnL pTkfbg ;DaGwL ljj/0f
ufkf If]qdf pTkfbg\ x'g] kmnkm'n, t/sf/L / gub]afnL ;DjGwL ljit[t ljj/0f b]xfo cg';f/ tflnsfdf k|:t't
ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.12: kmnkm'n, t/sf/L, gub]afnL / dx pTkfbg ;DaGwL ljj/0f
वडा नमबर
तरकारी, फलफल र नगदवालीको कषतरफल, उतपादन र वविी तरकारी फलफल नगद बाली
कषतरफल (कठठा)
उतपादन
(मकवनिल) ववकरि
(मकवनिल) कषतरफल
(कठठा) उतपादन
(मकवनिल) ववकरि
(मकवनिल) कषतरफल
(कठठा) उतपादन
(मकवनिल) ववकरि
(मकवनिल)
1 279 1318 143 1181 2723 1656 231 599 14
2 14 29 74 121 79 15 7 8 3
3 0 2 0 0 0 0 0 0 0
4 14 49 12 0 0 0 105 341 82
5 45 148 110 51 61 27 45 70 21
6 8 4008 56 0 0 0 0 0 0
hDdf 360 5554 395 1353 2863 1698 388 1018 120
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
$=@=% kz'kfng tyf b'whGo pTkfbgsf] cj:yf
ufkf If]qdf pTkfbg\ x'g] kz'kfng tyf b'whGo pTkfbg ;DjGwL ljit[t ljj/0f b]xfo cg';f/ tflnsfdf k|:t't
ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.13: kz'kfng tyf b'whGo pTkfbgsf] cj:yf
वडा नमबर
kz'k+IfL kfng ug]{
kl/jf/ ;+Vof पशपकषी सखया तथा पशजनय उतपादन
kfng
ug]{
kfng
gug]{
गाई गोर/बाचछाबाचछी रागाभसी/पाडापाडी याकचौरी सखया दध/धय
उतपादन (लल.) सखया दध उतपादन
(लल.) मास उतपादन
(क.मज.) सखया दध/गचज
उतपादन (कमज)
1 625 521 540 257 273 370 0 3 0
2 476 640 262 2944 219 13335 0 0 0
3 705 418 290 45 205 250 0 0 0
4 197 399 6 11 61 689 0 0 0
5 358 710 235 218 178 428 0 0 0
6 251 923 306 279 112 167 0 0 0
hDdf 2612 3611 1639 3754 1048 15239 0 3 0
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
$=@=^ df;'hGo tyf >dhGo kz'kfngsf] cj:yf
19
ufkf If]qdf pTkfbg\ x'g] kz' tyf k+IfL kfng / df;' pTkfbg ;DjGwL ljit[t ljj/0f b]xfo cg';f/ tflnsfdf
k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.14 -s_: df;'hGo tyf >dhGo kz'kfngsf] cj:yf
वडा नमबर
पशपकषी सखया तथा पशजनय उतपादन
भडाबाखा/खसीबोका कखरा/िास सगर/वगर अनय
सखया
मास
उतपादन
(कमज
) उन
(क
.मज.)
सखया
अणडा
उतपादन
(गोिा
) मास
उतपादन
(क.मज
.)
सखया
मास
उतपादन
(कमज
) सख
या
मास
उतपादन
(कमज
)
1 155 60 277 20 0 0 0 0 580 825
2 546 66 20015 326 100 0 0 0 437 2
3 1110 223 56729 204 0 51000 2 0 1193 426700
4 0 0 0 0 0 0 0 0 48 8011
5 202 31684 343584 1025 280 200038 0 0 261 200018
6 98 0 0 14 0 0 0 0 20 0
hDdf 2111 32033 420605 1589 380 251038 2 0 2539 635556
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
;fy} ufkf If]qdf pTkfbg\ x'g] a}slNks pTkfbg -df5f, dx / /]zd v]tL_ ;DjGwL ljit[t ljj/0f b]xfo cg';f/
tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.14 -v_: df5f, dx tyf /]zd pTkfbg वडा नमबर वकमलपक दवालीको कषतरफल, उतपादन र वविी
माछा मौरी रशमखती पोखरी सखया कषतरफल उतपादन (मकव) घार सखया उतपादन
(कमज) कोयो सखया उतपादन
(कमज) 1 1091 96 605 0 0 0 0 2 6 68 800 0 0 0 0
3 15 131 2400 0 0 0 0
4 1 4 500 0 0 0 0
5 7 90 13603 1 5 1 1
6 0 0 0 0 0 668 838
hddf 1120 389 17908 1 5 669 839
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
$=@=& s[lif pTkfbgsf] cfTdlge{/tfsf] cj:yf
ufkf If]qdf vfBfGg pTkfbg\ / pknAwtfsf cfwf/df ljin]if0f ubf{ cfk\gf] pTkfbgjf6 ( b]lv !@ dlxgf vfg
k'Ug] kl/jf/ ;+Vof #*(^ /x]sf] 5 . o; ;DjGwL ljit[t ljj/0f b]xfo cg';f/ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.15: s[lif pTkfbgsf] cfTdlge{/tfsf] cj:yf
वडा नमबर खादयानन उपलबध िन/खान पगन महिना अनसार पररवार सखया
जममा ३ महिना समम
४ दखख ६ महिना समम
७ दखी ९ महिना समम
९ महिना दखी बषष हदन
उपलबध नभएको
1 16 12 25 1091 4 1148
2 276 202 79 559 2 1118
3 3 122 304 694 1 1124
4 0 1 135 461 2 599
5 353 167 185 363 0 1068
20
6 48 150 246 728 2 1174
hDdf 696 654 974 3896 11 6231
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
$=@=* s[lif tyf kz';]jf;Fu ;DaGwtL dfgj ;+;fwg
s[lif tyf kz' ;]jf;Fu ;DalGwt dfgj ;+;fwgsf] cj:of x]bf{ ufpFkflnsf If]q leq Joj;flos jf cu'jf
s[ifssf] ;+Vof guGo /x]sf] 5 . o; ;DjGwL ljj/0f b]xfo cg';f/ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.16: s[lif tyf kz';]jf;Fu ;DaGwLt dfgj ;+;fwg
j8f gDa/ Joj;flos÷cu'jf s[ifs ;lqmo u|fdL0f s[ifL sfo{stf{ -
h]6LP_ ;lqmo u|fdL0f kz':jf:Yo sfo{stf{
Joj;flos g;{/L
;+rfns
!
?kgL ax'pb]ZfLo s"ifs
;d'x, tL?klt vfBfGg
s"ifs ;d"x, dFf eujtL
s[ifs ;d'x,dFf ;]/fjfnL
vfBfGg s[ifs ;d'x
dfnf s'df/L ljZjs{df w|'k s'df/ rf}w/L /+hLt bf;,
;xd'n
ldofF,/fdsGt
;fx
@
# lbgf/fd dGqL s[ifs
;d''x
ef]nf dfemL
$
;|f]tM ;d'x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
$=@=( s[lif pkhdf nfUg] /f]u tyf sL/f
o; If]qdf t/sf/L, kmnkm'n, vfBfGg, bnxg tyf gub] jfnLdf pRr kxf8L If]qdf b]vfkg]{ /f]u tyf ls/fn]
gsf/fTds ?kn] k|efljt ug]{ u/]sf] b]lvG5 . o:tf /f]u tyf sL/fsf] ljj/0f jfnL cg';f/ b]xfo adf]lhd /x]sf]
5 .
tflnsf 4.17: s[lif pkhdf nfUg] /f]u tyf sL/f
;fwf/0ftof t/sf/L
jfnLdf nfUg] ls/f
jf /f]usf] gfd
;fwf/0ftof kmnkm"n
v]tLdf nfUg] ls/f jf
/f]usf] gfd
;fwf/0ftof vfBfGg
jfnLdf nfUg] ls/f
jf /f]usf] gfd
;fwf/0ftof
bnxg jfnLdf
nfUg] ls/f jf
/f]usf] gfd
;fwf/0ftof gub]
jfnLdf nfUg] ls/f jf
/f]usf] gfd
vk6] ls/f
nfxL
ujf/f]
km6\ofª\u|f
kt]/f]
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf ;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
$=@=!) kz'kG5Ldf nfUg] /f]u tyf sL/f
o; If]qdf kz'kG5Ldf df};d cg';f/ nfUg] /f]u JofwLn] k|efljt ug]{ u/]sf] b]lvG5 . oxfF b]vf kg]{ /f]usf]
ljj/0fnfO{ tnsf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.18: kz'kG5Ldf nfUg] /f]u tyf sL/f
kz'kG5L hGo
pTkfbg /f]usf] gfd
kz'
21
kz'kG5L hGo
pTkfbg /f]usf] gfd
k+IfL
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
$=@=!! kz'kfng÷ s[lif kmd{ ;DaGwL ljj/0f
o; ufpFkflnsfdf s'v'/f / ufO{ kfng kmd{sf ?kdf ;fgf vfnsf # j6f kmd{x? ;~rfngdf /x]sf] b]lvG5 .
o:tf kmd{ / pTkfbg tyf /f]huf/L ;DaGwL ljj/0f b]xfo adf]lhdsf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.19: kz'kfng÷ s[lif kmd{ ;DaGwL ljj/0f
kz'kfng kmd{ -ufO{,
e};L, afv|f, a+u'/ /
s'v'/f_ sf] gfd
j8f
gDa/
kmd{ /x]sf]
7]ufgf -
:yfg_
jflif{s pTkfbg k|f]kfO{6/sf]
gfd
/f]huf/L
;+Vof
pTkflbt j:t' OsfO{ kl/df0f dlxnf k'?if
s'v'/f @ kf}jf s'v'/f SjLG6n !)) dgf]h ofbj @
ufO{ @ kLk/fxL b'Uw j:t' SjLG6n %)) ;Togf/fo0f
v/jfn
! @
s'v'/f @ kLk/fxL s'v'/f SjLG6n !)) k|sfz ;fx ! @
s'v'/f @ kf}jf s'v'/f SjLG6n %) ;'lw/ ofbj ! @
s'v'/f @ xl//af s'v'/f SjLG6n %) /fdcjtf/
ofbj
@
e};L kmd{ ! jwfvfn b'w SjLG6n $%,))) x/]/fd ofbj $ ^
s'v'/f kmfd{ ! ?kgL 6f]n s'v'/f df;' KG &))) dx]z rf}w/L @ #
s'v'/f kmfd{ ! gs6L 6f]n Æ KG %))) /fd;]js
ofbj
! #
j+u'/ ^ la/]Gb| ahf/ j+u'/ @% @% s'nfgGb
rf}w/L
— @
s'v'/f ^ la/]Gb| ahf/ s'v'/f %)) %)) Æ Æ — —
ufO{ ^ la/]Gb| ahf/ b'w !$$
ln=
% cf]6f kgf]8f bf; — —
s'v'/f ^ la/]Gb| ahf/ s'v'/f %))
lk;
%)) ;t/xg ;fx — —
s'v'/f ^ la/]Gb| ahf/ s'v'/f %))
lk;
%)) lbg]z rf}w/L — —
ldng afv|f k;n ^ ?kgL
t]/xf]tf
df;' — — — —
u'n/]g vfg % a;la§L s'v'/f ! #
lhjgf vfg % a;la§L Æ ) @
uf];fO{ ;fx $ ?kgL
uf=kf=$
s'v'/f !))) uf];fO{ ;fx
klxn]sf]
wg]Zj/ O{;f/ # s6}of s'v'/f $
SjLG6n wg]Zj/ O{;f/
!
c/ljGb sfk]/ # s6}of Æ $) Æ c/ljGb sfk]/ #
las|d k|= ;fx # xlb{of Æ !)) Æ las|d k|= ;fx $
;'Gb]Zj/ d'lvof # xlb{of Æ @) Æ ;'Gb]Zj/
d'lvof
@
ljgf]b d08n # ds/L Æ @) Æ ljgf]b d08n @
lbgfeb|L e};L kfng # ?kgL s6}of b'w ln6/ %)))
ln6/ a'wgL b]jL
! %
22
kz'kfng kmd{ -ufO{,
e};L, afv|f, a+u'/ /
s'v'/f_ sf] gfd
j8f
gDa/
kmd{ /x]sf]
7]ufgf -
:yfg_
jflif{s pTkfbg k|f]kfO{6/sf]
gfd
/f]huf/L
;+Vof
afaf l8xaf/ afv|f
kfng
# ?kgL s6}of df;' KG $))) xn]Zj/ sfk]/
@ #
;|f]tM ;d'x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
$=@=!@ s[lif tyf kz' ;]jf;Fu ;DaGwLt ;fd'bflos ;+:yf tyf ;d"xsf] ljj/0f
o; ufkfdf s[lif tyf kz' ;]jf;Fu ;DalGwt ;d"x jf ;+:yfx?sf] ljj/0f b]xfo jdf]lhd tflnsfdf k|:t't
ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.20: s[lif tyf kz' ;]jf;Fu ;DaGwLt ;fd'bflos ;+:yf tyf ;d"xsf] ljj/0f
j8f
gDa/
s[ifs ;d"x kz'kfng ;d"x Joj;flos s[lif kmd{ s[lif ;xsf/L Pu|f]e]6 tyf
ljpljhg s]Gb|
sf]N8 :6f]/ tyf
/li6s :6f]/
h}ljs jf sDkf]i6
dn pTkfbg s]Gb| ;d"x
;+Vof
;b:o ;d"x
;+Vof
;b:o kmd{ ;+Vof ;b:o ;xsf/L
;+Vof
;b:o
d k' d k' D k' d k' ;+Vof ;+Vof ;+Vof
! !* # % $ !
@ !# ! — — —
^ % — — — — — — — — ! ! % — — —
;|f]tM ;d'x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
$=@=!# ;fh{hlgs kf]v/L tyf df5fkfng ;DaGwL ljj/0f
o; ufkfdf kf]v/L tyf df5f pTkfbgsf] cj:yf b]xfo cg';f/ tflnsfdf k|:t't ulPsf] 5 .
tflnsf 4.21: kf]v/L tyf df5f kfng ;DjGwL ljlj/0f
kf]v/L /x]sf] :yfg j8f
gDa/
kf]v/L If]qkmn
-lj3f jf /f]kgL_
aflif{s df5f
pTkfbg -s]=hL=_
:jfldTj
-sf];Fu_
aflif{s
cfDbfgL -?=_
ufpF÷gu/ kflnsfdf
aflif{s z'Ns -?=_
lkk|fxL @ !—!*—) ZGf3if|Lsf @,@%,)))
gf}jkf/ @ )—$—!^ uf=kf= ^)))
xl//af @ )—!—% uf=kf= @%)))
xl//af @ )—%—) uf=kf= #)))
jgkf]v/L ! # ljuxf $ rf/ lSj= uf=kf= @ b'O{ nfv !*,)))
j}/ kf]v/L ! @!@ c9fO{ ljuxf # lSjG6n Æ @ b'O{ nfv @!,)))
t]lnof kf]v/L ! # ljuxf % lSjG6n Æ @ b'O{ nfv #%,)))
:s"nsf] k5f8L sf] kf]v/L ! @ ljuxf Æ Æ Æ 8]9 nfv %%,)))
dxLnf kf]v/L bx ^ !) s7f @)) kg ;/sf/L !),))) !),)))
k'/fgf] kf]v/L ^ @) s7f !@)) kg Æ Æ &),))) &),)))
aof kf]v/L ^ !% s7f #)) kg Æ Æ $),))) $),)))
al;of kf]v/L ^ @% s7f !))) kg Æ Æ &),))) &),)))
d';x/L kf]v/L ^ !% s7f @)) kg Æ Æ $),))) $),)))
8fd/f kf]v/L ^ !) s7f !)) kg Æ Æ !),))) !),)))
exgLof kf]v/L ^ !@ s7f #)) kg Æ Æ #),))) #),)))
b'w}nf kf]v/L ^ !) s7f @)) kg Æ Æ $),))) $),)))
hudf]xg kf]v/L ^ !% s7f #)) kg Æ Æ $),))) $),)))
d':x/L 6f]n % )—!(—) !%) s]=hL=
w'e]{-d';x/L_ % )—!%—) @)) s]=hL=
s'd/]n % )—!@—) — gfu/Ls
;r]gf
$)))
d";x/gLof % )—!)—) — uff=lj=;= @!)))
8j/f —Æ % )—!%—) —
23
kf]v/L /x]sf] :yfg j8f
gDa/
kf]v/L If]qkmn
-lj3f jf /f]kgL_
aflif{s df5f
pTkfbg -s]=hL=_
:jfldTj
-sf];Fu_
aflif{s
cfDbfgL -?=_
ufpF÷gu/ kflnsfdf
aflif{s z'Ns -?=_
a;lj§L—;+uf]/f % )—%—) —
l3axf kf]v/L @
klxn]sf]
% s7f % SjLg6n ld7f] dfemL
j8f sfof{no
#),)))
wfle kf]v/L ! Æ % s7f @ Æ Æ @),)))
6Ssf ;fx @ Æ !) Æ Æ —
8f]d/flx kf]v/L # Æ @ Æ @ Æ Æ !),)))
ajfhL kf]v/L % Æ @ Æ @ Æ Æ !),)))
wfdL kf]v/L-@_ & Æ ! la3f !@ Æ Æ ! nfv
;Ldfgf kf]v/L (Æ % s7f % Æ Æ #),)))
;fgf] kf]v/L * Æ # Æ @ Æ Æ !%,)))
uf]9of/L kf]v/L ^ Æ !) Æ !) Æ Æ %),)))
s'd/f}nf % )—&—) —
;|f]tM ;d'x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
$=# ko{6g ljsf; $=#=! wfld{s tyf ko{6sLo :ynx?sf] ljj/0f
Wffld{s tyf ko{6lso b[li6n] d'Vo s]xL :ynx? o; If]qdf /x]sf 5g\. t/ oL :ynx? cfGtl/s tyf jfx\
ko{6gsf b[li6n] vf;} k|rf/ k|;f/ tyf dxTjk'0f{ :ynsf] ?kdf b]lvPsf] kfO{b}g . o; ;DjGwL ljj/0f b]xfo
cg';f/ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.22: wfld{s tyf ko{6sLo :ynx?sf] ljj/0f
:ynsf] gfd j8f
gDa/
ef}lts k"jf{wf/ :jfldTj
-gLlh, klAns
ln=, ;fd'bflos_
ljz]iftf -wfld{s,
;fF:s[lts, P]ltxfl;s,
ko{6sLo/ cGo_
aflif{s ko{6s
cfudg ;+Vof ;8ssf] kx'Fr
k'u]sf]÷gk'u]sf]_
xf]6n, nh,
/]i6'/fF ;+Vof
glhssf] ahf/
s]Gb| ;Ddsf] b'/L
-lsdL_
/fhf hL =l8xjf/
yfg @ k'u]sf] — @ km/s ;fd'bflos wfld{s
?kgL b]jL yfg ! k'u]sf] !km ;fd'bflos Pltxfl;s wfld{s
!)
Æ
-/fok'/++_, l8xjf/
yfg ! v 1km Æ Æ
-l;x];/ lzj d+lb/ ! Æ 2km Æ Æ
/fd hfgsL d+lb/ ! Æ 0km Æ Æ
/fwf s[i0f d+lb/ ! Æ 0km Æ Æ
l8xjf/ afaf yfg
tyf dxGy afaf
yfg—&
$ k'u]sf] — - ;fj{hlgs wfld{s —
/fdhfGfsL dlGb/ $ k'u]sf] ;d'bflos wfld{s
ls/f{Ft]Zj/ dxfb]j ! k'u]sf] 2km Æ Æ
?klg l8xjf/ yfg ! k'u]sf] 2km Æ Æ
a3xfvfn
l8xjf/yfg !
k'u]sf] 2km Æ Æ
s"6x]zf d+lb/ ! k'u]sf] 2km Æ Æ
24
la/]Gb| ahf/ ^ ;8ssf] kxF'r % 1km lglh
la/]Gb| ahf/ ^ k'u]sf] — 0 km — ! —
;lgb]a :yn ^ gk'u]sf] —
5 km pQ/ — ! —
eujtL yfg @ k'u]sf] — Æ Æ
k'u]sf] — Æ Æ
df8{/fd :yfg @ — Æ Æ
vfsL afaf @ k'u]sf] — Æ Æ
lbgf/fdeb|L # k'u]sf] @ km ;fd'bflos wfld{s —
l8xaf/ yfg # Æ @ km ;fd'bflos Æ —
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&$
$=$=@ xf]6n, l/;f]6{ tyf /]i6'/]G6 ;DaGwL ljj/0f
o; If]qdf cfGtl/s tyf afXo ko{6sx?nfO{ nlIft ul/ xf]6n, l/;f]6{, xf]d:6] tyf /]i6'/]G6 ;+rfngdf /x]sf]
b]lvPg . xf]6n tyf /i6'/]G6sf] ljj/0f b]xfocg';f/ /x]sf] kfO{G5 .
tflnsf $=@$ M xf]6n, l/;f]6{ tyf /]i6'/]G6 ;DaGwL ljj/0f
gfd j8f
gDa/ :yfg
Ifdtf xf]6]nsf] k|sf/
-cfjf;Lo, l/;f]6{, xf]d:6],
/]i6'/]06, cGo_
xf]6]nsf] :t/
-:6f/, gg:6f/_
aflif{s ko{6s -;+Vof_
sf]7f
;+Vof
j]8
;+Vof cfGtl/s
jfXo
-ljb]zL_
nfdf xf]6n ! ?kgL
rf}s
@ cGo gg:6f/ Pltxfl;s
wfld{s
!)
/fhf xf]6n ! Æ Æ Æ Æ #&))
af;'b]j ;fx ! Æ Æ Æ Æ #*))
bf/]uf xf]6n ! Æ Æ Æ Æ $%))
;"o{gf/fo0f ;fx ! Æ ! Æ Æ @)))
cf/tL ldi7fg e08f/ ! Æ @ Æ Æ %)))
zDe'gfy ldi7fg e08f/ ! Æ Æ Æ Æ ^)))
ljsfz xf]6n ! Æ # Æ Æ !),)))
lbks xf]6n ^ — — — cfjf;Lo gg:6f/ — —
r'gL nfn xf]6n ^ — — — cfjf;Lo Æ Æ — —
uh]Gb| xf]6n ^ — — — Æ Æ Æ Æ — —
j[hdfg xf]6n ^ — — — Æ Æ Æ Æ — —
lbnn] xf]6n ^ — — — Æ Æ Æ Æ — —
ldng xf]6n ^ — — — Æ Æ Æ Æ — —
?kgL ufpkflnsf $ — — — — — — —
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
$=% ldn, ;+sng tyf k|;f]wg ;DaGwL ljj/0f
o; ufkfdf s'/6fgL lk;fgL ;DjGwL l8h]n ldn ^ j6f / ljB't ldn @# j6f /x]sf] kfO{G5 . o; ;DaGwL
j8fut ljj/0f b]xffo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 4.25: 3§, ldn k|;f]wg ;DaGwL ljj/0f
j8f gDa/ lr:ofg
s]Gb|
s'6fgL, lk;fgL / k]nfgL -ldn_ ;+Vof ;+sng tyf k|;f]wg s]Gb| ljqmL s]Gb| jf
sf];]nL 3/ kfgL ldn l8h]n ldn ljB't ldn s[lif hl8a'6L pBf]u
! — — — % — — — #
@ — — — ( — — — —
# $ —
$ — — — $ j6f — — — —
25
j8f gDa/ lr:ofg
s]Gb|
s'6fgL, lk;fgL / k]nfgL -ldn_ ;+Vof ;+sng tyf k|;f]wg s]Gb| ljqmL s]Gb| jf
sf];]nL 3/ kfgL ldn l8h]n ldn ljB't ldn s[lif hl8a'6L pBf]u
% — @ $ — — — — ^ — — — ^ — — — —
hDdf @ #@ #
;|f]tM ;d'x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
$=^ Jofkf/ / Joj;fo ;DaGwL ljj/0f
Jofkf/ / Joj;fosf] ;+Vof x]bf{ o; ufkf If]qdf v'b|f / ls/fgf ;lxt * j6f Joj;fox? ;+rfngdf /x]sf 5g\ .
h;af6 sl/a % nfv (! xhf/sf] jflif{s sf/f]jf/ x'g] u/]sf] b]lvG5 . Joj;fosf cfwf/df o; ;DaGwL ljj/0f
b]xffo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 4.26: Jofkf/ tyf Joj;fo ;DaGwL ljj/0f
Jofkf/ tyf Joj;fo ;+rfns
tyf sDkgLsf] gfd
j8f
gDa/
Jofkf/ /
Joj;fosf] lsl;d
- sf]8 k|of]u ug]{_
k;nsf] k|sf/
Jofkf/ Joj;fosf]
:jfldTj -Psn,
;fem]bf/L / ;xsf/L_
jflif{s sf/f]jf/
-?= xhf/df_
;'/]Gb| ls/fgf k;n @ ! v'b|f Psn ?=#,)))))
wd{b]j 7fs'/ @ ! v'b|f Psn @,))))
d+G;Lnfn d08n @ ! v'b|f Psn %,)))))
pk]Gb| k|;fb ;fx @ ! v'b|f Psn %,)))))
lhjg kmf]6f :6'l8of ^ ]! s:d]l6s k;n Psn %)) xhf/
s+rg kmf]6f] :6'l8of] ^ ! s:d]l6s k;n Psn &)) xhf/
pk]Gb| ls/fgf k;n ^ ! ls/fgf k;n Psn *)) xhf/
;snb]j h]g/n :6f]/ ^ ! ls/fgf Psn ())xhf/
;Gtf]if jfO{g zk ^ % jfOg zk Psn *)) xhf/
dx]Gb| h]g/n :6f]/ ^ ! s:d]l6s
÷ls/fgf
Psn *)) xhf/
nf}uL kmfd]{;L ^ ^ cf}ifwL k;n Psn *)) xhf/
;okqL ;xsf/L ls/fgf ^ ! ls/fgf ;xsf/L ())xhf/
;snb]j ls/f0ff k;n ^ ! ls/f0ff Psn @) nfv
nId0f On]s6«f]lgs; ^ * On]s6«f]lgs; Psn & nfv
g'/ h]g/n :6f]/ ^ ! h]g/n :6f]/ Psn ^ nfv
e'ldsf 6]n;{ ^ & 6]n;{ Psn % nfv
e/t kfg k;n ^ ! kfg k;n Psn # nfv
;'lw/ d]l8sn xn ^ ^ d]l8sn xn Psn & nfv
v'Zj' a:qfno ^ !) a:qfno Psn % nfv
laBfoGgb 6«]8;{ ^ % 6«]8;{ Psn % nfv
h'nL k':ts k;n ^ ! k':ts k;n Psn ^ nfv
;'/]Gb| kfg k;n ^ ! kfg k;n Psn # nfv
ledf kfg k;n A ^ ! kfg k;n Psn # nfv
cflbTo x]o/ sl6Ë ;}n'g ^ ;}n'g ;}n'g Psn % nfv
ef]nf dlb/f k;n ^ ! dlb/f k;n Psn * nfv
rf}w/L kmf]6f] :6'l8of] ^ * kmf]6f] :6'l8of] Psn # nfv
lht]Gb| a:qfno ^ !) | a:qfno Psn % nfv
26
Jofkf/ tyf Joj;fo ;+rfns
tyf sDkgLsf] gfd
j8f
gDa/
Jofkf/ /
Joj;fosf] lsl;d
- sf]8 k|of]u ug]{_
k;nsf] k|sf/
Jofkf/ Joj;fosf]
:jfldTj -Psn,
;fem]bf/L / ;xsf/L_
jflif{s sf/f]jf/
-?= xhf/df_
x/L h]g/n :6f]/ ^ ! h]g/n :6f]/ Psn % nfv
czf]s kfg k;n ^ kfg k;n kfg k;n Psn # nfv
led kfg k;n B ^ kfg k;n kfg k;n Psn $ nfv
wd]{Gb| Hj]n;{ ^ ! Hj]n;{ Psn & nfv
laZjsdf{ Hj]n;{ ^ ! Hj]n;{ Psn % nfv
;+lhj xf8{j]o/ ^ % xf8{j]o/ Psn @% nfv
c+hgf ls/fgf k;n ^ ! ls/fgf k;n Psn % nfv
uh]Gb| lrof tyf gf:tf k;n ^ ( lrof tyf gf:tf
k;n
Psn & nfv
r'lgnfn lrof tyf gf:tf
k;n
^ ( lrof tyf gf:tf
k;n
Psn & nfv
df:6/ lrof tyf gf:tf k;n ^ ( lrof tyf gf:tf
k;n
Psn ^ nfv
/fhs'df/ lrof tyf gf:tf
k;n
^ ( lrof tyf gf:tf
k;n
Psn # nfv
e'k]Gb| kfg k;n ^ kfg k;n kfg k;n Psn # nfv
;f]g]nfn Hj]n;{ ^ ! Hj]n;{ Psn * nfv
JolQmut k;n $ ! 3'DtL tyf ;fgf
k;n
Psn ! nfv
u'unL dfemL Æ ! !=% nfv
/fhf/fd ks]/f Æ ! *) xhf/
hu/gfy ;fx Æ ! ^) xhf/
s';]Zj/ O;/ Æ ! () xhf/
j8]nfn bf; Æ ! %) xhf/
/flhGb| /fd Æ ! $) xhf/
a'b]Zj/ d08n Æ ! *% xhf/
dg' O;/ Æ ! &) xhf/
dx]Zj/ dflem # ! ls/fgf Psn % nfv
;'Gb]Zj/ d'lvof Æ @ df;' Æ ! nfv
wd{gf/fo0f ofbj Æ $ b'w,blx Æ @ nfv
/fdlzz O{;/ Æ ^ cf}ifwL Æ %) nfv
d's]z dflem Æ !) sk8f Æ @ nfv
>j0f ;fx Æ ^ cf}ifwL Æ !) nfv
b]jz'Gb/ ;fx Æ ^ cf}ifwL Æ !) Æ
/f0ffk|;fb O{;/ Æ ^ cf}ifwL Æ !) Æ
lzj/fd sfk]/ Æ ^ cf}ifwL Æ !) Æ
;'sb]j d'lvof Æ ^ cf}ifwL Æ !) Æ
ho dfF ?kgL ld:6fg e08f/ ! ld:6fg e08f/ ( Psn
j]nsd xf]6n ld:6fg e08f ! ld:6fg e08f/ ( Psn
z'efif ls/f0ff k;n ! ls/f0ff k;n ! Psn
ho dfF b'uf{ :6f]/ h]g/n ! :6f]/ h]g/n ! Psn
gfhdf km]G;L :6f]/ ! km]G;L :6f]/ ! Psn
t]h' x]o/ sfl6Ë ;}n'g ! ;}n'g ;}n'g Psn
27
Jofkf/ tyf Joj;fo ;+rfns
tyf sDkgLsf] gfd
j8f
gDa/
Jofkf/ /
Joj;fosf] lsl;d
- sf]8 k|of]u ug]{_
k;nsf] k|sf/
Jofkf/ Joj;fosf]
:jfldTj -Psn,
;fem]bf/L / ;xsf/L_
jflif{s sf/f]jf/
-?= xhf/df_
/fd lhjg k|;fb l;+x
lSnlgs
! lSnlgs ^ Psn
ho df ?kgL kmnkm'n kfg
k;n e08f/
! kmnkm'n kfg # Psn
;Ggf j[xt g;/L ! g;/L g;/L Psn
cdg h]g/n :6f]/ ! :6f]/ ! Psn
dbg ;fOsn :6f]/ ! :6f]/ & Psn
z]v/ h]g/n k;n ! h]g/n k;n ! Psn
/f]zg kmlg{r/ ! kmlg{r/ % Psn
d';sfg h]g/n :6f]/ ! h]g/n :6f]/ ! Psn
k'hf a:qfno ! a:qfno !) Psn
alatf Ao'6L kfn/ h]g/n
:6f]/
! h]g/n :6f]/ ! Psn
lbk]Gb| d]l8sn :6f]/ ! d]l8sn :6f]/ ^ Psn
?k]z 8{u-cf}ifwL_ ! cf}ifwL ^ Psn
cfo'if kmfd]{;L ! kmfd]{;L ^ Psn
s[i0ff ls/fgf k;n ! ls/fgf k;n ! Psn
k|lbk xf8{j]o/ ! xf8{j]o/ % Psn
la=8L= sDko'6/ ! sDko'6/ k;n * Psn
/fwf s[i0ff df]6/ ;fOsn
;le{; ;]G6/
! ;le{; ;]G6/ & Psn
/fhs'df/ ;}n"g k;n ! ;}n"g k;n ;}n"g Psn
;+tf]if k':ts h]g/n :6f]/ ! h]g/n :6f]/ ! Psn
;+tf]if kfg k;n P08 h]g/n
:6f]/
! h]g/n :6f]/ ! Psn @ nfv
ho /fd h]g/n :6f]/ ! h]g/n :6f]/ ! Psn
g/]z xf]6n ! xf]6n ( Psn
s[i0ff kmfd]{;L ! kmfd]{;L ^ Psn
ho h]g/n :6f]/ ! h]g/n :6f]/ ! Psn
ho df euatL ls/fgf k;n ! ls/fgf k;n ! Psn
;/:jtL Hj]n;{ ! Hj]n;{ ! Psn
Go" ;Kt/L d]l8sn ! d]l8sn ^ Psn
ho nIdL ls/f0ff k;n ! ls/f0ff k;n ! Psn
ldyn]z sk8f k;n ! sk8f k;n !) Psn
d'gf 6]n;{ / a:qfno ! a:qfno !) Psn # nfv
s[i0ff OG6/ k|fOh]h ! OG6/ k|fOh]h % Psn
c?0f ls/f0ff tyf vl/b
las|L
! vl/b las|L ! Psn
lzjd h]g/n :6f]/ ! h]g/n :6f]/ ! Psn
e'n;g 6«]8;{ ! 6«]8;{ % Psn # nfv
xg'dfg hL :6f]/ ! :6f]/ ! Psn
eut P08 a|bz{ ! :6f]/ ! Psn
/fwf s{i0ff 6];{ ! 6]n;{ % Psn !=% s/f]8
28
Jofkf/ tyf Joj;fo ;+rfns
tyf sDkgLsf] gfd
j8f
gDa/
Jofkf/ /
Joj;fosf] lsl;d
- sf]8 k|of]u ug]{_
k;nsf] k|sf/
Jofkf/ Joj;fosf]
:jfldTj -Psn,
;fem]bf/L / ;xsf/L_
jflif{s sf/f]jf/
-?= xhf/df_
lzjzlQm kfg k;n ! k;n ! Psn $ nfv
;'o{ kfg k;n ! k;n ! Psn # nfv
lbks kfg k;n ! k;n ! Psn % nfv
;lrtfgGb lu|n jf]/szf]k ! jf]/szf]k & Psn
rf}/lzof kfg k;n ! k;n ! Psn $ nfv
kmnkm'n k;n ! k;n ! Psn
t'n;L h]g/n :6f]/ ! :6f]/ ! Psn
cfo'if df]jfOn l/k]l/Ë ;]G6/ ! l/k]l/Ë ;]G6/ & Psn
?kgL uf=kf=s[lif zfvf ! s[lif zfvf # ;fem]bf/L
lbg]z d]l8sn ! d]l8sn ^ Psn
lzj d]l8sn :6f]/ ! d]l8sn :6f]/ ^ Psn
;+lutf /fO; ldn ! /fO; ldn /fO; ldn Psn
km'bg ls/f0ff k;n ! ls/f0ff k;n ! Psn
/fdgf/fo0f ls/fgf k;n ! ls/fgf k;n ! Psn
a]rg ls/f0ff k;n ! ls/fgf k;n ! Psn
hf]luGb| ls/f0ff k;n ! ls/fgf k;n ! Psn
lzjz+s/ kfg k;n ! ls/fgf k;n ! Psn @ nfv
sDko'6/ ;+;f/ 6]«lgË ! 6]«lgË ;]G6/ 6]«lgË ;]G6/ Psn
;~ho kfg e08f/ ! kfg e08f/ ! Psn ! nfv
/fhfafa' kfg k;n ! kfg k;n ! Psn $ nfv
ho df nIdL ldi6fg e08f/ ! ldi6fg e08f/ ( Psn
cf]d zflGt ls/f0ff k;n ! ls/f0ff k;n ! Psn
;'dg Hj]n;{ k;n ! Hj]n;{ k;n ! Psn
Go' g]kfn 6]n;{ ! 6]n;{ 6]n;{ Psn # nfv
kmlg{r/ k;n ! k;n ! Psn
/f]zg Hj]n;{ ! Hj]n;{ ! Psn
cGtf /]l8d]6 k;n ! k;n ! Psn
r6kl6 k;n ! k;n ! Psn
lbks sk8f k;n ! k;n ! Psn
lbg]z km'8 ;]G6/ ! k;n ! Psn
ho df nIdL h]g/n km}G;L ! km}G;L !) Psn
ho df kfj{tL a:qfno ! a:qfno !) Psn
xNsf k]o kbfy{ tyf dlb/f
k;n
! dlb/f k;n ( Psn
sfnL ls/f0ff k;n ! ls/f0ff k;n ! Psn
zDe'afaf afaf k;n ! k;n ( Psn
laZjsdf{ 7fs'/-u|n pBf]u_ ! lu|n pBf]u & Psn
kdr/ bf]sfg k|lbg vfg ! k;n ! Psn
lzj lutf ls/f0ff k;n ! k;n ! Psn
lbk]z Pu|f] ;]G6/ ! Pu|f] ;]G6/ ^ Psn
lglstf 6«]8; ! 6«]8; % Psn @ nfv
;Kt/L kfg e08f/ P08 ! h]]g/n :6f]/ ! Psn
29
Jofkf/ tyf Joj;fo ;+rfns
tyf sDkgLsf] gfd
j8f
gDa/
Jofkf/ /
Joj;fosf] lsl;d
- sf]8 k|of]u ug]{_
k;nsf] k|sf/
Jofkf/ Joj;fosf]
:jfldTj -Psn,
;fem]bf/L / ;xsf/L_
jflif{s sf/f]jf/
-?= xhf/df_
h]]g/n :6f]/
j]/L /fd ;}n'g ! ;}n'g ;}n'g Psn
l5Ggd;tf d]l8sn ! cf}ifwL k;n ^ Psn
zf]ef 6]n;{ ! 6]n;{ 6]n;{ Psn ! nfv
lszf]/ ls/f0ff k;n ! ls/f0ff k;n ! Psn
s+rg km]G;L k;n ! km]G;L k;n !) Psn
afaf laZjsdf{ lu|n pBf]u ! lu|n pBf]u & Psn
cfo'if lrof k;n P08 xf]6n ! xf]6n ( Psn
;l~hj ls/fgf k;n ! ls/fgf k;n ! Psn
c{rgf 6]n;{ ! 6]n;{ 6]n;{ Psn
c/dfg 6]n;{ ! 6]n;{ 6]n;{ Psn
/fdnvg ls/f0ff k;n ! ls/f0ff k;n ! Psn
ho df ?kgL b]jL /fO; ldn ! /fO; ldn ! Psn
ho df nIdL km]G;L k;n ! km]G;L k;n !) Psn
lgef h]g/n :6f]/ ! h]g/n :6f]/ ! Psn
nIdL u0f]z ls/fgf P08
h]g/n :6f]/
! h]g/n :6f]/ ! Psn
ls/f0ff k;n ! ls/f0ff k;n ! Psn
nIdL kmfd]{;L ! kmfd]{;L ^ Psn
cftL{ xf]6n ! xf]6n ( Psn
l;tf ls/f0ff k;n ! ls/f0ff k;n ! Psn
?aL ls/f0ff k;n ! ls/f0ff k;n ! Psn
zDe'gfy ldi6fg P08 xf]6n ! xf]6n ( Psn
k'hf km}G;L :6f]/ sDo'lgs]zg ! km}G;L :6f]/ !) Psn
s+rg d]l8sn ! d]l8sn :6f]/ ^ Psn
ho df a}i0ff] b]jL lasfz
e08f/ k;n
! k;n ! Psn
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
$=& vlgh tyf vfgL ;DaGwL ljj/0f
o; ufkfdf vlgh tyf vfgL hGo pTkfbgsf] cj:yf g/x]sf] kfO{G5
$=* :yfgLo ahf/ tyf Aofkfl/s s]Gb|sf] ljj/0f
o; ufpFkflnsf If]qleq /x]sf % j6f :yfgLo ahf/ Pj+ Jofkfl/s s]Gb|x?df vfBfGg, v'b|f, efF8f,
xf8{jo/sf ;fdu|L, sk8f, :6]zg/L tyf df;' nufotsf j:t'x?sf] sf/f]af/ x'g] u/]sf] kfOG5 . :yfgLo
ahf/ tyf To; ahf/df sf/f]af/ x'g] d'Vo j:t'x? ;DaGwL ljj/0f b]xfosf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
!, #, %, ^ df j8f sfof{no ejg /x]sf]
tflnsf 4.27: :yfgLo ahf/ tyf Jofkfl/s s]Gb|sf] ljj/0f
qm=;+= ahf/sf] gfd :yfg sf/f]jf/ x'g] d'Vo a:t'
1 ?kgL ahf/,
sbdxl6of j8f g+ !
2 lj/]Gb|ahf/ j8f g+= ^
30
qm=;+= ahf/sf] gfd :yfg sf/f]jf/ x'g] d'Vo a:t'
3 vfsLafafrf}/ j8f g+= @
4 lbgfeb|L s6}of j8f g+= #
;|f]tM ;d'x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
$=( s[lif tyf xf6 ahf/ ;DaGwL ljj/0f
o; ufkfdf :yfgLo s[lif ahf/ tyf xf6 ahf/ ;DaGwL ljj/0f b]xfo adf]lhd k|:t't 5 .
tflnsf 4.28: s[lif tyf xf6 ahf/ ;DaGwL ljj/0f
s[lif ahf/ xf6 ahf/ -s[lif ahf/ afx]s_
s[lif ahf/:ynsf] gfd j8f gDa/ xf6 ahf/:ynsf]
gfd
j8f
gDa/
xf6 ahf/ nfUg]
lbg jf jf/
pknAw k|d'v k"jf{wf/
yf]s ahf/ @ vfsLafjf @ zs|af/
xl6of lkk|xL d+unaf/
Æ ?kgL xl6of ! cfO{taf/ / a'waf/ af6f],ljB't
?kgL
uf=kf= $
- - - -
la/]Gb| ahf/-xl6of_ ^ la/]Gb|ahf/ ^ d+un÷z's| jf6f],lah'nL
v'b|f ahf/
! ?kgL ahf/ cfO{taf/,a'wjf/ ;a}
! sbd xl6of lalxaf/,;f]daf/ ;a}
u''bL xl6of ^ la/]Gb| ahf/ ^ ;w} t/sf/L÷df5f jf df;'
# s6}of xl6of # d+unaf/,zlgaf/ jf6f]
sdnf dfO{ xl6of #
km6}of xl6of $ klxn]sf] s6}of xl6of z=d=
xlb{of Æ $ Æ xlb{of Æ ;f],=la=
;|f]tM ;d'x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
$=!) a}+s tyf lalQo ;+:yf / ;xsf/L ;DaGwL ljj/0f
o; ufpFkflnsf leq s'n == j6f ljQLo ;+:yfx? dWo] === j6f n3'ljQ tyf === j6f ;xsf/L ;+:yfx? /x]sf]
kfOG5 . oL ;+:yfx?n] jflif{s sl/a == nfvsf] sf/f]af/ ug]{ u/]sf] b]lvG5 . o:tf ;+:yfx?sf] nufgL tyf
nufgLsf] d'Vo If]q ;DaGwL ljj/0f b]xfosf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.29: a}+s tyf ljlQo ;+:yf / ;xsf/L ;DaGwL ljj/0f
qm=;+= a}+s tyf ljQLo ;+:yfsf] gfd
/ 7]ufgf j8f gDa/
aflif{s sf/f]af/
/sd -?=xhf/df_
nufgL /sd -?=
xhf/df_ nufgLsf] d'Vo If]q
s= n3' ljQ ;+:yf
1
2
3
v= ;xsf/L ;+:yf
1
2
3
hDdf
31
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
$=!! cfoft tyf lgof{tsf] cj:yf
ufpFkflnsf If]qdf vfBfGg, t/sf/L, kmnkm'n, bnxg, t]nxg, gub]afnL, kz'hGo pTkfbg, hl8a'6L tyf
vlghhGo j:t' cfoft tyf lgof{t x'g u/]sf] 5 . o; If]qaf6 cfoft tyf lgof{tx'g] j:t'x?sf] ljj/0f b]xfo
adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 4.30: cfoft tyf lgof{tsf] cj:yf
lgof{t÷cfoft x'g] k|d'v j:t' OsfO{ ufkf÷gkf leq cfoft kl/df0f ufkf÷gkfaf6 lgof{t x'g] kl/df0f
vfBfGg Wffg jf rfdn d]=6= @) d]=6= %)) 6g @@ d]=6=
uxF' jf lk7f] d]=6= !) d]=6= @00 6Gf !# d]=6=
ds} d]=6= — —
t/sf/L cfn' d]=6= !! d]=6= @)) 6g !@ d]=6=
6df6/ d]=6= )=% d]=6= !)) 6g
sfpnL d]=6= * d]=6= !! d]=6=
kmnkm"n
s]/f d]=6= ! d]=6= —
cfFk d]=6= * d]=6= @) d]=6=
:ofp d]=6= ! d]=6= —
lnlr d]=6= — —
;'Gtnf d]=6= @ d]=6= —
bnxg d;'/f] d]=6= * d]=6= !) d]=6=
c/x/ d]=6= @ d]=6= —
Dff; — —
t]nxg Tff]/L d]=6= # d]=6= $ d]=6=
gub]afnL ltn ! d]=6= @ d]=6=
kz'hGo pTkfbg df5f lSjG6n @&@ lSjG6n ^)) lSjG6n
dx lSjG6n — —
b'w / b'whGo pTkfbg ln6/ @% d]=6= @) d]=6=
df;' / df;'hGo pTkfbg lSjG6n *) %) lSjG6n
c08f Sof/]6 !)) —
hl8a'6L lSjG6n — —
lu6\6L jf jfn'jf d]=6g — ()) d]=6=
cGo ;|f]tM ;d'x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&$
$=!@ Joj;foLs ;Lkd"ns tflnd
$=!@=! Joj;foLs ;Lkd"ns tflnd lng] 3/kl/jf/sf] ljj/0f
ufpFkflnsf If]q Joj;foLs tyf ;Lkd"ns tflnd lng] 3/kl/jf/sf] ;+Vof$(% /x]sf] 5 . h; cGt/ut
;a}eGbf a9L l;nfO{ s6fO{ ;DjGwL tflnd lng]sf] ;+Vof !^! /x]sf] 5 . o; ;DaGwL j8fut tyf ljifout
ljj/0f b]xfo adf]lhdsf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 1: Joj;foL ;Lkd"ns tflnd lng] 3/kl/jf/sf] ljj/0f
वडा वयवसाययक सीपमलक ताललम ललन पररवार सखया
32
नमबर
लसलारष,
ब नारष,
ब हिक
, सङ
गार,
पालषर
अाहद
सच
ना त
था पर
बबगध
,
रषलकर
कल,
रषलकर
यनकस
(क
मयि
र, ववदय
त,
माब
ारल, रडड
या,
घडड म
मषत अ
ाहद)
यनमाषण
समबन
धी
(राज
लममसतर,
कापन
री अ
ादी)
रषमनज
यनयररङ
,
अिामाब
ारल र
मकायन
कस
कवष
समबन
धी
(जिी,
जहिए
र खा
दय पर
शाध
न अ
ाहद)
जनसव
ासय
समबन
धी
पशसव
ासय
समबन
धी
पयषिन
, िर
गारड
,
राभल
र सत
कार
कला स
मबनध
ी
अनय
तालल
म लल
एका
छन
उपलब
ध नभ
एको
1 30 8 6 16 4 4 0 0 0 1087 0 60
2 20 0 0 0 1 0 0 0 0 1095 0 33
3 40 16 20 17 3 23 0 9 7 1009 0 230
4 7 0 1 4 0 0 1 0 1 585 0 54
5 62 8 16 14 7 4 1 2 2 972 0 101
6 2 0 7 4 2 1 0 0 0 1161 0 17
hDdf 161 32 50 55 17 32 2 11 10 5909 0 495
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
$=!@=@ Joj;foLs ;Lkd"ns tflnd lng]x?sf] ljj/0f
Joj;foLs tyf ;Lkd"ns tflnd lng]x?sf] s"n ;+Vof == /x]sf] 5 . h;dWo] dlxnf / k'?if qmdzM === /x]sf
5g\ . o; ;DaGwL j8fut ljj/0f b]xfo adf]lhdsf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 4.32: Joj;foL ;Lkd"ns tflnd lng]x?sf] ljj/0f
j8f gDa/ Dlxnf k'?if hDdf
1
2
3
4
5
6
hDdf
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
33
kl/R5]b %M ;fdflhs cj:yf
o; kl/R5]bdf lzIff, :jf:Yo, snf, ;+:s[lt, nlIft ju{, n}+lustf, vfg]kfgL, ;/;kmfO{ h:tf ;fdflhs
ljifox?df b]xfo adf]lhdsf lzif{sx?df k|:t't ul/Psf] 5 .
%=! z}lIfs tyf dfgj ;+zfwg ljsf;
o; lzif{s cGt/ut z}lIfs l:yltsf] af/]sf pNn]v ul/Psf] 5 .
%=!=! kfFr jif{ eGbf dflysf] ;fIf/tf ljj/0f
ufpFkflnsf If]qsf] ;fIf/tfsf] l:ylt x]bf{ kfFr jif{ dfyLsf] s'n @%!*^ hg;+Vof dWo] !^$^# hgf ;fIf/
/x]sf 5g\ . h;df k'?ifsf] !)#^) / dlxnfsf] ^!)# /x]sf 5g\ . o; ;DaGwL lj:t[t ljj/0f b]xfosf]
tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 5.1: kfFr jif{ eGbf dflysf] ;fIf/tf ljj/0f
वडा नमबर साकषरताको मसथयत यनरकषर मसथयत ६ बषष भनदा कम उमर समि उपलबध नभएको
जममा प म अनय उपलबध
नभएको प म अनय उपलबध
नभएको प म अनय उपलबध
नभएको 1 2456 1568 0 0 497 992 0 0 436 328 0 0 31 6308
2 2036 1150 3 0 538 1242 1 0 358 350 0 0 16 5694
3 1842 1085 0 0 632 1118 1 0 375 291 0 0 54 5398
4 885 449 0 0 291 604 0 0 182 118 0 0 25 2554
5 1772 960 1 0 352 807 0 0 283 237 0 0 67 4479
6 1369 891 0 0 575 831 0 0 193 127 0 0 46 4032 hDdf 10360 6103 4 0 2885 5594 2 0 1827 1451 0 0 239 28465
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
%=!=@ xfnsf] ;fIf/tfsf] cj:yf
ufpFkflnsf If]qsf] ;fIf/tfsf] l:ylt x]bf{ j8f g+= ! df ;a}eGbf pRr ^#=)& k|ltzt ;fIf/ /x]sf 5g\ eg]
;a}eGbf Go"g j8f g++= $ df %!=@^ k|ltzt dfq /x]sf] 5 . n}lu+stfsf cfwf/df o; ;DaGwL lj:t[t ljj/0f
b]xfosf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 5.2: xfnsf] ;fIf/tfsf] cj:yf
j8f gDa/
;fIf/tf b/ -k|ltzt_ ^– aif{ eGbf dflysf] pd]/ ;d"xsf] hg;+Vof
k'?if dlxnf s"n k'?if dlxnf hDdf
1 72.09 54.05 63.07 2971 2573 5544
2 69.35 41.76 55.55 2578 2405 4983
3 63.98 43.09 53.54 2504 2227 4731
4 64.60 37.92 51.26 1188 1066 2254
5 72.68 47.06 59.87 2158 1804 3962
6 63.53 47.47 55.50 1962 1750 3712
hDdf 68.23 45.98 57.10 13361 11825 25186 ;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
34
%=!=# z}lIfs:t/ cg';f/ hg;+Vof ljj/0f
ufpFkflnsf leqsf] lzIffsf] :t/ ljZn]if0f ubf{ cfwf/e"t txsf] z}lIfs pknAwL xfl;n u/]sfx?sf] ;+Vof
#)&* jf /x]sf] 5 eg] :gftsf]Q/ ug]{x?sf] ;+Vof ##* hgf /x]sf] 5 . o; ;DaGwL ljj/0f j8fut?kdf b]xfo
adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 5.3: z}lIfs:t/ cg';f/ hg;+Vof ljj/0f
वडा नमबर
शकषकषकसतर अनसार जनसखया पवष
परथालमक
आधारभत ति
माधयलमक ति
सनातक ति
सनाकोततर ति
एमकरफल वा
मागथ
पराववगधक एसएलसी
साधारण लखपढ
यनरकषर कम उमर
उपलबध नभएको
1 1251 733 1111 320 170 81 54 452 1500 572 64
2 1168 614 478 224 47 1 3 722 1788 639 10
3 1116 725 425 93 14 87 165 432 1771 219 351
4 813 123 70 38 0 0 1 293 897 311 8
5 700 470 397 179 86 34 186 773 1167 365 122
6 575 413 336 133 21 30 440 378 1416 243 47
hDdf 5623 3078 2817 987 338 233 849 3050 8539 2349 602
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
%=!=$ z}lIfs ;+:yf ;DaGwL ljj/0f
o; If]qdf /x]sf ljBfnox?sf] txut ;+Vof b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 5.4: z}lIfs ;+:yf ;DaGwL ljj/0f
k|sf/ sIff !—* sIff !—!@ hDdf s}lkmot
cfwf/e"t 21 21
dfWoflds 7 7
hDdf 21 7 28
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
%=!=% ljBfnodf cWoog u/L/x]sf txut 5fq5fqfsf] ljj/0f
ufpFkflnsf If]q leq /x]sf s'n @* dWo] @! cfwf/e"t / & j6f dfWolds ljBfno /x]sf 5g\ . oL
ljBfnox?df cWoog ug]{ k"j{ k|fylds txdf &(%, cfwf/e"t txdf $$%! / dfWolds txdf &$^ hgf /x]sf]
kfOG5 . ljBfnotu tyf j8fut 5fq5fqfx?sf] ljj/0f cg';"rL–! /flvPsf] 5 eg] txut ?kdf cWoog ug]{
5fq 5fqfx?sf] ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 5.5: ljBfnodf cWoog u/L/x]sf txut 5fq5fqfsf] ljj/0f
ljBfnosf]
lsl;d
k"j{ k|fylds cfwf/e"t -!—*_ dfWolds -(—!@_ hDdf
5fqf 5fq hDdf 5fqf 5fq hDdf 5fqf 5fq hDdf 5fqf 5fq hDdf
cfwf/e"t
ljBfno 284 346 614 1323 1269 2592 0 0 0 1607 1615 3222
dfWolds
ljBfno 86 95 181 923 936 1859 337 409 746 1167 1440 2607
hDdf 370 441 795 2246 2205 4451 337 409 746 2774 3055 5829 ;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
%=!=^ ;fd'bflos cWoog s]Gb| ;DaGwL ljj/0f
o; ufpFkflnsf cGt/ut /x]sf ;fd'bflos cWoog s]Gb|x? ;DaGwL ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 5.6: ;fd'bflos cWoog s]Gb| ;DaGwL ljj/0f
35
qm=;+= Gffd 7]ufgf j8f g+=
!
@
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&%
%=!=& ljBfnosf] ef}lts cj:yf
ufpFkflnsf If]q leq /x]sf z}lIfs ;+:yfsf] ef}ltscj:yf b]xfo cg';f/ /x]sf] 5 .
tflnsf 2.7: ljBfnosf] ef}lts cj:yf
afn ljsf; s]Gb| tyf
ljBfnosf] gfd
j8f
gDa/
ejg ;+Vof sf]7f ;+Vof
k':tsfno /
cWoog
s]Gb| -
5÷5}g_
k|of]uzfnf
sDo'6/
;d]t
8]:s÷
j]~rsf]
Ifdtf
-hgf_
v]nd}bfg
If]qkmn
-ju{ dL=_
sDkfp08
Jffnsf]
lsl;d
-tf/jf/,
slRr, kSsL
kvf{n_
rkL{sf]
;'ljwf
-5÷5}g_
:jR5
vfg]kfgL
-
5,÷5}g_
kSsL
sRrL
kSsL
sRrL
B.S. Memorial @ ! % }g }g $ @) sRrL 5 5
Jalpa E.B.S. @ @ # % }g — % %) sRrL 5 5
h]l;; cf=lj= @ $ ( }g }g $ %) 5 5 5
>L=cf=;=k|fylds la
nf}jfkf/ @ ! — @ ) }g }g % @) 5}g 5 5
a'w]Zj/L cfwf/e"t lj=
xl//fjf
@ $ — !% — }g }g $ !) m2 kSsL 5 5
Ma Bhagwati
E.B. ! ! — @@ — 5 5 % @) m2
kSsL 5 5
?kgL Ph's]zgn
Ps]8dL
! # ! !$ @ 5}Gf 5 $
hgf
!)) 2 sRrL 5 5
o'jf O:nfldof db/;f ! @ ! # ! 5 5}g $ !) 2 kSsL 5 5
sG5" g/ k|tfk df=lj= ! % # ^) & ! ! $ % s7f sRrL 5 5
zofs/ pRr df=lj= ! $ ^) — 5 5}g $
hgf
% s7f slRr 5 5
cf]d Ps]8dL ! @ * — 5 5}g $ % s7f slRr 5 5
n=n=;=h=df=lj= ^ % ! !# % 5 5 $
hgf
@) s7f kSsL
kvf{n
5 5
o'jf df=cfwf/e
t jif{
^ 5}g 5}g $
hgf
— tf/jf/ 5 5
hgtf df=lj= % # ! * @ 5 5 $ !% kSsL
cfwf aFfsL
5 5
d't]Zj/ gfy kf|=lj= % @ % 5]g 5}g $ !) sRrL 5|}g 5
Unf]an O=af]=:s'n % ! @ # 5 5}g $ kSsL 5 5
db/;f O:nfdldofF
tflnd'n s'/cfg
% ! ! 5}g 5}g e'Odf — — 5 5
cf=la= 5ksL eyf}n $ $ * 5}g sDko'6/
$ yfg
#÷$ &%) kSsL
kvf{n
5 5
lh0f{
cj:y
f
hfgsL jfn ljsf;
s]Gb| xfn o;
la3fnodf 3'dfPsf]
cf]d Ph's]Zfgn
Ps]8dL
$ ! * 5 5 $ $) m2 sRrL 5 5
nj s'; O=af]= # @ ! ( # 5 5 % hgf !))
m2
sRrL 5 5
h=/f=la=;=k|=la=ds/L # $ — * — 5}g 5}g $
hgf
#) m2 sRrL 5 5
df=la=s/]{of xlbof{ # % — !@ — 5}g 5}g % )—!%—
)
— 5 5
36
hgtf /fli6«o uh]Gb|
;flaqL k|f=la=
# $ — * — 5}g 5}g $ #) m2 sRrL 5 5
a'4e'dL Ps]8dL # ! ! * 5 5 $ !)) m2 sRrL 5 5
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
%=!=* lzIfs ljj/0f
ufpFkflnsf If]q leq /x]sf cfwf/e't / dfWoflds txdf ljBfnout lzIfsut ljj/0f b]xfo cg';f/ /x]sf] 5 .
/x]sf o:tf lzIfsx?sf] :jLs[t b/aGbL, sfo{/t lzIfs, dlxnf lzIfs tyf ljifout lzIfs ;DaGwL ljj/0f
cg';"rL–# df /x]sf] 5 eg] txut ?kdf b]xfosf] tflnsfdf pNn]v ul/Psf] 5 .
tflnsf 38: lzIfs ljj/0f
ljBfnosf] gfd
j8f
gDa/
lsl;d
-;fd'bflos,
;+:yfut,
db/;f,
u'Daf_
:jLs[t
b/aGbL
;+Vof
sfo{/t lzIfs
;+Vof dlxnf lzIfs ;+Vof
ljifout lzIfs ;+Vof
lzIfs lzlIfsf cfwf/e"t dfWoflds
ul0ft lj1fg c+u|]hL
B.S.Memorial @ ;+:yfut # # # ! ! !
Jalapa E.B.S. @ ;+:yfut $ @ @ ! ! !
h]l;h cf=lj= @ ;d'bfos % ! @ @
cf=;=k|f=lj=nf}jfkf/ @ ;fd'bflos @ ! ! !
>L| a'w]Zj/L cfwf/e"t
lj=x/L/fjf
@ ;fd'bflos $ $ % &
sG5" g/k|tfk df=la ! ;fd'bflos !* !% # #
cf]d Ps]8dL
! ;+:yfut # # $
Maa Bhagawati Acad-
emy
! ;+:yfut !@ & # # @
?kgL Ph's];gn Ps]8dL ! ;+:yfut !! % @ # # # #
o'jf O;nfldofF db/;f ! db/;f @ ! ! !
n=n==;=+h=df= ^ ;fd'bflos !( !# # # — $ @ %
dgf]/+hg÷nf}uL Ph's]Zfgn
Ps]8dL
^ Æ Æ & ( # # — @ @ !
gj o'jf jif{ lg=df=lj= ^ ;+:yfut — ^ $ $ — # @ %
hgtf df=lj=a;la§L % ;fd'bflos !^ !# @ @ — ! ! —
db/;f On=s'/cfg % db/;f )$ )# )! — — ! ! !
d's]Zj/gfy k|f=ln= % ;fd'bflos )$ )$
Unf]jn O=af]=:s'n % ;+:yfut — )^ )@ ! ! !
cf=la= 5ksL eyf}n
$ ;fd'bflos %
/fxt—
!
$
cf]d Ph's]Zfgn Ps]8dL
$ ;+:yfut @ # @ ! ! !
nj s'; O=af]=:s'n # ;+:yfut * # @ ! ! ! !
h=/f=la=;=k|=la=ds/L # ;fd'bflos ! ! @ @
df=la=s6}of,xlb{of # ;fd'bflos !@ & ! ! — @ — #
hgtf /fli6«o uh]Gb| ;flaqL
k|f=ln=
# ;fd'bflos ! @ @ @
a'4e'dL Ps]8dL # ;+:yfut — $ # # ! ! !
hDdf
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
37
%=!=( egf{ b/, lg/Gt/tf b/, l;sfO{ pknAwL b/
ufpFkflnsf leq /x]sf cfwf/e"t tyf dfWolds txsf ljBfnox?sf] txut v'b egf{ b/, lg/Gt/tf b/,
l;sfO{ pknAwL b/ / plt0f{ b/ cf}ift ?kdf b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 eg] j8fut ljBfnout ljj/0f cg';"rL–
$ df k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 49: egf{ b/, lg/Gt/tf b/, l;sfO{ pknAwL b/
ljBfnosf] gfd,
:yfg / lsl;d -
;fd'bflos,
;+:yfut, db/;f/
u'Daf_
j8f
gDa
/
v'b egf{ b/ lg/Gt/tf b/ l;sfO{ pknAwL b/ plt0f{ b/
k"j{
k|fylds
cfwf/
e"t
dfWofl
ds
k"j{
k|fylds
cfwf/
e"t dfWoflds
sIff * sIff !) sIf
f
!@
sIff * sIff !) sIf
f
!@
B.S.Memorial @ @% @% @% @%
h]l;; cf=lj= @ $$ %^
>L= ^ @) $) &% — — — %!=*
#
$@=^( — !)) — —
hgtf df=lj=a;la§L % *^=!& *$($ $)&=
$&
$!$=*
^
&&=@
&
*$=(
$
db/;f O=tf=s'/cfg % #%
d'st]Zj/ kf|=ln= % #)
Unf]jn O=af]=:s'n % %^
cf]d Ph's]Zfgn
Ps]8dL
$ % Ü @Ü !))Ü !))Ü
h=/f=la=;=k|=la=
ds/L
# $ $
df=la=s6}of, xlb{of # !))
Ü
@Ü !)
Ü
&) Ü &# Ü *) Ü $$
Ü
$& Ü !))
Ü
!)) Ü
nas'z af]l8{Ë :s'n #
hgtf /fli6«o uh]Gb|
;flaqL k|f=ln=
# $ Ü $ Ü $) Ü ^) Ü
a'4e'dL Ps]8dL # %% Ü $%
Ü
!))
Ü
!))
Ü
sG5" g/k|tfk df=la ! ^Ü
cf]d Ps]8dL !
dfF eujlt Ps]8dL !
?kgL Ph's]Zfgn
Ps]8dL
!
o'jf O:nfldofF
db/;f
!
hDdf
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
%=!=!! 5fqj[lQ tyf lbjf vfhf kfpg] ljBfyL{ ljj/0f
o; If]q leq /x]sf ljBfnox?df 5fqj[lQ ;'ljwf / lbjf vfhf kfpg] ljBfyL{x?sf] l:ylt x]bf{ qmdzM #$%( /
#%)@ hgf /x]sf] b]lvG5 . o; ;DaGwL ljBfnout ljj/0f cg';"rL–^ df k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 5.11: 5fqj[lQ tyf lbjf vfhf kfpg] ljBfyL{ ljj/0f
ljBfnosf] lsl;d
5fqj[QL jf cGo ;'ljwf kfpg] ljBfyL{ lbjf vfhf vfg kfpg] ljBfyL{
5fq 5fqf 5fq 5fqf
cfwf/e"t ljBfno 253 1262 1111 1180 dfWolds ljBfno 627 1317 577 634
38
hDdf 880 2579 1688 1814 ;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
%=!=!@ z}lIfs u'0f:t/;Fu ;DalGwt ljj/0f
ljBfnox?df z}lIfs u'0f:t/ sfod ug{ cfjZos ckf+u ljBfyL{ >f]t sIff, CBEGRA sfof{GjGjog, PsLs[t
kf7\oqmd, OG6/g]6 ;'lawf / 5'§} k|wfgfWofks b/aGbL h:tf ljifox?sf] l:ylt x]bf{ b]xfo c';f/ /x]sf] kfO{G5 .
o; ;DaGwL ljBfnout ljj/0f cg';"rL–& df k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf %=!@M z}lIfs u'0f:t/;Fu ;DalGwt ljj/0f
ljBfnosf] gfd, 7]ufgf / lsl;d j8f
gDa/
ckfË ljBfyL{
>f]t sIff
-ePsf]÷gePsf]_
CBEGRA
sfof{GjGjog
-
ePsf]÷gePsf]_
PsLs[t
kf7\oqmd
-
ePsf]÷gePsf]_
OG6/g]6 ;'ljwf
-ePsf]÷gePsf]_
5'§} k|wfgfWofks
b/aGbL -ePsf]
÷gePsf]_
B.S. memorial @ gePsf] gePsf] ePsf] gePsf]
Jalpa E.B.S. @ gePsf] gePsf] ePsf] gePsf]
h]l;; cf=la= @ gePsf] gePsf] ePsf] gePsf]
cf=;=k|f=la= nf}jfkf/ @ gePsf] gePsf] ePsf] gePsf] 5}g
a'w]Zj/L cfwf/e't la= xl//af @ gePsf] gePsf] ePsf] gePsf] 5
sG5" g/k|tfk df=la ! gePsf] gePsf] ePsf] gePsf]
?kgL P=Ps]8dL ! gePsf] gePsf] gePsf] gePsf] gePsf]
dfF eujtL O+uln; af]=:s'n ! gePsf] gePsf] gePsf] gePsf] gePsf]
o'jf O;nfldofF db/;f ! Æ Æ ePsf] Æ Æ
n=Nf=;=8f=df=lj ^ gePsf] gePsf] gePsf] gePsf] gePsf]
gj o'jf jif{ lg=df= ^ gePsf] gePsf] gePsf] gePsf] gePsf]
hgtf df=lj=a;la§L % ePsf] ePsf] gePsf] gePsf] gePsf]
d's]Zj/gfy k|f=lj= % ePsf] gePsf] gePsf] gePsf] gePsf]
Unf]jn O=af]=:s'n % gePsf] gePsf] ePsf] gePsf] gePsf]
cf=la= 5ksL eyf}n $ gePsf] gePsf] — — —
cf]d Ph's]Zfgn Ps]8dL $ gePsf] gePsf] gePsf] gePsf] gePsf]
nj s'; O=af]=:s'n # 5}g 5}g 5 5}g 5
h=/f=la=;=k|=la= # 5}g 5}g 5}g 5}g 5}g
df=la=s6}of,xlb{of # — ePsf] ePsf] gePsf] gePsf]
hgtf /fli6«o uh]Gb| ;flaqL
k|f=la=
# — — ePsf] — —
a'4e'ld # — — — — —
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
%=!=!# afnd}qL lzIff ;DaGwL ljj/0f
ljBfnox?df afnd}qL lzIff sfod ug{ ljBfno zflGt If]q sfof{Gjog, ljBfno ;'wf/ of]hgf cBfjlws, afn
Sna u7g / afd}qL lzIf0f ljlwsf] k|of]u h:tf ljifox?sf] l:ylt b]xfo cg';f/ kfO{G5 . o; ;DaGwL
ljBfnout ljj/0f cg';"rL–* df k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf %=!# M afnd}qL lzIff ;DaGwL ljj/0f
ljBfnosf] gfd / 7]ufgf j8f
gDa/
ljBfno zflGt
If]q sfof{Gjog
-ePsf]÷ gePsf]_
ljBfno ;'wf/
of]hgf cBfjlws
-ePsf]÷ gePsf]_
afn Sna u7g
-ePsf]÷gePsf]_
afnd}qL lzIf0f ljlwsf]
k|of]u -ePsf]÷gePsf]_
B.S.M. @ 5 5 5}g 5}g
Jalpa E.B.S. @ 5 5 5 5
h]l;; cf=lj= @ 5 5 5 5}g
39
ljBfnosf] gfd / 7]ufgf j8f
gDa/
ljBfno zflGt
If]q sfof{Gjog
-ePsf]÷ gePsf]_
ljBfno ;'wf/
of]hgf cBfjlws
-ePsf]÷ gePsf]_
afn Sna u7g
-ePsf]÷gePsf]_
afnd}qL lzIf0f ljlwsf]
k|of]u -ePsf]÷gePsf]_
cf=;=k|f=lj= @ 5 5 5}g 5
a'w]Zj/L cfwf/e"t lj= xl//jf @ 5 5 5 5
hgtf df=lj=a;la§L % ePsf] ePsf] gePsf] ePsf]
n'= n' ;=h=df=lj= ^ gePsf] gePsf] gePsf] gePsf]
gjo'jf jif{ lg=df= ^ gePsf] gePsf] gePsf] gePsf]
cf=la= 5ksL eyf}n $ gePsf] ePsf] ePsf] ePsf]
cf]d Ph's]Zfgn Ps]8dL $ ePsf] ePsf] — ePsf]
?=P=P=?kgL ! 5 5 5}g 5
dfF eujtL O=af]=:s'n ! ePsf] ePsf] gePsf] ePsf]
o'jf O;nfldofF db/;f ! ePsf] ePsf] gePsf] ePsf]
cf]d Ps]8dL ! ePsf] gePsf] gePsf] ePsf]
sG5' g/ k|tfk df=la= ! ePsf] ePsf] ePsf] ePsf]
nj s'; O=af]=:s'n # 5 5 5 5
h=/f=la=;=k|=la=ds/L # 5 5 5 5
df=la=s6}of,xlb{of # ePsf] ePsf] ePsf] ePsf]
hgtf /f=uh]Gb| ;flaqL Kf|f=la= # ePsf] ePsf] ePsf] ePsf]
a'4e'ld Ps]8dL # ePsf] ePsf] ePsf] ePsf]
d'sltgfy kf|=lj= % ePsf] ePsf] gePsf] ePsf]
unf]a O=af]=:s'n % ePsf] gePsf] gePsf] ePsf]
db/;f O;nfdldofF tfd'n s'/cfg % ePsf] gePsf] gePsf] ePsf]
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
%=!=!$ 5fqj[lQ tyf nlIft ;'ljwfsf] ljj/0f
ljBfnox?n] pknAw u/fpg] 5fqj[lQsf] cj:yf b]xfo cg';f/ kfO{Psf] 5 . o; ;DaGwL ljBfnout ljj/0f
cg';"rL–( df k|:t't ul/Psf] 5 eg] txut 5fq5fqfx?sf] ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 6.14: 5fqj[lQ tyf nlIft ;'ljwfsf] ljj/0f
ljBfnosf] gfd / 7]ufgf -lsl;d / tx_ j8f
gDa/
5fqj[QLsf] lsl;d cg';f/
blnt ckfË 5fqf
ljkGg h]x]Gbf/ cGo ;'ljwf
5fq 5fqf 5fq 5fq 5fq 5fqf 5fq 5fqf 5fq 5fqf
B.S.M @ $) !) @ # @ @
Jalpa E.B.S. @ $) @) ! @ @ ! !
h]l;; c=lj= @ ^* ! @ @ ! !
cf=;=k|f=lj= @ &# &^ — — —
a'w]Zj/L cfwf/e't ljBfno xl//jf @ $) *) ! !
cf]d Ps]8dL ! ^ ( % # % )
?kgL Ph's]zgn Ps]8dL ! @ % %
sG5'g/ k|tfk df=la= !
=n'=n=;=h=df=lj=t]/xf]tf ^ *^ *( — — — — — — — — —
hgtf df=lj=a;la§L % !@@ !$% — — !%$ # &
cf=la= 5ksL eyf}n $ %) &% &%
cf]d Ph's]Zfgn Ps]8dL $ !) #) @ # % !!
nj s'; O=af]=:s'n # %) #! 5 5
h=/f=la=;=k|=la=ds/L # @& $^ !
df=la=s6}of,xlb{of # %^ *) — — @)& — — — —
40
ljBfnosf] gfd / 7]ufgf -lsl;d / tx_ j8f
gDa/
5fqj[QLsf] lsl;d cg';f/
blnt ckfË 5fqf
ljkGg h]x]Gbf/ cGo ;'ljwf
5fq 5fqf 5fq 5fq 5fq 5fqf 5fq 5fqf 5fq 5fqf
nj s'; O=af]=:s'n # %) %! — — 5 5 — —
hgtf /f=uh]Gb| ;flaqL Kf|f=la= # @& $^ — — — — — — — —
a'4e'ld Ps]8dL # @ @ — — — ! — ! ! — —
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
%=!=!% afn ljsf; s]Gb| ;DaGwL ljj/0f
o; ufpFkflnsf leq ;d'bfodf s'n ==== j6f afn ljsf; s]Gb| /x]sf] kfOG5 . oL afn ljsf; s]Gb|x?df ===
hgf afnaflnsfx?n] cg'ej lnO{/x]sf] b]lvG5 . o; ;DaGwL j8fut ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 5.15: afn ljsf; s]Gb| ;DaGwL ljj/0f
jfn ljsf;
s]Gbsf] gfd
j8f
gDa/
jfnjflnsf
;+Vof ejg ;+Vof sf]7f ;+Vof
v]nd}bfg
If]qkmn -
ju{ dL=_
sDkfp08
Jffnsf]
lsl;d
:jR5
vfg]kfgL jfns jflnsf kSsL sRrL kSsL sRrL
hDdf
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
%=!=!^ cfwf/e"t ljBfnodf kx'Frsf] cj:yf
cfwf/e"t ljBfno;Ddsf] kx'Frsf] cj:yfnfO{ x]bf{ b]xfo cg';f/ /x]sf] 5 . o; ;DaGwL j8fut ljj/0f b]xfo
adf]lhdsf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 5.16: cfwf/e"t ljBfnodf kx'Frsf] cj:yf
a8f
gDa/
ljBfno ;Dd cfOk'Ug nfUg] ;do cg';f/ 3/kl/jf/ ;+Vof
!% ldg]6 #) ldg]6 ! 306f ! 306f eGbf a9L
! !))
*)
@)) 50
!#)
$$@ 200
;a}-!&%_
@ !)) 100 100 100
# #*%
# &(@ 54 60 20
# !% #) ! !
# a'4 e'ld Pa]8dL @@!
# !))
$ $$% hgf 140
% () hgf
@
/f=lj=(
^ #)) 150 400
!%) 100
%%
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
41
%=@ :jf:Yo tyf kf]if0f
o; lzif{sdf ufpFkflnsfsf] :jf:Yo cj:yf / ljj/0fsf] af/]df k|:t't ul/Psf] 5 .
%=@=! :jf:Yo ;+:yfsf] ljj/0f
ufpFkflnsf If]q leq /x]sf s"n :jf:Yo ;+:yfx? Sfo{/t hgzlQm ljj/0f b]xfo cg';f/ /x]sf] kfO{G5 .
tflnsf 77: :jf:Yo ;+:yfsf] ljj/0f
:jf:Yo ;+:yfsf] gfd / 7]ufgf
j8f
gDa/
;+:yfsf]
k|sf/
:jf:YosdL{ z}of
;+Vof
pknJw ;]jf tyf ;'ljwf -pknAw 5÷5}g_
l:js[t
b/aGbL sfo{/t
k|;'tL
;]jf Nofj lSnlgs PS;/]
kl/jf/
lgof]hg
vf]k
;]jf
P;l;l6
:jf:yo rf}sL /fok'/ ! # & & ! 5}g 5}g 5 5}g 5 5 5}g
o'lgs c:ktfn ! ! @& %% 5 5 5 5 5 5 5
:jf:Yo rf}sL gePsf] @
t]/xf]tf :jf:Yo rf}sL ^ ;/sf/L ^ % — — — 5 — ^ ^ —
hd'gL dw]k'/f x]=kf]= $ ;/sf/L & & 5}g — — 5 — 5 5 —
?kgL uf=kf=—$ ;Kt/L $
:jf:Yo rf}sL # # & & — — — 5 — 5 5 —
a;lk6L :jf:Yo rf}sL % # & & — — — 5 5}g 5 5 5}g
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
%=@=@ :jf:Yo ;+:yfdf pknAw :jf:Yo ;]jf ljj/0f
ufpFkflnsf If]qdf /x]sf :jf:Yo ;+:yfx?df pknAw x'g] :jf:Yo ;]jfx?sf] cj:yf x]bf{ ;'/lIft dft[Tj / kf]if0f
;]jf ;a} :jf:Yo ;+:yfx?df pknAw /x]sf] b]lvG5 . o; ;DaGwL ;+:yfut ;]jf ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5
.
tflnsf 5.18: :jf:Yo ;+:yfdf pknAw :jf:Yo ;]jf ljj/0f
:jf:Yo ;+:yfsf] gfd / 7]ufgf
j8f
gDa/ ;+:yfsf]
k|sf/
cGo :jf:Yo ;]jf pknAw -5÷5}g_
;'/lIft
dft[Tj
kf]if0f
;]jf
/Qm
;+rf/
kmfd]{;L cfFvf pkrf/
;f]jf
:jf:Yo
lzIf0f ;]jf
k/fdz{
;]jf
cGo
:jf:yo rf}sL /fok'/ ! :jf=rf} 5 5 5}g 5 5}Gf 5}Gf 5 —
?kgL :jf= rf}sL !
o'lgs c:ktfn ! c:ktfn 5 5 5}Gf 5 5}Gf 5 5
t]/xf]tf :jf:Yo rf}sL,;Kt/L
uf=kf=^
^ ;/sf/L ^ ^ }g ^ 5}g 5}g 5
:jf:yo rf}sL hd"gL dw]k'/f $ ;/sf/L
x]=kf]=
5 5 5}g 5 5 5 5
:jf:yo rf}sL s6}of # # 5 5 5}g 5}g 5|}g 5}g 5 —
a;lk6L :jf:Yo rf}sL % # 5 5 5}g 5 5}g 5 5
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
%=@=# :jf:Yo ;+:yfdf pknAw tyf sfo{/t hgzlQm ljj/0f
:jf:Yo ;+:yfx?df sfo{/t lrlsT;s, :jf:YosdL{ / cGo hgzlSt ;DaGwL ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 5.19: :jf:Yo ;+:yfdf pknAw tyf sfo{/t lrlsT;s, :jf:YosdL{ / cGo hgzlQm ljj/0f
:jf:Yo ;+:yfsf] gfd / 7]ufgf j8f
gDa/ k|sf/
sfo{/t :jf:YosdL{sf] ;+Vof
ljz]if1
lrlsT;s
;fdfGo
lrlsT;s x]=c= g;{ cx]j cgdL
Nofj
6]lSgl;og cGo cGo
42
:jf:Yo ;+:yfsf] gfd / 7]ufgf j8f
gDa/ k|sf/
sfo{/t :jf:YosdL{sf] ;+Vof
ljz]if1
lrlsT;s
;fdfGo
lrlsT;s x]=c= g;{ cx]j cgdL
Nofj
6]lSgl;og cGo cGo
:jf:yo rf}sL /fok'/ ! :jf=rf}
sL
5}Gf 5}Gf 5 5}Gf 5 5 5}Gf — —
o'lgs c:ktfn ! ! % $ $ ^ # # @
t]/xf]tf :jf:Yo rf}sL 5 5}g ! — # @ — sf=;= !
:jf=rf}sL hd'gL dw]k'/f ;Kt/L $ :jf=rf} 5}g 5}g ! 5}Gf # @ 5}Gf !-
s=f=;_
:jf:yo rf}sL s6}of # # — — ! — # @ — ! —
;alk6L :jf:Yo rf}sL % # — — ! — # @ — sf=;=!
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
%=@=$ k|fylds :jf:Yo ;]jfdf kx'Frsf] cj:yf
k|d'v j:tLx?af6 :jf:Yo ;+:yfdf kx'Frsf] cj:yfnfO{ x]bf{ oL :jf:Yo ;+:yfdf cfO{k'Ug nfUg] ;dosf cfwf/df
j8fut ljj/0f b]xfosf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 5.19: k|fylds :jf:Yo ;]jfdf kx'Frsf] cj:yf
a8f gDa/ glhs :jf:Yo rf}sL ;Dd cfOk'Ug nfUg] ;do cg';f/ 3/kl/jf/ ;+Vof
!% ldg]6 #) ldg]6 ! 306f ! 306f eGbf a9L
!
@
# !$% !@) 0 0
$ !$% 120
%
^ $%) 350 $)) -
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
%=@=% d[To' x'g] sf/0f ;DaGwL ljj/0f
ufkf I]fqdf laut ! jif{sf] tYofFssf] cffwf/df d[To' x'g] sf/0f ;DjGwL ljj/0f / ;+Vof b]xfocg';f/ /x]sf] 5 .
tflnsf 5.20: d[To' x'g] sf/0f ;DaGwL ljj/0f
वडा नमबर
मतयका कारण अनसार १ बषष लभतर मतय िनको सखया जममा मिामारी सन रा]ग (हिबी,
जमणडस, अादी) HIV/AIDS नसन राग (रकतचाप,
दम, मधमि, कयानसर अाहद)
दघषटना
प म प म प म प म प म
1 0 0 0 0 0 0 3 1 1 3 8
2 0 0 0 0 0 0 4 4 3 0 11
3 0 0 1 1 0 0 2 0 12 1 17
4 1 0 0 2 0 0 1 1 0 0 5
5 0 0 2 3 0 0 1 3 2 1 12
6 0 0 0 0 0 0 1 0 4 1 6
hDdf 1 0 3 6 0 0 12 9 22 6 59
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
43
%=@=^ vf]k tyf kf]if0f ;DaGwL ljj/0f
ufpFkflnsf If]q leq /x]sf kfFr jif{ d'lgsf afnaflnsf / s]Gb|af6 vf]k lng]sf] ;+Vof j8fut ljj/0f b]xfosf]
tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 5.21: vf]k tyf kf]if0f ;DaGwL ljj/0f
j8f
gDa/
afnaflnsf ;+Vof vf]k lng] afnaflnsf ;+Vof % aif{ d'gLsf afnaflnsf ^ d=
d'lgsf
af-
naflnsf
! aif{
d"gLs
f
@ aif{
d"gLs
f
%
aif{
d"g
L
ljl;l
h
k]06fEo
f
n]06
kf]lno
f] t]>f]
bfb'/f
÷?a]n
f
hfkflgh
OG;kmnfOl6
;
-h]=O{=_
a[4L
cg'ud
g
ul/Psf
a[4L
cg'ud
g
ul/Psf
dWo]
s'iff]lift
le6fld
g P
vfPsf
-
sflt{s,
@)&$_
k'0f{
:tgkfg
u/fPsf
! @#) $@) *(# @#) @#! @#! @@$ @)# &(% $@ !!(% 5
!#% @&! ^$# *% *$ *$ &# *# $*( !) $*(
$ %@ %) @(* $# ) #* ^^ @# ^* ) @%) #!
#
8f6f
pknAw
gu/fPs
f] %
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
%=@=& ;'/lIft dft[Tj ;DaGwL ljj/0f
;'/lIft dft[Tjsf] nflu cfjZos vf]k ;]jf, uef{j:yfsf] hfFr / ;'/lIft k|;'lt h:tf ;"rsdf ufpFkflnsfsf]
cj:yf b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 5.22: ;'/lIft dft[Tj ;DaGwL ljj/0f
j8f
gDa
/
ut aif{sf]
ue{jtL÷k|;'t
L
ePsf dlxnf
;+Vof
l6=l6= vf]k lng]
ue{jtL
uef{j:yfsf]
$ k6s hfFr
u/fpg]
ue{jtL
;+Vof
uef{j:y
f tyf
;'Ts]/L
ePsf]
$% lbg
;Dd
cfO/g
rSsL
vfg]sf]
;Vof
uef{j:yfs
f h'sfsf]
cf}ifwL
vfPsfsf]
;Vof
k|;'tL ePsf] cfwf/df ue{jtLsf] ;+Vof
6L=6L=
!
-klxnf]
hfFrdf
_
6L=6L=
@
-
klxnf]
vf]k
lnPs
f] Ps
dlxgf
kl5_
:jf:Yo
;+:yfd
f
bIf
:jf:YosdL{s
f] ;xof]udf
3/df
:jf:YosdL{s
f]
cg'kl:yltdf
3/df
^ @
@
!
& ^ @ !! & * # !@
44
j8f
gDa
/
ut aif{sf]
ue{jtL÷k|;'t
L
ePsf dlxnf
;+Vof
l6=l6= vf]k lng]
ue{jtL
uef{j:yfsf]
$ k6s hfFr
u/fpg]
ue{jtL
;+Vof
uef{j:y
f tyf
;'Ts]/L
ePsf]
$% lbg
;Dd
cfO/g
rSsL
vfg]sf]
;Vof
uef{j:yfs
f h'sfsf]
cf}ifwL
vfPsfsf]
;Vof
k|;'tL ePsf] cfwf/df ue{jtLsf] ;+Vof
6L=6L=
!
-klxnf]
hfFrdf
_
6L=6L=
@
-
klxnf]
vf]k
lnPs
f] Ps
dlxgf
kl5_
:jf:Yo
;+:yfd
f
bIf
:jf:YosdL{s
f] ;xof]udf
3/df
:jf:YosdL{s
f]
cg'kl:yltdf
3/df
!@ * !# 16 !# !@ % ( !
@ # )
@ $ #
$ &( !* @) $@ !!( $( ) ) !$
# ! !)
# @) !( !( !( !* !( — ( !!
# !! ( ( ( * ( — ! #
!) * * * * * — — @
!$ !# !# !# !@ !# — # #
!( !( !( !( !* !( — — $
!( !* !* @% @@ @% — — %
!$ !@ !@ !@ !) !@ — — $
!% !# !# !# !! !# — — %
!( !( !( !( !& !( — — $
hDdf %^ %$ % — @^# ) )
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
%=@=* dft[lzz' ;'/Iff / kl/jf/ lgof]hgsf] cj:yf
dft[lzz' ;'/Iffsf] cj:yf x]bf{ o; ;DaGwL ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 5.23: dft[lzz' ;'/Iff / kl/jf/ lgof]hgsf] cj:yf
j8f
gDa
/
uef{j:yf÷k|;'tL
cj:yf÷;'Ts]/L
kl5sf] ^ xKtf leq
d[To' ePsf dlxnf
hLljt
gjhft
lzz' ;+Vof
d[t hGd
gjhft
lzz'
hGd]sf] @*
lbgleq d[To'
ePsf gjhft
lzz'
!%–$*
aif{sf
dlxnfsf]
;+Vof
kl/jf/ lgof]hgsf] ;fwg k|of]u
ug]{ dlxnf :jf:Yo
:jo+;]ljsf
;+Vof dlxnf k'?if
:yfoL c:yfoL :yfoL c:yfoL
!
@
# — !* ! — @%) !) @* — — !
— ( — !)) @ # — — !
— * — — !@% # % — — !
— !# — — !#% % & — — !
— !* ! — !@) ^ !@ — — !
— @% — — !#% % !# — — !
— !@ — — !@% % !% — — !
— !@ — — !)) # & — — !
— !( — — %% @ % — — !
$ ) $# ) ) %)# X @# X #% #
%
^ !&&! &* @^ (
hDdf @)( — — @*%( —
!&!
— #&% (
45
j8f
gDa
/
uef{j:yf÷k|;'tL
cj:yf÷;'Ts]/L
kl5sf] ^ xKtf leq
d[To' ePsf dlxnf
hLljt
gjhft
lzz' ;+Vof
d[t hGd
gjhft
lzz'
hGd]sf] @*
lbgleq d[To'
ePsf gjhft
lzz'
!%–$*
aif{sf
dlxnfsf]
;+Vof
kl/jf/ lgof]hgsf] ;fwg k|of]u
ug]{ dlxnf :jf:Yo
:jo+;]ljsf
;+Vof dlxnf k'?if
:yfoL c:yfoL :yfoL c:yfoL
hDDff) — —
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
%=@=( ufpFkflnsf leq b]vf k/]sf k|d'v /f]ux? / ltgsf] pkrf/ ;DaGwL ljj/0f
ufpFkflnsf leq b]vf kg]{ k|d'v /f]ux? / ltgsf] pkrf/sf] cj:yf x]bf{ ;a} eGbf al9 lgdf]lgofsf lj/fdL
:jf:Yo rf}sLdf cfpg] u/]sf] b]lvG5 . /f]uaf6 k|efljt, pkrf/ x'g], kmnf]ck ul/Psf / /]km/ ul/Psfsf] ;+Vof
b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 4.25: ufpFkflnsf leq b]vf k/]sf k|d'v /f]ux? / ltgsf] pkrf/ ;DaGwL ljj/0f
qm=;+= /f]usf] gfd /f]uL÷lj/fdL
;+Vof
pkrf/
ePsf] ;+Vof
kmnf]ck
ul/Psf] ;+Vof
/]km/ ul/Psf]
;+Vof
d[To' ePsf]
;+Vof
! lgdf]lgof $!( $!( $* — —
@ emf8f kvfnf @#& @#& @@% — —
# dn]l/of — — — — —
$ sfnfhf/ — — — — —
% Ifo /f]u -l6jL_ !( !$ ^ ! —
^ s'i7 /f]u # # # — —
& /Strfk * * — — —
* d'6' /f]u — — — — —
( Uof:6Ls÷cN;/ $#@ $#@ @$) — —
!) kIf3ft ! ! — — —
!! PrcfOle P8\; — — — — —
!# SofG;/ — — — — —
!$ dw'd]x -lrgL /f]u_ — — — — —
!% bd -:jf;k|Zjf;_ &( &( &$ — —
!^ k|;'tLhGo /f]u — — — — —
!& cGo ============== — — — — —
hDdf %(^ %(^ %(^ — —
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
%=@=!) kl/jf/sf ;b:ox?sf] :jf:Yo cj:yf
:jf:Yosf] cj:yfnfO{ x]bf{ ufpFkflnsf leqsf] s"n hg;+Vof dWo] &^ bL3{/f]uL, %)( ;fdfGo /f]uL / @&&*)
:j:y /x]sf] b]lvG5 . o; ;DaGwL j8fut ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 5.26: kl/jf/sf ;b:ox?sf] :jf:Yo cj:yf
वडा नमबर सवासय अवसथा अनसार जनसखया
:j:Yo ;fdfGo /f]uL bL3{ /f]uL उपलबध नभएको जममा
1 6055 205 19 29 6308
2 5662 16 11 5 5694
3 5204 141 29 24 5398
4 2520 26 2 6 2554
5 4349 102 5 23 4479
6 3990 19 10 13 4032 Total 27780 509 76 100 28465
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
46
%=@=!! afn :jf:Yo tyf s'kf]if0fsf] cj:yf
afn :jf:Yo tyf s'kf]if0fsf] cj:yf x]bf{ :jf:Yo ;+:yfsf] tYof+s cg';f/ ufpFkflnsf leq =====hgf s'kf]lift
afnaflnsf /x]sf]df = hgf afnaflnsf j8f g+= ==df /x]sf] b]lvG5 . o; ;DaGwL j8fut ljj/0f b]xfosf]
tflnsfdf k|:t't 5 .
tflnsf 5.27: afn :jf:Yo tyf s'kf]if0fsf] cj:yf
j8f g+ ;+Vof s}lkmot
! -
@ -
# -
$ -
% -
^ -
hDdf
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
%=@=!@ hLjg ljdf ;DaGwL ljj/0f
o; ufkf If]qdf :jf:Yo ljdf ug]{ !( kl/jf/ /x]sf] b]lvG5 . o; ;DaGwL j8fut ljj/0f b]xfo adf]lhd k|:t't
ul/Psf] 5 .
tflnsf 5.28: hLjg ladf ;DaGwL ljj/0f
वडा नमबर ववमा गरका वा नगरका पररवार सदसय सखया जीवन बबमा सवासय बबमा अनय बबमा कन पयन
गरका छन
उपलबध नभएको
जममा
1 12 0 0 108 1028 1148
2 2 0 0 42 1074 1118
3 0 0 0 1 1123 1124
4 0 0 0 2 597 599
5 0 0 0 33 1035 1068
6 5 0 0 15 1154 1174
hDdf 19 0 0 201 6011 6231
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
%=@=!# kmf]xf]/d}nf Joj:yfkg ljj/0f
:jf:Yo tyf ;/;kmfO{sf] ;'rsf+s kmf]xf]/d}nf Joj:yfkgsf] ;Gbe{df x]bf{ o; ufpFkflnsf leq k|lt kl/jf/
sl/a kmf]xf]/ la;h{g ug]{ ;DaGwL j8fut ljj/0f b]xfoo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 5.29: kmf]xf]/d}nf Joj:yfkg ljj/0f
j8f gDa/ k|lt kl/jf/ lj;h{g x'g] kmf]xf]/d}nf
-s]hL_
s'lxg] / gs'lxg] juL{s/0f u/L 3/leq lj;h{g ug]{
kl/jf/ ;+Vof
1 2 3 4 5}g 5}g
5 6
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&%
47
%=# vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{
%=#=! vfg]kfgLsf] >f]tsf] cfwf/df 3/kl/jf/
ufpFkflnsf If]qdf /x]sf s"n ^@#! 3/kl/jf/ dWo] ;a} eGbf j9L %^$! 3/kl/jf/n]] 6\o'jj]nsf] kfgL pkof]u
ub{5g\ . ljleGg ;|f]t cg';f/ vfg]kfgL pkof]u ug]{ 3/kl/jf/ ;DaGwL ljj/0f j8fut ?kdf b]]xfo adf]lhd
/x]sf] 5 .
tflnsf 5.30: vf]kfgLsf] ;|f]tsf] cfwf/df 3/kl/jf/
वडा नमबर
खानपानी उपयोगको सरोत अनसार घरपररवार सखया पारपधारा
घर कमपाउणड
पारपधारा सावषजयनक
डडप वोरररङग
टयववल÷िनडपमप ढाकरकएको रनार÷कवा
नढाकरकएको रनार÷कवा
मलको पानी
नदी खोला
अनय जममा
1 0 0 1 1136 2 7 0 0 2 1148
2 0 0 0 1112 0 4 0 0 2 1118
3 0 3 548 572 1 0 0 0 0 1124
4 0 0 0 596 2 0 0 0 1 599
5 0 1 0 1064 2 0 0 0 1 1068
6 0 1 1 1161 1 7 0 0 3 1174
hDdf 0 5 550 5641 8 18 0 0 9 6231
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
%=#=@ Zff}rfno k|of]usf] cj:yf
ufpFkflnsf If]qdf %^(^ 3/kl/jf/ zf}rfno /x]sf] 5 . h;df #*@$ 3/kl/jf/n]] ;fdfGo zf}rfno, !^&&
km\N;ePsf] ;]km\6L6|ofFs ;lxt / To;kl5 qmdz cGo /x]sf 5g\ . o; ;DaGwL ljj/0f j8fut ?kdf b]]xfo
adf]lhd /x]sf] 5 . tflnsf 5.31: zf}rfno k|of]usf] cj:yf
वडा नमबर सौचालयको परकार अनसार घरपररवार सखया
शाचालय
नभएको फलस भएको
(सावषजयनक ढल) फलस भएको (सफिी टयाक)
साधारण अनय जममा
1 52 0 800 293 3 1148
2 55 0 120 941 2 1118
3 99 0 1 1024 0 1124
4 148 1 1 449 0 599
5 74 31 725 237 1 1068
6 107 153 30 880 4 1174
hDdf 535 185 1677 3824 10 6231
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
%=#=# ;fj{hlgs Zff}rfno tyf 9n ;DaGwL ljj/0f
ufpFkflnsf leq ;fj{hlgs zf}rfnosf] ;DaGwL j8fut ljj/0f b]xfosf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 5.32: ;fj{hlgs zf}rfno tyf 9n ;DaGwL ljj/0f
j8f gDa/ ;fj{hlgs ;f}rfno /x]sf] :yfg 9n /x]sf] 6f]n / ld6/
! ?kgL a; ;6]08 ?kgL ahf/
48
j8f gDa/ ;fj{hlgs ;f}rfno /x]sf] :yfg 9n /x]sf] 6f]n / ld6/
@
# xl6of b]lv k'j{ s6}of,% m sf] xn
df=la= s6}of j8f sfof{no s6}of,% m sf] xn
/fdhfgsL dlGb/-sf] cfuf8L_ s6}of,% m
sdnf df yfg s6}of,% m
/fhfhL l8xaf/ snj cuf8L s6}of,% m
$ 5}g 5}g
%
^ rxjL bn -@ cf]6f ;fj{hlgs ;f}rfno_ snx'jf, t]/xf}tf
hDdf
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&%
%=#=$ vfg]kfgLsf d'xfg÷s'Fjf ;DaGwL ljj/0f
tflnsf 5.33: vfg]kfgLsf d'xfg÷s'Fjf ;DaGwL ljj/0f
qm=;+ vfg]kfgLsf d'xfg÷ s'jf :yfg j8f pkof]usf] cj:yf
1
2
3
4
5
6
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&%
%=#=% ;fj{hlgs hUufsf] ljj/0f
ufpFkflnsfsf] ;fj{hlgs hUufx?sf] ljj/0f b]xfo adf]lhd k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 5.34: ;fh{hlgs hUufsf] ljj/0f
j8f gDa/ ;fj{hlgs hUuf /x]sf] :yfg hUufsf] If]qkmn xfnsf] pkof]u huufsf] :jfldTj
@ kf}jf @) la3f l5d]sLx? ufFp kflnsf
@ kLk/fxL 10 Æ Æ Æ
@ nf}jfkf/ !) Æ Æ Æ
@ xl//jf * Æ Æ Æ
! sbd lkmN8 @%) m2 xl6of j8f sfof{no
! /fdk'/ df=lj=:s'n 5]psf] hUuf
!)) m2 u0f]z ofbj /
d'lvnfn ofbj
Æ Æ
! k|x/L c:ktfn b]lv pQ/
#)%) m2 Obfl/d ldofF /
/laof Æ
Æ
$ ltg} 6f]ndf *$ la3f 5/5Ld]sL ufpkflnsf
# /fdhfgsL dlGb/ k|fË0f ! la3f !% s7f ufFpn]n] pkef]u /fdhfgsL dlGb/
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&%
%=$ dlxnf, jfnjflnsf tyf ;fdflhs ;dfj]lzs/0f
o; lzif{sdf dlxnf, afnaflnsf tyf ;fdflhs ;dfj]lzs/0f;Fu ;DaGwLt afnaflnsfx?sf] cj:yf, afn
Sna tyf ;fdflhs ;'/Iff j[QLsf] cj:yfsf af/]df k|:t't ul/Psf] 5 .
49
%=$=! sfdbf/sf] ?kdf 3/ jflx/ /x]sf jfnjflnsf
o; ufpFkflnsf leq j8f g+= ====afns tyf === aflnsf u/L s'n ==== hgf afnaflnsf sfdbf/sf ?kdf
3/aflx/ /x]sf] b]lvG5 . o; ;DaGwL j8fut ljj/0f b]xfo adf]lhd k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 5.35: sfdbf/sf] ?kdf 3/ aflx/ /x]sf afnaflnsf
j8f g+ sfdbf/sf] ?kdf 3/ aflx/ /x]sf afnjflnsf ;+Vof
hDdf
afns aflnsf
1
2
3
4
5
6
hDdf
;|f]tM ;d'x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&%
%=$=@ afnSna tyf ;+hfnsf] ljj/0f
ufpFkflnsfsf\ j8fx?df /x]sf afnSnax? lj:t[t ljj/0f b]xfosf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 5.36: afnSna tyf ;+hfnsf] ljj/0f
jfn Snjsf] gfd 7]ufgf ;b:o ;+Vof ;+Vof
jfns jflnsf
km'naf/L jfn ;+hfn a;la§L * &
— — — —
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&%
%=$=# 3/kl/jf/ ljlxg jfnjflnsfsf] ljj/0f
o; ufkfdf 3/kl/jf/ lalxg afnaflnsf ;DaGwL j8fut ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 5.37: 3/kl/jf/ lalxg afnaflnsfsf] ljj/0f
j8f g+= 3/kl/jf/ljlxg afnaflnsfsf] ;+Vof hDdf
jfns Jflnsf
! !-6fh{g gfdxf]_,?kgL ahf/ -;fgf
ls;fg df a:5 +_
!
@ #) @% %%
#
^
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&%
50
%=$=$ ;fdflhs ;'/Iff j[QLsf] cj:yf
ufpFkflnsf leq /x]sf ;fdflhs ;'/Iff eQf k|fKt ug]{ h]i7 gful/s, Psn dlxnf, k"0f{ ckf+u, cf+l;s ckf+u,
afn ;'/Iff cg'bfg / blnt ju{ cg'bfg k|fKt ug]{x?sf] j8fut ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 5.38: ;fdflhs ;'/Iff j[QLsf] cj:yf
j8f
gDa/
Ho]i7 gful/s Psn dlxnf k"0f{ ckfË cf+l;s ckfË afn ;'/Iff cg'bfg blnt ju{
d k' /sd d /sd d k' /sd d k' /sd d k' /sd d k' /sd
! 98 92 1664000 101 788000 46 4 80000 1 1 4800 70 96 25720 48 51 5,52000
% 20 44 5,12000 124 684000 6 4 80000 1 1 4800 70 96 257200 48 51 552000
@ *@ ^* @#^)))) ^ (^)) ^ @**)) &* *% @^)*)) ^* $) @#^))))
$ 9 9 1,44,000 50 2,24,000 1 2 24,000 - - - 29 19 76,800 29 22 2,60,000
# 87 85 1376 120 480 2 8 80 5 120 73 74 2352 63 77 792 bf];||f]
sLtf
# 87 85 1376 120 480 2 8 80 5 120 73 74 2352 63 77 792 k|yd
% 20 44 512000 48 51 552000
^ 76 54 10400 1 4000 2 6 6400 1 4 12000 73 94 261400 99 65 756000
hDdf
;|f]tM j8f sfof{no, @)&%
%=% o'jf tyf v]ns'b / dgf]/~hg
%=%=! v]nd}bfg, kfs{, lkslgs tyf dgf]/~hg :yn ;DjGwL] ljj/0f
ufpFkflnsf If]qleq v]nd}bfg, kfs{ cflbsf] j8fut ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 5.39: v]nd}bfg, kfs{, lkslgs tyf dgf]/~hg :yn ;DaGwL ljj/0f
j8f
gDa/ :ynsf] gfd
pkof]u-!=v]ns'b, @=
k|b{zgL, #= dgf]/~hg,
$= lkslgs_
If]qkmn÷cfsf/
-ju{ ld=_
:jfldTj -
;/sf/L, ;fd'bflos,
lghL, klAns ln=
jf cGo_
cfDbfgL
-jflif{s
?_
;]jfu|fxL÷cfuGt's
;+Vof -aflif{s_
1 nf}jfkf/ klZrd ktL{df v]ns'b ! If]qkmn ;/sf/L — —
2
3 ljwfnosf] rf}/L ! ! lj3f ;fd'bflos — —
4
5
6 n=n=;=h=df=lj= v]]ns'b #) ;/sf/L — —
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&%
%=%=@ Jofj;flos v]nf8Lsf] ljj/0f
tflnsf 5.40: Joj;flos v]nf8Lsf] ljj/0f
j8f gDa/ v]nf8Lsf] gfd lnË pd]/ v]nsf] gfd v]nf8Lsf]
:t/
kfPsf] ;Ddfg
jf k'/:sf/
2
4
5
7
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
51
%=%=# o'jf Sna ;DaGwL ljj/0f
ufpFkflnsf leq /x]sf o'jf Snj ;DaGwL ljj/0fnfO{ lj:t[t ?kdf b]xfosf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 5.41: o'jf Sna ;DaGwL ljj/0f
o'jf Snjsf] gfd 7]ufgf ;b:o ;+Vof ;+Vof d'Vo sfo{
o'jf o'jtL
hfu?s o'jf snj lk|/fxL—@ !% — ;fdflhs ljsf;
sfo{x?
r]DkLog o'jf Sna ?kgL ahf/ $^ ls|s]6
v]Nfg],km'6jn,enLan
o'jf cfbz{ sna ?kgL ahf/ @^ elnan / ls|s]6 v]Ng]
ho afaf l8xjf/ o'jf sna gs6L 5 @! v]n;DaGwL
lsP6f]d ;f]rfno snj —^ t]/xf}tf @% — v]ns'b
B S B S Ports Club ^ t]/xQf la/]Gb| ahf/ @% — v]ns'b
cf/=hL=o'jf l6d ?kgL ?kgL uf=kf= j8f g+ $ @% — v]ntyf dgf]/~hg
lbgfelb| o'jf Snj s6}of 6f]n &
/fhfhL l8xjf/ o'jf Sna s6}of 6f]n
lbkhf]tL o'jf Snj s6}of 6f]n !! v]ns'b
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&%
%=%=$ o'jf l;h{glzntf, pBdlzntf / kl/rfng ljj/0f
Uffkf If]qdf /x]sf] o'jf lzh{glzntf, pBflznftf ;DaGwL j8fut ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 5.42: o'jf l;h{glzntf, pBdlzntf / kl/rfng ljj/0f
j8f gDa/ Joj;flos v]nf8L ;+Vof
-/fli6«o jf k]z]j/_ Joj;flos s[lifdf ;+nUg o'jf ;+Vof
pBf]u Joj;fodf ;+nUg o'jf ;+Vof
1 - - - 2 - - - 3 - - - 4 - 21 5 5 - - - 6 - - -
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
%=^ snf, efiff tyf ;+:s[lt
%=^=! ;fj{hlgs :yn / kf6L kf}jf
tflnsf 5.43: ;fh{hlgs :yn / kf6L kf}jf
j8f gDa/ ;fj{hlgs :yn, kf6L kf}jf :yfg dgfpg] ;do d'Vo ljz]iftf
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
%=^=@ :yfgLo rfF8kj{, hfqf / d]nf
o; ufkf If]qdf dgfO{g] rfF8kj{sf] / hfqf / d]nf, :yfg, dgfpg] ;do / d'Vo ljz]iftf ;DaGwL ljj/0f
b]xfosf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 5.44: :yfgLo rf8kj{, hfqf / d]nf
52
j8f
gDa/ dgfOg] rf8kj{, hfqf / d]nf
:yfg dgfpg]
;do
d'Vo ljz]iftf -wfld{s,
P]ltxfl;s, dgf]/~hg_
s}lkmot
@ bz} nf}jfkf/ sflt{s eujtL dftfsf] d"lt{
lgdf{0f ±;hfj6
! 9]p;L,e]nf]gL,dxf]/d,r]tLbz},
bz},ltxf/,57,xf]nL,lhltof
^ bz},ltxf/,57,xf]nL,lhltof,e]nf]gL t]/xf]Qf — — —
% l;?jf a;la§L a}zfv
gfu k~rdL Æ ;fjg
bz} Æ c;f]h
lhtLof Æ Æ Æ
ltxf/ Æ sflt{s
57,df3] z+s|ftL Æ Æ
xf]nL Æ kmfnu"g
r}tL gAaL Æ r}q
$ nIdL k'hf ?kgL
uf=kf=$
sflt{s wfld{s
/Iff aGwg dxGyafaf
:yfg
efb
dlxgf
tyf P]ltxfl;s
# l;?jf kj{,3l8 k'hf Æ
# gfu k~rdl,s[i0ffci6dfL,rr{g
,lhltof,bz},ltxf/,57,PsfbzL,/fdgjdL,lajfx
k~rdL,k'lif k'lg{df,xf]nL,df3
;+s|fGtL,k~rdL,xf]nL
Æ
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&$
%=^=$ wfld{s tyf P]ltxfl;s :ynsf] ljj/0f
tflnsf 5.45: wfld{s tyf P]ltxfl;s :ynsf] ljj/0f
:ynsf] gfd j8f
gDa/
ef}lts k"jf{wf/
:jfldTj ljz]iftf aflif{s ko{6s
cfudg ;+Vof ;8ssf]
kx'Fr
xf]6n, nh,
/]i6'/fF ;+Vof
glhssf] ahf/
s]Gb| ;Ddsf] b'/L -
lsdL_
;|f]tM ;d'x 5nkmn tyf hfgsf/ JolSt cGt/jftf{, @)&%
%=^=% ;'/Iff lgsfo ;DaGwL ljj/0f
tflnsf 5.46: ;'/Iff lgsf ;DaGwL ljj/0f
;'/Iff lgsfo /x]sf] :yfg / ;+Vof
hgky k|x/L
:yfg sfof{nosf] lsl;d k|x/L ;+Vof ;+Vof
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
53
54
kl/R5]b ^M ef}lts ljsf;sf] cj:yf
o; kl/R5]bdf ef}lts k"jf{wf/sf] l:ylt / To;sf] pkof]usf] cj:yf ;DjGwL ;8s, ljB't, ejg, j:tL, phf{,
;"rgf ;+rf/ / cfjf; / ejg h:tf ljifox? ;dfj]; ul/Psf] 5 .
^=! oftfoft k"jf{wf/
ufpFkflnsf If]q leq /x]sf] ;8s ljj/0f b]xfo cg';f/ /x]sf] 5 . /fhdfu{ b]lv cGo efudf hfg] ;8s sRrL
tyf lgdf{0fflwg /x]sf 5g\ .
^=!=! ;8s dfu{÷;~hfnsf] ljBdfg cj:yf
>f]tM :yfgLo >f]t gSzf+s0f ;j]{If0f, @)&%
o; ufpFkflnsf If]qdf /x]sf] ;8s tyf ;+hfn ;DjGwL j8fut ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 6.1: ;8s dfu{÷;~hfnsf] ljBdfg cj:yf
j8f
gDa/
;8ssf] gfd hf]l8g] j:tLx? nDafO{
-ls=ld=_
k|sf/
-sRrL, u|fe]n,
sfnf] kq]{_
nfeflGjt
hg;+Vof b]lv ;Dd
@ s[lif ;8s kLk/flx rf]s s6}of @=%km uf|e]n #)))
nf}jfkf/ ;8s nf}jfkf/ rf]s xl//jf !=% km sRrL $)))
v?l/of hfg]af6f] :s"n /f=kf|=lj= vk]7 ! km sRrL @%))
8a/f ;8s 8a/f afg km'6jn
v]nd]bfg
! km sRrL @@))
! dx]Gb| /fhdfu{ vf]v;/ hudf]xg # km sfnf] kq] ^)))
55
j8f
gDa/
;8ssf] gfd hf]l8g] j:tLx? nDafO{
-ls=ld=_
k|sf/
-sRrL, u|fe]n,
sfnf] kq]{_
nfeflGjt
hg;+Vof b]lv ;Dd
s[lif /f]8 ?kgL ahf/ xl//jf $ km u|fe]n *)))
/fhlj/fh /f]8 Æ o'lgs sn]h #=% km sfnf] kq] @)))
?kgL ahf/leqsf ;8sx? @ km sRrL @)))
df=la=/fok'/ hfg] jf6f] rf}w/L 6f]n s[ifs ;8s @ km sRrL @)))
rf}w/L6f]nsf] jf6f] vfF8f] glb Rff}w/L
6f]n x'b}
vfF8f] glb ! km sRrL @)))
kf;jfg 6f]nsf] jf6f] b'uf{Ggb emfsf]
3/
s[lif ;8s
;Dd
! km sRrL !%))
gsl6 5 s jf6f] ef]nf k|;fb
ofbjsf} 3/
pk]Gb|gf/fo0f
ofbjsf] 3/
! km sRrL !)))
gsl6 5 / gsf] jf6f] df=la= /fok'/ s[lif ;8s !=% km sRrL !@))
?glb ofbjsf] s[lif ;8s ^)) m sRrL @))
sbd xl6of /f]8 s[lif /f]8 d'tgL glb !=% km sRrL %)
/fok'/ 5 sf] jf6f] s[lif ;8s vfg]kfgL ! km sRrL ^)
gsl6 5 sf] jf6f] l8xaf/ yfg lhjg ofbjsf]
3/
%)) m sRrL %))
/fok'/ * sf] jf6f] s[lif ;8s x/]/fd
ofbjsf] 3/ x'b}
dx]Gb| ofbjsf]
3/
%)) m sRRfL %))
d';x/Lsf] jf6f] d';x/L k'j{ 6f]n d';x/L klZrd
6f]n ;Dd
#)) m sRrL !)))
6 :s'n hfg] ;8s la/]Gb| ahf/ t]/xf]Qf vfF8f]
vf]nf
^ ^ls=dL= uf|e]n
^ t]/xf}tf hfg]af6f] Æ Æ Æ Æ Æ Æ Æ Æ —
ufO{3f6 /f]8 Æ en'jfxL k'n @ km u|fe]n %))
vf8f]sf] afg O:nfdk'/ hfg]
af6f]
/fhdfu{ O:nfdk'/ ^)) m u|fe]n %))
/fhdfu{ O:nfdk'/ hfg] af6f] Æ Æ &)) m sRrL !)))
?kgL d+lb/sf] af6f] Æ ?kgL d+lb/ ! km sRrL !)))
?kgL rf}wf/] 6f]n hfg] af6f] Æ vfg] kfgL 6]+s
;Dd
@ km Æ @)))
?kgL kxf8L 6f]n / d':nLd
6f]n hfg] af6f]
s[lif ;8s Æ d':nLd ;8s !=% km Æ !)))
Æ vf8f] gbL ;Dd ! km Æ %))
5 u|fOe]n jf6f] a;la§L d';x/gLof ! sRrL / u|fOe]n #)))
Æ Æ s'D/f]n
sRrL jf6f] s'D/f]n w'/LufFp u|fOe]n #%))
4 zlxb OGb| b]j dfuf{ dDkGx/ nf}jfkf/ $ km sRrL $)))
3 s[lif ;8s xlb{of,s6}of ?kgL @) km slRr —
s[lif ;8s zDe'gfy ky/uf8f @) km u|fe]n —
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
56
^=!=@ k}bn dfu{
o; ufpFkflnsf If]q leqsf ljleGg j8f / j:tLx? k}bndfu{n] hf]l8Psf] b]lvG5 . k}bndfu{x?sf] lj:t[t
j8fut ljj/0f b]xfo cg';f/ /x]sf] 5 .
tflnsf 6.2: k}bn dfu{
j8f gDa/ k}bndfu{sf] gfd hf]l8g] j:tLx? nDafO{
-ls=ld=_ nfeflGjt hg;+Vof
b]lv ;Dd
d';x/L uf]/]6f] af6f] d';lnd 6f]n 8]dg kf]v/L
;Dd
0.5 km $)))
5 a;la§L jf8f sfof{no s[i0ff dlGb/ 2 3000
d';xlg{of lzjdlGb/ ;l;of dlGb/ cfwf ls=dL= 1200
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
^=!=# k'n tyf k'n];f
ufpFkflnsf If]q leq /x]sf ljleGg vf]nfgfnfx?df /x]sf kSsL k'nx?n] ufpFkflnsfsf ljleGg :yfgx?nfO{
hf]8]sf 5g\ . o; ;DaGwL lj:t't ljj/0f b]xfo cg';f/ /x]sf] 5 .
tflnsf 6.3: k'n tyf k'n];f
j8f
gDa/ k'nsf] gfd
k'n ePsf]
vf]nf jf
vf]N;Lsf] gfd
hf]l8g] j:tLx? emf]n'Ë]÷sf7]
÷ 6«i6÷
kSsL
nDafO{
-ld=_
cj:yf
-/fd|f], l7s},
lh0f{_
lgld{t
;fn b]lv ;Dd
! vf8f] k'n vf8f] jf8{ ! jf8{ ^ kSsL @)) m l7s] @)#%
@ df8{/fdk'/ s6fg gbL kLk/fxL /fhlj/fh kSsL %m lhg{ @)&#
4 dDkx?sf] k'n kDk gx/ 5kfs{ v'/x'/Lof kSsL 5 km lh0f{ 2025
3 d'tgL glbsf] k}nL k'n d'tgL glbsf]
k}nL
xlb{of xlb{of kSsL 8 m l7s} 2068
g]8xf wf/sf] k'n g]]bxf wf/ s6}of nf}jfkf/ kSsL 7 m l7s} 2069
>f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
^=!=$ ;jf/L ?6sf] ljj/0f
ufpFkflnsf cGt/ut /x]sf ljlegg ;8s v08x?df ;fj{hlgs a;, hLk tyf lghL df]6/;fOsnx? ;~rfng
eO{/x]sf]] kfOg5 . o; ;DaGwL ljj/0f b]xfosf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 6.4: ;jf/L ?6sf] ljj/0f
;jf/L ?6
b]lv ;Dd ;do uf8Lsf] k|sf/
j8f sfof{no b]lv a;la§L !% ld= df]6/ ;fOsn
s"D/f]n #) ld= l/S;f
w'/L ufFp ;Dd !) dL= hLk
!) dL= sf/
#) dL= ;fOsn
lkk/fxL v'/x'l/of
!) km Rff/ rSsf b'O{ rSs]-df]6/
;fO{sn_
?kgL ahf/ # g+ jf8{ ;Dd @) m b'O{ rSsf / rf/ rSsf
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
^=!=% ufpFgu/ If]q leq rNg] ;jf/L ;fwg
ufpFkflnsf If]q leq rNg] ;jf/L ;fwgx?df d'Vo ;fwgsf ?kdf a;, hLk tyf df]6/;fOsn /x]sf] b]lvG5 .
pQm If]qdf rNg] ;jf/L ;fwgx?sf] ;+Vof, a; kfs{ / a; la;f}gL ;DaGwL ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 6.5: ufpFgu/ If]q leq rNg] ;jf/L ;fwg
57
j8f gDa/ ;fj{hlgs ;jf/L ;fwgsf] ljj/0f j; kfs{ :yn j; lj;f}gL :yn
;jf/Lsf] k|sf/ ;+Vof
@ df]6/;fOsn — — —
Doflhs % cfkmg} 3/df
dfOs|f] # Æ
! doflhs rf/hs] ?kgL ahf/sf] k|tLIffno /fhlj/fh hfg] dfOs|f] :6]08
k'j{ hfg] a; :6]G8 k'j{ hfg]
% !
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
^=@ ljB't tyf a}slNks phf{
o; lzif{s cGt/ut OGwgsf] pkof]usf cfwf/df 3/kl/jf/ ;DaGwL ljj/0fnfO{ ;dfj]; ul/Psf] 5 .
^=@=! OGwg pkof]u ljj/0f -vfgf ksfpg] OGwgsf] cfwf/df 3/kl/jf/_
ufpFkflnsf If]qdf vfgf ksfpg k|of]u ul/g] O{Gwg cg';f/ 3/w'/L cj:yf b]xfo cg';f/ k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 6.6: OGwg pkof]u ljj/0f -vfgf ksfpg_
वडा नमबर खाना पकाउन परयोग गन रनधन अनसार घरपररवार सखया दाउरा मटहितल एलवप
गयास
वायोगयास गईठा ववदयत अनय जममा
1 1059 1 61 1 21 1 4 1148
2 1109 2 4 1 0 0 2 1118
3 1102 7 15 0 0 0 0 1124
4 599 0 0 0 0 0 0 599
5 1002 2 25 11 21 3 4 1068
6 1131 0 38 0 2 0 3 1174
hDdf 6002 12 143 13 44 4 13 6231
>f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
^=@=@ aQL afNg] OGwgsf] k|of]usf] cfwf/df 3/kl/jf/
ufpFkflnsf If]qdf aQL jfNg k|of]u ul/g] O{Gwg cg';f/ 3/w'/L cj:yf b]xfo cg';f/ k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 6.7: aQL afNg] OGwgsf] k|of]usf] cfwf/df 3/kl/jf/
वडा नमबर वततीको परमख सरोत अनसार घरपररवार सखया ववदयत मटहितल वायोगयास सोलार अनय जममा
1 1143 3 0 0 2 1148
2 1031 69 0 16 2 1118
3 596 527 0 1 0 1124
4 579 20 0 0 0 599
5 1049 17 0 0 2 1068
6 1158 14 0 0 2 1174
hDdf 5556 650 0 17 8 6231
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
58
^=@=# hn ljB't, ;f}o{ pmhf{, jfo' pmhf{af6 ljB't pTkfbg ljj/0f
tflnsf 6.8: hn ljBf't, ;f}o{ pmhf{, jfo' pmhf{af6 ljB't pTkfbg ljj/0f
ljB't pTkfbg cfof]hgfsf] gfd 7]ufgf Ifdtf -jf6, lsnf]jf6 jf d]3fjf6_
;|f]tM;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
^=# ;~rf/ tyf k|ljlw
o; lzif{s cGt/ut cfw'lgs ;'lawfdf kx'Frsf cfwf/df 3/kl/jf/ ;DaGwL ljj/0fnfO{ ;dfj]; ul/Psf] 5 .
^=#=! cfw'lgs ;'lawfdf kx'Fr ;DaGwL ljj/0f
ufpFkflnsf If]qdf ljleGg cfw'lgs ;'ljwfdf kx'r cg';f/ 3/w'/L cj:yf b]xfo cg';f/ k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 6.9: cfw'lgs ;'ljwfdf kx'Fr ;DaGwL ljj/0f
वडा नमबर
उपलबध सववधा अनसार घरपररवार सखया
रडडया
िललल
भज न
िललफ
ा
न,
माब
ारषल
फान
कम
यिर
रषनिर
नि
माि
रसारषक
ल
माि
र, का
र
रकरिजर
िर
बस, रक
अ
ादी
कन प
यन
छन
जममा
1 262 657 1131 139 35 301 25 100 18 24 2692
2 20 331 1027 17 0 153 12 31 7 135 1733
3 114 374 1058 32 0 184 3 1 13 76 1855
4 23 21 247 30 21 108 17 11 1 316 795
5 851 856 596 28 6 117 10 33 11 31 2539
6 72 591 991 20 3 97 5 23 1 169 1972
hDdf 1342 2830 5050 266 65 960 72 199 51 751 11586
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
^=$ cfjf; tyf ejg
o; lzif{s cGt/ut cfjfl;o 3/sf] jgfj6sf] lsl;dsf cfwf/df 3/kl/jf/ ;DaGwL ljj/0fnfO{ ;dfj];
ul/Psf] 5 .
^=$=! 3/sf] husf] cfwf/df 3/kl/jf/
ufpFkflnsf If]qdf ljleGg k|sf/sf 3/sf] husf cfwf/df 3/w'/L cj:yf b]xfo cg';f/ k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 6.10: 3/sf] husf] cfwf/df 3/kl/jf/
वडा नमबर बसोबार गरको घरको जगको आधारमा पररवार सखया
मािो वा ढङगा लसमणि वा ढङगा
िम सरकचर लोड वयररङग काठको खमबा अनय
1 384 443 1 5 313 2
2 3 335 1 0 777 2
3 1 221 106 120 657 19
59
4 0 66 0 0 532 1
5 211 446 0 5 398 8
6 670 443 8 0 47 6
hDdf 1269 1954 116 130 2724 38
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
^=$=@ 5fgf]sf] k|sf/sf cfwf/df 3/w'/L
ufpFkflnsf If]qdf ljleGg k|sf/sf 3/sf] 5fgfsf] cfwf/df 3/w'/L cj:yf b]xfo cg';f/ k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 6.11: vfgf]sf] k|sf/sf cfwf/df 3/w'/L
वडा नमबर
बसोबास गरको घरको छाना अनसार पररवार सखया फस वा खरको छाना भएको
जसता/चयादरको छाना भएको
िायल/ढङगाको छाना भएको घर
आरलसलस ढलान भएको
काठको छाना भएको
मािोको छानो भएको
अनय
1 205 576 118 244 1 0 4
2 323 578 52 163 0 0 2
3 235 698 1 189 0 0 1
4 428 111 3 41 11 3 2
5 210 605 89 151 8 3 2
6 210 589 133 232 1 4 5
hDdf 1611 3157 396 1020 21 10 16
;|f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&%
^=% ;fj{hlgs tyf ;fd'bflos ejg
o; ufpFkflnsfdf /x]sf ;fj{hlgs tyf ;fd'bflos ejgx? /x]sf] :yfg, k|of]u, If]qkmn, cj:yf / nfeflGjt
3/w'/L h:tf ljj/0f b]xfo jdf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 6.12: ;fj{hlgs tyf ;fd'bflos ejg
j8f
gDa/ ejgsf] gfd
ejg ePsf]
6f]nsf] gfd
s] sfddf k|of]u
eO/x]sf]5<
If]qkmn -ju{ dL=_ cj:yf
-/fd|f], l7s},
lh0f{_
nfeflGjt
3/w'/L hUuf ejg
1 ljBfno ejg /fok'/ lzIff l7s]
4 ljwfno ejg 5kfs] lzIff 7.500 m2
!@)
m2 /fd|f]] #%)
:jf:yo rf}sL Æ 700 m2 20 m2 /fd|f} $))
3 lbgf/fd eb|L wd{zfnf s6}of ko{6sx?sf] a;fOsf]
nflu
1 s7f 5 w'/ /fd|f] ;of}
s[lif ahf/sf] nflu ag-
fPsf] ejg
s6}of xl6ofsf] nflu 3 s7f 2 s7f /fd|f] xhf/f}
5 cf}Bf}lus If]qsf] ejg a;la§L pBof]ux? ;+rfng 20 /f]kgL 2.9 /f]kgL
l7s} !%)
60
>f]tM ;d'x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
^=^ ;/sf/L ejg
o; ufpFkflnsfdf :jf:Yo rf}sL, k|x/L rf}sL, s[lif, x'nfs, jg, vfB tyf kz' ;]jf s]Gb| h:tf ;/sf/L
sfof{nox?n] ;]jf k|jfx ul//x]sf 5g\ . o; ;DaGwL lj:t[t ljj/0f b]xfo adf]lhdsf] 5 .
tflnsf 6.13: ;/sf/L ejg
j8f
gDa/ ejgsf] gfd
ejg ePsf]
6f]nsf] gfd sfof{nosf] gfd
If]qkmn -ju{ dL=_ cj:yf -/fd|f],
l7s}, lh0f{_ hUuf ejg
! ;8s ljefusf] ?kgL ahf/ ;8s ljefu !% w'/ $ w'/ l7s}
! g= j8f sfof{no Æ Æ !% w'/ !% w'/ /fd|f]
ufpFkflnsf ejg Æ ufpFkflnsf ! s7f ! s7f l7s]
:jf:Yo rf]s ejg Æ :jf:Yo rf]s !) w'/ !) w'/ lh0{f
s[lif ejg Æ s[lif sfof{no !=% s7f !s7f l7s]
^ ?kgL ufFpkflnsf t]/xf]Qf j8f
ejg
snx'jf jf8f sfof{no !) s7f kSsL /fd|f]
:jf:yo rf}sL snx'jf :jf:yo rf}sL @ s7f bjfn /fd|f]
% j8f sfof{no a;la§L j8f sfof{no )—!—!) ! 7Ls}
# j8f sfof{no s6}of uf=la=;=ejg
:jf:yo rf}sL s6}of :jf:yo rf}sL )—@—) ! /fd|f]
kz' sfof{no s6}of kz' sfof{no
>f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&%
^=& x'nfs, kqklqsf, b"/;~rf/ / /]l8of] :6]zg ;DjGwL ljj/0f
o; ufpFkflnsfsf] ;+rf/ ;'jljwf ;DjGwL cj:yf b]xfo cg';f/ /x]sf] 5 .
tflnsf 6.14: x'nfs, kqklqsf, b"/;~rf/ / /]l8of] :6]zg ;DaGwL ljj/0f
ljj/0f gfd 7]ufgf
x'nfs x'nfs sfof{no ?kgL ?kgL ;flas *
x'nfs cltl:6n x'nfs s6}of
k|sflzt x'g] kqklqsf – –
b'/;+rf/ ;]jf sfof{no b'/;+;f/ sfof{no s6}of
b'/;+rf/ 6fj/ NTC-NCELL
b'/;+rf/ 6fj/ b'/;+rf/ 6fj/ xlb{of
/]l8of] :6];g Ncell 6fj/ xlb{of
>f]tM ;d'x 5nkmn tyf hfgsf/ Jolqm cGt/jftf{, @)&%
^=* zjbfx:yn tyf ;dflw:yn ;DjGwL ljj/0f
o; ufpFkflnsf If]qdf zjbfx:ynsf] cj:yf b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 6.15: zjbfx:yn tyf ;dflw:yn ;DaGwL ljj/0f
:yn 7]ufgf
vf8f] gbL ÷cfkmgf] hDdfdf jf8 g=@
vf8f] gbLdf sj/ufx vf8f] gbL b]lv vf8f] k'n pt/
cfˆgf] v]tjf/L / vf8f] vf]nf a;la§L-?kgL—%_
sj/ufx j8f g+—! -Æ %_
>f]tM ;d'x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{,@)&%
61
kl/R5]b &M jg tyf jftfj/0fLo l:ylt
o; kl/R5]bdf jg tyf jftfj/0f, h}ljs ljljwtf, hnjfo' kl/jt{g, ljkb\ Joj:yfkg h:tf ljifo / If]q
;dfj]; ul/Psf] 5 .
&=! jg If]qsf] cj:yf
tflnsf 7.1: jg If]qsf] cj:yf
j8f gDa/ jgsf] lsl;d jgsf]
;+Vof
;d]6]sf]
3/w'/L]
If]qkmn -
x]=_ sf7 -So"=kmL_ bfp/f -ef/L_
hl8a'6L
-s]hL_
1
2
3
4
5
6
;|f]tM ;+:yfut ;j]{If0f tyf lhNnf jg sfof{no, @)&$
&=!=! h}ljs ljljwtf ;DaGwL ljj/0f
tflnsf 7.2: h}ljs ljljwtf ;DaGwL ljj/0f
k|sf/ ljj/0f
jg:klt kz'kG5L
;|f]tM hfgsf/ cGt/jftf{, @)&$
&=!=@ jghGo pTkfbg ljj/0f
jg If]qdf sfi7 / u}/ sfi7 pTkfbg cGt/ut sf7, klt+u/, hl8a'6L / vf]6f] h:tf pTkfbg x'g] u/]sf] b]lvG5 .
&=@ hl8a'6Lsf] ljj/0f
tflnsf 7.3: hl8a'6Lsf] ljj/0f
hl8a'6Lsf] gfd jgsf] gfd j8f
gDa/
pTkfbg -
s]=lh=_
aflif{s cfDbfgL
-?= xhf/df_
aflif{s /fh:j
;+sng -?= xhf/df_
wRrL
;'dfof]
kfvgj]b
r's], clt;, ;]tf] lrgL, ;t'jf, e'Nt],
lv/f}nf, kbdrfn, jgn;'g, w'kL
62
hl8a'6Lsf] gfd jgsf] gfd j8f
gDa/
pTkfbg -
s]=lh=_
aflif{s cfDbfgL
-?= xhf/df_
aflif{s /fh:j
;+sng -?= xhf/df_
r's], clt;, ;]tf] lrgL, ;t'jf, e'Nt],
lv/f}nf, kbdrfn, jgn;'g, w'kL
r's], clt;, ;]tf] lrgL, ;t'jf, e'Nt],
lv/f}nf, kbdrfn, jgn;'g, w'kL
;dof]
lv/f}nf]
kfvgj]b
;'uGwjfn, w'kL, Rofp, b]jbf/ t]n,
;]tf] lrgL ;dof]
lv/f}nf]
kf]srfNgf]
;t'jf
>f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
&=# r/g If]q
ufpFkflnsfsf s]xL j8fx?df r/0f If]qsf] pknAwtf /x]sf] b]lvG5 h;sf]] ljj/0f b]xfo cg';f/ /x]sf]] 5 .
tflnsf 7.4: r/g If]q
j8f gDa/ r/g If]qsf] gfd r/g x'g] :yfg If]qkmn --j=ls=ld=__ r/g Joj:yfkg k|0ffnL
-3'DtL, rSnfaGbL, ;fdfGo_
! vfF8f]vf]nf vfF8f] vf]nf 5]p %) la3f X
% vf8f] vf]nf @)) la3f
>f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
&=$ ljkb hf]lvd tyf Joj:yfkg
o; ufpFkflnsf If]qdf ljkb hf]lvd tyf Joj:yfkgsf b[li6sf]0fdf hf]lvdk"0f{ /x]sf] kfOG5 . oxfF hnhGo
k|sf]ksf ;fy} dfgjLo Iflt ePsf] b]lvG5 .
&=$=! ljkb\sf] k|efj
dWokxf8L If]qsf] cWoog cg';f/ o; If]qdf hnjfo' pTkGg ljkbx?df k|d'v ?kdf ====== cfbL /x]sf 5g\ .
o; dWo] v8]/Lsf] k|efj ;jeGbf a9L, bf]>f] / t]>f]df ===== /x]sf] 5 . o; ;DaGwL ljj/0fnfO{ b]xfosf]
tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 7.5: ljkb\sf] k|efj
k|sf]k÷ljkb k|efj cg';f/ 3/kl/jf/
c;/ /x]sf] -Ü_ b]lvPsf] t/ k|efj gePsf] -Ü_ ljkb gePsf] -Ü_ hDdf
v8]/L jg8F8]nf] cfunfuL af9L x'/Ljtf; r6\ofª cl;gf ef/L aiff{
63
k|sf]k÷ljkb k|efj cg';f/ 3/kl/jf/
c;/ /x]sf] -Ü_ b]lvPsf] t/ k|efj gePsf] -Ü_ ljkb gePsf] -Ü_ hDdf
v08 aiff{ e"Ifo klx/f] lxdkft /f]u tyf ls6f0f'
>f]tM /fli6«o hnjfo' kl/jt{g k|efa k|ltj]bg, @)!^
&=$=@ hf]lvdo'Qm -;+j]bglzn_ :yfgdf j;f]jf; u/]sf kl/jf/ ljj/0f
hf]lvdo'Qm ;+j]bgzLn :yfgdf a;f]af; ug]{;DaGwL lj:t[t ljj/0f b]xfo cg';f/ k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 7.6: hf]lvdo'Qm -;+j]bglzn_ :yfgdf a;f]af; u/]sf kl/jf/ ljj/0f
j8f gDa/ hf]lvdo'Qm :yfg 3/w'/L ;+Vof
klx/f] glb s6fg af9L clt le/f]nf] cGo hDdf
@ kf}jf, xl//jf %)) %))
! rf}wf/] 6f]n !)) !))
! e]8L ayfg %) %)
>f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
&=$=# ljkbaf6 dfgjLo IftL
tflnsf 7.7: ljkbaf6 dfgjLo IftL
j8f
gDa/
cfunfuL af9L] klx/f] lztnx/ /f]u
dfxfdf/L ;k{b+;
h+unL
hgfj/af6
IftL
e"sDk
d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t]
!
@
#
$
%
^
hDdf
>f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
&=$=$ ljkbsf] lsl;d cg';f/ hf]lvdsf] ;do
ljkb cg';f/ hf]lvdsf] ;do klxrfg ubf{ o; ;DaGwL ljj/0f b]xfo cg';f/ k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 7.8: ljkbsf] lsl;d cg';f/ hf]lvdsf] ;do
j8f
gDa/
ljkb cg'';f/ hf]lvdsf] ;do -dlxgf_
cfunfuL af9L 8'jfg klx/f] lztnx/ /f]u dfxfdf/L ;k{sf] 6f]sfO h+unL hgfj/af6 IftL
@ j}zfv h}i7 ebf} k';,df3 sflt{s h]i7
! kmfu'g r}q ciff9,;fpg k';,df3 ebf} ebf} d+;L/,k';
# r}q Efbf} k'; sflt{s ciff9,;fpg
$ r}q,a}zfv,h]i7 ;fpg,ebf} df3,k'; sflt{s,r}q ;fpg,ebf}
% =
^
64
>f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
&=$=% ejg dfkb08 tyf e'sDk k|lt/f]wL 3/sf] ljj/0f
tflnsf 7.9: ejg dfkb08 tyf e'sDk k|lt/f]wL 3/sf] ljj/0f
j8f gDa/
e'sDk k|lt/f]wL jf dfkb08 cg';f/ ag]sf 3/df a:g] 3/kl/jf/ ;+Vof hDdf
dfkb08 cg';f/ ag]sf] dfkb08 cg';f/ gag]sf] e"sDk k|lt/f]wL ePsf] e"sDk k|lt/f]wL gePsf]
1 2 3 4 5
6 hDdf
>f]tM 3/kl/jf/ ;j]{If0f, @)&$
&=$=^ ljkbsf] c;/ ;DaGwL ljj/0f
ljut # jif{sf] k|sf]ksf cfwf/df o; ufpFkflnsfsf ljkbsf] c;/ ;DjGwL ljj/0f b]xfosf] tflnsfdf k|:t't
ul/Psf] 5 .
tflnsf 7.10: ljkbsf] c;/ ;DaGwL ljj/0f
Iflt ljj/0f ljkbsf] If]q cg;f'/ Iflt ljj/0f
j8f
gDa/
3/uf]7 kz'k+IfL afnL / hUufhdLg cGo IftL
kl/jf/ Iflt /sd-?=_ kl/jf/ Iflt /sd-?=_ kl/jf/ Iflt /sd-?=_ kl/jf/ Iflt /sd -
?=_
cfunfuL @ ! %),))) ! %)))
Æ ! % ! s/f]8 ! !%))) @ * nfv
% #)) %)))) !)) %))))))
af9L 8'jfg @ %)) #) nfv %)) !) nfv
# !))
)
^) nfv
Æ ! !%)
nfv
#% nfv $) ! s/f]8
$ !)) %)
nfv
#)
hgf
*) nfv
klx/f]
lztnx/ # ^ @ nfv !%) @) nfv
/f]u dfxfdf/L
;k{sf] 6f]sfO
e"sDk
h+unL hgfj/af6 IftL
cGo $ @) % nfv
hDDff
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
&=$=& ljkbaf6 Iflt ;fj{hlgs ;+/rgf tyf k"jf{wf/
ljut tLg jif{sf] tYof+s x]bf{ o; ufpFkflnsf Ifltu|:t ;fj{hlgs ;+/rgf tyf k"jf{wf/x?sf cfwf/df x]bf{
j8fut ljj/0f b]xfosf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 7.11: ljkbaf6 IftL ;fj{hlgs ;+/rgf tyf k"jf{wf/
Iflt ljj/0f ljkbsf] If]q cg;f'/ Iflt ljj/0f
j8f ljBfno k'n k'n];f af6f]3f6f] s"nf] gx/, vfg]kfgL cGo
65
gDa/ ;+Vof
Iflt /sd
-?=_ ;+Vof
Iflt /sd
-?=_ ls=dL=
Iflt /sd
-?=_ ;+Vof
Iflt /sd
-?=_ ;+Vof
Iflt /sd
-?=_
af9L 8'jfg @ # !) nfv ! #) nfv @ km
!) nfv ^ @) nfv
!
$ @
km !) nfv
klx/f] % # @))))
))
!
e"sDk
h+unL hgfj/sf] IftL
cGo
hDDff
;|f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
&=% ;+/lIft kfgLd'xfg, hldg / ef}lts ;+/rgf -gfd, :yfg, If]qkmn_
o; ufpFkflnsfsf /x]sf ;+/lIft kfgL d'xfg, v]taf/L, le/fnf] /f]syfdsf ;+/rgf, uN5L / klx/f] /x]sf :yfg
tyf ltgsf] If]qkmn ;DaGwL ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 . h;df Ppt6f bx dfq ePsf] kfO{G5 .
tflnsf 7.12: ;+/lIft kfgLd'xfg, hldg / ef}lts ;+/rgf
;+/lIft kfgLd'xfg, hdLg / ef}lts ;+/rgfsf]
gfd
j8f
gDa/ /x]sf] :yfg
;+/lIft kfgL d'xfg, hdLg, v]tjf/L / ;+/rgf
OsfO{ kl/df0f
;+/lIft kfgL d'xfg x]S6/
sf]OnL bx ! ?kgL—! !
gbL lgoGq0f tyf psf;af6 ;+/lIft If]qsf] gfd
;+/lIft v]tjf/Lsf] If]qkmn
le/fnf] /f]syfd tyf ;+/lIft ;+/rgf
;+/lIft uN5L / klx/f]
>f]tM ;d"x 5nkmn tyf hfgsf/ JolQm cGt/jftf{, @)&$
&=^ hn>f]t tyf hnfw/ If]q / pkof]usf] l:ylt
o; ufpFkflnsf leq afx|} dlxgf jxg] vf]nfx? o; If]qdf /x]sf 5g\ . 3§, l;+rfO tyf vfg]kfgLsf nflu
hn>f]tsf] pkof]u x'g] u/]sf] 5 .
66
kl/R5]b *M ;+:yfut tyf ;'zf;gsf] l:ylt
o; kl/R5]bdf ufkfsf] ;+u7gfTds tyf dfgj ;+zfwgsf] cj:yf, ;]jf ;'ljwf / gful/s ;+u7g ;DaGwL
k|:t'tL ul/Psf] 5 .
*=! ;+u7gfTs tyf dfgj ;+zfwgsf] cj:yf
ufpFkflnsfsf] ;+u7gfTds cj:yf x]bf{ ufpF;ef, ufpFsfo{kflnsf, ljifout zfvf j8f sfof{no / ljifout
;ldltx? /x]sf 5g\ . ufpFkflnsfdf ! k|d'v k|zf;lso clws[t, == hgf n]vfkfn, == gf;' / === hgf sfof{no
;xof]uLx? /x]sf 5g\ . j8f sfof{nox?df ;lrj, n]vfkfn / ;fdflhs kl/rfnsx? ;d]t /x]sf 5g\ .
*=!=! ufpFkflnsf, ;/sf/L sfof{no tyf lgsfox?
o; ufpFkflnsfdf :jf:Yo rf}sL, k|x/L rf}sL, s[lif, x'nfs, jg, vfB tyf kz' ;]jf s]Gb| h:tf ;/sf/L
sfof{nox?n] ;]jf k|jfx ul//x]sf 5g\ . o; ;DaGwL lj:t[t ljj/0f b]xfo adf]lhdsf] 5 .
tflnsf 8.1: ufpFkflnsf, ;/sf/L sfof{no tyf lgsfox?
qm=;= ;/sf/L sfof{no gfd :yfg jf8{ g+= hgzlQm -hgf_ sfo{If]q
!= :yfgLo tx
ufpFkflnsf÷gu/kflnsf ?kgL—! ?kgL—! ! # jf8f e/L
j8f sfof{no Æ Æ Æ Æ Æ
j8f sfof{no ?kgL uf=kf=j8f
sfof{no
kLk/fxL @ $ hgf @ jf8{ e/L
67
qm=;= ;/sf/L sfof{no gfd :yfg jf8{ g+= hgzlQm -hgf_ sfo{If]q
j8f sfof{no ?kgL uf=kf= jf8{
g+ $ j8f
sfof{no
5kfs] $ @ hgf $ g+ j8f leq
j8f sfof{no s6]of 3 3 s6}of
@ :jf:Yo ;+:yfx?
c:ktfn
k|fylds :jf:Yo s]Gb|
:jf:Yo rf}sL ?kgL-xl6of_ -xl6of_ 1 7 jf8fe/L
:jf:Yo rf}sL ;fdg] dw]k'/f
:jf:yo rf}sL
5kfs] 4 7 hgf ?kgL $ jf8 g+ /
la;gk'/ ufFpkflnsf
ynxL k;f{xL hd"lg
dw]k'/f,aflGbk'/ /
cl08k§L ;Dd
pk :jf:Yo rf}sL
# s[lif ?kgL-xl6of_ xl6of 1 4 Æ
$ kz' ;]jf
-kz' ;]jf s]Gb| sd{rf/L s6}of 3 1
% x'nfs ?kgL xl6of 1 2 Æ
cflt/Ls x'nfs s6}of 3 4
^ jg
& k|x/L sfof{no
lhNnf÷k|b]z
Onfsf #=k|x/L sfof{no ?kgL ahf/ 1 25 ufpFkflnsf e/L
rf}sL
*= cGo sfof{nox?
(= ;/sf/L :jfldTjsf ;+:yfg,
;ldlt cfbL
cf}Bf]lus If]q
/fhlj/fh
a;la§L 5 9 cf}Bf]lus If]q leqsf
;a}
>f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
*=!=@ ufpFkflnsfsf] cfo ljj/0f
ufpFkflnsfsf] ut cfly{s jif{sf] cg'dflgt / jf:tljs ljj/0f tyf rfn' cfly{s jif{sf] cg'dflgt cfo ljj/0f
b]xfo adf]lhd k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf 8.2: ufpFkflnsfsf] cfo ljj/0f
cfo zLif{s ut jif{ -?= xhf/df_ rfn' jif{ -? xhf/df_
cg'dflgt jf:tljs cg'dflgt
z'? df}Hbft
3/hUuf s/
dfnkf]t jf e"lds/
xf6jhf/ k;n s/
;jf/L ;fwg s/
dgf]/~hg s/
jxfn lj6f}/L
lj1fkg s/
68
cfo zLif{s ut jif{ -?= xhf/df_ rfn' jif{ -? xhf/df_
cg'dflgt jf:tljs cg'dflgt
Joj;fo s/
Joj;flos lel8of] s/
k|fs[lts ;|f]t pkof]u s/
;]jf z'Ns
b:t'/
ljqmL cfo
b08 hl/jfgf, k~hLs/0f b:t'/
cGo cfo
;|f]t pkof]u jfF8kmfF8
k|b]z cg'bfg
ljQLo ;dfgLs/0f cg'bfg
;zt{ cg'bfg
ljz]if cg'bfg
;dk'/s cg'bfg
;+3Lo cg'bfg
ljQLo ;dfgLs/0f cg'bfg
;zt{ cg'bfg ljz]if cg'bfg
;dk'/s cg'bfg hDdf cfo
>f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
*=@ ;+3÷;+:yf ;DaGwL ljj/0f
*=@=! ;fd'bflos ;+:yf ljj/0f
o; ufpFkflnsfsf ljleGg j8fx?df /x]sf ;fd'bflos ;+:yfx?sf] ljj/0f b]xfo cg';f/ /x]sf] 5 .
tflnsf 8.3: ;fd'blos ;+:yf ljj/0f
j8f
gDa/
;fd'bflos ;+:yfsf] ;+Vof
;fd'bflos ;+:yf s[ifs
;d"x
jg
;d"x
;xsf/L
;+:yf
u};; jf
Sna
k/Dk/fut ;d"x
-j83/, u'7L,
e]hf_
cfdf
;d"x
gful/s
;r]tgf
s]Gb|
6f]n ;'wf/
;ldlt÷6f]n
ljsf; ;+:yf
pBdL
;d"x cGo===
1
2 !# ! !
3 ! ! !
4
5 ulxn # # ( @
6
hDdf
>f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
69
*=@=@ cfdf dlxnf ;d"x tyf k/Dk/fut ;d"xsf] ljj/0f
o; ufpFkflnsfdf s[lif tyf kz' Joj;fo cfocfh{gd"ns If]qdf nufgL ug]{ art ;d'xx? /x]sf 5g\ h;
;DaGwL ljj/0f b]xfo adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 8.4: cfdf dlxnf ;d"x tyf k/Dk/fut ;d"xsf] ljj/0f
;d"x, ;+:yf ;+hfnsf] gfd
/ 7]ufgf
j8f
gDa/
;d"xdf cfj4 kl/jf/ tyf ;b:o ljj/0f jrt
/sd
-?=_
nufgL
/sd
-?=_
nufgLsf] d'Vo If]q ;b:o ;+Vof ;d]6]s]f kl/jf/
dlxnf k'?if hDdf blnt hghflt cGo hDdf
cfdf tyf dlxnf !
$
# $) @) ^) % !) $% ^) !)
nfv
@
nfv
s[lif / kz'
k/Dk/fut ;d"x
s[ifs tyf pBdL ;d"x
art ;d"x
cGo
>f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
*=@=# gful/s ;r]tgf s]Gb| / 6f]n ljsf; ;+:yfsf] ljj/0f
o; ufpFkflnsfsf] cGt/utsf ljleGg j8fx?df u7g ul/Psf gful/s ;r]tgf s]Gb| / gful/s
d~rx?;DaGwL ljj/0f b]xfo cg';f/ /x]sf] 5 .
tflnsf 8.5: gful/s ;r]tgf s]Gb| / 6f]n ljsf; ;+:yfsf] ljj/0f
gful/s ;r]tgf s]Gb|sf] gfd j8f
gDa/
;d"xdf cfj4 kl/jf/ tyf ;b:o ljj/0f jrt
/sd
-?=_
nufgL
/sd
-?=_
nufgLsf]
d'Vo If]q ;b:o ;+Vof ;d]6]s]f kl/jf/
dlxnf k'?if hDdf blnt hghflt cGo hDdf
6f]n ljsf; ;+:yf
@=nkmL g=;=s] !
gf=;=s]/
k|ultzLn gf=;=s]= % @& ! @* @)))
;l;of dxf/fh gf=;=ln= % @( ! #)
gful/s ;r]tgf s]Gb|
xlb{of gfu/Ls ;r]tgf s]Gb| # % ^ !! !! !=%
nfv
! nfv s[lif kz'
gful/s d+r
>f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
*=@=$ s[ifs, pBdL tyf art ;d"xsf] ljj/0f
o; ufpFkflnsfdf /x]sf s[ifs, pBdL / art ;d"xx?sf] ;d"xut ljj/0f b]xfosf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5
.
tflnsf 8.6: s[ifs, pBdL tyf art ;d"xsf] ljj/0f
s[ifs, pBdL tyf art
;d"x / ;+:yf gfd /
7]ufgf
j8f
gDa/
;d"xdf cfj4 kl/jf/ tyf ;b:o ljj/0f jrt
/sd
-?=_
nufgL
/sd
-?=_
nufgLsf] d'Vo
If]q ;b:o ;+Vof ;d]6]s]f kl/jf/
dlxnf k'?if hDdf blnt hghflt cGo hDdf
s[ifs / kz'
s[ifs / kz'
s[ifs / kz'
dfF eujtL afnL pTkfbg
s[=;=
!
l8xaf/ afaf jfnL pTkfbg
s[=;=
!
k|ultzLn jfnL pTkfbg
s[=if=
!
70
s[ifs, pBdL tyf art
;d"x / ;+:yf gfd /
7]ufgf
j8f
gDa/
;d"xdf cfj4 kl/jf/ tyf ;b:o ljj/0f jrt
/sd
-?=_
nufgL
/sd
-?=_
nufgLsf] d'Vo
If]q ;b:o ;+Vof ;d]6]s]f kl/jf/
dlxnf k'?if hDdf blnt hghflt cGo hDdf
?kgL t/sf/L s[=if= !
nIdL u0f]z s[=;= !
e[s[6L jfnL pef]uftf
s[=;=
!
dfF s[=;= !
/fdhfgsL s[=;= !
af3fvfn jfnL pTkfbg
dlxnf s[=;=
!
lzjzlQm s[=;= !
gjHof]lt Kofh pTkfbg
s[=;=
!
;nx]z afaf dlxnf s[=;= !
;lxb cHhjn :d[lt s[=;= !
ho df ?kgL a=p=s[=;= !
O{;nf ldof s[=;= !
/fwf s[i0ff dlxnf s[=;= !
zDe' afaf s[=;= !
;fgf a[xt ax' pb]Zo
s[=if=
!
e[s[6L s[=;= @
dlbgf s[=;= @
df cg jfnL pTkfbg
pkef]Qmf s[=;=
@
8ugL dftf s[[=;= @
vfvL afaf s[=;= @
/fhfhL jfnL pTkfbg
s[=;=
@
gGb afaf uFx' pTkfbg
s[=;=
@
ljgfos s[=;= @
ef]nf afaf s[=;= @
eujtL jfnL pTkfbg
s[=;=
@
ljZjdf{ ax'pb]Zo @
df vf8f] s[=;= @
df nIdL s[=;= @
sdnf dfO{ s[=;= @
lbgf/fd elb| s[=;= #
dfF eujtL jfnL pTkfbg
s[=;=
#
lbgf/fd elb| jfnL pTkfbg
s[=;=
#
k|ultlzn jfnL pTkfbg
s[=;=
#
df lazx/f afnL pTkfbg
s[=;=
#
dfF nIdL s[=;= #
/fdhfgsL s[=;= %
/fdhfgsL s[=;= %
ulxn s[lif ;xsf/L ;+:yf %
71
s[ifs, pBdL tyf art
;d"x / ;+:yf gfd /
7]ufgf
j8f
gDa/
;d"xdf cfj4 kl/jf/ tyf ;b:o ljj/0f jrt
/sd
-?=_
nufgL
/sd
-?=_
nufgLsf] d'Vo
If]q ;b:o ;+Vof ;d]6]s]f kl/jf/
dlxnf k'?if hDdf blnt hghflt cGo hDdf
ln=
lzjzlQm dlxnf s[=;= ^
dfF eujtL dlxnf s[=;= ^
cGgk'0f{ s[=;= ^
vflv afaf s[lif s[=;= ^
ldng kj{n ^
gj o'jf pBdL s[lif
;xsf/L ;+:yf ln=
^
;fgf ls;fg s[ifL ;xsf/L
;+:yf ln=
^
>f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
*=@=% afFl0fHo j}+s, ljsf; j}s, ljQLo ;+:yf, n3'ljQ tyf ;xsf/L ;+:yf ;DaGwL ljj/0f
o; ufpFkflnsf If]q leq /x]sf ;xsf/L ;+:yf , a}+s tyf n3'ljQLo ;+:yfx? ;DaGwL lj:t[t ljj/0f b]xfo
adf]lhd /x]sf] 5 .
tflnsf 8.7: afFl0fHo a}+s, ljsf; a}+s, ljQLo ;+:yf, n3'ljQ tyf ;xsf/L ;+:yf ;DaGwL ljj/0f
qm=;+= a}+s tyf ;xsf/L ;+:yfsf] gfd / 7]ufgf
j8f
gDa/
aflif{s sf/f]af/
/sd -?=xhf/df_ nufgL/sd-?=_ nufgLsf] d'Vo If]q
s= jfl0fHo j}+s
v= ljsf; j}+s
u= ljQLo ;+:yf
3= n3' ljQ ;+:yf
ª= ;xsf/L ;+:yf÷;o kqL C0f ;=;= ^ !) nfv ( nfv lghL :yfg . la/]Gb| ahf/
xl/ofnL s[lif ;xsf/L ;+:yf # %) nfv @) nfv s[lif / kz'
ls;d C0f tyf jrt ;= ;= ln= ^ $) nfv @) nfv lghL :yfg. la/]Gb| ahf/
dfF eujlt s[ifL ;xsf/L ;+:yf ln= !
;fO{ s[ifL ;xsf/L ;+:yf ln= !
;fgf ls;fg s[ifL ;xsf/L ;+:yf ln= !
;fgf ls;fg s[lif ;xsf/L ;+:yf ln=
t]/xQf %
^
;okqL dlxnf art tyf C0f ;xsf/L
;+:yf ln=
^
gj o'jf pBdL s[lif ;xsf/L ;+:yf ln= ^
?kgL s[lif ;xsf/L !
xl/ofnL s[ifL ;xsf/L ;+:yf #
>f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
*=@=^ u}/ ;/sf/L ;+:yf ;DaGwL ljj/0f
o; ufpFkflnsfdf ljleGg ljsf;d"ns sfo{qmdx? ;~rfng ul//x]sf u}/ ;/sf/L ;+:yfx? === j6f /x]sf]
kfOG5 . ufpFkflnsfdf sfo{qmd ;~rfng ul//x]sf ;+:yfx?sf] sfo{qmd, sfo{qmdsf] k|s[lt, jflif{s, ah]6,
hgzlQm tyf ;xof]uL ljsf; ;fem]bf/ lgsfo ;DaGwL ljj/0f b]xfo cg';f/ /x]sf] 5 .
72
tflnsf 8.9: u}/ ;/sf/L ;+:yf ;DaGwL ljj/0f
u};;sf] gfd /
7]ufgf ;d]6]sf] If]q
jflif{s ah]6
-?=_ ljifout If]q
hgzlQm
;+Vof
;xof]uL ljsf;
;fem]bf/sf] gfd
>f]tM ;+:yfut ;j]{If0f, @)&$
73
cg';"rLx?
cg';"rL !M j:t'ut ljjj/0f tYof+s ;+sng kmf/dx?
s= 3/w'/L ;j]{If0f kmf/fdx?
========================= ufp|F÷gu/ j:t'ut ljj/0f tof/L
kfl/jfl/s ljj/0f ;+sng kmf/fd
!= kl/ro
!=! k|b]z g+ M =============!=@ lhNnfsf] gfd M============= sf]8 M ============= !=# :yfgLo
txsf] gfd M==========sf]8 M ==========
!=$ j8f g+ M=============== !=% j:tLsf] gfdM =================== sf]8 M ============ !=^ dfu{sf] gfdM
===================
!=& 3/ qmd ;+Vof -3/ gDa/_M===============3/sf] lhof]sf]8 M ====================================== !=* kl/jf/ qmd
;+Vof M====================
!=( kl/jf/d'nLsf] gfd M ========================================= ln+u -
dlxnf÷k'?if÷t]>f] lnËL_M ===================
@= kl/jf/ ;DaGwL ljj/0f
@=! kl/jf/ ;b:osf] ljj/0f -kl/jf/d'nLaf6 z'? ug]{ / h]i7 ;b:ocg';f/ qmd ldnfP/ pNn]v ug]{_]
qm=;+ gfd y/ lnË
hGdldlt Hfft
hftL
wd{ dft[
efiff
z}lIfs:t/
-% jif{
dflysf
nfuL_
a;f]af;sf]
cj:yf
-3/, cGoq
:jb]z,
ljb]z_
k]zf
-!) aif{
\dfyL_
j}jflxs
l:ylt -
!) aif{
dfyL_
ckfËtfsf]
l:ylt
!=kxf8L a|fDx0f÷If]qL÷;Gof;L÷7s'/L @= kxf8L blnt #= kxf8L hghflt÷cflbjf;L $= t/fO{ a|fDx0f, If]qL, /fhk't %=
t/fO{ cflbjf;L÷hghflt ^= t/fO{ blnt &= d'l:nd *= kxf8L cGo (= t/fO{ cGo
!= k"j{ k|fylds @= cfwf/e"t tx #= dfWoflds $= :gfts %= :gftsf]Q/ ^= Pdlkmn jf ;f] eGbf dfly &= k|fljlws
P;Pn;L *= ;fwf/0f n]vk9 (= lg/If/ !)= pd]/ sd
:jb]zdf cGoq jf ljb]zdf a;]sf] kl/jf/sf] ;b:osf] nflu k]zf, j}jflxs / ckfËtfsf] ljj/0f glng]
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
74
@=@ tkfO{sf] kl/jf/df ! aif{ leq d[To' ePsf ;b:osf] ljj/0f lbg'xf]; .
d[To' x'g]sf] gfd lnË -
dlxnf÷k'?if÷t]>f]
lnËL_
pd]/
-aif{÷dlxgf_
d[To'sf] sf/0f -!= dxfdf/L, ;g]{ /f]u @= P8\; #= g;g]{ /f]u -
SofG;/, /Strfk, bd, dw'd]x cflb_ $= b'3{6gf %= cGo_
@=# vfg]kfgLsf] d'Vo ;|f]t s] xf] < -Psdf dfq lrGx nufpg]_
!= kfOkwf/f 3/ sDkfp08df - _ @= kfOkwf/f ;fj{hlgs - _ #= l8k jf]/l/Ë -
_
$= 6\o'jj]n÷x]G8kDk - _ %= 9flsPsf] Ogf/÷s'jf - _ ^= d"nsf] kfgL -
_
&=g9flsPsf] Ogf/÷s'jf - _ *= gbL vf]nf - _ (= cGo- _
@=$ vfgf ksfpg k|of]u ug]{ d'Vo OGwg s'g xf]<-Psdf dfq lrGx nufpg]_
!= bfp/f - _ @= d§Lt]n - _ #= Pn lk Uof; - _ $= u'O7f - _
%= jfof]Uof; - _ ^= ljB't - _ &= cGo- _
@=% kl/jf/n] k|of]u ug]{ aQLsf] d'Vo ;|f]t s] xf] <-Psdf dfq lrGx nufpg]_
!= ljB\t - _ @= d§Lt]n - _ #= Jffof]Uof; - _
$= ;f]nf/ - _ %= cGo- _
@=^ kl/jf/n] k|of]u ug]{ zf}rfno s:tf] k|sf/sf] 5 <
!= zf}rfno gePsf] - _ @= ˆn; ePsf] -;fj{hlgs 9n_ - _
#= ˆn; ePsf] -;]lK6s 6\ofÍ_ - _ $= ;fwf/0f - _
@=& lgDg s'g s'g ;'ljwfx? kl/jf/n] pkef]u u/]sf] 5 <-;'lawf ePsf] df 5 pNn]v ug]{_
;'ljwfx? pknAw -5, jf 5}g_
/]l8of]
6]lnlehg
6]lnkmf]g÷df]jfOn kmf]g
sDo"6/
OG6/g]6
Dff]6/;fOsn
df]6/÷sf/
/]lk|mh/]6/
@=* kl/jf/n] s[lif sfo{sf nfuL hUuf k|of]u u/]sf] 5 < != 5 - _ @= 5}g - _
@=( obL kl/jf/af6 s[lif sfo{sf nfuL hUuf k|of]u u/]sf] 5 eg] ;f] hUufsf] ljj/0f -If]qkmn pNn]v ug]{_
@=(=! cfkm\gf] kl/jf/sf] gfddf /x]sf] hUufM ===============================-/f]kgL÷s¶f÷x]S6/÷j=ld=_
@=(=@ kl/jf/ afx]s c?sf] gfddf /x]sf] hUufM ===========================-/f]kgL÷s¶f÷x]S6/÷j=ld=_
@=(=# cGo :jfldTj v'nfpg]M =================================================-/f]kgL÷s¶f÷x]S6/÷j=ld=_
@=!) kl/jf/sf s'g} ;b:osf] j}+s tyf ljQLo ;+:yfdf vftf 5 <!= 5 - _@= 5}g- _
@=!! kl/jf/sf] ;/b/ aflif{s cfDbfgL slt 5 <-?==========================_
@=!@ kl/jf/sf] ;/b/ aflif{s vr{ slt 5<-?==========================_
@=!# tkfO{sf] jflif{s afnL pTkfbg tyf lalqm slt 5< obL 5 eg] tnsf] ljj/0f lbg'xf];\
afnL pTkfbg -lSjG6n_ v]tL ul/Psf]
ljqmL kl/df0f -lSjG6n_ If]qkmn O|sfO{ -s¶f÷/f]kgL_
cGgafnL
wfg
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
75
afnL pTkfbg -lSjG6n_ v]tL ul/Psf]
ljqmL kl/df0f -lSjG6n_ If]qkmn O|sfO{ -s¶f÷/f]kgL_
ds}
ux'
sf]bf]
cGo
bnxg
bfn
/x/
d';/f]
rgf
l;dL
e§df;
cGo
t]nxg
tf]/L÷;:o'{
cfn;÷ltn
;"o{d'vL
cGo
t/sf/L
cfn'
aGbf÷sfpnL÷/fof]
af]8L
uf]ne]+8f
sfFqmf], nf}sf, km;L{
k/an, s'Gb|'s, sfFqmf]
s/]nf, l3/f}nf, lrlr08f]
cGo
gub] afnL
cb'jf÷j];f/
Kofh÷n;'g
Rofp
cGo
kmnkm|n
cfFk÷lnrL
s]/f÷d]jf
;'Gttf÷sfutL -cldnf]]hft_
:ofp÷cf?jv8f
lsjL
cGo
km"nv]tL
@=!$ kl/jf/n] s'g} rf}kfof tyf kz'k+IfL kfn]sf] 5 < != 5 - _ @= 5}g - _
@=!% rf}kfof tyf kz'k+IfLx?sf] ljj/0f lbg'xf]; -;+Vof pNn]v ug]{_M
qm=;+ rf}kfof tyf kz'k+IfL ;+Vof b'w pTkfbg
-ln6/_
df;' pTkfbg
-s]=lh=_
c08f
-;+Vof_
pg
-s]=lh=_
xf8÷5fnf
-s]=lh=_ cGo
ljqmLaf6 aflif{s
cfDbfgL -?=_
! ufOuf]?÷afR5fafR5L
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
76
@ /fFufe};L÷kf8fkf8L
# ofs÷rf}/L
$ afv|f÷e]8f, v;L÷af]sf
% ;'Fu'/÷j+u'/
^ s'v'/f÷xfF;
& cl:6«r
=======
@=!^ tkfOsf] kl/jf/df df5f, df}/L / /]zdkfng ul/Psf] 5 eg] ljj/0f lbg'xf]nf<
!= df5fkfng kf]v/L ;+VofM ======= kf]v/Lsf] If]qkmnM ============= x]S6/ aflif{s pTkfbgM ================
s]=lh=
@= df}/L 3f/ ;+VofM ============== aflif{s dx pTkfbgM ======== s]lh
#= /]zdv]tL sf]of] ;+VofM ======= pTkfbgM ============== s]lh
@=!& cfˆgf] pTkfbgn] tkfO{sf] kl/jf/nfO{ slt dlxgf vfg k'U5 < -Psdf dfq 7Ls lrGx nufpg'xf];_ .
s= # dlxgf;Dd - _ v= $ b]vL ^ dlxgf ;Dd- _
u= & b]vL ( dlxgf;Dd - _ 3= ( dlxgf eGbf a9L - _
@=!* kl/jf/df s'g} ;b:on] ljut # aif{df Joj;flos ;Lk tflnd k|fKt u/]sf 5g< != 5 @= 5}g
obL 5 eg] ;f]sf] ljj/0f lbg'xf];\ .
;Lk ljsf;sf If]qx? dlxnf k'?if
;"rgf tyf k|ljlw, On]S6«Lsn / On]S6«f]lgS; -sDKo'6/, ljB't, df]jfO{n, /]l8of] 3l8
cfbL
l;nfO{ a'gfO{, a'l6s, ;[+uf/, kfn{/ cflb
lgdf{0f ;DaGwL -Dof;g, sfk]{G6«L cfbL_
Ol~hlgol/Ë, c6f]df]jfOn / d]sflgS;
s[lif ;DaGwL -h]6L, h]6LP/ vfB k|;f]wg cflb_
hg:jf:Yo ;DaGwL
kz':jf:Yo ;DaGwL
jg ;DaGwL
ko{6g 6'/ ufO8, 6«fen / ;Tsf/
snf ;DaGwL
cGo
#= 3/ ;DaGwL ljj/0f
#=! tkfOsf] 3/ stL j6f 5< -======== j6f_
#=@ tkfO{ a;]sf] 3/sf] :jfldTj s:tf] k|sf/sf] xf]< -;lx pQ/df Psdf dfq 7Ls nufpg'xf];_
!= gLlh÷cfˆg} - _ @= Eff8fdf - _ #= ;+:yfut - _ $= cGo- _
#=# a;f]af; ug]{ 3/sf] 5fgfsf] k|sf/ -PseGbf j9L 3/ ePdf d"n 3/sf] ljj/0fsf cfwf/df Psdf dfq lrGx
nufpg]_
!= km'; jf v/sf] 5fgf ePsf] - _ @= h:Tff jf Rofb/ 5fgf ePsf] - _
#= 6fon jf 9'Ëfsf] 5fgf ePsf] - _ $= cf/l;l; 9nfg ePsf] - _
%= sf7sf] 5fgf ePsf] - _ ^= df6f]sf] 5fgf ePsf] - _
&= cGo -pNn]v ug]{_ ========== - _
#=$ tkfO{ a;]sf] 3/sf] hu s:tf] k|sf/sf] 5<
!= df6f] / 9'Ëf - _ @= l;d]G6 / 9'Ëf - _ #= k|m]d :6«Sr/ - _
$= nf]8 j]ol/Ë- _ %= sf7sf] vDaf - _ ^= cGo -v'nfpg]_- _
#=% tkfO{ a;]sf] 3/ ejg dfkb08 cg';f/ ag]sf] 5<!= 5 - _ @= 5}g - _
#=^ tkfO{ a;]sf] 3/ e"sDk k|lt/f]wL 5<!= 5 - _ @= 5}g - _
sf]8 k|of]usf nflu ljj/0f
s= kfl/jfl/s ljj/0f
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
77
!= qm=;+= kl/jf/d'nLaf6 z'? ug]{ / h]i7 ;b:ocg';f/ qmd ;+Vof pNn]v ug]{
@= gfd kl/jf/d'nLaf6 z'? ug]{ / h]i7 ;b:ocg';f/ gfd pNn]v ug]{
#= y/ kl/jf/d'nLaf6 z'? ug]{ / h]i7 ;b:ocg';f/ y/ pNn]v ug]{
$= lnË != k'?if @= dlxnf #= t];|f] lnËL
%= pd]/ k'/f u/]sf] pd]/ aif{df n]Vg] -@ aif{ eGbf sd pd]/sf] aRrfsf] pd/ dlxgf n]Vg]_
^= hfthftL != kxf8L afXd0f÷If]qL÷7s'/L÷;Gof;L @= dw]zL afXd0f If]qL÷/fhk't #= kxf8L hghftL cfbLjf;L
$= t/fO{ hghftL cfbLjf;L %= kxf8L blnt ^= dw]zL blnt &= d'l:nd *= kxf8L cGo (= dw]zL cGo
&= wd{ != lxGb' @= af}4 #= d'l:nd $= lqmlZrog %= cGo ==========
*= z}lIfs:t/ != k"j{ k|fylds @= cfwf/e't tx #= dfWoflds tx $= :gfts tx %= :gftsf]Q/ ^= Pdlkmn / ljBf
jfl/wL -lkPrl8_ &= k|fljlws PnPn;L *= ;fwf/0f n]vk9 -;fIf/_ (= n]vk9 ug{ g;Sg] -lg/If/_
(= a;f]af;sf]
cj:yf
!= u0fgf u/]sf] 7fpFdf a;]sf], @= :jb]zdf cGoq a;]sf], #= ljb]zdf a;]sf]
!)= k]zf != s[lif tyf kz'kfng @= gf]s/L÷hfuL/ #= pBf]u tyf Jofkf/ $= Hofnf÷dhb'/L %= j}b]lzs /f]huf/L
^= Joj;flos sfo{ -kqsf/, jlsn, k/fdz{, 7]Ssf k6\6f, k'hf/L cfbL &= ljBfyL{ -cWoog/t_ *= u[x0fL
(= j]/f]huf/ !)= cGo
!!= j}jflxs
l:ylt
!= cljjflxt @= Psn ljjfx #= jx'ljjfx $= k'gMljjfx, %= ljw'/÷ljwjf ^= ;DaGw ljR5]b &= ljjflxt
t/ cnu a;]sf]
!@= ckfËtfsf]
l:ylt
!= ckfËtf gePsf] @= zf/Ll/s ckfËtf #= jf}l4s ckfËtf $= b[li6ljlxg -cfFvf gb]Vg]_ %= jf]Ng tyf ;'Gg
g;Sg] -alx/f_ ^= :j/ jf]nfO{;DaGwL ckfËtf -eses]_ &= >j0f b[i6Lljlxg *= dgf];fdflhs ckfËtf
v= kfl/jfl/s ljj/0f ;+sngsfnflu ;fdflhs tyf hfltut ;d"x
qm=;+= hfltut ;d"x k|d'v hfthftLx?
1. kxf8L blnt != uGwj{ -ufO{g]_ @= kl/of/ -bdfO{, bhL{, ;'rLsf/, gurL{, 9f]nL, x'8\s]_ #= afbL
$= ljZjsdf{ -sfdL, nf]xf/, ;'gf/, cf]8, r'gF/f, kfsL{, 6df6f_ %= ;fsL{ -ldhf/, rd{sf/, e"n_
2. dw]zL blnt != sn/ @= b';fw -kf;jfg, xh/f_ #= ss}lxof $= wf]jL -/hs_ lxGb" %= sf]/L
^= kTy/s§f &= vl6s *= kf;L (= vTj] -d08n, vË_ !)= afFt/ !!= d';x/
!@= rdf/ -/fd, df]rL, xl/hg, /ljbf;_ !#= lrl8df/ !$= d]:t/ -xnvf]/_
!%= 8f]d -dl/s_ !^= ;/eË -;/jl/of_ !&= tTdf -tfFtL, bf;_
3. kxf8L
hghftL
cfbLaf;L
!= s'zjfl8of, agsl/of, s';'08f, /fp6], ;'/]n, xfo', /fhL, n]Krf,
@= r]kfª, yfdL, af]6], bg'jf/, a/fd', Nxf]dL, dfemL, b/fO{, l;of/, y'bfd
#= ;'g'jf/, tfdfª, e'h]n, s'dfn, ef]6], kx/L, tfKs]uf]nf, 8f]Nkf], lk|m, d'ufn, nfs]{, Nxf]kf, b'/f, jfn'ª
$= u'¿ª, du/, /fO{, lnDj', 5}/f]tg, tfªa], ltgufpn] ysfnL, af¥x
ufpn], dfkmf{nL ysfnL, z]kf{, ofSvf, 5GTofn, lh/]n, Jof;L, Xof]Ndf]
%= g]jf/, ysfnL
4. dw]zL
hghftL tyf
cfbLaf;L
!= ls;fg, d]r] -jf]8f]_
@= wfg's, emfFu8, ;tf/ -;Gyfn_0
#= yf¿, /fhj+zL, uGufO{, lwdfn, tfhk'l/of
5. kxf8L afXd0f
tyf If]qL
;a} kxf8L d"nsf afXd0f, If]qL / 7s'/L
6. dw]zL jfXd0f
tyf /fhk\'t
emf, /fhk't, lqkf7L, ld>f, z'Snf, sfo:y
7. d'l:nd d'l:nd, r'/f}6]
8. kxf8L cGo
hftL
lu/L, k'/L, ef/tL, ;Gof;L, of]uL, s'Fj/
9. dw]zL cGohftL ofbj, t]nL, snjf/, ;'9L, s'ld/, sfg'÷xnjfO{, xhfd÷7fs'/, a9xL, /fhe/, s]j6, dNnfx, g'lgof,
s'Dxf/, sx/, nf]w, ljª÷la08f, u8]/L ÷e]8Lxof/, dfnL, sfd/, w'lgof, j/fo, d'08f, a8fO{, k~hfjL,
a+ufnL, df/jf8L, g'/fª, sfo:y, h}g, aflgof, cdft, szjflgof, /fhjf]w, s'Zjfxf
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
78
v= ;+:yfut ;"rgf ;+sng kmf/fd
==================== ufpF÷gu/kflnsf
;+:yfut tYofÍ÷;xeflutfd"ns ;j]{If0f kmf/fd
v08 !M hg;+Vof ljj/0f
!=! kl/ro
!=!=! k|b]z g+ M
!=!=@ lhNnfsf] gfd M sf]8 M
!=!=# :yfgLo txsf] gfd M sf]8 M
!=!=$ ufpF÷gu/ s]Gb|sf] lhof]sf]8 M
!=@ JolQmut 36gf ljj/0f -k|To]s aif{sf] r}qd;fGt ;Dd btf{ ePsf ljj/0f cg';f/_
j8f gDa/ hGd d[To' ljjfx ;DaGw ljR5]b -hf]8L_ a;fOF;/fO{
cfPsf] uPsf]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
hDdf
!=# ;fdflhs ;'/Iff sfo{qmd ljj/0f -ut cf=j=sf] ! aif{sf] ljj/0f lng]_ /sd ?=
xhf/df
j8f
gDa/
Ho]i7 gful/s Psn dlxnf k"0f{ ckfË cf+l;s ckfË afn ;'/Iff cg'bfg blnt ju{
d k' /sd d /sd d k' /sd d k' /sd d k' /sd d k' /sd
! @ # $ % ^ & * (
hDdf v08 vM cfly{s ljsf; l:ylt ljj/0f
@=! k|fljlws, ;Lko'Qm tyf ljz]if bIftf ePsf dfgj ;+;fwgsf] ljj/0f -;+lIfKt ljj/0f_
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
79
j8f
gDa/
ljifo If]q cg';f/ k|fljlws dfgj ;+zfwg
s[lif / kz' Ol~hlgol/Ë jg d]l8l;g vfBk|;f]wg jlsn kqsf/ cGo hDdf
d k' d k' d k' D k' d k' d k' d k' d k'
! @ # $ % ^ & * ( hDdf
@=@ ;fj{hlgs kf]v/L tyf df5fkfng
kf]v/L /x]sf] :yfg j8f
gDa/
kf]v/L If]qkmn
-lj3f jf /f]kgL_
aflif{s df5f
pTkfbg -s]=hL=_
:jfldTj
-sf];Fu_
aflif{s
cfDbfgL -?=_
ufpF÷gu/ kflnsfdf
aflif{s z'Ns -?=_
@=# l;+rfO{ ;'ljwfsf] pknAwtf
l;+rfO{ ;'ljwf jf
cfof]hgfsf] gfd
j8f
gDa/
l;+rfO{sf] lsl;d
-;tx -s"nf]÷gx/_,
lnlˆ6Ë, afFw,
6\o'j]n÷jf]l/Ë, kf]v/L jf
cGo_
l;+rfO{sf]
dfWod -s"nf]
gx/, kfOk
cfbL_
;|f]tsf] ljj/0f l;+rfO{sf]
pknAwtf
-aif}{e/L jf
df};dL_
l;+lrt If]q
-x]S6/_
nfeflGjt
3/w'/L
OsfO{
-ls=ld,
If]qkmn_
kl/df0f
@=$cfw'lgs kz'kfng -kmfd{_ ;DaGwL ljj/0f kz'kfng kmd{ -ufO{,
e};L, afv|f, a+u'/ /
s'v'/f_ sf] gfd
j8f
gDa/
kmd{ /x]sf]
7]ufgf -
:yfg_
jflif{s pTkfbg k|f]kfO{6/sf]
gfd
/f]huf/L ;+Vof
pTkflbt j:t' OsfO{ kl/df0f dlxnf k'?if
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
80
kz'kfng kmd{ -ufO{,
e};L, afv|f, a+u'/ /
s'v'/f_ sf] gfd
j8f
gDa/
kmd{ /x]sf]
7]ufgf -
:yfg_
jflif{s pTkfbg k|f]kfO{6/sf]
gfd
/f]huf/L ;+Vof
@=% s[lif tyf kz' ;]jf;+u ;DalGwt dfgj ;+;fwg -;+Vof_
j8f gDa/ Joj;flos÷cu'jf s[ifs ;lqmo u|fdL0f s[ifL sfo{stf{ -
h]6LP_ ;lqmo u|fdL0f kz':jf:Yo sfo{stf{
Joj;flos g;{/L
;+rfns
!
@
#
$
%
^
&
*
(
!)
@=^ s[lif tyf kz' ;]jf;+u ;DalGwt ;fd'bflos ;+:yf tyf ;d"xsf] ljj/0f -;+Vof_
j8f
gDa/
s[ifs ;d"x kz'kfng ;d"x Joj;flos s[lif kmd{ s[lif ;xsf/L Pu|f]e]6 tyf
ljpljhg s]Gb|
sf]N8 :6f]/ tyf
/li6s :6f]/
h}ljs jf sDkf]i6
dn pTkfbg s]Gb| ;d"x
;+Vof
;b:o ;d"x
;+Vof
;b:o kmd{ ;+Vof ;b:o ;xsf/L
;+Vof
;b:o
d k' d k' D k' d k' ;+Vof ;+Vof ;+Vof
!
@
#
$
%
^
&
*
(
@=& 3§, ldn tyf ;+sng tyf k|;f]wg ;DaGwL ljj/0f
j8f
gDa/
kfgL 3§ ;+Vof lr:ofg
s]Gb|
s'6fgL, lk;fgL / k]nfgL -ldn_ ;+Vof ;+sng tyf k|;f]wg
s]Gb|
ljqmL s]Gb|
jf sf];]nL
3/ k/Dk/fut ;'wfl/Psf] kfgL ldn l8h]n ldn ljB't ldn s[lif hl8a'6L pBf]u
! @ # $
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
81
% ^ & * (
hDdf
@=* pTkfbg tyf ;]jfd"ns pBf]u ;DaGwL ljj/0f -pBf]u tyf ko{6g_
pBf]usf] gfd tyf
7]ufgf
j8f
gDa/
pBf]usf]
:jfldTj
-;/sf/L, klAns
lghL, ;xsf/L_
pBf]usf] k|sf/ -
n3', 3/]n', ;fgf,
dkmf}nf tyf 7"nf
cfbL_
k|ToIf /f]huf/L hgf
pTkfbg x'g] j:t'
/ ;]jfsf] gfd
pTkflbt j:t'
/ ;]jf af6 ePsf]
aflif{s cfDbfgL
-? xhf/df_
dlxnf k'?if hDdf
7"nf
dWod
;fgf
3/]n'
n3'
@=( Jofkf/ tyf Joj;fo DaGwL ljj/0f -ls/fgf, df;', t/sf/L, kmnkm'n cfbL_
Jofkf/ tyf Joj;fo ;+rfns
tyf sDkgLsf] gfd
j8f
gDa/
Jofkf/ /
Joj;fosf] lsl;d
- sf]8 k|of]u ug]{_
k;nsf] k|sf/
Jofkf/ Joj;fosf]
:jfldTj -Psn,
;fem]bf/L / ;xsf/L_
jflif{s sf/f]jf/
-?= xhf/df_
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
82
Jofkf/ / Joj;fosf] lsl;d sf]8M != ls/fgf jf Jofkl/s j:t', @= df;' ljqmL s]Gb|, #= t/sf/L tyf kmnkm"n ljqmL s]Gb|, $=
b'w lr:ofg tyf ljqmL s]Gb|, %= lgdf{0f ;fdfu|L, ^= cf}ifwL k;n jf lSnlgs, &= dd{t ;]jf s]Gb|, *= On]lS6«sn tyf On]S6«f]lgS;
k;n, (= xf]6]n tyf /]i6'/]06, !)= sk8f tyf km]G;L
@=!) wfld{s, P]ltxfl;s tyf ko{6sLo :yn ;DaGwL ljj/0f
:ynsf] gfd j8f
gDa/
ef}lts k"jf{wf/ :jfldTj
-gLlh, klAns
ln=, ;fd'bflos_
ljz]iftf -wfld{s,
;fF:s[lts, P]ltxfl;s,
ko{6sLo/ cGo_
aflif{s ko{6s
cfudg ;+Vof
;8ssf] kx'Fr
k'u]sf]÷gk'u]s
f]_
xf]6n, nh,
/]i6'/fF ;+Vof
glhssf] ahf/
s]Gb| ;Ddsf] b'/L
-lsdL_
@=!) xf]6]n, l/;f]6{, /]i6'/]06 / xf]d:6] ;DaGwL ljj/0f
gfd j8f
gDa/
:yf
g
Ifdtf xf]6]nsf] k|sf/
-cfjf;Lo, l/;f]6{, xf]d:6],
/]i6'/]06, cGo_
xf]6]nsf] :t/
-:6f/, gg:6f/_
aflif{s ko{6s -;+Vof_
sf]7f
;+Vof
j]8
;+Vof cfGtl/s
jfXo
-ljb]zL_
@=!! s[lif ahf/ tyf xf6 ahf/ ;DaGwL ljj/0f
s[lif ahf/ xf6 ahf/ -s[lif ahf/ afx]s_
s[lif ahf/:ynsf]
gfd
j8f
gDa/
pknAw k|d'v
k"jf{wf/x?
xf6 ahf/:ynsf]
gfd
j8f
gDa/
xf6 ahf/
nfUg] lbg jf
jf/
pknAw k|d'v
k"jf{wf/
yf]s ahf/
v'b|f ahf/
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
83
s[lif ahf/ xf6 ahf/ -s[lif ahf/ afx]s_
s[lif ahf/:ynsf]
gfd
j8f
gDa/
pknAw k|d'v
k"jf{wf/x?
xf6 ahf/:ynsf]
gfd
j8f
gDa/
xf6 ahf/
nfUg] lbg jf
jf/
pknAw k|d'v
k"jf{wf/
v08 uM ;fdflhs ljsf;
#=!= z}lIfs tyf dfgj ;+;fwg
#=!=! ljBfnosf] ef}lts cj:yf
afn ljsf; s]Gb| tyf
ljBfnosf] gfd
j8f
gDa/
ejg ;+Vof sf]7f ;+Vof k':tsfno /
cWoog
s]Gb| -
5÷5}g_
k|of]uzfnf
sDo'6/
;d]t
8]:s÷
j]~rsf]
Ifdtf
-hgf_
v]nd}bf
g
If]qkmn
-ju{
dL=_
sDkfp08
Jffnsf] lsl;d
-tf/jf/, slRr,
kSsL kvf{n_
rkL{sf]
;'ljwf
-5÷5}g_
:jR5
vfg]kfgL
-
5,÷5}g_ kSsL
sRrL
kSsL
sRrL
#=!=@ txut ?kdf ljBfno -;fd'bflos, ;+:yfut, db/;f, u'Daf_ tyf ljBfyL{ ;+Vof
ljBfnosf] gfd
j8f
gDa/
ljBfnosf] lsl;d
-;fd'bflos, ;+:yfut,
db/;f, u'Daf_
k"j{ k|fylds cfwf/e"t -!—*_ dfWolds -(—!@_ hDdf
5fqf 5fq hDdf 5fqf 5fq hDdf 5fqf 5fq hDdf 5fqf 5fq hDdf
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
84
ljBfnosf] gfd
j8f
gDa/
ljBfnosf] lsl;d
-;fd'bflos, ;+:yfut,
db/;f, u'Daf_
k"j{ k|fylds cfwf/e"t -!—*_ dfWolds -(—!@_ hDdf
5fqf 5fq hDdf 5fqf 5fq hDdf 5fqf 5fq hDdf 5fqf 5fq hDdf
hDdf
#=!=# sn]h tyf ljBfyL{ ;+Vof
sn]h÷SofDk;sf]
gfd jf8{ g+= ;+sfo k9fO{ x'g] tx
k9fO{ x'g] k|d'v
ljifox?
ljBfyL{ ;+Vof
5fqf 5fq hDdf
s= ck|fjlws
!=
@=
v= k|fjlws
!=
@=
hDdf
#=!=$ lzIfs ljj/0f
ljBfnosf] gfd
j8f
gDa/
lsl;d
-;fd'bflos,
;+:yfut,
db/;f, u'Daf_
:jLs[t
b/aGbL
;+Vof
sfo{/t lzIfs
;+Vof dlxnf lzIfs ;+Vof
ljifout lzIfs ;+Vof
lzIfs lzlIfsf cfwf/e"t dfWoflds ul0ft lj1fg c+u|]hL
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
85
ljBfnosf] gfd
j8f
gDa/
lsl;d
-;fd'bflos,
;+:yfut,
db/;f, u'Daf_
:jLs[t
b/aGbL
;+Vof
sfo{/t lzIfs
;+Vof dlxnf lzIfs ;+Vof
ljifout lzIfs ;+Vof
lzIfs lzlIfsf cfwf/e"t dfWoflds ul0ft lj1fg c+u|]hL
hDdf
#=!=% egf{ b/, lg/Gt/tf b/, lzsfO{ pknAwL b/
ljBfnosf] gfd, :yfg /
lsl;d -;fd'bflos, ;+:yfut,
db/;f/ u'Daf_
j8f
gDa/
v'b egf{ b/ lg/Gt/tf b/ l;sfO{ pknAwL b/ plt0f{ b/
k"j{
k|fylds
cfwf/
e"t dfWoflds
k"j{
k|fylds
cfwf/
e"t dfWoflds
sIff
*
sIff
!)
sIff
!@
sIff
*
sIff
!)
sIff
!@
hDdf
#=!=^ ljBfyL{ plt0f{ b/
ljBfnosf] gfd, :yfg /
lsl;d -;fd'bflos,
;+:yfut, db/;f/ u'Daf_
j8f
gDa/ hDdf ljBfyL{ cfwf/e"t lzIff
k'/f ug]{ ljBfyL{
5fqj[QL jf cGo
;'ljwf kfpg]
ljBfyL{
lbjf vfhf
vfg kfpg]
ljBfyL{
sIff ( df
k|fljlws ljifodf
egf{ x'g] ljBfyL{
lj1fg ljifodf
sIff !! df egf{
x'g] ljBfyL{
5fq 5fqf 5fq 5fqf 5fq 5fqf 5fq 5fqf 5fq 5fqf 5fq 5fqf
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
86
ljBfnosf] gfd, :yfg /
lsl;d -;fd'bflos,
;+:yfut, db/;f/ u'Daf_
j8f
gDa/ hDdf ljBfyL{ cfwf/e"t lzIff
k'/f ug]{ ljBfyL{
5fqj[QL jf cGo
;'ljwf kfpg]
ljBfyL{
lbjf vfhf
vfg kfpg]
ljBfyL{
sIff ( df
k|fljlws ljifodf
egf{ x'g] ljBfyL{
lj1fg ljifodf
sIff !! df egf{
x'g] ljBfyL{
5fq 5fqf 5fq 5fqf 5fq 5fqf 5fq 5fqf 5fq 5fqf 5fq 5fqf
#=!=& z}lIfs u'0f:t/ ;DaGwL ljj/0f
ljBfnosf] gfd, 7]ufgf / lsl;d j8f
gDa/
ckfË ljBfyL{
>f]t sIff
-ePsf]÷gePsf]_
CBEGRA
sfof{GjGjog
-
ePsf]÷gePsf]_
PsLs[t
kf7\oqmd
-
ePsf]÷gePsf]_
OG6/g]6 ;'ljwf
-ePsf]÷gePsf]_
5'§} k|wfgfWofks
b/aGbL -ePsf]
÷gePsf]_
#=!=* afnd}qL lzIff ;DaGwL ljj/0f
ljBfnosf] gfd / 7]ufgf j8f
gDa/
ljBfno zflGt
If]q sfof{Gjog
-ePsf]÷ gePsf]_
ljBfno ;'wf/
of]hgf cBfjlws
-ePsf]÷ gePsf]_
afn Sna u7g
-ePsf]÷gePsf]_
afnd}qL lzIf0f ljlwsf]
k|of]u -ePsf]÷gePsf]_
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
87
ljBfnosf] gfd / 7]ufgf j8f
gDa/
ljBfno zflGt
If]q sfof{Gjog
-ePsf]÷ gePsf]_
ljBfno ;'wf/
of]hgf cBfjlws
-ePsf]÷ gePsf]_
afn Sna u7g
-ePsf]÷gePsf]_
afnd}qL lzIf0f ljlwsf]
k|of]u -ePsf]÷gePsf]_
#=!=( 5fqj[QL tyf nlIft ;'ljwfsf] ljj/0f
ljBfnosf] gfd / 7]ufgf -lsl;d / tx_ j8f
gDa/
5fqj[QLsf] lsl;d cg';f/
blnt ckfË 5fqf
ljkGg h]x]Gbf/ cGo ;'ljwf
5fq 5fqf 5fq 5fq 5fq 5fqf 5fq 5fqf 5fq 5fqf
#=@ :jf:Yo tyf kf]if0f ljj/0f
#=@=! :jf:Yo ;+:yf ljj/0f
:jf:Yo ;+:yfsf] gfd / 7]ufgf
j8f
gDa/
;+:yfsf]
k|sf/
:jf:YosdL{ z}of
;+Vof
pknJw ;]jf tyf ;'ljwf -pknAw 5÷5}g_
l:js[t
b/aGbL sfo{/t
k|;'tL
;]jf Nofj lSnlgs PS;/]
kl/jf/
lgof]hg
vf]k
;]jf
P;l;l6
!=c:ktfn, @= k|fylds :jf:Yo s]Gb|, #= :jf:Yo rf}sL, $= gLlh c:ktfn, %= cfo'j]{b :jf:Yo s]Gb|, ^= cfvf pkrf/ s]Gb|, &=
k|;'tL u[x, *= afn c:ktfn, (= dfgl;s c:ktfn, !)= k|fs[lts lrlsT;fno, !!= /Qm ;+rf/ s]Gb|, !@= PrcfOle k/LIf0f
tyf k/fdz{ s]Gb|, !#= zx/L :jf:Yo s]Gb|, !$= ;fd'bflos :jf:Yo OsfO{, !%= gLlh lSnlgs, !^= cGo
#=@=@ pknAw :jf:Yo ;]jfx?
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
88
:jf:Yo ;+:yfsf] gfd / 7]ufgf
j8f
gDa/ ;+:yfsf]
k|sf/
cGo :jf:Yo ;]jf pknAw -5÷5}g_
;'/lIft
dft[Tj
kf]if0f
;]jf
/Qm
;+rf/
kmfd]{;L cfFvf pkrf/
;f]jf
:jf:Yo
lzIf0f ;]jf
k/fdz{
;]jf
cGo
#=@=# lrlsT;s tyf :jf:YosdL]{sf] ljj/0f
:jf:Yo ;+:yfsf] gfd / 7]ufgf j8f
gDa/ k|sf/
sfo{/t :jf:YosdL{sf] ;+Vof
ljz]if1
lrlsT;s
;fdfGo
lrlsT;s x]=c= g;{ cx]j cgdL
Nofj
6]lSgl;og cGo cGo
#=@=$ vf]k tyf kf]if0f ;DaGwL ljj/0f
j8f
gDa/
afnaflnsf ;+Vof vf]k lng] afnaflnsf ;+Vof % aif{ d'gLsf afnaflnsf
! aif{
d"gLsf
@ aif{
d"gLsf
% aif{
d"gL ljl;lh
k]06fEof
n]06
kf]lnof]
t]>f]
bfb'/f
÷?a]nf
hfkflgh
OG;kmnfOl6;
-h]=O{=_
a[4L cg'udg
ul/Psf
a[4L cg'udg
ul/Psf dWo]
s'iff]lift
l8lk6L, x]Kla, lxklj#
#=@=% ;'/lIft dft[Tj ;DaGwL ljj/0f
j8f
gDa/
ut aif{sf]
ue{jtL÷k|;'tL
ePsf dlxnf
;+Vof
l6=l6= vf]k lng] ue{jtL uef{j:yfsf]$
k6s hfFr
u/fpg]
ue{jtL ;+Vof
k|;'tL ePsf] cfwf/df ue{jtLsf] ;+Vof
6L=6L= !
-klxnf]
hfFrdf_
6L=6L= @
-klxnf] vf]k
lnPsf] Ps
dlxgf kl5_
:jf:Yo
;+:yfdf
bIf
:jf:YosdL{sf]
;xof]udf
3/df
:jf:YosdL{sf]
cg'kl:yltdf
3/df
!
@
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
89
j8f
gDa/
ut aif{sf]
ue{jtL÷k|;'tL
ePsf dlxnf
;+Vof
l6=l6= vf]k lng] ue{jtL uef{j:yfsf]$
k6s hfFr
u/fpg]
ue{jtL ;+Vof
k|;'tL ePsf] cfwf/df ue{jtLsf] ;+Vof
6L=6L= !
-klxnf]
hfFrdf_
6L=6L= @
-klxnf] vf]k
lnPsf] Ps
dlxgf kl5_
:jf:Yo
;+:yfdf
bIf
:jf:YosdL{sf]
;xof]udf
3/df
:jf:YosdL{sf]
cg'kl:yltdf
3/df
# $ % ^ & * ( hDdf
#=@=& ;'/lIft dft[Tj ;DaGwL ljj/0f
j8f
gDa
/
uef{j:yf÷k|;'tL
cj:yf÷;'Ts]/L
kl5sf] ^ xKtf leq
d[To' ePsf dlxnf
hLljt
gjhft
lzz' ;+Vof
d[t hGd
gjhft
lzz'
hGd]sf] @*
lbgleq d[To'
ePsf gjhft
lzz'
!%–$*
aif{sf
dlxnfsf]
;+Vof
kl/jf/ lgof]hgsf] ;fwg k|of]u
ug]{ dlxnf :jf:Yo
:jo+;]ljsf
;+Vof dlxnf k'?if
:yfoL c:yfoL :yfoL c:yfoL
!
@
#
$
%
^
&
*
(
hDdf
#=@=( ufpFkflnsf leqdf b]vf k/]sf k|d'v / ltgsf] pkrf/;DaGwL ljj/0f
qm=;+= /f]usf] gfd /f]uL÷lj/fdL
;+Vof
pkrf/
ePsf] ;+Vof
kmnf]ck
ul/Psf] ;+Vof
/]km/ ul/Psf]
;+Vof
d[To' ePsf]
;+Vof
! lgdf]lgof
@ emf8f kvfnf
# dn]l/of
$ sfnfhf/
% Ifo /f]u -l6jL_
^ s'i7 /f]u
& /Strfk
* d'6' /f]u
( Uof:6Ls÷cN;/
!) kIf3ft
!! PrcfOle P8\;
!# SofG;/
!$ dw'd]x -lrgL /f]u_
!% bd -:jf;k|Zjf;_
!^ k|;'tLhGo /f]u
!& cGo ==============
hDdf
gf]6 M– :jf:Yo ;+:yfdf ;j}eGbf j9L cfPsf !) j6f /f]ux?sf] gfd qmdzM n]Vg] -/f]usf] gfd ;"rL /fVg]_
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
90
#=# o'jf tyf v]ns'b / dgf]/~hg
#=#=! v]nd}bfg, kfs{, lkslgs :yn tyf dgf]/Ghg:yn;DjGwL] ljj/0f
j8f
gDa/ :ynsf] gfd
pkof]u-!=v]ns'b, @=
k|b{zgL, #= dgf]/~hg,
$= lkslgs_
If]qkmn÷cfsf/
-ju{ ld=_
:jfldTj -
;/sf/L, ;fd'bflos,
lghL, klAns ln=
jf cGo_
cfDbfgL
-jflif{s
?_
;]jfu|fxL÷cfuGt's
;+Vof -aflif{s_
1
2
3
4
5
6
7
8
9
#=#=@Jofj;flos v]nf8Lsf] ljj/0f
j8f
gDa/
v]nf8Lsf] gfd lnË pd]/
v]nsf] gfd
v]nf8Lsf] :t/ -
/fli6«o, If]qLo,
lhNnf:t/_
kfPsf] ;Ddfg jf
k'/:sf/
#=#=@ d'Vo rf8, kj{ tyf d]nf hfqf ;DaGwL ljj/0f
j8f gDa/ dgfOg] rf8kj{, hfqf / d]nf :yfg dgfpg] ;do d'Vo ljz]iftf -wfld{s,
P]ltxfl;s, dgf]/~hg_
s}lkmot
v08 $M ef}lts k"jf{wf/ l:ylt ljj/0f
$=! ;8s dfu{
j8f
gDa/
;8ssf] gfd hf]l8g] j:tLx? nDafO{
-ls=ld=_
k|sf/
-sRrL, u|fe]n,
sfnf] kq]{_
nfeflGjt
hg;+Vof b]lv ;Dd
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
91
j8f
gDa/
;8ssf] gfd hf]l8g] j:tLx? nDafO{
-ls=ld=_
k|sf/
-sRrL, u|fe]n,
sfnf] kq]{_
nfeflGjt
hg;+Vof b]lv ;Dd
$=! k}bn dfu{
j8f gDa/ k}bndfu{sf] gfd hf]l8g] j:tLx? nDafO{
-ls=ld=_ nfeflGjt hg;+Vof
b]lv ;Dd
$=@k'n tyf k'n];f
j8f
gDa/ k'nsf] gfd
k'n ePsf]
vf]nf jf
vf]N;Lsf] gfd
hf]l8g] j:tLx? emf]n'Ë]÷sf7]
÷ 6«i6÷
kSsL
nDafO{
-ld=_
cj:yf
-/fd|f], l7s},
lh0f{_
lgld{t
;fn b]lv ;Dd
$=# ;/sf/L ejg
j8f
gDa/ ejgsf] gfd
ejg ePsf]
6f]nsf] gfd sfof{nosf] gfd
If]qkmn -ju{ dL=_ cj:yf -/fd|f],
l7s}, lh0f{_ hUuf ejg
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
92
j8f
gDa/ ejgsf] gfd
ejg ePsf]
6f]nsf] gfd sfof{nosf] gfd
If]qkmn -ju{ dL=_ cj:yf -/fd|f],
l7s}, lh0f{_ hUuf ejg
$=# ;fj{hlgs tyf ;fd'bflos ejg
j8f
gDa/ ejgsf] gfd
ejg ePsf]
6f]nsf] gfd
s] sfddf k|of]u
eO/x]sf]5<
If]qkmn -ju{ dL=_ cj:yf
-/fd|f], l7s},
lh0f{_
nfeflGjt
3/w'/L hUuf ejg
v08 %M jg, h}ljs ljljwtf tyf jftfj/0f
%=! jgsf] ljj/0f
j8f
gDa/
jgsf]
lsl;d
;d]6]sf]
3/w'/L] jgsf] gfd
If]qkmn
-x]=_
;+lrlt b/
-So"=ld=÷x]_
jg k}bfj/sf] aflif{s pTkfbg
sf7 -So"=lkm=_ bfp/f -ef/L_ hl8a'6L -s]hL_
! /fli6«o
;fd'bflos
;fem]bf/L
lghL
sj'lnotL
wfld{s
@ ;/sf/L
;fd'bflos
;fem]bf/L
lghL
sj'lnotL
wfld{s
# ;/sf/L
;fd'bflos
;fem]bf/L
lghL
sj'lnotL
wfld{s
$ ;/sf/L
;fd'bflos
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
93
j8f
gDa/
jgsf]
lsl;d
;d]6]sf]
3/w'/L] jgsf] gfd
If]qkmn
-x]=_
;+lrlt b/
-So"=ld=÷x]_
jg k}bfj/sf] aflif{s pTkfbg
sf7 -So"=lkm=_ bfp/f -ef/L_ hl8a'6L -s]hL_
;fem]bf/L
lghL
sj'lnotL
wfld{s
% ;/sf/L
;fd'bflos
;fem]bf/L
lghL
sj'lnotL
wfld{s
^ ;/sf/L
;fd'bflos
;fem]bf/L
lghL
sj'lnotL
wfld{s
& ;/sf/L
;fd'bflos
;fem]bf/L
lghL
sj'lnotL
wfld{s
* ;/sf/L
;fd'bflos
;fem]bf/L
lghL
sj'lnotL
wfld{s
( ;/sf/L
;fd'bflos
;fem]bf/L
lghL
sj'lnotL
wfld{s
gf]6M hl8a'6L eGgfn] sf7, bfp/f / :ofpnf afx]s cGo jg k}bfj/ h:t}M h/f, kft, kmn, km"n, vf]6f], /;, rf]k, sf]of, ljof,
e'jf cfbL a'‰g' kb{5 .
%=@ hl8a'6Lsf] ljj/0f
hl8a'6Lsf] gfd jgsf] gfd j8f
gDa/ pTkfbg -s]=lh=_
aflif{s cfDbfgL
-?= xhf/df_
aflif{s /fh:j ;+sng
-?= xhf/df_
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
94
hl8a'6Lsf] gfd jgsf] gfd j8f
gDa/ pTkfbg -s]=lh=_
aflif{s cfDbfgL
-?= xhf/df_
aflif{s /fh:j ;+sng
-?= xhf/df_
%=# /fli6«o lgs'~h, cf/If / dWojtL{ tyf ;+/lIft If]q
/fli6«o lgs'~h, cf/If, / ;+/lIft If]qsf]
gfd
;d]l6Psf
j8fx?
hDdf If]qkmn
-j=ls=ld=_
dWojtL{ If]qsf]
If]qkmn - j=ls=ld=_
;+/lIft / dWojtL{ If]qdf
kg]{ 3/w'/L
!=
@=
%=# r/g If]q
j8f gDa/ r/g If]qsf] gfd r/g x'g] :yfg If]qkmn --j=ls=ld=__ r/g Joj:yfkg k|0ffnL
-3'DtL, rSnfaGbL, ;fdfGo_
%=% ljkb hf]lvd tyf Joj:yfkg
%=%=! hf]lvdo'Qm -;+j]bglzn_ :yfgdf j;f]jf; u/]sf kl/jf/ ljj/0f
j8f gDa/ hf]lvdo'Qm :yfg 3/w'/L ;+Vof
klx/f] glb s6fg af9L clt le/f]nf] cGo hDdf
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
95
%=%=@ ljkbaf6 dfgjLo IftL
j8f
gDa
/
cfunfuL af9L] klx/f] lztnx/ /f]u
dfxfdf/L ;k{b+;
h+unL hgfj/
af6 IftL
e"sDk cGo
-r6\ofª_
d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t] d[To' 3fO{t]
!=
@=
#=
$=
%
^
&=
*
(
hDd
f
%=%=# ljkbsf] lsl;d cg';f/ hf]lvdsf] ;do -dlxgf pNn]v ug'{xf];\_
j8f
gDa/
ljkb cg'';f/ hf]lvdsf] ;do -dlxgf_
cfunfuL af9L 8'jfg klx/f] lztnx/ /f]u dfxfdf/L ;k{sf] 6f]sfO h+unL hgfj/af6 IftL
!
@
#
$
%
^
&
*
(
%=%=$ ljkbsf] c;/ ljj/0f
Iflt ljj/0f ljkbsf] If]q cg;f'/ Iflt ljj/0f
j8f
gDa/
3/uf]7 kz'k+IfL afnL / hUufhdLg cGo IftL
kl/jf/ Iflt /sd -?=_ kl/jf/ Iflt /sd -?=_ kl/jf/ Iflt /sd -?=_ kl/jf/ Iflt /sd -
?=_
cfunfuL
af9L 8'jfg
klx/f]
lztnx/
/f]u dfxfdf/L
;k{sf] 6f]sfO
e"sDk
h+unL hgfj/af6 IftL
cGo
hDDff
%=%=% ljkbaf6 Iflt ;fj{hlgs ;+/rgf tyf k"jf{wf/ -ut # aif{sf] c;/sf] cfwf/df_
Iflt ljj/0f ljkbsf] If]q cg;f'/ Iflt ljj/0f
j8f
gDa/
ljBfno k'n k'n];f af6f]3f6f] s"nf] gx/, vfg]kfgL cGo
;+Vof Iflt /sd
-?=_ ;+Vof
Iflt /sd
-?=_ ls=dL=
Iflt /sd
-?=_ ;+Vof
Iflt /sd
-?=_ ;+Vof
Iflt /sd
-?=_
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
96
Iflt ljj/0f ljkbsf] If]q cg;f'/ Iflt ljj/0f
j8f
gDa/
ljBfno k'n k'n];f af6f]3f6f] s"nf] gx/, vfg]kfgL cGo
;+Vof Iflt /sd
-?=_ ;+Vof
Iflt /sd
-?=_ ls=dL=
Iflt /sd
-?=_ ;+Vof
Iflt /sd
-?=_ ;+Vof
Iflt /sd
-?=_
af9L 8'jfg
klx/f]
e"sDk
h+unL hgfj/sf] IftL
cGo
hDDff
%=^=! ;+/lIft kfgLd'xfg, hdLg / ef}lts ;+/rgf -gfd, :yfg, If]qkmn_
;+/lIft kfgLd'xfg, hdLg / ef}lts ;+/rgfsf]
gfd
j8f
gDa/ /x]sf] :yfg
;+/lIft kfgL d'xfg, hdLg, v]tjf/L / ;+/rgf
OsfO{ kl/df0f
;+/lIft kfgL d'xfg x]S6/
gbL lgoGq0f tyf psf;af6 ;+/lIft If]qsf] gfd
;+/lIft v]tjf/Lsf] If]qkmn
le/fnf] /f]syfd tyf ;+/lIft ;+/rgf
;+/lIft uN5L / klx/f] ;+Vof
v08 ^ M ;+:yfut ljsf; ljj/0f
^=! ufpFkflnsf÷gu/kflnsf, ;/sf/L sfof{no tyf lgsfox?
qm=;= ;/sf/L sfof{no gfd :yfg jf8{ g+= hgzlQm -hgf_ sfo{If]q
!= :yfgLo tx
ufpFkflnsf÷gu/kflnsf
j8f sfof{no
@ :jf:Yo ;+:yfx?
c:ktfn
k|fylds :jf:Yo s]Gb|
:jf:Yo rf}sL
pk :jf:Yo rf}sL
# s[lif
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
97
qm=;= ;/sf/L sfof{no gfd :yfg jf8{ g+= hgzlQm -hgf_ sfo{If]q
$ kz' ;]jf
% x'nfs
^ jg
& k|x/L sfof{no
lhNnf÷k|b]z
Onfsf
rf}sL
*= cGo sfof{nox?
(= ;/sf/L :jfldTjsf
;+:yfg, ;ldlt cfbL
^=@ g;d'bfodf cfwfl/t ;+:yf ljj/0f
^=@=! ;fd'bflos ;+:yf ljj/0f
j8f
gDa/
;fd'bflos ;+:yfsf] ;+Vof
;fd'bflos ;+:yf s[ifs
;d"x
jg
;d"x
;xsf/L
;+:yf
u};; jf
Sna
k/Dk/fut ;d"x
-j83/, u'7L,
e]hf_
cfdf
;d"x
gful/s
;r]tgf
s]Gb|
6f]n ;'wf/
;ldlt÷6f]n
ljsf; ;+:yf
pBdL
;d"x cGo===
1
2
3
4
5
6
7
8
9
hDdf
^=@=@ cfdf dlxnf ;d"x tyf k/Dk/fut ;d"xsf] ljj/0f
;d"x, ;+:yf ;+hfnsf] gfd
/ 7]ufgf
j8f
gDa/
;d"xdf cfj4 kl/jf/ tyf ;b:o ljj/0f jrt
/sd
-?=_
nufgL
/sd
-?=_
nufgLsf] d'Vo If]q ;b:o ;+Vof ;d]6]s]f kl/jf/
dlxnf k'?if hDdf blnt hghflt cGo hDdf
cfdf tyf dlxnf
k/Dk/fut ;d"x
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
98
;d"x, ;+:yf ;+hfnsf] gfd
/ 7]ufgf
j8f
gDa/
;d"xdf cfj4 kl/jf/ tyf ;b:o ljj/0f jrt
/sd
-?=_
nufgL
/sd
-?=_
nufgLsf] d'Vo If]q ;b:o ;+Vof ;d]6]s]f kl/jf/
dlxnf k'?if hDdf blnt hghflt cGo hDdf
s[ifs tyf pBdL ;d"x
art ;d"x
cGo
^=@=# gful/s ;r]tgf s]Gb| / 6f]n ljsf; ;+:yfsf] ljj/0f
gful/s ;r]tgf s]Gb|sf] gfd
/ 7]ufgf
j8f
gDa/
;d"xdf cfj4 kl/jf/ tyf ;b:o ljj/0f jrt
/sd
-?=_
nufgL
/sd
-?=_
nufgLsf]
d'Vo If]q ;b:o ;+Vof ;d]6]s]f kl/jf/
dlxnf k'?if hDdf blnt hghflt cGo hDdf
6f]n ljsf; ;+:yf
gful/s ;r]tgf s]Gb|
gful/s d+r
^=@=$ s[ifs tyf pBdL tyf art ;d"xsf] ljj/0f
s[ifs, pBdL tyf art
;d"x / ;+:yf gfd /
7]ufgf
j8f
gDa/
;d"xdf cfj4 kl/jf/ tyf ;b:o ljj/0f jrt
/sd
-?=_
nufgL
/sd
-?=_
nufgLsf] d'Vo
If]q ;b:o ;+Vof ;d]6]s]f kl/jf/
dlxnf k'?if hDdf blnt hghflt cGo hDdf
^=@=% afl0fHo j}+s, ljsf; j}s, ljQLo ;+:yf, n3' ljQ tyf ;xsf/L ;+:yf ;DaGwL ljj/0f
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
99
qm=;+= a}+s tyf ;xsf/L ;+:yfsf] gfd / 7]ufgf
j8f
gDa/
aflif{s sf/f]af/
/sd -?=xhf/df_ nufgL/sd-?=_ nufgLsf] d'Vo If]q
s= jfl0fHo j}+s
v= ljsf; j}+s
u= ljQLo ;+:yf
3= n3' ljQ ;+:yf
ª= ;xsf/L ;+:yf
^=@=^ u}/ ;/sf/L ;+:yf ;DaGwL ljj/0f
u};;sf] gfd / 7]ufgf ;d]6]sf] If]q jflif{s ah]6
-?=_ ljifout If]q
hgzlQm
;+Vof ;xof]uL ljsf; ;fem]bf/sf] gfd
^=@=&ufpFkflnsf÷gu/kflnsf cfo ljj/0f
cfo zLif{s ut jif{ -?= xhf/df_ rfn' jif{ -? xhf/df_
cg'dflgt jf:tljs cg'dflgt
z'? df}Hbft
3/hUuf s/
dfnkf]t jf e"lds/
xf6jhf/ k;n s/
;jf/L ;fwg s/
dgf]/~hg s/
jxfn lj6f}/L
lj1fkg s/
Joj;fo s/
Joj;flos lel8of] s/
k|fs[lts ;|f]t pkof]u s/
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
100
cfo zLif{s ut jif{ -?= xhf/df_ rfn' jif{ -? xhf/df_
cg'dflgt jf:tljs cg'dflgt
;]jf z'Ns
b:t'/
ljqmL cfo
b08 hl/jfgf
cGo cfo
;|f]t pkof]u jfF8kmfF8
k|b]z cg'bfg
ljQLo ;dfgLs/0f cg'bfg
;zt{ cg'bfg
ljz]if cg'bfg
;dk'/s cg'bfg
;+3Lo cg'bfg
ljQLo ;dfgLs/0f cg'bfg
;zt{ cg'bfg
ljz]if cg'bfg
;dk'/s cg'bfg
hDdf cfo
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
101
cg';"rL @M gu/;ef jf ufpF;ef tyf gu/sfo{kflnsf jf ufpFsfo{kflnsf kbflwsf/Lsf] ljj/0f
cg';"rL #M ufpF tyf gu/kflnsfaf6 j:t'ut ljj/0fsf nflu 5flgPsf sfo{bnsf ;b:ox?sf] ljj/0f
cg';"rL $M ;]jf k|bfos ;/sf/L sfof{nox? tyf k|d'vx?sf] ;Dks{ ljj/0f
cg';"rL %M u}/ ;/sf/L ;+3÷;+:yfx?sf] ;Dks{ ljj/0f
cg';"rL ^M ljQLo ;+3÷;+:yfx?sf] ;Dks{ ljj/0f
cg';"rL &M ufpF tyf gu/kflnsfsf] j8f l;dfgf ;lxtsf] gSzf
cg';"rL *M cfktsfnLg ;]jf k|bfos;Dks{ ljj/0f
cg';"rL (M rfn' cf=j=sf] ah]6 ljj/0f
cg';"rL !)M ;xof]uL ;+:yfsf] ;+lIfKt ljj/0f
ufpF j:t'ut ljj/0f ?kgL ufpFkflnsf, ;Kt/L M ufpF j:t'ut ljj/0f, @)&%
102
;Gbe{ ;fdfu|L
;+3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfno, -@)&$ lj=;+=_. ufpF gu/ j:t'ut ljj/0f tof/L sfo{ljwL
@)&$ . sf7df08f}+M ;+3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfno,l;Fxb/jf/ .
s]Gb|Lo tYofÍ ljefu, -@)&) lj=;+=_. g]kfndf ul/jLsf] n3' If]q cg'dfg @)^*,sf7df08f}+M s]Gb|Lo tYofÍ
ljefu yfkfynL .
Central Bureau of Statistics, (2014). National Population and Housing Census 2011 (Village Develop-
ment Committee/Municipality), Kathmandu: Central Bureau of Statistics, Thapathali.
Central Bureau of Statistics, (2014). National Population Census 2011 (Household and Population by
Sex Ward Level), Kathmandu: Central Bureau of Statistics, Thapathali.
Central Bureau of Statistics, (2014). National Population and Housing Census 2011 (Usual Activity Per-
formed in the 12 Month and Economic Activity), Kathmandu: Central Bureau of Statistics,
Thapathali.
Central Bureau of Statistics, (2014). National Population and Housing Census 2011 (Usually Active and
Not Active Population and Living Arrangement of Children), Kathmandu: Central Bureau
of Statistics, Thapathali.
Central Bureau of Statistics, (2016). Statistical Year Book 2015, Kathmandu: Central Bureau of Statis-
tics, Thapathali.
National Planning Commission, (2014). Nepal Human Development Report, 2014. Kathmandu: GoN,
National Planning Commission.