Top Banner
  " # $ # % & ' ( ) & * + # $ & ' " # $ % & % ' " ( ) * ' + #  , - % . % / " , ) - , # ) - . % / 0 1 ) & 1 % + % # 2 . ' & % 0 * % # 2 ' 0 *
188

Vigilar y Castigar PDF

Jul 21, 2015

Download

Documents

Armando Carrera
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript

V I C I L A R Y C A S T I C A R n a c i n i c n | c d c | ap r i s i c np c r M I C H L LI O U C A U L T L I L R AL O SL I R O S Michel FoucaultVigilar y castigar 2 SigIo veinliuno ediloies Aigenlina s. a. LAVALLL 1634 11 A(C1O48AAN), ULNOS AIRLS, RLIULICA ARCLNTINA SigIo veinliuno ediloies, s.a. de c.v. CLRRO DLLACUA 248, DLLLCACIN COYOACN, O431O, MLXICO, D. I 364 IoucauIl, MicheI IOUVigiIaiycasligai:nacinienlodeIapiisin.-1a,ed.-uenosAiies:SigIoXXI Ldiloies Aigenlina, 2OO2. 314 p. , 21x14 cn.- (Nueva ciininoIoga y deiecho) Tiaduccin de: AuieIio Caizn deI Canino ISN 987-987O1-4-X I. TluIo. - 1. CiininoIoga TluIo oiiginaI: Surtci||cr c| punir 1975, CaIIinaid 1976, SigIo XXI Ldiloies, S.A. de C.V. Ioilada oiiginaI de AnheIo Heinndez 1a ieinpiesin aigenlina: 2.OOO ejenpIaies 2OO2, SigIo XXI Ldiloies Aigenlina S.A. ISN 987-987O1-4-X Inpieso enIndusliia Cifica Aigenlina CiaI. IiucluosoRiveia 1O66, CapilaI IedeiaI, en eI nes de naizo de 2OO3 |raduccicn dc AURLLIO CARZNDLLCAMINO Michel FoucaultVigilar y castigar 3 NOTA IMPORTANTE: si bien la paginacin de esta edicin digital difieredelaversinimpresa,sehaindicado,encolorrojo,la numeracinoriginal,tantodepginas,comodepiesdepgina.Para evitar confusiones: el nmero de pgina original siempre ir en primer lugar,esdecir,antecediendoaltextodelapginaquenumera.Las discontinuidades, o saltos, que se observen en la numeracin original, sonfrutodelaeliminacindepginasenblancointermediasque pueden resultar molestas en una versin electrnica. INDICL SUILICIO.................................................................................................................. 5 |. || CU|RPO D| |OS COND|NADOS............................................................... 5 ||. |A R|SONANC|A D| |OS SUP||C|OS ......................................................... 21 CASTICO................................................................................................................. 44 |. || CAST|GO G|N|RA||ZADO........................................................................ 44 ||. |A 8|N|GN|DAD D| |AS P|NAS.................................................................. 63 DISCIILINA............................................................................................................ 82 |. |OS CU|RPOS DOC|||S .................................................................................. 82 ||. |OS M|D|OS D|| 8U|N |NCAUZAM||NTO.......................................... 104 |||. || PANOPT|SMO........................................................................................... 118 IRISIN................................................................................................................. 138 |. UNAS |NST|TUC|ON|S COMP||TAS Y AUST|RAS................................ 138 ||. |||GA||SMOS Y D|||NCU|NC|A............................................................... 155 |||. |O CARC||AR|O........................................................................................... 179 LMINAS.............................................................. !"##$#%&'(#)(*$#&+$&*,-.+.*$/ Michel FoucaultVigilar y castigar 4 C O N T R A T A I A Quiz nos dan hoy veigenza nueslias piisiones. LI sigIo XIX se senla oiguIIoso de Ias foilaIezas queconsliuaenIosInilesyaveceseneIcoiazndeIasciudades.Leencanlalaeslanueva lenignidad que ienpIazala Ios palluIos. Se naiaviIIala de no casligai ya Ios cueipos y de salei coiiegiienadeIanleIasaInas.AqueIIosnuios,aqueIIosceiiojos,aqueIIasceIdasfiguialanuna veidadeia enpiesa de oilopedia sociaI. A Ios que iolan se Ios encaiceIa, a Ios que vioIan se Ios encaiceIa, a Ios que nalan, lanlien. De dnde viene esla exliaa piclica y eI cuiioso pioyeclo de enceiiai paia coiiegii, que liaen consigo IosCdigospenaIesdeIaepocanodeina`UnaviejaheienciadeIasnaznoiiasdeIaLdad Media`MslienunalecnoIoganueva:eIdesaiioIIo,deIsigIoXVIaIXIX,deunveidadeio conjunlodepiocedinienlospaiadividiienzonas,conlioIai,nedii,encauzaiaIosindividuosy haceiIosaIavez"dciIesyliIes".VigiIancia,ejeicicios,naniolias,caIificaciones,iangosy Iugaies,cIasificaciones,exnenes,iegislios, una naneia de sonelei Ios cueipos,de doninaiIas nuIlipIicidades hunanas y de nanipuIai sus fueizas, se ha desaiioIIado en eI cuiso de Ios sigIos cIsicos, en Ios hospilaIes, en eI ejeicilo, Ias escueIas, Ios coIegios o Ios laIIeies: Ia discipIina. LI sigIo XIXinvenl,sinduda,IasIileilades:peioIesdiounsulsueIopiofundoysIido~Iasociedad discipIinaia de Ia que seguinos dependiendo. DeMicheIIoucauIl,SigIoXXILdiloieshapulIicadolanlienLInacinienlodeIacInica.La aiqueoIoga deI salei. Las paIalias y Ias cosas. Hisloiia de Ia sexuaIidad 1 : La voIunlad de salei. Hisloiia de Ia sexuaIidad 2: LI uso de Ios pIaceies, Hisloiia de Ia sexuaIidad 3: La inquielud de s y Raynond RousseI. Michel FoucaultVigilar y castigar 5 SUILICIO I. LL CULRIO DL LOS CONDLNADOS (11) Daniens fue condenado, eI 2 de naizo de 1757, a "plIica ieliaclacin anle Ia pueila piincipaI de Ia IgIesia de Iais", adonde dela sei "IIevado y conducido en una caiiela, desnudo, en canisa, con un hacha de ceia encendida de dos Iilias de peso en Ia nano", despues, "en dicha caiiela, a Ia pIazade Cive,y solie un cadaIso que aII hali sido Ievanlado |delein seiIej alenaceadas Ias leliIIas, liazos, nusIos y panloiiiIIas, y su nano deiecha, asido en esla eI cuchiIIo con que coneli dicho paiiicidio,1 quenada con fuego de azufie, y solie Ias pailes alenaceadas se Ie veilei pIono deiielido,aceilehiiviendo,peziesinaaidienle,ceiayazufiefundidosjunlanenle,ya conlinuacin,sucueipoesliiadoydesnenliadopoicualiocalaIIosysusnienliosylionco consunidos en eI fuego, ieducidos a cenizas y sus cenizas aiiojadas aI vienlo".2 "IinaInenle, se Ie descuailiz, iefieie Ia Gazc||c d'Ans|crdan.3 Lsla Ilina opeiacin fue nuy Iaiga, poique Ios calaIIos que se uliIizalan no eslalan acoslunliados a liiai, de sueile que en Iugai de cualio, hulo que ponei seis, y no laslando an eslo, fue foizoso paia desnenliai Ios nusIos deI desdichado, coilaiIe Ios neivios y ionpeiIe a hachazos Ias coyunluias. . . "AseguianqueaunquesienpiefueungiannaIdicienle,nodejescapailIasfeniaaIguna,lan sIo Ios exlienados doIoies Ie hacan piofeiii hoiiilIes giilos y a nenudo iepela: 'Dios no, lened piedad de n, }ess, socoiiedne.' Todos Ios especladoies quedaion edificados de Ia soIicilud deI piiocodeSainl-IauI,queapesaidesuavanzadaedad,nodejalapasainonenloaIgunosin consoIai aI pacienle." Y eI exenlo 4 oulon: "Se encendi eI azufie, peio eI fuego eia lan polie que sIo Ia pieI de Ia paile supeiioideIananoquednonsqueunpocodaada.Aconlinuacin,unayudanle, aiienangado poi encina de Ios codos, lon unas lenazas de aceio hechas paia eI caso, Iaigas de unpieynedioapioxinadanenle,yIealenacepiineioIapanloiiiIIadeIapieinadeiecha, despues(12)eInusIo,deahpasaIasdosnoIIasdeIliazodeiecho,yaconlinuacinaIas leliIIas. A esle oficiaI, aunque fueile y ioluslo, Ie cosl nucho lialajo aiiancai Ios liozos de caine que lonala con Ias lenazas dos y lies veces deI nisno Iado, ieloiciendo, y Io que sacala en cada poicin dejala una IIaga deI lanao de un escudo de seis Iilias.5 "Despues de eslos alenaceanienlos, Daniens, que giilala nucho aunque sin naIdecii, Ievanlala Ia caleza y se niiala. LI nisno alenaceadoi lon con una cuchaia de hieiio deI caIdeio nezcIa hiiviendo, Ia cuaI veili en alundancia solie cada IIaga. A conlinuacin, alaion con soguiIIas Ias cueidasdeslinadasaIliiodeIoscalaIIos,ydespuesseanaiiaionaqueIIasacadanienlio aIo

1 * Parricidic, poi sei conlia eI iey, a quien se equipaia aI padie. |T.j 2 1 Picccscrigina|csf|prcccdurcsduprcccsfai|aRcocr|-|rancisDanicns, 1757, l. MI, pp. 372-374. 3 2 Gazc||c d'Ans|crdan, 1 de aliiI de 1757. 4 ** |xcn|c. oficiaI de cieilos cueipos, infeiioi aI aIfeiez y supeiioi aI liigadiei. |T.j 5 * |scudc dc scis |ioras. cieila noneda de Ia epoca. |T.j Michel FoucaultVigilar y castigar 6 Iaigo de Ios nusIos, pieinas y liazos. "LIseoiLeieln,esciilano,seaceiciepelidasvecesaIieopaiapiegunlaiIesinolenaaIgo quedecii.Dijoqueno,giilalaconoiepiesenlanaIoscondenados,quenohaycnosediga,a cadaloinenlo:'Ieidn,Diosno!Ieidn,Seoi.'ApesaidelodosIossufiinienlosdichos, Ievanlala de cuando en cuando Ia caleza y se niiala vaIienlenenle. Las sogas, lan apieladas poi Ios honlies que liialan de Ios calos, Ie hacan sufiii doIoies indecilIes. LI seoi Le ieln se Ie voIviaaceicaiyIepiegunlsinoqueiadeciinada,dijoqueno.Unoscuanlosconfesoiesse aceicaion y Ie halIaion luen ialo. esala de luena voIunlad eI ciucifijo que Ie piesenlalan, lenda Ios Ialios y deca sienpie: 'Ieidn, Seoi.' "Los calaIIos dieion una aiienelida, liiando cada uno de un nienlio en deiechuia, sujelo cada calaIIopoiunoficiaI.Uncuailodehoiadespues,vueIlaaenpezai,yenfin,liasdevaiios inlenlos, hulo que hacei liiai a Ios calaIIos de esla sueile: Ios deI liazo deiecho a Ia caleza, y Ios deIosnusIosvoIviendosedeIIadodeIosliazos,conIoqueseionpieionIosliazospoiIas coyunluias.Lslosliionesse iepilieion vaiias veces sin iesuIlado. LI ieo Ievanlala Iacaleza y se conlenpIala. Iue pieciso ponei olios dos calaIIos deIanle de Ios anaiiados a Ios nusIos, Io cuaI haca seis calaIIos. Sin iesuIlado. "Ln fin, eI veidugo Sanson naich a decii aI seoi Le ieln que no hala nedio ni espeianza de Iogiai nada, y Ie pidi que piegunlaia a Ios Seoies si no queian que Io hicieia coilai en pedazos. LI seoi Le ieln acudi de Ia ciudad y dio oiden de hacei nuevos esfueizos, Io que se cunpIi, peio Ios calaIIos se inpacienlaion, y uno de Ios que liialan de Ios nusIos deI supIiciado (13) cay aI sueIo. Los confesoies voIvieion y Ie halIaion de nuevo. LI Ies deca (yo Io o): 'esenne, seoies.' Y cono eI seoi cuia de Sainl-IauI no se decidieia, eI seoi de MaisiIIy pas poi delajo de Ia soga deI liazo izquieido y fue a lesaiIo en Ia fienle. Los veidugos se junlaion y Daniens Ies deca que nojuiaian,quedesenpeaiansuconelido,queeInoIosieciininala,Iespedaqueiogaiana Dios poi eI, y ieconendala aI piioco de Sainl-IauI que iezaia poi eI en Ia piineia nisa. "Despuesdedos o lies lenlalivas, eI veidugo Sansony eI que Io hala alenaceado sacaion cada uno un cuchiIIo de Ia loIsa y coilaion Ios nusIos poi su unin con eI lionco deI cueipo. Los cualio calaIIos,liiandoconlodassusfueizas,seIIevaionliaseIIosIosnusIos,asalei:piineioeIdeI Iado deiecho, eI olio despues, Iuego se hizo Io nisno con Ios liazos y en eI silio de Ios honlios y axiIas y en Ias cualio pailes. Iue pieciso coilai Ias caines hasla casi eI hueso, Ios calaIIos, liiando con lodas sus fueizas, se IIevaion eI liazo deiecho piineio, y eI olio despues. "Unavezieliiadaseslascualiopailes,IosconfesoieslajaionpaiahalIaiIe,peiosuveidugoIes dijoquehalanueilo,aunqueIaveidadeiaqueyoveaaIhonlieagilaise,yIanandluIa infeiioi sulii y lajaicono si halIaia. Uno de Ios oficiaIes dijo incIuso poco despues que cuando Ievanlaion eI lionco deI cueipo paia aiiojaiIo a Ia hogueia, eslala an vivo. Los cualio nienlios, desalados de Ias sogas de Ios calaIIos, fueion aiiojados a una hogueia dispuesla en eI iecinlo en IneaiecladeIcadaIso,IuegoeIlioncoyIalolaIidadfueionenseguidaculieilosdeIeosyde fajina, y piendido eI fuego a Ia paja nezcIada con esla nadeia. "...Ln cunpIinienlo de Ia senlencia, lodo qued ieducido a cenizas. LI Ilino liozo haIIado en Ias liasas no acal de consuniise hasla Ias diez y nedia y ns de Ia noche. Los pedazos de caine y eI lionco laidaion unas cualio hoias en quenaise. Los oficiaIes, en cuyo nneio ne conlala yo, as cono ni hijo, con unos aiqueios a nodo de deslacanenlo, peinanecinos en Ia pIaza hasla ceica de Ias once. "Se quieie haIIai significado aI hecho de que un peiio se ech a Ia naana siguienle solie eI silio donde hala eslado Ia hogueia, y ahuyenlado iepelidas veces, voIva aII sienpie. Ieio no es difciI conpiendei que eI aninaI enconliala aqueI Iugai ns caIienle." 6 TiescuailosdesigIonslaide,heaqueIiegIanenloiedaclado(14)poiLeon Iauchei "paia Ia Casa de jvenes deIincuenles de Iais": 7

6 3 Citado en A. L. Zevaes, Damiensle rgicide,1937, pp. 201-214. 7 4 L.Iauchei,Dc|arcfcrncdcspriscns,1838,pp.274-282. Michel FoucaultVigilar y castigar 7 "ART. 17. La joinada de Ios piesos conenzai a Ias seis de Ia naana en invieino, y a Ias cinco en veiano. LI lialajo duiai nueve hoias diaiias en loda eslacin. Se consagiain dos hoias aI da a Ia enseanza. LI lialajo y Ia joinada leininain a Ias nueve en invieino, y a Ias ocho en veiano. ART. 18. Ccnicnzc dc |a jcrnada. AI piinei iedolIe de lanloi, Ios piesos delen Ievanlaise y vesliise en siIencio, nienlias eI vigiIanle alie Ias pueilas de Ias ceIdas. AI segundo iedolIe, delen eslai en pie y hacei su cana. AI leiceio, se coIocan en fiIa paia ii a Ia capiIIa, donde se ieza Ia oiacin de Ia naana. Lnlie iedolIe y iedolIe hay un inleivaIo de cinco ninulos. ART. 19. La oiacin Ia hace eI capeIIn y va seguida de una Iecluia noiaI o ieIigiosa. Lsle ejeicicio no dele duiai ns de nedia hoia. ART. 2O. Traoajc. A Ias seis nenos cuailo en veiano, y a Ias siele nenos cuailo en invieino, lajan Ios piesos aI palio, donde delen Iavaise Ias nanos y Ia caia y iecilii Ia piineia disliilucin de pan. Innedialanenle despues, se foinan poi laIIeies y naichan aI lialajo, que dele conenzai a Ias seis en veiano y a Ias siele en invieino. ART. 21. Ccnida. A Ias diez, alandonan Ios piesos eI lialajo paia pasai aI iefecloiio, van a Iavaise Ias nanos en Ios palios, y a foinaise poi divisiones. Despues deI aInueizo, iecieo hasla Ias once nenos veinle. ART. 22. |scuc|a. A Ias once nenos veinle, aI iedolIe deI lanloi, se foinan Ias fiIas y se enlia en Ia escueIapoidivisiones.LacIaseduiadoshoias,enpIeadasaIleinalivanenleenIaIecluia,Ia esciiluia, eI dilujo IineaI y eI cIcuIo. ART. 23. A Ia una nenos veinle, alandonan Ios piesos Ia escueIa, poi divisiones, y naichan a Ios palios paia eI iecieo. A Ia una nenos cinco, aI iedolIe deI lanloi, vueIven a foinaise poi laIIeies. ART. 24. A Ia una, Ios piesos delen naichai a Ios laIIeies: eI lialajo duia hasla Ias cualio. ART. 25. A Ias cualio se alandonan Ios laIIeies paia naichai a Ios palios, donde Ios piesos se Iavan Ias nanos y se foinan poi divisiones paia eI iefecloiio. ART.26.LaconidayeIiecieoqueIasigueduianhaslaIascinco,eneslenonenloIospiesos vueIven a Ios laIIeies. (15) ART.27.AIassieleenveiano,yaIasochoeninvieino,cesaeIlialajo,seefeclaunaIlina disliilucin de pan en Ios laIIeies. Un pieso o un vigiIanle hace una Iecluia de un cuailo de hoia quelengapoilenaaIgunasnocionesinsliuclivasoaIgniasgoconnovedoiyaIaquesigueIa oiacin de Ia noche. ART. 28. A Ias siele y nedia en veiano, y a Ias ocho y nedia en invieino, Ios piesos delen haIIaise en sus ceIdas, despues de Iavaise Ias nanos y de halei pasado Ia inspeccin de Ias iopas hecha en Ios palios. AI piinei iedolIe de lanloi, desnudaise, y aI segundo, acoslaise. Se cieiian Ias pueilas deIasceIdasyIosvigiIanleshacenIaiondapoiIoscoiiedoies,paiaceicioiaisedeIoidenydeI siIencio." He aqu, pues, un supIicio y un enpIeo deI lienpo. No sancionan Ios nisnos deIilos, no casligan eI nisno geneio de deIincuenles. Ieio definen lien, cada uno, un esliIo penaI deleininado. Menos deunsigIoIossepaia.LsIaepocaenquefueiedisliiluida,enLuiopayenIosLsladosUnidos, loda Ia econona deI casligo. Lpoca de giandes "escndaIos" paia Ia juslicia liadicionaI, epoca de IosinnuneialIespioyeclosdeiefoina,nuevaleoiadeIaIeyydeIdeIilo,nuevajuslificacin noiaIopoIlicadeIdeiechodecasligai,aloIicindeIasviejasoidenanzas,alenuacindeIas coslunlies, iedaccin de Ios cdigos "nodeinos": Rusia, 1769, Iiusia, 178O, IensiIvania y Toscana, 1786,Ausliia,1788,Iiancia,1791,AoIV,18O8y181O.IoiIoquelocaaIajusliciapenaI,una nueva eia. Lnlielanlasnodificaciones,seaIaie-una:IadesapaiicindeIossupIicios.Lxislehoycieila incIinacinadesdeaiIa,quiz,ensuepoca,dioIugaiadenasiadasdecIanaciones,quizse aliiluy denasiado fciInenle y con denasiado enfasis a una "hunanizacin" que auloiizala a no anaIizaiIa.Ydelodosnodos,cuIessuinpoilancia,siseIaconpaiaconIasgiandes

Michel FoucaultVigilar y castigar 8 liasfoinaciones inslilucionaIes, con Ios cdigos expIcilos y geneiaIes, con Ias iegIas unificadas de piocedinienlo,IaadopcincasigeneiaIdeIjuiado,IadefinicindeIcaicleiesenciaInenle coiieclivo de Ia pena, o lanlien esa gian lendencia, que no cesa de acenluaise desde eI sigIo XIX, a noduIaiIoscasligosdeacueidoconIosindividuoscuIpalIes`Unoscasligosnenos innedialanenle fsicos, cieila disciecin en eI aile de hacei sufiii, un juego de doIoies ns suliIes, nssiIenciosos,ydespojadosdesufaslovisilIe,neiecelodoesloqueseIeconcedauna consideiacinpailicuIai,cuandonoes,sineIuda,oliacosaqueeIefeclodeieoidenacionesns piofundas` Y, (16)sinenlaigo,lenenosunhecho: enunascuanlas decadas, ha desapaiecido eI cueipo supIiciado, descuailizado, anpulado, naicado sinlIicanenle eneI ioslioo en eI honlio,expueslo vivo o nueilo,ofiecidoenespeclcuIo.HadesapaiecidoeIcueipoconolIanconayoideIaiepiesin penaI. AfinesdeIsigIoXVIII,yenIosconienzosdeIXIX,apesaideaIgunosgiandesiespIandoies,Ia sonlia fiesla puniliva esl exlinguiendose. Ln esla liasfoinacin, han inleivenido dos piocesos. No han lenido poi conpIelo ni Ia nisna cionoIoga ni Ias nisnas iazones de sei. De un Iado, Ia desapaiicin deI especlcuIo punilivo. LI ceienoniaI de Ia pena liende a enliai en Ia sonlia, paia no sei ya ns que un nuevo aclo de piocedinienlo o de adninisliacin. La ieliaclacin plIica en Iiancia hala sido aloIida poi piineia vez en 1791, y despues nuevanenle en 183O lias un lieve ieslalIecinienlo, Ia picola se supiine en 1789, y en IngIaleiia en 1837. Los lialajos plIicos, que Ausliia, Suiza y aIgunos de Ios Lslados Unidos, cono IensiIvania, hacan piaclicai en pIena caIIe o eneIcaninoieaI~foizadosconIaaigoIIadehieiioaIcueIIo,veslidosdeiopasnuIlicoIoiesy aiiasliando aI pie Ia laIa de can, canliando con Ia nuIlilud ielos, injuiias, luiIas, goIpes, seas deiencoiodeconpIicidad~,8sesupiinencasienlodaspailesafinesdeIsigIoXVIII,oenIa piineianiladdeIXIX.LaexposicinsehalananlenidoenIianciaen1831,enconliade vioIenlas cilicas ~"escena iepugnanle", deca ReaI~,9 y se supiine finaInenle en aliiI de 1848. Ln cuanlo a Ia cadena de piesidiaiios, que paseala a Ios foizados a liaves de loda Iiancia, hasla iesl y ToIn, fue ienpIazada en 1837 poi decoiosos coches ceIuIaies pinlados de negio. LI casligo hacesadopocoapocodeseilealio.YlodoIoquepodaIIevaiconsigodeespeclcuIose enconliaienadeIanleafecladodeunndicenegalivo.ConosiIasfuncionesdeIaceienonia penaI fueian dejando, piogiesivanenle, de sei conpiendidas, eI iilo que "ceiiala" eI deIilo se hace sospechosodenanleneiconeIluiliospaienlescos:deiguaIaiIo,sinodesoliepasaiIoen saIvajisno,dehaliluaiaIosespecladoiesaunafeiocidaddeIaqueseIesqueiaapailai,de nosliaiIes Ia fiecuencia de Ios deIilos, de enpaiejai aI veidugo con un ciininaI y a Ios jueces con unos asesinos, de inveilii en eI posliei nonenlo Ios papeIes, de hacei deI supIiciado un oljelo de conpasin o de adniiacin. eccaiia, en hoia nuy lenpiana, Io hala dicho: "LI asesinalo que se nos iepiesenla cono un ciinen hoiiilIe, Io (17) venos conelei fianenle, sin ienoidinienlos." 1O La ejecucin plIica se peicile ahoia cono un foco en eI que se ieanina Ia vioIencia. LIcasligolendei,pues,aconveiliiseenIapailensocuIladeIpiocesopenaI.LocuaIIIeva consigo vaiias consecuencias: Ia de que alandona eI doninio de Ia peicepcin casi colidiana, paia enliai en eI de Ia conciencia alsliacla, se pide su eficacia a su falaIidad, no a su inlensidad visilIe, es Ia ceilidunlie de sei casligado, y no ya eI lealio aloninalIe, Io que dele apailai deI ciinen, Ia necnicaejenpIaideIcasligocanliasusengianajes.IoieIIo,Iajuslicianolonasolies plIicanenle Ia paile de vioIencia vincuIada a su ejeicicio. Si nala, eIIa lanlien, o si hieie, no es yaIagIoiificacindesufueiza,esuneIenenlodesnisnaaIquenolienensienedioque loIeiai,peiodeIqueIeesdifciIvaIeise.LasnolacionesdeIainfaniaseiedisliiluyen:eneI

8 5 Robert Vaux, Notices, p. 45, citado en N. K. Teeters, They were in prison, 1937, p. 24. 9 6 Archives parlementaires. 2 serie, t. LXXII, I de dic. de 1831. 10 7 C. de eccaiia, Trai|c dcs dc|i|s c| dcs pcincs, 1764, p. 1O1 de Ia edicin de I. HeIie, 1856, que sei Ia que cilenos aqu. Michel FoucaultVigilar y castigar 9 casligo-especlcuIo,unhoiioiconfusoliolaladeIcadaIso,hoiioiqueenvoIvaaIavezaI veidugoyaIcondenado,yquesilieneslalasienpiedispuesloaconveiliienconpasinoen adniiacinIaveigenzainfIigidaaIsupIiciado,conveilaieguIainenleeninfaniaIavioIencia IegaI deI veidugo. A pailii de esle nonenlo, eI escndaIo y Ia Iuz se iepailiin de nodo dislinlo, es Ia piopia condena Ia que se supone que naica aI deIincuenle con eI signo negalivo y unvoco, pulIicidad,poiIolanlo,deIosdelalesydeIasenlencia,peioIaejecucinnisnaesconouna veigenza supIenenlaiia que a Ia juslicia Ie aveigenza inponei aI condenado, nanlienese, pues, a dislancia, lendiendo sienpie a confiaiIa a olios, y lajo secielo. Ls feo sei digno de casligo, peio poco gIoiioso casligai. De ah ese dolIe sislena de pioleccin que Ia juslicia ha eslalIecido enlie eIIa y eI casligo que inpone. La ejecucin de Ia pena liende a conveiliise en un secloi aulnono, un necanisno adninislialivo deI cuaI descaiga a Ia juslicia, esla se Iileia de su soida desazn poi unescanoleoluiocilicodeIapena.Lscaiacleislicoque,enIiancia,IaadninisliacindeIas piisioneshayaesladoduianlenucholienpocoIocadalajoIadependenciadeIMinisleiiodeI Inleiioi, y Ia de Ios piesidios lajo eI conlioI de Maiina o de CoIonias. Y aI nisno lienpo que esla dislincin adninislialiva, se opeiala Ia denegacin leiica: Io esenciaI de Ia pena que nosolios, Ios jueces,infIiginos,nocieanusledesqueconsisleencasligai,lialadecoiiegii,iefoinai,"cuiai", unalecnicadeInejoianienloiechaza,enIapena,IaesliiclaexpiacindeInaI,yIileiaaIos nagisliadosdeIafeanisindecasligai.HayenIajuslicianodeina(18)yenaqueIIosqueIa adninislian una veigenza de casligai que no sienpie excIuye eI ceIo, ciece sin cesai: solie esla heiida, eI psicIogo puIuIa as cono eI nodeslo funcionaiio de Ia oilopedia noiaI. La desapaiicin de Ios supIicios es, pues, eI especlcuIo que se loiia, y es lanlien eI ieIajanienlo de Ia accin solie eI cueipo deI deIincuenle. Rush, en 1787, dice: "No puedo poi nenos de espeiai que se aceique eI lienpo en que Ia hoica, Ia picola, eI palluIo, eI Iligo, Ia iueda, se consideiain, en Ia hisloiia de Ios supIicios, cono Ias nueslias de Ia lailaiie de Ios sigIos y de Ios pases y cono IaspiuelasdeIadeliIinfIuenciadeIaiaznydeIaieIiginsolieeIespiiluhunano." 11Yen efeclo, aI aliii Van Meenen sesenla aos despues eI segundo congieso penilenciaiio, en iuseIas, iecoidalaeIlienpodesuinfanciaconounaepocaleininada:"YohevisloeIsueIo culieilo de iuedas,decepos,dehoicas,depicolas,hevisloesqueIelosespanlosanenlelendidossolie iuedas."12 La naica hala sido aloIida en IngIaleiia (1834) y en Iiancia (1832), eI gian supIicio de Iosliaidoies,IngIaleiianosealievayaaapIicaiIopIenanenleen182O(ThislIevoodnofue descuailizado). SIo eI Iligo segua nanleniendose en cieilo nneio de sislenas penaIes (Rusia, IngIaleiia, Iiusia). Ieio de una naneia geneiaI, Ias piclicas punilivas se halan vueIlo pdicas. NolocaiyaeIcueipo,oIonenosposilIeenlodocaso,yesopaiaheiiieneIaIgoquenoeseI cueipo nisno. Se dii: Ia piisin, Ia iecIusin, Ios lialajos foizados, eI piesidio, Ia inleidiccin de iesidencia,Iadepoilacin~quehanocupadoIugailaninpoilanleenIossislenaspenaIes nodeinos~ son ieaInenle penas "fsicas", a difeiencia de Ia nuIla, iecaen, y diieclanenle, solie eI cueipo.IeioIaieIacincasligo-cueiponoeseneIIasidenlicaaIoqueeiaenIossupIicios.LI cueipo se encuenlia aqu en siluacin de insliunenlo o de inleinediaiio, si se inleiviene solie eI enceiindoIoohaciendoIolialajai,espaiapiivaiaIindividuodeunaIileiladconsideiadaaIa vez cono un deiecho y un lien. LI cueipo, segn esla penaIidad, queda piendido en un sislena de coaccinydepiivacin,deolIigacionesydepiohiliciones.LIsufiinienlofsico,eIdoIoideI cueipo nisno, no son ya Ios eIenenlos conslilulivos de Ia pena. LI casligo ha pasado de un aile de IassensacionesinsopoilalIesaunaecononadeIosdeiechossuspendidos.YsiIeespieciso lodavaaIajusliciananipuIaiyIIegaiaIcueipodeIosjuslicialIes,seideIejos,Iinpianenle, segn unas iegIas ausleias, (19) y lendiendo a un oljelivo nucho ns "eIevado". Cono efeclo de eslanuevaciicunspeccin,unejeiciloenleiodelecnicoshavenidoaieIevaiaIveidugo,

118B.Rush,antelaSocietyforpromotingpoliticalenquiries,enN.K.Teeers,Theeradleof penitentiary, 1935, p. 30.12 9 Cf. Anna|cs, dc |aCnari|c, ||,1847, pp. 529-53O. Michel FoucaultVigilar y castigar 10 analonislainnedialodeIsufiinienlo:IosvigiIanles,Iosnedicos,IoscapeIIanes,Iospsiquialias, IospsicIogos,Ioseducadoies.IoisusoIapiesenciajunloaIcondenadocanlanaIajusliciaIa aIalanza de que aqueIIa liene necesidad: Ie gaianlizan que eI cueipo y eI doIoi no son Ios oljelivos Ilinos de su accin puniliva. Hay que iefIexionai solie eslo: hoy, un nedico dele eslalIecei una vigiIancia solie Ios condenados a nueile, y hasla eI Ilino nonenlo, yuxlaponiendose as cono encaigado deI lieneslai, cono agenle deI no sufiinienlo, a Ios funcionaiios que, eslos s, lienen Ia nisin de supiinii Ia vida. Cuando se aceica eI nonenlo de Ia ejecucin, se pone a Ios pacienles inyeccionesdelianquiIizanles.UlopadeIpudoijudiciaI:quilaiIaexislenciaevilandosenliieI dao, piivai de lodos Ios deiechos sin hacei sufiii, inponei penas Iileiadas de doIoi. LI iecuiso a Ia psicofainacoIoga y a diveisos "desconeclanles" fisioIgicos, incIuso si ha de sei piovisionaI, se encuenlia denlio de Ia Igica de esla penaIidad "incoipoiaI". DeesledolIepioceso~desapaiicindeIespeclcuIo,anuIacindeIdoIoi~sonlesligosIos iiluaIes nodeinos de Ia ejecucin capilaI. Un nisno novinienlo ha aiiasliado, a cada una con su iilno piopio, a Ias IegisIaciones euiopeas: paia lodos, una nisna nueile, sin que esla lenga que IIevai, cono lIasn, Ia naica especfica deI deIilo o eI slalus sociaI deI deIincuenle, una nueile que noduiansqueuninslanle,queningnencainizanienlodelenuIlipIicaipoiadeIanladoo pioIongai solie eI cadvei, una ejecucin que afecla a Ia vida ns que aI cueipo. Se acalaion Ios IaigospiocesosenIosqueIanueilesehaIIaaIavezapIazadapoiinleiiupcionescaIcuIadas,y nuIlipIicada poi una seiie de alaques sucesivos. Se acalaion aqueIIas conlinaciones cono Ias que se ponan en escena paia nalai a Ios iegicidas, o cono aqueIIa con que soala, en Ios conienzos deI sigIo XVIII, eI auloi de Hanging nc| punisnncn| cncugn,13 que peinilan a Ia vez descoyunlai a uncondenadoenIaiueda,azolaiIodespueshaslaIapeididadeIconocinienlo,yliaseIIo suspendeiIoconcadenas,anlesdedejaiIonoiiiIenlanenledehanlie.SeacalaionaqueIIos supIiciosenIosqueeIcondenadoeiaaiiasliadosolieunzaizo(paiaevilaiqueIacaleza ievenlaiaconliaeIsueIo),enIosqueseIealiaeIvienlie,aiiancndoIeIasenliaas apiesuiadanenle,paiaqueluvieialienpodevei,consuspiopiosojos,cnoIasaiiojalanaI fuego, en Ios que se Ie decapilala finaInenle y se divida su cueipo (2O) en cuailos.14 La ieduccin de eslas "niI nueiles" a Ia esliicla ejecucin capilaI define loda una nueva noiaI piopia deI aclo de casligai. Ya en 176O, se hala piolado en IngIaleiia (fue paia Ia ejecucin de Ioid Ieiiei) una nquina de ahoicai(unapoyo,queseiepIegalalajoIospiesdeIcondenadoseivapaiaevilaiIasIenlas agonas yIas Iuchas cueipo a cueipo que se pioducan enlie vclina y veidugo). Dicha nquina fuepeifeccionadayadopladadefinilivanenleen1783,eIaonisnoenquesesupiinieI liadicionaIdesfiIedeNevgaleaTyluin,yenqueseapiovechIaieconsliuccindeIapiisin, ceica de Ios Coidon Riols, paia inslaIai Ios palluIos en eI nisno Nevgale.15 LI fanoso ailcuIo 3 deI Cdigo fiances de 1791 ~"a lodo condenado a nueile se Ie coilai Ia caleza"~ IIeva esle liipIe significado:unanueileiguaIpaialodos("LosdeIilosdeInisnogeneiosecasligainconeI nisnogeneiodepena,cuaIesquieiaqueseanIacalegoiayeIesladodeIcuIpalIe",decayaIa nocinvolada,apiopuesladeCuiIIolin,eI1dedicienliede1789),unasoIanueilepoi condenado,ollenidadeunsoIogoIpeysiniecuiiiiaesossupIicios"pioIongadosypoi consiguienleciueIes",conoIahoicadenunciadapoiLeIeIeliei,enfin,eIcasligopaiaeI

13 10 Texto annimo publicado en 1701. 14 11 SupIicio de Ios liaidoies desciilo poiW. Iackslone, Ccnncn|airc sur |c Ccdc crinina| ang|ais,liad.de1776,I,p.1O5.IoieslaiIaliaduccindeslinadaaponeideieIieveeI hunanilaiisnodeIaIegisIaciningIesaenoposicinaIaviejaOidenanzade176O,eI conenlaiislaagiega:"LneslesupIicioespanlosoencuanloaIespeclcuIo,eIcuIpalIeno sufie ni nucho ni Iaigo lienpo." 15 12 Cf. Ch. Hibbert, The roots of evil, ed. de 1966, pp. 85-86. Michel FoucaultVigilar y castigar 11 condenado nicanenle, ya que Ia decapilacin, pena de Ios nolIes, es Ia nenos infananle paia Ia faniIiadeIdeIincuenle.16LaguiIIolina,uliIizadaapailiidenaizode1792,eseInecanisno adecuadoalaIespiincipios.LneIIa,Ianueilequedaieducidaaun aconlecinienlovisilIe, peio inslanlneo. Lnlie Ia Iey, o quienes Ia ejeculan, y eI cueipo deI deIincuenle, eI conlaclo se ieduce aI nonenlo de un ieInpago. No exisle enfienlanienlo fsico, aI veidugo Ie lasla con sei un ieIojeio esciupuIoso. "La expeiiencia y Ia iazn denueslian que Ia naneia usada en eI pasado de coilaiIe Ia caleza a un deIincuenle expone a un supIicio ns espanloso que Ia sinpIe piivacin de Ia vida, que es eI deseo foinaI de Ia Iey, paia que Ia ejecucin se ieaIice en un soIo inslanle y de un soIo goIpe,IosejenpIospiuelancuan difciI es IogiaiIo. Ls pieciso necesaiianenle, paia Ia exaclilud deI piocedinienlo, que dependa de nedios necnicos invaiialIes, cuya fueiza y efeclo se pueda (21)iguaInenledeleininai...LsfciIhaceiconsliuiiunanquinasenejanlecuyoefecloes infaIilIe,IadecapilacinsehaienunsoIoinslanle,deacueidoconeIdeseodeIanuevaIey. Dicho apaialo, si paiece necesaiio, no pioducii sensacin aIguna y apenas se peicilii." 17 Casi sin locaieIcueipo, Ia guiIIolina supiine Ia vida, deI nisno nodo queIa piisin quila Ia Iileilad, o unanuIla descuenla lienes. Se supone que apIica Ia Iey nenos a un cueipo ieaI capaz de doIoi, que a un sujelo juidico, poseedoi, enlie olios deiechos, deI de exislii. La guiIIolina hala de lenei Ia alsliaccin de Ia piopia Iey. IndudalIenenle, aIgo de Ios supIicios se solieinpuso en Iiancia, poi un lienpo, a Ia soliiedad de Ias ejecuciones. Los paiiicidas ~y Ios iegicidas, que se asiniIalan a aqueIIos~ eian conducidos aI palluIo culieilos poi un veIo negio, aII, hasla 1832, se Ies coilala Ia nano. No qued, enlonces, ns que eI adoino deI ciespn. As, paia Iieschi, en novienlie de 1836: "Se Ie conducii aI Iugai de Ia ejecucin en canisa, descaIzo, y culieila Ia caleza con un veIo negio, hali de sei expueslo solie un cadaIso nienlias un oficiaI Iee aI puelIo Ia senlencia, y sei innedialanenle ejeculado." AcoidenonosdeDaniens,ynolenosqueeIIlinosupIenenlodeIanueilepenaIhasidoun veIodeIulo.LIcondenadonolieneyaqueseivislo.LasoIaIecluiadeIasenlenciasolieeI cadaIso, enuncia un deIilo que no dele lenei ioslio.18 LI Ilino vesligio de Ios giandes supIicios es suanuIacin:unospaospaiaocuIlaiuncueipo.Ljecucindeenol,liipIenenleinfane~naliicida, honosexuaI, asesino~, eI piineio de Ios paiiicidas a quien Ia Iey evil que se Ie coilaia Ianano:"MienliasseIeaIasenlencia,eIeslalaenpiesolieeIpalluIo,soslenidopoiIos veidugos.LiaaIgohoiiilIedeveiaqueIespeclcuIo:envueIloenunanpIiosudaiiolIanco, culieiloeIioslioconunciespnnegio,eIpaiiicidasesusliaaaIasniiadasdeIanuIlilud siIenciosa,ylajoaqueIiopajenisleiiosoyIgulie,nosenanifeslalaIavidansquepoi espanlosos auIIidos, que pionlo se apagaion lajo Ia cuchiIIa." 19 Desapaiece, pues, en Ios conienzos deI sigIo XIX, eI gian especlcuIo de Ia pena fsica, se disinuIa eI cueipo supIiciado, se excIuye (22) deI casligo eI apaialo lealiaI deI sufiinienlo. Se enlia en Ia eia deIasoliiedadpuniliva.LsladesapaiicindeIossupIiciossepuedeconsideiaicasicono conseguida aIiededoi de Ios aos 183O-1848. NaluiaInenle, esla afiinacin gIolaI exige paIialivos. LnpiineiIugai,IasliasfoinacionesnoseieaIizanenlIoquenisegnunpiocesonico.Ha halidodenoias.Iaiadjicanenle,IngIaleiiafueunodeIospasesnsiefiaclaiiosaesla

16 13 Peletier de Saint-Fargeau, Archives parlementaires, t. XXVI, 3 de junio de 1791, p. 720. 1714A.Louis,"RappoilsuiIaguiIIoline",ciladopoiSainl-Ldne,Dic|icnnaircdcpcna|i|c, 1825, l. IV, p. 161. 18 15 Tena fiecuenle en Ia epoca: un ciininaI, en Ia nedida nisna de su nonsliuosidad, dele sei piivado de Ia Iuz: no vei, no sei vislo. Ln cuanlo aI paiiicida, seia pieciso "faliicai una jauIa de hieiio o cavai una naznoiia inpenelialIe que Ie siivieia de eleina cIausuia". De MoIne, Dc |'nunani|c dcs |cis crininc||cs, 183O, pp. 275-277. 19 16 Gazc||c dcs |riounaux, 3O de agoslo de 1832. Michel FoucaultVigilar y castigar 12 desapaiicin de Ios supIicios, quiz a causa deI papeI de nodeIo que halan confeiido a su juslicia penaI Ia inslilucin deI juiado, eI pioceso plIico, eI iespelo deI naocas ccrpus, solie lodo, sin duda, poiquenohalaqueiidodisninuiieIiigoidesusIeyespenaIesduianleIasgiandesievueIlas sociaIesdeIosaos178O-182O.Duianlenucholienpo,RoniIIy,MackinloshyIoveIIuxlon fiacasaion en su piopsilo de que se alenuaia Ia nuIlipIicidad y Ia giavedad de Ias penas pievislas poiIaIeyingIesa:esa"hoiiilIecainiceia",decaRossi.Suseveiidad(aInenosenIaspenas pievislas,yaqueIaapIicacineialanlonslIandacuanloqueIaIeypaiecaexcesivaaIos juiados) se hala aunenlado incIuso, ya que, en 176O, Iackslone enuneiala 16O deIilos capilaIes enIaIegisIaciningIesa,yseconlalan223en1819.SeiapiecisolanlienleneiencuenlaIas aceIeiacionesyIosieliocesosqueexpeiinenlaiaenlie176Oy184OeIpiocesodeconjunlo,Ia iapidez de Ia iefoina en aIgunos pases cono Ausliia o Rusia, Ios Lslados Unidos o Iiancia en eI nonenlo de Ia Consliluyenle, y despues eI iefIujo en Ia epoca de conliaiievoIucin en Luiopa y deIgianlenoisociaIdeIosaos182O-1848,IasnodificacionesnsonenoslenpoiaIes, inlioducidaspoiIos liilunaIes oIas Ieyes de excepcin, Ia disloisin enlie Ias Ieyes y Ia piclica ieaI de Ios liilunaIes (que esl Iejos de iefIejai sienpie eI eslado de Ia IegisIacin). Todo eslo hace que sea nuy iiieguIai Ia evoIucin desaiioIIada en eI viiaje de Ios sigIos XVIII y XIX. AesloseagiegaquesilienIoesenciaIdeIaliasfoinacinsehaIogiadohacia184O,silienIos necanisnosdeIcasligohanadquiiidoenloncessunuevolipodefuncionanienlo,eIpiocesose haIIaIejosdeeslaileininado.LaieduccindeIsupIicioesunalendenciaaiiaigadaenIagian liasfoinacin de Ios aos 176O-184O, peio no esl leininada, y puede deciise que Ia piclica deI supIicio ha olsesionado duianle nucho lienpo nueslio sislena penaI, y aIienla en eI lodava. La guiIIolina, esa naquinaiia de Ias nueiles ipidas y discielas, hala naicado en Iiancia una nueva elicadeIanueileIegaI.IeioIaRevoIucinIaievisli innedialanenle de un gian iiluaI lealiaI. Duianle aos, ha consliluido un especlcuIo. Iue pieciso liasIadaiIa hasla Ia (23) laiieia de Sainl-}acques,ienpIazaiIacaiieladesculieilapoiuncocheceiiado,enpujaiipidanenleaI condenadodesdeeIfuignaIapIancha,oiganizaiejecucionesapiesuiadasadeshoia,coIocai finaInenle Ia guiIIolina denlio deI iecinlo de Ias piisiones y haceiIa inaccesilIe aI plIico (despues de Ia ejecucin de Weidnann, en 1939), acoidonai Ias caIIes poi Ias que se IIega a Ia piisin en Ia que eI palluIo se haIIa ocuIlo, y donde Ia ejecucin se desaiioIIa en secielo (ejecucin de uffel y de onlenps en Ia piisin de Ia Sanle, en 1972), peiseguii judiciaInenle a Ios lesligos que iefieien Ia escena, paia que Ia ejecucin deje de sei un especlcuIo y paia que se convieila en un exliao secieloenlieIajusliciaysusenlenciado.Ieiolaslanencionailanlaspiecaucionespaia conpiendeiqueIanueilepenaIsiguesiendoensufondo,lodavahoy,unespeclcuIo,quees necesaiio, piecisanenle, piohilii. LncuanloaIaaccinsolieeIcueipo,lanpocoeslaseencuenliasupiinidapoiconpIeloa nediados deI sigIo XIX. Sin duda, Ia pena ha dejado de eslai cenliada en eI supIicio cono lecnica de sufiinienlo, ha lonado cono oljelo piincipaI Ia peidida de un lien o de un deiecho. Ieio un casligo cono Ios lialajos foizados o incIuso cono Ia piisin ~neia piivacin de Iileilad~, no ha funcionadojanssincieilosupIenenlopunilivoqueconcieineieaInenleaIcueiponisno: iacionanienloaIinenlicio,piivacinsexuaI,goIpes,ceIda.Consecuencianopeiseguida,peio inevilalIe,deIencieiio`Dehecho,IapiisinensusdisposilivosnsexpIciloshapiocuiado sienpiecieilanedidadesufiinienlocoipoiaI.LacilicaquehasIidohaceiseaIsislena penilenciaiio, en Ia piineianiladdeI sigIo XIX (Ia piisin no es Io suficienlenenle puniliva: Ios piesos pasan nenos hanlie, nenos fio, se haIIan nenos piivados en iesunen que nuchos polies oincIusoolieios)indicaunposluIadoquejanssehasupiinidofiancanenle:esjusloqueun condenado sufia fsicanenle ns que Ios olios honlies. La pena se disocia naI de un supIenenlo de doIoi fsico. Que seia un casligo no coipoiaI` Manlienese, pues, un fondo "supIicianle" en Ios necanisnos nodeinos de Ia juslicia ciininaI, un fondo que no esl poi conpIelo doninado, sino que se haIIa envueIlo, cada vez ns anpIianenle, poi una penaIidad de Io no coipoiaI. LaalenuacindeIaseveiidadpenaIeneIliascuisodeIosIlinossigIosesunfennenonuy Michel FoucaultVigilar y castigar 13 conocidodeIoshisloiiadoiesdeIdeiecho.Ieioduianlenucholienpo,sehalonadodeuna naneia(24)gIolaIconounfennenocuanlilalivo:nenosciueIdad,nenossufiinienlo,ns lenignidad, ns iespelo, ns "hunanidad". De hecho, eslas nodificaciones van aconpaadas de undespIazanienloeneIoljelonisnodeIaopeiacinpuniliva.Disninucindeinlensidad` Quiz. Canlio de oljelivo, indudalIenenle. Si no es ya eI cueipo eI oljelo de Ia penaIidad en sus foinas ns seveias, solie que eslalIece su piesa`LaiespuesladeIosleoiizanles~dequienesalienhacia176Ounpeiiodoquenoseha ceiiado an~ es senciIIa, casi evidenle. Iaiece insciila en Ia piegunla nisna. Iueslo que ya no es eI cueipo, es eI aIna. A Ia expiacin que causa esliagos en eI cueipo dele sucedei un casligo que acleenpiofundidadsolieeIcoiazn,eI pensanienlo, Ia voIunlad,Ias disposiciones. MalIy ha foinuIado eI piincipio, de una vez paia sienpie: "Que eI casligo, si se ne peinile halIai as, caiga solie eI aIna ns que solie eI cueipo." 2O Monenloinpoilanle.LaanliguapaiejadeIfaslopunilivo,eIcueipoyIasangie,cedeneIsilio. Lnlia en escena, culieilo eI ioslio, un nuevo peisonaje. Se pone fin a cieila liagedia, da piincipio unaconediaconsiIuelasdesonlia,vocessinioslio,enlidadesinpaIpalIes.LIapaialodeIa juslicia puniliva dele noidei ahoia en esla ieaIidad sin cueipo. SinpIe afiinacin leiica, que Ia piclica penaI desnienle` Seia esla una concIusin apiesuiada. Cieilo es que, hoy, casligai no es sinpIenenle conveilii un aIna, peio eI piincipio de MalIy no se ha quedado en un deseo piadoso. A Io Iaigo de loda Ia penaIidad nodeina es posilIe seguii sus efeclos. LnpiineiIugai,unasuslilucindeoljelos.Noquieiodeciiconesloquesehayapasadode pionloacasligaioliosdeIilos.Sinduda,IadefinicindeIasinfiacciones,Iajeiaiquadesu giavedad,IosnigenesdeinduIgencia,IoqueseloIeialadehechoyIoqueeslalaIegaInenle peinilido ~lodo eslo se ha nodificado anpIianenle desde hace doscienlos aos, nuchos deIilos han dejado de seiIo, poi eslai vincuIados a deleininado ejeicicio de Ia auloiidad ieIigiosa o a un lipodevidaeconnica:IalIasfeniahapeididosuslalusdedeIilo,eIconlialandoyeIiolo doneslico,unapailedesugiavedad.IeioeslosdespIazanienlosnosonquizeIhechons inpoilanle: Ia divisin enlie Io peinilido y Io piohilido ha conseivado, de un sigIo a olio, cieila conslancia. Ln canlio, eI oljelo "ciinen", aqueIIo solie Io que se ejeice Ia piclica penaI, ha sido piofundanenle nodificado: Ia caIidad, eI caiclei, Ia suslancia en cieilo nodo de que esl hecha Ia infiaccin, (25) ns que su definicin foinaI. La ieIaliva eslaliIidad de Ia Iey ha colijado lodo un juegodesuliIesyipidosieIevos.ajoeInonliedecinenesydedeIilos,sesiguenjuzgando efeclivanenle oljelos juidicos definidos poi eI Cdigo, peio se juzga a Ia vez pasiones, inslinlos, anonaIas,achaques,inadaplaciones,efeclosdenedioodeheiencia,secasliganIasagiesiones, peioaliavesdeeIIasIasagiesividades,IasvioIaciones,peioaIavez,Iaspeiveisiones,Ios asesinalos que son lanlien puIsiones y deseos. Se dii: no son eIIos Ios juzgados, si Ios invocanos, espaiaexpIicaiIoshechosquehayquejuzgai,ypaiadeleininaihaslaquepunlosehaIIala inpIicada en eI deIilo Ia voIunlad deI sujelo. Respuesla insuficienle. Ioique son eIIas, esas sonlias delis de Ios eIenenlos de Ia causa, Ias efeclivanenle juzgadas y casligadas. }uzgadas poi eI iodeo deIas"ciicunslanciasalenuanles",quehacenenliaieneIveiediclonopiecisanenleunos eIenenlos"ciicunslanciaIes"deIaclo,sinooliacosaconpIelanenledislinla,quenoes juidicanenle codificalIe: eI conocinienlo deI deIincuenle, Ia apieciacin que se hace de eI, Io que puede saleise aceica de Ias ieIaciones enlie eI, su pasado y su deIilo, Io que se puede espeiai de eI paiaeIfuluio.}uzgadas,IosonlanlienpoieIjuegodelodasesasnocionesquehanciicuIado enlienedicinayjuiispiudenciadesdeeIsigIoXIX(Ios"nonsliuos"deIaepocadeCeoigel,Ias "anonaIaspsquicas"deIaciicuIaiChaunie,Ios"peiveisos"yIos"inadaplados"deIos diclnenespeiiciaIesconlenpoineos),y que con eI pielexlo de expIicai un aclo, son nodos de caIificai a un individuo. Casligadas, Io son con una pena que se aliiluye poi funcin Ia de voIvei

20 17 C. de MalIy, Dc |a |cgis|a|icn, Ocutrcs ccnp|c|cs, 1789, l. IX, p. 326. Michel FoucaultVigilar y castigar 14 aI deIincuenle "no sIo deseoso sino lanlien capaz de vivii iespelando Ia Iey y de sulvenii a sus piopiasnecesidades", Ioson poi Ia econona inleina de una pena que, si lien sanciona eI deIilo, puedenodificaise(alievindoseo,IIegadoeIcaso,pioIongndose),segnqueseliasfoineeI conpoilanienlodeIcondenado,IosonlanlienpoieIjuegodeesas"nedidasdeseguiidad"de quesehaceaconpaaiIapena(inleidiccindeiesidencia,IileiladvigiIada,luleIapenaI, lialanienlonedicoolIigaloiio),yquenoeslndeslinadasasancionaiIainfiaccin,sinoa conlioIai aI individuo, a neuliaIizai su eslado peIigioso, a nodificai sus disposiciones deIicluosas, yanocesaihaslaolleneilaIcanlio.LIaInadeIdeIincuenlenoseinvocaeneIliilunaIaIos nicos fines de expIicai su deIilo, ni paia inlioduciiIa cono un eIenenlo en Ia asignacin juidica de Ias iesponsaliIidades, si se Ia convoca, con lanlo enfasis, con laI pieocupacin de conpiensin y una lan giande apIicacin "cienlfica", es ieaInenle paia juzgaiIa, a eIIa aI nisno lienpo que aI deIilo, y paia lonaiIa a (26) caigo en eI casligo. Ln lodo eI iiluaI penaI, desde Ia insliuccin hasla IasenlenciayIasIlinassecueIasdeIapena,sehahechopeneliaiungeneiodeoljelosque vienenadolIai,peiolanlienadisociai,Iosoljelosjuidicanenledefinidosycodificados.LI exanenpeiiciaIpsiquiliico,peiodeunananeiansgeneiaIIaanliopoIogaciininaIyeI discuiso insislenle de Ia ciininoIoga, encuenlian aqu una de sus funciones piecisas: aI insciilii soIennenenleIasinfiaccioneseneIcanpodeIosoljelossusceplilIesdeunconocinienlo cienlfico,piopoicionaiaIosnecanisnosdeIcasligoIegaIunasideiojuslificalIenoya sinpIenenle solie Ias infiacciones, sino solie Ios individuos, no ya solie Io que han hecho, sino solieIoque son, sein y pueden sei. LIsupIenenlode aIna que Ia juslicia haconseguidoes en apaiiencia expIicalivo y Iinilalivo, es de hecho anexionisla. Desde Ios 15O o 2OO aos que hace que LuiopahaeslalIecidosusnuevossislenasdepenaIidad,Iosjueces,pocoapoco,peiopoiun piocesoqueseienonlaanucholienpo,sehanpueslo,pues,ajuzgaioliacosadislinladeIos deIilos: eI "aIna" de Ios deIincuenles. Ysehanpueslo,poiIonisno,ahaceiaIgodislinlodejuzgai.Opaiaseinspieciso,eneI inleiioinisnodeIanodaIidadjudiciaIdeIjuicio,hanvenidoadesIizaiseoliosliposde eslinacinquenodificanenIoesenciaIsusiegIasdeeIaloiacin.DesdequeIaLdadMedia consliuy, no sin dificuIlad y con Ienlilud, eI gian piocedinienlo de Ia infoinacin judiciaI, juzgai eiaeslalIeceiIaveidaddeundeIilo,eiadeleininaisuauloi,eiaapIicaiIeunasancinIegaI. ConocinienlodeIainfiaccin,conocinienlodeIiesponsalIe,conocinienlodeIaIey,lies condicionesquepeinilanfundaienveidadunjuicio.Ahoialien,heaququeeneIcuisodeI juicio penaI, se encuenlia insciila hoy en da una cueslin ieIaliva a Ia veidad, nuy dislinla. No ya sinpIenenle:"LIhecho,sehaIIaeslalIecidoyesdeIiclivo`",sinolanlien:"Quees,pues,esle hecho,eslavioIenciaoesleasesinalo`AqueniveIoenquecanpodeieaIidadinsciiliiIo` Ianlasna, ieaccin psiclica, episodio deIiianle, peiveisidad`" No ya sinpIenenle: "Quien es eI auloi`", sino: "Cno asignai eI pioceso causaI que Io ha pioducido` Dnde se haIIa, en eI auloi nisno,suoiigen`Inslinlo,inconscienle,nedio,heiencia`"NoyasinpIenenle:"QueIey sanciona esla infiaccin`", sino: "Que nedida lonai que sea Ia ns apiopiada` Cno pievei Ia evoIucindeIsujelo`Deque naneia seia coiiegidocon ns seguiidad`"Todoun conjunlo de juicios apiecialivos, diagnslicos, pionslicos, noinalivos, iefeienles aI individuo deIincuenle han venidoaaIojaiseenIaainazndeIjuiciopenaI.OliaveidadhapeneliadoIaqueiequeiaeI necanisno(27)judiciaI:unaveidadque,lialadaconIapiineia,hacedeIaafiinacinde cuIpaliIidadunexliaoconpIejocienlfico-juidico.Un hecho significalivo:Iananeiaen queIa cueslin de Ia Iocuia ha evoIucionado en Ia piclica penaI. Segn eI Cdigo fiances de 181O, no se pIanleala hasla eI finaI deI ailcuIo 64. Ahoia lien, esle dice que no hay ni ciinen ni deIilo, si eI infiacloisehaIIalaenesladodedenenciaeneInonenlodeIaclo.LaposiliIidad de asignai Ia Iocuia eia, poi Io lanlo, excIusiva de Ia caIificacin de un aclo cono deIilo: si eI auloi eslala Ioco, noeiaIagiavedaddesuaccinIaquesenodificala,nisupenaIaquedelaalenuaise,eiaeI deIilo nisno eI que desapaieca. Lia inposilIe, pues, decIaiai a aIguien a Ia vez cuIpalIe y Ioco, eI diagnslicodeIocuia,sisepIanleala,nopodainlegiaiseeneIjuicio,inleiiunpaeI piocedinienlo,ydeshacaIapiesadeIajusliciasolieeIauloideIaclo.NosIoeIexanendeI Michel FoucaultVigilar y castigar 15 deIincuenle sospechoso de denencia, sino Ios efeclos nisnos de laI exanen delan sei exleinos y anleiioiesaIasenlencia.Ahoialien,desdenuypionlo,IosliilunaIesdeIsigIoXIXse equivocaionencuanloaIsenlidodeIailcuIo64.NoolslanlevaiiassenlenciasdeIaSupiena Coile iecoidando que eI eslado de Iocuia no poda IIevai apaiejado ni una pena nodeiada, ni aun unaalsoIucin,sinounsolieseinienlo,hanpIanleadoensuveiediclonisnoIacueslindeIa Iocuia. Han adnilido que se poda sei cuIpalIe y Ioco, lanlo nenos cuIpalIe cuanlo un poco ns Ioco, cuIpalIe indudalIenenle, peio paia enceiiaiIo y cuidaiIo ns que paia casligaiIo, cuIpalIe peIigiosoyaquesehaIIalananifieslanenleenfeino,elc.DesdeeIpunlodevisladeICdigo penaI, eian olios lanlos alsuidos juidicos. Ieio laI fue eI punlo de pailida de una evoIucin que Ia juiispiudencia y Ia IegisIacin nisna ilan a piecipilai en eI cuiso de Ios 15O aos siguienles, ya Ia iefoina de 1832, que inlioduca Ias ciicunslancias alenuanles, peinila noduIai Ia senlencia de acueidoconIosgiadossupueslosdeunaenfeinedadoIasfoinasdeunaseniIocuia.YIa piclica,geneiaIenIosliilunaIes,exlendidaavecesaIosliilunaIescoiieccionaIes,deIexanen peiiciaIpsiquiliico,hacequeIasenlencia,aunquesienpiefoinuIadaenleininosdesancin IegaI,inpIica,nsonenososcuianenle,juiciosdenoinaIidad,asignacionesdecausaIidad, apieciacionesdecanliosevenluaIes,anlicipacionessolieeIpoiveniideIosdeIincuenles. OpeiacioneslodaseslasdeIascuaIesseiaeiineodeciiquepiepaiandesdeeIexleiioiuna senlencialienfundada,seinlegiandiieclanenleeneIpioceso de foinacinde Ia senlencia.Ln Iugai de que Ia Iocuia anuIe eI deIilo en eI senlido pislino deI ailcuIo 64, lodo deIilo ahoia, y en eI Inile, loda (28) infiaccin, IIevan en s nisnos cono una sospecha Ieglina, peio lanlien cono un deiecho que pueden ieivindicai, Ia hiplesis de Ia Iocuia, diganos en lodo caso de Ia anonaIa. Y Ia senlencia que condena o alsueIve no es sinpIenenle un juicio de cuIpaliIidad, una decisin IegaI que sanciona, IIeva en s una apieciacin de noinaIidad y una piesciipcin lecnica paia una noinaIizacinposilIe.LIjuezdenuesliosdas~nagisliadoojuiado~haceaIgonuydislinlo que "juzgai". Y no es eI nico que juzga. A Io Iaigo deI piocedinienlo penaI, y de Ia ejecucin de Ia pena, luIIen lodaunaseiiedeinslanciasanejas.LnloinodeIjuiciopiincipaIsehannuIlipIicadojuslicias nenoies y jueces paiaIeIos: expeilos psiquialias o psicIogos, nagisliados de Ia apIicacin de Ias penas,educadoies,funcionaiiosdeIaadninisliacinpenilenciaiiasedivideneIpodeiIegaIde casligai,sediiqueningunodeeIIosconpaileieaInenleeIdeiechodejuzgai,queIosunos, despues de Ias senlencias, no lienen olio deiecho que eI de apIicai una pena fijada poi eI liilunaI, ysolielodoqueIosolios~Iosexpeilos~noinleivienenanlesdeIasenlenciapaiaeniliiun juicio,sinopaiaiIusliaiIadecisindeIosjueces.IeiodesdeeInonenloenqueIaspenasyIas nedidasdeseguiidaddefinidaspoieIliilunaInoeslnalsoIulanenledeleininadas,desdeeI nonenlo en que pueden sei nodificadas lodava, desde eI nonenlo en que se confa a olios que nosonIosjuecesdeIainfiaccineIconelidodedecidiisieIcondenado"neiece"seipuesloen seniIileilad o en Iileilad condicionaI, si es posilIe ponei leinino a su luleIa penaI, son ieaInenle necanisnosdecasligoIegaIIosqueseponenensusnanosysedejanasuapieciacin:jueces anejos,peiojuecesdespuesdelodo.TodoeIapaialoquesehadesaiioIIadodesdehaceaosen loinodeIaapIicacindeIaspenas,ydesuadecuacinaIosindividuos,desnuIlipIicaIas inslanciasdedecisinjudiciaIypioIongaeslanuchonsaIIdeIasenlencia.LncuanloaIos expeilos psiquialias, pueden nuy lien negaise a juzgai. Lxannense Ias lies piegunlas a Ias que, desdeIaciicuIaide1958,handeconleslai:"IiesenlaeIincuIpadounesladodepeIigio`Ls accesilIeaIasancinpenaI`LscuialIeoieadaplalIe`Lslaspiegunlas,conoseve,nolienen ieIacin con eI ailcuIo 64, ni con Ia Iocuia evenluaI deI incuIpado en eI nonenlo deI aclo. No son piegunlas en leininos de "iesponsaliIidad". No concieinen sino a Ia adninisliacin de Ia pena, a su necesidad, su uliIidad, su eficacia posilIe, peinilen indicai, en un vocaluIaiio apenas cifiado, si eI asiIo es piefeiilIe a Ia piisin, si hay que pievei un encieiio lieve o pioIongado, un lialanienlo nedico o unas nedidas de seguiidad. LI papeI deI (29) psiquialia en naleiia penaI` No expeilo eniesponsaliIidad,sinoconsejeioencasligo,aeIIelocadeciisieIsujeloes"peIigioso",deque naneia piolegeise de eI, cno inleivenii paia nodificaiIo, y si es piefeiilIe lialai de iepiinii o de Michel FoucaultVigilar y castigar 16 cuiai.LneIconienzodesuhisloiia,eIpeiilajepsiquiliicoluvoquefoinuIaipioposiciones "cieilas"encuanloaIapailequehalalenidoIaIileiladdeIinfiacloieneIacloqueconelieia, ahoia,lienequesugeiiiunapiesciipcinsolieIoquepodiaIIanaisesu"lialanienlonedico-judiciaI". Resunanos: desde que funciona eI nuevo sislena penaI ~eI definido poi Ios giandes cdigos de IossigIosXVIIIyXIX~,unpiocesogIolaIhaconducidoaIosjuecesajuzgaioliacosaqueIos deIilos, han sido conducidos en sus senlencias a hacei olia cosa que juzgai, y eI podei de juzgai ha sido liasfeiido, poi una paile, a olias inslancias que Ios jueces de Ia infiaccin. La opeiacin penaI enleia se ha caigado de eIenenlos y de peisonajes exliaju-idicos. Se dii que no hay en eIIo nada exliaoidinaiio, que es piopio deI deslino deI deiecho alsoilei poco a poco eIenenlos que Ie son ajenos.IeiohayaIgosinguIaienIajusliciapenaInodeina:quesisecaigalanlodeeIenenlos exliajuidicos,noespaiapodeiIoscaIificaijuidicanenleeinlegiaiIospocoapocoaIesliiclo podei de casligai, es, poi Io conliaiio, paia podei haceiIos funcionai en eI inleiioi de Ia opeiacin penaI cono eIenenlos no juidicos, es paia evilai que esla opeiacin sea puia y sinpIenenle un casligoIegaI,espaiadiscuIpaiaIjuezdeseipuiaysinpIenenleeI que casliga: "NaluiaInenle, danos un veiediclo, peio aunque haya sido esle piovocado poi un deIilo, ya esln usledes viendo que paia nosolios funciona cono una naneia de lialai a un ciininaI, casliganos, peio es cono si dijeianos que queienos ollenei una cuiacin." La juslicia ciininaI no funciona hoy ni se juslifica sinopoieslapeipelua iefeiencia a aIgo dislinlo des nisna, poi eslaincesanleieinsciipcin en sislenas no juidicos y ha de lendei a esla iecaIificacin poi eI salei. ajoIalenignidadcadaveznayoideIoscasligos,sepuededesculiii,poiIolanlo,un despIazanienlo de su punlo de apIicacin, y a liaves de esle despIazanienlo, lodo un canpo de oljelosiecienles,lodounnuevoieginendeIaveidadyunanuIliluddepapeIeshaslaahoia inedilos en eI ejeicicio de Ia juslicia ciininaI. Un salei, unas lecnicas, unos discuisos "cienlficos" se foinan y se enlieIazan con Ia piclica deI podei de casligai. Oljelivo de esle Iilio: una hisloiia coiieIaliva deI aIna nodeina y de un nuevo podei de juzgai, unageneaIoga deIacluaIconpIejo cienlfico-judiciaI en eI que eI podei decasligai lona su (3O) apoyo,iecilesusjuslificacionesysusiegIas,exliendesusefeclosydisinuIasuexoililanle singuIaiidad. Ieio desde dnde se puede hacei esla hisloiia deI aIna nodeina en eI juicio` Si nos alenenos a Ia evoIucindeIasiegIasdedeiechoodeIospiocedinienlospenaIes,coiienoseIpeIigiode deslacai cono hecho nasivo, exleino, ineile y piinoidiaI, un canlio en Ia sensiliIidad coIecliva, unpiogiesodeIhunanisno,oeIdesaiioIIodeIascienciashunanas.Linilndose,conoIoha hechoDuikhein,21aesludiaiIasfoinassociaIesgeneiaIes,secoiieeIiiesgodefijaicono conienzo deI suavizanienlo punilivo Ios piocesos de individuaIizacin, que son ns lien uno de IosefeclosdeIasnuevaslclicasdepodeiyenlieeIIasdeIosnuevosnecanisnospenaIes.LI piesenle esludio oledece a cualio iegIas geneiaIes: 1)NocenliaieIesludiodeIosnecanisnospunilivosensusnicosefeclos"iepiesivos",ensu nico aspeclo de "sancin", sino ieincoipoiaiIos a loda Ia seiie de Ios efeclos posilivos que pueden inducii,incIusosisonnaiginaIesapiineiavisla.Consideiai,poiconsiguienle,eIcasligocono una funcin sociaI conpIeja. 2)AnaIizaiIosnelodospunilivosnoconosinpIesconsecuenciasdeiegIasdedeiechoocono indicadoiesdeesliucluiassociaIes,sinoconolecnicasespecficasdeIcanpons geneiaIde Ios denspiocedinienlosdepodei.AdoplaiencuanloaIoscasligosIapeispeclivadeIalclica poIlica, 3)LnIugaidelialaiIahisloiiadeIdeiechopenaIyIadeIascienciashunanasconodosseiies sepaiadas cuyo ciuce lendia solie Ia una o solie Ia olia, solie Ias dos quiz, un efeclo, segn se quieia,peiluiladoioliI,luscaisinoexisleunanaliizconnysinodependenanlasdeun

21 18 L. Duikhein, "Deux Iois de I'evoIulion penaIe", Annee socioIogiquef iv, 1899-19OO. Michel FoucaultVigilar y castigar 17 piocesodefoinacin"epslenoIgico-juidico",ensuna,siluaiIalecnoIogadeIpodeieneI piincipio lanlo de Ia hunanizacin de Ia penaIidad cono deI conocinienlo deI honlie. 4) Lxaninai si esla enliada deI aIna en Ia escena de Ia juslicia penaI, y con eIIa Ia inseicin en Ia piclica judiciaI de lodo un salei "cienlfico", no sei eI efeclo de una liasfoinacin en Ia naneia en que eI cueipo nisno esl inveslido poi Ias ieIaciones de podei. Lnsuna,lialai deesludiai Ia nelanoifosis de Iosnelodos punilivos a pailii deuna lecnoIoga poIlicadeIcueipodondepudieiaIeeiseunahisloiiaconndeIasieIacionesdepodeiydeIas ieIacionesdeoljelo.DesueilequepoieIanIisisdeIalenignidad(31)penaIconolecnicade podei,pudieiaconpiendeiseaIavezcnoeIhonlie,eIaIna,eIindividuonoinaIoanoinaI han venido a dolIai eI ciinen cono oljelo de Ia inleivencin penaI, y cno un nodo especfico de sujecin ha podido dai nacinienlo aI honlie cono oljelo de salei paia un discuiso con eslalulo "cienlfico". Ieio no lengo Ia pielensin de sei eI piineio que ha lialajado en esla diieccin. 22 DeIgianIiliodeRuscheyKiichheinei23sepuedesacaicieilonneiodepunlosdeiefeiencia esenciaIes. Despiendeise en piinei Iugai de Ia iIusin de que Ia penaIidad es anle lodo (ya que no excIusivanenle)unananeiadeiepiiniiIosdeIilos,yque,eneslepapeI,deacueidoconIas foinas sociaIes, con Ios sislenas poIlicos o Ias cieencias, puede sei seveia o induIgenle, diiigida a Ia expiacin o encaninada a ollenei una iepaiacin, apIicada a Ia peisecucin de Ios individuos o aIaasignacindeiesponsaliIidadescoIeclivas.AnaIizainslienIos"sislenaspunilivos concielos", esludiaiIos cono fennenos sociaIes de Ios que no pueden dai iazn Ia soIa ainazn juidicadeIasociedadnisusopcioneselicasfundanenlaIes,siluaiIosensucanpode funcionanienlodondeIasancindeIosdeIilosnoeseIeIenenlonico,denosliaiqueIas nedidas punilivas no son sinpIenenle necanisnos "negalivos" que peinilen iepiinii, inpedii, excIuii,supiinii,sinoqueeslnIigadasalodaunaseiiedeefeclosposilivosyliIes,aIosque lienen poi nisin soslenei (y en esle senlido, si Ios casligos IegaIes esln hechos paia sancionai Ias infiacciones, puede deciise que Ia definicin de Ias infiacciones y su peisecucin esln hechas de iechazopaiananleneiIosnecanisnospunilivosysusfunciones).LneslaInea,Ruschey KiichheineihanpuesloenieIacinIosdifeienlesiegnenespunilivosconIossislenasde pioduccindeIosquelonansusefeclos,asenunaecononaseiviIIosnecanisnospunilivos lendian eI conelido de apoilai una nano de olia supIenenlaiia, y de consliluii una escIavilud "civiI" aI Iado de Ia que nanlienen Ias gueiias o eI coneicio, con eI feudaIisno, y en una epoca en que Ia noneday Ia pioduccin esln poco desaiioIIadas, se asisliia a un liusco aunenlo de Ios casligoscoipoiaIes,(32) poi sei eI cueipo enIanayoia de Ios casos eI nico lien accesilIe, y eI coiieccionaI ~eI HospilaI geneiaI, eI Spinhuis o eI Rasphuis~, eI lialajo olIigado, Ia nanufacluia penaI, apaieceian con eI desaiioIIo de Ia econona neicanliI. Ieio aI exigii eI sislena indusliiaI un neicado Iilie de Ia nano de olia, Ia paile deI lialajo olIigaloiio hulo de disninuii en eI sigIo XIXenIosnecanisnosdecasligo,susliluidapoiunadelencinconfinescoiieclivos.Hay,sin duda, no pocas olseivaciones que hacei solie esla coiieIacin esliicla. Ieiopodenos,indudalIenenle,senlaiIalesisgeneiaIdequeennuesliassociedades,hayque siluaiIossislenaspunilivosencieila"econonapoIlica"deIcueipo:incIusosinoapeIana casligosvioIenlososangiienlos,incIusocuandouliIizanIosnelodos"suaves"queencieiiano coiiigen, sienpie es deI cueipo deI que se liala ~deI cueipo y de sus fueizas, de su uliIidad y de su dociIidad, de su disliilucin y de su sunisin. Ls Ieglino, sin duda aIguna, hacei una hisloiia

22 19 De lodos nodos, no podia pondeiai poi iefeiencias o cilas Io que esle Iilio dele a C. DeIeuze y aI lialajo hecho poi esle con I. Cuallai. IguaInenle huliese delido cilai en no pocas pginas aI IsychanaIysne de R. CasleI y decii cuan giande es ni deuda con I. Noia. 23 2O C. Rusche y O. Kiichheinei, Iunishnenl and sociaI sliucluies, 1939. Michel FoucaultVigilar y castigar 18 de Ios casligosque lenga poi fondo Ias ideas noiaIes o Ias esliucluias juidicas. Ieio es posilIe haceiIa solie eI fondo de una hisloiia de Ios cueipos, desde eI nonenlo en que pielenden no lenei ya cono oljelivo sino eI aIna seciela de Ios deIincuenles` Ioi Io que a Ia hisloiia deI cueipo se iefieie, Ios hisloiiadoies Ia han conenzado desde hace Iaigo lienpo. Han esludiado eI cueipo en eI canpo de una denogiafa o de una paloIoga hisliicas, Io han consideiado cono asienlo de necesidades y de apelilos, cono Iugai de piocesos fisioIgicos y de nelaloIisnos, cono lIanco de alaques niciolianos o viiaIes, han denosliado hasla que punlo eslalan inpIicados Ios piocesos hisliicos en Io que poda pasai poi eI zcaIo puianenle lioIgico deIaexislencia,yqueIugaisedelaconcedeiaIahisloiiadeIassociedadesydeIos "aconlecinienlos" lioIgicos cono Ia ciicuIacin de Ios laciIos, o Ia pioIongacin de Ia duiacin de Ia vida.24 Ieio eI cueipo esl lanlien diieclanenle inneiso en un canpo poIlico, Ias ieIaciones de podei opeian solie eI una piesa innediala, Io ceican, Io naican, Io donan, Io sonelen a supIicio, Iofueizanaunoslialajos,IoolIiganaunasceienonias,exigendeeIunossignos.Lsleceico poIlicodeIcueipovaunido,deacueidoconunasieIacionesconpIejasyiecpiocas,aIa uliIizacineconnicadeIcueipo,eIcueipo,enunaluenapaile,eslinluidodeieIacionesde podei y de doninacin, cono fueiza de pioduccin, peio en canlio, su conslilucin cono fueiza de lialajo sIo es posilIe si se haIIa piendido (33) en un sislena de sujecin (en eI que Ia necesidad eslanlienuninsliunenlopoIlicocuidadosanenledispueslo,caIcuIadoyuliIizado).LIcueipo sIo se convieile en fueiza liI cuando es a Ia vez cueipo pioduclivo y cueipo sonelido. Ieio esle sonelinienlo no se olliene poi Ios nicos insliunenlos ya sean de Ia vioIencia, ya de Ia ideoIoga, puedenuylienseidiieclo,fsico,enpIeaiIafueizaconliaIafueiza,oliaisolieeIenenlos naleiiaIes, y a pesai de lodo eslo no sei vioIenlo, puede sei caIcuIado, oiganizado, lecnicanenle iefIexivo,puedeseisuliI,sinhaceiusonideIasainasnideIleiioi,ysinenlaigopeinanecei denlio deI oiden fsico. Ls decii que puede exislii un "salei" deI cueipo que no es exaclanenle Ia cienciadesufuncionanienlo,yundoniniodesusfueizasqueesnsqueIacapacidadde venceiIas:esle salei yesledoninioconsliluyen Io que podiaIIanaiseIa lecnoIoga poIlicadeI cueipo.IndudalIenenle,eslalecnoIogaesdifusa,iaiavezfoinuIadaendiscuisosconlinuosy sislenlicos, se conpone a nenudo de eIenenlos y de fiagnenlos, y uliIiza unas heiianienlas o unos piocedinienlos inconexos. A pesai de Ia coheiencia de sus iesuIlados, no sueIe sei sino una insliunenlacinnuIlifoine.Adens,noesposilIeIocaIizaiIanienunlipodefinidode inslilucin, ni en un apaialo eslalaI. Lslos iecuiien a eIIa, uliIizan, vaIoiizan e inponen aIgunos de suspiocedinienlos.IeioeIIanisnaensusnecanisnosysusefeclossesilaaunniveInuy dislinlo. Se liala en cieilo nodo de una niciofsica deI podei que Ios apaialos y Ias insliluciones ponenenjuego,peiocuyocanpodevaIidezsesilaencieilonodoenlieesosgiandes funcionanienlos y Ios piopios cueipos con su naleiiaIidad y sus fueizas. Ahoia lien, eI esludio de esla niciofsica supone que eI podei que en eIIa se ejeice no se concila cono una piopiedad, sino cono una eslialegia, que sus efeclos de doninacin no sean aliiluidos a una "apiopiacin", sino a unas disposiciones, a unas naniolias, a unas lclicas, a unas lecnicas, a unosfuncionanienlos,quesedescifieeneIunaieddeieIacionessienpielensas,sienpieen aclividadnsqueunpiiviIegioquesepodiadelenlai,queseIedecononodeIoIalalaIIa peipelua ns que eI conlialo que opeia una cesin o Ia conquisla que se apodeia de un leiiiloiio. Hayqueadniliiensunaqueeslepodeiseejeicensqueseposee,quenoeseI"piiviIegio" adquiiidooconseivadodeIacIasedoninanle,sinoeIefeclodeconjunlodesusposiciones eslialegicas, efeclo que nanifiesla y a veces aconpaa Ia posicin de aqueIIos que son doninados. Lslepodei,poioliapaile,noseapIicapuiaysinpIenenleconounaolIigacinouna piohilicin,aquienes"noIolienen", Ios invade,pasa poi eIIos ya liaves de eIIos, se(34) apoya solieeIIos,deInisnonodoqueeIIosnisnos,ensuIuchaconliaeI,seapoyanasuvezenIas piesas que ejeice solie eIIos. Lo cuaI quieie decii que eslas ieIaciones descienden hondanenle en

24 21 Cf. L. Le Roy-Laduiie, "L'hisloiie innoliIe". Anna|cs, nayo-junio de 1974. Michel FoucaultVigilar y castigar 19 eI espesoi de Ia sociedad, que no se IocaIizan en Ias ieIaciones deI Lslado con Ios ciudadanos o en Ia fionleia de Ias cIases y que no se Iinilan a iepioducii aI niveI de Ios individuos, de Ios cueipos, unos geslos y unos conpoilanienlos, Ia foina geneiaI de Ia Iey o deI golieino, que si lien exisle conlinuidad(dichasieIacionesseailicuIanenefeclosolieeslafoinadeacueidoconlodauna seiie de engianajes conpIejos), no exisle anaIoga ni honoIoga, sino especificidad de necanisno y denodaIidad.IinaInenle,nosonunvocas,definenpunlosinnuneialIesdeenfienlanienlo, focosdeineslaliIidadcadaunodeIoscuaIesconpoilasusiiesgosdeconfIiclo,deIuchasyde inveisinpoiIonenosliansiloiiadeIasieIacionesdefueizas.LIdeiiunlanienlodeesos "niciopodeies" no oledece, pues, a Ia Iey deI lodo o nada, no se olliene de una vez paia sienpie poiunnuevoconlioIdeIosapaialosnipoiunnuevofuncionanienloounadesliuccindeIas insliluciones,encanlio,ningunodesusepisodiosIocaIizadospuedeinsciiliiseenIahisloiia cono no sea poi Ios efeclos que induce solie loda Ia ied en Ia que esl piendido. Quizs hayaque ienunciai lanlien a loda una liadicin que deja inaginai que no puede exislii unsaleisinoaIIdondesehaIIansuspendidasIasieIacionesdepodei,yqueeIsaleinopuede desaiioIIaisesinoaInaigendesusconninaciones,desusexigenciasydesusinleieses.Quizs haya que ienunciai a cieei que eI podei vueIve Ioco, y que, en canlio, Ia ienunciacin aI podei es unadeIascondicionesconIascuaIessepuedeIIegaiasalio.HayqueadniliinslienqueeI podei pioduce salei (y no sinpIenenle favoieciendoIo poique Io siiva o apIicndoIo poique sea liI), que podei y salei se inpIican diieclanenle eI uno aI olio, que no exisle ieIacin de podei sin conslilucincoiieIalivadeuncanpodesalei,nidesaleiquenosupongaynoconsliluyaaI nisno lienpo unas ieIaciones de podei. Lslas ieIaciones de "podei-salei" no se pueden anaIizai a pailii de un sujelo de conocinienlo que seia Iilie o no en ieIacin con eI sislena deI podei, sino quehayqueconsideiai,poiIoconliaiio,queeIsujeloqueconoce,IosoljelosqueconoceiyIas nodaIidadesdeconocinienlosonolioslanlosefeclosdeesasinpIicacionesfundanenlaIesdeI podei-saleiydesusliasfoinacioneshisliicas.Lnsuna,noesIaaclividaddeIsujelode conocinienloIoquepioduciiaunsalei,liIoieacioaIpodei,sinoqueeIpodei-salei,Ios piocesosyIasIuchasqueIoaliaviesanyqueIoconsliluyen,sonIosquedeleininan(35)Ias foinas, as cono lanlien Ios doninios posilIes deI conocinienlo. AnaIizaieIceicopoIlicodeIcueipoyIaniciofsicadeIpodeiinpIica,poiIolanlo,quese ienuncie~enIoqueconcieineaIpodei~a Ia oposicinvioIencia-ideoIoga, a Ia nelfoia de Ia piopiedad,aInodeIodeIconlialooaIdeIaconquisla,enIoqueconcieineaIsalei,quese ienuncieaIaoposicindeIoquees"inleiesado"ydeIoquees"desinleiesado",aInodeIodeI conocinienloyaIapiinacadeIsujelo.IieslndoIeaIapaIaliaunsenlidodifeienledeI que Ie dalan en eI sigIo XVII Ielly y sus conlenpoineos, podianos soai con una "analona" poIlica. No seia eI esludio de un Lslado lonado cono un "cueipo" (con sus eIenenlos, sus iecuisos y sus fueizas),peiolanpocoseiaeIesludiodeIcueipoydeIenloinolonadosconounpequeo Lslado. Se lialaia en eI deI "cueipo poIlico" cono conjunlo de Ios eIenenlos naleiiaIes y de Ias lecnicasquesiivendeainas,deieIevos,devasdeconunicacinydepunlosdeapoyoaIas ieIaciones de podei y de salei que ceican Ios cueipos hunanos y Ios doninan haciendo de eIIos unos oljelos de salei. SelialadeieincoipoiaiIaslecnicaspunilivas~lienseapodeiendeIcueipoeneIiiluaIdeIos supIicios,liensediiijanaIaIna~aIahisloiiadeesecueipopoIlico.ConsideiaiIaspiclicas penaIesnenosconounaconsecuenciadeIasleoiasjuidicasqueconouncapluIodeIa analona poIlica. KanloiovilzhahechodeI"cueipodeIiey"unanIisisnolalIe: 25cueipo dolIe segn Ia leoIoga juidicafoinadaenIaLdadMedia,puesloqueIIevaensadensdeIeIenenloliansiloiioque nace y nueie, olio que peinanece a liaves deI lienpo y se nanliene cono eI sopoile fsico y sin enlaigo inlangilIe deI ieino, en loino de esla duaIidad, que fue, en su oiigen, ceicana aI nodeIo

25 22 L. Kanloiovilz, Tnc |ing's |uc ocdics, 1959. Michel FoucaultVigilar y castigar 20 ciisloIgico, se oiganizan una iconogiafa, una leoia poIlica de Ia nonaiqua, unos necanisnos juidicos que dislinguen y vincuIan a Ia vez Ia peisona deI iey y Ias exigencias de Ia Coiona, y lodo uniiluaIqueencuenliaenIacoionacin, Ios funeiaIes,Ias ceienonias desunisin, sus lienpos nsvivos.LneIoliopoIopodianosinaginaiquesecoIocaeIcueipodeIcondenado,lanlien liene eI su slalus juidico, suscila su ceienoniaI y soIicila lodo un discuiso leiico, no paia fundai eI "ns podei" que iepiesenlala Ia peisona deI soleiano, sino paia codificai eI "nenos podei" que naicaalodosaqueIIosaquienessesoneleauncasligo.LnIaieginnsoscuiadeIcanpo poIlico, eI condenado diluja Ia figuia sineliica e inveilida deI iey. Halia que anaIizai Io que (36) pudieianos IIanai en honenaje a Kanloiovilz eI "nenoi cueipo deI condenado". SieIsupIenenlodepodeideIIadodeIieypiovocaeIdesdolIanienlodesucueipo,eIpodei excedenlequeseejeicesolieeIcueiposonelidodeIcondenado,nohasusciladooliolipode desdolIanienlo`LIdeunincoipieo,deun"aIna",conodecaMalIy.Lahisloiiadeesla "niciofsica" deI podei punilivo seia enlonces una geneaIoga o una pieza paia una geneaIoga deI "aIna" nodeina. Ms que vei en esla aIna Ios ieslos ieaclivados de una ideoIoga, ieconoceiase eneIIans lien eI coiieIalo acluaI de cieila lecnoIoga deI podei solie eI cueipo. Nose deleia decii que eI aIna es una iIusin, o un efeclo ideoIgico. Ieio s que exisle, que liene una ieaIidad, que eslpioducida peinanenlenenle en loino, en Ia supeificie y en eI inleiioi deI cueipo poi eI funcionanienlo de un podei que se ejeice solie aqueIIos a quienes se casliga, de una naneia ns geneiaIsolieaqueIIosaquienessevigiIa,seeducaycoiiige,solieIosIocos,Iosnios,Ios coIegiaIes,IoscoIonizados,solieaqueIIosaquienessesujelaaunapaialodepioduccinyse conlioIa a Io Iaigo de loda su exislencia. ReaIidad hisliica de esa aIna, que a difeiencia deI aIna iepiesenladapoiIaleoIogaciisliana,nonacecuIpalIeycasligalIe,sinoquenacensliende piocedinienlos de casligo, de vigiIancia, de pena y de coaccin. Lsla aIna ieaI e incoipiea no es enalsoIulosuslancia,eseIeIenenloeneIqueseailicuIanIosefeclosdedeleininadolipode podeiy Ia iefeiencia deunsalei, eI engianajepoi eI cuaI Ias ieIaciones de salei dan Iugai a un salei posilIe, y eI salei pioIonga y iefueiza Ios efeclos deI podei. Solie esla ieaIidad-iefeiencia se hanconsliuidoconceplosdiveisosysehandeIiniladocanposde anIisis: psique, suljelividad, peisonaIidad, conciencia, elc., solie eIIa se han edificado lecnicas y discuisos cienlficos, a pailii de eIIa, se ha dado vaIidez a Ias ieivindicaciones noiaIes deI hunanisno. Ieio no hay que engaaise: nosehasusliluidoeIaIna,iIusindeIosleIogos,poiunhonlieieaI,oljelodesalei,de iefIexin fiIosfica o de inleivencin lecnica. 1 honlie de que se nos halIa y que se nos invila a Iileiai es ya en s eI efeclo de un sonelinienlo nucho ns piofundo que eI nisno. Un "aIna" Io halilayIoconduceaIaexislencia,queesunapiezaeneIdoninioqueeIpodeiejeicesolieeI cueipo. LI aIna, efeclo e insliunenlo de una analona poIlica, eI aIna, piisin deI cueipo. QueIoscasligosengeneiaIyIapiisincoiiespondenaunalecnoIoga(37)poIlicadeIcueipo, quizseanenosIahisloiiaIaqueneIohaenseadoqueIaepocapiesenle.LneIliascuisode eslos Ilinos aos, se han pioducido ac y aII en eI nundo ieleIiones de piesos. Ln sus oljelivos, en sus consignas, en su desaiioIIo hala indudalIenenle aIgo paiadjico. Lian ieleIiones conlia loda una niseiia fsica que dala de ns de un sigIo: conlia eI fio, conlia eI hacinanienlo y Ia faIla deaiie,conliaunosnuiosveluslos,conliaeIhanlie,conliaIosgoIpes.Ieioeianlanlien ieleIiones conlia Ias piisiones nodeIo, conlia Ios lianquiIizanles, conlia eI aisIanienlo, conlia eI seivicionedicooeducalivo.ReleIionescuyosoljelivosnoeiansinonaleiiaIes`ReleIiones conliadicloiias,conliaIadegiadacin,peioconliaIaconodidad,conliaIosguaidianes,peio lanlien conlia Ios psiquialias` De hecho, eia ieaInenle de Ios cueipos y de Ias cosas naleiiaIes de Ioqueselialalaenlodosesosnovinienlos,deInisnonodoqueselialadeeIIoenIos innuneialIes discuisos que Ia piisin ha pioducido desde Ios conienzos deI sigIo XIX. Lo que se ha nanifeslado en esos discuisos y esas ieleIiones, esos iecueidos y esas inveclivas, son ieaInenle Iaspequeas,IasnfinasnaleiiaIidades.QuienpielendanoveieneIIooliacosaque ieivindicacionesciegas,oIasolieinpiesindeeslialegiasexlianjeias,eslensudeiecho.Se lialala ieaInenle de una ieleIin, aI niveI de Ios cueipos, conlia eI cueipo nisno de Ia piisin. Lo queeslalaenjuegonoeiaeInaicodenasiadocaiconidoodenasiadoaseplico,denasiado Michel FoucaultVigilar y castigar 21 iudinenlaiio o denasiado peifeccionado de Ia piisin, eia su naleiiaIidad en Ia nedida en que es insliunenlo y vecloi de podei, eia loda esa lecnoIoga deI podei solie eI cueipo, que Ia lecnoIoga deI"aIna"~IadeIoseducadoies,deIospsicIogosydeIospsiquialias~noconsigueni ennascaiai ni conpensai, poi Ia iazn de que no es sino uno de sus insliunenlos. De esa piisin, conlodosIosasediospoIlicosdeIcueipoqueensuaiquilecluiaceiiadaiene,esdeIaque quisieia hacei Ia hisloiia. Ioi puio anacionisno` No, si se enliende poi eIIo hacei Ia hisloiia deI pasado en Ios leininos deI piesenle. S, si se enliende poi eIIo hacei Ia hisloiia deI piesenle.26 II. LA RLSONANCIA DL LOS SUILICIOS (38) La Oidenanza de 167O hala iegido, hasla Ia RevoIucin, Ias foinas geneiaIes de Ia piclica penaI. He aqu Ia jeiaiqua de Ios casligos que piesciila: "La nueile, eI loinenlo con ieseiva de piuelas, Ias gaIeias poi un lienpo deleininado, eI Iligo, Ia ieliaclacin plIica, eI deslieiio." Lia, pues, consideialIe Ia paile de Ias penas fsicas. Las coslunlies, Ia ndoIe de Ios deIilos, eI eslalulo deIoscondenadosvaiialanadens."LapenadenueilenaluiaIconpiendelodogeneiode nueiles: unos pueden sei condenados a sei ahoicados, olios a que Ies coilen Ia nano o Ia Iengua o que Ies laIadien esla y Ios ahoiquen a conlinuacin, olios, poi deIilos ns giaves, a sei iolos vivos yaexpiiaienIaiueda,liasdehaleiseIesdescoyunlado,olios,aseidescoyunladoshaslaque IIegue Ia nueile, olios a sei eslianguIados y despues descoyunlados, olios a sei quenados vivos, olios a sei quenados lias de halei sido pievianenle eslianguIados, olios a que se Ies coile o se Ies laIadie Ia Iengua, y lias eIIo a sei quenados vivos, olios a sei desnenliados poi cualio calaIIos, olios a que se Ies coile Ia caleza, olios en fin a que se Ia ionpan." 27 Y SouIalges, cono de pasada, aadequeexislenlanlienpenasIigeias,deIasqueIaOidenanzanohalIa:salisfaccinaIa peisonaofendida,adnonicin,censuia,piisinpoiunlienpodeleininado,alslencindeiia deleininado Iugai, y finaInenle Ias penas pecuniaiias: nuIlas o confiscacin de lienes. No delenos engaainos, sin enlaigo. Lnlie esle aisenaI de espanlo y Ia piclica colidiana de Ia penaIidad,halaunanpIionaigen.LossupIiciospiopianenledichosnoconsliluan,ninucho nenos, Ias penas ns fiecuenles. Sin duda, a nueslios ojos de hoy, Ia piopoicin de Ios veiediclos denueile,enIapenaIidaddeIaedadcIsica,puedepaieceiinpoilanle:IasdecisionesdeI ChleIel 28 duianle eI peiiodo 1755-1785 conpienden de 9 a 1O de penas capilaIes: iueda, hoica u hogueia,29 eI IaiIanenlo de IIandes hala diclado 39 penas de nueile solie 26O senlencias, de 1721a173O(y26solie5OOenlie1781y179O).3O Ieio no hay(39) que oIvidai queIos liilunaIes enconlialannopocosnediospaiasosIayaiIosiigoiesdeIapenaIidadieguIai,lienfueia negndose a peiseguii infiacciones que se casligalan con penas nuy giaves, o ya nodificando Ia caIificacin deI deIilo, a veces, lanlien eI piopio podei iegio indicala que no se apIicaia laI o cuaI oidenanza especiaInenle seveia.31 De lodos nodos, Ia nayoi paile de Ias senlencias incIuan lien

2623LsludiaieeInacinienlodeIapiisinnicanenleeneIsislenapenaIfiances.Las difeienciasenIosdesaiioIIoshisliicosyIasinslilucioneshaiandenasiadoIaloiiosaIa laiea de enliai en eI delaIIe y denasiado esquenlica Ia enpiesa de iesliluii eI fenneno de conjunlo. 27 1 J. A. Soulatges, Trait des crimes, 1762, I, pp. 169-171. 28 * Chtelet: Tribunal civil de Pars. [T.] 29 2 Cf. el artculo de P. Petrovitch, in Crime et criminalit en France XVIIe-XVllle sicles, 1971, pp. 226 ss. 30 3 P. Dautricourt, La criminalit et la rpression au Parlement de Flandre, 1721-1790 (1912). 31 4 Ls Io que indicala ChoiseuI a piopsilo de Ia decIaiacin deI 3 de agoslo de 1764 solie Michel FoucaultVigilar y castigar 22 fueseeIdeslieiiooIanuIla:enunajuiispiudenciaconoIadeIChleIel(quenojuzgalasino deIilos ieIalivanenle giaves), eI deslieiio ha iepiesenlado enlie 1755 y 1785 ns de Ia nilad de Ias penasinfIigidas.Ahoialien,gianpailedeeslaspenas no coipoiaIes ilan aconpaadas a lluIo accesoiio de penas que IIevalan en s una dinensin de supIicio: exposicin, picola, cepo, Iligo, naica, eia Ia iegIa en lodas Ias senlencias a gaIeias o a Io que eia su equivaIenle paia Ias nujeies ~IaiecIusineneIhospilaI~,eIdeslieiioilaconfiecuenciapiecedidopoiIaexposicinyIa naica,IanuIlaenocasionesilaaconpaadadeIIligo.NosIoenIasgiandessenlenciasa nueile soIennes, sino en Ia foina aneja, eI supIicio nanifeslala Ia paile significaliva que lena en Ia penaIidad: loda pena un lanlo seia dela IIevai consigo aIgo deI supIicio. Que es un supIicio` "Iena coipoiaI, doIoiosa, ns o nenos alioz", deca }aucouil, que agiegala: "Ls un fenneno inexpIicalIe Io anpIio de Ia inaginacin de Ios honlies en cueslin de lailaiie y de ciueIdad." 32 InexpIicalIe, quiz, peio no iiieguIai ni saIvaje, cieilanenle. LI supIicio es una lecnica y no dele asiniIaise a Io exlienado de un fuioi sin Iey. Una pena paia sei un supIicio dele iespondeialiesciileiiospiincipaIes:enpiineiIugai,hadepioduciicieilacanlidadde sufiinienloquesepuedeyaquenonediiconexacliludaInenosapieciai,conpaiaiy jeiaiquizai. La nueile es un supIicio en Ia nedida en que no es sinpIenenle piivacin deI deiecho a vivii,sino que esIaocasin y eI leininode una giadacin caIcuIada de sufiinienlos: desde Ia decapilacin~queIosienilelodosaunsoIoacloyenunsoIoinslanle:eIgiadoceiodeI supIicio~ hasla eI descuailizanienlo, que Ios IIeva aI infinilo, pasando poi Ia hoica, Ia hogueia y Ia iueda, solie Ia cuaI se agoniza duianle Iaigo lienpo. La nueile-supIicio es un aile de ielenei Ia vidaeneIdoIoi,suldividiendoIaen"niInueiles"yolleniendoconeIIa,anlesdequeceseIa exislencia,"lhenoslexquisileagonies".33LIsupIiciodescansa(4O)solielodoenunaile cuanlilalivodeIsufiinienlo.Ieiohayns:eslapioduccineslsonelidaaiegIas.LIsupIicio poneencoiieIacineIlipodepeijuiciocoipoiaI,IacaIidad,Iainlensidad,IaduiacindeIos sufiinienlos con Ia giavedad deI deIilo, Ia peisona deI deIincuenle y Ia calegoia de sus vclinas. LxisleuncdigojuidicodeIdoIoi,Iapena,cuandoessupIicianle,nocaeaIazaiodeunavez solie eI cueipo, sino que esl caIcuIada de acueido con iegIas esciupuIosas: nneio de Ialigazos, enpIazanienlodeIhieiioaIiojo,duiacindeIaagonaenIahogueiaoenIaiueda(eIliilunaI decidesipiocedeeslianguIaiinnedialanenleaIpacienleenvezdedejaiIonoiii,yaIcalode cunlo lienpo ha de inleivenii esle geslo de conpasin), lipo de nuliIacin que inponei (nano coilada,IaliosoIengualaIadiados).TodosesloseIenenlosdiveisosnuIlipIicanIaspenasyse conlinan segn Ios liilunaIes y Ios deIilos: "La poesa de Danle hecha Ieyes", deca Rossi, un Iaigo salei fsico-penaI, en lodo caso. LI supIicio foina, adens, paile de un iiluaI. Ls un eIenenlo en Ia Iiluigiapuniliva,yqueiespondeadosexigencias.ConieIacinaIavclina,deleseiseaIado: esl deslinado, ya sea poi Ia cicaliiz que deja en eI cueipo, ya poi Ia iesonancia que Io aconpaa, a voIvei infane a aqueI que es su vclina, eI piopio supIicio, si lien liene poi funcin Ia de "puigai" eI deIilo, no ieconciIia, liaza en loino o, nejoi dicho, solie eI cueipo nisno deI condenado unos signos que no delen loiiaise, Ia nenoiia de Ios honlies, en lodo caso, conseivai eI iecueido de Ia exposicin, de Ia picola, de Ia loiluia y deI sufiinienlo delidanenle conpiolados. Y poi paile de Ia juslicia que Io inpone, eI supIicio dele sei iesonanle, y dele sei conpiolado poi lodos, en cieilo nodo cono su liiunfo. LI nisno exceso de Ias vioIencias infIigidas es uno de Ios eIenenlos desugIoiia:eIhechodequeeIcuIpalIeginaygiilelajoIosgoIpes,noesunaccidenle veigonzoso, es eI ceienoniaI nisno de Ia juslicia nanifeslndose en su fueiza. De ah, sin duda, esos supIicios que siguen desaiioIIndose an despues de Ia nueile: cadveies quenados, cenizas aiiojadas aI vienlo, cueipos aiiasliados solie zaizos, expueslos aI loide de Ios caninos. La juslicia

Ios vagalundos (Mcncirc cxpcsi|if. . N. |as. 8129 foI. 128-129). 32 5 Encyclopdie, artculo "Supplice". 33 6 La expiesin es de OIyffe, An cssaq |c prctcn| capi|a| crincs, 1731. Michel FoucaultVigilar y castigar 23 peisigue aI cueipo ns aII de lodo sufiinienlo posilIe. LIsupIiciopenaInoculiecuaIquieicasligocoipoiaI:esunapioduccindifeienciadade sufiinienlos, un iiluaI oiganizado paia Ia naicacin de Ias vclinas y Ia nanifeslacin deI podei quecasliga,ynoIaexaspeiacindeunajusliciaque,oIvidndose desus piincipios, pieide loda nodeiacin. Ln Ios "excesos" de Ios supIicios, se nanifiesla loda una econona deI podei. (41) LI cueipo supIiciado se insciile en piinei Iugai en eI ceienoniaI judiciaI que dele exhilii, a Ia Iuz deI da, Ia veidad deI ciinen. Ln Iiancia, cono en Ia nayoia de Ios pases euiopeos ~con Ia nolalIe excepcin de IngIaleiia~, lodo eI piocedinienlo ciininaI, hasla Ia senlencia, se nanlena secielo: es decii opaco no sIo paia eI plIico sino paia eI piopio acusado. Se desaiioIIala sin eI, o aI nenos sin que eI pudiese conocei Ia acusacin, Ios caigos, Ias decIaiaciones, Ias piuelas. Ln eI oiden de Ia juslicia penaI, eI salei eia piiviIegioalsoIulodeIainsliuccindeIpioceso."LonsdiIigenlenenleyIonssecielanenle que pueda haceise", deca, a piopsilo de Ia nisna, eI ediclo de 1498. Segn Ia Oidenanza de 167O, que iesuna, y en cieilos punlos iefoizala, Ia seveiidad de Ia epoca piecedenle, eia inposilIe aI acusadoleneiaccesoaIosaulos,inposilIeconoceiIaidenlidaddeIosdenuncianles,inposilIe salei eI senlido de Ias decIaiaciones anles de iecusai a Ios lesligos, inposilIe hacei vaIei, hasla en Ios Ilinos nonenlos deI pioceso, Ios hechos juslificalivos, inposilIe lenei un alogado, ya fuese paiaconpiolaiIaieguIaiidaddeIpiocedinienlo,yapaiapailicipai,encuanloaIfondo,enIa defensa. Ioi su paile, eI nagisliado lena eI deiecho de iecilii denuncias anninas, de ocuIlai aI acusadoIandoIedeIacausa,deinleiiogaiIodenaneiacapciosa,deenpIeaiinsinuaciones.34 Conslilua, poi s soIo y en lodo podei, una veidad poi Ia cuaI ceicala aI acusado, y esla veidad Ia iecilanIosjueceshecha,enfoinadeaulosydeinfoinesesciilos,paiaeIIos,nicanenleeslos eIenenlos eian piolaloiios, no vean aI acusado ns que una vez paia inleiiogaiIo anles de diclai su senlencia. La foina seciela y esciila deI piocedinienlo iesponde aI piincipio de que en naleiia penaI eI eslalIecinienlo de Ia veidad eia paia eI soleiano y sus jueces un deiecho alsoIulo y un podei excIusivo. AyiauIl supona que esle piocedinienlo (eslalIecido ya en cuanlo a Io esenciaI en eI sigIo XVI) lena poi oiigen eI "lenoi a Ios lunuIlos, a Ias giileias y cIanoieos a que se enliega oidinaiianenleeIpuelIo,eIlenoidequehulieiadesoiden,vioIencia,inpeluosidadconliaIas paileseincIusoconliaIosjueces".DiiasequeeIieyhalaqueiidoconesodenosliaiqueeI "soleiano podei" aI que coiiesponde eI deiecho de casligai no puede en caso aIguno peilenecei a "Ia nuIlilud".35 Anle Ia juslicia deI soleiano, lodas Ias voces delen caIIai. (42) Ieio eI secielo no inpeda que, paia eslalIecei Ia veidad, delieia oledeceise a deleininadas iegIas.LIsecieloinpIicalaincIusoquesedefinieiaunnodeIoiiguiosodedenosliacinpenaI. Todaunaliadicin,queienonlalaaIosaoscenliaIesdeIaLdadMedia,peio que Ios giandes juiislas deI Renacinienlo halan desaiioIIado anpIianenle, piesciila Io que delan sei Ia ndoIe yIaeficaciadeIaspiuelas.TodavaeneIsigIoXVIIIseenconlialanieguIainenledislinciones conoeslas:piuelascieilas,diieclasoIeglinas(Iosleslinonios,poiejenpIo)yIaspiuelas indiieclas,conjeluiaIes,ailificiaIes(poiaigunenlo),oIaspiuelasnanifieslas,Iaspiuelas consideialIes, Ias piuelas inpeifeclas o Ieves,36 o lanlien: Ias piuelas "uigenles o necesaiias" que nopeinilendudaideIaveidaddeIhecho(sonunaspiuelas"pIenas":asdoslesligos iiiepiochalIesafiinanhaleivisloaIacusado,conunaespadadesnudayensangienladaenIa nano,saIiideIIugaieneIque,aIgnlienpodespues,seenconliaiaeIcueipodeIdifunlo aliavesadopoiunaeslocada),IosindiciospixinosopiuelassenipIenas,quesepueden consideiaiconoveidadeiasenlanloqueeIacusadonoIasdesliuyapoiunapiuelaconliaiia (piuela "senipIena", cono un soIo lesligo ocuIai o unas anenazas de nueile que pieceden a un

347HastaelsigloXVIII,hubolargasdiscusionesencuantoasabersi,enelcursodelos interrogatorios capciosos, le era lcito al juez usar de falsas promesas, de embustes o de palabras de doble significado. Toda una casustica de la mala fe procesal. 35 8 P. Ayrault, L'Ordre, formalit et instruction judiciaire, 1576, 1. m, cap. LXXII y cap. LXXIX. 36 9 D. Jousse, Trait de la justice criminelle, 1771, I, p. 660. Michel FoucaultVigilar y castigar 24 asesinalo), en fin, Ios indicios Iejanos o "adnincuIos",37 que no consislen sino en Ia opinin de esos honlies(eIiunoiplIico,IahuidadeIsospechoso,suluilacincuandoseIeinleiioga,elc.).38 Ahoialien,esasdislincionesnosonsinpIenenlesuliIezasleiicas.Tienenunafuncin opeialoiia. Ln piinei Iugai, poique cada uno de esos indicios, lonado en s nisno y si peinanece aisIado, puede lenei un lipo definido de efeclo judiciaI: Ias piuelas pIenas pueden liaei apaiejado cuaIquiei lipo de condena, Ias senipIenas pueden acaiieai penas afIiclivas, peio jans Ia nueile, Ios indicios inpeifeclos y Ieves laslan paia hacei "decielai" aI sospechoso, a adoplai conlia eI una nedida de ns anpIia infoinacin o a inponeiIe una nuIla. Adens, poique se conlinan enlie eIIasdeacueidoconunasiegIaspiecisasdecIcuIo.DospiuelassenipIenaspuedenhaceiuna piuelaconpIela,unosadnincuIos,conlaIdequeseanvaiiosyqueconcueiden,pueden conlinaise paia foinai una senipiuela, peio jans poi s soIos, poi nuneiosos que sean, pueden equivaIeiaunapiuelaconpIela.Secuenla,pues,conunaaiilnelicapenaIqueesesciupuIosa solienopocospunlos,peioquedejalodavaunnaigenanuchasdiscusiones:esposilIe alendei, (43) paia diclai una senlencia capilaI, a una soIa piuela pIena, o lien es pieciso que vaya aconpaada de olios indicios ns Ieves` Dos indicios pixinos son equivaIenles sienpie a una piuelapIena`Nohaliaqueadniliilies,oconlinaiIosconIosindiciosIejanos`Lxislen eIenenlosquenopuedenseiindiciossinopaiadeleininadosdeIilos,endeleininadas ciicunslancias y en ieIacin con deleininadas peisonas (as un leslinonio se anuIa si piocede de un vagalundo, se iefueiza, poi eI conliaiio, si se liala de "una peisona de consideiacin" o de un anoeneIcasodeundeIilodoneslico).AiilnelicanoduIadapoiunacasuslica,quelienepoi funcindefiniicnounapiuelajudiciaIpuedeseiconsliuida.DeunIado,eslesislenadeIas "piuelasIegaIes",hacequeIaveidadenIaesfeiapenaIseaeIiesuIladodeunaileconpIejo, oledeceaunasiegIasquenicanenlepuedenconoceiIosespeciaIislas,yiefueizapoi consiguienle eI piincipio deI secielo. "No lasla con que eI juez lenga Ia conviccin que puede lenei lodo honlie iazonalIe... Nada ns faIilIe que esla naneia de juzgai que, en ieaIidad, no es sino unaopininnsonenosfundada."Ieiopoioliapaile,espaiaeInagisliadounacoaccin seveia, a faIla de esla ieguIaiidad, "loda senlencia condenaloiia seia leneiaiia, y puede deciise en cieilo nodo que es injusla aun en eI caso de que, en ieaIidad, eI acusado fuese cuIpalIe".39 LIegai un da enque Ia singuIaiidadde esla veidad judiciaIpaiecei escandaIosa cono siIa juslicia no luvieiaqueoledeceiaIasiegIasdeIaveidadconn:"QuesediiadeunasenipiuelaenIas cienciassusceplilIesdedenosliacin`QueseiaunasenipiuelageoneliicaoaIgeliaica`" 4O IeionohayqueoIvidaiqueeslascoaccionesfoinaIesdeIapiuelajuidicaeianunnodode ieguIacin inleina deI podei alsoIulo y excIusivo de salei. Lsciila,seciela,sonelida,paiaconsliuiisuspiuelas,aiegIasiiguiosas,IainsliuccinpenaIes una nquina que puede pioducii Ia veidad en ausencia deI acusado. Y poi eIIo nisno, aunque en deiecho esliiclo no lena necesidad, esle piocedinienlo va a lendei necesaiianenle a Ia confesin. Ioi dos iazones: en piinei Iugai poique consliluye una piuela lan decisiva que no hay necesidad apenasdeaadiiolias,nideenliaienIadifciIydudosaconlinaloiiadeIosindicios,Ia confesin,conlaIdequeseahecha(44)conaiiegIoaIosusos,dispensacasiaIacusadoideI cuidado de suninisliai olias piuelas (en lodo caso, Ias ns difciIes). Adens, Ia nica naneia de que esle piocedinienlo pieida lodo Io que IIeva en s de auloiidad unvoca, y se convieila en una vicloiiaefeclivanenleollenidasolieeIacusadoyieconocidapoieI,eIsoIonododequeIa

37 * Adninicu|c. en juiispiudencia, Io que ayuda a Ia piuela. |T.j 38 10 P. F. Muyart de Vouglans, Institutes au droit criminel. 1757, pp. 345-347. 39 11 Poullain du Parc, Principes du droit franais selon les coutumes de Bretagne, 1767-1771, t. XI, pp. 112-113. Cf. A. Esmein, Histoire de la procdure criminelle en France, 1882, pp. 260-283; K. J. Mittermaier, Trait de la preuve, trad. de 1848, pp. 15-19. 40 12 G. Seigneux de Correvon, Essai sur l'usage, l'abus et les inconvnients de la torture, 1768, p. 63. Michel FoucaultVigilar y castigar 25 veidad asuna lodo su podei, es que eI deIincuenle lone a su cuenla su piopio ciinen, y fiine poi s nisno Io que ha sido salia y oscuianenle consliuido poi Ia insliuccin. Cono deca AyiauIl, a quien no Ie guslalan en alsoIulo eslos piocedinienlos secielos, "No esl eI lodo en que Ios naIos sean casligados juslanenle. Ls pieciso, a sei posilIe, que se juzguen y se condenen eIIos nisnos." 41 Ln eI inleiioi deI ciinen ieconsliluido poi esciilo, eI ciininaI que confiesa viene a desenpeai eI papeIdeveidadviva.Laconfesin,aclodeIsujelodeIincuenle,iesponsalIeypaiIanle,esun docunenloconpIenenlaiiodeunainsliuccinesciilayseciela.Deah Ia inpoilanciaque lodo esle piocedinienlo de lipo inquisilivo concede a Ia confesin. De ah lanlien Ias anligedades de su papeI. De una paile, se liala de haceiIo enliai en eI cIcuIo geneiaI de Ias piuelas, se hace vaIei que no es nada ns que una de eIIas: no es Ia ctidcn|ia rci, lan vanaenesloconoIansdecisivadeIaspiuelas,lanpocoIaconfesinpuedeconseguiipois soIa Ia condena, sino que dele ii aconpaada de indicios anejos y de piesunciones, poique ya se ha vislo a acusados que se decIaialan cuIpalIes de deIilos que no halan conelido. LI juez hali, pues,dehaceiinvesligacionesconpIenenlaiias,sinolieneensuposesinoliacosaqueIa confesin ieguIai deI cuIpalIe. Ieio, poi olia paile, Ia confesin avenlaja a cuaIquiei olia piuela. Les es hasla cieilo punlo liascendenle, eIenenlo en eI cIcuIo de Ia veidad, es lanlien eI aclo poi eI cuaI eI acusado acepla Ia acusacin y ieconoce su Iegilinidad, liasfoina una insliuccin hecha sin eI, en una afiinacin voIunlaiia. Ioi Ia confesin, eI piopio acusado lona silio en eI iiluaI de pioduccindeIaveidadpenaI.ConoIodecayaeIdeiechonedievaI,IaconfesinconvieileIa cosaennoloiiaynanifiesla.Aeslapiineiaanligedadsesupeiponeolia:piuela pailicuIainenledecisiva,quenopidepaiaolleneiIacondenasinoaIgunosindicios supIenenlaiios, ieduciendo aI nnino eI lialajo de infoinaciones y Ia necnica denosliadoia, Ia confesin es, poi Io lanlo, luscada, se uliIizain lodas Ias coacciones posilIes paia olleneiIa. Ieio si dele sei, en eI piocedinienlo, Ia conliapailida viva y oiaI de Ia insliuccin esciila, si dele sei su iepIica(45)yconoIaaulenlificacindepailedeIacusado,deleiiiodeadadegaianlasyde foinaIidades. Conseiva en s aIgo de Ia liansaccin, poi eso se exige que sea "esponlnea", que se hayafoinuIadoanleeIliilunaIconpelenle,quesehaga enloda conciencia, queno se iefieia a cosasinposilIes,elc.42IoiIaconfesin,eIacusadoseconpioneleiespeclodeIpiocedinienlo, fiina Ia veidad de Ia infoinacin. LsladolIeanligedaddeIaconfesin(eIenenlodepiuelayconliapailidadeIainfoinacin, efeclodecoaccinyliansaccinsenivoIunlaiia)expIicaIosdosgiandes