VHTT so 200 B2 new (1)_Layout 1

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

ÑôøisoángVaênhoùaTaïp chí XAÂY DÖÏNG

n

n

n

VAÁN ÑEÀ - SÖÏ KIEÄNThö chuùc Teát cuûa Boä tröôûng Boä Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch

Chaøo Xuaân 2019

10 söï kieän Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch tieâu bieåu naêm 2018

Toå chöùc caùc hoaït ñoäng vaên hoùa, ngheä thuaät, theå thao ñoùn Teát

Nguyeân ñaùn Kyû Hôïi 2019 thieát thöïc, tieát kieäm, phuø hôïp vôùi

truyeàn thoáng vaên hoùa toát ñeïp cuûa daân toäc

Ñeà cao traùch nhieäm neâu göông ñeå “xaây” caùn boä toát, xaây döïng

Ñaûng laø ñaïo ñöùc, laø vaên minh

Ñaàu Xuaân nghó veà tinh thaàn hoøa hieáu cuûa daân toäc Vieät

Ñaïi leã Phaät ñaûn theá giôùi Vesak 2019 seõ dieãn ra taïi Khu du lòch

Tam Chuùc

XUAÂN 2019 KYÛ HÔÏINaêm Hôïi vôùi nhöõng söï kieän troïng ñaïi cuûa Baùc Hoà vaø Ñaûng ta

Nhöõng naêm Kyû Hôïi trong lòch söû daân toäc

Lôïn trong ñôøi soáng vaên hoùa Vieät Nam

Heo röøng laø Chuùa sôn laâm

Teân goïi caùc thaùng trong naêm

Leã hoäi Seát Booc Maï y - neùt vaên hoùa ngaøy Xuaân cuûa ñoàng baøo Thaùi

Moät soá hình aûnh lôïn trong ngheä thuaät taïo hình

Ngöôøi Dao Ñoû ôû Suoái Hang luoân giöõ gìn baûn saéc vaên hoùa

truyeàn thoáng khi ñoùn Teát Nguyeân ñaùn

Ngöôøi Cô Tu aên Teát

Soâi ñoäng laøng nem Lai Vung vaøo Xuaân

Böõa côm chieàu Ba möôi Teát

5

1

Toång bieân taäp:Ñaëng Xuaân Maõ

Truï sôû:Cuïc Vaên hoùa cô sôû51-53 Ngoâ Quyeàn - Haø NoäiÑT: (024)3.825.1677

(024)3.943.4776(024)3.943.3918

Fax: (024)3.944.8344Website:www.vhttcs.org.vnEmail:[email protected]áy pheùp xuaát baûn:Soá 1460/GP-BTTTNgaøy 15-8-2012

Trình baøy: Thanh Bình

In taïi: Nhaø maùy in Baûn Ñoà,Nhaø Xuaát baûn Taøi nguyeân Moâitröôøng vaø Baûn ñoà Vieät Nam

n

3.

4.

7.5.

9.

13.

16.

11.

22.

26.

30.

28.

18.

32.

34.

36.

38.

40.

2

10

22

55

ÑAÏO ÑÖÙC - LOÁI SOÁNGVaán ñeà xaây döïng ñaïo ñöùc, loái soáng con ngöôøi Vieät Nam nhìn

laïi ñeå ñònh höôùng töông lai

“Ngheøo maø saïch...”

Ngaøy taøn cuûa trieàu Hoà vaø Cöông tieát lieät cuûa moät ngöôøi ñaøn baø

Chuyeän keå veà sö coâ Vaên Thò Leä

PHONG TRAØO “TDÑKXDÑSVH”“Thaét chaët tình ñoaøn keát ôû caùc khu daân cö”

Song Giang xaây döïng Noâng thoân môùi gaén vôùi chuyeån dòch cô

caáu kinh teá

Laøng hoa, laøng rau Dieãn Chaâu vaøo muøa ñoùn Teát

Phaùt huy vai troø caùc toân giaùo tham gia phaùt trieån giao thoâng

noâng thoân, xaây döïng Noâng thoân môùi

TRANG VAÊN NGHEÄTaûn vaên: Thaùng Chaïp laáp laùnh yeâu thöông

Taûn vaên: Xanh mieàn thaùng Gieâng queâ

Trang thô

VAÊN HOÙA - AÅM THÖÏCBaùnh Teùt hoàn queâ

Vaên hoùa aåm thöïc Teát cuûa boán daân toäc ôû An Giang

TRAO ÑOÅI NGHIEÄP VUÏNaâng cao hieäu quaû coâng taùc quaûn lyù hoaït ñoäng thö vieän taïi caùc

tröôøng THCS ñaït chuaån quoác gia hieän nay

THEÅ THAOHieäu quaû coâng taùc xaõ hoäi hoùa theå duïc theå thao ôû huyeän

Tuy Phöôùc

NHAØ VAÊN HOÙA - CAÂU LAÏC BOÄHoaït ñoäng Caâu laïc boä taïi Trung taâm Vaên hoùa Thoâng tin tænh

Thöøa Thieân Hueá

Trung taâm Vaên hoùa tænh Höng Yeân: Laøm toát coâng taùc tuyeân

truyeàn phuïc vuï nhieäm vuï chính trò naêm 2018

PHOØNG, CHOÁNG TEÄ NAÏN XAÕ HOÄIHieäu quaû töø moâ hình Doøng hoï töï quaûn veà an ninh traät töï

CHÍNH SAÙCH VAØ PHAÙP LUAÄTHoûi vaø ñaùp veà hoaït ñoäng thö vieän löu ñoäng ñöôïc quy ñònh nhö

theá naøo?

TIN KHAÉP NÔI76

15

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

50.

51.53.

56.

60.

64.

62.

69.

67.

70.

73.

71.

54.

48.

47.

55.

46.45.

41.

74.

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

3

Thö chuùc TeátHaø Noäi, ngaøy 08 thaùng 01 naêm 2019

Caùc ñoàng chí thaân meán! Nhaân dòp Xuaân Kyû Hôïi - 2019, thay maët Ban Caùn söï Ñaûng, Laõnh ñaïo Boä Vaên hoùa, Theå thao

vaø Du lòch, toâi thaân aùi göûi ñeán caùc theá heä caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc, ngöôøi lao ñoäng, caùc ngheäsó, ngheä nhaân, huaán luyeän vieân, vaän ñoäng vieân, troïng taøi, höôùng daãn vieân vaø caùc em hoïc sinh,sinh vieân ngaønh Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch cuøng gia ñình nhöõng lôøi chuùc möøng toát ñeïp nhaát.

Naêm 2018, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, Chính phuû, söï phoái hôïp chaët cheõ cuûa caùc Ban, Boä,ngaønh, ñòa phöông, vôùi tinh thaàn “Kyû cöông, lieâm chính, haønh ñoäng, saùng taïo, hieäu quaû”, ngaønhVaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch caû nöôùc ñaõ noã löïc, trieån khai coù hieäu quaû keá hoaïch coâng taùc, hoaønthaønh caùc nhieäm vuï, muïc tieâu phaùt trieån ngaønh vaø ñaït ñöôïc nhieàu keát quaû noåi baät.

Naêm qua, nhieàu hoaït ñoäng vaên hoùa ngheä thuaät ñaëc saéc ñöôïc toå chöùc goùp phaàn tuyeân truyeàn,phuïc vuï nhieäm vuï chính trò cuûa ñaát nöôùc, naâng cao ñôøi soáng tinh thaàn cuûa nhaân daân. Hoäi nghò“Baûo veä vaø phaùt huy giaù trò di saûn vaên hoùa Vieät Nam vì söï phaùt trieån beàn vöõng” ñöôïc toå chöùcvôùi söï tham döï vaø chæ ñaïo cuûa Thuû töôùng Chính phuû; Hoäi ñoàng caáp Nhaø nöôùc laàn ñaàu tieân toåchöùc xeùt taëng danh hieäu “Ngheä nhaân nhaân daân” trong lónh vöïc di saûn vaên hoùa phi vaät theå khaúngñònh nhöõng noã löïc cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc ta cuøng toaøn theå xaõ hoäi trong vieäc giöõ gìn kho taøng disaûn vaên hoùa ñoäc ñaùo, ña daïng, coù giaù trò veà nhieàu maët cuûa daân toäc vaø söï toân troïng ñoái vôùi vaitroø saùng taïo vaên hoùa cuûa coäng ñoàng.

Theå thao Vieät Nam tieáp tuïc gaët haùi nhieàu thaønh coâng treân caû lónh vöïc theå duïc theå thao quaànchuùng vaø theå thao thaønh tích cao, goùp phaàn naâng cao vò theá cuûa theå thao Vieät Nam treân tröôøngquoác teá. Laàn ñaàu tieân Boùng ñaù Vieät Nam giaønh ngoâi AÙ quaân taïi Giaûi voâ ñòch Boùng ñaù U23 ChaâuAÙ; Ñoäi tuyeån boùng ñaù nam quoác gia giaønh Cuùp voâ ñòch taïi giaûi voâ ñòch boùng ñaù Ñoâng Nam AÙ(AFF Suzuki Cup) sau 10 naêm chôø ñôïi; naêm 2018, Theå thao Vieät Nam ñaõ coù moät kyø Asian Gamesthaønh coâng nhaát trong lòch söû vôùi 38 huy chöông caùc loaïi, trong ñoù coù 04 HCV, 16 HCB, 18 HCÑ,xeáp thöù 17/45 quoác gia vaø vuøng laõnh thoå tham döï Asian Games 2018; Ñaïi hoäi Theå duïc theå thaocaùc caáp vaø Ñaïi hoäi Theå thao toaøn quoác laàn thöù VIII naêm 2018 khaúng ñònh böôùc tieán vöôït baäckhi laäp 199 kyû luïc, trong ñoù coù 151 kyû luïc ñaïi hoäi, 48 kyû luïc quoác gia.

Du lòch Vieät Nam vôùi nhöõng ñieåm saùng noåi baät, ñoùng goùp lôùn vaøo GDP caû nöôùc, ñang töøngböôùc khaúng ñònh vò theá ngaønh kinh teá muõi nhoïn, xöùng ñaùng vôùi kyø voïng cuûa toaøn xaõ hoäi. Naêm2018, vôùi löôïng khaùch quoác teá ñeán Vieät Nam ñaït gaàn 15,5 trieäu löôït, du lòch Vieät Nam ñaõ thöïchieän thaønh coâng muïc tieâu taêng tröôûng do Thuû töôùng Chính phuû giao; ñoàng thôøi laàn ñaàu tieân dulòch Vieät Nam ñöôïc vinh danh laø ñieåm ñeán du lòch haøng ñaàu chaâu AÙ; xeáp thöù 3 trong top 10quoác gia coù toác ñoä taêng tröôûng löôïng khaùch du lòch nhanh nhaát theá giôùi vaø ñöùng ñaàu Chaâu AÙ.

Nhöõng daáu aán ñaït ñöôïc laø thaønh quaû xöùng ñaùng cho söï taän taâm vaø nhieät huyeát coáng hieáncuûa taát caû caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc vaø ngöôøi lao ñoäng ngaønh Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch.Böôùc sang naêm 2019 - naêm coù yù nghóa quyeát ñònh ñoái vôùi vieäc thöïc hieän Keá hoaïch phaùt trieånkinh teá - xaõ hoäi 5 naêm 2016-2020, toâi tin töôûng vaø hy voïng caùc caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc vaøngöôøi lao ñoäng toaøn ngaønh seõ taäp trung cao ñoä, ñoaøn keát, noã löïc hoaøn thaønh xuaát saéc nhieäm vuïñaõ ñeà ra, goùp phaàn thöïc hieän thaéng lôïi Nghò quyeát Ñaïi hoäi laàn thöù XII cuûa Ñaûng, Nghò quyeátsoá 33-NQ/TW veà xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoùa, con ngöôøi Vieät Nam ñaùp öùng yeâu caàu phaùttrieån beàn vöõng ñaát nöôùc vaø Nghò quyeát soá 01/NQ-CP ngaøy 01 thaùng 01 naêm 2019 cuûa Chínhphuû veà nhöõng nhieäm vuï, giaûi phaùp chuû yeáu chæ ñaïo ñieàu haønh thöïc hieän keá hoaïch phaùt trieånkinh teá - xaõ hoäi vaø döï toaùn ngaân saùch Nhaø nöôùc naêm 2019.

Chuùc caùc ñoàng chí cuøng gia ñình naêm môùi söùc khoûe, haïnh phuùc vaø thaønh coâng.Thaân aùi!.

NGUYEÃN NGOÏC THIEÄNUÛy vieân Ban Chaáp haønh Trung öông Ñaûng

Boä tröôûng Boä Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch.

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

4

ua ngaøy ñoâng giaù reùt, khi nhöõng tianaéng aám böøng leân cuøng caùnh eùnchao nghieâng treân baàu trôøi, thaápthoaùng vöôøn nhaø ai caønh ñaøo, caønh

mai ñang ñaâm choài, heù nuï… laø thôøi khaéc Teátñeán Xuaân veà.

Naêm Maäu Tuaát kheùp laïi, naêm Kyû Hôïiñeán vôùi moïi ngöôøi, moïi nhaø trong nieàmvui, nieàm tin vaø khaùt voïng vöôn leân cuøngñaát nöôùc.

Naêm qua, maëc duø gaëp nhieàu khoù khaên,thaùch thöùc taùc ñoäng caû beân trong laãn beânngoaøi nhöng kinh teá nöôùc ta vaãn ñaït möùctaêng tröôûng cao nhaát trong 10 naêm trôûlaïi, laïm phaùt ñöôïc kieåm soaùt, kinh teá vómoâ oån ñònh. Toác ñoä taêng tröôûng vaø chaátlöôïng taêng tröôûng ñöôïc naâng leân, beànvöõng hôn; quy moâ neàn kinh teá taêng maïnh;nieàm tin, söï kyø voïng cuûa nhaân daân vaøo söïlaõnh ñaïo cuûa Ñaûng vaø heä thoáng chính tròñöôïc cuûng coá.

Naêm 2018, ngaønh Vaên hoùa,Theå thao vaøDu lòch ñaõ ñeå laïi nhieàu daáu aán: chuùng ta ñaõcoù moät kyø ASIAD thaønh coâng nhaát töø tröôùcñeán nay; ñoäi tuyeån boùng ñaù nam quoác giañoaït Cuùp voâ ñòch Ñoâng Nam AÙ; Du lòch VieätNam ñoùn 15,5 trieäu khaùch quoác teá; laàn ñaàutieân Vieät Nam nhaän giaûi thöôûng Ñieåm ñeándu lòch haøng ñaàu Chaâu AÙ do toå chöùc Giaûithöôûng Du lòch theá giôùi World Travel Award(WTA) trao taëng…

Vôùi Cuïc Vaên hoùa cô sôû, naêm 2018 cuõnglaø naêm gaët haùi ñöôïc nhieàu keát quaû noåi baät:tham möu laõnh ñaïo Boä trình Chính phuû

ban haønh 01 Chæ thò, 3 Nghò ñònh… ñeàu laønhöõng vaên baûn heát söùc quan troïng trongcoâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc thuoäc lónh vöïcvaên hoùa cô sôû; cuøng vôùi ñoù, caùc hoaït ñoängnghieäp vuï nhö: Lieân hoan tuyeân truyeàn, hoäidieãn ngheä thuaät quaàn chuùng, trieån laõmtranh coå ñoäng taám lôùn... coù nhieàu ñoåi môùi,saùng taïo phuïc vuï nhieäm vuï chính trò cuûaÑaûng, Nhaø nöôùc vaø ñòa phöông, ñaùp öùngnhu caàu höôûng thuï vaên hoùa tinh thaàn cuûacaùc taàng lôùp nhaân daân.

Hoäi nghò tröïc tuyeán toång keát phong traøoTDÑKXDÑSVH giai ñoaïn 2000 - 2018 vôùisöï tham döï vaø chæ ñaïo cuûa Thuû töôùng Chínhphuû cuøng 15.000 ñaïi bieåu taïi caùc ñaàu caàu ñaõthaønh coâng toát ñeïp khaúng ñònh ñaây laø moätphong traøo lôùn, mang tính nhaân vaên saâusaéc, laø sôïi daây gaén keát caùc phong traøo, taïoneàn taûng thuùc ñaåy phaùt trieån caùc chöôngtrình muïc tieâu kinh teá - xaõ hoäi, khaúng ñònhsöï quan taâm cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc vôùi ñôøisoáng vaên hoùa cô sôû nhaát laø vuøng saâu, vuøngxa, vuøng ñoàng baøo daân toäc thieåu soá…

Baïn ñoïc thaân meán!Soá taïp chí Teát Kyû Hôïi naøy laø soá 200,

moät daáu moác treân chaëng ñöôøng phaùt trieåncuûa taïp chí, ban bieân taäp xin ñöôïc tri aâncaùc coäng taùc vieân vaø baïn ñoïc caû nöôùc ñaõñoàng haønh, gaén boù vôùi taïp chí suoát 20 naêmqua. Nhaân dòp Teát ñeán, Xuaân veà, xin ñöôïcchuùc caùc coäng taùc vieân, baïn ñoïc söùc khoûe,haïnh phuùc vaø bình an!

XUAÂN MAÕ

Chaøo Xuaân 2019!Q

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

5

Vaán ñeà-SÖÏ KIEÄN

SÖÏ KIEÄN VAÊN HOÙA, THEÅ THAO VAØ DU LÒCH TIEÂU BIEÅU NAÊM

5 söï kieän vaên hoaù, 3 söï kieän theå thaovaø 2 söï kieän du lòch ñaõ ñöôïc bình choïn10 söï kieän vaên hoùa, theå thao vaø du lòchtieâu bieåu naêm 2018.

Saùng 12/1, Boä VHTT&DL chính thöùccoâng boá 10 söï kieän vaên hoùa, theå thao

vaø du lòch tieâu bieåu naêm 2018.Treân cô sôû hoà sô ñeà cöû töø caùc ñôn vò,

sau thôøi gian löïa choïn, Ban Toå chöùc ñaõcoâng boá danh saùch 10 söï kieän vaên hoùa,theå thao vaø du lòch tieâu bieåu naêm 2018nhö sau:

AÁn töôïng Leãhoäi Phaùo hoaQuoác teá ÑaøNaüng naêm 2018(Da NangInternationalFireworksFestival 2018).

Coâng vieân Ñòa chaátNon nöôùc Cao Baèngñöôïc UNESCO coângnhaän laø Coâng vieânñòa chaát Toaøn caàuUNESCO.

2

Khoâng gian ngheä thuaätñöông ñaïi ñoäc ñaùo taïiNhaø Quoác hoäi.

LÓNH VÖÏC VAÊN HOÙA

3

Laàn ñaàu tieân xeùt taëng danh hieäu “Ngheä daân Nhaân daân”trong lónh vöïc di saûn vaên hoùa phi vaät theå.4

910

Nhan saéc Vieät khaúng ñònh vò theátreân baûn ñoà saéc ñeïp theá giôùi.5

Asian Games 18 - kyø Asian Gamesthaønh coâng nhaát cuûa Theå thaoVieät Nam.

LÓNH VÖÏC THEÅ THAO

6

Ñoäi tuyeån Boùng ñaù nam quoácgia giaønh Cuùp voâ ñòch taïi giaûivoâ ñòch boùng ñaù Ñoâng Nam AÙ(AFF Suzuki Cup) sau 10 naêm.7

Laàn ñaàu tieân boùng ñaù Vieät Nam giaønh ngoâi AÙ quaân taïiGiaûi voâ ñòch Boùng ñaù U23 chaâu AÙ.8

Du lòch Vieät Nam ñoùn 15 trieäukhaùch quoác teá trong naêm 2018

LÓNH VÖÏC DU LÒCH

Laàn ñaàu tieân Vieät Nam nhaän giaûi thöôûngÑieåm ñeán du lòch haøng ñaàu chaâu AÙ naêm2018 do toå chöùc Giaûi thöôûng Du lòch theá giôùiWorld Travel Award (WTA) trao taëng.

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

6


höïc hieän Chæ thò soá34/CT-TTg ngaøy 28thaùng 12 naêm 2018cuûa Thuû töôùng Chính

phuû veà vieäc taêng cöôøng caùcbieän phaùp baûo ñaûm ñoùn TeátNguyeân ñaùn Kyû Hôïi 2019 vuitöôi, laønh maïnh, an toaøn,tieát kieäm; Coâng vaên soá 5709-CV/BTGTW ngaøy 25 thaùng12 naêm 2018 cuûa Ban Tuyeângiaùo Trung öông veà chæ ñaïohoaït ñoäng vaên hoùa - vaênngheä Xuaân Kyû Hôïi 2019...ngaøy 7/1/2019, Boä Vaên hoùa,Theå thao vaø Du lòch ñaõ coùCoâng vaên soá 72/BVHTTDL-VP yeâu caàu caùc cô quan, ñônvò thuoäc Boä, Sôû Vaên hoùa, Theåthao vaø Du lòch, Sôû Vaên hoùavaø Theå thao, Sôû Du lòch caùctænh, thaønh phoá tröïc thuoäcTrung öông trieån khai moätsoá noäi dung. Döôùi ñaây laø noäidung yeâu caàu caùc Sôû Vaênhoùa, Theå thao vaø Du lòch, SôûVaên hoùa vaø Theå thao, Sôû Dulòch caùc tænh, thaønh phoá tröïcthuoäc Trung öông thöïc hieän;ñoàng thôøi, baùo caùo nhanh keátquaû möøng Xuaân Kyû Hôïi treânñòa baøn göûi Boä Vaên hoùa, Theåthao vaø Du lòch (qua Vaênphoøng Boä) tröôùc ngaøy 15thaùng 02 naêm 2019 ñeå toånghôïp, baùo caùo Thuû töôùngChính phuû vaø Ban Tuyeângiaùo Trung öông:

1. Veà toå chöùc caùc hoaïtñoäng vaên hoùa, vaên ngheä

- Chuû ñoäng toå chöùc caùcchöông trình vaên hoùa, vaênngheä, taïo nhieàu saân chôi boåích taïi caùc khu vui chôi, giaûitrí, caùc trung taâm sinh hoaïtcoäng ñoàng phuïc vuï nhaân daân

vôùi tinh thaàn vui töôi, laønhmaïnh, an toaøn, tieát kieäm.Löïa choïn nhöõng taùc phaåmñaëc saéc, toân vinh nhöõng giaùtrò vaên hoùa truyeàn thoáng daântoäc; phaûn aùnh sinh ñoängcoâng cuoäc ñoåi môùi, ca ngôïiqueâ höông, ñaát nöôùc, ca ngôïiÑaûng, Baùc Hoà; yù chí baûo veäñoäc laäp daân toäc, chuû quyeànbieån ñaûo, bieân giôùi cuûa Toåquoác. Xaây döïng keá hoaïch toåchöùc cho caùc ñoaøn ngheäthuaät, ñoäi chieáu phim, ñoäituyeân truyeàn löu ñoäng ñibieåu dieãn phuïc vuï nhaân daân,boä ñoäi, ñoàng baøo ôû vuøng saâu,vuøng xa, vuøng daân toäc thieåusoá, nôi bieân giôùi, haûi ñaûo.

- Tuyeân truyeàn, coå ñoängtröïc quan, toå chöùc caùc hoaïtñoäng möøng Ñaûng, möøngXuaân gaén vôùi yeâu caàu ñaûmbaûo an ninh traät töï, an toaøngiao thoâng, veä sinh moâitröôøng, baøi tröø teä naïn xaõ hoäi,meâ tín dò ñoan... Ñaåy maïnhxaõ hoäi hoùa caùc hoaït ñoäng vaênhoùa, baûo toàn vaø phaùt huy caùcgiaù trò di saûn vaên hoùa daântoäc, xaây döïng moâi tröôøng

vaên hoùa laønh maïnh phuïc vuïnhu caàu höôûng thuï vaên hoùatinh thaàn cho nhaân daân.

- Ñoäng vieân ñoäi nguõ vaênngheä só höôûng öùng saùng taïocaùc taùc phaåm ngheä thuaät veàchuû ñeà “Hoïc taäp vaø laøm theotö töôûng, ñaïo ñöùc, phongcaùch Hoà Chí Minh”, xaâydöïng Ñaûng gaén vôùi Nghòquyeát Trung öông 4 (KhoùaXII) veà “Taêng cöôøng xaâydöïng, chænh ñoán Ñaûng; ngaênchaën, ñaåy luøi söï suy thoaùi veàtö töôûng chính trò, ñaïo ñöùc,loái soáng, nhöõng bieåu hieän ‘töïdieãn bieán’, ‘töï chuyeån hoùa’trong noäi boä”; phaùt hieän,bieåu döông caùc nhaân toá ñieånhình tieân tieán, thaønh töïutrong söï nghieäp ñoåi môùi, hoäinhaäp cuûa ñaát nöôùc; ñaáutranh, phaûn baùc caùc quanñieåm sai traùi treân lónh vöïcvaên hoùa - vaên ngheä.

- Phoái hôïp chaët cheõ vôùicaùc ngaønh chöùc naêng trongquaûn lyù hoaït ñoäng kinhdoanh caùc saûn phaåm, dòch vuïvaên hoùa, caáp pheùp xuaát nhaäpkhaåu, xuaát baûn vaên hoùa

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

7


TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG, VAÊN HOÙA, NGHEÄ THUAÄT,THEÅ THAO ÑOÙN TEÁT NGUYEÂN ÑAÙN KYÛ HÔÏI 2019

THIEÁT THÖÏC, TIEÁT KIEÄM, PHUØ HÔÏP VÔÙI TRUYEÀN THOÁNG VAÊN HOÙA TOÁT ÑEÏP CUÛA DAÂN TOÄC

T

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

8


phaåm, caáp pheùp caùc chöôngtrình bieåu dieãn ngheä thuaät;giaùm saùt, kieåm tra kòp thôøiphaùt hieän, xöû lyù nghieâmnhöõng sai phaïm, khoâng ñeåxaûy ra vuï vieäc phöùc taïp. Chuûñoäng, phaùt huy caùc bieänphaùp hieäu quaû trong ñaáutranh phaûn baùc caùc luaänñieäu, thoâng tin xaáu cuûa caùctheá löïc thuø ñòch treân maïngxaõ hoäi. Naâng cao nhaän thöùc,yù thöùc cuûa caùc taàng lôùp nhaândaân, taåy chay, ngaên chaënvieäc söû duïng, phaùt taùn caùcsaûn phaåm vaên hoùa ñoäc haïi.

- Taêng cöôøng kieåm tra,giaùm saùt vieäc toå chöùc caùchoaït ñoäng vaên hoùa, theåthao, du lòch, leã hoäi, kinhdoanh dòch vuï vaên hoùa,quaûng caùo trong dòp TeátNguyeân ñaùn ñaûm baûo vuitöôi, laønh maïnh, phuø hôïp vôùithuaàn phong myõ tuïc vaøphong tuïc taäp quaùn cuûa töøngñòa phöông.

2. Veà coâng taùc quaûn lyù vaøtoå chöùc leã hoäi

- Höôùng daãn, toå chöùc vaøquaûn lyù caùc hoaït ñoäng leã hoäi

theo ñuùng tinh thaàn Chæ thòsoá 41-CT/TW ngaøy 05 thaùng02 naêm 2015 cuûa Ban Bí thöTrung öông Ñaûng (Khoùa XI)veà vieäc taêng cöôøng söï laõnhñaïo cuûa Ñaûng ñoái vôùi coângtaùc quaûn lyù vaø toå chöùc leã hoäi;Chæ thò soá 06/CT-TTg ngaøy20 thaùng 02 naêm 2017 cuûaThuû töôùng Chính phuû veàvieäc chaán chænh coâng taùcquaûn lyù, toå chöùc, leã hoäi, leãkyû nieäm; Nghò ñònh soá110/2018/NÑ-CP ngaøy 29thaùng 8 naêm 2018 cuûaChính phuû quy ñònh veà quaûnlyù vaø toå chöùc leã hoäi nhaèmñaûm baûo an toaøn, thieát thöïc,hieäu quaû, tieát kieäm, phuø hôïpvôùi ñieàu kieän kinh teá, xaõ hoäicuûa ñòa phöông.

- Toå chöùc leã hoäi truyeànthoáng theo ñuùng baûn chaát, yùnghóa lòch söû vaên hoùa, phuøhôïp vôùi thuaàn phong myõ tuïc;loaïi boû hoaëc thay theá nhöõngtaäp tuïc khoâng coøn phuø hôïpvôùi xu theá hoäi nhaäp vaø phaùttrieån. Phaùt huy tính tích cöïc,saùng taïo cuûa nhaân daân trongsinh hoaït vaên hoùa coängñoàng, baûo toàn caùc giaù trò vaênhoùa truyeàn thoáng. Ñònhhöôùng tuyeân truyeàn veà giaùtrò, yù nghóa giaùo duïc cuûa leãhoäi, di tích; vaän ñoäng, thuyeátphuïc ngöôøi daân, du khaùchthöïc hieän neáp soáng vaênminh khi tham gia leã hoäi.

- Quaûn lyù chaët cheõ hoaïtñoäng ñaêng kyù vaø thoâng baùotoå chöùc leã hoäi treân ñòa baøn.

Chuû ñoäng xaây döïng keáhoaïch, phöông aùn chuaån bòchu ñaùo, kyõ löôõng moïi ñieàukieän ñeå leã hoäi dieãn ra ñaûmbaûo an toaøn, khoâng ñeå xaûyra sai soùt; baûo ñaûm yeâu caàuveä sinh an toaøn thöïc phaåm,phoøng, choáng chaùy, noå, veäsinh moâi tröôøng; baûo ñaûman ninh traät töï, an toaøngiao thoâng; ñaáu tranhphoøng, choáng caùc teä naïn xaõhoäi. Taêng cöôøng coâng taùcthanh tra, kieåm tra, kòpthôøi ngaên chaën vaø xöû lyùnghieâm caùc vi phaïm, ñaëcbieät laø caùc haønh vi lôïi duïngdi tích, leã hoäi, tín ngöôõng ñeåtruïc lôïi, hoaït ñoäng meâ tín dòñoan, côø baïc; toå chöùc leã hoäi,leã kyû nieäm traøn lan gaây toánkeùm, laõng phí.

3. Veà du lòchHöôùng daãn caùc cô sôû kinh

doanh dòch vuï du lòch trieånkhai caùc bieän phaùp nhaèmñaûm baûo an toaøn cho khaùchdu lòch, ngaên chaën kòp thôøicaùc bieåu hieän tieâu cöïc, eùpgiaù; taêng cöôøng quaûn lyù vaøkieåm soaùt chaát löôïng kinhdoanh dòch vuï du lòch vaøphöông tieän phuïc vuï khaùchdu lòch.n

THANH HAØ

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

9


Vieäc neâu göông cuûa caùnboä, ñaûng vieân ñaõ ñöôïcñeà caäp töø laâu, ñeà caäpnhieàu laàn trong caùc vaênbaûn, nghò quyeát, quyñònh cuûa Ñaûng. Tuynhieân, nhaän thöùc vaøthöïc hieän traùch nhieämneâu göông cuûa caùc caápuûy, toå chöùc ñaûng vaø caùnboä, ñaûng vieân coøn coùhaïn cheá neân keát quaûchöa ñöôïc nhö mongmuoán. Moät soá caùn boäñaûng vieân caáp chieán löôïcchöa thöïc söï göông maãu,suy thoaùi veà ñaïo ñöùc, loáisoáng, tham nhuõng, laõngphí, thaäm chí vi phaïmkyû luaät cuûa Ñaûng, phaùpluaät cuûa Nhaø nöôùc. Ñieàunaøy ñaõ coù taùc ñoäng raátxaáu ñeán toaøn xaõ hoäi,aûnh höôûng raát lôùn ñeánvai troø laõnh ñaïo vaø uytín cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc.

eå vieäc neâu göông trôûthaønh vieäc laøm töïgiaùc, thöôøng xuyeân,coù hieäu quaû. Hoäi nghò

Trung öông 8 (khoùa XII) Banchaáp haønh Trung öông Ñaûngñaõ Ban haønh Quy ñònh soá08-QÑ/TW, ngaøy 25/10/2018“Quy ñònh traùch nhieäm neâugöông cuûa caùn boä, ñaûng vieân,tröôùc heát laø UÛy vieân Boä

Chính trò, UÛy vieân Ban Bíthö, UÛy vieân Ban Chaáp haønhTrung öông”. Ñaây laø moätchuyeån bieán mang tính chaátthen choát trong coâng taùc xaâydöïng Ñaûng ñeå taêng cöôønghieän thöïc hoùa Chæ thò soá 05-CT/TW, ngaøy 15/5/2016 cuûaBoä Chính trò vaø Nghò quyeátTW4 (khoùa XII) cuûa Ñaûngvaøo ñôøi soáng xaõ hoäi vôùi muïctieâu ngaên chaën, ñaåy luøi hoaøntoaøn söï suy thoaùi veà chínhtrò, tö töôûng, ñaïo ñöùc, loáisoáng; kieân quyeát choáng thamnhuõng ñeán cuøng ñeå xaây döïngÑaûng trong saïch, vöõng maïnhtoaøn dieän, phaán ñaáu thöïchieän lôøi daïy cuûa Chuû tòch HoàChí Minh: Ñaûng ta laø ñaïoñöùc, laø vaên minh.

Toaøn boä Quy ñònh 08-QÑ/TW coù 4 ñieàu:

Taïi Ñieàu 1, theå hieän tínhphoå quaùt cuûa vaán ñeà, ñoù laøtaát caû caùn boä, ñaûng vieân, ñeàuphaûi göông maãu thöïc hieänCöông lónh, Ñieàu leä, nghòquyeát, chæ thò, quy ñònh, quycheá… cuûa Ñaûng ñaõ ban haønh.

Taïi Ñieàu 2, quy ñònh 8ñieåm cuï theå maø caùc ñoàng chíUÛy vieân Boä Chính trò, UÛyvieân Ban Bí thö, UÛy vieânBan Chaáp haønh Trung öôngphaûi göông maãu ñi ñaàu thöïchieän, theå hieän traùch nhieämneâu göông cuûa mình ñoái vôùiÑaûng, ñoái vôùi Toå quoác, ñoáivôùi nhaân daân, ñoái vôùi chöùctraùch, nhieäm vuï ñöôïc giao:

1. Tuyeät ñoái trung thaønhvôùi Toå quoác, vôùi nhaân daân,vôùi Ñaûng Coäng saûn VieätNam. Nghieân cöùu, naém vöõng

heä thoáng caùc nguyeân taéc côbaûn vaø kieân quyeát baûo veächuû nghóa Maùc - Leânin, tötöôûng Hoà Chí Minh. Coù laäptröôøng tö töôûng vöõng vaøng,quan ñieåm ñuùng ñaén, chínhkieán roõ raøng tröôùc nhöõngvaán ñeà môùi, khoù, phöùc taïp,nhaïy caûm. Chuû ñoäng ngaênchaën, phaûn baùc caùc thoângtin, quan ñieåm xuyeân taïc, saitraùi, thuø ñòch.

2. Heát loøng, heát söùc phuïngsöï Toå quoác, phuïc vuï nhaândaân, vì lôïi ích cuûa nhaân daân,cuûa quoác gia - daân toäc vaø muïctieâu, lyù töôûng caùch maïng cuûaÑaûng. Khoâng laøm baát cöù vieäcgì coù haïi cho Ñaûng, cho ñaátnöôùc vaø nhaân daân. Laáy aámno, haïnh phuùc vaø söï haøi loøngcuûa nhaân daân laøm muïc tieâuphaán ñaáu.

3. Thöïc haønh phong caùchlaõnh ñaïo khoa hoïc, daân chuû,saâu saùt thöïc tieãn, hieäu quaû;thöïc söï laø haït nhaân ñoaønkeát, quy tuï, taïo ñoäng löïc vaøphaùt huy trí tueä taäp theå. Chæñaïo quyeát lieät, hieäu quaû coângtaùc caûi caùch haønh chính, öùngduïng thaønh töïu khoa hoïc,coâng ngheä.

4. Saün saøng nhaän vaø noãlöïc hoaøn thaønh toát moïinhieäm vuï khi ñöôïc phaâncoâng. Taâm huyeát, taän tuî vôùicoâng vieäc. Tích cöïc giaûi quyeátdöùt ñieåm caùc vaán ñeà phöùctaïp, böùc xuùc, toàn ñoïng keùodaøi; chuû ñoäng, kòp thôøi xöû lyùcoù hieäu quaû caùc tình huoángkhaån caáp, ñoät xuaát, baát ngôøtrong ñòa phöông, lónh vöïcmình phuï traùch.

QUAÙN TRIEÄT, VAÄN DUÏNG ÑÖA NGHÒ QUYEÁT TRUNG ÖÔNG 8 VAØO CUOÄC SOÁNG

Ñeà cao traùch nhieäm neâu göông ñeå“XAÂY” CAÙN BOÄ TOÁT, XAÂY DÖÏNG ÑAÛNG

LAØ ÑAÏO ÑÖÙC, LAØ VAÊN MINH

Ñ

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

10


5. Tích cöïc thöïc hieän quyñònh veà phaân caáp, phaânquyeàn vaø kieåm soaùt chaët cheõquyeàn löïc. Chuû ñoäng thöïchieän chuû tröông thí ñieåmcuûa Trung öông; khuyeánkhích moâ hình, caùch laømmôùi, hieäu quaû. Naêng ñoäng,saùng taïo, daùm nghó, daùmlaøm; tìm toøi, ñoåi môùi, phaùthuy tieàm naêng, theá maïnhcuûa ñòa phöông, ngaønh, lónhvöïc do mình phuï traùch.

6. Giöõ vöõng nguyeân taéc,daân chuû, coâng taâm, khaùchquan, coâng khai, minh baïchtrong coâng taùc caùn boä. Chaêmlo xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä,nhaát laø caùn boä keá caän. Chuûñoäng, tích cöïc phaùt hieän, thuhuùt, troïng duïng ngöôøi coù ñöùc,coù taøi, khaùt khao coáng hieán.Baûo veä caùn boä naêng ñoäng,saùng taïo, daùm nghó, daùmlaøm, daùm chòu traùch nhieämvì söï nghieäp cuûa Ñaûng, vì lôïiích quoác gia - daân toäc.

7. Khoâng ngöøng hoïc taäp,tu döôõng, reøn luyeän, trau doàiñaïo ñöùc caùch maïng. Maãumöïc veà ñaïo ñöùc, loái soáng.Thöïc söï caàn, kieäm, lieâm,chính, chí coâng voâ tö; trungthöïc, giaûn dò, thaúng thaén,chaân thaønh.

8. Nghieâm tuùc thöïc haønhtöï pheâ bình vaø pheâ bình;thaáy ñuùng phaûi cöông quyeátbaûo veä, thaáy sai phaûi quyeátlieät ñaáu tranh; khoâng tranhcoâng, ñoå loãi. Duõng caûm nhaänkhuyeát ñieåm vaø traùch nhieäm.Chuû ñoäng xin töø chöùc khithaáy mình khoâng coøn ñuûñieàu kieän, naêng löïc, uy tín ñeåthöïc hieän nhieäm vuï.

Taïi ñieàu 3, quy ñònh 8ñieåm cuï theå maø caùc ñoàng chíUÛy vieân Boä Chính trò, UÛyvieân Ban Bí thö, UÛy vieânBan Chaáp haønh Trung öôngphaûi nghieâm khaéc vôùi baûnthaân vaø kieân quyeát choángñaáu tranh choáng nhöõng bieåuhieän ñoù trong Ñaûng, trongxaõ hoäi:

1. Chuû nghóa caù nhaân, cuïcboä, baûn vò. Lôïi duïng taäp theå

ñeå neù traùnh traùch nhieämhoaëc laáy danh nghóa taäp theåthöïc hieän muïc ñích caù nhaân.Noùi khoâng nhaát quaùn, noùikhoâng ñi ñoâi vôùi laøm, noùinhieàu laøm ít.

2. Ñoäc ñoaùn, chuyeânquyeàn, quan lieâu, xa daân, thôøô, voâ caûm tröôùc nhöõng khoùkhaên, böùc xuùc cuûa nhaân daân.Ñònh kieán vôùi ngöôøi goùp yù,pheâ bình. Tröïc tieáp, möôïndanh hoaëc cung caáp taøi lieäucho ngöôøi khaùc ñeå noùi, vieát,ñaêng tin, baøi sai söï thaätnhaèm ñeà cao taäp theå, caùnhaân mình hoaëc haï thaáp uytín cuûa taäp theå, caù nhaânkhaùc treân caùc phöông tieäntruyeàn thoâng, maïng xaõ hoäi.

3. Chuû trì tham möu, banhaønh cô cheá, chính saùch traùichuû tröông, ñöôøng loái cuûaÑaûng, phaùp luaät cuûa Nhaønöôùc, laøm aûnh höôûng ñeán uytín cuûa Ñaûng hoaëc gaây thieäthaïi ñoái vôùi lôïi ích cuûa Nhaønöôùc, taäp theå vaø coâng daân.

4. Chaïy hoaëc tieáp tay chochaïy chöùc, chaïy quyeàn, chaïyphieáu baàu, chaïy phieáu tínnhieäm. Can thieäp khoângñuùng thaåm quyeàn, traùchnhieäm, traùi quy ñònh vaøocoâng taùc caùn boä; ñeà baït, boånhieäm, boá trí caùn boä khoângñuû tieâu chuaån, ñieàu kieän theoquy ñònh, nhaát laø ñoái vôùingöôøi nhaø, ngöôøi thaân.

5. Tham nhuõng, hoái loädöôùi moïi hình thöùc; taëng

quaø, nhaän quaø vì vuï lôïi. Canthieäp khoâng ñuùng thaåmquyeàn, traùch nhieäm, traùi quyñònh vaøo coâng taùc kieåm tra,thanh tra, kieåm toaùn, ñieàutra, truy toá, xeùt xöû, thi haønhaùn; ñoái vôùi vieäc ñeà xuaát, chochuû tröông, thaåm ñònh, pheâduyeät, ñaáu thaàu, chæ ñònhthaàu caùc döï aùn, ñeà aùn kinhteá - xaõ hoäi, quoác phoøng - anninh; ñaáu giaù ñaát ñai, taøi saûnnhaø nöôùc.

6. Laõng phí coâng quyõ, taøisaûn, phöông tieän, nhaân löïcvaø thôøi gian laøm vieäc. Toåchöùc ñoaøn ñi coâng taùc ôû trongvaø ngoaøi nöôùc khoâng ñuùngthaønh phaàn, thôøi gian vaø noäidung yeâu caàu coâng vieäc.Soáng, sinh hoaït, tieâu duøng,giaûi trí xa hoa, laõng phí.

7. Lôïi duïng doanh nghieäphoaëc ñeå doanh nghieäp lôïiduïng nhaèm vuï lôïi. Lôïi duïngchöùc vuï, quyeàn haïn, uy tín ñeåsöû duïng, vay, möôïn tieàn, taøisaûn, phöông tieän cuûa toå chöùc,caù nhaân traùi quy ñònh.

8. Ñeå vôï (choàng), boá, meï,con, anh chò em ruoät lôïi duïngchöùc vuï, quyeàn haïn, uy tíncuûa mình ñeå vuï lôïi. Ñeå vôï(choàng), con ñeû, con nuoâisoáng xa hoa, phoâ tröông,laõng phí hoaëc sa vaøo teä naïnxaõ hoäi, vi phaïm phaùp luaät.

Taïi Ñieàu 4, quy ñònh phaâncoâng traùch nhieäm cuûa caùc côquan, caù nhaân lieân quantrieån khai thöïc hieän Quy

rong lòch söû, sau khi ñaùnh thaéng giaëc ngoaïixaâm, caùc trieàu ñaïi phong kieán xöa khoâng nhöõngban haønh nhöõng chính saùch phuø hôïp ñeå oånñònh, coá keát loøng daân, hoøa hôïp daân toäc maø coøn

theå hieän bao dung, hoøa hieáu vôùi caû keû thuø. Treân 7 theákyû tröôùc, Thöôïng hoaøng Traàn Thaùnh Toâng vaø vua TraànNhaân Toâng, sau khi laõnh ñaïo quaân daân Ñaïi Vieät ñaùnhtan cuoäc xaâm laêng laàn thöù ba (1288) cuûa giaëc NguyeânMoâng xaâm löôïc, baét ñöôïc hoøm tôø bieåu cuûa nhöõng ngöôøiVieät göûi cho quaân Nguyeân ñeå xin ñöôïc laøm quan (ta coùtheå goïi ñoù laø Vieät gian phaûn quoác), ñaõ coù haønh ñoäng “voâtieàn, khoaùng haäu”: Ra leänh ñoát heát caùc böùc thö aáy vaø

nghó veà tinh thaànhoøa hieáu cuûa daân toäc Vieät

T

ñònh. Boä Chính trò, Ban bí thölaõnh ñaïo, chæ ñaïo thöïc hieänQuy ñònh vaø baùo caùo BCHTrung öông vaøo cuoái naêm. Caùccaáp uûy, toå chöùc ñaûng tröïc thuoäctrung öông taäp trung laõnh ñaïo,chæ ñaïo thöïc hieän toát caùc quyñònh neâu göông; gaén vôùi thöïchieän Quy ñònh vôùi kieåm ñieåm,ñaùnh giaù, xeáp loaïi caùn boä,ñaûng vieân vaø laáy phieáu tínnhieäm theo quy ñònh.

Qua nghieân cöùu Quy ñònh08-QÑ/TW chuùng ta nhaänthaáy coù nhieàu noäi dung raátmôùi ñöôïc neâu trong Quy ñònhsoá 08-QÑ/TW. Ví duï, traùchnhieäm neâu göông cuûa caùn boä,ñaûng vieân, tröôùc heát laø UÛyvieân Boä Chính trò, UÛy vieânBan Bí thö, UÛy vieân Ban Chaáphaønh Trung öông: “Coù laäptröôøng tö töôûng vöõng vaøng,quan ñieåm ñuùng ñaén, chínhkieán roõ raøng tröôùc nhöõng vaánñeà môùi, khoù, phöùc taïp, nhaïycaûm” (Ñieàu 2, khoaûn 1); “Chæñaïo quyeát lieät, hieäu quaû coângtaùc caûi caùch haønh chính, öùngduïng thaønh töïu khoa hoïc,coâng ngheä” (Ñieàu 2, khoaûn 3);“Tích cöïc thöïc hieän quy ñònhveà phaân caáp, phaân quyeàn vaøkieåm soaùt chaët cheõ quyeàn löïc”(Ñieàu 2, khoaûn 5); “Duõng caûmnhaän khuyeát ñieåm vaø traùchnhieäm. Chuû ñoäng xin töø chöùckhi thaáy mình khoâng coøn ñuûñieàu kieän, naêng löïc, uy tín ñeåthöïc hieän nhieäm vuï” (Ñieàu 2,khoaûn 8).

Tin töôûng raèng, neáu taát caûcaùn boä, ñaûng vieân, tröôùc heát laøUÛy vieân Boä Chính trò, UÛy vieânBan Bí thö, UÛy vieân Ban Chaáphaønh Trung öông ñeà cao traùchnhieäm neâu göông thì chaécchaén nhöõng vieäc toát ñöôïc lantoûa maïnh meõ, nhöõng vieäc tíchcöïc seõ ñaåy luøi tieâu cöïc; caùi toát,caùi ñeïp seõ deïp caùi xaáu, goùpphaàn quan troïng xaây döïngÑaûng thaät söï, trong saïch,vöõng maïnh veà chính trò, tötöôûng, toå chöùc vaø ñaïo ñöùc theotinh thaàn nghò quyeát Ñaïi hoäiXII cuûa Ñaûng.n

NGUYEÃN VAÊN THANH

Hoøa hieáu laø baûn chaát cuûa daân toäc Vieät Nam.Nhìn laïi lòch söû, chuùng ta seõ deã daøng nhaän thaáyñieàu voâ cuøng soáng ñoäng vaø roõ neùt. Laø moät daântoäc traûi qua nhieàu ñau thöông, maát maùt trongcaùc cuoäc chieán tranh nhöng baûn chaát hoøa hieáuñaõ aên saâu vaøo taâm hoàn vaø tính caùch cuûa daân toäcVieät. Khi ñaát nöôùc coù chieán tranh, ñeán nhöõngnhaø sö cuõng côûi caø sa khoaùc chieán baøo ra traändieät quaân thuø. Khi ñaát nöôùc saïch boùng quaânthuø, hoï laïi trôû veà tuïng kinh, goõ moõ. Coù leõ vì vaäymaø göôm thaàn ñöôïc traû ñeå chuùng ta hoâm nay coùñòa danh hoà Hoaøn Kieám.

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

11


SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

12


khoâng truy cöùu moät ai. Ñaïi Vieät söû kyù toaønthö cheùp raèng “Thöôïng hoaøng sai ñoát ñi ñeåyeân loøng nhöõng keû phaûn traéc”.

Trong cuoäc khaùng chieán choáng quaânMinh xaâm löôïc ôû theá kyû XV, vò thuû lónh cuûanghóa quaân Lam Sôn - Leâ Lôïi luoân chaêmchuù voã veà, vaø raát löu yù tình ñoaøn keát quaândaân. Ñaëc bieät, oâng luoân taïo ñieàu kieän ñeånhöõng keû laàm ñöôøng, laïc loái “laäp coâng,chuoäc toäi”: “Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi laàm ñöôøngtheo giaëc, neáu hoái caûi trôû veà vôùi Toå quoác thìtha thöù cho laäp coâng chuoäc toäi”. Sau khiñaùnh tan quaân Minh xaâm löôïc, vì caêm töùctröôùc nhöõng toäi aùc daõ man maø quaân xaâmlöôïc ñaõ gaây ra, nhieàu ngöôøi khuyeân nhaøvua haõy gieát heát soá quaân Minh ñaõ ñaàuhaøng, vua Leâ Thaùi Toå ñaõ duï nhöõng lôøi voâcuøng nhaân ñöùc: “Traû thuø oaùn baùo laø thöôøngtình cuûa moïi ngöôøi, nhöng khoâng öa gieátngöôøi laø baûn taâm cuûa baäc nhaân ñöùc. Vaû laïingöôøi ta ñaõ haøng, maø mình laïi gieát thì laøñieàm xaáu khoâng gì lôùn baèng. Neáu coát ñeå haûnoãi caêm giaän trong choác laùt maø mang tieángvôùi muoân ñôøi laø gieát keû ñaõ haøng thì chibaèng tha maïng soáng cho öùc vaïn ngöôøi, ñeådaäp taét moái chieán tranh cho ñôøi sau, söûxanh ghi cheùp tieáng thôm muoân ñôøi, haùchaúng lôùn lao sao?”.

Sau khi chieán thaéng giaëc Thanh xaâmlöôïc, khoâng nhöõng chieâu naïp, nuoâi döôõngtaát caû tuø binh vaø taøn binh quaân Thanh, vuaQuang Trung sai thu nhaët xaùc quaân Thanhtreân caùc chieán tröôøng choân caát vaø laäp ñaøncuùng teá. Baøi vaên teá cuûa nhaø vua tröôùc naámmoà quaân xaâm löôïc ñaõ bieåu thò taám loøngkhoan dung, ñoä löôïng cuûa ngöôøi chieánthaéng: “Nay ta: Sai thu nhaët xöông coát choânvuøi/ Baûo laäp ñaøn beân soâng cuùng teá/ Loøngta thöông chaúng keå ngöôøi phöông Baéc/Xuaát cuûa kho maø ñaép ñieám ñoáng xöôngkhoâ/ Hoàn caùc ngöôi khoâng vô vaån ôû trôøi

Nam, haõy leân ñöôøng maø quay veà nôi höôngchí/ Neân kính ngöôõng ta ñaây laø chuû, chanchöùa loøng thaønh/ Nhöng mong sao ñaùp laïiñaïo trôøi, daït daøo leõ soáng”.

Thöû nhìn ñoâng taây kim coå, khi caùchmaïng Phaùp noå ra (1789 - 1799), vua LouisXVI bò gieát; trong caùch maïng Nga, NgaHoaøng vaø caû gia ñình ñeàu bò gieát, … coønnhieàu, nhieàu cuoäc caùch maïng khaùc maø keátcuïc cuoái cuøng thöôøng laø ñaàu rôi, maùu chaûy.Theá nhöng, Caùch maïng thaùng Taùm thaønhcoâng, vua Baûo Ñaïi thoaùi vò ñaõ ñöôïc môøi laømcoá vaán toái cao. Raát nhieàu baäc quan to cuûatrieàu ñình phong kieán ñeàu ñöôïc Chuû tòch HoàChí Minh môøi ra cuøng chung gaùnh vieäcnöôùc. Ñoù laø nhöõng Buøi Baèng Ñoaøn, Phan KeáToaïi, Ñaëng Vaên Höôùng…

Tieáp noái truyeàn thoáng naøy, trong haicuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp vaøñeá quoác Myõ, Nhaø nöôùc vaø nhaân daân VieätNam ñeàu coù nhöõng chính saùch nhaân ñaïo vôùituø binh. Ñaëc bieät, toái 02 - 5 - 1975, 48 giôøsau ngaøy troïng ñaïi 30 - 4, trong buoåi leã traûtöï do cho oâng Döông Vaên Minh vaø noäi caùccheá ñoä Saøi Goøn taïi Dinh Ñoäc laäp, Thöôïngtöôùng Traàn Vaên Traø, Chuû tòch UÛy ban quaânquaûn thaønh phoá Saøi Goøn - Gia Ñònh, Töleänh kieâm Chính uûy quaân khu 7 ñaõ phaùtbieåu: “Trong cuoäc chieán ñaáu laâu daøi naøy,toaøn quaân vaø toaøn daân Vieät Nam laø ngöôøichieán thaéng… Ñaây laø nieàm haõnh dieän chungcuûa taát caû nhaân daân Vieät Nam chuùng ta”.Ñaùp lôøi, ngöôøi töøng ñöùng ñaàu cheá ñoä VieätNam Coäng hoøa - oâng Döông Vaên Minh cuõngchaân tình: “Ngaøy hoâm nay, ñaïi dieän cho caùcanh em coù maët taïi ñaây, toâi nhieät lieät hoanngheânh söï thaønh coâng cuûa Chính phuû caùchmaïng trong coâng cuoäc vaõn hoài hoøa bình choñaát nöôùc. Vôùi kyû nguyeân môùi naøy, toâi mongraèng taát caû anh em coù maët taïi ñaây, cuõngnhö caùc taàng lôùp ñoàng baøo, seõ coù dòp ñoùnggoùp tích cöïc cho coâng cuoäc xaây döïng ñaátnöôùc…”. Trong hoài kyù cuûa mình, baø NguyeãnThò Bình, nguyeân Phoù Chuû tòch nöôùc, coù keåmoät caâu chuyeän xaûy ra ôû queâ baø - huyeänDuy Xuyeân, tænh Quaûng Nam - veà moät ñaùmtang cuûa moät ngöôøi nguyeân laø só quan cuûacheá ñoä Vieät Nam Coäng hoøa ñaõ ñi ñònh cö ôûMyõ 20 naêm. Theo nguyeän voïng cuûa oâng, thihaøi oâng ñöôïc ñöa töø Myõ veà Vieät Nam maitaùng. Ñieàu heát söùc caûm ñoäng, theo baø“ngöôøi ñoïc ñieáu vaên laø con trai moät lieät sócaùch maïng, chaùu moät baø meï anh huøng”.

Moät daân toäc hoøa hieáu vaø nhaân ñaïo vôùi caûquaân thuø, neùt ñeïp aáy laø ñieåm son choùi saùngcuûa vaên hoùa Vieät Nam, laø ñieåm ñaëc saéc cuûavaên hoùa Vieät Nam.n

VUÕ TRUNG KIEÂN

Sau hai laàn ñaêng cai toåchöùc thaønh coâng Ñaïi leãPhaät ñaûn theá giôùi Vesak(naêm 2008 taïi Trungtaâm Hoäi nghò quoác giaMyõ Ñình, Haø Noäi vaønaêm 2014 taïi chuøa BaùiÑính, Ninh Bình) ñeå laïiaán töôïng saâu saéc trongloøng baïn beø theá giôùi veàhình aûnh ñaát nöôùc, conngöôøi vaø ñôøi soáng toângiaùo, Vieät Nam vinh döïlaàn thöù ba ñöôïc löïa choïnlaø nôi ñaêng cai toå chöùcÑaïi leã Vesak (Ñaïi leãtam hôïp) kæ nieäm ÑöùcPhaät ñaûn sinh, Ñöùc Phaätthaønh ñaïo vaø Ñöùc Phaätnhaäp Nieát baøn.

aïi leã Phaät ñaûn theágiôùi Vesak 2019 - moättrong nhöõng hoaïtñoäng vaên hoùa mang

tính quoác teá cuûa Lieân HôïpQuoác nhaèm toân vinh giaù trònhaân vaên, hoøa bình cuûanhaân loaïi do Giaùo hoäi Phaätgiaùo Vieät Nam phoái hôïp vôùiUÛy ban Toå chöùc Quoác teá(ICDV) ñaêng cai chuû trì seõdieãn ra töø ngaøy 12 ñeán ngaøy14/5/2019 taïi chuøa Tam Chuùcthuoäc quaàn theå Khu Du lòchTam Chuùc (huyeän Kim Baûng,tænh Haø Nam).

Khu Du lòch Tam Chuùcñöôïc quy hoaïch laø khu dulòch troïng ñieåm quoác gia, coùdieän tích 5.100 ha; goàm caùcsaûn phaåm du lòch chính nhö:du lòch loøng hoà, du lòch taâmlinh, khu theå thao, khu nghædöôõng cuoái tuaàn, dòch vuï ñoùntieáp khaùch… Caùch thaønh phoá

Phuû Lyù khoaûng 15km, KhuDu lòch Tam Chuùc thuoäc thòtraán Ba Sao vaø xaõ KhaûPhong (huyeän Kim Baûng),tieáp giaùp vôùi tænh Hoøa Bìnhvaø thaønh phoá Haø Noäi. Ñaëcbieät, khu du lòch naøy coøn gaàncaùc ñieåm du lòch lôùn nhö:chuøa Tieân, suoái nöôùc noùngKim Boâi (Hoøa Bình), caùc ditích quaàn theå Chuøa Höông(Haø Noäi), khu du lòch CuùcPhöông, Baùi Ñính, TraøngAn, Vaân Long (Ninh Bình)…taïo thaønh tour du lòch noåibaät nhaát ôû mieàn Baéc nöôùc ta,haáp daãn du khaùch trong vaøngoaøi nöôùc.

Hoà Tam Chuùc roäng 700ha,laø moät trong nhöõng hoà nöôùcngoït töï nhieân coù dieän tíchroäng nhaát Vieät Nam, coù thaûmthöïc vaät khaù phong phuù vôùinhöõng ngoïn nuùi trong loønghoà mang nhieàu daùng veû kyø vó

Ñaïi leã Phaät ñaûn theá giôùi Vesak 2019seõ dieãn ra taïi Khu du lòch Tam Chuùc

Ñ

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

13


SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

14


(daân ñòa phöông thöôøng goïihoà Luïc Nhaïc). Xung quanh hoàlaø nhöõng daõy nuùi bao boïc,ñaëc bieät phía Taây Nam hoà laø7 ngoïn nuùi cao, mang theonhöõng huyeàn thoaïi ly kyø haápdaãn. Chuyeän raèng: Treân daõynuùi 99 ngoïn naèm ôû phía TaâyNam höôùng veà ñoäng HöôngTích (chuøa Höông) coù 7 ngoïnnuùi gaàn laøng Tam Chuùc.Tröôùc ñaây, caû 7 ngoïn nuùi naøyñeàu xuaát hieän moät ñoám saùnglôùn töïa nhö 7 ngoâi sao, saùngsuoát ngaøy ñeâm. AÙnh saùnglung linh töø treân cao roïixuoáng moät vuøng roäng lôùn.Daân laøng goïi ñoù laø nuùi ThaátTinh, coù chuøa Thaát Tinh raátlinh thieâng. Tieáng laønh ñoànxa, ngöôøi Baéc quoác ghen töùcñaõ ñeán nuùi Thaát Tinh ñuïcñeõo, hoøng laáy ñi 7 ngoâi saoñaëc bieät. Hoï chaát cuûi thaønhñoáng lôùn vaø ñoát nhieàu ngaøykhieán 04 ngoâi sao bò môø daànñi, cuoái cuøng chæ coøn laïi 3ngoâi sao. Vì theá, chuøa ThaátTinh sau naøy ñöôïc ñoåi thaønhchuøa Ba Sao vaø thò traán BaSao cuõng ñöôïc laáy teân goïi töøsöï tích aáy.

Ngoaøi khu vöïc loøng hoà,Khu Du lòch Tam Chuùc coønñöôïc môû roäng trong thungluõng xung quanh, tieáp giaùpvôùi nuùi röøng cuûa Hoøa Bình vaøkhu vöïc Höông Tích vôùiphong caûnh cuûa vuøng nuùi ñaùchöùa ñöïng nhieàu yeáu toá töïnhieân hoang sô vaø laõng maïn.Khu vöïc naøy laø nôi truù nguïcuûa caùc loaøi chim (coø, vaïc,saâm caàm) vaø caùc loaøi ñoängvaät hoang daõ. Khí haäu nôiñaây trong laønh, maùt meûquanh naêm. Muøa Xuaân, caûvuøng naøy aám aùp haún leân nhôøhôi nöôùc töø loøng hoà TamChuùc. Haï veà khí haäu thaätmaùt meû bôûi laù phoåi xanhsinh thaùi sôn thuûy tinh loïcñeán möùc sieâu ñaúng. Muøa thunhieät ñoä haï xuoáng khoângñaùng keå vaøo nhöõng buoåichieàu hay ban sôùm, tieát trôøithöôøng se laïnh deã laøm chocon ngöôøi thaám saâu hôn veû

ñeïp cuûa thu thuûy, thu sôn.Muøa ñoâng coù haøng ngaøn conchim saâm caàm töông truyeàntöø maõi Cao Ly (Trieàu Tieân) dicö veà ñaây traùnh reùt. Theo lôøigiaø laøng Tam Chuùc, neáu coùdòp ñeán ñaây vaøo moãi buoåisôùm mai, thaû hoàn vaøo soângnöôùc meânh mang, ngaém nhìnnhöõng ngoïn nuùi troâng nhönhöõng quaû chuoâng khoång loàboàng beành troâi treân maëtsöông muø, ta seõ coù caûm giaùcnhö ñang ñöôïc ñaët chaân tôùichoán boàng lai tieân caûnh. Ñeåroài moãi khi hoaøng hoân buoângtím, maët hoà laïi nhö moät taámgöông lôùn, phaûn chieáu boùngnuùi, hình maây, khieán chokhung caûnh nôi ñaây caøng trôûleân lung linh, huyeàn aûo. Ñaëcbieät, chuøa Tam Chuùc ñöôïcthieát keá ñoäc ñaùo vôùi nhöõngböùc tranh baèng ñaù ñöôïc gheùptæ mæ, caån thaän bôûi ñoâi baøntay taøi hoa cuûa nhöõng ngöôøithôï thuû coâng laønh ngheà;12.000 böùc tranh ñaù mieâu taûcaùc söï tích cuûa Ñöùc Phaätñöôïc nhöõng ngöôøi Hoài giaùoIndonesia taïc baèng ñaù löûa,sau ñoù ñöa sang Vieät Nam.Ngoaøi ra, chuøa Tam Chuùccoøn thieát laäp moät vöôøn coätkinh khoång loà vôùi 1.000 coätñaù, moãi coät cao 12m, naëng200 taán. Treân truïc thaàn ñaïochuøa Tam Chuùc goàm: Chuøa

Ngoïc, Ñieän Tam Theá, ÑieänPhaùp Chuû, Ñieän Quan AÂm,Coång Tam Quan, Phoøng hoïpQuoác teá. Nhöõng ngoâi ñieän,caùc pho töôïng Phaät taïi chuøaTam Chuùc coù dieän tích, kíchthöôùc raát lôùn. Ñaùng chuù yù,Chuøa Ngoïc naèm treân ñænhnuùi Thaát Tinh ñang ñöôïc thicoâng bôûi nhöõng ngheä nhaânAÁn Ñoä giaùo, coù thieát keá heátsöùc coâng phu. Ñieän Tam Theácao 39m, dieän tích saøn5.400m², giuùp 5.000 Phaät töûcoù theå haønh leã cuøng moät luùc.Khoâng chæ ñöôïc xaây döïng nôinon nöôùc höõu tình, chuøa TamChuùc coøn ñang troàng caây boàñeà coù tuoåi thoï lôùn nhaát theágiôùi do Chuû tòch Quoác hoäi SriLanka taëng Vieät Nam. Caâyboà ñeà naøy ñöôïc chieát ra töø“Caây Boà Ñeà Vó Ñaïi CaùtTöôøng” (Jaya Sri MahaBodhi), ôû Thaùnh tíchMahamegha, Coá ñoâAnuradhapura, Sri Lanka coùtuoåi thoï cao nhaát theá giôùihieän nay vaø ñöôïc coi laø baùuvaät cuûa nöôùc baïn.

Quaàn theå Khu Du lòchTam Chuùc, Ba Sao thöïc söï laømoät ñieåm ñeán taâm linh haápdaãn, bôûi nôi ñaây laø söï keáthôïp hoaøn haûo giöõa veû ñeïp coåkính cuûa ngoâi chuøa nghìnnaêm tuoåi cuøng veû huøng vó cuûanon nöôùc bao la.

Ñieän Tam Theá coù chieàu cao 39m, dieän tích saøn 5.400m², ñuû choã cho5.000 Phaät töû cuøng haønh leã.

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

15


Ñaïi leã Phaät ñaûn theá giôùiVesak 2019 döï kieán seõ tieápñoùn khoaûng hôn 10.000ngöôøi tham döï, bao goàm1.500 chöùc saéc vaø laõnh ñaïocaùc Giaùo hoäi, heä phaùi Phaätgiaùo, caùc nhaø khoa hoïc, nhaønghieân cöùu Phaät hoïc cuõngnhö caùc Phaät töû haønh trìthuoäc nhieàu truyeàn thoángPhaät giaùo ñeán töø 90 - 100quoác gia, vuøng laõnh thoå treânkhaép theá giôùi, ñoàng baøo Phaättöû vaø nhaân daân Vieät Nam.Ñaây ñöôïc xem laø söï kieän ñoáingoaïi quan troïng, goùp phaànkhaúng ñònh vò theá, traùchnhieäm cuûa Vieät Nam ñoái vôùiLieân Hôïp Quoác.

Ngaøy 11/10/2018, UÛy banToå chöùc Ñaïi leã Phaät ñaûnquoác teá vaø Vieät Nam ñoàng toåchöùc phieân hoïp truø bò laàn thöùnhaát veà Ñaïi leã Vesak LieânHôïp Quoác 2019 vôùi söï thamgia cuûa khoaûng 100 ñaïi bieåutrong nöôùc vaø quoác teá. Chuûñeà chính cuûa Vesak 2019 laø:Caùch tieáp caän cuûa Phaät giaùoveà söï laõnh ñaïo toaøn caàu vaøtraùch nhieäm cuøng chia seû vìxaõ hoäi beàn vöõng; Söï laõnh ñaïocoù chaùnh nieäm vì hoøa bình

beàn vöõng; Caùch tieáp caän cuûaPhaät giaùo veà gia ñình hoøahôïp, chaêm soùc söùc khoûe vaøxaõ hoäi beàn vöõng Caùch tieápcaän cuûa Phaät giaùo veà giaùoduïc ñaïo ñöùc toaøn caàu; Caùchmaïng Coâng nghieäp laàn thöùtö vaø Phaät giaùo; Caùch tieápcaän cuûa Phaät giaùo veà tieâu thuïcoù traùch nhieäm vaø phaùt trieånbeàn vöõng.

Ñeå phuïc vuï Ñaïi leã Vesak2019, UBND tænh Haø Namñaõ yeâu caàu nhaø thaàu xaâydöïng Khu Du lòch Tam Chuùcvaø Ban Quaûn lyù döï aùn ñaàu töxaây döïng coâng trình daânduïng vaø coâng nghieäp, caùc ñônvò lieân quan ñaåy nhanh tieánñoä thi coâng moät soá haïng muïchaï taàng kyõ thuaät nhö: Tuyeánñöôøng ven hoà phía Taây N2,tuyeán ñöôøng daïo bôø Namsoâng Ba Sao, tuyeán ñöôøngdaïo bôø Baéc soâng Ba Sao, coångñi chuøa Höông, chænh trang,naïo veùt loøng hoà Tam Chuùc,caùc coâng trình kieán truùc taâmlinh vaø caùc coâng trình chöùcnaêng khaùc nhö: Ñieän Tamtheá, nhaø Taû vu, Höõu vu cuûacoång Tam quan, vöôøn Kinh,khaùch saïn 3 sao...

UÛy ban nhaân daân tænh HaøNam ñaõ coù vaên baûn yeâu caàunhaø thaàu laø Doanh nghieäpxaây döïng Xuaân Tröôøng khaåntröông huy ñoäng maùy moùc,nhaân löïc, nguoàn löïc ñeå thuùcñaåy tieán ñoä thi coâng caùchaïng muïc cuûa döï aùn Khu Dulòch Tam Chuùc. Ban Quaûn lyùdöï aùn ñaàu tö xaây döïng coângtrình daân duïng vaø coângnghieäp tænh trieån khai ñoàngboä caùc nhieäm vuï coâng vieäctheo ñuùng tieán ñoä, thôøi gian,kòp thôøi thaùo gôõ nhöõng khoùkhaên vaø chuû ñoäng baùo caùotieán ñoä, ñeà xuaát kieán nghòtoaøn boä coâng taùc thi coâng cuûanhaø thaàu phuø hôïp, ñaûm baûotieán ñoä vaø yeâu caàu cuûa döï aùn.Caùc sôû ngaønh theo chöùcnaêng vaø nhieäm vuï phoái hôïpchaët cheõ vôùi Ban Quaûn lyù döïaùn ñaàu tö xaây döïng coângtrình daân duïng vaø coângnghieäp tænh, nhaø thaàu thöïchieän Keát luaän soá 94 cuûa BanThöôøng vuï Tænh uûy veà tieánñoä ñaàu tö xaây döïng Khu Dulòch Tam chuùc ñuû ñieàu kieäntoå chöùc Ñaïi leã Phaät ñaûn LieânHieäp Quoác Vesak 2019.n

LEÂ ANH TUAÁN

Chuøa Tam Chuùc coù toång dieän tích gaàn 5.000 ha, laø moät trong vaøi quaàn theå chuøa lôùn nhaát ôû Vieät Nam

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

16

Suoát theá kyû XX vaønhöõng naêm ñaàu theá kyûXXI, nhieàu söï kieäntroïng ñaïi trong cuoäc ñôøiBaùc Hoà vaø trong caùchmaïng do Ñaûng ta toåchöùc, laõnh ñaïo dieãn ravaøo naêm Hôïi.

aêm Taân Hôïi 1911,thaùng 6/1911, Ngöôøibaét ñaàu ñi ra tìmñöôøng cöùu nöôùc töø

beán caûng Nhaø Roàng. Suoát 30naêm hoaït ñoäng, Ngöôøi ñaõ ñiñeán Phaùp vaø nhieàu nöôùcchaâu AÂu, chaâu AÙ, chaâu Phi,chaâu Myõ. Ngöôøi hoøa mìnhvôùi nhöõng phong traøo cuûacoâng nhaân vaø nhaân daân caùcdaân toäc thuoäc ñòa, vöøa laoñoäng kieám soáng vöøa hoïc taäp,hoaït ñoäng vaø nghieân cöùu caùchoïc thuyeát caùch maïng.

Naêm Quyù Hôïi 1923, Ngöôøitham gia nhieàu hoaït ñoängnhaèm thuùc ñaåy phong traøogiaûi phoùng caùc daân toäc thuoäcñòa: tham gia saùng laäp HoäiLieân hieäp thuoäc ñòa; Söû duïngbaùo chí Phaùp taán coâng chuûnghóa thöïc daân - ñaùng chuù yùNgöôøi laø Chuû nhieäm kieâmchuû buùt baùo Le Paria (Ngöôøicuøng khoå). Ngaøy 30/6/1923,Ngöôøi ñeán Lieân Xoâ vaø baétñaàu moät thôøi kyø hoaït ñoäng,hoïc taäp vaø nghieân cöùu veà chuûnghóa Maùc - Leânin, veà cheá ñoäxaõ hoäi chuû nghóa ngay treânñaát nöôùc Leânin vó ñaïi. TaïiÑaïi hoäi laàn thöù I Quoác teáNoâng daân (10/1923), Ngöôøiñöôïc baàu vaøo Ñoaøn Chuû tòchQuoác teá Noâng daân.

Naêm AÁt Hôïi 1935, Ñaïi hoäiÑaïi bieåu laàn thöù I Ñaûng Coäng

saûn Ñoâng Döông dieãn ra töøngaøy 27 ñeán 31-3-1935 taïiphoá Quan Coâng, Ma Cao(Trung Quoác). Tham döï coù 13ñaïi bieåu chính thöùc thay maëtcho 500 ñaûng vieân trong nöôùcvaø caùc ñaûng boä ôû nöôùc ngoaøi.

Naêm Ñinh Hôïi 1947, ñeâm13 thaùng 1 naêm 1947, töùc 23thaùng Chaïp, ñuùng ngaøy oângTaùo leân chaàu trôøi, Baùc Hoà bímaät laëng leõ rôøi xaõ XuyeânDöông, huyeän Thanh Oai,tænh Haø Ñoâng (cuõ), chuyeånñeán xaõ Caàn Kieäm, huyeänThaïch Thaát, tænh Sôn Taây(nay thuoäc thaønh phoá HaøNoäi), tieáp tuïc chaëng ñöôøngtröôøng kyø khaùng chieán.

Cuoái naêm Ñinh Hôïi 1947vôùi chieán thaéng Thu ñoâng,ñaùnh baïi chieán löôïc phaûncoâng cuûa thöïc daân Phaùp,quaân ta môû roäng haäuphöông, xaây döïng löïc löôïng,chuaån bò laøm neân chieánthaéng lòch söû Ñieän Bieân Phuû.

Naêm Kyû Hôïi 1959, laø naêmcoù nhieàu söï kieän lòch söû nhaát:

1-Thaùng 01 naêm 1959,Hoäi nghò Ban Chaáp haønhTrung öông Ñaûng laàn thöù 15(khoùa II) ñaõ ra Nghò quyeátveà ñöôøng loái caùch maïngmieàn Nam. Nghò quyeátkhaúng ñònh “Con ñöôøng côbaûn cuûa caùch maïng mieànNam ôû Vieät Nam laø khôûinghóa giaønh chính quyeàn veàtay nhaân daân, con ñöôøng ñoùlaø söùc maïnh cuûa quaànchuùng, döïa vaøo löïc löôïngchính trò cuûa quaàn chuùng laøchuû yeáu, keát hôïp löïc löôïngvuõ trang ñeå ñaùnh ñoå quyeànthoáng trò cuûa ñeá quoác, phongkieán, döïng leân chính quyeàncaùch maïng cuûa nhaân daân”.Coù theå noùi, söï ra ñôøi cuûaNghò quyeát laø moät böôùcngoaët lòch söû cuûa caùch maïngmieàn Nam, laø nguyeän voïng,söï troâng chôø suoát nhieàunaêm cuûa nhaân daân caû nöôùc

Naêm Hôïi vôùi nhöõng söï kieän troïng ñaïi cuûa Baùc Hoà vaø Ñaûng ta

NÑaïi töôùng Voõ Nguyeân Giaùp (ngöôøi ñang chæ tay vaøo baûn ñoà, thöù ba töøtraùi sang) baùo caùo vôùi Chuû tòch Hoà Chí Minh (ngöôøi quay löng, thöùhai töø traùi sang) keá hoaïch phaù tan aâm möu cuûa Phaùp taán coâng VieätBaéc, Thu - ñoâng naêm 1947.

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

17

noùi chung vaø nhaân daânmieàn Nam noùi rieâng.

2- Tuyeán vaän taûi quaân söïchieán löôïc 559 (sau naøy laøñöôøng moøn Hoà Chí Minh)ñöôïc thaønh laäp vôùi nhieämvuï vaän chuyeån cô sôû vaätchaát kyõ thuaät, ñaûm baûo côñoäng löïc vaø ñöa ñoùn caùn boävaøo, ra giöõa boán chieántröôøng A, B, C, K.

Naêm Taân Hôïi 1971, Myõ -chính quyeàn Saøi Goøn môûcuoäc haønh quaân Lam Sôn719 ôû ñöôøng 9 - Nam Laøo(Ñòa baøn chieán dòch phaûncoâng Ñöôøng 9 - Nam Laøo coùchieàu daøi khoaûng 90km (töøÑoâng Haø, Quaûng Trò ñeán Seâ-poân, Xa-va-na-kheït), roängkhoaûng 60km (töø MöôøngTröông ñeán Möôøng Nooøng),chuû yeáu laø röøng, ñoài, nuùitroáng traûi). Sau 43 ngaøy ñeâmchieán ñaáu, quaân ta ñaùnh baïicuoäc haønh quaân naøy, giaùngmoät ñoøn quyeát ñònh vaøochieán löôïc Vieät Nam hoùachieán tranh cuûa Ních-xôn.

Naêm AÁt Hôïi 1995 laø naêmcuoái cuøng thöïc hieän thaéng lôïikeá hoaïch 5 naêm 1991-1995do Ñaïi hoäi VII ñeà ra. Ñaûngta nhaän ñònh: Sau möôøi naêmthöïc hieän ñöôøng loái ñoåi môùivaø 5 naêm thöïc hieän Nghòquyeát Ñaïi hoäi laàn thöù VII,ñaát nöôùc ñaõ vöôït qua giai

ñoaïn thöû thaùch gay go. Coângcuoäc ñoåi môùi thu ñöôïc nhöõngthaønh töïu to lôùn, coù yù nghóaraát quan troïng. Nhieäm vuïÑaïi hoäi VII ñeà ra cho 5 naêm1991 - 1995 ñöôïc hoaøn thaønhveà cô baûn. Nöôùc ta ñaõ ra khoûikhuûng hoaûng kinh teá - xaõhoäi. Nhieäm vuï ñeà ra chochaëng ñöôøng ñaàu cuûa thôøi kyøquaù ñoä laø chuaån bò nhöõngtieàn ñeà cho CNH ñaõ cô baûnhoaøn thaønh, cho pheùpchuyeån sang thôøi kyø ñaåymaïnh CNH, HÑH ñaát nöôùc.

Naêm Ñinh Hôïi 2007, neànkinh teá nöôùc ta ñaït möùc taêngtröôûng cao nhaát trong voøng10 naêm qua (8,5%), taïo khaûnaêng hoaøn thaønh nhieàu chætieâu chuû yeáu cuûa keá hoaïch 5naêm 2006 -2010.

Ngaøy 16 thaùng 10 naêm2007, Vieät Nam ñaõ ñöôïc baàulaøm UÛy vieân khoâng thöôøngtröïc Hoäi ñoàng Baûo an LieânHôïp Quoác nhieäm kyø 2008 -2009 vôùi soá phieáu tín nhieämcao. Söï kieän naøy ñaùnh daáu

moät moác quan troïng trongtieán trình chuû ñoäng vaø tíchcöïc hoäi nhaäp quoác teá cuûa ñaátnöôùc ta, khaúng ñònh söï ñuùngñaén cuûa ñöôøng loái ñoái ngoaïiñoäc laäp, töï chuû, ña phöônghoaù, ña daïng hoaù caùc quanheä quoác teá cuûa Ñaûng vaø nhaønöôùc ta, goùp phaàn naâng caovò theá cuûa Vieät Nam treântröôøng quoác teá.

Naêm Kyû Hôïi 2019, kyûnieäm 89 naêm Ngaøy thaønh laäpÑaûng Coäng saûn Vieät Nam; 50naêm thöïc hieän Di chuùc cuûaChuû tòch Hoà Chí Minh (1969- 2019) vaø 50 naêm Ngaøy maátcuûa Ngöôøi (02/9/1969 -02/9/20190). Naêm 2018 vöøaqua, taêng tröôûng GDP ñaït7,08%. Kinh teá vó moâ tieáp tuïcoån ñònh. Laïm phaùt ñöôïc kieåmsoaùt. Nhöõng keát quaû ñoù ñaõtaïo ñaø vaø ñoäng löïc môùi, khítheá môùi cho vieäc hoaøn thaønhcaùc muïc tieâu, nhieäm vuï ñeà ratrong naêm 2019 vaø 5 naêm2016 - 2020.nNGUYEÃN LEÂ THANH PHÖÔNG

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

18

Caùc söû lieäu ñaõ ghi laïicaùc söï kieän quan troïngdieãn ra vaøo caùc naêm KyûHôïi trong lòch söû daân toäcta. Nhö Baùc Hoà ñaõ keâugoïi: “Daân ta phaûi bieát söûta. Cho töôøng goác tíchnöôùc nhaø Vieät Nam”, bôûivaäy, hieåu ñöôïc lòch söû ñaõdieãn ra, chuùng ta caøngtöï haøo hôn veà cha oângta, nhöõng ngöôøi döïngnöôùc vaø giöõ nöôùc ñeå theáheä con chaùu höôùng ñeánmoät töông lai huy hoaøng,töôi saùng!

Nhöõng naêm Kyû Hôïicuûa buoåi ñaàu lòch söûdaân toäcNaêm Kyû Hôïi 39: Hai Baø

Tröng cuøng Thi Saùch chieâumoä nghóa binh chuaån bò noåileân choáng chính quyeàn ñoâ hoäÑoâng Haùn. Chaúng may ThiSaùch bò gieát. Thaùng 9 naêm39, Tröng Traéc vaø Tröng Nhòtaäp hôïp caùc töôùng lónh cuøngnhau laøm Hoäi theà ôû cöûa soângHaùt thuoäc huyeän Meâ Linhthôøi ñoù. Thieân Nam ngöõ luïcghi lôøi theà cuûa Tröng Traécnhö sau: “Moät xin röûa saïchnöôùc thuø/ Hai xin ñem laïinghieäp xöa hoï Huøng/ Ba keûooan öùc loøng choàng/ Boán xinveûn veïn sôû coâng leânh naøy”.

Naêm Kyû Hôïi 99: Caùc nhaøkhaûo coå ñaõ phaùt hieän gaïchxaây nhöõng ngoâi moä ôû thaønhcoå Coå Loa coù khaéc VónhNguyeân thaäp nhaát trò, töùcnaêm Vónh Nguyeân thöù 11thôøi Ñoâng Haùn (naêm 99).

Ñaây coù theå laø moä cuûa töôùngsó nhaø Ñoâng Haùn ñoùng quaântaïi Kieán thaønh (hình conkeùn) do Maõ Vieän ñaép.

Naêm Kyû Hôïi 159: Naêmthöù ba cuoäc khôûi nghóa doChu Ñaït khôûi xöôùng. OÂng laøngöôøi ôû Cö Phong (nay laøThieäu Hoùa, Thanh Hoùa).Naêm 160 thì khôûi nghóaChu Ñaït bò nhaø Ñoâng Haùnñaøn aùp.

Caùc naêm Kyû Hôïi 219 -279: Nöôùc ta luùc ñoù tieáp tuïcbò nhaø Ñoâng Haùn (226 TCN-220) ñoâ hoä, sau ñoù bò nhaøÑoâng Ngoâ (229-280) ñoâ hoä.

Naêm Kyû Hôïi 399: Naêmnaøy, Phaïm Hoà Ñaït (JayaBhadravarman I), vua nöôùcLaâm AÁp mang quaân ñaùnhquaän Nhaät Nam, baét Thaùithuù Queá Nguyeân; sau ñoùñaùnh vaøo quaän Cöûu Ñöùc,baét soáng Thaùi thuù TaøoBính. Thaùi thuù quaän GiaoChæ laø Ñoã Vieän ñem quaân rañaùnh Phaïm Hoà Ñaït. Hoà Ñaïtthua, boû chaïy veà nöôùc. Ñoã

Vieän ñöôïc nhaø Ñoâng Taán(317-420) phong laøm Thöù söûGiao chaâu.

Caùc naêm Kyû Hôïi 459, 519:Nöôùc ta bò nhaø Löu Toáng(420-479), sau ñoù laø nhaøLöông (502-557) ñoâ hoä.

Naêm Kyû Hôïi 579: Nöôùc tañaõ ñoäc laäp vôùi quoác hieäuVaïn Xuaân. Naêm naøy, nöôùcta ñöôïc cai trò bôûi Haäu LyùNam Ñeá, töùc Lyù Phaät Töû.Tình hình ñaát nöôùc oån ñònh.Ñeán naêm 602, nhaø Tuøy ñaõtaán coâng vaø tieâu dieät nöôùcVaïn Xuaân.

Naêm Kyû Hôïi 639: Luùcnaøy, ôû Trung Hoa, nhaøÑöôøng thay nhaø Tuøy. Naêm639, Ñöôøng Thaùi Toâng coù söïthay ñoåi trong ñòa giôùi caùcchaâu: xoùa boû huyeän TröôngAÛnh trong Dieãn Chaâu (NgheäAn ngaøy nay). Dieãn Chaâu chæcoøn laïi caùc huyeän An Nhaân,Phuø Dieãn, Tröông AÛnh, TaâyNguyeân. Nhaø Ñöôøng cuõngxoùa boû Minh chaâu vaø caùchuyeän Vaïn An, Minh Hoaèng,

Nhöõng naêm Kyû Hôïi trong lòch söû daân toäc

Caàu Tröôøng Tieàn khi coøn mang teân laø caàu Thaønh Thaùi, hoaøn thaønhnaêm 1899 AÛnh tö lieäu

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

19

Minh Ñònh laäp thaønh huyeänVieät Thöôøng nhö thôøi Tuøy,cho thuoäc vaøo Hoan Chaâu(Haø Tónh ngaøy nay).

Naêm Kyû Hôïi 699: Nöôùc tabò nhaø Voõ Chu do Voõ TaécThieân laøm hoaøng ñeá (690-705) ñoâ hoä.

Naêm Kyû Hôïi 759: QuaânChaø Vaø cöôùp phaù AÙi Chaâu(Thanh Hoùa ngaøy nay) bòKinh löôïc söù nhaø ÑöôøngTröông Baù Nghi tieâu dieät.Naêm 797, quaân Chaø Vaø laïicöôùp phaù AÙi Chaâu, xaây caûthaønh, laäp nöôùc nhöng bòquan ñoâ hoä laø Tröông Chaâuñaùnh ñuoåi, san phaúngthaønh trì.

Naêm Kyû Hôïi 819: NgöôøiTaøy - Nuøng ôû Taû, Höõu Giang(phía Taây Baéc cuûa GiaoChaâu) noåi daäy choáng nhaøÑöôøng. Quan cai trò LyùTöôïng Coå (toâng thaát nhaøÑöôøng) sai thöù söû HoanChaâu laø Döông Thanh - voánngöôøi goác baûn xöù mang3.000 quaân ñi deïp. DöôngThanh thöøa cô noåi daäychieám ñöôïc Phuû Ñoâ hoä, gieátLyù Töôïng Coå.

Naêm Kyû Hôïi 879: HoaøngSaøo tieán coâng Quaûng Chaâu,thuû phuû cuûa Lónh Nam ÑoângÑaïo [naêm 862, nhaø Ñöôøngchia ñaát Lónh Nam thaønhÑoâng Ñaïo vaø Taây Ñaïo] gieátcheát tieát ñoä söù Lyù Ñieàu, roàitieán binh veà phía taây chieámlaáy Queá Chaâu, khoáng cheáLónh Nam,töï xöng laø nghóaquaân ñoâ thoáng. Sau söï kieännaøy, Lónh Nam naèm döôùi söïquaûn lyù tröïc tieáp cuûa HoaøngSaøo, nhaø Ñöôøng maát quyeàncai trò ôû Lónh Nam.

Nhöõng naêm Kyû Hôïicuûa thôøi ñaïi caùc quoácgia phong kieán töï chuûNaêm Kyû Hôïi 939: Sau

chieán thaéng Baïch Ñaènggiang lòch söû naêm 938, vaøonaêm 939, Ngoâ Quyeàn xöngvöông ñoùng ñoâ ôû Coå Loa(Ñoâng Anh, Haø Noäi), môû ñaàuthôøi kyø ñoäc laäp vaø phaùt trieån

cuûa daân toäc Vieät Nam.Naêm Kyû Hôïi 999: Vua Leâ

Ñaïi Haønh nhaø Tieàn Leâ thaânchinh ñi ñaùnh 49 ñoäng ôû HaøÑoäng (Thaïch Thaønh - ThanhHoùa). Söû cuõ cuõng ghi nhaänthaønh Vijaya (Ñoà Baøn) töønglaø kinh ñoâ cuûa vöông quoácChaêm Pa trong 5 naêm theákyû, töø naêm 999 ñeán naêm1471. Vaøo naêm 999, vua SriVijaya Yangkupu dôøi kinh ñoâtöø Indrapura (Quaûng Nam)veà Vijaya (Bình Ñònh).

Naêm Kyû Hôïi 1059: VuaLyù Thaùnh Toâng nhaø Lyù choñònh quaân hieäu vôùi caùc teângoïi laø: Ngöï Long, Vuõ Thaéng,Long Döïc, Thaàn Ñieän, BoångThaùnh, Baûo Thaéng, HuøngLöôïc vaø Vaïn Tieäp. Moãi loaïiquaân hieäu ñeàu chia laøm taûhöõu. Caám quaân thì phaûithích leân traùn ba chöõ thieântöû quaân. Vua cuõng baét ñaàuaùp duïng kieåu maãu trieàu phuïccho baù quan.

Cuõng naêm naøy, vua LyùThaùnh Toâng ñem quaân ñaùnhcaùc ñoäng Tö Laãm, Coå Vaïn,Chieâm Laêng thuoäc KhaâmChaâu cuûa Toáng, gieát vieânquaûn caâu Lyù Duy Taân. VuaToáng phaùi ngöôøi tra xeùt, bieátñöôïc nguoàn côn laø do TieâuChuù khieâu khích tröôùc neânra chieáu chæ ngaên caám. BoïnTieâu Chuù sau ñoù vaãn chöachòu thoâi neân vua Lyù ThaùnhToâng laïi hoäi binh vôùi phoø maøThaân Thieäu Thaùi ñaùnh chaâuTaây Bình, ñoäng Vónh Bình,thuoäc Ung Chaâu, cheùm töôùngnöôùc Toáng laø Toáng SóNghieâu, baét soáng töôùngDöông Baûo Taøi. Theá quaânÑaïi Vieät ñaõ maïnh, laïi coùdanh nghóa chính ñaùng,khieán vua Toáng phaûi xuoángnöôùc hoøng traùnh moät cuoäcchieán tranh lôùn. Boïn quanchöùc hieáu chieán ngoaøi bieânnhö Tieâu Coá, Tieâu Chuù ñeàu bòcaùch chöùc. Quaân Ñaïi Vieätvaãn chöa chòu lui, ToángNhaân Toâng mieãn cöôõng phaùiquaân ñaùnh öùng chieán nhöngcaùc quan töôùng Toáng ñöôïc

phaùi ñi laïi chuû ñoäng baøn hoøavôùi quaân Ñaïi Vieät. Vua LyùThaùnh Toâng baáy giôø môùibaèng loøng ruùt quaân.

Naêm Kyû Hôïi 1119: Vua LyùNhaân Toâng töï laøm töôùng ñaùnhñoäng Ma Sa (Ñaø Baéc - HoøaBình), phaù tan, baét ñöôïc boïnñoäng tröôûng Nguïy Baøng vaøvaøi traêm ngöôøi, laáy ñöôïc vaøngluïa, traâu deâ khoâng keå xieát.

Naêm Kyû Hôïi 1179: Thaùng6 naêm 1179, Toâ Hieán Thaønhmaát, vua Lyù Cao Toângthöông tieác cho nghæ chaàutrieàu 7 ngaøy, aên chay 3 ngaøy.

Naêm Kyû Hôïi 1239: NhaøTraàn choïn ñinh traùng laømbinh, ñònh laøm 3 baäc thöôïng,trung, haï. Vua Traàn ThaùiToâng cuõng aán ñònh cöù 7 naêmtoå chöùc moät laàn thi Hoäi.Cuøng naêm, muøa thu, nhaøTraàn ñaõ coâng boá theå leä toåchöùc thi caùc khoa thoâng tamgiaùo (Nho, Phaät, Laõo), khíchleä söï ñoaøn keát, thoáng nhaát.Ngoaøi ra, Nhaäp noäi Thaùi phoùPhuøng Taù Chu ñöôïc vua TraànThaùi Toâng sai veà höông TöùcMaëc (Nam Ñònh) xaây döïngnhaø cöûa, cung ñieän ñeå vualuùc thö nhaøn veà thaêm.

Naêm Kyû Hôïi 1299: Moätsöù boä cuûa ta sang Nguyeân doÑaëng Nhöõ Laâm caàm ñaàu ñaõbí maät laøm moät soá vieäc raátquan troïng. Khaâm ñònh Vieätsöû thoâng giaùm cöông muïccheùp: “Nhaø vua sai ÑaëngNhöõ Laâm sang giao haûo vôùinhaø Nguyeân, khi Nhöõ Laâmñeán kinh ñoâ nhaø Nguyeân, bímaät laøm nhöõng vieäc sau: Veõñoà baûn cung ñieän vaø vöôøntöôïc; ñem rieâng trong mìnhbaûn ñoà ñòa dö vaø saùch ñaõ bòcaám; ghi cheùp vaøo soå rieângnhöõng nuùi röøng vaø tìnhhình quaân söï ôû Baécphöông”. Cuõng naêm naøy, khivua Traàn Anh Toâng ñuûtröôûng thaønh, vua TraànNhaân Toâng chính thöùc xuaátgia tu haønh taïi ñænh Töû Tieâutreân nuùi Yeân Töû (QuaûngNinh). Ngöôøi laáy hieäu laøHöông Vaân Ñaïi Ñaàu Ñaø, sau

ñoåi laø Truùc Laâm Ñaïi só.Theo saùch Truùc Laâm toân chænguyeân thanh cuûa Ngoâ ThìNhaäm thì Yeân Töû sôn laø nôicoù moät vò trí quaân söï quantroïng, laø voïng gaùc tieàn tieâucuûa Toå quoác vaø Traàn NhaânToâng khoaùc aùo caø sa ñeánñaây tu haønh laø ñeå laømnhieäm vuï cuûa moät ngöôøi“lính bieân phoøng”.

Naêm Kyû Hôïi 1359: Möato, nöôùc lôùn, troâi caû nhaø cöûacuûa daân, thoùc luùa bò ngaäp.Vua Traàn Duï Toâng ñaõ xuoángchieáu mieãn cho caû nöôùc moätnöûa toâ thueá naêm aáy, vuañoàng thôøi xuoáng chieáu chocaùc nhaø giaøu daâng thoùc ñeåphaùt chaån cho daân ngheøo,ñoåi laïi seõ ban töôùc theo thöùbaäc khaùc nhau cho hoï.

Naêm Kyû Hôïi 1419: BìnhÑònh Vöông Leâ Lôïi ñaùnh laáy

ñoàn Nga Laïc (Thanh Hoùa),gieát töôùng giaëc Minh laøNguyeãn Sao.

Naêm Kyû Hôïi 1479: Hai xöùBoàn Man vaø Laõo Qua (thuoäcvuøng thöôïng Laøo) sang quaáynhieãu nöôùc ta. Vua Leâ ThaùnhToâng sai quaân ñaùnh deïp,toaøn thaéng. Cuõng naêm naøy,giaëc cöôùp töø bieân giôùi nhaøMinh hay laán qua cöôùp phaùcuûa ngöôøi Vieät. Vua LeâThaùnh Toâng cho 800 quaânñaùnh ñuoåi giaëc cöôùp roài ñuoåitheo sang taän huyeän MoângTöï (Vaân Nam) döïng doanhtraïi ôû ñoù. Caùc quan ñòaphöông nhaø Minh phaûi ñeánthöông thaûo, quaân Ñaïi Vieätmôùi ruùt trôû veà. Trong naêm,vua ra chæ duï cho Ngoâ SóLieân, moät söû quan laøm vieäctrong Söû quaùn bieân soaïn boäÑaïi Vieät söû kyù toaøn thö. Ngoâ

Só Lieân hoaøn thaønh vieäc bieânsoaïn boä söû, bao goàm 15quyeån, ghi laïi lòch söû VieätNam töø thôøi ñaïi truyeànthuyeát Kinh Döông Vöôngnaêm 2879 TCN ñeán naêm1427 khi nhaø Haäu Leâ ñöôïcthaønh laäp.

Naêm Kyû Hôïi 1539:Nguyeãn Kim sai Trònh Kieåmñaùnh chieám huyeän LoâiDöông (Thanh Hoùa). Ñaátnhaø Maïc baét ñaàu bò chiacaét. Cuõng thôøi ñieåm naøy,Trònh Kieåm ñöôïc phong laømQuaän coâng.

Naêm Kyû Hôïi 1599: TrònhTuøng töï laäp laøm Ñoâ nguyeânsoaùi, Toång quoác chính,Thöông phuï, Bình An vöông.Vua Leâ Theá Toâng baát ñaéc dóban theâm cho ngoïc toaøn, tieátmao vaø hoaøng vieät (ba thöùtöôïng tröng cho ñaëc quyeàncuûa vua chuùa), ñoàng yù ñeåTrònh Tuøng ñöôïc môû phuû(Chuùa), ñaët quan thuoäc. Thôøikyø vua Leâ - chuùa Trònh baétñaàu. Trong naêm, vua Leâ TheáToâng maát. Trònh Tuøng beønlaäp hoaøng töû Leâ Duy Taânmôùi möôøi moät tuoåi leân laømvua, töùc vua Leâ Kính Toâng.

Naêm Kyû Hôïi 1659: ToøaThaùnh thieát laäp hai giaùophaän ñaàu tieân ôû Vieät Nam:Giaùo phaän Ñaøng Trong vaøGiaùo phaän Ñaøng Ngoaøi.

Naêm Kyû Hôïi 1719: TaïiÑaøng Ngoaøi, chuùa TrònhCöông baét caùc xaõ laøm laïi soåruoäng ñaát. Taïi Ñaøng Trong,Baûng Trung haàu NguyeãnKhoa Chieâm hoaøn thaønh boätruyeän lòch söû chöông hoài coùteân Nam Trieàu coâng nghieäpdieãn chí, keå veà chuyeän töøchuùa Nguyeãn Hoaøng vaøokhai phaù vuøng ñaát Thuaän,Quaûng cho ñeán ñôøi ChuùaNguyeãn Phuùc Taàn. Naêmnaøy, chuùa Nguyeãn Phuùc Chuthaêm Hoäi An vaø ñaët teân chochieác caàu do thöông nhaânNhaät Baûn goùp tieàn laïi xaâylaø Lai Vieãn Kieàu, vôùi yùnghóa laø “caàu ñoùn khaùchphöông xa”. Töø naêm 1719

Chôï hoa ngaøy giaùp Teát ôû phoá Haøng Khoai, gaàn chôï Ñoàng Xuaân, HaøNoäi. Hình aûnh trích töø cuoán saùch aûnh veà mieàn Baéc Vieät Nam naêm1959, ñöôïc xuaát baûn naêm 1960 taïi Hungary. Taùc giaû cuûa aán phaåm naøy laø kyù giaû laõo thaønh, nhaø ngoaïi giao vaø söutaàm vaên hoùa Patkoù Imre vaø nhieáp aûnh gia, phoùng vieân aûnh noåi tieángReùv Mikloùs.

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

20

21

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

ñeán naêm 1786, PierrePoivre, moät giaùo só kieâmthöông nhaân ngöôøi Phaùp, ñaõnhieàu laàn qua laïi quaàn ñaûoHoaøng Sa vaø ghi laïi trongtaùc phaåm Moâ Taû Xöù ÑaøngTrong 1749 raèng “… Toâinghe noùi haøng naêm nhaø vua(chuùa Nguyeãn) thöôøng chovaøi chieác thuyeàn ra HoaøngSa ñeå tìm kieám nhöõng baùuvaät töï nhieân cho boä söu taäpcuûa mình…”.

Naêm Kyû Hôïi 1779: ChuùaNguyeãn AÙnh duyeät xem baûnñoà, chia toaøn mieàn Nam luùcbaáy giôø ra thaønh moät traán(Haø Tieân) vaø 4 dinh (TraánBieân, Phieân Traán, TröôøngÑoàn, Long Hoà). Taát caû caùcdinh traán naøy ñeàu chòu söï caiquaûn cuûa phuû Gia Ñònh.

Naêm Kyû Hôïi 1839: Thihaønh pheùp quaân ñieàn taïiBình Ñònh. Vua Minh Meänhleänh Voõ Xuaân Caån (Thöôïngthö boä Hình) vaø Doaõn Uaån(Tham tri boä Hoä) ñi BìnhÑònh tieán haønh coâng vieäc.Coäng chung toaøn tænh, tröôùckhi quaân ñieàn coù 5.000 maãucoâng ñieàn vaø 71.000 maãu töñieàn; sau khi quaân ñieàn coù40.009,7 maãu coâng ñieàn,34.369,1 maãu tö ñieàn. Naêmnaøy, vieäc quaûn lyù nhaø nöôùcñaàu tieân ñöôïc trieån khaitrong ngaønh Than theo côcheá “toâ nhöôïng” khi Toångñoác Haûi An (nay laø QuaûngNinh) Toân Thaát Baät daâng sôùleân vua Minh Meänh xin thueângöôøi laäp moû, khai thaùc

than ôû nuùi Yeân Laõng (nay laøYeân Thoï). Cuõng naêm 1839,vua Minh Meänh sai caùc quanNgöï söû Nguyeãn Vaên Chaán,Vuõ Vieän chia nhau xem xeùtcaùc moû ñoàng nôi naøo khímaïch hôi vöôïng hôn tröôùcthì taêng thueá leân, chöanhieàu laém thì vaãn theongaïch cuõ, caùc moû laáp kín nôinaøo laïi khí maïch thònhvöôïng laïi khai laáy. Naêm ñoù,moû ñoàng Tuï Long naèm trong8 moû bò taêng ngaïch thueá, töø40 laïng baïc taêng leân gaáp ñoâithaønh 80 laïng baïc.

Vua Minh Meänh raát quantaâm ñeán taøu thuyeàn cuûaphöông Taây. Saùch Quoác trieàuchính bieân toaùt yeáu cuûa QuoácSöû quaùn trieàu Nguyeãn coù ghilaïi: “Thaùng 4 naêm Kyû Hôïi(1839), ngaøi ngöï chôi caàuBeán Ngöï, xem thí nghieämtaøu chaïy maùy hôi”. Thaùng10, vua Minh Meänh leänh cheá

theâm moät chieác taøumaùy lôùn, phí toån hôn11.000 quan tieàn. Vuatruyeàn boä Hoä raèng:“Ta muoán coâng töôïngnöôùc ta ñeàu bieát taäpngheà maùy moùc, vaäyneân khoâng keå phítoån”. Tröôùc söï lôùnmaïnh cuûa ñaát nöôùc,vua Minh Meänh ñaõcho ñoåi teân nöôùc töøVieät Nam thaønh ÑaïiNam vaø cho xaây chuøa

Giaùc Hoaøng trong thaønh noäi. Naêm Kyû Hôïi 1899: Ngaøy

2-2, Nguyeãn Phuùc Böûu Laânleân ngoâi vua, nieân hieäuThaønh Thaùi. Vua cho dôøi chôïÑoâng Ba ôû beân ngoaøi cöûaChính Ñoâng ra vò trí nhöhieän nay. Ngoaøi ra, caàuTröôøng Tieàn ñöôïc khaâm söùTrung Kyø Leveùcque giao chohaõng Eiffel cuûa nöôùc Phaùpthieát keá vaø thi coâng, ñaõ hoaønthaønh trong naêm 1899.

Ngoaøi caàu Tröôøng Tieàn,Phaùp coøn khôûi coâng xaây caàutheùp Long Bieân baéc quasoâng Hoàng. Phoøng noângnghieäp Nam Kyø cuûa Phaùp ñaõnhôø söï can thieäp cuûa Laõnhsöï quaùn Phaùp ôû Colombo(Sri Lanka) vaø thoâng quacoâng ty W & B ñaët mua10.000 haït cao su. Beân caïnhñoù, Coâng ty Vaän taûi ñöôøngbieån cuûa Phaùp xaây caát beántaøu taïi Sôû Canh Taân taøubieån (khu vöïc Beán NhaøRoàng). Thaùng 11, Toaønquyeàn Paul Doumer kyù nghòñònh thaønh laäp tænh ÑoàngNai Thöôïng cuøng hai traïmhaønh chính ôû Taùnh Linh(nay thuoäc tænh Bình Thuaän)vaø cao nguyeân Lang Biang.Thaùng 12, kyõ sö AnbertButin ñaët vieân ñaù ñaàu tieânkhôûi coâng xaây döïng nhaømaùy xi maêng Haûi Phoøng vôùicoâng suaát 20.000 taán/naêm.n

NGUYEÃN VAÊN TOAØN

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

22öôïc thuaàn döôõng töøraát sôùm, söû duïngphoå bieán, lieân tuïc,laâu daøi, mang giaù trò

vaät chaát ña daïng vaø maätthieát neân lôïn (heo) cuõng taïogiaù trò tinh thaàn phong phuù,aûnh höôûng saâu roäng ñeántaâm linh vaø ñôøi soáng vaênhoùa cuûa ngöôøi Vieät Nam. Töøthôøi tieàn söû caùch ñaây haøngvaïn naêm, treân nhöõng vaùchñaù trong caùc hang ñoäng taïiTuyeân Quang, Phuù Thoï,Hoøa Bình, Thanh Hoùa,Quaûng Bình, Gia Lai, LaâmÑoàng, Taây Ninh vaø AnGiang, ñaõ thaáy nhieàu hìnhlôïn ñöôïc ngöôøi Vieät coå veõ,khaéc. Trong nhöõng di chæthôøi ñoà ñaù môùi (caùch ñaây6000 - 1 vaïn naêm), ñaõ thaáycaùc vaät trang söùc vaø buøañeo ñöôïc cheá taùc töø raêngnanh lôïn röøng. Sang thôøiVaên Lang vaø AÂu Laïc (caùchñaây 2.100 - 2.500 naêm), caùcnhaø khaûo coå cuõng tìm thaáy

nhieàu hình lôïn, traâu, gaø,chim haïc vaø caù saáu ñöôïcdaäp ñuùc hoaëc chaïm khaéctreân caùc vaät duïng baèng saét,ñoàng, goám nhö troángchieâng, chum vaïi, bình aám,noài baùt, dao maùc, gaäy coät…

Lôïn laø moät trong 6 vaätnuoâi thoâng duïng nhaát (luïcsuùc: lôïn, gaø, choù, ngöïa,traâu, deâ) vaø moät trong 3 thöùleã vaät ñaëc bieät ñeå caàu cuùng,teá daâng thaàn thaùnh (tamsinh: lôïn, boø, deâ). Theoquan nieäm tín ngöôõngtruyeàn thoáng, lôïn (trö) ñöôïccoi laø ñaïi dieän cho ngaøy thöùba, ngaøy cuoái cuûa TeátNguyeân ñaùn - ngaøy muøngBa thaùng Gieâng - goïi laø trönhaät (ngaøy muøng Moätthaùng Gieâng öùng vôùi gaø,muøng Hai - choù, muøng Ba -lôïn, muøng Boán - deâ, muøngNaêm - traâu, muøng Saùu -ngöïa, muøng Baûy - ngöôøi,muøng Taùm - luùa). Trong söïkeát hôïp thieân can vôùi ñòa

chi ñeå tính thôøi gian vaø chukyø phaùt trieån, lôïn nhaäp heälòch can chi 12 con vaät, laøbieåu töôïng cuûa chi Hôïi - chicuoái cuøng, quan troïng, mangnhöõng yù nghóa trieát lyù vaønhaân vaên saâu saéc. Giôø Hôïikeùo daøi töø 21 ñeán 23 giôø, laøgiôø cuoái trong ngaøy, giôø lôïnñi nguû, giôø môû ñaàu banñeâm, con ngöôøi vaø moïi vaätcuõng nghæ ngôi. Thaùng Hôïilaø thaùng 10 aâm lòch, ñaàumuøa ñoâng, trôøi chuyeånlaïnh, nhieàu loaøi caây troàng,vaät nuoâi cho thu hoaïch saûnphaåm. Ngöôøi ta coøn choraèng ngöôøi sinh naêm Lôïn(tuoåi Hôïi) thöôøng taøi gioûi,nhaøn nhaõ, sung tuùc vaø hayñaéc loäc, gaëp nhieàu maymaén, haïnh phuùc trong ñôøi.

Ngoân ngöõ luoân laø neàntaûng cuûa ñôøi soáng tinh thaànvaø vaên hoùa con ngöôøi. Trongngoân ngöõ Vieät Nam, hìnhaûnh lôïn xuaát hieän raát ñadaïng, sinh ñoäng, haáp daãn,

Trong nhöõng vaätnuoâi, lôïn (heo) laø loaøigia suùc coù yù nghóatinh thaàn phong phuùvaø giaù trò bieåu töôïngcao; theå hieän vai troøgaàn guõi maø quantroïng, taïo neân nhöõngaûnh höôûng maïnh meõ,ña daïng vaø tích cöïctrong ñôøi soáng vaênhoùa Vieät Nam.

trong ñôøi soáng vaên hoùa Vieät Nam

LôïnÑ

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

23

dieãn taû chi tieát hoaëc ñaàynguï yù. Chuùng ta gaëp “lôïn”(heo) ôû nhieàu tình huoáng,nhieàu lónh vöïc ngoân töø: töïnhieân vaø xaõ hoäi, lyù thuyeátsaùch vôû vaø giao tieáp thöïctieãn… “OÙc lôïn” cheá gieãu,mieät thò söï hieåu bieát chaämchaïp vaø ngu ngoác; “muõi lôïn”chæ loaïi muõi ngöôøi ngaén maøloã muõi laïi baïnh loä; “naùi seà”ví vôùi ngöôøi phuï nöõ coù tuoåi,nhieàu con, cô theå khoâng coønsaên chaéc; “lôïn söõa” laø caùchgoïi treû con ngôø ngheächnhöng ñaùng yeâu; “phim conheo” laø phim ñoài truïy; “troøcon heo” hay “heo ñuù môõ”cheâ haønh ñoäng nam nöõ ñuùñôûn, suoàng saõ, baäy baï; “xaénmoùng lôïn” laø caùch xaén quaànbaèng veùn cuoän troøn hai oángleân ngang baép chaân; “toaïcmoùng heo” theå hieän qua kieåunoùi, caùch soáng thaúng thaén,khoâng che ñaäy, khoâng neånang… Lôïn hieän dieän trongnhieàu loaïi ñòa danh ñoài nuùi,soâng hoà, beán ñaûo, ga chôï…treân khaép moïi mieàn ñaátnöôùc: suoái Moû Heo (LaïngSôn), goø Con Lôïn (Phuù Thoï),hoà Haøm Lôïn (Haø Noäi), soângRuoät Lôïn (Haûi Phoøng), nuùiCon Heo (Quaûng Nam), hangHeo (Khaùnh Hoøa), ñoài ConHeo (Baø Ròa - Vuõng Taøu),doác cua Heo (Ñoàng Nai), nuùiHeo (Taây Ninh), caàu Loø Heo(Bình Phöôùc vaø Caàn Thô),caàu Moû Heo (Long An), ñaûoHoøn Heo (Kieân Giang)… Lôïnñöôïc laáy teân cho nhieàu loaøiñoäng vaät: caù heo, chim lôïn,heo voøi, lôïn bieån, gaáu lôïn,löûng lôïn, dôi maët lôïn, ruøamuõi lôïn… Lôïn ñöôïc duøng phoåbieán laøm thöïc phaåm vaø döôïclieäu neân teân noù cuõng ñöôïcñaët cho nhieàu loaøi thöïc vaät -nhaát laø nhöõng caây troàng ñeåaên, laøm caûnh vaø cheá thuoác:caây caù heo, coû loâng heo, caâyleøo heo, caây ñieäp pheøo heo,daây löôõi lôïn, caây cöùt lôïn (coûhoâi, caây hoa nguõ vò), rau ganheo (laù dieãn)…

Lôïn (heo) coøn ñöôïc laáylaøm ñoái töôïng cho haøngtraêm caâu ngaïn ngöõ, phöôngngöõ, tuïc ngöõ, thaønh ngöõsinh ñoäng, daân daõ vaø thaâmthuùy. Caùc thaønh ngöõ “aênnhö heo”, “baån nhö lôïn”,“maäp nhö heo/ beùo nhölôïn”, “löôøi nhö lôïn/heo”,“ngu nhö lôïn/heo”… laø lôøi víduøng phoå bieán trong ñôøisoáng daân cö moïi mieàn.“Chaïy xoaïc moùng heo” dieãntaû söï vaát vaû vaø chaïy vaïynhieàu nôi. “Con lôïn coù beùocoã loøng môùi ngon” khaúngñònh hình thöùc seõ phaûn aùnhnoäi dung. “Huøm naèm cholôïn lieám loâng” chæ ñieàu philyù, ngöôïc ñôøi. “Lôïn cöôùi, aùomôùi” cheá gieãu söï khoekhoang loá bòch, keäch côõm,khoâng phuø hôïp hoaøn caûnh.“Lôïn roï, choù thui” laïi löu yùveà söï vaät, hieän töôïng khoângñuùng thöïc chaát trong cuoäcsoáng. “Möôïn ñaàu heo naáuchaùo” caûnh baùo söï giaû doái,thuû thuaät, vieäc lôïi duïng,boøn ruùt moät caùch khoânkheùo, tinh vi…

Lôïn (heo) cuõng laø hìnhaûnh tieâu bieåu, ñi vaøo vaênthô, ca nhaïc, taïo neân nhöõngtaùc phaåm noåi tieáng thuoäcnhieàu theå loaïi vaø ôû moïi thôøiñaïi. Truyeän coå daân gian Söïtích con Lôïn keå laïi nguoàngoác loaøi vaät naøy: ngaøy xöa,coù nhaø giaøu hieám muoän,sinh ñöôïc chaøng quyù töû teânHôïi. Chaøng ñöôïc cöng chieàu,ham aên, thích nguû, löôøi laømvaø luoân mong muoán ñöôïcngöôøi phuïc dòch, haàu haï.Khi meï chaøng haáp hoái, goïichaøng ñeán hoûi nguyeän voïngñeå khi xuoáng suoái vaøng baøcaàu xin vaø phuø hoä cho,chaøng noùi ngay nhöõng mongöôùc nhö tính neát, sinh hoaïtcuûa mình. Nöûa naêm sau,chaøng maát, Ngoïc Hoaøng vaøcaùc thaàn linh hoùa kieáp chochaøng thaønh moät loaøi vaätcuøng teân, cuøng tính… CoønLuïc suùc tranh coâng laø

truyeän Noâm khuyeát danhkhaù sinh ñoäng: 6 con vaätnuoâi trong nhaø (lôïn, gaø, choù,ngöïa, traâu, deâ) tranh nhaucoâng traïng cuûa mình vôùingöôøi, vôùi ñôøi (trong ñoù lôïncho raèng mình coù coâng lôùntrong caùc vieäc quan, hoân,tang, teá), khieán gia chuû phaûican thieäp, daøn hoøa maõi môùiyeân, ghi nhaän coâng rieângcho töøng con vaät. Ca dao,phong dao truyeàn thoáng thìvöøa nhuaàn nhò, möôït maø,vöøa vui nhoän, aån duï vôùi lôïnkhi nhaéc veà gia vò ñaëc tröngtrong caùc moùn aên: “Con gaøcuïc taùc laù chanh/ Con lôïnuûn æn mua haønh cho toâi/Con choù khoùc ñöùng khoùcngoài/ Baø ôi ñi chôï mua toâiñoàng rieàng”, hay dieãn taû söïbaän bòu cuûa ngöôøi phuï nöõkhi phaûi cuøng luùc laøm nhieàuvieäc gia ñình, ñaùp öùng nhieàunhu caàu, ñoøi hoûi: “Ñöông khilöûa taét, côm soâi/ Lôïn keâu,con khoùc, choàng ñoøi toømtem/ Baây giôø löûa ñaõ nhoùmleân/ Lôïn no, con nguû, toømtem thì toøm”… Baøi thô chöõNoâm ñaàu tieân veà lôïn (Vònhcon heo) do Nguyeãn Traõisaùng taùc ñaàu theá kyû 15,khaéc hoïa ña daïng ngoaïihình, tính neát vaø giaù trò, yùnghóa cuûa loaøi heo: “Daøihaøm, nhoïn muõi, cöùng loâng/Ñöôïc döôõng vì chöng coùthöûa duøng/ Loãi hoøa ñaøn,tinh Baéc Ñaåu/ Lang moätñieåm, thuïy Lieâu Ñoâng/Chaân khi maët nöôùc chöahay laït/…/ Tieän chaúng haybeà bieán hoùa/ Tröông haicon maét laïi xem roàng”.Phuøng Khaéc Khoan, giöõatheá kyû 16, treân ñöôøng coângcaùn Ngheä An ghi laïi caûnhthaû roâng vaät nuoâi trong ÑaøoNguyeân haønh: “Traâu, boø, gaø,lôïn, deâ, ngan/ Ñaày luõ ñaàyñaøn rong thaû khaép nôi”. ÔÛtaäp thô Böùc tranh queâ (naêm1939) cuûa nöõ só Anh Thô,lôïn hieän dieän nhö hình aûnhsinh hoaït phoå bieán cuûa laøng

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

24

xaõ Vieät Nam: “Ngöôøi daäycaû, baø giaø laàn thoåi beáp/Thaèng cu con duïi maét queùtquaøng saân/ Cuøng trong luùcgaø loàng keâu chieáp chieáp/ Vaølôïn chuoàng uûn æn giuïc choaên”. Lôïn theo vaøo nhöõngböùc tranh, laøm saùng hoàn thôHoaøng Caàm nôi Beân kiasoâng Ñuoáng (1948): “TranhÑoâng Hoà gaø lôïn neùt töôitrong/ Maøu daân toäc saùngböøng treân giaáy ñieäp”. Nhaøvaên hoùa Phan Khoâi laïingaãm veà cuoäc soáng thaêngtraàm loaøi lôïn trong quan heävôùi con ngöôøi: “Môùi thoaùtkhoûi chuoàng/ Ngôõ laø ñöôïcthaû/ Ít òt ít òt/ Ra daùng hæhaû/ Ñaùnh ñuøng moät caùi/Keâu eùc eùc ngay/ Bòt moàm bòtmieäng/ Troùi chaân troùitay/…/ Töø ñaây ñeán dao/ Coùxa laø bao/…/ Con lôïn thìtheá/Con ngöôøi thì sao?”(Kieáp lôïn, 1958). Coøn thi sóVuõ Hoaøng Chöông ñeà tranhgaø lôïn ñaày thô - nhaïc - hoïavaø trieát lyù trong naêm cuoáicuûa cuoäc ñôøi oâng (Xuaân BínhThìn 1976): “Saùng chöasaùng haún, toái khoângñaønh/Gaø lôïn om soøm roáiböùc tranh/Raèng vaùch coù tai,thô coù hoïa/Bieát loøng ai ñoû,maét ai xanh/Maét gaø huynh

ñeä bao laàn quaùng/Loøng lôïnaâm döông moät taácthaønh/Cuïc taùc nöõa chi,ngöøng uûn æn/Nghe roàngngaâm vaùng khuùc taân thanh”.Ñaàu theá kyû 21, hoïa thô baøiVònh con heo cuûa NguyeãnTraõi ñaõ 600 naêm, nhaø thôNguyeãn Quoác Thaùi cuõngVònh con heo (2007) ñaàycaûm xuùc, môùi thaáy nhieàuñieåm chung - rieâng giöõa lôïnxöa vôùi lôïn nay: “Vöøa môùisinh ra ñaõ söôùng roài/Annhaøn ngaøy thaùng chæ naèmchôi/May phaàn dinh döôõngcôm nhieàu böõa/Toát soá hìnhhaøi voùc laém hôi/Xeû thòt baønaên ñeàn nghóa chuû/Banh datieäc röôïu baùo ôn ñôøi/Laáythaân nuoâi khaép cuøng thieânhaï/Mieäng theá coøn cheâ:ngoác, bieáng löôøi!”... Treû emVieät Nam thì khaù quenthuoäc vôùi caùc baøi haùt veà lôïn(Con heo ñaát, Chuù heo löôøi,Moät baày heo con, Beù heoxinh troøn…) vaø thuoäc loøngbaøi ñoàng dao voøng quanh Babaø baùn lôïn (“Ba baø ñi baùnlôïn con/Baùn ñi chaúng ñöôïc,lon ton chaïy veà/Ba baø ñibaùn lôïn seà/Baùn ñi chaúngñöôïc, chaïy veà lon ton”).

ÔÛ moät lónh vöïc khaùc, tónhlaëng nhöng phong phuù, beàn

vöõng laø hình töôïng lôïn (heo)trong kieán truùc, taïo hình,trang trí. Lôïn theå hieän khaùña daïng treân tranh, bia,mieáu, ñình, ñeàn, chuøa, raïp,nhaø… vôùi ñuû loaïi chaát lieäu(ñaát, ñaù, vöõa, baïc, ñoàng, goã,möïc…) vaø baèng nhieàu kyõthuaät (taïc, ñaép, naën, xaêm,chaïm, khaéc, ñuùc, nung, veõ…).Hình töôïng lôïn xuaát hieäntreân nhieàu vaät duïng thôøixöa cuûa ngöôøi daân vaø trongcaùc ñình chuøa, ñeàn mieáu.Chaúng haïn, treân vì keøo goãcuûa ñình Phaát Loäc (ThaùiBình) vaø chuøa Cöï Tröõ (NamÑònh), ñeàu coù hình chaïm noåingöôøi meï vöøa cho lôïn aênvöøa cho con buù. Lôïn cuõng laøhình aûnh phoå bieán trong caùclaøng tranh noåi tieáng: tranhÑoâng Hoà (Baéc Ninh) ñaëctröng vôùi caùc böùc Lôïn ñaøn,Lôïn naùi, Lôïn aâm döông,Lôïn aên laù raùy, tranh KimHoaøng (Haø Noäi) laïi aántöôïng vôùi böùc Lôïn ñoäc… Coønñoà goám coù hình töôïng lôïn laøsaûn phaåm thaáy ôû nhieàu laønggoám coå truyeàn: Baùt Traøng(Haø Noäi), Phuø Laõng (BaécNinh), Thuïy Loâi (Haø Nam),Gia Thuûy (Ninh Bình),Thanh Haø (Quaûng Nam),Baøu Truùc (Ninh Thuaän),Taân Phöôùc Khaùnh (BìnhDöông)… Vôùi ñoà myõ ngheä,hình töôïng lôïn cuõng phoåbieán khoâng keùm, nhö moätbieåu töôïng cuûa nieàm vui, söïngoä nghónh, sung tuùc vaø taøiloäc, ñöôïc ñuùc, daäp, khaéc,chaïm töø vaøng, baïc, ñoàng,ñaù, goã, tre. Trong nhieàu giañình Vieät Nam, “con lôïn tieátkieäm” nhö thaàn taøi giöõ cuûa,cheá taïo roãng ruoät töø ñaátnung, goám söù, nhöïa deûo, goãtre, kim loaïi, laø nôi caát tröõtieàn daønh duïm cuûa caùcthaønh vieân gia ñình (nhaátlaø treû em).

Hình aûnh lôïn (heo) trôûneân sinh ñoäng, gaàn guõinhaát qua nhöõng sinh hoaïtaåm thöïc, vaên hoùa vaø leã hoäitruyeàn thoáng. “Maâm xoâi

Leã hoäi röôùc “oâng lôïn" laø neùt ñeïp vaên hoùa taâm linh cuûa ngöôøi daânlaøng La Phuø

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

25

(naáu, ñoà) - con lôïn (luoäc,quay)” laø caùc moùn aên vaø ñoàleã duøng phoå bieán trong caùcñaùm leã hoäi, hieáu hyû, lieânhoan cuûa thoân xoùm, laøngxaõ. Nhieàu laøng nuoâi lôïnthôø, ñeán ngaøy leã teá thaønhhoaøng naêm môùi thì ñem“oâng lôïn”, “oâng æ” naøy ra teásinh, cuùng xong seõ chiaphaàn nhö chia phuùc loäc chomoïi thaønh vieân trong laøng.Thuû lôïn (ñaàu heo) laø moùnsính vaät quan troïng trongmaâm cuùng taïi nhöõng buoåi leãlong troïng vaø ñaëc bieät cuûangöôøi daân Vieät Nam. Vôùi leãcöôùi thôøi xöa, maâm leã vaätcuûa nhaø gaùi phaûi coù moät thuûlôïn nguyeân laønh; sau ñeâmtaân hoân, neáu phaùt hieän coâdaâu ñaõ thaát tieát tröôùc luùcñoäng phoøng, nhaø trai seõ xeûotai lôïn roài ñem thuû lôïn maáttai traû laïi nhaø gaùi nhö moätsöï caûnh baùo baét buoäc… Lôïncuõng du nhaäp phong tuïc taäpquaùn cuûa nhieàu vuøng mieàn,nhieàu daân toäc, theå hieän quanhöõng sinh hoaït coäng ñoàngvui veû maø ñoäc ñaùo. Ñuïnglôïn ngaøy Teát laø moät neùt ñeïpvaên hoùa vaø ñoaøn keát xöanay trong ñoùn möøng naêmmôùi: 4-8 gia ñình ôû gaànnhau seõ cuøng chung nuoâihoaëc mua roài gieát moå, chianhau moät con lôïn theophaàn, theo goùc ñeå aên Teát.Leã hoäi cheùm lôïn laø phongtuïc ñaëc bieät cuûa laøng NeùmThöôïng (Baéc Ninh): toå chöùcvaøo ngaøy muøng 6 thaùngGieâng aâm lòch haøng naêmtöôûng nhôù thaønh hoaønglaøng (voán laø moät vò töôùng)ñaõ cheùm lôïn nuoâi quaân,ñoàng thôøi caàu mong moätnaêm môùi phaùt ñaït, maymaén. ÔÛ Taây Nguyeân, raátthoâng duïng tuïc leä ñoát heo:trong leã hoäi, nhöõng ngöôøitham döï ñoát moät ñoáng cuûivaø loà oâ khoâ. Con heo saukhi bò gieát seõ ñöôïc doäi nöôùccho öôùt khaép thaân mình, roàiñaët treân ñoáng löûa vaø laät qualaät laïi. Sau ñoù, heo ñöôïc laáy

xuoáng, duøng caät nöùa caïo taønloâng thay vì duøng dao, roàimôùi duøng dao maùc moå thòt,chia phaàn cho moïi ngöôøihoaëc cheá caùc moùn aên. ÔÛNam Boä, cuùng ñaàu heo laøphong tuïc ñaëc bieät ñöôïctieán haønh trong nhöõng vieäcquan troïng cuûa gia chuû.Ngöôøi ta laáy thòt, môõ, da vaøcaùc noäi taïng heo, moãi thöùmoät ít, naáu moät noài chaùovôùi gaïo traéng. Tieáp ñoù, ñaàuheo ñöôïc laøm saïch, cho vaøonoài chaùo. Khi chaùo chín nhöøthì ñaàu heo cuõng chín tôùi,ñöôïc vôùt ra, baøy trang trítreân maâm cuøng 3, 5 hoaëc 7baùt (cheùn) chaùo, nhang ñeønthaép leân vaø gia chuû baét ñaàukhaán vaùi haønh leã. NgöôøiThaùi ôû Yeân Chaâu (Sôn La)coù tuïc möøng thuû lôïn ñaùmcöôùi: ñuùng ngaøy cöôùi, saukhi toå chöùc xong tieäc cöôùibuoåi tröa taïi gia ñình nhaøgaùi, chieàu toái coâ daâu chuù reåcuøng ñaïi dieän hai beân giañình seõ ñem moät thuû lôïn vaøcaùc leã vaät sang nhaø oâng baøngoaïi coâ daâu ñeå taï ôn. Neáuoâng baø ngoaïi ñaõ maát thì baùctrai hoaëc caäu ruoät coâ daâu seõthay maët nhaän leã vaø beânngoaïi seõ toå chöùc böõa toáithaân maät möøng haïnh phuùccho vôï choàng con chaùu.Cuõng trong vieäc cöôùi, tuïcthaùch cöôùi baèng thòt lôïn cuûangöôøi Taøy ôû Laïng Sônkhieán nhaø trai phaûi chuaånbò nhieàu leã vaät, ñaëc bieät laøthòt lôïn (khoaûng 4 taï thòtlôïn, trong ñoù phaûi ñem sangnhaø gaùi ít nhaát 1 taï!).Ngöôøi Saùn Chæ ôû Bình Lieâu(Quaûng Ninh) thì coù tuïcnhaän cha meï nuoâi baèng thòtlôïn. Theo ñoù, khi con caùiñeán tuoåi tröôûng thaønh,thöôøng phaûi nhaän cha meïnuoâi ñeå coù theâm ngöôøi baûotrôï, chia seû. Thuû tuïc vaø leãvaät ñeå ñöôïc nhaän cuõng ñôngiaûn nhöng khoâng theå thieáuthòt lôïn (khoaûng 6 kg).Ngöôøi Cô Tu ôû Quaûng Namraát chuoäng nanh heo, coi ñoù

nhö moät ñoà trang söùc quyùgiaù vaø buøa hoä meänh maymaén. Hoï khoâng chæ saên heoröøng ñeå laáy nanh, maø coøntuyeån choïn, nuoâi döôõng kyøcoâng haøng chuïc naêm nhöõngcon heo nhaø (heo ñöïc) ñeåchuùng coù theå cho boä nanhhoaønh traùng nhö yù. NgöôøiJrai ôû Gia Lai coù tuïc goùplôïn laøm ñaùm ma raát phoåbieán, khieán moãi khi tronglaøng coù ngöôøi maát, nhieàu hoägia ñình, haøng xoùm goùp lôïnnhaø mình vaøo ñaùm ma ñoù,coù ñaùm ngoán tôùi haøng traêmcon lôïn! Ngöôøi Haø Nhì ôûTaây Baéc coù tuïc xem boùibaèng gan lôïn thieán. Moãi giañình Teát ñeán thöôøng gieátmoät con lôïn thieán ñeå ñoùnmöøng. Ngay sau khi moåthòt, laù gan töôi cuûa lôïnñöôïc hoï laáy ra, röûa saïch roàiñöa leân, cuøng nhau boùi vaänhaïn gia ñình trong naêmmôùi qua maøu saéc, muùi gan,ñöôøng gan, chæ gan (töôngtöï xem boùi chaân gioø gaø cuûangöôøi Kinh).

Khoâng chæ laø nguoàn thöïcphaåm vaø döôïc lieäu ña daïng,phoå bieán, lôïn (heo) coøn ñöôïcnuoâi ñeå laøm caûnh, duøngñaùnh hôi (vì muõi chuùng raátthính), nghieân cöùu khoa hoïcvaø nhieàu coâng vieäc khaùc.Chuùng cuõng goùp maët trongcaùc hoaït ñoäng vaên hoùa - theåthao. Do deã huaán luyeän, lôïnñöôïc daïy laøm caùc troø: ñibaèng hai chaân sau, leo caàu,nhaûy qua voøng löûa, keâu ñeámsoá… trong caùc ñoaøn, gaùnh,nhoùm xieác lôïn. Coøn ñua heocuõng laø moät troø chôi theå thaotruyeàn thoáng haáp daãn treânkhaép mieàn ñaát nöôùc, ngaøynay ñöôïc chuù troïng phuïc vuïmuïc ñích giaûi trí, du lòch cuûadu khaùch, nhö taïi khu YangBay (Khaùnh Hoøa), laøng dulòch caùc daân toäc thieåu soáNhuaän Ñöùc vaø tröôøng ñuaPhuù Thoï (Thaønh phoá Hoà ChíMinh), laøng sinh thaùi MyõKhaùnh (Caàn Thô)…n

ANH HUØNG

Vôùi hai chieác raêng nanhnhoâ ra, cöùng nhö theùpvaø saéc beùn, lôïi haïi nhöcaëp ñoaûn ñao, con heoñöïc hieäp só ñaõ haï taát caûnhöõng aùc thuù röøng xanhtreân böôùc ñöôøng gianghoà laõng du cuûa noù taïinhöõng khu röøng ñaïingaøn ñeán caùc thaûonguyeân meânh moâng títtaép . Vì vaäy, noù thöïc söïlaø “chuùa sôn laâm” - loaøimaõnh thuù cuûa nuùi röøngchöù khoâng phaûi chæ laøhoå, baùo hay sö töû...

Maïnh vaø hung döõ hôn caû sö töûNoùi tôùi caùc con aùc thuù

nguy hieåm nhaát cuûa röøngnuùi, ngöôøi ta chæ nghó ñeán sötöû, coïp, baùo... ít coù ai tinraèng trong theá giôùi hoang daõñaày bí hieåm, cheát choùc cuûanuùi thieâng, röøng raäm aáy, coøncoù moät con vaät töôûng raáthieàn laønh, quen thuoäc vôùicon ngöôøi laïi coù theå hieáuchieán vaø nguy hieåm ñeán vaäy.Ñoù laø heo röøng.

Vì bieát raát roõ baûn chaát cuûagioáng daõ thuù naøy neân ngöôøiAÁn Ñoä ñaõ lieät heo röøng vaøohaïng con vaät “ñaùng kính”trong choán sôn laâm. Heoröøng laø keû saùt nhaân say maùu,saün saøng haï guïc baát cöù keûnaøo daùm beùn maûng ñeán gaànnoù. Khoâng theå keå heát nhöõng“thaønh tích” ruøng rôïn maø heoröøng ñaõ taïo ra ôû caùc laøng maïcAÁn Ñoä. Loaøi heo röøng nguyhieåm naøy thöôøng laø nhöõngcon heo taùch ñaøn, thích soánglang thang, coâ ñoäc. Noù döôøngnhö baát baïi tröôùc moïi ñoái thuûkeå caû coïp, sö töû...

Neáu heo röøng soáng chungvôùi baày ñaøn thì chuùng chæ toûra hung döõ khi bò keû khaùclaøm toån thöông, hoaëc khi ñaøn

heo bò doàn vaøo theá bí. ÔÛ khaépmoïi caùnh röøng hoang, ngöôøita thöôøng thaáy chuùng ñithaønh ñaøn, heo meï ñi tröôùc,ñeán heo con vaø caùc con ñöïc ñisau cuøng ñeå baûo veä caû ñaøn.Raát ít khi chuùng sinh söï vôùiheo ñöïc cuûa ñaøn heo röøngkhaùc. Nhöng thaät voâ phuùccho keû naøo gaëp phaûi con heo“coâ ñôn” (boar), cöù thaáy boùngmoät sinh vaät laï ôû gaàn laø töùckhaéc chuùng taán coâng ngay,chuùng taán coâng baát ngôø vaømaïnh töïa saám seùt. Nhöõngngöôøi ñi röøng daøy daïn kinhnghieäm thöôøng khuyeân nhau,neáu coù gaëp “heo ñoäc” röøng “coâñôn” thì phaûi noå suùng töùckhaéc, khoâng ñöôïc treã moätgiaây naøo. Vaø phaûi baén chochính xaùc, neáu khoâng seõ cheátvì caëp nanh saéc beùn cuûa noù.

Heo röøng AÁn Ñoä Nanh heo röøng AÁn Ñoä daøi

vaø lôùn hôn nanh heo röøng ôûChaâu AÂu, ñoä daøi hai nanh cuûaheo röøng AÁn ñoä töø 8 ñeán 10phaân. Caùc tay saên baén ngöôøi

Ñöùc goïi laø Ngaø heo. Haømtreân cuûa noù cuõng coù 2 nanhkhaùc khaù daøi nhöng cong vaøophía trong. Noù thöôøng maøihai nanh döôùi cho thaät saécbeùn, khi taán coâng thì doàn heátsöùc löïc, xoác nanh vaøo naïnnhaân, huùc doàn daäp vaøi caùi ñeåloùc ra moät maûng thòt lôùn.

Moät ngöôøi ñi röøng thuaätlaïi: Moät böõa noï, anh ta ngoàitreân löng voi, thình lình töøtrong buïi raäm caùch ñoù caûtraêm thöôùc moät con heo “coâñôn” phoùng thaúng ra taán coângvaøo con voi. Voi hoát hoaûng luøitrôû laïi toan chaïy. Trong nhaùymaét, con heo röøng huùc vaøochaân voi, raïch moät veát thöôngraát daøi vaø saâu, moïi ngöôøi lieànnoå suùng vaøo con heo gieát cheátnoù ñeå cöùu voi. Veát thöông ôûchaân voi saên soùc raát laâu môùilaønh. Nhöõng veát thöông donanh heo röøng gaây ra raát khoùchöõa vì haøng ngaøy noù uûi moõmvaøo nhöõng choã sình laày,mang raát nhieàu vi khuaån coùhaïi cho veát thöông do noù gaâyra ñoái vôùi caùc loaøi khaùc.

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

26

Heo röøng laø... chuùa sôn laâm

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

27

Moät laàn khaùc, daân laøng ôûmoät bang mieàn nuùi AÁn Ñoäthan phieàn vôùi chính quyeànñòa phöông laø hoï bò moät conheo röøng phaù hoaïi raát nhieàu,keå caû vieäc bò heo röøng gieátmoät luùc maáy maïng ngöôøi. Moätphuï nöõ ñi laøm ñoàng vôùi ñöùacon nhoû bò heo röøng huùc cheátmoät caùch ñaùng thöông, thaântheå raùch naùt. Sau vuï naøy,khoâng coøn ai daùm ñi laøm ñoàngnöõa. Sau khi vaây raùp haøngtuaàn leã, con heo röøng noùi treânbò baén ha., Xem xeùt kyõ löôõng,ngöôøi ta thaáy treân da noù ñaàynhöõng veát seïo, coù nhöõng veátdaøi ñeán 3 taác vaø nhöõng veát domoùng vuoát cuûa caùc loaïi thuù döõkhaùc ghi daáu trong caùc traän aùcchieán trong röøng thaúm.

Heo röøng ñaáu vôùi coïpTaïi AÁn Ñoä, heo röøng taán

coâng hoå baùo laø chuyeän bìnhthöôøng vaø bao giôø heo cuõngchieán thaéng. Coïp gaëp heoröøng laø laûng traùnh, daân ñòaphöông vaø caùc nhaø nghieâncöùu ñeàu nhìn nhaän söï kieänaáy vaø raát sôï haõi. Tuy vaäy, hoåraát thích aên thòt heo röøngnhöng chæ rình baét heo röøngcon maø khoâng bao giôø daùmñoái ñaàu vôùi heo coâ ñoäc.

Suùng saên ñoâi khi cuõngkhoâng coù hieäu quaû ñoái vôùi heoröøng vì da cuûa heo röøng quaùdaøy. Maët khaùc, khi say maùu,döôøng nhö heo röøng khoângbieát ñau laø gì. Nhöõng vieânñaïn baén khoâng truùng choãhieåm chæ laøm noù theâm hungdöõ. Tuy nhieân, caây chóa nhoïnxem ra raát lôïi haïi neáu ngöôøicaàm chóa ñuû can ñaûm. Daânñòa phöông vaø nhöõng ngöôøigiaøu kinh nghieäm saên heoröøng thöôøng duøng chóa duï choheo röøng taán coâng, söùc lao tôùiquaù maïnh thöôøng laøm chomuõi chóa ñaâm saâu vaøo mìnhnoù, song phaûi coù moät theá thuûñaëc bieät, hai chaân ñöùng theotheá ñinh taán, chaân tröôùc chaânsau hôi chuøng mình xuoáng,nghieâng mình veà phía tröôùc.Khi heo taán coâng, phaûi laäp

töùc ñöa muõi chóa vaøo choãnhöôïc vaø laùch mình qua moätbeân, neáu khoâng seõ bò haát ngaõnhaøo xuoáng ñaát.

Muõi chóa kheùo ñieàu khieåncoù theå ñaâm saâu tôùi 6 taác hoaëcsaâu hôn, con heo coù maïnhcaùch maáy cuõng phaûi cheát. Coønvieân ñaïn ít khi laøm noù guïchaún, moät vieân ñaïn baén truùngloàng ngöïc heo röøng, caøngkhieán noù hung döõ vaø phaûihôn 20 phuùt sau môùi guïc ngaõ.

Heo röøng vaø baày khæcaûm töûHeo röøng vaø baày khæ caûm töû

thöôøng laø moät cuoäc chieán raátngoaïn muïc. Tuy boïn khæ raát sôïheo röøng, heã thaáy boùng anhchaøng hung döõ thì chuùng toùtleân caây vaø haùi traùi choïi xuoángnhöng coù moät laàn, con khæ conoâm coå meï ñang luùc treøo leâncaây, theá naøo laïi tröôït tay rôixuoáng döôùi goác caây. Khæ meïlieàn tuoät xuoáng cöùu con vaø bòcon heo röøng ñeán taán coâng,cheát ngay. Baày khæ treân caâytöùc giaän tuoät xuoáng döôùi ñeåtaán coâng con heo röøng.

Con heo röøng ngaång moõmleân vôùi veû raát kieâu huøng cuûamoät tay kieám khaùch giang hoàgiöõa moät baày khæ ñang boác löûagiaän phöøng phöøng. Khôûi ñaàuchæ vaøi ñöôøng nanh, daêm bachuù khæ ñaõ boû maïng, soá khaùcbò troïng thöông ñaàm ñìa maùu.Nhöng quaàn huøng khæ khoângchuùt nao nuùng, ñaõ taán coângaøo aït, nhaát teà xoâng ñeán baùmlaáy “kieám khaùch”, con thì ñeobaép ñuøi, con thì cöôõi treânlöng, con thì cöôõi coå, cöù duùiñaàu vaøo lôùp da daøy caén xeù.Treân thaân mình con maõnhthuù töø moõm ñeán ñuoâi, töø löngñeán buïng chæ thaáy toaøn khævôùi khæ, chuùng cöù caén xeù, keâuchen cheùt aàm ó caû khu röøng.Con heo coá nhaåy maïnh rungthaân cho luõ khæ rôùt nhöngkhoâng deã. Sau haøng giôø töûchieán, lieäu theá thaéng khoângnoåi, “kieám khaùch” chaïy daøi,moät soá khæ buoâng xuoáng, soákhaùc baùm maõi cho ñeán moät

khoaûng thaät xa môùi chòubuoâng tha. Ngaøy hoâm sau daânlaøng gaëp con heo röøng ñi thaáttheåu ven laøng, hoï chæ boàitheâm muõi lao nöõa, con heocheát toát. Nhìn laïi môùi thaáythaân theå cuûa noù raùch naùt nhötöông. Nhöõng mieáng da loøngthoøng nhö chieác gieû raùch.

Heo röøng aùc chieán vôùi baùoNhaø töï nhieân hoïc Scratton

ñaõ may maén chöùng kieán caûnhheo röøng vaø moät caëp baùo:Khôûi ñaàu, con heo gaây haántröôùc. Gaëp moät caëp baùo, heoröøng töùc khaéc nhaûy xoå tôùiñaùnh moõm vaøo con baùo caùilaøm raùch moät ñöôøng thaät saâuvaø trong tích taéc, con baùo caùibò loaïi khoûi voøng chieán, ruoätgan tuoân ra ngoaøi roài ngaõ guïc.Thaáy vôï bò töû naïn, baùo ñöïctrôû neân hung döõ khaùc thöôøng,voà tôùi chuïp ñöôïc yeát haàu conheo röøng, caû hai laên loän treânñaát, mieáng traû mieáng, qua laïilieân tuïc. Nhöng nhöõng veátthöông treân mình con baùo donanh heo röøng gaây ra quaùsaâu, maùu tuoân öôùt ñaãm thaønhvuõng. Coøn veát moùng caøo caáucuûa con baùo khoâng laøm choheo röøng thaám thía. Roát cuïccon baùo maát söùc vaø bò con heohaát tung leân nhieàu laàn, cô theåraùch naùt vaø cheát. Tôùi ñaây thìScratton nhaû moät vieân ñaïnkeát thuùc luoân cuoäc ñôøi cuûa keûchieán thaéng. Xem xeùt laïi thìcon heo bò möôøi moät veát caøo,baáu nhöng veát thöông raátnoâng caïn. Coøn con baùo bòthuûng nhieàu veát tôùi tim phoåivaø thuûng naùt caàn coå.

Ngoaøi heo röøng coøn coù traâuröøng, gaáu Tích - Lan. Tuykhoâng noåi tieáng laø maõnh thuùnhöng söï thaät chuùng laïi hônhaún loaïi coïp, baùo, sö töû... vìvaäy, noùi “chuùa sôn laâm” ñeå chæloaøi coïp, sö töû laø khoâng hoaøntoaøn ñuùng, bôûi coøn coù raát nhieàuloaøi maïnh hôn caû sö töû, hungdöõ hôn caû coïp beo vaø moät trongsoá ñoù chính laø heo röøng...n

NGUYEÃN TAÁN TUAÁN

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

28

Teân goïi caùc thaùng trong naêmChuùng ta ñeàu bieát, neáunhö ngöôøi Chaâu AÙ phaùtminh ra caùch tính thôøigian theo maët traêng(coøn goïi laø AÂm lòch) thìngöôøi Chaâu AÂu caùch ñaâyhaøng ngaøn naêm cuõng ñaõphaùt minh ra caùch tínhthôøi gian baèng maët trôøi(coøn goïi laø Döông lòch).Döông lòch laø loaïi lòchmaø ngaøy thaùng cuûa noùchæ ra vò trí cuûa TraùiÑaát trong chuyeån ñoängxung quanh Maët Trôøi(hay noùi töông ñöông laøvò trí bieåu kieán cuûa MaëtTrôøi treân thieân caàu).Theo Döông lòch, 12 thaùng trong moät naêmñöôïc goïi baèng nhöõng teânkhaùc nhau. Khi hoïctieáng Anh, nhieàu khichuùng ta phaûi ñaùnh vaätvaø phaûi hoïc thuoäc loøngnhöõng töø aáy, song baïncoù bieát vì sao caùc thaùngtrong naêm laïi coù nhöõngteân goïi nhö vaäy? Neáu ñeåyù, ta seõ thaáy caùc teân goïiaáy haàu heát baét nguoàn töøchöõ Latinh maø ña soá laøteân nhöõng vò thaàn La Maõ coå ñaïi.

haùng gieâng (January):Chöõ January coùnguoàn goác töø teân cuûavò thaàn Janus. Ñaây laø

moät vò thaàn kyø dò, coù hai maët.Cuõng chính nhôø hai maët maøthaàn Janus coù theå nhìn veà caûhai phía: phía tröôùc vaø phíasau. Janus laø bieåu tröng cho

söï môû ñaàu vaø söï chaám döùt.January laø thaùng ñaàu naêm,ñoàng thôøi cuõng coù nghóa laø söïkeát thuùc cuûa thaùng cuoái cuøngtrong naêm cuõ. ÔÛ vaøo thôøiñieåm naøy, con ngöôøi tathöôøng hay döï tính cho töônglai cuûa naêm môùi vaø hoài töôûnglaïi quaù khöù cuûa naêm cuõ.

Thaùng hai (February):Nöôùc La Maõ coå ñaïi coù nhieàu

leã hoäi gaén vôùi nhieàu truyeànthuyeát vaø huyeàn thoaïi. LeãThanh taåy coù teân goïi laøFebruary - ñoù laø moät ñaïi leãcuûa La Maõ. Theo taäp tuïc thìvaøo cuoái thaùng hai haøngnaêm, khi ñaõ thu hoaïch xongmuøa maøng, muøa ñoâng laïnhgiaù, phuï nöõ thöôøng ñeán suoáitaém röûa, goät röûa nhöõng gì oâueá cuûa naêm cuõ.

Moät trong nhöõng duïng cuï ñeå ño thôøi gian

T

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

29

Thaùngba (March): trong thaàn thoaïiHy Laïp coå ñaïi coù moät vò thaàncoù söùc maïnh phi thöôøng,ñöôïc meänh danh laø thaànSaám seùt (March). Hình aûnhcuûa vò thaàn naøy thöôøng ñöôïcveõ vôùi daùng hung tôïn, coùnhöõng tia chôùp quanh ñaàuchoùi loøa. Khoâng phaûi ngaãunhieân maø ngöôøi ta ñaët teâncho thaùng ba laø March vì ôûChaâu AÂu thaùng ba thöôønghay coù möa gioâng, saám seùtraát döõ doäi.

Thaùng tö (April): Vaøothaùng tö, thôøi tieát trôû neân deãchòu, caây coái ñaâm choài naåyloäc, baàu trôøi quang ñaõng. Caûmoät khoâng gian roäng lôùn phuûñaày maøu xanh, möa nhieàunhöng khoâng coù baõo gioâng,laøm cho muoân loaøi sinh soâi,phaùt trieån. Trong chöõLatinh, Aperini coù nghóa laømôû (Open). Coøn trong ngoânngöõ vaø chöõ vieát Taây BanNha coù chöõ Arbis (ñoäng töømôû: to Open) vaø Abiorto laødanh töø môû. Coù leõ töø nhöõnglieân heä ñoù maø ngöôøi ta goïithaùng tö naøy laø April.

Thaùng naêm (May): Vaøothaùng naêm baét ñaàu muøa heø,caây coái sau thôøi kyø ñaâm choàinaûy loäc baét ñaàu ra hoa keáttraùi. Theo thaàn thoaïi HyLaïp thì nöõ thaàn cuûa ñoàngnoäi laø Maia - xinh ñeïp, treûtrung vaø laø meï cuûa thaànMercuxy. Vì theá, thaùng naêmñöôïc goïi laø May.

Thaùng saùu (June):thaùng saùu thôøi tieát ôû

Chaâu AÂu khaù lyùtöôûng. Giöõamuøa heø, nhieàungöôøi ñi nghæmaùt ôû caùc baõibieån, caùcvuøng nuùi coùphong caûnhñeïp, khí haäu

maùt meû. Vaønhieàu caëp vôï

choàng keát hoântrong kyø nghæ naøy.

Coù leõ vì vaäy maø ngöôøi tañaõ laáy teân nöõ thaàn June treûñeïp - vôï cuûa thaàn Jupiter ñeåñaët teân cho thaùng saùu naøy.

Thaùng baûy (July): Coù leõthaùng baûy ñöôïc baét nguoàn töøteân cuûa moät vò töôùng - Hoaøngñeá thôøi La Maõ coå ñaïi: JuliusCaesar. Tröôùc thôøi cuûaCaesar, ngöôøi ta söû duïng moätloaïi lòch khaùc. Theo lòch ñoùthì moät naêm baét ñaàu töøthaùng ba (March), chöù khoângphaûi töø thaùng gieâng(January) nhöng JuliusCaesar ñaõ söûa ñoåi laïi thaønhmoät boä lòch môùi. Vì Caesarsinh vaøo thaùng baûy neân oângñaõ laáy teân mình ñaët chothaùng thöù 7 cuûa lòch môùi.

Thaùng taùm (August): Contrai cuûa Julius Caesar laøAugustus (coù teân thaätOctavius) noái nghieäp cha leânlaøm vua. OÂng coù nhöõng caùchtaân ñaùng keå, ñöôïc nhaân daânraát suøng baùi vaø ñaët teân chooâng laø August - coù nghóa laøquyù phaùi. Vì theá, ngöôøi tacho raèng thaùng taùm (August)ñöôïc phoûng theo teân cuûa vòvua quyù phaùi naøy.

Caùc thaùng coøn laïi: Theolòch tröôùc cuûa thôøi JuliusCaesar thì nhöõng thaùngchín (September), thaùngmöôøi (October), thaùng möôøimoät (November), thaùngmöôøi hai (December) chæ coùnghóa ñôn thuaàn laø thöù baûy,thöù taùm, thöù chín vaø thöùmöôøi. Trong tieáng Latinh,chöõ September, November

vaø December ñeå chæ thöùtaùm, thöù chín vaø thöù möôøi.Theo tieáng Taây Ban Nha thìchöõ thöù baûy laø Seption, thöùtaùm laø Octavo. Sau thôøi J.Caesar thì chuùng trôû thaønhthaùng chín, thaùng möôøi,thaùng möôøi moät, thaùngmöôøi hai.

Nhö vaäy, teân goïi cuûa moãithaùng trong naêm (theo döônglòch) ñeàu coù moät lai lòch, moätnguoàn goác töø xa xöa vaøthöôøng hay gaén vôùi yeáu toáthaàn thoaïi, truyeàn thuyeát,gaén lieàn hoaëc coù cô sôû ngoânngöõ hay yeáu toá hieän thöïc ñôøisoáng ñeå lyù giaûi. Nhöõng vaánñeà treân ñaây duø sao vaãn chæ laønhöõng giaû thuyeát, phoûngñoaùn, tuy coù nhöõng cô sôûnhaát ñònh ñeå lyù giaûi vaø vìtheá, cho ñeán taän hoâm nay, duøthôøi gian vaãn khoâng ngöøngtroâi, caùc nhaø khoa hoïc treântheá giôùi vaãn coù nhieàu lyù doñeå ñi tìm moät lôøi giaûi thoûañaùng cho nhöõng ñieàu vöøa ñeàcaäp lyù thuù ôû treân.n

HÖÕU GIÔÙI

Böùc töôïng Julius Caesar (100TrCN-44 TrCN) taïi Baûo taøngLouvre (Phaùp)

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

30

Töø trong quan nieäm, tínngöôõng vaø trong laoñoäng, saûn xuaát, ngöôøiThaùi caû nöôùc noùi chungvaø ngöôøi Thaùi ôû ThanhHoùa noùi rieâng ñaõ vunñaép neân nhöõng neùt ñeïpphong tuïc, taäp quaùn, tínngöôõng, cuõng nhö loái öùngxöû thaân thieän, meánkhaùch taïo neân moät saécthaùi vaên hoùa ñaëc saéc,trong ñoù Leã hoäi Seát BoocMaïy laø moät minh chöùng.

eã hoäi Seát Booc Maïy laøsinh hoaït vaên hoùatinh thaàn ñoäc ñaùo cuûacoäng ñoàng ngöôøi Thaùi

noùi chung vaø cuûa Baûn Moù 1,xaõ Xuaân Thoï, huyeän NhöThanh noùi rieâng, ñöôïc löutruyeàn vaø gìn giöõ qua nhieàutheá heä. Ñeán nay, leã hoäi naøykhoâng theå thieáu trong ñôøisoáng tinh thaàn cuûa ngöôøidaân nôi ñaây moãi ñoä Teát ñeán,Xuaân veà. Haøng naêm, vaøongaøy 10 Teát, ngöôøi Thaùi ôûBaûn Moù 1 xaõ Xuaân Thoï toåchöùc leã hoäi vôùi öôùc mongñöôïc thaàn linh phuø hoä chomöa thuaän gioù hoøa, muøamaøng töôi toát, söùc khoûe doàidaøo, baûn laøng yeân vui. Leã hoäicuõng laø nôi hoäi tuï caùc giaù tròvaên hoùa truyeàn thoáng toátñeïp, ñoàng thôøi xaây döïng ñôøisoáng vaên hoùa môùi laønhmaïnh, taïo khoâng khí vuitöôi, phaán khôûi böôùc vaøonaêm môùi.

Theo nhieàu baäc cao nieân ôûcaùc baûn laøng thì leã hoäi Seát

Booc Maïy coù töø xa xöa, thuôû“maët ñaát coøn nhö laù ña, baàutrôøi nhö naép con oác, röøng nuùinhö daáu chaân con gaø”, leã hoäiñaõ ñöôïc caùc thaày Mo Muøn toåchöùc. Ngöôøi Thaùi quan nieäm:“Mo” nghóa laø thaày, laø ngöôøicha maø ngöôøi Thaùi raát coitroïng vì ngöôøi thaày ñoù khoângphaân bieät giaøu, ngheøo ai ñeánvôùi thaày cuõng ñöôïc thaàyquan taâm boác thuoác chöõabeänh khoâng laáy tieàn; “Muøn”goïi laø vuoâng khoâng ñöôïc meùomoù, ñieàm ñaïm, maãu möïc, chuñaùo, quan taâm chia seû, taøicao bieát roäng vaø coù ñaïo ñöùc.

Chuyeän keå raèng, xöa,ngöôøi Thaùi soáng ôû treân nuùicao, naêm aáy dòch beänh aäpñeán, daân trong laøng heát söùclo sôï tìm ñeán nhaø thaày MoMuøn ñeå nhôø boác thuoác chöõabeänh vaø keâu caàu thaàn linhche chôû. Tieáng laønh ñoàn xa,ngaøy caøng coù nhieàu ngöôøiñeán chöõa beänh, nhieàu ngöôøiñeán laøm con nuoâi cuûa thaày.

Vì vaäy, cöù moãi dòp Xuaân veàthì thaày Mo Muøn laïi choïnngaøy laønh thaùng toát toå chöùcleã hoäi ñeå thaêng caáp naêng löïccuûa thaày Mo vaø ñoùn caùc connuoâi veà taï ôn thaày. ÔÛphöông dieän khaùc, ñaây laø leãhoäi caàu bình an cho nhaândaân trong baûn.

Sau nhieàu ngaøy chuaån bò,ngaøy khai hoäi cuõng ñeán. Leãvaät ñeå cuùng laø nhöõng saûn vaättöï nhieân nhö hoa quaû, do connuoâi chuaån bò. Ñaëc bieät, coøncoù moät con lôïn do chính nhaøthaày Mo nuoâi vaø chaêm soùctrong moät naêm. Cuùng lôïn coùyù nghóa quan troïng trong leãhoäi bôûi con lôïn seõ môû ñöôøngdaãn aâm binh leân möôøng trôøiñeå baåm baùo vôùi Poù Then(Ngoïc Hoaøng) veà vieäc MoMuøn döôùi möông pieâng (traàngian) ñaõ laøm ñöôïc nhieàu vieäctoát, cöùu ñöôïc nhieàu ngöôøikhoûi beänh vaø thay maët chongöôøi möông pieâng xin caûmtaï Poù Then khoâng ñeå cho caùc

neùt vaên hoùa ngaøy Xuaân cuûa ñoàng baøo Thaùi

Troø dieãn “Troàng boâng deät vaûi” trong leã hoäi

Leã hoäi Seát Booc Maïy

L

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

31

dòch beänh ñi xuoáng möôøngdöôùi cuøng ban cho möôøngdöôùi ñöôïc möa thuaän, gioùhoøa, ngöôøi möôøng döôùi ñöôïcsoáng an laønh, muøa maøng töôitoát. Ngoaøi lôïn, leã vaät coøn coùmoät maâm xoâi, moät con gaø,röôïu 4 maâm 4 chai, moãi maâm2 quaû tröùng gaø vaø 1kg gaïo, 4khaên vuoâng cuûa ngöôøi Thaùi,neán thaép baèng saùp ong, 4 caùikieám cuøng moät soá ñoà trongtuùi cuûa thaày Mo, 4 caùi ñeämngoài do ngöôøi Thaùi deät, 4khaên pieâu, 4 caùi oâ töï laøm, 4thaày cuùng ñöôïc thaày Mo môøiñeán döï, döïng caây hoa (caâyboâng) giöõa nhaø vaø 1 huõ röôïucaàn ñeå tröôùc caây hoa, treâncaây hoa coù 1 daây daøi nhaátvaét töø baøn thôø Mo Muøn ñeánñænh caây hoa goïi laø “saùimöông”. Keát thuùc leã hoäi,thaày Mo seõ ñöa caây hoa leânmöôøng trôøi taëng Poù Then.

Khi ñaõ söûa soaïn xong leã,thaày Mo baét ñaàu coâng vieäc ñeåbaùo caùo toå tieân vaø caùc ñaángbeà treân, cuùng röôùc thaàn linh,thaàn ñaát, thaàn nöôùc, thaànsoâng, thaàn nuùi, thaàn ñoài… veàchöùng cho loøng thaønh cuûadaân laøng ñeå xua ñuoåi quyû döõ,taø ma, phuø hoä cho möa thuaängioù hoøa, muøa maøng boäi thu,daân laøng ñöôïc aám no, haïnhphuùc. Ñoàng thôøi khoâng queânxin Poù Then caáp saéc (thaêngchöùc) cho Mo Muøn - töø ñaâyMo Muøn coù theå ñi ñeán nhöõng

nôi coù taø ma aùc quyû ñeå dieättröø, coù theå ñuoåi ñöôïc nhöõngkeû maïnh nhö thaàn Truøng.Chöa heát, Mo Muøn coøn gaëpñöôïc caû Phaät toå Nhö Lai,Quan AÂm boà taùt ñeå baåm baùoxin cöùu giuùp khi daân laønggaëp chuyeän chaúng laønh.

Sau khi phaàn leã keát thuùc,moät hoài chieâng cuûa oâng Movang leân, leã hoäi thöïc söï ñöôïcbaét ñaàu: “Röôïu caàn hôi mensay, möøng leã hoäi laøng ta,khai hoäi möøng Xuaân môùi”.Phaàn hoäi coù nhieàu troø chôi,troø dieãn maø trung taâm laø caâyboâng, hoäi tuï ñuû caùc yeáu toátöôïng tröng trôøi ñaát haøi hoøa,keát hôïp vôùi boán muøa xuaân haïthu ñoâng, muoân hoa khoesaéc. Caây boâng ñöôïc laøm baèngtre hoaëc luoàng, hoa caây boângñöôïc laøm töø caây daâu, caâysaén, caây chuïc buïc vôùi caùchình chim, thuù, duïng cuï laoñoäng saûn xuaát. Tuøy thuoäcvaøo theá heä nhaø Mo maø caâyboâng ñöôïc laøm 3, 5, 7, 9, 12taàng. Hieän nay, caây boângtrong Leã hoäi ñöôïc laøm 9 taàngvôùi haøng ngaøn hoa. Moãi caâyboâng ñöôïc ñoàng baøo ví nhömoät soá phaän con ngöôøi, moãiboâng hoa laø moät muøa vuï.Beân caây boâng, caùc ñieäu muùakhaên, muùa kieám, muùa oâ,nhaûy saïp möøng Seát BoocMaïy ñöôïc caùc coâ gaùi, chaøngtrai trong baûn muùa moät caùchñieâu luyeän. Roài cuõng beân caây

boâng, caùc troø dieãn nhö Leãcaàu möa, ñi caøy, ñi caáy, træahaït, gaët luùa, giaõ gaïo hay nhöbaét caù, troàng boâng, deät vaûi,theâu thuøa, quay tô… ñöôïc baøcon taùi hieän laïi moät caùchsinh ñoäng. Coù theå noùi, ñoù laøtoaøn boä ñôøi soáng coå truyeàncuûa ngöôøi Thaùi xöa, bao goàmvaên hoùa saûn xuaát, öùng xöû, tínngöôõng, vaên hoùa nhaän thöùcveà töï nhieân, xaõ hoäi vaø khaûnaêng chinh phuïc thieân nhieâncuûa con ngöôøi cuøng nieàm öôùcmong moät naêm môùi möathuaän gioù hoøa, muøa maøngtöôi toát. Loàng trong caùc troødieãn laø nhöõng ñieäu Khaép ñoáiñaùp möôït maø cuûa caùc chaøngtrai coâ gaùi Thaùi. Cöù nhö vaäy,daân laøng vui leã hoäi trongnhieàu ngaøy.

Leã hoäi Seát Booïc Maïy laø disaûn vaên hoùa phi vaät theå ñaëcbieät coù giaù trò, trôû thaønh nhucaàu sinh hoaït vaên hoùa khoângtheå thieáu trong ñôøi soáng tinhthaàn cuûa coäng ñoàng ngöôøiThaùi ôû baûn Moù 1, xaõ XuaânThoï. Söùc soáng cuûa leã hoäiñöôïc truyeàn töø theá heä naøysang theá heä khaùc. Ñoàng baøongöôøi Thaùi nôi ñaây hieän raátvui möøng, phaán khôûi, bôûi leãhoäi ñaõ ñöôïc söï quan taâm cuûatænh, huyeän, xaõ. Böôùc ñaàu,nhöõng trích ñoaïn cuûa leã hoäido caùc ngheä nhaân trình dieãnñaõ tham döï nhieàu lieân hoantrong tænh, huyeän vaø ñeàuñöôïc ñaùnh giaù, ñoaït giaûicao. Mong raèng, thôøi giantôùi, caùc caáp chính quyeàn caàncoù phöông aùn baûo veä,khuyeán khích nhöõng ngheänhaân daân gian ñeå hoï naângcao yù thöùc trong vieäc gìngiöõ, baûo toàn tuïc leä vaø truyeàndaïy cho caùc theá heä treû disaûn vaên hoùa quyù giaù, saocho moãi dòp Xuaân veà baûn Moù1, Xuaân Thoï laïi vang leântieáng troáng, tieáng chieângñoùn chaøo naêm môùi.n

HOAØNG HAÈNGTrung taâm Vaên hoùa

tænh Thanh Hoùa

Ñieäu muùa khaên beân caây boâng.

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

32

Töø xa xöa, con ngöôøi ñaõbieát haùi löôïm vaø saênbaét, roài tieán tôùi bieáttroàng troït vaø thuaàn hoùathuù röøng ñeå chaên nuoâi.Trong nhöõng con vaät aáy,phaûi keå ñeán con lôïn, gaø,deâ, choù. Laø con vaät tröôùcheát ñeå aên thòt... lôïnchieám moät vò trí quantroïng trong lòch söû loaøingöôøi. Theo lòch phöôngÑoâng coå ñaïi, moãi congiaùp goàm 12 naêm, môûñaàu laø Tyù (Chuoät) vaøñoùng laïi laø Hôïi (Heo).

uøa Xuaân Kyû Hôïi naøy,xin ñieåm qua moät vaøineùt veà hình töôïnglôïn trong myõ thuaät

taïo hình daân gian Vieät Nam.Trong caùc di chæ khaûo coå

hoïc thuoäc Haäu kyø Ñaù Môùi (töùckhoaûng 8.000 ñeán 3.000 naêmtröôùc ñaây) ôû khu vöïc PhuøngNguyeân, Ñoàng Ñaäu vaø HoaLoäc, caùc nhaø khaûo coå hoïc VieätNam ñaõ tìm thaáy nhieàu xöôngcoát caùc con vaät nuoâi trongnhaø nhö lôïn, choù, traâu boønuoâi, gaø, vòt… Ñieàu ñoù chothaáy, nuoâi lôïn khaù thònhhaønh vaøo thôøi Huøng Vöông,vì tæ leä xöông lôïn trong taàngvaên hoùa ôû ñaây cao hôn xöônglôïn röøng vaø caùc gia caàm khaùc.

Truyeàn thuyeát keå raèng: taïiChuøa Nhaát Truï, coøn goïi laøchuøa Moät Coät ôû Coá ñoâ Hoa Lö(Ninh Bình ngaøy nay), coøntoàn taïi moät coät ñaù bia khaù lôùn(khoaûng 3m) laøm naêm 996,treân ñænh coù moät ñaøi sen.Tröôùc ñoù ban ñeâm thöôøng coùñaøn lôïn vaøng (meï con) chaïy

töø coät ra, nhôø vaäy maø daânlaøm aên phaùt ñaït, muøa maøngboäi thu. Nhöng moät hoâm coùkeû gian tìm tôùi, chuùng nhaácñaøi sen, laáy ñi chaát tinh khieátcuûa ñaù thaàn… neân ñaøn lôïnkhoâng xuaát hieän nöõa.

Sau nghìn naêm vaéng boùng,phaûi ñeán taän theá kyû XV, lôïnmôùi thoaùng xuaát hieän döôùidaïng moät con vaät khaùc khiñaõ ñöôïc thieâng lieâng hoùa. Taïilaêng cuûa Nguyeãn Thò NgoïcHuyeân, khu di tích LamKinh, tænh Thanh Hoùa, coùhình töôïng moät con teâ giaùcmaø toaøn boä hình daïng töø ñaàuñeán ñuoâi laø moät chuù lôïnnguyeân veïn ñöôïc boå sungtheâm chieác söøng gaén treânmuõi. Con “lôïn” naøy cuøng vôùingöïa vaø caùc linh vaät khaùcmang ñaày chaát daân gian.

Ñình Thuïy Phieâu toïa laïctaïi laøng Thuïy Phieâu (xaõThuïy An, huyeän Ba Vì,thaønh phoá Haø Noäi) laø ngoâiñình coå nhaát Vieät Nam, döïngnaêm 1531, treân coät cuûa gian

gaùc thôø, ñöôïc toân taïo vaøo theákyû XVII, coù chaïm troå hìnhroàng vôùi ñöôøng neùt chaïmkhaéc mang tính nghieâmnhaët nhöng ôû ñuoâi roàng phíatreân, ngöôøi ngheä nhaân taïcmoät con lôïn beùo, khoái thoâmoäc. Coät beân caïnh phía döôùi,moät con thaïch suøng döôøngnhö ñang vôøn vôùi con roàng.Ñoù laø hai theá giôùi ñoái laäpnhau vaø chöùa ñöïng moät nuïcöôøi veà theá söï, nhaân sinh.

Taïi chuøa Cöï Tröõ (coù teânkhaùc laø Thanh Quang) ñöôïcdöïng vaøo naêm 1.556, ôû xaõPhöông Ñònh, huyeän TröïcNinh, tænh Nam Ñònh coù conlôïn ñöôïc taïc ôû tam quanchuøa. Con lôïn ñang thanhthaûn beân maùng aên. Hìnhtöôïng lôïn tuy ñôn giaûn,nhöng chi tieát thaät roõ neùt:moõm veånh, maét híp, löngvoõng, buïng seä.

Ñình Phaát Loäc (teân töïPhuùc Loäc) thuoäc thoân PhaátLoäc, xaõ Thaùi Giang, huyeänThaùi Thuî, tænh Thaùi Bình

Moät soá hình aûnh lôïn trong ngheä thuaät taïo hình

Vöøa cho con buù, vöøa cho heo aên - chaïm noåi treân "coán" goã - Tam quanchuøa Cöï Tröõ (Nam Ñònh) TK17.

M

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

33

coù nieân ñaïi vaø phong caùchchaïm khaéc goã thôøi Leâ theá kyûXVII. Böùc chaïm treân coán beânphaûi cuûa gian giöõa ñình, moâtaû raát deã hieåu: moät ngöôøiñaøn baø ñang ngoài vöøa chocon buù, vöøa cho lôïn aên. Embeù chaân ñöùng döôùi ñaát, ñaàuluoàn qua naùch meï ñeå buù coøncon lôïn raát thong dong,ngheách moõm, ñuûng ñænhböôùc tôùi...

Hình töôïng con lôïn ñíchthöïc, phaûi tôùi taän theá kyû XVII,môùi ñöôïc theå hieän treân vaïcñoàng cuûa chuùa Nguyeãn. Haichieác vaïc ñoàng lôùn nhaát, hieänñaët tröôùc Taû Vu, Höõu Vu (TaûVu vaø Höõu Vu laø hai coângtrình phoái thuoäc cuûa Ñieän CaànChaùnh trong Töû Caám Thaønhcuûa Kinh thaønh Hueá. Taû Vu laøtoøa nhaø daønh cho caùc quanvaên, coøn Höõu Vu laø toøa nhaødaønh cho caùc quan voõ; ñaây laønôi caùc quan chuaån bò nghithöùc tröôùc khi thieát trieàu, nôilaøm vieäc cuûa cô maät vieän, nôitoå chöùc thi ñình vaø yeán tieäc.Taû Vu vaø Höõu Vu ñeàu ñöôïc xaâydöïng vaøo ñaàu theá kyû XIX).Treân vaïc ñoàng, kieåu thöùc lôïntheå hieän trong caùc oâ hoäc kheùpkín nhöng laï thay, vaãn soángñoäng taøi tình. Treân chieác vaïcphía tröôùc Taû Vu, con lôïnmang veû hoang daõ vaø döõ tôïnvôùi boä loâng tua tuûa, maét to,moõm daøi, haøm raêng saéc nhoïn,ñuoâi daøi vaø thaúng, cöùng, ñöôïcñuùc noåi trong nhöõng oâ kheùptreân thaân vaïc. Phía Höõu Vu,moät con lôïn nöõa xuaát hieäntreân chieác vaïc vôùi thaân hìnhmaäp maïp, moõm ngaén, ñuoâicuõng to vaø ngaén hôn, ñöùngchuùi moõm xuoáng nhö ñang aênñaùm daây laù tröôùc maët: hìnhaûnh cuûa moät chuù heo ñaõ ñöôïcthuaàn döôõng, moät thaân hìnhbeùo toát vôùi soáng löng ñöôïc tæaraát kyõ, ñoâi maét hau haùu cuøngmoõm heù môû, ñoâi tai veånh raphía tröôùc... moät hình aûnh raátsoáng ñoäng.

Vaøo theá kyû XIX vaø XX, conlôïn laïi xuaát hieän nhieàu treântranh daân gian cuûa nhieàu mieàn

ñaát Baéc, ñoù laø tranh Ñoâng Hoàvaø tranh Kim Hoaøng.

Laøng Ñoâng Hoà thuoäc xaõSong Hoà, huyeän ThuaänThaønh, tænh Baéc Ninh, naèmtreân bôø nam soâng Ñuoáng. Ñeàtaøi cuûa doøng tranh Ñoâng Hoàraát moäc maïc, giaûn dò vaøphong phuù, gaàn guõi vôùi cuoäcsoáng. Caùch veõ khoaùng ñaït,xoay quanh chuû ñeà noângthoân, nhöõng vaán ñeà naûy sinhtrong cuoäc soáng lao ñoäng,bình dò, thaân thöông, gaàn guõi2 böùc tranh: “Lôïn aên raùy” vaø“Lôïn naùi”, ñeàu coù caùi nhìnmang tính trang trí cao,hình töôïng ñöôïc chaét loïc vaøñieån hình hoùa. Nhöõng cô theåtruø phuù ñöôïc theå hieän bôûimoät ñöôøng vieân maõn, cuøngvôùi hai voøng troøn “löôõngnghi” bieåu hieän söï ñoái ñaõicuûa aâm döông trong quy luaätphaùt sinh phaùt trieån, con lôïntreân tranh nhö moät bieåuhieän cho moïi nguoàn haïnhphuùc no ñuû. Böùc tranh “Lôïnñaøn” goàm moät lôïn meï vaønaêm con. Töôïng hình con vaätñöôïc caùch ñieäu duøng nhöõngmaûng maøu lôùn, coù khi laø maøuñoû choùi chaïy doïc theo soánglöng, quanh maù vaø khoáimoâng. Coù theâm voøng troøn“löôõng nghi”. Lôïn meï coùchieác moõm khaù roäng cuøng

vaøi neáp nhaên bieåu hieän söïvui cöôøi. Ñoù laø moät chi tieátphuï nhöng laïi boäc loä caùi thaàncuûa böùc tranh.

Moät doøng tranh daân gianphaùt trieån khaù maïnh töø theákyû XVII ñeán theá kyû XVIII laøtranh Kim Hoaøng, thuoäc laøngKim Hoaøng, xaõ Vaân Canh,huyeän Hoaøi Ñöùc, Haø Noäi.Tranh Kim Hoaøng coù tranhveõ “Con lôïn ñoäc” chaúng keùmtranh Ñoâng Hoà. Treân neàn ñoûcuûa giaáy ñieàu laø con lôïn ñöôïcin baèng maûng ñen vôùi caùc neùtveõ theâm vaøo baèng maøu traéng.Söï töông phaûn giöõa ñoû-ñen-traéng laøm cho tranh coù veûkhuùc chieát, coâ ñoïng, mangtính töôïng tröng. Muõi lôïnkhoâng theå hieän gaàn vôùi thöïcmaø thay vaøo laø cuïm vaên hoadaáu hoûi chung moät goác, bieåutöôïng chæ veà nguoàn phaùtsaùng (tinh tuù, maët trôøi). Roàitai lôïn cuïm xoaén nhieàu voøng,cuõng nhö treân thaân lôïn ñieåmmoät xoaén kieåu khaùc, maø theotaïo hình coå truyeàn, bieåutöôïng naøy raát gaàn vôùi saámchôùp. Nhö vaäy, lôïn treântranh theo tö duy noângnghieäp ñaõ ñöôïc thieâng hoùanhaèm chöùa ñöïng trong noùmaàm moáng cuûa söï caàu mongnguoàn nöôùc, phoàn thöïc!n

NGUYEÃN VAÊN THANH

Lôïn ñoäc. Tranh Kim Hoaøng. Nguoàn: Tranh coå Vieät Nam, NXB Vaênhoùa Thoâng tin, 1995

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

34

Sau bao ngaøy möa laøngaøy naéng ñeïp. AÙnhnaéng moûng manh, trongveo nhöng ñuû söùc laømböøng leân nhöõng troàinon, loäc bieác, saéc hoàngcuûa nhöõng caùnh ñaøotrong vöôøn nhaø vaø doïcloái ñi vaøo baûn ngöôøi DaoSuoái Hang, xaõ Yeân Ninhhuyeän Phuù Löông, tænhThaùi Nguyeân. Chuùng toâitroø chuyeän trong vöôønböôûi luùc læu quaû cuûa giañình anh Trieäu Höõu Ngöõ- Bí thö chi boä xoùm.Döôùi nhöõng goác caây,maáy chuïc con gaø loângmöôït oùng, quaån quanhtìm thöùc aên; trongchuoàng lôïn uûn æn ñoøi aên.Anh Trieäu Höõu Ngöõ vuiveû: Lôïn, gaø nuoâi chuaånbò ñoùn Teát ñuû caû roài!

au gaàn 20 naêm, Xuaânnaøy toâi môùi coù dòp trôûlaïi Suoái Hang, gaëp laïinhöõng ngöôøi xöa ñaõ

leân chöùc oâng, baø, caûnh cuõ coùnhieàu ñoåi khaùc. Baûn SuoáiHang caèn khoâ soûi ñaù, ñoài troïc,thieáu nöôùc, khoâng ñieän ngaøynaøo, giôø ñaõ khoaùc leân mìnhmoät maøu xanh truø phuù cuûakeo lai, chuoái, böôûi, ñieåm toâhoa cuùc, hoa ñaøo... Con ñöôøngtröôùc kia, chuùng toâi phaûi thaùogiaøy ñeå chaân chaàn vöôït quañaùm sình laày giôø ñaõ ñöôïc ñoåbeâ toâng gaàn 2km; 100% soá hoä

ñöôïc söû duïng ñieän löôùi Quoácgia; 70% soá hoä ñaõ ñöôïc söûduïng nöôùc saïch; hôn 90% soáhoä laøm ñöôïc nhaø xaây kieâncoá... Toâi nhö laïc loái trongnhöõng vöôøn caây aên traùi tróutròt quaû lôùn, nhoû. Anh TrieäuHöõu Ngöõ phaán khôûi noùi: “Giôøbaûn Suoái Hang khoâng coøn ñaáttroáng, ngöôøi Dao nôi ñaây ñaõthoaùt ngheøo vöôn leân laømgiaøu chính ñaùng nhôø troànghôn 50ha chuoái Taây, 4ha cheøkinh doanh, gaàn 100ha röøngsaûn xuaát; nhaø troàng ít cuõng coùgaàn chuïc goác böôûi Dieãn, troàngnhieàu khoaûng 200 goác... Vieäctroàng caây aên quaû ñaõ goùp phaàntaêng theâm thu nhaäp, giuùpngöôøi daân thoaùt ngheøo, coùñieàu kieän xaây nhaø, mua saémcaùc vaät duïng sinh hoaït hieänñaïi, cho con caùi aên hoïc ñeánnôi, ñeán choán. Ñôøi soáng cuûa80 hoä ñoàng baøo daân toäc Daonôi ñaây ngaøy moät khaám khaù,böõa aên khoâng coøn laø noãi lothöôøng nhaät neân baø con chuù

taâm hôn ñeán vieäc cuøng vôùiNhaø nöôùc ñoái öùng xaây döïngcaùc coâng trình phuùc lôïi; chuaånbò ñoùn Teát, vui Xuaân haùo höùc,chu ñaùo hôn. Chæ tay vaøo ñaøngaø, anh Ngöõ noùi tieáp: Toâi vöøathieán con gaø troáng ñeå chuaånbò aên Teát. Ngöôøi Dao aên Teátsôùm, baét ñaàu töø 20 thaùngChaïp. Caùc hoä trong baûn laànlöôït laøm coã ñeå môøi ñaïi dieäncaùc gia ñình ñeán chung vui.

Ñeán nay, duø ñôøi soáng ñaõphaùt trieån hôn veà moïi maët,song ñoàng baøo ngöôøi Dao ÑoûSuoái Hang vaãn giöõ ñöôïcnhöõng phong tuïc ñoùn Teáttruyeàn thoáng, goùp phaàn laømphong phuù baûn saéc vaên hoùacuûa caùc daân toäc treân ñòa baønxaõ noùi rieâng vaø huyeän PhuùLöông noùi chung. Cuõng gioángnhö ngöôøi Kinh vaø nhieàu daântoäc khaùc, ngöôøi Dao SuoáiHang ñoùn Teát coå truyeàn theolòch aâm. Vôùi taâm nieäm Teát laødòp ñeå caû gia ñình nghæ ngôi,sum hoïp sau 1 naêm lao ñoäng

Thaày Cuùng - nhöõng ngöôøi giöõ vai troø quan troïng trong caùc nghi leãcuûa ngöôøi Dao Ñoû

luoân giöõ gìn baûn saéc vaên hoùa truyeàn thoáng khi ñoùn Teát Nguyeân ñaùn

Ngöôøi Dao Ñoû ôû Suoái Hang

S

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

35

vaát vaû, vaø cuõng laø ñeå baùo vôùitoå tieân taát caû chuyeän vui,buoàn, nhöõng khoù khaên, vaát vaûtrong naêm neân ngay töø thaùng8, thaùng 9 aâm lòch, baø con ñaõbaét ñaàu nuoâi lôïn, nuoâi gaø ñeådaønh rieâng cho nhöõng ngaøyTeát. 20 thaùng Chaïp, caùc giañình ñeàu gaùc laïi moïi coâng vieäcñeå aên Teát. Ngöôøi Dao Ñoû cuõngcoù tuïc cuùng oâng Coâng, oâng Taùonhö ngöôøi Kinh, nhöng khoângcuùng vaøo ngaøy 23 thaùng Chaïpmaø laøm chung vôùi leã cuùng Taátnieân. Maâm coã ngoaøi baùnhchöng, loaïi baùnh guø ñaëc tröngcuûa ngöôøi Dao, thòt lôïn, thòtgaø, röôïu... thöôøng coù theâm ñóabaùnh daøy hoaëc baùnh neáp goùitrong laù chít. Ngöôøi Dao Ñoûkhoâng töï laøm leã maø môøi thaàycuùng, hoaëc nhöõng ngöôøi lôùntuoåi coù uy tín trong coäng ñoàng.Tröôùc söï coù maët ñoâng ñuû cuûamoïi thaønh vieân trong giañình, thaày cuùng thay maët giachuû laøm leã cuùng giaûi haïn, ñeåxua ñi taát caû nhöõng ñieàu ruûiro, khoâng may maén trongnaêm cuõ vaø môøi “ma nhaø”, goàmcoù oâng baø, toå tieân vaø nhöõngngöôøi ñaõ khuaát veà aên Teát, caàuxin söùc khoûe, may maén vaø söïbình an cho taát caû moïi ngöôøi,xin cho möa thuaän gioù hoøa,muøa maøng töôi toát, traâu, boø,lôïn, gaø khoûe maïnh.

Ñeâm giao thöøa, khaùc vôùingöôøi Kinh coù tuïc ñi haùi loäccaàu may, ngöôøi Dao Ñoûkhoâng ra khoûi nhaø, maø caû giañình quaây quaàn beân nhauñoùn chôø giôø khaéc giao thöøathieâng lieâng, taát caû moïingöôøi cuøng chuùc Teát vaø möøngtuoåi nhau. Saùng muøng 1 Teát,moïi ngöôøi ñeàu daäy thaät sôùm,chuaån bò 1 böõa côm töôm taátñeå laøm leã cuùng ñaàu naêm môùi.Ngöôøi Dao Ñoû ñaëc bieät coitroïng vieäc choïn giôø vaø höôùngxuaát haønh ñaàu naêm. Töø chieàu30 Teát, sau khi choïn ñöôïc giôøtoát vaø höôùng xuaát haønh hôïpvôùi hoï nhaø mình, ngöôøi DaoÑoû chuaån bò 1 boù hoa töôi,thöôøng laø hoa ñaøo, hoa môhoaëc hoa maän, ñem ñaët saün

treân ñöôøng theo höôùng seõxuaát haønh ñaàu naêm. Saùngmuøng 1 Teát, moãi thaønh vieântrong gia ñình ñeàu phaûi ñemtheo 1 tôø tieàn hoaëc vaøng aâmphuû ñeå ñoát ngay khi ra khoûinhaø, vôùi taâm nieäm ñoát ñi taátcaû nhöõng ñieàu ruûi ro, khoângmay maén. Treân ñöôøng veà,ngöôøi chuû nhaø laáy boù hoahoâm tröôùc, nhaët theo vaøivieân ñaù ñem veà, vôùi quannieäm hoøn ñaù töôïng tröng chocuûa caûi, tieàn baïc, hoa töôïngtröng cho söï sinh soâi naûy nôûseõ theo veà trong naêm môùi.Ngaøy muøng 1 Teát, ngöôøi DaoÑoû cuõng ñi thaêm hoûi, chuùcTeát moïi gia ñình trong hoï toäcvaø nhöõng nhaø thaân caän. Töøngaøy muøng 2, moïi ngöôøi ñöôïctöï do ñi chuùc Teát baïn beø gaànxa, ñi chôi Xuaân, tham gia leãhoäi. Ñaây cuõng laø dòp ñeånhöõng chaøng trai, coâ gaùingöôøi Dao gaëp gôõ, troø chuyeänvaø öôùm lôøi nhau qua nhöõngbaøi haùt toû tình, giao duyeân.Nhieàu ñoâi ñaõ thaønh vôï,thaønh choàng töø nhöõng buoåiñi chôi Xuaân nhö theá.

Duø ñoùn Teát coå truyeàn theoñuùng phong tuïc truyeàn thoángbao ñôøi nay cuûa daân toäc mình,nhöng Ban Coâng taùc Maët traänxoùm vaãn luoân saùt sao, tuyeântruyeàn, vaän ñoäng baø con phaûixoùa boû caùc huû tuïc laïc haäu,khoâng meâ tín dò ñoan, côø baïctraù hình; ñoùn Teát vui töôi,laønh maïnh, tieát kieäm. Ñaëcbieät, thöïc hieän ñuùng höôngöôùc, tieâu chí cuoäc vaän ñoängxaây döïng ñôøi soáng vaên hoùa vaø

noâng thoân môùi. Toång keát naêm2018, tyû leä Gia ñình vaên hoùañaït 87%, cao hôn naêm 20175%. Coâng taùc daân soá ôû xoùmthöïc hieän toát: hôn 10 naêm trôûlaïi ñaây khoâng coù ngöôøi sinhcon thöù 3 trôû leân; khoâng coù treûem suy dinh döôõng vaø boû hoïc;coâng taùc veä sinh moâi tröôøngthöïc hieän toát; ñöôøng laøng ngoõxoùm phong quang saïch seõ;100 hoä daân coù nhaø tieâu hôïp veäsinh. Phong traøo vaên hoùa, vaênngheä, TDTT thöïc hieän toát.Tình laøng nghóa xoùm ngaøycaøng keo sôn gaén boù. Tìnhhình an ninh, traät töï ñöôïcñaûm baûo… Nhieàu naêm trôû laïiñaây, maëc duø xaõ hoäi ñaõ phaùttrieån, moïi nghi leã cuûa ngöôøiDao Ñoû nôi ñaây bò mai moätnhöng caùc theá heä giaø laøng,tröôûng baûn, ngöôøi coù uy tín ôûSuoái Hang vaãn vaän ñoäng caùctaàng lôùp nhaân daân vaø thanhnieân phaûi giöõ caùc nghi leã, nghithöùc cuûa daân toäc Dao trongñoùn Teát coå truyeàn vaø ñaùm cöôùiñeå giöõ gìn, phaùt huy ñöôïc baûnsaéc vaên hoùa truyeàn thoáng ñaëcsaéc cuûa daân toäc mình.

Chia tay ngöôøi Dao SuoáiHang, loøng toâi xoán xangnieàm vui tröôùc nhöõng ñoåithay nôi ñaây, vaø hieåu theâmveà phong tuïc, taäp quaùn ñoùnTeát ñaëc tröng vaø ñaùm cöôùitheo nghi leã truyeàn thoángcuûa ngöôøi Dao Ñoû, hy voïngmoät naêm môùi nhieàu maymaén, haïnh phuùc seõ ñeán vôùitaát caû chuùng ta.n

HOÀNG VAÂN - NGUYEÃN HOA

Nieàm vuicuûa Bí thö

chi boä -Trieäu Höõu

Ngöõ khi ngoâ cuûa gia ñìnhmình vaø

baø controng xoùm

ñeàu boäi thu

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

36

Ngöôøi Cô Tu aên Teát saukhi ñaõ thu hoaïch hoamaøu treân nöông raãy. Ñoùlaø dòp hoï vui chôi, giaûitrí sau moät naêm laoñoäng nhoïc nhaèn vaø caàumong thaàn linh phuø hoächo moãi gia ñình ñöôïc noaám, an bình, haïnh phuùc.

röôùc Teát, moïi ngöôøilo tu söûa nhaø cöûa,nhaø Göôl, queùt doïn,trang trí thaät ñeïp

baèng caùc loaïi vaûi thoå caåmhoaëc giaáy maøu vôùi nhieàuñöôøng neùt, hoa vaên hoaï tieáttruyeàn thoáng daân toäc Cô Tu.Thöïc phaåm cuûa ngöôøi Cô Tuduøng trong ngaøy Teát hoaëc laønhöõng thöù ñöôïc laáy töø nuùiröøng, hoaëc laø nhöõng saûnphaåm do ñoàng baøo töï laøm ra.nhö neáp, luùa, saén, ngoâ, caùcloaïi thòt gia suùc, gia caàm…

Röôïu caàn khoâng theå thieáutrong ngaøy Teát cuûa ngöôøi CôTu. Tröôùc Teát khoaûng 1thaùng, ngöôøi Cô Tu baét ñaàulaøm röôïu caàn. Hoï duøng loaïineáp coù maøu ñoû thaãm naáu leân,uû vôùi men röôïu ñöôïc laømbaèng boät gaïo troän vôùi caùc loaïilaù röøng, tieâu boät... Cuõng coùtheå laøm röôïu caàn töø saén cuû.Saén naáu chín, ñeå nguoäi, raécmen, troän vôùi traáu, cho vaøoguøi roài phuû moät lôùp traáu daøykhoaûng 1 taác. Cho hoãn hôïpnaøy vaøo chieác guøi vaø ñaët beânbeáp löûa, 3-4 ngaøy. Khi nghemuøi thôm noàng naøn lan toûathì ñoå ra nong cho thoaùng roàiñöa vaøo cheù vaø bòt mieäng cheùbaèng laù chuoái. Ngoaøi vieäc uûröôïu, phuï nöõ Cô Tu coøn lo giaõneáp, haùi laù ñoùt ñeå laøm baùnhcuoác (baùnh söøng traâu). Baùnhsöøng traâu laø “ñaëc saûn” cuûangöôøi Cô Tu - Teát ñeán, nhaø

naøo cuõng phaûi coù, aên raát deûovaø thôm, höông vò töông töïbaùnh tro cuûa ngöôøi Kinh.Ngaøy Teát, ñoàng baøo Cô Tuthöôøng naáu nhieàu côm lam ñeåaên vaø ñaõi khaùch. Côm lam laømoùn aên öa thích bôûi xoâi neápñöôïc naáu trong oáng nöùa raátthôm ngon, deûo, buøi.

Ñeå döï tröõ, ñoàng baøothöôøng xeû thòt ra töøng thanhdaøi vaø treo döôùi daøn beáp chothòt mau khoâ, sau ñoù ñem caátvaøo caùc oáng nöùa khoâ coù naépñaäy, ñeå treân giaøn beáp. Khi coùkhaùch ñeán thaêm, baø conmang ra nöôùng sô roài caétthaønh töøng khuùc ngaén ñeånaáu vôùi rau, gaïo hay saén baøo,laù saén non. Neáu khaùch quyùthì ñöôïc ñaõi caùc moùn caù, gaø,eách, chim… caùc loaïi thòt traâu,thòt heo nuoâi, thòt röøng.

Tröôùc Teát ñoä moät tuaàn,ñoàng baøo thöôøng toå chöùc ñi“saên caù” caù taäp theå ôû nhöõngcon soâng lôùn baèng caùchngaâm caùc loaïi traùi, voû, reã caâylaøm cho caù bò say, noåi leânmaët nöôùc ñeå baét. ÔÛ caùc suoáinhoû, phuï nöõ vaø treû em caàm

vôït, loäi suoái, ñi hai beân bôøxuùc caù, toâm, oác… Caù thöôøngñöôïc nöôùng chín roài xoângkhoâ ñöa vaøo oáng nöùa ñaëttreân giaøn beáp hoaëc baø connöôùng caù trong oáng loà oâ chochaùy beân ngoaøi oáng (caù laâuhoûng) ñeå daønh aên daàn.

Za zaù cuõng laø moùn ñaëcsaûn cuûa ñoàng baøo Cô Tu.Nguyeân lieäu goàm caùc loaïirau, maêng, laù moân, traùi cuoáixanh, thòt röøng hoaëc caù suoái,eách, nhaùi… taát caû cho vaøo oángnöùa töôi roài ñoát löûa beânngoaøi. Khi hoãn hôïp vöøa chíntôùi, ngöôøi ta laáy coïng gaimaây voi (adöông) lôùn baèngngoùn tay caùi ngöôøi lôùn, chovaøo oáng, duøng tay nhoài, nhaøoñeàu ñaën cho ñeán khi caùc moùntrong oáng nhöø ra, quyeän vaøonhau thaønh moät chaát deûo,seàn seät. Sau ñoù muoái, ôùt, mìchính, rau thôm… ñöôïc boûvaøo. Zraê laø thöùc aên ñi ñoâi vôùiuoáng röôïu taø vaït.

Ngaøy Teát, röôïu taø vaït laøloaïi röôïu khai vò cuûa ngöôøiCô Tu neân baø con raát thíchuoáng vaø khoâng theå thieáu

Caùc chaøng trai, coâ gaùi Cô Tu ñaõi daân laøng vaø khaùch quyù caùc moùn aêntruyeàn thoáng cuûa ngöôøi Cô Tu nhaân dòp Teát ñeán Xuaân veà

T

Ngöôøi Cô Tu aên Teát

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

37

ñöôïc. Ngoaøi röôïu thì traàucau, thuoác huùt cuõng phaûi coùñeå ngöôøi giaø aên vaø tieápkhaùch: “Mieáng traàu laø ñaàucaâu chuyeän”.

Beân caïnh vieäc chuaån bònhieàu moùn ñaëc saûn cho teát,ñoàng baøo Cô Tu toå chöùcnhieàu hoaït ñoäng vui chôi ñoùnXuaân. Nhöõng naêm ñöôïc muøa,laøng toå chöùc leã hoäi “aên traâu”.Tröôùc saân nhaø Göôl, caây neâuñöôïc döïng leân, hoa vaên, maøusaéc töôi roùi, caùc giaø laøng,ngheä nhaân chuaån bò chieângtroáng, trai gaùi söûa soaïntrang phuïc, trang söùc… töø treûcon ñeán ngöôøi lôùn ñeàu hôùnhôû tröôùc khoâng khí leã hoäi,mang saéc maøu truyeàn thoángcuûa daân toäc Cô Tu. Khi giaølaøng caàm caây maùc caùn daøi ñeåñaâm con traâu, caùc nghi leãlinh thieâng ñöôïc dieãn ra beâncaây neâu. Trong aâm thanh cuûachieâng, troáng, kheøn, tuø vaø…moïi ngöôøi ñeàu tham gia nhaûyñieäu tung tung za zaù. Za zaù laøñieäu muùa thieâng trong nghileã hieán sinh cuûa ngöôøi Cô Tu,theå hieän söï vui möøng, bieåu loäloøng bieát ôn cuûa daân laøng ñoáivôùi söï giuùp ñôõ cuûa caùc thaànlinh. Trong leã hoäi, caùc chaøngtrai coøn troå taøi muùa kieám ñeåxua ñuoåi taø ma, ñieàu xaáu vaødieãn taáu caùc nhaïc cuï truyeànthoáng nhö ñaøn tapech, hroa,abel, ahen, aluoât, bham…ngheä thuaät haùt lyù, ba booch,bhô nooch… cuõng ñöôïc caùcngheä nhaân trình dieãn.

Ñaëc bieät, moãi dòp Teát ñeánXuaân veà, ñoàng baøo Cô Tu coùmoät phong tuïc mang ñaämbaûn saéc rieâng cuûa mình laøTrzaùo - moät hình thöùc thaêmhoûi giöõa hoï nhaø gaùi vaø hoïnhaø trai vaøo nhöõng ngaøyTeát. “Trzaùo” cuõng chính laøcaàu noái tình caûm thaân thieáttrong quan heä thoâng gia cuûangöôøi Cô Tu vôùi nhau.

Ñeå chuaån bò cho cuoäc thaêmnaøy, nhieàu ngaøy tröôùc, caùcthaønh vieân trong doøng toäc,chuaån bò ñaày ñuû caùc vaät duïngnhö: baùnh söøng traâu, côm

lam, zaø raù, gaïo neáp rang, gaø,vòt, taám doà, taám tuùt... Ñieàu toáikî laø trong leã vaät ñem taëngcho nhaø trai, nhaø gaùi khoângñöôïc ñem caùc con vaät 4 chaân- chæ ñem taëng caùc con vaät 2chaân vaø khoâng ñöôïc taëngthanh la, troáng chieâng. Trongbuoåi leã taëng quaø giöõa nhaø gaùivaø nhaø trai, moïi ngöôøi cuøngquaây quaàn beân maâm röôïu, ñoàaên thöùc uoáng, cuøng haùt lyù, haùtñoái ñaùp, keå cho nhau nghe veàmoät naêm laøm aên ñöôïc muøa,veà tình caûm vôï choàng, veà tìnhñoaøn keát gaén boù giöõa hai giañình thoâng gia...

Hieän nay, taäp tuïc aên Teátcuûa ngöôøi Cô Tu, coù nhieàuphaàn gioáng vôùi ngöôøi Kinhneân nhieàu moùn aên, nghi thöùctruyeàn thoáng vaên hoùa ñaämñaø baûn saéc daân toäc cuûa ñoàngbaøo Cô Tu ñaõ giaûm vaø khoângcoøn veïn nguyeân yù nghóa,nhaát laø nhöõng coäng ñoàng CôTu soáng gaàn vôùi ngöôøi Kinh.Tuy nhieân, ôû lôùp ngöôøi giaø,hoï vaãn nhôù vaø coá giöõ laïinhöõng neà xöa neáp cuõ maø toåtieân bao ñôøi ñeå laïi, rieâng tuïcñaâm traâu cuûa ngöôøi Cô Tu ñaõñöôïc baõi boû.n

TIEÂN SA

Tröôùc Teát, cö daân baãy soùc, chuoät röøng veà aên Teát

Ñaøn “tình yeâu” trong ngaøy teát ñeå thaép löûa yeâu ñöông

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

38

ôi ñaây, coù nhieàulaøng ngheà truyeànthoáng noåi tieáng gaénlieàn vôùi ñòa danh

töøng vuøng cuûa tænh ÑoàngThaùp nhö: Quyùt hoàng LaiVung; laøng ngheà ñoùng xuoàngRaïch Baø Ñaøi - xaõ Long Haäu;Böôûi Phong Hoøa; Baùnhtraùng Taân Phöôùc; Chôï RômTaân Hoøa... Noåi baät laø laønglaøm Nem - ñaëc saûn laâu ñôøicuûa mieät Lai Vung! Bôûi töølaâu, nem Lai Vung vôùi höôngvò rieâng, chaát löôïng thôm,ngon… ñaõ ñöôïc nhieàu ngöôøitieâu duøng trong vaø ngoaøihuyeän öa chuoäng.

Ñeán huyeän Lai Vung vaøonhöõng ngaøy caän Teát naêm2019, chuùng ta seõ chöùng kieáncaûnh mua baùn, saûn xuaát, cheábieán nem soâi ñoäng cuûa moätlaøng ngheà coù beà daøy truyeànthoáng hôn nöûa theá kyû. Ñaây

laø ngheà töï phaùt, theo kieåu“cha truyeàn con noái”.

Toâi nhôø moät ñoàng nghieäptröïc tieáp höôùng daãn ñeán laøngngheà laøm nem tröù danh ôûcaùc xaõ Taân Thaønh, Long Haäuvaø thò traán Lai Vung. Gheùthaêm moät vaøi cô sôû laøm nemnöùc tieáng Lai Vung, ñöôïc chuûcô sôû laâu naêm ôû ñaây cho bieát:Nem Lai Vung coù töø hôn 60naêm nay, ngöôøi laøm nem ñaàutieân laø oâng La Vaên An(thöôøng goïi laø Mính Traõi) vaøbaø Nguyeãn Thò Maën (thöôønggoïi laø Tö Maën) cuøng ôû aápTaân Khaùnh, xaõ Taân Thaønh.

Luùc ñaàu, nem ñöôïc laøm raduøng ñeå cuùng kieáng vaøo caùcdòp ñaùm gioã, tieäc cöôùi, leã,Teát… Sau khi aên thaáy ngonmieäng, deã laøm, moät soá ngöôøiñaõ quyeát ñònh hoïc caùch laømnem ñeå baùn. Ban ñaàu, chæbaùn nhoû leû cho nhöõng ngöôøi

daân quanh vuøng. Sau ñoù,tieáng laønh ñoàn xa, vieäc buoânbaùn nem ñöôïc nhöõng ngöôøilao ñoäng ngheøo mang leânchaøo baùn treân caùc chuyeán xeoâ toâ khaùch hay ñem xuoángnhöõng chieác taøu ñi khaép nôitrong vaø ngoaøi tænh ÑoàngThaùp. Nhöõng chieác nem nhoûnhaén, xinh xaén, muøi vò chuachua, ngoït ngoït, thôm noàng,cay cay… khoâng ngôø, laïi ñöôïcnhieàu ngöôøi öa thích, tieâuduøng. Töø ñoù, ngheà laøm nem ôûTaân Thaønh baét ñaàu phaùttrieån, môû roäng ra caùc ñòaphöông khaùc trong huyeänLai Vung roài noåi tieáng chotôùi ngaøy nay.

Toaøn huyeän Lai Vunghieän coù treân 20 cô sôû saûnxuaát nem goàm nhieàu loaïi,taäp trung ôû caùc xaõ TaânThaønh, Long Haäu vaø thò traánLai Vung. Töø naêm 2001,

laøng nem Lai Vung vaøo Xuaân

“Ngöôøi ta naêm chò baûy em Toâi ñaây nhö theå chieác nem loät traàn”

Laàn theo caâu ca dao treân, chuùng toâi tìm ñeán huyeänLai Vung naèm ven doøng soâng Haäu quanh naêm coùnöôùc ngoït vaø phuø sa boài ñaép, caây traùi toát laønh.

N

Phoøng Kinh teá huyeän LaiVung höôùng daãn caùc cô sôûñaêng kyù nhaõn hieäu taäp theåvaø ñaõ ñöôïc Cuïc Sôû höõu Trítueä caáp chöùng nhaän cho 07cô sôû söû duïng thöông hieäunem Lai Vung, goàm: GiaùoThô, UÙt Thaúng, Tö Minh,Naêm Sôn, Coâ Hieäp, HoaøiGiao, Thuùy Ngoan…

Caùc cô sôû ñaõ ñaêng kyù nhaõnhieäu trung bình ñeàu saûn xuaáttreân - döôùi ngaøn chieácnem/ngaøy. Noåi baät, cô sôû UÙtThaúng saûn xuaát bình quaânmoãi ngaøy khoaûng 2.000 chieácnem. Thôøi gian ñieåm töø thaùngchaïp ñeán heát thaùng tö aâmlòch, saûn phaåm nem cuûa cô sôûUÙt Thaúng taêng leân treân - döôùi5.000 chieác/ngaøy, chuû yeáu tieâuthuï taïi caùc tænh ñoàng baèngsoâng Cöûu Long vaø TP. Hoà ChíMinh, Taây Ninh, Ñoàng Nai…

Ngheà laøm nem ñoøi hoûi tayngheà cao, coù bí quyeát kyõthuaät rieâng vôùi söï kheùo leùovaø caùch choïn söû duïng nguoànnguyeân lieäu thòt töôi, phöôngthöùc cheá bieán, taåm öôùp giavò… ñeå taïo neân nhöõng chieácnem coù höông vò ñaëc tröngrieâng, thôm ngon, chaátlöôïng, ñaûm baûo an toaøn veäsinh thöïc phaåm. Nguyeân lieäuchuû yeáu ñeå laøm nem laø thòtheo naïc töôi vaø da heo môùira loø. Thòt heo ñem veà ñöa

vaøo coái ñaù queát nhuyeãn, daheo ñöôïc xaét nhoû thaønh töøngsôïi, troän laãn caùc thöù thòt, bì,tieâu, ôùt, toûi vaø loùt keøm vôùi laùvoâng… Xong xuoâi, ngöôøi tagoùi laïi baèng laù chuoái ñeå vaøingaøy cho leân men laø thaønhchieác nem - moät moùn aên ñaämñaø höông vò. Nem laøm ngonvaø ñuùng caùch phaûi ñuû 8 phaànthòt, 2 phaàn da, loùt baèng laùvoâng vaø daây buoäc nem phaûilaø daây chuoái…

Nem Lai Vung coù theå aêncuøng vôùi côm, buùn, baùnh mì,baùnh öôùt, baùnh taàm, aên traùngmieäng vaø ñaõ aên moät chieácnem roài thì muoán aên theâmchieác nöõa. Nhieàu naêm nay,giaù nem vaãn ôû möùc40.000ñoàng/chuïc (10 chieác),caùc loaïi nem ñaëc bieät töø50.000 - 70.000ñoàng/chuïc.

Baây giôø, do saûn xuaát nhieàudaãn tôùi thieáu nguyeân lieäu neânlaù voâng ñöôïc thay baèng laùtaàm ruoät, daây ni loâng buoäcthay daây chuoái. Thòt, da heokhoâng ñöa vaøo coái queát baèngtay nhö tröôùc nöõa maø ñöa vaøomaùy xay nhuyeãn. Tuy coù vaøithay ñoåi nhoû nhöng muøi vòvaãn khoâng thay ñoåi. Ñaëc saûnnem Lai Vung nöùc tieáng vôùihöông vò thôm ngon ñaëc bieät,caùc cô sôû nem Lai Vungkhoâng chæ laøm ra moät loaïisaûn phaåm nem truyeàn thoángmaø coøn saûn xuaát nem chua,nem Hueá, gioø chaû, nem bì…Khi coù dòp ñi du lòch ÑoàngThaùp hay ñi ngang qua laøngngheà naøy, baïn haõy gheù ñeánlaøng nem Lai Vung ñeå thamquan, thöôûng thöùc töøng chieácnem töôi ñoû, thôm noàng, ngontuyeät vaø mua veà laøm quaø bieáucho ngöôøi thaân, baïn beø.

Laøng nem Lai Vung hieänñang vaøo nhöõng ngaøy thaùngcao ñieåm. Trung bình, moãingaøy caùc cô sôû saûn xuaát haøngngaøn chieác nem caùc loaïi cungcaáp ra thò tröôøng, ñaùp öùngnhu caàu ngöôøi tieâu duøngtrong vaø ngoaøi tænh ÑoàngThaùp, thu nhaäp haøng chuïctrieäu ñoàng. Ñaây laø nguoàn thukhaù haáp daãn, giuùp caùc chuû côsôû coù ñieàu kieän thuaän lôïitrong vieäc trang hoaøng nhaøcöûa, mua saém nhöõng vaätduïng thieát yeáu trong giañình ñeå vui ñoùn Teát Kyû Hôïi2019 ñaõ ñeán raát gaàn…n

TRAÀN TROÏNG TRUNG

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

39

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

40

Haèng naêm, khi ñaøn eùnxoân xao chao lieäng treânbaàu trôøi cuøng vôùi naéngaám vaø gioù Xuaân laønhlaïnh thoåi veà môn mantreân da thòt cuõng laø luùcsaép ñeán Teát. Töø ngaøyñöa oâng Taùo veà trôøi (23thaùng chaïp) khoâng khíTeát ñaõ roän raøng hôntreân caùc ñöôøng queâ, ngoõxoùm. Ngöôøi ta í ôùi goïinhau chuaån bò moïi thöùñeå ñoùn Xuaân.

gaøy aáy, xöù Quaûngqueâ toâi ngheøo xô xaùcvôùi ñaát ñai khoâ caèntrong naéng gioù. Haïn

haùn, thieân tai luõ luït thöôøngxuyeân dieãn ra. Daãu vaäy, naêmnaøo cöù ñeán thaùng tö, meï toâicuõng laïi mua vaøi con heo coûñeå nuoâi vöøa baùn vöøa laøm thòtaên Teát. Vaø cöù ñeán saùng bamöôi Teát, cha toâi daäy sôùmlaøm heo laáy thuû (ñaàu) ñeå kòpcuùng röôùc oâng baø.

Chieàu Ba möôi Teát, chatoâi tieán haønh leã cuùng röôùcoâng baø. Tröôùc tieân, oâng choñaët baøn cuùng ñaát tröôùc saânvôùi noài höông, chaân ñeøn,cheùn nöôùc, baøi trí theo “thieátkeá” cuûa ngöôøi xöa “ñoâng bìnhtaây quaû”, höông ñeøn, vaøngbaïc, giaáy tieàn, giaáy ñaát, noå(gaïo muoái, löông khoâ)...Phaåm vaät thì coù côm, xoâi,cheø, thòt heo, thòt gaø, caùchieân, caùc thöù xaøo, troän,canh xöông, baùnh traùngnöôùng... ñóa cua luoäc, baùtchaùo thaùnh (chaùo traéng) vaø“boä” ñaàu heo. Caùc thöù noângphaåm khoâng theå thieáu ñöôïclaø caùc ñóa saén, khoai, ñaäu...Cha toâi vaùi Thaàn hoaøng baûnxöù - vò thaàn cai quaûn taïi ñòaphöông vaø vò thaàn quaûn lyù

trong khuoân vieân khu vöôøncho pheùp “oâng baø” chuùng toâiveà nhaø ñeå con caùi thôø phuïng,haàu haï côm nöôùc... vui vôùichaùu con trong 3 ngaøy Xuaân.

Baøn cuùng ñaát coøn coù moätboä ñoà thaàn baèng giaáy. Tröôùckhi cuùng, cha toâi buoäc moätthanh tre vaøo goùc chaân baøn,treo boä ñoà thaàn vaøo ñaáy saukhi cuùng xong thì ñoát moätlaàn vôùi “aùo giaáy”. OÂng cuõngkhoâng queân laøm moät caùi “xaølaét” baèng beï chuoái treo saùtchaân baøn. Cuùng xong, cha toâiboû caùc moùn aên vaøo xaø laét moãithöù moät ít... baûo toâi mang rangaõ ba ñöôøng caùi ñeå treo.

Cuùng baøn ngoaøi saân xong,cha toâi môùi baét ñaàu cuùng baønthôø oâng baø. Treân baøn thôøoâng baø ôû trong nhaø (tröôùc ñoùñaõ söûa soaïn, trang trí choñeïp), coù chaân quaû töû goàm 2naûi chuoái moác hoaëc chuoái cauxeáp troøn treân ñóa, treân chuoáicoù moät quaû boøng (böôûi) coøn

cuoáng laù. Döôùi noài höông coùvaøng baïc, giaáy tieàn, phaåmvaät cuõng nhö baøn cuùng ñaát.Sau khi cuùng xong 2 baøn, chatoâi cho ñoát boä ñoà thaàn vaø aùogiaáy, vaõi dieâm meã (gaïomuoái), noå… ñeå “aâm binh boähaï” nhaän mang ñi.

Cuùng xong, meï toâi doïn caùcmoùn vöøa laøm leã cho caû nhaøcuøng aên raát vui veû. Caùc moùnñaàu heo luoäc, moïc haáp, canhkhoai moân naáu xöông…, ngaøythöôøng khoâng deã coù. Trongkhoâng khí ngaøy Xuaân ñaàmaám, caû nhaø sum hoïp aên böõacôm chieàu.

Bao nhieâu naêm troâi qua,treân böôùc ñöôøng tha phöônglaäp nghieäp maùi toùc ñaõ leânmaøu “söông khoùi” nhöng moãilaàn Teát ñeán Xuaân veà, toâi vaãnhoaøi nieäm veà böõa côm ñaàmaám ôû mieàn queâ ngheøo khoùcuûa nhöõng chieàu Ba möôi Teátnaêm xöa.n

LEÂ QUOÁC KYØ

Baøn cuùng ñaát ngoaøi saân chieàu Ba möôi Teát

N

Böõa côm chieàu Ba möôi Teát

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

41

Sinh thôøi, Chuû tòch Hoà Chí Minh töøng caêndaën: "Muoán xaây döïngCNXH phaûi coù con ngöôøiXHCN vaø coù tö töôûngXHCN". Con ngöôøi laønhaân toá quan troïng nhaát,vöøa laø ñoäng löïc, vöøa laømuïc tieâu cuûa söï phaùttrieån. Vieäc xaây döïng,hình thaønh nhöõng conngöôøi môùi coù loøng yeâunöôùc, nhaân aùi, nghóatình, ñoaøn keát, caàn cuø,saùng taïo, trung thöïc…hay noùi giaûn dò nhö Baùc"vöøa hoàng, vöøa chuyeân"laø nhieäm vuï xuyeân suoát,laâu daøi trong quaù trìnhxaây döïng vaø baûo veä Toåquoác, nhaát laø trong giaiñoaïn hieän nay. Tuynhieân, nhöõng taùc ñoängxaáu cuûa boái caûnh khaùchquan vaø nguyeân nhaânchuû quan ñaõ khieán vieäcgiaùo duïc, xaây döïng nhaâncaùch con ngöôøi ñöùngtröôùc nhieàu khoù khaên,thaùch thöùc.

Nhöõng gam maøu xaùmtrong ñôøi soáng tötöôûng, vaên hoùaNaêm 2018, nhieàu vuï vieäc

lieân quan ñeán hieän töôïng suythoaùi veà ñaïo ñöùc, loái soáng cuûamoät boä phaän caùn boä, ñaûngvieân, nhaân daân gaây ruùngñoäng xaõ hoäi, taùc ñoäng vaø aûnhhöôûng xaáu ñeán tö töôûng, nhaänthöùc, ñaëc bieät laø nieàm tin cuûacon ngöôøi vaøo cuoäc soáng hieäntaïi vaø töông lai. Nhöõng caâuchuyeän buoàn trong ñôøi soánggiaùo duïc, nhöõng aùm aûnh,nhöùc nhoái veà caùc vuï aùn thamnhuõng, ñöôøng daây ñaùnh baïcnghìn tyû, teä naïn xaõ hoäi, troämcaép, gieát ngöôøi… vaãn khoângngöøng xaûy ra, gaây nhöõng toånthaát lôùn veà ngöôøi vaø cuûa cho

xaõ hoäi. Nhìn nhaän nhöõng vuïvieäc treân töø caên nguyeân cuûavaán ñeà ñaïo ñöùc, vaên hoùa seõgiuùp moãi ngöôøi nhaän ra ñöôïcnhöõng baøi hoïc kinh nghieämñeå soáng töû teá vaø coù ích hônvôùi cuoäc ñôøi.

Ngheà daïy hoïc ñöôïc coi laøngheà cao quyù nhaát trong caùcngheà cao quyù, vì theá moâitröôøng giaùo duïc phaûi moâphaïm, nhaân vaên vaø tieânphong trong vieäc nhaân leânnhöõng giaù trò, tình caûm caoñeïp nhaát cho caùc theá heä hoïctroø. Thaày coâ laø nhöõng maãuhình nhaân caùch, laø taám göôngsaùng ñeå lôùp lôùp theá heä hoïcsinh hoïc taäp, noi theo. Nhaøtröôøng laø nôi gieo maàm trithöùc, thaép saùng nhöõng öôùc mô,nhaân leân nhöõng tình caûm vòtha, trong saùng. Tuy nhieân,vaän haønh trong neàn kinh teá

XAÂY DÖÏNG ÑAÏO ÑÖÙC, LOÁI SOÁNG CON NGÖÔØI VIEÄT NAMTRONG GIAI ÑOAÏN HIEÄN NAY

Vaán ñeà xaây döïng ñaïo ñöùc, loái soáng con ngöôøi Vieät Nam

nhìn laïi ñeå ñònh höôùng töông lai

ÑAÏO ÑÖÙC-LOÁI SOÁNG

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

42

thò tröôøng vôùi nhöõng caùm doãbuûa vaây, ôû moät soá ngoâi tröôøng,caùn boä quaûn lyù giaùo duïc vaø nhaøgiaùo khoâng giöõ ñöôïc phaåmchaát, nhaân caùch, bò tha hoùa,bieán chaát, ñeå cho ñoàng tieàn vaønhöõng lôïi ích vaät chaát, danh vògiaät daây, bò thoùi haùo danh vaøbeänh thaønh tích chi phoái neânñaõ coù nhöõng haønh ñoäng ñingöôïc laïi toân chæ vaø söù meänhthieâng lieâng, cao quyù cuûa ngöôøithaày. Vuï gian laän ñieåm thitrong kyø thi THPT quoác gia ôûHaø Giang, Hoøa Bình, Sôn La;vuï giaùo vieân baïo haønh hoïcsinh ôû Haø Noäi, Quaûng Bình;vuï Hieäu tröôûng coù haønh vidaâm oâ trong moät thôøi gian daøivôùi nhieàu hoïc sinh nam ôû ngoâitröôøng daân toäc noäi truù tænhPhuù Thoï; vuï coâ giaùo söû duïngma tuùy trong böõa tieäc sinhnhaät taïi Höông Kheâ, Haø Tónh;vuï nghi vaán ñaïo vaên lieân quanñeán giaùo sö Nguyeãn Ñöùc Toàncuûa ngaønh ngoân ngöõ hoïc; vuïnöõ sinh Ñaïi hoïc Vaên hoùa HaøNoäi vöùt con môùi sinh xuoángneàn toøa nhaø chung cö; naïn daïytheâm hoïc theâm; naïn laïm thumoãi khi naêm hoïc ñeán… taïonhöõng gam maøu xaùm trongböùc tranh giaùo duïc, noùi leânnhöõng baát oån trong moâitröôøng daïy hoïc, taïo löïc caûnkhieán cho coâng cuoäc ñoåi môùicaên baûn, toaøn dieän giaùo duïc vaøñaøo taïo theo tinh thaàn Nghòquyeát soá 29, Hoäi nghò Trungöông (khoùa XI) ñöùng tröôùcnhieàu thaùch thöùc, caàn phaûinhìn thaúng vaøo thöïc traïng ñeåcoù nhöõng giaûi phaùp maïnh meõ,ñoàng boä, khaû thi hôn.

ÔÛ moät soá ngaønh ngheà, lónhvöïc lieân quan tröïc tieáp ñeánñôøi soáng chính trò - xaõ hoäi -kinh teá, moät soá quan chöùc lôïiduïng chöùc vuï, quyeàn haïn, caâukeát vôùi nhöõng phaàn töû suythoaùi, bieán chaát ñeå thamnhuõng cuûa coâng, chaïy chöùc,chaïy quyeàn, ñi ngöôïc laïi lôïiích taäp theå, nhaân daân, chaøñaïp leân nhöõng giaù trò toát ñeïpcuûa truyeàn thoáng daân toäc. Vìlôïi ích caù nhaân, lôïi ích nhoùm,

vì lôïi ích gia ñình, doøng hoï,moät soá ngöôøi ñöùng ñaàu côquan, ñôn vò ñaõ coù nhöõnghaønh vi phaïm phaùp nhö: kyùvaø ban haønh nhöõng quy ñònhtraùi phaùp luaät, taïo keõ hôû ñeåcho caù nhaân vaø toå chöùc thamnhuõng, gaây thaát thoaùt lôùn veàtieàn baïc, taøi saûn cho ngaânsaùch quoác gia, laøm suy giaûmnieàm tin cuûa nhaân daân vôùiÑaûng, chính quyeàn. Moät soácaùn boä coøn "caøi caém" con em,ngöôøi thaân vaøo boä maùy toåchöùc chính quyeàn, ñoaøn theå;ñeà baït, boå nhieäm caùn boäkhoâng ñuùng quy trình, thaåmquyeàn, khoâng tính tôùi naênglöïc, phaåm chaát thöïc cuûa caùnhaân ñoù, daãn ñeán nhöõng haäuquaû, toån thaát lôùn cho Ñaûng,Nhaø nöôùc. Theo baùo caùo cuûaUÛy ban Kieåm tra Trung öông,trong 5 naêm (töø naêm 2013ñeán nay), caáp uûy, uûy ban kieåmtra caùc caáp ñaõ kieåm tra, giaùmsaùt, thi haønh kyû luaät hôn4.300 caùn boä, ñaûng vieân dotham nhuõng, coá yù laøm traùi.Qua thanh tra, kieåm tra ñaõkieán nghò thu hoài, xöû lyù hôn400.000 tyû ñoàng vaø hôn18.500ha ñaát, chuyeån 515 vuïvieäc coù daáu hieäu vi phaïmphaùp luaät hình söï sang côquan coù thaåm quyeàn ñeå ñieàutra, xöû lyù. Vôùi söï vaøo cuoäc cuûacô quan kieåm tra Ñaûng, nhieàuvuï tham nhuõng kinh teá ñaëcbieät nghieâm troïng ñaõ ñöôïcñaåy nhanh tieán ñoä ñieàu tra,truy toá, ñöa ra xeùt xöû kòpthôøi, trong ñoù coù caû nhöõngcaùn boä laõnh ñaïo caáp cao, caùnboä ñöông chöùc vaø caùn boä nghæhöu nhö vuï aùn Ñinh LaThaêng, Trònh Xuaân Thanh vaøñoàng phaïm, vuï aùn lieân quanñeán Phan Vaên Anh Vuõ (Vuõ“nhoâm”), Phaïm Coâng Danh...Tính töø ñaàu nhieäm kyø khoùaXII ñeán nay (töø thaùng1/2016), ñaõ thi haønh kyû luaät56 caùn boä dieän Trung öôngquaûn lyù… Nhöõng con soá, vuïvieäc lieân quan ñeán vieäc xöû lyùcaùn boä, ñaûng vieân coù chöùc vuïvi phaïm kyû luaät Ñaûng vaø

phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc phaûnaùnh nhöõng loã hoång trongcoâng taùc caùn boä vôùi nhöõngbieåu hieän "töï dieãn bieán, töïchuyeån hoùa" trong noäi boä,trong ñoäi nguõ caùn boä, ñaûngvieân maø Nghò quyeát Trungöông 4 (khoùa XII) ñaõ neâu ra.

Khoâng chæ trong moâitröôøng caùc cô quan, ñoaøn theåchính trò - xaõ hoäi ñeå xaûy ranhöõng vuï vieäc lieân quan ñeántình traïng suy thoaùi veà ñaïoñöùc, loái soáng maø trong cuoäcsoáng hieän nay, tröôùc söùc eùpcuûa möu sinh nhieàu oâng boá baømeï khoâng coù ñieàu kieän chaêmsoùc daïy baûo con caùi, trong khiñoù, nhöõng taùc ñoäng xaáu cuûamaïng xaõ hoäi, facebook, theágiôùi aûo khoâng ngöøng taáncoâng, xaâm nhaäp vaø chi phoáitö töôûng, haønh ñoäng cuûa giôùitreû khieán nhieàu em sa ngaõ vaøcoù nhöõng haønh vi laàm laïc, viphaïm phaùp luaät vaø ñaïo ñöùcxaõ hoäi. Moät trong nhöõng vuïvieäc gaây chaán ñoäng dö luaänthôøi gian gaàn ñaây laø vuï 7thanh nieân töû vong do coù lieânquan ñeán vieäc söû duïng matuùy, caàn sa, thuoác laéc, boùngcöôøi taïi leã hoäi aâm nhaïc dieãnra ôû Coâng vieân nöôùc Hoà Taâytrong ñeâm 16-9-2018, ñaët ranhieàu caâu hoûi veà loái soáng,caùch öùng xöû cuûa nhieàu baïn treûhieän nay. Hieän töôïng nam nöõthanh nieân coâng khai laømnhöõng chuyeän thaàm kín taïinhöõng nôi coâng coäng nhö raïphaùt, quaùn traø söõa, cho thaáyloái soáng loä lieãu, caùch öùng xöûthieáu vaên hoùa, vaên minh cuûakhoâng ít baïn treû hieän nay.Theo soá lieäu coâng boá töø moätcuoäc khaûo saùt gaàn ñaây coù tôùi40% soá hoïc sinh töøng quan heätình duïc. Tính ñeán heát lôùp 9,khoaûng 10% soá hoïc sinh töøngquan heä tình duïc, vaø tính ñeánheát lôùp 12 thì con soá naøy leântôùi 39%; thaäm chí coù tôùi 10%soá hoïc sinh THPT ñöôïc khaûosaùt cho bieát, ñaõ töøng quan heävôùi töø ba ngöôøi trôû leân,khoaûng 15% soá hoïc sinh coù söûduïng caùc chaát kích thích


SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

43


(röôïu, ma tuùy,...) trong laànquan heä gaàn nhaát.

Moät vaán ñeà ñaùng lo ngaïi laøgiôùi treû ñang coù xu höôùngquan heä tình duïc (QHTD)ngaøy caøng sôùm. Caùc keát quaûkhaûo saùt cho thaáy, neáu naêm2010, QHTD laàn ñaàu ôû namgiôùi laø 20, nöõ laø 19,4 thì chæsau 5 naêm, ñoä tuoåi naøy ñaõgiaûm coøn 18,2 ôû nam vaø 18 ôûnöõ: Tình duïc tröôùc hoân nhaântrong nam/nöõ chöa laäp giañình ôû nhoùm tuoåi 14 ñeán 17laø 42% ôû nam vaø 37% ôû nöõ,con soá töông öùng ôû nhoùm tuoåi22 ñeán 25 laø 57% ôû nam, 52%ôû nöõ. Tyû leä nöõ giôùi coù QHTDtröôùc hoân nhaân taêng töø 74%leân 77%. Quan heä tình duïcquaù sôùm nhöng thieáu kieánthöùc caàn thieát veà giôùi tính,tình duïc cuõng nhö veà an toaønsöùc khoûe sinh saûn laø nguyeânnhaân daãn tôùi haäu quaû laø tìnhtraïng naïo phaù thai gia taêng,nguy cô laây nhieãm beänh taät,tình traïng voâ sinh taêng cao.Neáu naêm 2016, caû nöôùc coù265.536 ca naïo phaù thai thìñeán naêm 2017, con soá naøy laøgaàn 300.000 ca, ñöa VieätNam trôû thaønh moät trongnaêm quoác gia coù tyû leä naïo phaùthai cao nhaát theá giôùi vaø laøquoác gia coù tyû leä naïo phaù thaituoåi vò thaønh nieân cao nhaátkhu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Chærieâng taïi Beänh vieän Phuï saûnTrung öông, trung bình moãingaøy coù khoaûng 40 ñeán 50 canaïo phaù thai, moät naêmkhoaûng 5.000 ca, trong ñoù soáca tuoåi vò thaønh nieân chieám18 ñeán 20%. Caùc baùc só taïiñaây cho bieát, coù hoïc sinh môùi14 - 15 tuoåi ñaõ naïo phaù thaihai laàn.

Nhö vaäy, trong coâng taùcxaây döïng, hình thaønh nhaâncaùch, boài ñaép nhöõng giaù tròmôùi, toát ñeïp cho con ngöôøiVieät Nam, beân caïnh nhöõngthaønh töïu, keát quaû ñaùng töïhaøo nhö ñôøi soáng vaät chaát vaøtinh thaàn cuûa ngöôøi daânkhoâng ngöøng ñöôïc caûi thieän,naâng cao; con ngöôøi coù nhieàu

cô hoäi, ñieàu kieän ñeå phaùttrieån, hoaøn thieän baûn thaân,nhaân caùch, töøng böôùc ñaùp öùngtoát nhöõng yeâu caàu maø thöïctieãn ñaët ra… cuõng xuaát hieännhöõng vaán ñeà nhöùc nhoái,nhaát laø tình traïng suy thoaùiveà tö töôûng, ñaïo ñöùc, loái soángcuûa khoâng ít ngöôøi, laøm aûnhhöôûng ñeán tình hình an ninh,oån ñònh chính trò - xaõ hoäi.Thöïc traïng ñoù ñoøi hoûi caàn coùnhieàu giaûi phaùp ñoàng boä, caàndaønh nhöõng öu tieân vaø söïquan taâm lôùn ñeán chieán löôïcphaùt trieån toaøn dieän conngöôøi Vieät Nam hieän nay.

Nhöõng nhieäm vuï caápbaùch ñaët raXaây döïng con ngöôøi môùi -

con ngöôøi XHCN laø moät quaùtrình laâu daøi, lieân tuïc vôùi caùinhìn toaøn dieän, bieän chöùngvaø keá saùch daøi haïn nhaèmtöøng böôùc gaït boû nhöõng tötöôûng laïc haäu, baûo thuû, thoùiquen tuøy tieän voâ nguyeân taéc,taâm lí caøo baèng ñòa phöôngchuû nghóa, tö lôïi caù nhaân…,ñoàng thôøi lan toûa nhöõng giaùtrò môùi mang tính tieán boä,khoa hoïc, phuø hôïp vôùi quyluaät phaùt trieån cuûa khu vöïc vaøquoác teá, toân troïng quyeàn töï dodaân chuû, quyeàn con ngöôøi,kích thích oùc saùng taïo, tö duyphaùt trieån, soáng theo Hieánphaùp vaø phaùp luaät, thöïc haønhloái öùng xöû vaên minh, lòchthieäp, giöõ gìn baûn saéc vaênhoùa daân toäc, traùnh nhöõng tötöôûng cöïc ñoan, ñaët lôïi íchquoác gia daân toäc leân treân heát…Trong boái caûnh phöùc taïp hieännay, vieäc xaây döïng, hìnhthaønh nhaân caùch con ngöôøimôùi caàn thöïc hieän toát moät soábieän phaùp caên baûn nhö:

Thöù nhaát, caàn xaây döïngmoâi tröôøng soáng nhaân vaên,nhaân aùi, laønh maïnh vôùinhöõng chuaån möïc öùng xöû vaênhoùa. Trong caùc khoâng gian,moâi tröôøng soáng cuûa gia ñình,nhaø tröôøng, xaõ hoäi, caùc thaønhvieân phaûi yù thöùc roõ boån phaän,traùch nhieäm cuûa baûn thaân,

khoâng vöôït ra khoûi nhöõngquy phaïm, chuaån möïc,nguyeân taéc ñaïo ñöùc vaø nhöõngquy ñònh cuûa phaùp luaät.

Vôùi truyeàn thoáng vaên hoùanoâng nghieäp laøng xaõ troïngtình, vai troø thöïc haønh neâugöông, ñi ñaàu cuûa baäc laøm chalaøm meï trong gia ñình, roänghôn laø nhöõng ngöôøi ñöùng ñaàuquoác gia, daân toäc, thuû tröôûngcaùc boä ngaønh cô quan, ñôn vò,caùn boä, ñaûng vieân phaûi luoânluoân neâu cao tinh thaàn, traùchnhieäm, daùm nghó daùm laøm,daùm ñöông ñaàu tröôùc thöûthaùch, khoù khaên; thöôøngxuyeân tu döôõng, reøn luyeän veàphaåm chaát, ñaïo ñöùc caùchmaïng, soáng coù lyù töôûng hoaøibaõo, phuïng söï Toå quoác, nhaândaân, höôùng veà nhaân daân ñeåphuïc vuï… thì töï nhöõng haønhñoäng, suy nghó toát ñeïp ñoù seõtaïo söùc maïnh ñeå caûm hoùa,truyeàn caûm höùng cho coängñoàng hoïc taäp, noi theo. Moãihaønh ñoäng, vieäc laøm, lôøi noùicoù yù nghóa, mang tính thieátthöïc vôùi cuoäc soáng cuûa nhöõngngöôøi coù uy tín seõ saûn sinhnhöõng giaù trò, keát thaønh moâitröôøng soáng nhaân vaên ñeå giaùoduïc, caûm hoùa vaø giuùp coängñoàng phoøng ngöøa, loaïi tröønhöõng ñieàu xaáu xa, toäi loãi.

Trong giai ñoaïn hieän nay,vieäc thöïc hieän toát tinh thaàn,traùch nhieäm neâu göông ñöôïcquy ñònh roõ trong caùc quyñònh cuûa Ñaûng nhö: Quy ñònhsoá 101-QÑ/TW, ngaøy07/6/2012 cuûa Ban Bí thö veàtraùch nhieäm neâu göông cuûacaùn boä, ñaûng vieân, nhaát laøcaùn boä laõnh ñaïo, chuû choát caùccaáp; Quy ñònh soá 55-QÑ/TW,ngaøy 19/12/2016 cuûa BoäChính trò veà moät soá vieäc caànlaøm ngay ñeå taêng cöôøng vaitroø neâu göông cuûa caùn boä,ñaûng vieân vaø gaàn ñaây nhaát,ngaøy 25-10-2018, Ban Chaáphaønh Trung öông Ñaûng khoùaXII ñaõ ban haønh Quy ñònh soá08-QÑ/TW veà traùch nhieämneâu göông cuûa caùn boä, ñaûngvieân, tröôùc heát laø UÛy vieân Boä

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

44


Chính trò, UÛy vieân Ban Bíthö, UÛy vieân Ban Chaáp haønhTrung öông. Vieäc neâu göôngkhoâng chæ laø tinh thaàn töïgiaùc maø gaén lieàn vôùi traùchnhieäm, boån phaän cuûa moãingöôøi khi ñöôïc Ñaûng, Nhaønöôùc giao troïng traùch. Thöïchaønh toát vieäc neâu göông seõtaïo nhöõng böôùc chuyeån bieánquan troïng ñeå caù nhaân khaùcsoi vaøo hoïc taäp, noi theo,ñuùng nhö lôøi Chuû tòch Hoà ChíMinh töøng nhaéc nhôû: Moättaám göông soáng coøn coù giaù tròhôn moät traêm baøi dieãn vaêntuyeân truyeàn.

Thöù hai, thöïc hieän toátcoâng cuoäc ñoåi môùi caên baûn,toaøn dieän giaùo duïc vaø ñaøo taïovôùi noäi dung chöông trìnhphuø hôïp, caáp tieán; phöôngphaùp giaûng daïy sinh ñoäng,laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm.Neâu cao phaåm chaát, ñaïo ñöùc,baûn lónh vaø naêng löïc chuyeânmoân cuûa ngöôøi thaày. Thöïchaønh toát tinh thaàn daân chuûtrong caùc cô sôû giaùo duïc, ñaøotaïo, kích thích nieàm ñam meâhoïc taäp, saùng taïo; toân troïngvaø baûo veä quyeàn treû em,quyeàn ñöôïc toân troïng, ñöôïcsoáng trong moâi tröôøng nhaânvaên cuûa ngöôøi hoïc vôùi tìnhthöông yeâu cuûa caùc thaày coâgiaùo. Vieäc ñoåi môùi noäi dungchöông trình, phöông phaùpgiaûng daïy, kieåm tra ñaùnh giaùcaàn ñaûm baûo tính khaùchquan, coâng baèng, daïy hoïc ñaùpöùng yeâu caàu, ñoøi hoûi cuûa thöïctieãn vaø xaõ hoäi, gaén lyù luaän vôùithöïc tieãn, hoïc ñi ñoâi vôùi haønh,quan taâm giaùo duïc kyõ naêngsoáng vaø nhöõng phaåm chaát toátñeïp cho hoïc troø ñeå töø ñoù vunñaép, hình thaønh neân nhöõngcon ngöôøi môùi, coù nhöõng coánghieán quan troïng trong vieäcxaây döïng vaø baûo veä Toå quoác.

Thöù ba, xaây döïng conngöôøi môùi khoâng chæ phuïthuoäc vaøo khaû naêng töï nhaänthöùc, vöôn leân cuûa moãi ngöôøimaø caàn söï quan taâm, giuùp ñôõcuûa caùc cô quan, ñoaøn theå, toåchöùc chính trò xaõ hoäi trong

vieäc daønh nhöõng ñieàu kieäntoát nhaát veà nhaân löïc, taøi löïc,cô sôû vaät chaát, haï taàng, thieátcheá vaên hoùa (nhaø tröôøng, thövieän, trung taâm vaên hoùa, nhaøhaùt, baûo taøng..), khoâng gian,caûnh quan kieán truùc ñaày ñuûñeå moãi caù nhaân thoûa söùc saùngtaïo, khoâng ngöøng hoaøn thieänbaûn thaân mình. Phaûi nhennhoùm, thaép leân cho theá heä treûngoïn löûa cuûa tinh thaàn nhieäthuyeát, soáng coù lyù töôûng, hoaøibaõo, khaùt khao daâng hieán, vìmuïc ñích vaø lôïi ích chung cuûacoäng ñoàng daân toäc. Caùc côquan höõu quan nhö ÑoaønThanh nieân, Hoäi Sinh vieân,toå chöùc Maët traän, Coâng ñoaøn…caàn coù nhöõng ñònh höôùng tötöôûng cho giôùi treû ñeå hoï bieáttraùnh xa nhöõng caùm doã vaätchaát taàm thöôøng, nhöõng troøchôi nguy hieåm, nhöõng teä naïnxaõ hoäi. Ñoåi môùi coâng taùctuyeân truyeàn caû veà noäi dung,hình thöùc, huy ñoäng ñöôïc söùcmaïnh cuûa tuoåi treû trong caùcphong traøo ñoaøn theå xaõ hoäi,taïo cho hoï nhöõng vieäc laømthieát thöïc, coù yù nghóa.

Thöù tö, ñaåy maïnh coâng taùctruyeàn thoâng, baùo chí xuaátbaûn theo höôùng tinh goïn,hieäu löïc, hieäu quaû; kieåm soaùttoát maët traän thoâng tin, taïo ranhöõng khoâng gian laønh maïnhtreân maïng xaõ hoäi. Ñoàng thôøingaên chaën, ñaåy luøi nhöõngthoâng tin xaáu, nhöõng luoàng tötöôûng phaûn ñoäng. Taêng cöôøngxuaát baûn nhöõng aán phaåm vaênhoùa coù chaát löôïng, phuø hôïpvôùi taâm lí, thò hieáu thaåm myõcuûa giôùi treû; ñaåy maïnh nhöõnghoaït ñoäng theå duïc theå thao,nhöõng phong traøo thi ñua soâinoåi, nhöõng chöông trình dieãnxöôùng ngheä thuaät daân gian,traûi nghieäm khoâng gian saùngtaïo, laøm phong phuù ñôøi soángtinh thaàn, mang laïi nguoàncaûm höùng môùi, truyeàn ñinhöõng thoâng ñieäp nhaân vaênñeå hình thaønh neân nhöõng conngöôøi coù lyù töôûng, ñam meâ vaøkhaùt voïng maõnh lieät laøm ñeïpgiaøu cho queâ höông, ñaát nöôùc.

Thöù naêm, hoaøn thieän theåcheá, taêng cöôøng giaùo duïc yùthöùc phaùp luaät vaø khaû naêngthích öùng vôùi ñieàu kieän, hoaøncaûnh môùi cuõng nhö naêng löïcgiao tieáp baèng ngoaïi ngöõ cuûatheá heä treû ñeå khaùt voïng vöônra theá giôùi ñöôïc thuaän lôïi, deãdaøng. Trao nhöõng cô hoäi vieäclaøm, khuyeán khích tinh thaàntöï chuû, daùm nghó, daùm laømcuûa moãi caù nhaân trong saûnxuaát, kinh doanh, môû roängthò tröôøng ñaàu tö xuaát khaåuñeå quaûng baù vaø ñöa hình aûnhñaát nöôùc, con ngöôøi VieätNam ñeán vôùi baïn beø khaépnaêm chaâu, khaúng ñònh vò theácuûa Vieät Nam treân tröôøngquoác teá.

Coù theå khaúng ñònh raèng,nguoàn löïc quan troïng nhaátcuûa moãi quoác gia laø nguoànlöïc con ngöôøi. Con ngöôøi coùtheå laøm neân nhöõng chieáncoâng vó ñaïi, veõ leân vieãncaûnh böùc tranh, cuoäc soángtöông lai, quyeát ñònh vaänmeänh daân toäc. Vì theá, vieäc"chaêm lo xaây döïng conngöôøi Vieät Nam phaùt trieåntoaøn dieän, troïng taâm laø boàidöôõng tinh thaàn yeâu nöôùc,loøng töï haøo daân toäc, ñaïoñöùc, loái soáng vaø nhaân caùch.Taïo chuyeån bieán maïnh meõveà nhaän thöùc, yù thöùc toântroïng phaùp luaät, moïi ngöôøiVieät Nam ñeàu hieåu bieát saâusaéc, töï haøo, toân vinh lòchsöû, vaên hoùa daân toäc" ñöôïcxem laø nhieäm vuï troïng taâm,cô baûn cuûa caùc caáp, caùcngaønh trong giai ñoaïn hieännay. Caàn nhìn thaúng vaøñaùnh giaù ñuùng hieän traïngñôøi soáng tö töôûng, tình caûm,loái soáng cuûa con ngöôøi VieätNam ñeå coù nhöõng giaûi phaùpcaên cô laâu daøi, taïo nguoànnhaân löïc ñuû maïnh veà soálöôïng cuõng nhö chaát löôïngñeå phaùn ñaáu ñeán naêm 2045,ñöa nöôùc ta trôû thaønh nöôùccoâng nghieäp phaùt trieånhieän ñaïi nhö Nghò quyeátcuûa Ñaûng ñaõ ñeà ra.n

TS. NGUYEÃN HUY PHOØNGHoïc vieän Chính trò

quoác gia Hoà Chí Minh

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

45


Trong cuoäc soáng hieännay, coøn raát nhieàu maûnhñôøi heát söùc cô cöïc, nhieàuthaân phaän luoân phaûi ñoáimaët vôùi voâ vaøn khoùkhaên thieáu thoán. Ñoù laølyù do buoäc chuùng ta phaûiquan taâm, laø ñòa chænhaân ñaïo ñeå moãi ngöôøicuøng nhau chung taychia seû. Truyeàn thoángvoán raát toát ñeïp cuûa conngöôøi Vieät Nam ta baoñôøi nay laø “thöông ngöôøinhö theå thöông thaân” ñaõñöôïc chöùng minh baèngnhöõng cöû chæ, haønh viñeïp töø cuoäc soáng haøngngaøy. Thöïc teá cho thaáy,chính trong nhöõng hoaøncaûnh “toái taêm” cuûa cuoäcsoáng ñöông ñaïi laïi xuaáthieän nhöõng con ngöôøi duø ñang soáng trong ñieàukieän voâ cuøng vaát vaû lam luõ, laïi coù caùch öùngxöû ñeïp vôùi coäng ñoàngthaät ñaùng ñeå chuùng tasuy ngaãm.

où laø caâu chuyeän baøThaïch Thò Tha, 47tuoåi, queâ Traø Vinh,taïm truù taïi phöôøng

Böûu Hoøa (TP Bieân Hoøa,Ñoàng Nai) nhaët ñöôïc 100trieäu ñoàng, tìm caùch traû laïingöôøi bò maát. Roài chuyeän baøBuøi Thò Nhôõ, 49 tuoåi (nguï aáp1, xaõ Höng Thaïnh, huyeänThaùp Möôøi, tænh Ñoàng Thaùp)laøm ngheà nhaët ve chai ñaõlöôïm ñöôïc chieác ví beân trongcoù hôn 84 trieäu ñoàng, cuõngtraû laïi ngöôøi bò maát.

Môùi ñaây, chò Voõ Thò Möôøi,

sinh naêm 1971, laøm ngheà baùnveù soá khu vöïc xaõ Tam An(huyeän Phuù Ninh, tænh QuaûngNam), truù taïi thoân Tuù Traø, xaõBình Chaùnh, huyeän ThaêngBình, tænh Quaûng Nam cuõngnhaët ñöôïc chieác ví coù gaàn 17trieäu ñoàng cuøng giaáy tôø lieânquan, ñaõ nhôø chính quyeàn ñòaphöông traû laïi ngöôøi ñaùnh rôi…

Chuùng toâi chæ neâu batröôøng hôïp coù tính ñieån hìnhmaø baùo, ñaøi ñaõ thoâng tintrong soá raát nhieàu tröôønghôïp töông töï, ñeå thaáy raèng,cuoäc soáng quanh ta coøn raátnhieàu nhöõng kieåu öùng xöû heátsöùc toát ñeïp, nhaân vaên, ñoáitroïng vôùi nhöõng haønh vi “chæbieát mình, khoâng bieát ngöôøi”ñaõ, ñang vaø seõ bò xaõ hoäi cheâbai, leân aùn.

Nöôùc Vieät ta coù caâu thaønhngöõ thaät hay, “Ñoùi cho saïch,raùch cho thôm” chính laømuoán nhaéc nhôû moãi ngöôøichuùng ta trong luùc khoù khaênvaãn neân coù nhöõng haønh ñoängöùng xöû “raát tình ngöôøi” nhö 3ngöôøi phuï nöõ ñaùng traân troïngnoùi treân. Hieän nay, khaù nhieàungöôøi giaøu trong xaõ hoäi chuùngta ñaõ theå hieän tình thöông

yeâu con ngöôøi baèng nhöõnghaønh ñoäng cuï theå, nhö trôûthaønh Maïnh Thöôøng Quaâncuûa nhieàu chöông trình, döï aùntöø thieän “Vì ngöôøi ngheøo”… ñaõñeå laïi trong loøng coâng chuùngnhöõng tình caûm toát ñeïp, thaânthieän. Ñoù laø ñieàu ñaùng quyù,ñaùng traân troïng, bôûi noù theåhieän truyeàn thoáng toát ñeïp “laùlaønh ñuøm laù raùch” cuûa nhaândaân ta.

Quûa thaät, neáu ai cuõngthaáu hieåu, haønh ñoäng theoñuùng tinh thaàn “Ñoùi chosaïch, raùch cho thôm” moätcaùch thöôøng xuyeân vaø laømsao cho vaán ñeà höôùng thieännaøy ñöôïc thaåm thaáu taäntrong taâm can, thöôøng tröïctrong suy nghó vaø haønh ñoängcuûa taát caû moïi ngöôøi thì laømgì xaõ hoäi cuûa chuùng ta coù choãcho naïn tham oâ, tham nhuõngtruù aån ?; laøm gì coù choã chonhöõng haønh vi voâ ñaïo ñöùc,baát chaáp phaùp luaät ?… Ngöôïclaïi, chuùng ta chæ coøn söï lantoûa nhöõng phong thaùi thaámñaãm tình ngöôøi, tính thieän,nhaân vaên, bao truøm leân toaønboä cuoäc soáng.n

MAI MOÄNG TÖÔÛNG

“Ngheøo maø saïch…”

Ñ

Tröôûng Ban Thi ñua khen thöôûng tænh Ñoàng Nai Vy Vuõ Hoàng Thaûotrao baèng khen cho baø Thaïch Thò Tha

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

46


TÌM VEÀ NGUOÀN COÄI

Ngaøy taøn cuûa trieàu Hoà vaø göôngtieát lieät cuûa moät ngöôøi ñaøn baø

uoái naêm Bính Tuaát(1406), nhaø Minhchính thöùc xua quaânsang xaâm löôïc nöôùc

ta. Toång chæ huy quaân xaâmlöôïc ñaàu tieân laø Chu Naêng.Theo Ñaïi Vieät söû kyù toaøn thö(baûn kyû, quyeån 8, tôø 53a),Chu Naêng laøm Toång binh,ñeo aán Chinh di töôùng quaân,ñem quaân ñi xaâm löôïcphöông Nam. (Chu) Naêngñeán phuû Thaùi Bình ôû QuaûngTaây thì cheát (vì beänh).

Khi döøng chaân ôû QuaûngTaây, Chu Naêng yeát baûng keåtoäi hoï Hoà vaø reâu rao vieäc tìmngöôøi hoï Traàn ñeå cho khoâiphuïc laïi vöông töôùc. Khi ñöôïcthay Chu Naêng chæ huy quaânxaâm laêng töôùng giaëc laøTröông Phuï vaø Moäc Thaïnhñaõ laáy lôøi vaên trong caùc baûngyeát aáy vieát vaøo nhieàu maûnhgoã khaùc nhau roài thaû xuoángsoâng cho troâi vaøo nöôùc ta.

Caùc quaân (cuûa nhaø Hoà)ngöôøi naøo troâng thaáy (nhöõngbaûng vaên aáy) cuõng ñeàu cho laøñuùng, hôn nöõa, hoï laïi chaùnnaûn chính söï haø khaéc cuûa hoïHoà neân khoâng coøn buïng daïnaøo chieán ñaáu nöõa.

Ñeán ñaàu thaùng 12 naêmBính Tuaát thì quaân giaëc ñaõchieám ñöôïc Vieät Trì, ñaùnh uùpquaân nhaø Hoà ôû baõi MoäcHoaøn, haï thaønh Ña Bang.“Caùc quaân ôû doïc soâng ñeàu tanvôõ. (Hoï Hoà) cho quaân lui giöõHoaøng Giang. Ngöôøi Minhvaøo Ñoâng Ñoâ, baét cöôùp congaùi, ngoïc luïa, thoáng keâ löôngthaûo, chia quan laøm vieäc vaøchieâu taäp daân xieâu taùn, tínhkeá ôû laâu daøi. (Chuùng) thieánnhieàu con trai nhoû tuoåi vaøthu tieàn ñoàng ôû caùc xöù, cho

chaïy traïm ñöa veà Kim Laêng(Trung Quoác)” (Ñaïi Vieät söû kyùtoaøn thö, baûn kyû, quyeån 8, tôø53b, 54a).

Cuøng vôùi thaát baïi, cha conHoà Quyù Ly ñem taøn quaân veàThanh Hoùa. Ngaøy 23 thaùng4 naêm Ñinh Hôïi (1407),quaân Minh ñaùnh vaøo LoãiGiang (Thanh Hoùa); saùungaøy sau (29-4) thì ñaùnh vaøocöûa Ñieån Canh (nay thuoäcTónh Gia, Thanh Hoùa).Theâm hai traän nhaø Hoà thaátbaïi, thaäm chí giaëc chöa ñaùnhñaõ tan. Theo Ñaïi Vieät söû kyùtoaøn thö (baûn kyû, quyeån 9, tôø3-a): “Hai (cha con) hoï Hoàñònh chaïy ñeán Thaâm Giang(soâng Ngaøn Saâu, Haø Tónh)nhöng khoâng sao ñi ñöôïc.Nguïy Thöùc xin hai cha conhoï Hoà töï thieâu, oâng noùi: -Nöôùc ñaõ saép maát, baäc vöônggiaû khoâng cheát bôûi tay keûkhaùc. Quyù Ly nghe vaäy giaänlaém, cheùm cheát oâng".

Ngaøy 5 thaùng 5 naêm ÑinhHôïi (1407), Hoà Quyù Ly bògiaëc baét ôû baõi Chæ Chæ (naythuoäc Vónh Loäc, Thanh Hoùa).Saùu ngaøy sau, (11/5), giaëc baéttheâm Hoà Nguyeân Tröøng ôû KyøLa (Kyø Anh, Haø Tónh). Hoâmsau nöõa (12/5), ñeán löôït HoàHaùn Thöông vaø con laø Thaùitöû Nhueá bò baét ôû Cao Voïng(Kyø Anh, Haø Tónh). Cuoäckhaùng chieán cuûa trieàu Hoàñeán giôø phuùt aáy hoaøn toaøntan vôõ. Raát nhieàu quan laïicuûa trieàu Hoà ñaõ ñaàu haøngquaân Minh. Song ñieàu ñaùngnoùi laø trieàu ñaïi naøo duø laø“nguïy” hay “nhuaän” thì cuõngcoù ngöôøi höôûng “ôn vua loäcnöôùc”, giöõ ñöôïc khí phaùch,tieát lieät, phaåm giaù ñeán luùc

cheát. Trong khi cha con hoïHoà ñeàu ham soáng sôï cheát, logiöõ maïng soáng cuûa mình hôngiöõ coát caùch, lieâm sæ cuûa baäcvöông giaû (traùi ngöôïc vôùi giaùtrò truyeàn thoáng “Cheát vinhhôn soáng nhuïc” cuûa daân toäc),"duy coù Haønh khieån höõutham tri chính söï laø NgoâMieãn vaø chöùc Tröïc tröôûng laøKieàu Bieåu ñaõ nhaûy xuoángnöôùc töï töû. Khi Mieãn cheát, vôïlaø Nguyeãn Thò ngöûa maët leântrôøi maø than raèng: - Choàngta thôø Chuùa, moät ñôøi aên loäc,nay giöõ tieát nghóa maø töï töû,theá laø cheát raát xöùng ñaùng,coøn oaùn haän gì nöõa? Neáuthieáp muoán soáng cho quangaøy, chaúng leõ laïi khoângñöôïc hay sao? Nhöng ñaïo vôïchoàng, nghóa vua toâi, trongchoác laùt maø phuï baïc thì thieápkhoâng nôõ naøo. Chi baèng, xinñöôïc theo nhau. Noùi xong,cuõng nhaûy xuoáng nöôùc maø töïtöû (Ñaïi Vieät söû kyù toaøn thö,baûn kyû, quyeån 9, tôø 3b).

Coù theå noùi, haønh ñoäng cuûangöôøi ñaøn baø hoï Nguyeãn vôïNgoâ Mieãn khoâng heà “nöõ nhithöôøng tình” moät chuùt naøomaø ñaày tieát lieät, khí phaùch.Chính vì vaäy, Söû thaàn NgoâSó Lieân töøng coù lôøi bìnhraèng: Vôï Ngoâ Mieãn laøNguyeãn Thò khoâng chæ cheátvì nghóa maø thoâi. Caâu noùicuûa baø cuõng ñuû laøm lôøikhuyeân cho ñôøi. Vaäy neâncheùp ra ñaây ñeå neâu göông".n

THANH HAØ

C

Chuùng toâi ñeán chuøa Böûu Töôøng toïa laïc taïi aáp 4A, thò traánBaûy Ngaøn, huyeän Chaâu Thaønh A, tænh Haäu Giang khi nhaøchuøa ñang taát baät chuaån bò caáp phaùt quaàn aùo, gaïo cho ngöôøingheøo taïi ñòa phöông vaø caùc vuøng laân caän.

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

47


HAØNH ÑOÄNG ÑEÏP, ÖÙNG XÖÛ HAY

i sö Vaên Thò Leä, 60tuoåi, phaùp danhThích nöõ NguyeânHoa, truï trì chuøa vui

veû noùi: “Toâi môùi ñi Saøi Goønxin ñöôïc maáy traêm kg quaànaùo cuõ veà taëng ngöôøi ngheøo,maáy ngaøy nay, thaày troø cuøngcaùc Phaät töû giaët uûi laïi, phaânloaïi ñeå kòp caáp phaùt, tuy vaátvaû nhöng raát vui”.

Ñaây chæ moät trong nhieàuhoaït ñoäng nhaân ñaïo thöôøngxuyeân ôû chuøa Böûu Töôøngtrong suoát 17 naêm qua döôùisöï vaän ñoäng raát nhieät taâm töøni sö truï trì. Xuaát thaân trongmoät gia ñình lao ñoäng ngheøocoù duyeân tu, naêm 1976, môùi17 tuoåi, ni sö ñaõ xuaát gia tutaäp taïi TP Hoà Chí Minh.Ñeán naêm 1992, ni sö ñöôïcphaân coâng veà truï trì taïi chuøaBöûu Töôøng cho ñeán nay.

Chuùng toâi caøng ngaïcnhieân hôn veà söï am hieåu raátnhieàu lónh vöïc chuyeân moânveà khoa hoïc, kinh teá, xaõ hoäi,toân giaùo… nhaát laø nhöõng caâuchuyeän vaø lôøi daïy cuûa Baùc Hoàkính yeâu trong xu theá phaùttrieån hieän nay. Caøng ngaïcnhieân hôn khi chuùng toâi bieátsö coâ ñaõ coù treân 20 tuoåi ñaûngvaø ñang sinh hoaït taïi chi boäMTTQ thò traán Baûy Ngaøn.

Ni sö Nguyeân Hoa chobieát: “Ngöôøi tu haønh phaûibieát soáng toát ñôøi, ñeïp ñaïo,bieát giuùp ñôõ nhöõng hoaøncaûnh ñaëc bieät khoù khaên,höôùng moïi ngöôøi ñeán nhöõnglôøi Phaät daïy, lôøi Baùc Hoà daïyngay trong nhöõng vieäc laømthöôøng nhaät”.

Trong caùc ngaøy leã cuûachuøa, ngoaøi giaûng daïy giaùo lyùPhaät phaùp, ni sö NguyeânHoa coøn kheùo leùo loàng gheùptoát coâng taùc tuyeân truyeàn choPhaät töû gaàn xa qua caùc noäidung: bieát ñoaøn keát, yeâuthöông giuùp ñôõ laãn nhau;phaûi bieát laïc quan vöôn leântrong cuoäc soáng; xaây döïngqueâ höông giaøu ñeïp, vaên hoùa,an ninh, an toaøn… Nhöõng luùcraûnh roãi, ni sö thöôøng xuyeânñeán thaêm hoûi, giuùp ñôõ caùcgia ñình coù hoaøn caûnh khoùkhaên, ñau oám; treû em coùnguy cô boû hoc giöõa chöøng…

Em Kim Thy Re, 11 tuoåi,nguï aáp 4A, thò traán BaûyNgaøn keå: “Nhaø con ngheøo,cha meï laøm möôùn quanhnaêm khoâng ñuû tieàn cho contheo hoïc. May maén con ñöôïcbaø sö coâ tôùi giuùp ñôõ tieàn baïc,quaàn aùo, caëp saùch neân tieáptuïc ñi hoïc cho tôùi nay. Conraát mang ôn baø sö coâ ôû chuøaBöûu Töôøng”.

Tính töø naêm 2017 ñeánnay, chuøa Böûu Töôøng thöôøngxuyeân laøm töø thieän döôùinhieàu hình thöùc nhö: caápphaùt gaïo, söûa chöõa caùc tuyeánñöôøng GTNT, xaây döïng nhaønhaân aùi, giuùp ñôõ hoä ngheøo,hoïc sinh khoù khaên, caùctröôøng hôïp ñau oám… vôùi toångsoá tieàn treân 4 tyû ñoàng. Moätcon soá quaù aán töôïng vaø voâcuøng yù nghóa vôùi baø conngheøo vuøng saâu töø taám loøngnhaân aùi cuûa ni sö Thích NöõNguyeân Hoa.

Maø naøo ñaõ heát, hieän chuøaBöûu Töôøng ñang chu caáp

thöôøng xuyeân cho 6 ngöôøi giaøneo ñôn treân ñòa baøn thòtraán Baûy Ngaøn vaø nhöõngvuøng laân caän, moãi suaát200.000 ñoàng/thaùng.

OÂng Danh Xieâm, nguï taïiaáp 4A, thò traán Baûy Ngaøn,moät trong nhöõng ngöôøi ñöôïcchu caáp thöôøng xuyeân chobieát: “Maáy naêm qua, chuøaBöûu Töôøng hoã trôï cho toâi raátnhieàu, giuùp toâi vöôït quanhöõng khoù khaên ñeå laïc quanhôn trong cuoäc soáng. Neáukhoâng coù sö coâ Nguyeân Hoatoâi cuõng khoâng bieát mình seõra sao?” - oâng Xieâm baät khoùc.

OÂng Traàn Phöôùc Loäc, Phoùbí thö Ñaûng uûy thò traán BaûyNgaøn nhaän xeùt: “Ñaây laø taámgöông saùng tieâu bieåu soángtoát ñôøi ñeïp ñaïo taïi ñòaphöông, heát loøng giuùp ñôõchaêm lo cho nhöõng maûnh ñôøibaát haïnh, goùp phaàn cuøng ñòaphöông xoùa ñoùi giaûm ngheøo,xaây döïng queâ höông giaøuñeïp, aám no. Ngoaøi ra, sö coâcoøn laø taám göông ñaûng vieântieâu bieåu trong moïi maët coângtaùc cuûa Ñaûng boä chuùng toâi”.

Vôùi nhöõng thaønh tíchñaùng traân troïng, ni sö ThíchNöõ Nguyeân Hoa ñaõ vinh döïnhaän nhieàu huy chöông, kyûnieäm chöông cuûa caùc boä,ngaønh Trung öông. Ñaëc bieät,naêm 2010, ni sö ñaõ ñöôïc bieåudöông ñieån hình tieân tieántoaøn quoác taïi Haø Noäi veà "Hoïctaäp vaø laøm theo taám göôngñaïo ñöùc Hoà Chí Minh” vaøñöôïc nhaän Baèng khen cuûaThuû töôùng Chính phuû.n

TRÖÔNG THANH LIEÂM

Chuyeän keå veà sö coâ Vaên Thò Leä

N

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

48

Phong traøo”TDÑKXDÑSVH”

Ñoù laø nhaän xeùt cuûa anhPhan Ngoïc Taøi, Tröôûngphoøng Tö phaùp huyeänSìn Hoà (Lai Chaâu) veàhieäu quaû coâng taùc phoåbieán giaùo duïc phaùp luaättreân ñòa baøn xaõ PhaêngSoâ Lin thôøi gian qua. Töøñoù, taïo ñöôïc söï chuyeånbieán roõ neùt trong nhaänthöùc vaø yù thöùc chaáphaønh phaùp luaät cuûangöôøi daân, goùp phaàn laømgiaûm caùc haønh vi viphaïm phaùp luaät, giöõvöõng an ninh chính trò,traät töï an toaøn xaõ hoäi ôûñòa phöông.

aõ Phaêng Soâ Lin coù 9baûn vôùi toång soá 561hoä, 2.788 nhaân khaåu.Nhöõng naêm tröôùc

ñaây, do nhaän thöùc phaùp luaätcuûa moät boä phaän ngöôøi daâncoøn haïn cheá neân nhöõng maâuthuaãn, tranh chaáp trongcoäng ñoàng daân cö thöôøngxuyeân xaûy ra, nhaát laø tìnhtraïng baïo löïc gia ñình, maátan ninh traät töï hay ngöôøidaân coù ñôn thö khieáu kieän,khieáu naïi vöôït caáp…

Tröôùc tình hình ñoù, Ñaûnguûy, HÑND, UBND xaõ ñaõ taäptrung trieån khai nhieàu giaûiphaùp nhaèm ñaåy maïnh coâng

taùc tuyeân truyeàn, phoå bieángiaùo duïc phaùp luaät(PBGDPL), töøng böôùc naângcao nhaän thöùc vaø yù thöùcchaáp haønh phaùp luaät cuûangöôøi daân, nhaát laø thaønh laäpHoäi ñoàng phoái hôïp phoå bieángiaùo duïc phaùp luaät(PBGDPL), phaân coângnhieäm vuï cho töøng thaønhvieân, thöôøng xuyeân toå chöùccaùc hoäi nghò tuyeân truyeàn,PBGDPL tôùi ñoâng ñaûo caùnboä, ñaûng vieân vaø ñoàng baøocaùc daân toäc treân ñòa baøn.Caùc chi boä cô sôû, caùc baûn ñaõtoå chöùc loàng gheùp noäi dungtuyeân truyeàn, PBGDPL vaøocaùc buoåi sinh hoaït. Caùc toå

chöùc ñoaøn theå nhö: MTTQ,Hoäi Phuï nöõ, Hoäi Noâng daân,Hoäi CCB, Ñoaøn Thanhnieân... cuõng raát quan taâmñeán vieäc ñoåi môùi, ña daïnghoùa caùc hình thöùc, noäi dungtuyeân truyeàn, vaän ñoäng hoäivieân, ñoaøn vieân, caùc taàng lôùpnhaân daân tích cöïc thöïc hieäntoát caùc chuû tröông, ñöôøng loáicuûa Ñaûng, chính saùch - phaùpluaät cuûa Nhaø nöôùc.

Beân caïnh ñoù, thoâng quasinh hoaït cuûa caùc CLBphoøng, choáng baïo löïc giañình; CLB phoøng choáng toäiphaïm vaø TNXH; Ñoäi vaênngheä cuûa caùc baûn... nhieàu noäidung cuûa Luaät Daân söï, Hình

“Thaét chaët tình ñoaøn keát ôû caùc khu daân cö”

Baø con nhaân daân tìm hieåu, tra cöùu thoâng tin taïi tuû saùch phaùp luaätcuûa xaõ

X

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

49


söï, Luaät Hoân nhaân vaø Giañình, Luaät Ñaát ñai, LuaätKhieáu naïi, Luaät Toá caùo... haycaùc quy ñònh cuûa phaùp luaätveà phoøng choáng toäi phaïm,TNXH; phoøng choáng buoânbaùn phuï nöõ, treû em; bìnhñaúng giôùi; phoøng, choáng baïolöïc gia ñình... ñaõ ñöôïc tuyeântruyeàn phoå bieán moät caùchhieäu quaû baèng chính ngoânngöõ cuûa ñoàng baøo do caùcthaønh vieân trong Caâu laïc boätruyeàn ñaït.

“Töø ñaàu naêm ñeán nay, xaõñaõ toå chöùc ñöôïc 26 buoåi, taïi9/9 baûn, thu huùt gaàn 1.500löôït ngöôøi tham gia laø caùcñoaøn vieân, hoäi vieân vaø ñoàngbaøo caùc daân toäc treân ñòa baøn.Ñaëc bieät nhaân kyû nieäm 17naêm Ngaøy Gia ñình VieätNam (28/6), xaõ ñaõ toå chöùcgiao löu vaên ngheä, tieåu phaåmvaø keát hôïp tuyeân truyeàn veàLuaät Phoøng, choáng baïo löïcgia ñình; Luaät Bình ñaúnggiôùi; caùc kyõ naêng xaây döïng

gia ñình haïnh phuùc… vôùi söïtham gia cuûa xaõ laân caän TaûPhìn, thò traán Sìn Hoà vaø gaàn300 hoäi vieân, nhaân daân treânñòa baøn xaõ” - Phoù Chuû tòchUBND xaõ Trieäu Taøi Phuùcchia seû.

Vieäc xaây döïng tuû saùchphaùp luaät, boå sung taøi lieäuphaùp luaät cuõng ñöôïc chuùtroïng. Chaát löôïng quaûn lyùvaø khai thaùc tuû saùch phaùpluaät ngaøy caøng coù hieäu quaû.Hieän, xaõ coù 4 tuû saùch phaùpluaät ñaët taïi UBND xaõ vaø caùctröôøng hoïc treân ñòa baøn, vôùigaàn 700 ñaàu saùch, 1.587cuoán saùch… trong naêm thuhuùt gaàn 200 löôït baïn ñoïc laøcaùn boä, nhaân daân vaø hoïcsinh, sinh vieân ñeán nghieâncöùu tìm hieåu.

Ñeán nay, 100% caùc baûn ñaõthaønh laäp ñöôïc Toå hoøa giaûido caùc ñoàng chí Bí thö chi boähoaëc Tröôûng baûn laøm Toåtröôûng. Trung bình moãi naêm,caùc toå hoøa giaûi thaønh coâng töø

80-85% vuï vieäc maâu thuaãn,tranh chaáp phaùt sinh ngaytaïi caùc baûn. Vieäc hoøa giaûithaønh coâng caùc tranh chaáptaïi cô sôû ñaõ goùp phaàn giöõ gìntình laøng nghóa xoùm, haïncheá maâu thuaãn, tranh chaápphaûi giaûi quyeát ôû caùc cô quanphaùp luaät... Ñaëc bieät, nhôølaøm toát coâng taùc tuyeântruyeàn PBGDPL, nhaän thöùcvaø yù thöùc toân troïng, chaáphaønh phaùp luaät cuûa ngöôøidaân trong xaõ ngaøy caøng ñöôïcnaâng cao, neân khoâng coøn baïolöïc gia ñình hay ñaùnh caõichöûi nhau. Toaøn xaõ coù244/561 hoä ñaït danh hieäuGia ñình vaên hoùa, 100% soábaûn coù quy öôùc, höông öôùc.

Daãn chuùng toâi ñi voøngquanh baûn, thaêm nhöõngvöôøn su su xanh möôùt tróuquaû, heä thoáng ñöôøng ñi loáilaïi trong baûn ñöôïc beâ toânghoùa saïch ñeïp, vôùi khí haäumaùt meû, moâi tröôøng tronglaønh, saïch seõ nhö moät Sa Pathu nhoû, Tröôûng baûn SangTang Ngai 1 chia seû: “Nhôøñaåy maïnh tuyeân truyeànPBGDPL ñeán nhaân daân neâncaùc maâu thuaãn, xích míchkhoâng coøn xaûy ra. Beân caïnhñoù, baø con raát bieát soáng ñoaønkeát töông trôï giuùp ñôõ laãnnhau, giöõ gìn veä sinh moâitröôøng neân caùc teä naïn xaõhoäi, troäm caép vaët khoâng coønxaûy ra”.

Baøi baûn, traùch nhieämtrong coâng taùc chæ ñaïo; saùngtaïo, saâu saùt thöïc teá trongtöøng caùch laøm ñaõ goùp phaànñöa coâng taùc tuyeân truyeànPBGDPL treân ñòa baøn xaõPhaêng Soâ Lin thöïc söï ñi vaøocuoäc soáng, goùp phaàn thaét chaëttình ñoaøn keát giöõa caùc coängñoàng, toäc ngöôøi nôi ñaây.n

NHAÄT MINH

Ñoaøn kieåm tra cuûa tænh, huyeän höôùng daãn caùn boä baûn Sang TangNgai 1 phöông phaùp phoå bieán giaùo duïc phaùp luaät.

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

50


ong Giang laø xaõthuaàn noâng, kinh teáthuoäc haøng khoù khaênnhaát cuûa huyeän Gia

Bình (Baéc Ninh). Cuøng vôùixaây döïng Noâng thoân môùi(NTM), xaõ ñaõ ñaåy maïnhchuyeån dòch cô caáu kinh teá,phaùt trieån maïnh kinh teátrang traïi, saûn xuaát tieåu thuûcoâng nghieäp (TTCN), kinhdoanh dòch vuï… nhôø ñoù, thunhaäp cuûa ngöôøi daân ñöôïc caûithieän, xaõ cuõng hoaøn thaønhmuïc tieâu xaây döïng NTM.

Gia ñình baø Traàn Thò Baåythoân Chi Nhò, xaõ Song Giangñaõ gaén boù vôùi ñoàng ruoäng töøbao ñôøi nay. Gaàn ñaây, giañình baø ñaõ ñaàu tö treân 200trieäu ñoàng mua saém maùy moùc,tuyeån duïng lao ñoäng, thaønhlaäp cô sôû may gia coâng. BaøTraàn Thò Baåy cho bieát, hieäncô sôû cuûa gia ñình ñaõ ñi vaøohoaït ñoäng oån ñònh, moãi ngaøycho xuaát xöôûng khoaûng 7.000saûn phaåm, doanh thu treân 60trieäu ñoàng/thaùng. Ngoaøi taïovieäc laøm cho caùc thaønh vieântrong gia ñình, cô sôû may coønthu nhaän 8 lao ñoäng ñòaphöông vôùi thu nhaäp oån ñònhtöø 4-6 trieäu ñoàng/thaùng.

Nhaèm phaùt huy lôïi theá cuûatöøng thoân, xaõ Song Giang ñaõquy hoaïch thaønh caùc vuøngkinh teá taäp trung theo höôùngña daïng hoùa caùc ngaønh ngheà.Hieän nay, treân ñòa baøn xaõ coù400 hoä laøm ngheà maây tre ñan;60 hoä may gia coâng; 10 hoälaøm ñoà goã myõ ngheä, 18 hoäkinh doanh vaän taûi ñöôøngthuûy, 143 hoä kinh doanh dòchvuï… Ñaëc bieät, nhöõng naêm gaànñaây, xaõ phaùt trieån maïnh ngheànuoâi caù loàng treân soâng. Töø moâhình nhoû leû, ñeán nay ñaõ coù 8hoä vaø 1 HTX laøm ngheà naøy

vôùi toång soá 120 loàng caù caùcloaïi, saûn löôïng caù haøng naêmñaït gaàn 400 taán.

OÂng Traàn Quyù Ninh, moätngöôøi nuoâi caù loàng ôû thoân ChiNhò cho bieát, nuoâi caù loàng treânsoâng mang laïi hieäu quaû kinhteá cao. Töø naêm 2015, gia ñìnhoâng ñaàu tö 24 loàng beø ñeå nuoâicaù laêng, caù traém coû, caù dieâuhoàng treân soâng Ñuoáng. Ñaây laønhöõng loaïi caù ñöôïc thò tröôøngöa chuoäng neân thu hoaïch ñeánñaâu, tieâu thuï heát ñeán ñoù.Trung bình moãi naêm, gia ñìnhoâng baùn ra thò tröôøng khoaûng150 taán caù thöông phaåm - tröøchi phí, moãi loàng caù cho thu laõitreân 100 trieäu ñoàng.

Hieän nay, kinh teá trangtraïi vaø saûn xuaát coâng nghieäp,TTCN, kinh doanh ñaõ chieámtyû troïng cao trong cô caáu kinhteá cuûa Song Giang, goùp phaànduy trì taêng tröôûng kinh teátreân 10%/naêm. Toång thu nhaäptreân ñòa baøn naêm 2018 öôùc ñaït120 tyû ñoàng. Trong ñoù, cô caáukinh teá trang traïi chieám 30%,TTCN chieám 17%, thöông maïidòch vuï 28%, cô caáu kinh teánoâng nghieäp coøn 25% (ñaõgiaûm 5% so vôùi naêm 2015). Ñeåsaûn xuaát kinh doanh ngaøycaøng phaùt trieån, xaõ SongGiang ñang ñaåy maïnh coâng

taùc khuyeán coâng, daïy ngheà chonoâng daân, naâng caáp heä thoánggiao thoâng noâng thoân, ñöôøngñieän nöôùc saïch… OÂng NguyeãnBaù Thaùi, Phoù Chuû tòch UBNDxaõ Song Giang cho bieát, trongthôøi gian tôùi, ñeå tieáp tuïcchuyeån dòch cô caáu kinh teá gaénvôùi xaây döïng NTM, xaõ coù chuûtröông chuyeån ñoåi moät phaànñaát saûn xuaát noâng nghieäp hieäuquaû kinh teá thaáp sang phaùttrieån kinh teá trang traïi vaøthöïc hieän quy hoaïch xaây döïngtrung taâm thöông maïi, dòch vuïtreân ñòa baøn; tieáp tuïc duy trìvaø môû roäng caùc ngaønh ngheànhö maây tre ñan, may giacoâng… ñoàng thôøi khuyeán khíchphaùt trieån caùc loaïi hình coângty tö vaán, giôùi thieäu vieäc laøm,xuaát khaåu lao ñoäng goùp phaànnaâng cao thu nhaäp vaø caûithieän cuoäc soáng cho ngöôøi daân.

Nhôø chuyeån dòch cô caáumaïnh meõ, naêm qua, xaõ SongGiang coù böôùc phaùt trieån vöôïtbaäc, thu nhaäp bình quaân ñaàungöôøi cuûa xaõ ñaït treân 42 trieäuñoàng/naêm (taêng 24 trieäu ñoàngso vôùi naêm 2015), soá hoängheøo giaûm coøn 1,9%. Xaõ ñaõhoaøn thaønh 19/19 tieâu chíNTM naêm 2018.n

LEÂ LOANÑaøi Phaùt thanh Gia Bình

Song Giang xaây döïng Noâng thoân môùigaén vôùi chuyeån dòch cô caáu kinh teá

S

Phaùt trieån ngheà may gia coâng cuûa nhaân daân trong xaõ

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

51


Nhöõng ngaøy giöõa thaùng10, thaùng 11 aâm lòch,ngöôøi daân vuøng maøuhuyeän Dieãn Chaâu (NgheäAn) hoái haû baét tay vaøocoâng vieäc troàng, chaêmsoùc rau, hoa, caây caûnh…phuïc vuï nhu caàu tieâuduøng cuûa nhaân daântrong dòp Xuaân veà, Teátñeán. OÂng Nguyeãn ÑaïiPhoù, chuû cô sôû troànghoa, laïi taïo caây caûnh xaõDieãn Hoàng cho bieát:“Gia ñình toâi troàng hoa,lai taïo caây caûnh ñaõ hôn10 naêm. Treân dieän tíchhôn 4.000m2 ñaáu thaàucuûa xaõ, toâi troàng caùc loaïicuùc ñaïi ñoùa, hueä phuïc vuïngaøy raèm, moàng moät,ngaøy leã. Coøn caùc loaïinhö cuùc ñoàng tieàn, cuùcNhaät Baûn, cuùc Ñaø laït,hoa hoàng tyû muoäi, layôn, thöôïc döôïc, ñoàngtieàn, ñöôïc troàng ñeå phuïcvuï Teát Nguyeân Ñaùn,cung caáp cho thò tröôøngVinh, thò xaõ Cöûa Loø vaøcaùc huyeän phuï caän. TeátNguyeân Ñaùn haøng naêmlaø muøa laøm aên cuûa baøcon laøng hoa trong xaõ,nhaø ít cuõng thu töø 50 -60 trieäu ñoàng. Coøn giañình toâi tröø chi phí vaøtraû coâng cho ngöôøi laoñoäng, moãi naêm thu veàhôn 500 trieäu”.

Thu moãi naêm töø 150 - 200 trieäu ñoàngÑeán caùc xaõ Dieãn Thaønh,

Dieãn Phong, Dieãn Kyû, DieãnThònh, Dieãn Xuaân nhöõngngaøy ñaàu naêm 2019, chuùngtoâi ñöôïc chöùng kieán haøngtraêm hoä daân ra ñoàng töø saùngtinh mô ñeå thu hoaïch, suhaøo, baép caûi, troàng tieáp vuïrau ngaén ngaøy nhö caûi ngoït,rau gia vò, chaêm soùc, taïo theácho caùc loaøi hoa, caây caûnh ñeåxuaát baùn vaøo dòp TeátNguyeân ñaùn Kyû Hôïi. OÂng LeâThieän Cöôøng, ôû xaõ DieãnThaønh cho bieát: “Treân dieäntích 3 saøo ñaát maøu, toâi troàngmoãi naêm 2 vuï döa haáu, 1 vuïrau caûi ngoït. Ñöôïc tham döïcaùc lôùp taäp huaán troàng raucuû quaû theo höôùng VietGap,chaêm soùc ñuùng quy trình kyõthuaät neân döa haáu vaø raucuûa gia ñình toâi cho naêngsuaát cao nhaát xaõ. Khi thuhoaïch, thöông laùi ñeán taän

ruoäng ñeå mua. Tröø chi phí,moãi naêm toâi thu hôn 130trieäu ñoàng”. Xaõ Dieãn Haïnhcoù hôn 100 hoä troàng rausaïch vaø troàng hoa, lai taïocaây caûnh, cho thu nhaäp gaáp4 laàn troàng luùa. Anh TieánDuõng, chuû cô sôû 2ha caâycaûnh cho hay: “Naêm 2018,nhaø toâi troàng, lai taïokhoaûng hôn 250 chaäu hoa,caây caûnh. Töø ñaàu thaùng 10aâm lòch, toâi taäp trung vaøovieäc lai taïo, chaêm soùc, taïotheá, nay sinh tröôûng toát. DòpTeát Kyû Hôïi naøy toâi xuaátbaùn, phuïc vuï baø con vuiXuaân ñoùn Teát coå truyeàn”.Khoâng chæ gia ñình anh TieánDuõng (xaõ Dieãn Haïnh) vaøoâng Nguyeãn Ñaïi Phoù (xaõDieãn Hoàng) taát baät vaøo muøañoùn Teát maø ôû vuøng maøuDieãn Chaâu coøn coù haøngnghìn hoä daân ngaøy ngaøy taäptrung chaêm boùn hoa, rau cuûquaû. Khoâng khí lao ñoängkhaån tröông chaúng keùm gì

Laøng hoa, laøng rau Dieãn Chaâu

Anh Tieán Duõng, xaõ Dieãn Haïnh huyeän Dieãn Chaâu môû cô sôû lai taïo caâycaûnh roäng 2ha

vaøo muøa ñoùn Teát

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

52

muøa gaët luùa, thu hoaïch laïc.Ñeâm ñeán, caû laøng hoa, laøngrau nhö theá giôùi lung linhhuyeàn aûo bôûi aùnh saùng töønhöõng boùng ñeøn ñieän cao aùp.Ñieän söôûi aám cho rau, hoaxua tan caùi giaù reùt cuoáiñoâng, kích thích rau, hoasinh tröôûng, taïo thaønh nuï,thaønh caønh, thaønh hoa laømñeïp cho moãi maùi aám giañình trong dòp Teát. Hoa, rausaïch ôû Dieãn Chaâu ngoaøiphuïc vuï thò tröôøng noäihuyeän, noäi tænh coøn theo xetaûi, xe khaùch vöôït quoác loä7A sang phuïc vuï nhaân daâncaùc boä toäc Laøo.

Huyeän vaø caùc xaõ laøm toátcoâng taùc khuyeán noâng, coùchính saùch kích caàu ñoái vôùinhöõng hoä troàng hoa, lai taïocaây caûnh vaø troàng rau saïchnhö keùo ñieän ra ñoàng ñeå ñaøogieáng khoan taïi ruoäng laáynöôùc töôùi, cho hoä ngheøo öùngtröôùc vaät tö phaân boùn ñeánmuøa thu hoaïch môùi traû, hoãtrôï tieàn voán ñeå xaây döïng moâhình, caùnh ñoàng thu nhaäpcao. Moãi moâ hình ñöôïc hoã trôïtöø 20 - 25 trieäu ñoàng, neáulaøm nhaø löôùi troàng rau saïchcoù dieän tích töø 1.000m2 -1.500m2 ñöôïc hoã trôï 100trieäu ñoàng/nhaø. Ñeán muøaXuaân naøy, toaøn huyeän ñaõxaây döïng ñöôïc 8 nhaø maøngtroàng rau saïch, coù hôn 150moâ hình troàng rau, hoa, nuoâigaø theo höôùng VietGap antoaøn, saïch beänh. Ñieåm môùi ôûDieãn Chaâu laø khoâng chæ coùrau saïch, cuû quaû, hoa töôi caùc

loaïi ñöôïc thò tröôøng chaápnhaän maø maáy naêm gaàn ñaây,caùc hoä daân troàng hoa, lai taïocaây caûnh coøn leân caùc huyeänmieàn nuùi trong tænh vaø vöôïtquoác loä 7A, 48A sang nöôùcbaïn Laøo tìm mua caây coå thuï,caây töï nhieân nhö Möng,Sanh, Si veà chaêm soùc, caét tæauoán, taïo daùng, taïo theá… baùncho khaùch chôi caây caûnh.Nhu caàu thöôûng thöùc caâycaûnh cao caáp lan toûa ñeán caû50 cô quan, ñôn vò vaø haøngnghìn hoä daân trong huyeän.Gaàn Teát, nhieàu cô quan, giañình caûi taïo saân vöôøn, troàngtheâm caây caûnh, hoa töôi laømcho nhaø cöûa theâm xanh,theâm ñeïp. Naém baét ñöôïc nhucaàu ñoù, nhieàu hoä daân tronghuyeän ñaõ chuyeån sang laømdòch vuï tö vaán, nhaän troàng,chaêm soùc hoa, caây caûnh taïinhaø hoaëc mang hoa caây caûnhñi tieâu thuï ôû caùc chôï. Toaønhuyeän coù 74.000 hoä, 50 côquan, ñôn vò vaø 125 cô sôûgiaùo duïc thì gia ñình naøo, côquan, ñôn vò, tröôøng hoïc naøocuõng caàn hoa töôi caém trongphoøng khaùch. Nhaø naøo cuõngchoïn nôi sang troïng ñeå treoaûnh Baùc Hoà vaø ñaët loï hoatöôi beân Baùc. Nhu caàu duøngrau saïch, cuû quaû trong dòpTeát taêng cao, nhaø naøo cuõngcaàn ñeán su haøo, baép caûi,khoai taây, caø chua vaø caùc loaïirau gia vò. Chæ tính rieângtroàng caây muøi laøm rau gia vò,moãi naêm baø con noâng daân xaõDieãn Thaùi troàng 15ha, thu veà9 tyû ñoàng. Thò tröôøng tieâu

thuï rau muøi khaép moïi mieàntrong nöôùc. Rau thu muañöôïc caùc thöông laùi göûi xe oâtoâ vaän chuyeån ñeán thò tröôøngthaønh phoá Hoà Chí Minh, HaøNoäi, Ñaø Naüng, Hueá, HaûiPhoøng tieâu thuï, baùn vôùi giaù7.500ñ/kg.

Ñaát nöôùc ta ñaõ coù hôn 30naêm ñoåi môùi vaø 8 naêm thöïchieän Chöông trình muïc tieâuquoác gia veà xaây döïng Noângthoân môùi (töø naêm 2011),ngheà troàng hoa, lai taïo caâycaûnh vaø troàng rau saïch theohöôùng VietGap ôû Dieãn Chaâucuõng ñaõ coù “thaâm nieân” hôn10 naêm. Hieän, toaøn huyeän coùhôn 15.000 hoä troàng rausaïch, nhaø ít troàng 700m2,nhieàu töø 2 - 3 saøo, hìnhthaønh 20 laøng hoa, laøng rauvaø troàng döa haáu ñoû. Haøngtraêm hoä troàng hoa, lai taïocaây caûnh vaø laøm sinh vaätcaûnh haøng hoùa, ñem laïi söïno aám giaøu coù. Troàng hoa,rau saïch, lai taïo caây caûnhtieâu thuï saûn phaåm töø hoa,caây caûnh, rau saïch ñaõ taïovieäc laøm cho haøng nghìn laoñoäng, goùp phaàn naâng cao ñôøisoáng ngöôøi daân vôùi möùc thunhaäp bình quaân 40 trieäuñoàng/ngöôøi/naêm (vôùi hôn 30vaïn ngöôøi toaøn huyeän). Hôn250 moâ hình troàng hoa, rausaïch, döa haáu ñoû, lai taïo caâycaûnh trôû thaønh tyû phuù, trieäuphuù nhaø noâng, ñöôïc huyeänvaø xaõ neâu göông. Toaøn huyeänñaõ coù 21 xaõ ñaït chuaån Noângthoân môùi (19/19 tieâu chí).Hieän taïi tyû leä hoä ngheøo chæcoøn 3,5%, hoä giaøu vaø khaù thutöø 100 trieäu ñoàng ñeán 500trieäu ñoàng/hoä/naêm, chieám70%. Tyû leä gia ñình ñaït danhhieäu “Gia ñình vaên hoùa”86%. Ñeán ñaàu naêm 2019,toaøn huyeän coù 100% soá xaõ vaø458 xoùm troàng hoa hai beânñöôøng laøng, ngoõ xoùm, vôùichieàu daøi hôn 90km. Taát caûñaõ goùp phaàn laøm ñeïp theâmmieàn queâ Dieãn Chaâu khiXuaân veà, Teát ñeán.n

LEÂ HOAØI THUNG


Cuùc vaøng ñöôïc troàng nhieàu nhaát trong dieän tích 10ha hoa cuûahuyeän Dieãn Chaâu

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

53


aêm 2018, coâng taùctoân giaùo treân ñòabaøn huyeän Lai Vung(tænh Ñoàng Thaùp)

ñöôïc quan taâm vaø phaùt huyvôùi nhieàu hoaït ñoäng cuï theånhö: chaêm lo, naém baét taâmtö, nguyeän voïng trong baøcon tín ñoà vaø chöùc saéc, chöùcvieäc caùc toân giaùo; toå chöùchoïp maët, thaêm hoûi, chuùcmöøng caùc vò chöùc saéc, chöùcvieäc caùc toân giaùo, giaùo daânnhaân dòp leã, Teát, taïo ñieàukieän cho caùc toå chöùc toân giaùotoå chöùc caùc ngaøy leã troïng.Nhìn chung, hoaït ñoäng toângiaùo ôû ñòa phöông dieãn ratheo ñuùng quy ñònh. Caùc toåchöùc toân giaùo ñaõ phaùt huytinh thaàn ñoaøn keát daân toäc,ñoaøn keát löông giaùo, tích cöïctham gia caùc phong traøo thiñua yeâu nöôùc, phaùt trieångiao thoâng noâng thoân, xaâydöïng Noâng thoân môùi, goùpphaàn phaùt trieån kinh teá - xaõhoäi ôû ñòa phöông.

Ñieåm noåi baät ôû Lai Vunglaø MTTQ huyeän phoái hôïpvôùi caùc ngaønh, caùc toå chöùcthaønh vieân taäp trung vaänñoäng caùc toå chöùc toân giaùotrong vaø ngoaøi ñòa phöôngthöïc hieän caùc coâng trìnhdaân sinh, phuùc lôïi trong xaâydöïng noâng thoân môùi vôùitoång kinh phí gaàn 56 tyûñoàng. Trong ñoù, tieâu bieåu laøcaùc chuøa Giaùc Hueä (Thaønhphoá Hoà Chí Minh), Hoäi Töøthieän chuøa Baûo Vaân, Hoäi Töøthieän Baûo Hoøa, chuøaThöôøng Quang, chuøa NhöLai, chuøa Phaùp Hoa, Hoäi töøthieän Cafeù Suoái Mô - thaønhphoá Vónh Long... ñaõ vaänñoäng Phaät töû, Maïnh Thöôøng

Quaân ñoùng goùp xaây döïng 79caàu beâ toâng, raûi beâ-toâng28.662m ñöôøng, raûi ñaù51.640m ñöôøng noâng thoân,thaép saùng 36.178m ñöôøngqueâ, goùp söùc cuøng caùc ñòaphöông thöïc hieän tieâu chíthöù 2 veà giao thoâng.

Beân caïnh ñoù, laø söï ramaét 03 Caâu laïc boä “Tín ñoàtoân giaùo baûo veä moâi tröôøngvaø öùng phoù vôùi bieán ñoåi khíhaäu”, naâng toång Caâu laïc boätoaøn huyeän leân con soá 13,vôùi 371 thaønh vieân; thaønhvieân 13 CLB thöôøng xuyeânñeán caùc gia ñình tuyeântruyeàn, vaän ñoäng nhaân daânthöïc hieän baûo veä moâi tröôøngvôùi phong traøo “5 khoâng 3saïch”, thu gom bao bì, chailoï thuoác tröø saâu… phoái hôïpMTTQ vaø caùc ngaønh, ñoaøn

theå caùc xaõ, thò traán ra quaân15 ñôït laøm ñeïp caûnh quanmoâi tröôøng vôùi 1.332 ngöôøitham gia, thöïc hieän tieâu chíthöù 17 veà moâi tröôøng.

Coù theå noùi, caùc hoaït ñoängcuûa caùc toân giaùo ñaõ mang laïihieäu quaû thieát thöïc, goùpphaàn thöïc hieän caùc chæ tieâu,nhieäm vuï phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi cuûa huyeän Lai Vung,ñöa huyeän trôû thaønh ñôn vòtieâu bieåu cuûa tænh veà coângtaùc phaùt trieån giao thoângnoâng thoân, xaây döïng Noângthoân môùi (laø ñôn vò xaâydöïng soá löôïng caàu trongnaêm 2018 nhieàu nhaát töøtröôùc ñeán nay vaø nhieàu nhaáttrong tænh), ñöôïc bieåu döôngkhen thöôûng.n

TRAÀN THAÉNG

N

Caùc toân giaùo goùp phaàn tích cöïc xaây döïng caùc coâng trình daân sinh,phuùc lôïi ôû Lai Vung

Phaùt huy vai troø caùc toân giaùo tham gia phaùt trieångiao thoâng noâng thoân, xaây döïng Noâng thoân môùi

a ñaõ ñi qua nhöõng thaùng Chaïp ñongñaày kyû nieäm trong cuoäc ñôøi, ñeå roàicuõng vaøo moät buoåi saùng mô maøng selaïnh, khi tieáng chim laûnh loùt ngoaøi oâ

cöûa goïi ta thöùc daäy, ta chôït nhaän ra moätthaùng Chaïp nöõa laïi veà. Loøng ta nhö coù chuùtchoän roän, chuùt khaùc laï xen laãn nieàm vöôngvaán, khi taàn ngaàn ñöùng tröôùc tôø lòch môùi,ngaãm ngôïi, xa xaêm. Thaùng Chaïp veà roài, muøaXuaân ñaõ baät leân nhöõng tín hieäu ñaàu tieân vaøkhi vaïn vaät cuøng haân hoan böôùc sang moätnaêm môùi, ta cuõng vöøa hai möôi…

Nhö caùch ngöôøi ta thöôøng noùi “60 naêmcuoäc ñôøi” thì coù leõ ta ñaõ ñi qua moät phaàn bachaëng ñöôøng ñôøi ñaàu tieân. Treân chaëng ñöôøngñoù, ñaõ coù nhöõng khuùc ngoaët laøm chaân ta reõhöôùng, ñöôïc nhìn thaáy nhöõng chaân trôøi môùi,gaëp nhöõng con ngöôøi môùi, va chaïm vôùi buoànvui cuoäc ñôøi.

Ta bieát mình daàn tröôûng thaønh vaø cöùngcaùp hôn töøng ngaøy, cuoäc ñôøi daïy ta hoïc caùchvöõng vaøng khi ñöùng tröôùc nhöõng thöû thaùch,baõo gioâng. Ta ñang ôû giöõa nhöõng naêm thaùngthanh xuaân raïo röïc, töï nhaéc mình phaûi bieáttraân quyù giaây phuùt naøy vaø soáng heát mình vìnoù, nhö lôøi cha ñaõ caên daën tröôùc luùc ta xanhaø. Thaùng Chaïp vöøa sang, sau nhöõng phuùtgiaây xanh ngôøi cuûa tuoåi treû, ta caàn nhöõngkhoaûng laëng ñuû ñeå hoàn mình khoûa laáp noãinhôù queâ nhaø vaø ngoït ngaøo ru laïi khoaûng trôøikyù öùc. ÔÛ thaønh phoá taáp naäp nôi ta ñang soáng,hôi thôû ñaát trôøi cuõng vöøa chôùm laïnh, laømloøng ta coàn caøo nhöõng dö vò cuûa thaùng Chaïpqueâ nhaø. Nhöõng ngaøy cha meï caëm cuïi troànghoa lay-ôn baùn Teát, nhöõng ñeâm naèm trongcaên nhaø cuõ nghe gioù möa thaám doät, nhöõngbuoåi chieàu ñöôïc meï taém taát nieân… Loøng taquay quaét nhôù maõi, duø raèng, taát caû ñaõ ôû laïisau löng cuøng hoài öùc cuûa ngöôøi xöa cuõ.

Thaùng Chaïp veà, thôøi gian naøy ôû nhaø noäi,chaéc moïi ngöôøi ñang taát baät deät chieáu ñeå baùntrong nhöõng ngaøy caän Teát. Nhöõng taám chieáuñaày ñaën saéc maøu vaø duyeân daùng hoa vaên, introng noãi nhôù cuûa ta daùng hình noäi tæ maån,chaêm chuùt beân khung deät. Tröôùc khoaûng saânnhaø noäi, nhöõng sôïi coùi moûng maûnh ñöôïc traûithaønh haøng thaúng taép, maøu xanh lam nhuoämnaéng, phaûng phaát höông buøn, höông ñaátchaân phöông. Ta nhôù chieác khung deät cuõ, coù

tuoåi ñôøi coøn hôn caû tuoåi ta, bao naêm vaãn ñöôïcnoäi ñaët ôû gian nhaø döôùi, gaén boù vôùi ta nhöngöôøi baïn aáu thô. Chieác khung deät maøu caùnhgiaùn, vôùi nhöõng sôïi khung ñöôïc caêng thaúngnhö daây ñaøn, bao muøa möa naéng vaãn laëng leõdeät neân giaác mô bình yeân. Döôùi baøn tay noäikheùo leùo vaø caàn maãn, nhöõng taám chieáu vôùihoa vaên bình dò daàn ñöôïc thaønh hình. Ngaûlöng treân manh chieáu noäi deät, ta caûm nhaäntaám loøng chi chuùt, gioït moà hoâi caàn lao, lamluõ cuûa noäi, giaác nguû ñeán nheï nhaøng trong hôiaám cuûa tình yeâu thöông…

Chaïm vaøo thaùng Chaïp, ta bieát naâng niuvaø traân quyù hôn nhöõng thöùc quaø queâ bình dòmoãi dòp Teát veà. Thöông baøn chaân meï lam luõgoùc chôï queâ, thöông töøng chieác baùnh in,baùnh thuaãn meï laøm. Ta nhôù tieáng boäp boäpmeï ta khuaáy tröùng, tieáng than hoàng tí taùchvui tai, tieáng giaõ boät nhòp nhaøng, nhaãn naïi.Nhôù caùi khuoân baùnh thuaãn, nhöõng chieácbaùnh vaøng öôm töø ñoù bung ra daäy höôngthôm löøng. Baùnh thuaãn ñoå töø boät bình tinh,coøn baùnh in ñuùc töø boät mì. Nhöõng chieácbaùnh in thôm thaûo ñöôïc in töø maáy caùi khuoânnhoâm cuûa meï, coù caùi in ra hình boâng hoa,maët trôøi, laïi coù caùi hình con caù, con thoû,troâng ngoä nghónh vaø ñeïp maét. Voû ngoaøitraéng tinh, thoang thoaûng höông daàu chuoái,lôùp nhaân beân trong buøi ngoït vò meø (vöøng)ñen hoøa vôùi ñöôøng, laøm loøng ta nhôù khoânnguoâi. Ngaøy nhoû, chò em ta quaây quaàn beânbeáp löûa, noân nao chôø nhöõng khuoân baùnhthuaãn, baùnh in thôm nöùc loøng cuûa meï. Goùitrong nhöõng chieác baùnh queâ muøa aáy, chínhlaø tình yeâu thöông.

Caûm ôn nhöõng thaùng Chaïp aám aùp ñaõ quatrong cuoäc ñôøi, vôùi voâ vaøn dö vò ngoït ngaøotrong kyù öùc. Ta laïi veà vôùi ñaát queâ, veà vôùinhöõng taám loøng thôm thaûo vun veùn khoaûngtrôøi nghóa tình, chaân phöông. Boû laïi heátnhöõng tính toan thöôøng nhaät, ta an nhieânngoài laïi cuøng thaùng Chaïp, ñeå thaáy bao yeâuthöông laáp laùnh quanh mình...n

Taûn vaên cuûa TRAÀN VAÊN THIEÂN

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

54

Trang VAÊN NGHEÄ

laáp laùnh yeâu thöông…Thaùng Chaïp

T

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

55

Trang VAÊN NGHEÄ

haùng Gieâng veà hieàn nhö nuïcöôøi cuûa meï. Buoåi saùng böôùcra ñöôøng ñaõ nghe töøng gioïtnaéng Xuaân uøa veà trong vaét.

Gioït naéng aám caû nhöõng lôøi chaøocuûa moïi ngöôøi luùc chaïm maët nhau.Dang tay ñoùn nhöõng gioït naéng aámcuûa thaùng Gieâng trong veo, loønglaïi khaáp khôûi nhöõng mieàn kyù öùctrong xanh.

Ta böôùc thaät chaäm cuøng thaùngGieâng cöù nhö böôùc voäi theâm moätchuùt, ta seõ ñaùnh maát thaùng Gieângtrong töøng khoaûnh khaéc. Muøa veàthaät bình yeân, treân loái vaéng nhöõngcôn gioù loàng loäng thoåi qua vai.Thaùng Gieâng cöù bình yeân ñeán laï.Nhöõng côn möa phuøn duøng daèngtröôùc hieân nhaø, nhöõng gioït möa laøm öôùtmeàm hoa coû, cho vaït aùo ai cuõng chuøng chìnhqua ngoõ. Nhöõng côn möa chôït ñeán roài chôït ñinhö caùi chôùp mi höõng hôø cuûa ngöôøi con gaùinhaø beân, nheï nhaøng maø xao xuyeán. Ñi giöõacôn möa phuøn baát chôït, nhöõng voøng xe ngaøyxöa giôø ñaõ troâi theo nhöõng cuõ caøng cuûa quaùkhöù. Con ñöôøng ngaøy aáy vaãn thaêm thaúmdaùng hình cuûa em. Ta lô ñeãnh ñaùnh rôi nhòptim mình trong moät mieàn thaùng Gieâng naêmnaøo, ñeå moãi laàn chaïm maët thaùng Gieâng, loøngta laïi boài hoài veà nhöõng ngaøy xöa xanh bieác.

Thaùng Gieâng xanh nhö choài non môùi nhuù.Qua töøng vaït coû xanh rì, ta nghe lôøi coû caâythaàm thì naêm thaùng. Caâu haùt ru voïng veà laáplaùnh caû maët soâng queâ, níu böôùc chaân cuûa cuûangöôøi xoùm nhoû. Doøng nöôùc ñoû chôû ñaày phuø savaùng vaát caû maët soâng vaãn laëng leõ beân ñôøichaúng bao giôø vôi caïn. Gieà luïc bình troâi tímcaû moät trieàn soâng, tieáng bìm bòp vaãn aâmthaàm theo töøng con nöôùc. Ta ñöùng giöõa mieànthaùng Gieâng queâ nhaø, nghe töøng nhòp thôøigian troâi raát kheõ nhö gieo vaøo loøng ngöôøinhöõng khoaûng traéng bình yeân…

Bao laàn ta trôû veà vôùi xoùm nhoû ven soâng.Nhöõng bôø laù phía beán soâng vaãn xaïc xaøotrong gioù. Con ñoø bao baän ñöa ngöôøi quasoâng, giôø ñaõ khaûm leân mình möa naéng phuûquanh. Treân chuyeán ñoø chôû aùnh hoaøng hoânveà xoùm nhoû, coù nhöõng daùng ngöôøi mangnaëng nhöõng öu tö. Kyù öùc cöù nhö laù trongvöôøn nhaø, heát lôùp naøy roài ñeán lôùp khaùc theothôøi gian maø khoâng bao giôø phai cuõ. Phía

beân bôø kia, coù ngöôøi doõi maét troâng theo connöôùc lôùn roøng tröôøn leân bôø baõi.

Thaùng Gieâng veà trong maét em toâi. Caâuchuyeän coå tích ngaøy xöa cuûa baø vaãn voã veànaêm thaùng theo chaân ta ñi suoát caû cuoäc ñôøi.Ñeå khi nhöõng khoù khaên laøm ta chuøn böôùc, tavaãn coù moät thöù ñeå vòn vaøo maø vöôït qua nhöõngngaøy gioâng baõo. Ñaùm treû trong xoùm laïinghieâng tai nghe nhöõng tieáng chim vuùt leângiöõa xoùm nhoû bình yeân, chuùng keå cho nhaunghe veà nhöõng vuøng ñaát môùi, veà nhöõng giaácmô vieãn du mieàn soâng nuùi. Tieáng cöôøi cuûa luõtreû cöù gioøn tan trong naéng thaùng Gieâng.

Daùng meï vaãn quanh quaån tröôùc saân nhaøvôùi nhöõng chieác nia phôi ñaày caù khoâ, chuoáieùp, laïp xöôûng, cuû kieäu laøm döa. Nhöõng thöùvoán dó thuoäc veà meï moãi khi thaùng Gieâng vöøachaïm ngoõ. Nhöõng moùn aên bình dò maø vaãnñoïng laïi treân vaønh moâi cuûa nhöõng ñöùa con xaqueâ. Cho neân moãi thaùng Gieâng veà, ta laïikhao khaùt cho nhöõng cuoäc trôû veà beân meï,ñöôïc cuøng gia ñình ngoài beân maâm côm roän raõtieáng cöôøi. Maät naéng thaùng Gieâng cöù thômlöøng trong taám loøng thôm thaûo cuûa ngöôøinhaø queâ. Cho nhöõng chieác chaân ñi cöù roängdaøi noãi nhôù.

Thaùng Gieâng veà, ta thu xeáp laïi loøng mình.Döôùi hieân nhaø, ta ñöa maét nhìn nhöõng caùnhchuoàn naâu chuoàn ñoû bay chaáp chôùi ñöôøng veà.Ñaâu nghó mình ñaõ töøng rôøi ñi vôùi öôùc mô phoáthò. Maùi nhaø queâ coù ngoïn khoùi vôøn treân maùilaù laøm cay xeø ñoâi maét thaùng Gieâng xanh…n

Taûn vaên cuûa NGUYEÃN CHÍ NGOAN

Xanh mieàn thaùng Gieâng queâT

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

56

Trang VAÊN NGHEÄ

- TRÒNH PHÖÔNG THAÛO

Thaùng gieâng dòu daøngThaùng gieâng sao nhôù dòu daøng

Saàu ñoâng chöa tôùi naéng vaøng ñang nonQua nhaø ngöôøi ñöùng boàng con

Toâi baâng khuaâng nhôù traàu non, cau vöôøn

Gioù öôm nuï moäng cho troønMang theo höông vò thôm ngon ngoït loøng

Cuoäc ñôøi cuõng töïa doøng soângKhi trong khi ñuïc saâu noâng khoù doø

Vaãn xanh theàm ñaù beán xöaHình ai trong soùng nöôùc ñöa chaïm bôø

Nhôù thöông moät thuôû heïn hoøBeán xöa trô giöõa moät goø coû may.

- VÓNH THOÂNG

Xoùm troï cuoái naêmCuoái naêmcoù keû chôø mongPhoá daøi raùchtoaïc noãi loøng bô vôNgöôøi ñi, keû ôû höõng hôøBoán beà phoøng troï thaån thô troán tìm.

Cuoái naêmleû nhòp traùi timGiaác naâu göûitroïn bao nieàm nhôù thöôngHeát roài, loøng coù vaán vöông?Cuoái naêm xin göûi neùn höông queâ nhaø.

Cuoái naêmai uoáng vôùi taCheùn ñaày, cheùn caïn ngöûi maøchoaùng sayMình giao keát nheù, men cay!Côûi phaêng ñi chieác aùo ngaøy giaø nua.

Cuoái naêmtrôøi ñaõ chuyeån muøaCôn möa ñi laïc ngaõ böøa xuoáng queâNgöôøi ôû laïi, keû ñi veàTraéng loøng nhaân theá… boän beàcuoái naêm.

- LEÂ HIEÁU TRUNG

Höông muøa XuaânMöa giaêng môø maët soâng xa

Gioù lay ngoïn coû la ñaø trieàn ñeâGieâng hai göûi laïi caâu theà

Nghieâng nghieâng caâu haùt loái veà muøa Xuaân.

Nhaø ai xanh ngoïn cuùc taànNhaø ai höông böôûi laëng thaàm ñöa höông

Ngöôøi ñi ñeå laïi vaán vöôngHöông muøa Xuaân ngaùt neûo ñöôøng em qua.

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

57

Trang VAÊN NGHEÄ

- HUEÄ THI

Meï ôi, con chaúng trôû veàDaï thöa con ñaõ trôû veàÑaõ nghe höông gioù höông queâ aám traønÑaõ nghe chuøa voïng chuoâng vangBöôùc cuøng thaày meï roän raøng hoäi Xuaân

Daï thöa ñaõ gaït ñau buoànTha höông caàu töï troøn vuoâng maët ngöôøiGoùi traàm daâu beå nuï cöôøiVeïn nguyeân nhö thuôû leân möôøi leân baCho con ngoài töïa meùp nhaøUoáng töøng nguïm nhôù hít haø ñeâm queâ

Cho con laëng ngaém töù beàKhaùt lôøi ru kheõ voïng veà xa xaêmCho con chuøn goái thaùng naêmÑöôïc oâm vai meï laëng naèm thaâu canh

Cuoän troøn theo tieáng doã daønhMaém döa côm chaùo ngoït laønh cuøng queâDaï thöa con voäi trôû veàÑaøo, mai thaém roä Trieàn ñeâ caûi vaøng

Giao thöøa daâng neùn taâm nhangThôm noàng ñaùy maét Xuaân sang tröôùc theàmMeï ôi, goái öôùt moâi meàmGiaác mô trôû daï kìa ñeâm chöa taøn

Xöù ngöôøi laïc böôùc cöu mangTheøm Xuaân queâ meïngoån ngang loái veà...

- NGUYEÃN VIEÁT LÔÏI

Vieát ôû vaønh ñai bieân giôùiKính taëng CBCS ñoàn Tri Leã

Maây moûng daàn sau daõy nuùi coâ ñônNaéng nhaøn nhaït khi ñaïi ngaøn xao xaùc laùSaám ñaàu muøa nghe vöøa quen vöøa laïCon suoái gaày troâi veà coõi xa xaêm.

Tri Leã muøa naøy toâi ñaõ leân thaêmCuøng vaên ngheä syõ Tao Ñaøn

Trong chuyeán ñi thöïc teáCoù leân ñaây môùi bieát tình daâu beåCoät moác, vaønh ñai bieân giôùi gaén lieàn.

Queá Phong, thaùng 5/2018

- TRAÀN THANH THOA

Xanh noõn muøa Xuaân...Göûi laïi muøa ñoâng gioït buoàn xa vaéngPhieán naéng trong veo chaïm goùt Xuaân thìToa taøu thôøi gian chôû ñaày thöông nhôùKhoùi queâ aám loøng níu böôùc thieân di

Loái cuõ chaân phöông thaém maøu coû daïiDuøng daèng caùnh böôùm deät moäng Xuaân tìnhTa kheõ oâm giaác mô queâ ñaèm thaémVaán vöông neûo veà da dieát laëng thinh

Chuùm chím nuï mai vaøng mô e aápAØ ôi caùnh gioù chôû tieáng chuoâng traàmEÙn choaøng naéng mai laïc mieàn coå tíchÑieäp khuùc Xuaân noàng xao xuyeán dö aâm

Em ôi veà laïi mieàn queâ eâm aûHaïnh ngoä tình thaân laáp laùnh moâi meàmThaàm ñaùnh thöùc nhöõng non tô loäc bieácÑeå loøng mình xanh noõn moät mieàn Xuaân...

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

58

Trang VAÊN NGHEÄ

- THANH TRAÉC NGUYEÃN VAÊN

Xuaân treân ñaát phuø saXuaân ñeán kìa em, Xuaân ñeán roàiVöôøn mai thaáp thoaùng boùng em toâiLôøi yeâu anh gôûi ñaàu xuaân môùi:Yeâu hoaøi, yeâu maõi chæ em thoâi!

Xuaân ñeán hoøa nhau moät khuùc caDaây ñaøn voïng coå boãng möôït maøNgaû nghieâng caïn cheùn cuøng maây nöôùcÑaát roàng bay löôïn ta vôùi ta.

Xuaân ñeán ñung ñöa nhöõng tieáng cöôøiAÙo baø ba thaém tuoåi ñoâi möôiNoùn laù chôït che hoàn trinh nöõÑeå ngöôøi ngô ngaùc ngaém Xuaân töôi.

Xuaân ñeán traêng leân cuõng öûng hoàngHoaøng hoân ñoû naéng, naéng meânh moângÑaøn traâu theo treû qua caàu môùiCaâu haùt ngoâ ngheâ voïng khaép ñoàng.

Xuaân ñeán tung taêng nhöõng caùnh dieàuMeï giaø vaãn ñôïi ñöùa con yeâuKhaùch laï veà ñaâu sao ñöùng khoùcNhaø ai beáp ñoû khoùi lieâu xieâu?...

- QUYØNH NGA

Khuùc muøa Xuaân Muøa Xuaân töø phía anh veà

Em nghe gioù haùt beân leà phoá khuyaCoøn nhau ñöøng ñeå mai kia

Ñeâm nay cho noãi chia lìa thieân diÑeâm em xanh moäng Xuaân thì

Nghe bôø haïnh phuùc öôùt mi noàng naønÑeâm ngaøn aùnh neán haân hoan

Chöa giao thöøa ñaõ roän raøng trong em...!

- THAÏCH CHAÂU

Laëng nhôù neûo anh veà

Neùn taâm nhang ru höông hoàn anh ñaáyToå quoác cao theâm coät moác chuû quyeànMeï Vieät Nam nay boùng maùt bình yeânÑaäm nghóa tình, cöu mang hoàn daân toäc

Anh duõng hy sinh ñeå giaønh ñoäc laäpÑaát Meï hieån vinh, linh hoàn baát dieätBaàu maùu noùng trong traùi tim nhieät huyeátQueâ höông keát hoa Anh nguû giaác noàng

Ghi nhôù coâng ôn, thaép neùn höông loøngToå quoác ghi coâng, nghóa tình noàng aámQuyeát töû kieân cöôøng daùng hình in ñaämNhaïc chieâu hoàn töû só thaät dieát da

Ñeán vieáng thaêm töôi thaém nhöõng voøng hoaTình nghóa laéng saâu chaïnh loøng caûm xuùcNeûo anh trôû veà vónh haèøng tieáp söùcCuoäc chieán qua vaãn maõi khuùc quaân haønh

Cho hoøa bình ñaát nöôùc ñeïp hieån vinhNôï nöôùc tình daân hoaøn thaønh troïn veïnHieán tuoåi thanh xuaân moät loøng trong traéngRaïng rôõ cô ñoà toûa ngaùt höông hoa

Daâng neùn höông thôm loøng daï xoùt xaXoaùy buoát taâm can nghóa tình saâu laéngMaùu xöông quyeän hoøa vaøo trang söû thaémTrôøi Tröôøng Sôn oâm giaác nguû laëng thaàm!

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

59

Trang VAÊN NGHEÄ

- PHAN THAØNH MINH

Naéng qua mieàn kyù öùcThuyeàn ñoäc moäc maûnh nhö ngoïn giaùoXuyeân suoát traêm naêm chöa ñeán beán döøngCaâu daân ca vaãn caøi trong ngöïc aùoMeï khoâng coønCon tieáp cuoäc gian truaân

Soâng nöôùc meânh mang vaãn in daáu baøn chaânBaøn chaân ñaát chöa phai maøu ñaátCon soùng choàm leân giôõn ñeâm khuya khoaétNghieâng maùi cheøo vaùt moûng tieáng khua

Ñöa quaân ñiÑoùn thöông binh veàCaét ngang soâng Men bôø lau laùchÑöôøng “sinh ñaïo” laø ñöôøng ngaén nhaátBom ñaïn raäp rình muoân höôùng vaïn phöông

Thaáp nöõa ñi anhSaùt maët chieán tröôøngSoâng daäy soùng thuyeàn troài leân thuïp xuoángYeân aéng quaù loøng theâm lo laéngDeã loït vaøo baãy ñaïn röøng teân

Soùng aàm aøo thuyeàn phaûi choâng cheânhDaãu vaát vaû gian lao nhöng theânh thang ñöôøng soángTình yeâu ñeán khi traùi tim rung ñoängQua heát hieåm nguy haïnh phuùc reo cöôøi

Höøng ñoâng leân Ngöôøi lính ñi roàiCheøo gaùc maùi

Thuyeàn coâ ñôn ñoäc moäcHöông tình yeâu ai leùn caøi treân toùcThôm níu loøng muøi xao xuyeán ñeâm qua

- HOAØNG MINH LUÕY

Tình Xuaân Maãu SônMaãu Sôn muøa Xuaân veàKhaép baûn laøngVaùy xoøe hoa tung taêng em xuoáng nuùiMaây giaêng giaêngTöøng ñoâi boâng tuyeát rôi rôi…

Ñöùng nôi naøy ta ngôõ tröôùc bieån khôiNhöõng nuùi ñoài ñieäp truøng laø soùngNuùi ñaøo hoàng treân moâi em töôi thaémTraéng hoa mô, hoa maän, em traéng loøng.

Maãu Sôn ôi ngaây ngaát men ñôøi Men ñaát trôøi hoàn nhieân saéc nuùi Men röôïu tình ta say khoù noùiLoøng baâng khuaâng xao xuyeán, boài hoài.

Ngaøy Xuaân heïn ai ñöùng ñôïi doác maây Trao duyeân tình Xuaân thaém ngaát ngaâyLuùc chia tay daáu sao bòn rònTraùi tim mình muoán göûi laïi ñaây...

- NGUYEÃN HÖÕU MINH QUAÂN

Tình XuaânMuøa Xuaân loang ñeàu ngoïn coûVun duøm öôùc voïng leân xanhAi hong toùc chieàu tröôùc ngoõCaâu thô tìm ñeán töï tình

Coû xanh haùt lôøi ca môùiÑôøi qua bao noãi gian truaânEm qua chuyeán ñoø moãi saùngKhi veà loøng coù baâng khuaâng

Chôø em tím chieàu Thaønh CoåQuaùn nhoû röng röng möa buoànGiaät mình Nhan Bieàu phaùo noåEm veà daùng nhoû muø söông

Chôï ñôøi chôø Xuaân ñaõ vaõnTình anh vuõ khuùc giao thöøaTaát nieân noãi buoàn naêm cuõCuøng em cuøng naéng cuøng möa…

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

60

Vaên hoùa - AÅM THÖÏC

Ngaøy aáy, mieàn Trung queâ toâi ñaát ñaikhoâ caèn soûi ñaù, thieân tai luõ luït hoaønhhaønh khieán muøa maøng thaát baùt, nhaønhaø ngheøo xaùc xô. Daãu vaäy, meï toâinoùi “Ñoùi cuõng ngaøy Teát, heát cuõngngaøy muøa”…, neân caû nhaø coù yù thöùctích coùp ñeå cuoái naêm naáu ñöôïc noàibaùnh Teùt tröôùc cuùng oâng baø, sau coùmoùn aên cho caùc con.

oâi coøn nhôù, ngaøy aáy, nhaø toâi khoângcoù ruoäng ñeå caáy neáp höông (loaïi neápñaëc saûn duøng naáu baùnh Teùt raát thômngon) neân haøng naêm, vaøo tieát thaùng

Taùm (aâm lòch), meï toâi laïi daàm mình loäixuoáng ñoàng saâu gaët neáp cho caùc chuû ñieàn, ñeåñöôïc hoï traû coâng vaøi boù luùa neáp. Baø ñoäi veà,duøng chaân ñaïp laáy thoùc neáp mang phôi khoâ,quaït saïch ñoå vaøo lu caát ñeå daønh cuoái naêmlaøm baùnh Teát. Ñeå coù cuûi naáu baùnh, cha toâiphaûi nhaët nhaïnh caû naêm trôøi, khi laø khuùccuûi troâi soâng taáp vaøo beán bôø naøo ñoù; khi laønhöõng goác tre ñaõ coãi sau heø, cha toâi caàn maãnñaøo böûa phôi khoâ… Nhaø coù nuoâi heo neântroàng daêm buïi chuoái chaùt, cuoái naêm caét ñuû laùgoùi baùnh. Meï toâi coøn ñi haùi thueâ ngoaøi bôø baõiñeå coù ñaäu xanh laøm nhaân baùnh Teùt.

Haøng naêm, cöù ñeán ngaøy 28 Teát, xoùm laøngqueâ toâi naùo nhieät, nhaø toâi cuõng chuaån bò goùibaùnh Teùt. Tröôùc ñoù, meï toâi ñaõ löïa caét nhöõngtaøu laù chuoái laønh, to baûn mang hong naéngXuaân cho bôùt ñoä gioøn roài roïc ra töøng mieángbeà ngang khoaûng 40 phaân. Töø ngaøy ñöa oângTaùo veà trôøi, cha toâi tranh meï toâi ñaûm traùchkhaâu roïc laù, lau laù; chò toâi lo phaàn ñaõi voû ñaäuxanh troän theâm muoái boät vaø tieâu ñeå laømnhaân baùnh. Coâng vieäc khoù nhaát laø goùi baùnhthöôøng ñöôïc caäu Saùu, ngöôøi coù “baøn tayvaøng” goùi baùnh ñeïp, nhaän laõnh.

Ñaàu tieân, caäu Saùu toâi kieåm tra laù, laït, neáp,ñaäu… Khi thaáy ñaày ñuû, caäu ñaët sôïi laït giangxuoáng nia, laáy hai mieáng laù chuoái ñaët treânsôïi laït, hai ñaàu ngoïn laù quay vaøo trong, ñaëtso le tieáp 2 mieáng laù nöõa choàng leân treân roài

T

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

61


xuùc 2 cheùn neáp, ñoå theo chieàu doïc cuûa caùctaám laù ñaõ traûi. Caäu laáy ngoùn tay troû xeû moätñöôøng vöøa phaûi giöõa haøng ñeå ñaët nhaân ñaäuxanh vaøo giöõa raõnh tröôùc khi muùc tieáp moätcheùn neáp cheá treân lôùp nhaân. Vöøa goùi baùnh,caäu Saùu baøy chuùng toâi ghi nhôù phaûi “cheá”neáp sao cho ñeàu, traùnh khi luoäc chín, baùnh bòñaàu to, ñaàu nhoû. Ñoøn baùnh Teùt ñeïp phaûi coùhai ñaàu baèng nhau vaø cuøng kích côõ, khoaûngcaùch giöõa caùc sôïi laït ñeàu nhau, thaân ñoønbaùnh troøn, khoâng meùo…

Goùi baùnh xong, meï toâi cho vaøo thuøng nhoâmgoø baèng oáng “traùi saùng” ñaõ coù nöôùc ñang soâi.Moãi khi nöôùc caïn xuoáng döôùi möùc baùnh, meïlaïi ñoå theâm nöôùc ñeå baùnh coù maøu xanh luïctroâng ñeïp maét. Meï naáu lieân tuïc töø tröa ñeán toáithì baùnh chín, vôùt ra nhuùng vaøo nöôùc laïnh roàilaên qua laên laïi nhieàu laàn, laáy caùc ngoùn tay voãhai ñaàu baùnh ñeå cho nöôùc thoaùt ra ngoaøi vaøñoøn baùnh ñöôïc troøn ñeàu. Moãi naêm, nhaø toâi goùihôn hai möôi ñoøn baùnh Teùt ñeå bieáu baø con, hoïhaøng vaø cuùng oâng baø toå tieân.

ÔÛ queâ, khoâng phaûi ai cuõng goùi ñöôïc baùnhTeùt. Moãi xoùm chæ coù vaøi ngöôøi goùi ñeïp. Vìtheá, cöù ñeán ngaøy giaùp Teát, caäu Saùu toâi ñöôïcxoùm gieàng môøi ñi goùi baùnh, gia chuû tieáp ñaõiraát nieàm nôû nhöng caäu toâi chæ giuùp chöùkhoâng laáy tieàn coâng. Naêm naøo, khi cuùngxong, môû baùnh Teùt ra, thaáy coù maøu traéng,mòn vaø saùng thì naêm ñoù laøm aên ñöôïc, coønngöôïc laïi, laøm aên khoâng ra chi. Cho neân,nhöõng “ngheä nhaân” goùi baùnh Teùt ôû queâ toâiñöôïc troïng voïng, quyù meán.

Trong ba ngaøy Teát, beân caïnh nhöõng ñoønbaùnh ñöôïc chöng treân baøn thôø, ngöôøi mieànTrung coøn Teùt baùnh ñeå cuùng röôùc oâng baø, cuùng

giao thöøa. Hoï saép 3 laùt baùnh vaøo ñóa thaønh bahình troøn, roài ñaët leân treân ba laùt baùnh ñoù moätlaùt thöù 4 nöõa, troâng gioáng nhö moät boâng hoaraát ñeïp maét. Laùt baùnh Teùt, coù da baùnh maøuxanh coám, maët baùnh nhuyeãn maøu traéng, nhaânñaäu xanh naèm ôû giöõa laùt coù maøu vaøng. Baùnhcuùng xong doïn xuoáng aên keøm vôùi cuû kieäu, thòtheo muoái ñeàu raát ngon. Caùi deûo thôm cuûa neáp,ñaäu, muøi thôm daân daõ cuûa laù chuoái hoøa quyeänvôùi caùc loaïi gia vò taïo neân moät trong nhöõnghöông vò Teát ñaëc tröng cuûa queâ nhaø.

ÔÛ queâ toâi, cöù ñeán muøng 9-10 Teát coåtruyeàn, leã hoäi ñình laøng Tuùy Loan ñöôïc toåchöùc long troïng. Coù raát nhieàu ngöôøi daân vaødu khaùch tham gia vôùi caùc leã teá ñình, röôùcsaéc phong, toå chöùc caùc troø chôi daân gian nhöhaùt baøi choøi, haùt boäi, thi ñua ghe, thi traâucaøy, thi cheá bieán caùc moùn aên truyeàn thoángqueâ höông, baét löôn, treøo chuoái… Trong ñoù,naêm naøo cuõng thi goùi baùnh Teùt. Cho neân, coùngöôøi noùi, baùnh Teùt laø töôïng tröng cho “hoàn”cuûa queâ toâi.

Bao nhieâu naêm xa queâ, moãi khi Teát ñeánXuaân veà, loøng toâi laïi baâng khuaâng raïo röïc,ngoùng troâng nhöõng ngaøy ñaàm aám, sum hoïpdöôùi maùi tranh ngheøo. Toâi coøn nhôù nhö in,hôi aám cuûa ngoïn löûa noài baùnh Teùt naêm naøoñaõ xua tan caùi laïnh cuoái naêm khi ngoài beânmeï, ñöôïc nuõng nòu vôùi meï - choã döïa vöõngchaéc cuûa ñôøi toâi. Baây giôø, cha meï toâi ñaõ rangöôøi thieân coå. Caäu Saùu toâi löng ñaõ coøng,raêng ruïng, cuõng ôû nôi xa… Coøn toâi noåi troâinôi ñaát khaùch queâ ngöôøi vôùi noãi nhôù khoânnguoâi veà nhöõng ñoøn baùnh Teùt - hoàn queâhöông xöù sôû.n

TIEÂN SA

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

62


An Giang laø tænh coù 4daân toäc cuøng sinh soángVieät - Khmer - Hoa vaøChaêm. Vì vaäy, saéc maøuTeát ôû ñaây cuõng goùpphaàn laøm phong phuù, ñadaïng vaên hoùa Teát cuûañaát nöôùc.

Ngöôøi Vieät vôùi aåm thöïc VieätVaøo ngaøy Teát, trong moãi

gia ñình ngöôøi Vieät naøo ôû AnGiang cuõng coù hai moùn aênmang daáu aán ñaäm chaáthöông vò queâ höông laø baùnhTeùt vaø noài thòt kho hoät vòt.Theo quan nieäm daân gian,baùnh Teùt noùi traïi töø baùnhTeát, töôïng tröng cho söï aámno, troøn ñaày, chieàu daøi cuûabaùnh Teùt theå hieän söï ñaàyñaën, sung tuùc … Coù nhieàu loaïibaùnh Teùt, baùnh Teùt nhaânthòt, nhaân chuoái, nhaân ñaäu,nhaân ngoït, nhaân môõ… Ñaëcbieät, ôû An Giang coù moùn

baùnh Teùt khaù noåi tieáng laøbaùnh Teùt laù caåm vôùi ruoätbaùnh maøu tím, vöøa thômngon laïi vöøa ñeïp maét. Muoáncoù baùnh Teùt laù caåm ngon,tröôùc heát phaûi choïn ñöôïc loaïineáp deûo (noåi tieáng neáp PhuùTaân, neáp Baûy Nuùi); laù caåmhaùi veà röûa saïch roài naáu laáynöôùc. Caùch thöùc goùi baùnh teùtlaù caåm töông töï nhö caùch goùibaùnh Teùt thoâng thöôøng.

Moùn thòt kho hoät vòt cuõnglaø moùn aên khoâng theå thieáutrong ngaøy Teát. Thòt khobaèng nöôùc döøa - chæ ngöôøiVieät ôû An Giang vaø moät vaøinôi khaùc ôû mieàn Taây môùi coùcaùch naáu haáp daãn naøy.

Ngöôøi ta laáy thòt ba roïinöûa naïc nöûa môõ caét ra thaønhtöøng mieáng côõ ba ngoùn taycho vöøa aên; thòt öôùp vôùi giavò nhö toûi baêm nhuyeãn, nöôùcmaém nhæ (ngon nhaát laø nöôùcmaém laù linh nguyeân chaát töïuû)… Sau khi thòt ñöôïc naáu soâivôùi nöôùc döøa thì thaû hoät vòtñaõ luoäc chín vaøo kho chungroài neâm gia vò laïi laàn nöõacho vöøa aên. Coù ngöôøi caàu kyø

coøn phôi naéng thòt caû ngaøytröôùc khi naáu ñeå thòt ngonhôn, hoaëc coù ngöôøi thích khovôùi nöôùc döøa cöùng caïy thayvì döøa töôi ñeå nöôùc thòt coù vòngoït, beùo vaø thôm löøng.

Veà phaàn hoät vòt, sau khiluoäc chín, boùc voû, thaû vaøo noàithòt kho ñang ngun nguùtkhoùi ñeå nöôùc thòt thaåm thaáuvaøo tröùng ñeán khi thòt chínthì aên ñöôïc. Noài thòt kho hoätvòt ñeå hai tuaàn leã vaãn coønthôm löïng. Mieáng thòt muùcra ñóa phaûi coøn nguyeân,khoâng beå naùt nhöng khithöôûng thöùc laïi thaät meàm.Nöôùc thòt hôi saùnh, vaøng oùngtöï nhieân nhôø nöôùc döøa. Moùnnaøy thöôøng aên keøm vôùi döagiaù hoaëc côm traéng coäng vôùidöa kieäu, döa caûi ñaõ uû vaøneâm neám gia vò…

Chuøa trong taâm thöùcTeát Nguyeân ñaùn cuûangöôøi KhmerVaøo nhöõng ngaøy Teát

Nguyeân ñaùn, ngöôøi Khmer ôûAn Giang hay ñi chuøa. Lòchaâm cuûa ngöôøi Khmer chæ coù

Vaên hoùa aåm thöïc Teát cuûa boán daân toäc ôû An Giang

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

63

15 ngaøy “Kôt” (giöõa thaùng -traêng saùng) vaø 15 ngaøy“Roâch khe-ñach” (cuoái thaùngkhoâng traêng). Ngaøy 30 TeátNguyeân ñaùn truøng vaøo ngaøy15 “Roâch”, do vaäy, baø conPhaät töû Khmer Nam toâng töøkhaép nôi taäp trung veà queânhaø ñeå ñi chuøa töø ngaøy “Khe-ñach” ñeán ngaøy muøng 3 TeátNguyeân ñaùn. Trong quannieäm taâm linh cuûa ngöôøiKhmer, ngaøy leã Teát caàn phaûitranh thuû ñi ít nhaát moätchuøa ôû baát cöù nôi ñaâu ñeåñöôïc kính vieáng vong hoàn toåtieân... neân nhöõng ngaøy naøy,chuøa ñoâng ñuùc ngöôøi laø vaäy.

Dòp Teát, caùc cuï giaø thöôøngnhaéc nhôû con chaùu queùt doïncaùc con ñöôøng vaøo phum, soùcvaø ñöôøng vaøo chuøa chieàn hayôû caùc sala. Baø con cuõng raátcoi troïng söï hoäi nhaäp vaø hìnhthöùc ñoùn Teát nhö ngöôøi Vieät,Chaêm, Hoa - theå hieän quavieäc nhaø cöûa queùt doïn saïchseõ vaø trang trí laïi Ong-ker(baøn thôø toå tieân). Treân baønthôø toå tieân, baø con thöôøngtröng hoa mai (hoa ñaøo, vaïnthoï…), baùnh Teùt,… Ngoaøi ra,baø con coøn baøy ôû baøn lôùn giöõanhaø nhöõng thöù quaø Teát, töømoùn quaø baùnh traùi cuûa conchaùu mua veà, hoï haøng thaânthuoäc, ñoàng nghieäp göûi taëngñeàu xeáp treân baøn vôùi yù nghóahieåu theo tuïc ngöõ dieãn giaûitrong kinh Phaät ñöôïc caùc söthuyeát phaùp laø: “quaø ngöôøi tataëng, mình tieáp nhaän moätcaùch thaønh kính thì ngöôøicho vaø ngöôøi nhaän ñeàu ñöôïchöôûng phuùc nhö nhau”.

Cuõng nhö ngöôøi Vieät,baùnh Teùt, baùnh Ít laø hai moùnkhoâng theå thieáu trong buoåicuùng saùng muøng Moät TeátNguyeân ñaùn. Caùc cuï cho raèngñoù laø bieåu töôïng cuûa “phoànthöïc. Baùnh Teùt töôïng tröngcho “Linga”; baùnh Ít töôïngtröng cho “Yoni” - bieåu töôïngsinh toàn vaø phaùt trieån cuûacon ngöôøi. Ngoaøi ra, ngöôøiKhmer con laøm theâm moùnbaùnh göøng (Khhaây), baùnh xe

boø (Kongroteh). Nhöõng loaïibaùnh naøy coù yù nghóa nhôù ônveà quy luaät taïo hoùa, voøngquay ñôøi ngöôøi vôùi öôùc muoánphaùt trieån con chaùu ñaày ñaønnhö cuû göøng.

Trong doøng chaûy hoäinhaäp giao thoa vaên hoùa,ngöôøi Khmer (Nam Boä) ñoùnTeát Nguyeân ñaùn laø keát quaûcuûa quaù trình giao löu tieápbieán, theå hieän ñoaøn keát cuûacaùc daân toäc anh em cuøngchung soáng treân queâ höôngAn Giang.

Teát cuûa ngöôøi Hoatrong doøng chaûy vaên hoùa VieätNgöôøi Hoa ôû An Giang

sinh soáng chuû yeáu baèng ngheàmua baùn, do vaäy, vaøo ngaøymuøng Moät Teát Nguyeân ñaùnbaø con hay vieáng chuøa, mieáuñeå caàu bình an, may maéntrong buoân baùn. Ngöôøi Hoathöôøng ñeán caùc chuøa mieáunoåi tieáng “linh öùng” trongtaâm thöùc nhö Mieáu Baø ChuùaXöù Nuùi Sam ñeå caàu bình anvaø “vay tieàn”; mieáu ThieânHaäu Thaùnh Maãu ôû Chaâu Ñoácvaø Tònh Bieân; chuøa OÂng Baécôû Long Xuyeân; chuøa OÂng Boånôû Tri Toân…

Laø Teát coå truyeàn neân nghithöùc aên Teát cuûa ngöôøi Hoa ôûAn Giang ñaõ hoøa vaøo vaênhoùa Teát Vieät Nam. Khaùc vôùingöôøi Vieät vaø gioáng nhöngöôøi Hoa ôû nhieàu nôi khaùc,ngöôøi Hoa ôû An Giangthöôøng laøm leã tieãn ñöa oângTaùo veà trôøi vaøo saùng ngaøy 24thaùng Chaïp. Leã vaät cuùng oângTaùo ngoaøi caùc moùn baùnh möùtkhoâng theå thieáu traùi quyùt.Trong tieáng Hoa, quyùt coùcaùch phaùt aâm ñoïc gioáng nhöcaùt töôøng (may maén).

Ngöôøi Hoa raát chuù troïngvieäc trang trí nhaø cöûa haychoã mua baùn bôûi hoï tin naêmmôùi seõ ñem ñeán moïi söï toátlaønh neân moïi ngöôøi ñeàutröng dieän nhaø cöûa thaät röïcrôõ vôùi hoa thaät, hoa giaû,giaáy maøu… Treân baøn thôø,

ñaày ñuû caùc thöù traùi caây (nguõquaû) ñöôïc xeáp choàng leânnhau, ñaëc bieät luoân hieändieän hai quaû döa haáu totroøn, coù daùn giaáy ñoû vuoângvôùi hai chöõ ñaïi kieát. ngöôøiHoa ôû An Giang coøn tröngbaùnh coå truyeàn treân baøn thôønhö baùnh bao, baùnh toå;trong tieáng Hoa goïi baùnhbao laø phaùt bao, baùnh toå laønieân cao…, ñeàu mang yù nghóamay maén cho naêm môùi…

Moùn aên truyeàn thoáng laøthöù khoâng theå thieáu trongngaøy Teát cuûa ngöôøi Hoa.Ngaøy Teát neáu ñeán nhaø cuûangöôøi Hoa, caùc vò khaùch seõñöôïc tieáp ñaõi caùc moùn baùnhtoå, haù caûo, baùnh gaùo chieân,hoaønh thaùnh… Moùn aên trongböõa côm cuõng phong phuù, ñadaïng, moãi moùn aên coù yù nghóarieâng trong ngaøy Teát. Moùn aênngoaøi haøm chöùa yù nghóa haïnhphuùc an khang, giaøu sangthònh vöôïng cuûa naêm môùi coøntheå hieän tình caûm saâu saéc.Nhìn chung, nghi thöùc, taäptuïc aên Teát cuûa ngöôøi Hoa treânñaïi theå khoâng khaùc maáy sovôùi ngöôøi Vieät.

Laøng Chaêm ñoùn TeátNgöôøi Chaêm ôû An Giang

theo Hoài giaùo, ngoaøi Teáttruyeàn thoáng cuûa daân toäcmình, ngöôøi Chaêm cuõng toåchöùc aên Teát Nguyeân ñaùn, vôùinhöõng neùt vaên hoùa vöøa ñaëctröng khaùc bieät, vöøa coù söïgiao thoa hoøa quyeän vôùi vaênhoùa coäng ñoàng.

Maëc duø Teát Nguyeân ñaùnkhoâng phaûi laø Teát truyeànthoáng cuûa ngöôøi Chaêm AnGiang nhöng trong nhöõngngaøy naøy, gia ñình naøo cuõngnaùo nöùc trang hoaøng nhaøcöûa. Ñöôøng saù trong laøngñöôïc giaêng maéc côø hoa, ñeønmaøu röïc rôõ. Trong moãi giañình, caùc thaønh vieân quaâyquaàn beân nhau cuøng thamgia laøm caùc loaïi baùnh, caùcmoùn aåm thöïc ñaëc tröngtruyeàn thoáng ñeå ñoùn Teát.

(Xem tieáp trang 66)


SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

64

Trao ñoåi NGHIEÄP VUÏ

Thö vieän noùi chung, thövieän tröôøng hoïc noùirieâng coù vai troø raát quantroïng ñoái vôùi quaù trìnhphaùt trieån cuûa söï nghieäpgiaùo duïc vaø ñaøo taïo nöôùcnhaø. Thö vieän tröôønghoïc goùp phaàn naâng caochaát löôïng giaûng daïycuûa giaùo vieân vaø naângcao trình ñoä hoïc taäp cuûahoïc sinh. Bôûi leõ, ôû ñoùhoïc sinh coù ñieàu kieän töïboå sung kieán thöùc, giuùpcaùc em töï reøn luyeän khaûnaêng tö duy ñoäc laäp,tính saùng taïo vaø thoùiquen töï hoïc.

aáp THCS laø moät boäphaän caáu thaønh neânheä thoáng giaùo duïcquoác daân, laø caáp hoïc

chuyeån tieáp quan troïng giöõacaáp Tieåu hoïc vaø caáp THPT,ñaët cô sôû cho söï phaùt trieånnhaân caùch toaøn dieän cuûa treûcuõng nhö ñaët neàn moùngvöõng chaéc cho giaùo duïc phoåthoâng. Ñeå naâng cao chaátlöôïng ñaøo taïo cuûa caùctröôøng THCS thì chaát löôïngthö vieän tröôøng hoïc laø moätyeáu toá khoâng theå thieáu vaøgiöõ moät vai troø voâ cuøngquan troïng. Ñoù laø moät trongnhöõng boä phaän caàn thieát ñeåthöïc hieän muïc tieâu phaùttrieån con ngöôøi toaøn dieän.

Ngaøy 22/8/2018 BoäGD&ÑT ñaõ ban haønh banhaønh Thoâng tö soá18/2018/TT-BGD&ÑT quy

ñònh veà kieåm ñònh chaátlöôïng giaùo duïc vaø coâng nhaänñaït chuaån quoác gia ñoái vôùitröôøng trung hoïc cô sôû,tröôøng trung hoïc phoå thoângvaø tröôøng phoå thoâng coùnhieàu caáp hoïc. Trong ñoù, quyñònh raát roõ caùc tieâu chuaånñoái vôùi thö vieän tröôøngTHCS muoán ñaït chuaån möùc1 laø “Thö vieän phaûi ñöôïctrang bò saùch, baùo, taïp chí,baûn ñoà, tranh aûnh giaùo duïc,baêng ñóa giaùo khoa vaø caùcxuaát baûn phaåm tham khaûotoái thieåu phuïc vuï hoaït ñoängnghieân cöùu, hoaït ñoäng daïyhoïc, caùc hoaït ñoäng khaùc cuûanhaø tröôøng; hoaït ñoäng cuûathö vieän ñaùp öùng yeâu caàu toáithieåu veà nghieân cöùu, hoaïtñoäng daïy hoïc, caùc hoaït ñoängkhaùc cuûa caùn boä quaûn lyù,giaùo vieân, nhaân vieân, hoïc

C

Naâng cao hieäu quaû coâng taùc quaûn lyùhoaït ñoäng thö vieän taïi caùc tröôøng THCS

ñaït chuaån quoác gia hieän nay

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

65


sinh; haøng naêm thö vieänñöôïc kieåm keâ, boå sung saùch,baùo, taïp chí, baûn ñoà, tranhaûnh giaùo duïc, baêng ñóa giaùokhoa vaø caùc xuaát baûn phaåmtham khaûo”. Tröôøng THCSñaït chuaån möùc 2 phaûi coù“Thö vieän tröôøng hoïc ñaïtchuaån trôû leân”; ñaït chuaånmöùc 3 thì “Thö vieän cuûa nhaøtröôøng ñaït Thö vieän tröôønghoïc tieân tieán trôû leân. Heäthoáng maùy tính cuûa thö vieänñöôïc keát noái Internet ñaùpöùng nhu caàu nghieân cöùu,hoaït ñoäng daïy hoïc, caùc hoaïtñoäng khaùc cuûa caùn boä quaûnlyù, giaùo vieân, nhaân vieân vaøhoïc sinh”; ñaït chuaån möùc 4thì “Thö vieän coù heä thoáng haïtaàng coâng ngheä thoâng tinhieän ñaïi phuø hôïp vôùi tieâuchuaån trong khu vöïc vaø quoácteá. Thö vieän coù keát noáiInternet baêng thoâng roäng, coùmaïng khoâng daây, ñaùp öùngyeâu caàu caùc hoaït ñoäng cuûanhaø tröôøng; coù nguoàn taøi lieäutruyeàn thoáng vaø taøi lieäu soáphong phuù ñaùp öùng yeâu caàucaùc hoaït ñoäng nhaø tröôøng”.

Thö vieän tröôøng hoïc ñaïtchuaån caàn ñaûm baûo caùc tieâuchuaån cuï veà saùch, baùo, taïpchí, baûn ñoà, tranh aûnh giaùoduïc, baêng ñóa giaùo khoa; tieâuchuaån veà cô sôû vaät chaát; tieâuchuaån veà nghieäp vuï; tieâuchuaån veà toå chöùc, hoaït ñoängvaø tieâu chuaån veà coâng taùcquaûn lí thö vieän.

Caùc noäi dung hoaït ñoängthö vieän ôû tröôøng THCS ñaïtchuaån quoác gia goàm: Laäp keáhoaïch hoaït ñoäng cuûa thövieän caû naêm hoïc, hoïc kì,thaùng, tuaàn; Caùc nghieäp vuïthö vieän; Coâng taùc phuïc vuïbaïn ñoïc haøng ngaøy; Thöïchieän tieát ñoïc saùch thö vieäntheo quy ñònh; Thöïc hieänhoaït ñoäng tuyeân truyeàn giôùithieäu saùch ñònh kyø; Taäphuaán nghieäp vuï cho ñoäi nguõcoäng taùc vieân (GV, HS); Thöïchieän boå sung taøi lieäu thöôøngxuyeân: theo nguoàn ngaân saùchquy ñònh, xaõ hoäi hoùa; Thöïc

hieän coâng taùc kieåm keâ, baûoquaûn taøi lieäu, taøi saûn, cô sôûvaät chaát cuûa thö vieän.

Heä thoáng thö vieän caùctröôøng THCS noùi chung, thövieän caùc tröôøng THCS ñaïtchuaån noùi rieâng veà cô baûn ñaõvaø ñang ñöôïc trang bò theohöôùng chuaån hoùa, hieän ñaïihoùa, hoaït ñoäng thö vieän ñaõñaït ñöôïc nhöõng keát quaû nhaátñònh goùp phaàn quan troïngvaøo vieäc naâng cao chaát löôïnggiaùo duïc cuûa toaøn ngaønh.Coâng taùc quaûn lí cuûa caùc caáplaõnh ñaïo ñoái vôùi hoaït ñoängthö vieän ñang ngaøy caøngñöôïc quan taâm. Tuy nhieân,ñöùng tröôùc thöïc tieãn yeâu caàuñoåi môùi giaùo duïc cuõng nhöcoâng taùc xaây döïng tröôøngTHCS ñaït chuaån quoác giahieän nay, ñoøi hoûi ngöôøi hieäutröôûng phaûi thöïc hieän toát caùcnoäi dung ñoái vôùi coâng taùcquaûn lí hoaït ñoäng thö vieäncuûa mình.

Noäi dung quaûn lí hoaïtñoäng thö vieän vuï goàm caùckhaâu troïng yeáu nhö: quaûn lívieäc xaây döïng voán taøi lieäu,xöû lyù taøi lieäu, toå chöùc boä maùytra cöùu, toå chöùc taøi lieäu…

Khaâu xaây döïng voán taøilieäu nhaèm taïo laäp, taêngcöôøng vaø naâng cao chaátlöôïng nguoàn löïc thoâng tincuûa thö vieän ñaùp öùng nhu caàuña daïng vaø luoân thay ñoåi cuûabaïn ñoïc. Trong khaâu naøy,nhaân vieân thö vieän phaûi taäptrung vaøo vieäc thu thaäp taøilieäu baèng caùc hình thöùc khaùcnhau vaø thöïc hieän thanh loïctaøi lieäu. Trong ñoù, caàn löu yùcaùc loaïi saùch khoâng phuø hôïpvôùi ñaëc ñieåm löùa tuoåi, khoângmang tính giaùo duïc ñeå khoângñöa vaøo thö vieän nhaø tröôøng.

Veà xöû lyù taøi lieäu phaûi tuaânthuû theo caùc quy taéc, quychuaån cuûa nghieäp vuï thövieän. Trong vieäc xöû lyù taøilieäu, nhaân vieân thö vieän caànchuù troïng vieäc daùn nhaõn vaøñaêng kyù caù bieät cho töøng loaïisaùch cuõng nhö ñoùng daáu thövieän cho toaøn boä taøi lieäu.

Vieäc ñöa taøi lieäu leân giaù, saépxeáp taøi lieäu theo ñuùng quyñònh, caàn ñaûm baûo tính khoahoïc, thuaän tieän vaø thaåm myõ.Coâng taùc löu thoâng phuïc vuïbaïn ñoïc cuõng caàn ñöôïc nhaânvieân thö vieän quan taâm vaøthöïc hieän theo ñuùng quyñònh, traùch nhieäm.

Ngoaøi ra, vieäc quaûn líchuyeân moân nghieâp vuï thövieän coù theå thoâng qua vieäc ñomöùc ñoä haøi loøng cuûa baïn ñoïcveà caùc hoaït ñoäng cuûa thövieän nhö caùc thuû tuïc möôïn,traû vaø thaùi ñoä phuïc vuï cuûacaùn boä thö vieän ñoái vôùi caùcdòch vuï thö vieän.

Veà quaûn lyù cô sôû vaät chaátcuûa thö vieän: cô sôû vaät chaátcuûa thö vieän chæ phaùt huyñöôïc taùc duïng thöïc söï cuûa noùkhi ñöôïc quaûn lí toát.

Ñeå ñaûm baûo cho hoaïtñoäng thö vieän ñaït hieäu quaûtoát nhaát thì hieäu tröôûng phaûithöïc hieän toát coâng taùc quaûnlí cô sôû vaät chaát cuûa thö vieäntöø dieän tích phoøng ñoïc, caùchboá trí phoøng vaø kho saùch,tính thaåm myõ, trang trítrong thö vieän cuûa ngöôøi thuûthö cho ñeán vieäc ñaàu tö caùctrang thieát bò hieän ñaïi,phöông tieän nghe nhìn cuõngnhö vieäc ñaàu tö soá tieàn chicho thö vieän theo ñuùng quyñònh (2%) toång ngaânsaùch/hoïc sinh.

Vieäc ñoåi môùi caùc hoaït ñoängcuûa thö vieän: Phuïc vuï baïn ñoïctheo ñuùng quy ñònh, giôùi thieäusaùch haøng thaùng,... laø caùchoaït ñoäng thöôøng xuyeân maøbaát kyø thö vieän tröôøng THCSnaøo cuõng phaûi thöïc hieän. Coùtheå do muïc ñích muoán ñoåimôùi hoaït ñoäng thö vieän ñeåtraùnh söï nhaøm chaùn cho baïnñoïc hay do nhu caàu baïn ñoïcngaøy caøng taêng, do dieän tíchphoøng ñoïc cuûa thö vieän khoângñaùp öùng ñuû soá löôïng choã ngoàido baïn ñoïc quaù ñoâng maø thövieän nhaø tröôøng caàn ñoåi môùicaùc hình thöùc hoaït ñoäng cuûamình: Tuû saùch mini, gioû saùchdi ñoäng taïi caùc lôùp hoïc, thö

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

66

vieän di ñoäng, thö vieän xanh,toå chöùc trieån laõm saùch theochuû ñeà, ngaøy hoäi ñoïc saùch, thigiôùi thieäu saùch, vieát caûmtöôûng veà saùch...

Tuy nhieân, hieäu quaû cuûavieäc ñoåi môùi caùc hoaït ñoängthö vieän caùc tröôøng tieåu hoïcñaûm baûo thö vieän ñaït chuaåncoøn phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáutoá chuû quan vaø khaùch quankhaùc nhau nhö: Ñaëc ñieåmkinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi vaøsöï phaùt trieån cuûa ñòaphöông; caùc chính saùch, quyñònh veà coâng taùc thö vieän ôûbaäc tieåu hoïc; coâng taùc xaõ hoäihoùa hoaït ñoäng thö vieäntröôøng tieåu hoïc; vaên hoùa nhaøtröôøng; naêng löïc quaûn lí cuûahieäu tröôûng; naêng löïc,chuyeân moân nghieäp vuï cuûanhaân vieân thö vieän; ñieàukieän cô sôû vaät chaát, taøi chínhcho hoaït ñoäng thö vieän cuûanhaø tröôøng; nhu caàu cuûa giaùovieân vaø hoïc sinh ñoái vôùi hoaïtñoäng cuûa thö vieän.

Cuoái cuøng, vieäc boå sungphaùt trieån voán taøi lieäu laømoät quaù trình tìm kieám, söutaàm, nghieân cöùu, löïa choïn,boå sung vaø phaùt trieån nhöõngtaøi lieäu coù noäi dung tö töôûng

toát, coù giaù trò khoa hoïc, thöïctieãn vaø ngheä thuaät, phuø hôïpvôùi nhu caàu cuûa ngöôøi söûduïng, phuø hôïp vôùi töøng caáphoïc, baäc hoïc ñeå phuïc vuï nhucaàu giaûng daïy cuûa giaùo vieânvaø hoïc taäp cuûa hoïc sinh ñaùpöùng yeâu caàu giaùo duïc toaøndieän trong nhaø tröôøng.

Voán taøi lieäu ñöôïc boå sungchuû yeáu töø nguoàn ngaân saùchnhaø nöôùc caáp haøng naêm,saùch ñöôïc caáp hoaëc laø saùchcoù ñöôïc töø söï quyeân goùp cuûacaùc toå chöùc, caù nhaân trong vaøngoaøi nhaø tröôøng hoaëc laøvoán taøi lieäu thö vieän ñöôïc boåsung nhôø söï trao ñoåi taøi lieäugiöõa caùc thö vieän treân cuøngñòa baøn...

Hieäu tröôûng thöïc hieänquaûn lí coâng taùc boå sung,phaùt trieån voán taøi lieäu töùc laøquaûn lí toaøn boä hoaït ñoängnghieäp vuï boå sung voán taøilieäu cuûa nhaø tröôøng. Noù coùtheå bao goàm nhieàu hoaïtñoäng nhö quaûn lí coâng taùcñaët vaø nhaän taøi lieäu; caùcnguoàn boå sung voán taøi lieäu;chaát löôïng caùc taøi lieäu ñöôïcboå sung; söï pheâ duyeät cuûaban giaùm hieäu ñoái vôùi vieäcboå sung, phaùt trieån voán taøi

lieäu; quaûn lí vieäc löu tröõ caùcloaïi vaên baûn, giaáy tôø coù lieânquan ñeán vieäc boå sung, phaùttrieån voán taøi lieäu...

Roõ raøng, ñeå naâng cao ñöôïcchaát löôïng giaùo duïc toaøndieän cuõng nhö ñeå xaây döïngtröôøng THCS ñaït chuaån quoácgia, hieäu tröôûng phaûi quaûn lítoát caùc hoaït ñoäng giaùo duïctrong nhaø tröôøng, trong ñoùcoù hoaït ñoäng thö vieän. Muoánquaûn lí toát coâng taùc thö vieän,hieäu tröôûng phaûi naém vöõngcaùc noäi dung quaûn lí ñoái vôùihoaït ñoäng naøy, phaûi am hieåuveà nghieäp vuï thö vieän, treâncô sôû ñoù, ñeà xuaát ñöôïc caùcbieän phaùp quaûn lí hieäu quaû,thieát thöïc. Beân caïnh vieäc söûduïng coù hieäu quaû caùc chöùcnaêng quaûn lí, coâng cuï quaûn lítrong coâng taùc quaûn lí hoaïtñoäng thö vieän, hieäu tröôûngcaàn phaûi ñaùnh giaù ñuû, ñuùngcaùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán hoaïtñoäng thö vieän, phaùt huynhöõng ñieåm maïnh, khaécphuïc nhöõng ñieåm yeáu ñeå ñaïtñöôïc muïc tieâu mong muoán.n

NGUYEÃN COÂNG CHIEÁNLieân ñoaøn Lao ñoäng

huyeän Quoác Oai


Ngöôøi Chaêm An Giang coùnhieàu loaïi baùnh ngon noåitieáng nhö ha-pum paây-kgah,cha-doll, paây-nung… song noåitieáng nhaát vaãn laø baùnh din-paø-goøn vaø ha-naøm-caên. Baùnhdin-paø-goøn ñöôïc laøm baèngneáp vôùi nöôùc coát döøa, doàntrong oáng tre töôi, roài ñemñoát treân beáp löûa cho ñeán chín.Khi aên baùnh, oáng tre ñöôïccheû ra, caét thaønh töøngkhoanh gioáng nhö baùnh Teùt,coù vò thôm ngon raát ñaëctröng. Baùnh ha-naøm-caên ñöôïccheá bieán töø boät mì, tröùng vòtvaø ñöôøng thoát noát troännhuyeãn vôùi nhau, sau ñoù ñöôïclaên thaønh töøng chieác baùnh

vaøo moät chaûo noùng, pheát daàu,raéc theâm lôùp meø (vöøng) rangtreân moãi chieác baùnh, roài ñaäylaïi baèng chieác naép ñaát nung,khoaûng 5 phuùt laø baùnh chínthôm löøng, haáp daãn. Ngoaøicaùc loaïi baùnh truyeàn thoáng,baø con coøn laøm theâm baùnhTeùt, möùt nhö ngöôøi Vieät ñeåthöôûng thöùc hoaëc ñaõi khaùchtrong nhöõng ngaøy Teát.

Khoâng khaùc Teát truyeànthoáng Royah Haji, TeátNguyeân ñaùn trong maâm coãcuûa ngöôøi Chaêm bao giôø cuõngcoù nhöõng moùn aên ñaëc saûntruyeàn thoáng nhö caø ri, caøpuùa, tung loø moø… Theo ñaïoHoài neân ngöôøi Chaêm kieâng

kî aên thòt heo. Caùc moùn aåmthöïc truyeàn thoáng mang ñaämbaûn saéc ñoäc ñaùo cuûa ngöôøiChaêm chuû yeáu ñöôïc cheá bieántöø thòt deâ vaø boø.

Trong nhöõng ngaøy TeátNguyeân ñaùn, cuõng nhö trongTeát truyeàn thoáng RoyahHaji, ngoaøi vieäc daønh thôøigian cho nhöõng buoåi haønh leã,nhöõng cuoäc thaêm hoûi chuùcTeát ngöôøi thaân, baïn beø, laùnggieàng ra, ngöôøi Chaêm coønphaán chaán, haøo höùng thamgia vaøo nhöõng hoaït ñoäng vaênhoùa, theå thao vui chôi giaûitrí, ca haùt… töng böøng soâiñoäng taïi ñòa phöông.n

TRAÀN TROÏNG TRIEÁT

Vaên hoùa aåm thöïc Teát... (Tieáp theo trang 63)

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

67

Xaõ hoäi hoùa laø moät chuûtröông cuûa Ñaûng vaø Nhaønöôùc nhaèm phaùt huytraùch nhieäm cuûa toaøn xaõhoäi trong vieäc chaêm locho con ngöôøi, cho coängñoàng, ñeå "giaûi quyeát caùcvaán ñeà xaõ hoäi theo tinhthaàn xaõ hoäi hoùa". Ñaây laøchuû tröông heát söùc ñuùngñaén cuûa Ñaûng ta, phuøhôïp yeâu caàu taát yeáu,khaùch quan cuûa söï phaùt trieån.

rong nhöõng naêmqua, cuøng vôùi nhöõngthaønh töïu chungtreân taát caû caùc lónh

vöïc chính trò - kinh teá - xaõhoäi, coâng taùc theå duïc - theåthao (TDTT) cuûa huyeän TuyPhöôùc ñaõ coù böôùc phaùt trieånmôùi vaø ñaït ñöôïc nhieàuthaønh töïu ñaùng ghi nhaän.Cô cheá môùi ñaõ taïo ñieàu kieänhuy ñoäng roäng raõi söï thamgia, höôûng öùng vaø ñoùng goùpcuûa moïi thaønh phaàn kinh teávaøo lónh vöïc TDTT, taêngcöôøng moät caùch ñaùng keå caùcnguoàn löïc trong xaõ hoäi ñeåphaùt trieån söï nghieäp TDTThuyeän nhaø.

Chuû tröông xaõ hoäi hoùa

treân lónh vöïc TDTT cuûahuyeän thöïc söï hieäu quaû. Ñaõcoù söï gia taêng maïnh meõ caûveà soá löôïng laãn loaïi hình cuûacaùc cô sôû, doanh nghieäp kinhdoanh caùc hoaït ñoäng TDTTngoaøi coâng laäp. Theo soá lieäumôùi nhaát, Naêm 2018, trongtoång soá hôn 52 cô sôû, doanhnghieäp kinh doanh caùc hoaïtñoäng TDTT treân ñòa baønhuyeän, coù tôùi treân 95% soá côsôû ngoaøi coâng laäp, hoaït ñoängkhaù hieäu quaû. Veà yù nghóa xaõhoäi, caùc cô sôû naøy ñaõ ñaùp öùngnhu caàu höôûng thuï TDTT vaøgiaûi trí, laøm phong phuù theâmñôøi soáng vaên hoùa tinh thaàncuûa caùc taàng lôùp nhaân daân,goùp phaàn oån ñònh chính trò -xaõ hoäi. Veà yù nghóa kinh teá,caùc cô sôû ngoaøi coâng laäp ñaõtaïo theâm vieäc laøm cho ngöôøilao ñoäng, ñoùng goùp nhaátñònh vaøo söï taêng tröôûng kinhteá cuûa huyeän.

Moät trong nhöõng bieåu hieänsinh ñoäng cuûa xaõ hoäi hoùaTDTT laø söï hình thaønh moätsoá cô sôû theå thao tö nhaân vaøcaùc doanh nghieäp theå thaonhö Trung taâm TDTT HaøThanh thuoäc Coâng ty Coåphaàn Haø Thanh (thò traánDieâu Trì) ñöôïc ñaàu tö khaù toát,coù khaû naêng toå chöùc ñöôïc caùcgiaûi theå thao caáp tænh vaønhieàu cô sôû khaùc ñuû ñieàu kieänñaêng cai toå chöùc caùc giaûi theå

thao caáp huyeän cuõng nhö ñaøotaïo VÑV taøi naêng.

Nhieàu giaûi thi ñaáu theåthao caáp tænh vaø huyeän nhöBoùng ñaù, Boùng chuyeàn, Caàuloâng... ñöôïc caùc cô sôû, doanhnghieäp taøi trôï veà vaät chaát,kinh phí goùp phaàn laøm taêngtính haáp daãn cuûa giaûi vaøgiaûm ñaùng keå chi phí cuûaNhaø nöôùc.

Coù theå noùi raèng TDTT laømoät trong nhöõng lónh vöïc coùnhieàu thuaän lôïi trong vieäctrieån khai chuû tröông xaõ hoäihoùa cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc vaøthöïc teá cho thaáy, chuû tröôngnaøy ñaõ ñöôïc xaõ hoäi ñoùn nhaänvaø daàn ñi vaøo ñôøi soáng, phaùthuy taùc duïng toát, goùp phaànquan troïng vaøo vieäc thuùc ñaåysöï phaùt trieån cuûa phong traøoTDTT ôû Tuy Phöôùc nhöõngnaêm gaàn ñaây.

Tuy nhieân, trong quaùtrình trieån khai chuû tröôngxaõ hoäi hoùa TDTT vaãn coønmoät soá toàn taïi, haïn cheá caànphaûi khaéc phuïc ñeå phaùt huyhieäu quaû hôn nöõa: Heä thoángvaên baûn quy ñònh, höôùng daãntrieån khai thöïc hieän Nghòñònh 69/2008/NÑ-CP coønthieáu vaø chöa ñoàng boä; nhaátlaø thieáu caùc cô cheá chínhsaùch ñaëc thuø ñeå khuyeánkhích caùc thaønh phaàn kinhteá ñaàu tö cho TDTT; Coângtaùc xaõ hoäi hoùa hoaït ñoäng

Hieäu quaû coâng taùc xaõ hoäi hoùa theåduïc theå thao huyeän Tuy Phöôùc

Theå THAO

T

Khai maïc ÑH TDTT huyeän naêm 2018

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

68

TDTT dieãn ra khoâng ñoàng ñeàu giöõacaùc vuøng, mieàn vaø giöõa caùc lónh vöïchoaït ñoäng. Phaàn lôùn caùc hoaït ñoängñaàu tö cuûa caùc toå chöùc kinh teá, xaõ hoäivaø tö nhaân laø nhaèm vaøo caùc lónh vöïchoaït ñoäng coù khaû naêng thu hoài voánnhanh; nhöõng ngöôøi coù thu nhaäp thaápkhoù coù ñieàu kieän tieáp caän vôùi caùc dòchvuï TDTT.

Nguyeân nhaân cô baûn cuûa nhöõng haïncheá neâu treân xuaát phaùt töø vieäc nhaänthöùc vaø cô sôû lyù luaän veà xaõ hoäi hoùaTDTT coøn chöa ñaày ñuû; tö duy bao caápvaø taâm lyù yû laïi troâng chôø vaøo ñaàu tö cuûaNhaø nöôùc coøn khaù phoå bieán; coâng taùcquaûn lyù, phoái hôïp chöa ñaùp öùng yeâu caàuthöïc tieãn, thieáu kinh nghieäm vaø caùcgiaûi phaùp coøn chöa thaät ñoàng boä.

Thöïc hieän Nghò ñònh 69/2008/NÑ-CP veà chính saùch khuyeán khích xaõ hoäihoùa ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng trong lónhvöïc giaùo duïc, daïy ngheà, y teá, vaên hoùa,theå thao, moâi tröôøng... UÛy ban nhaândaân tænh ñaõ ban haønh Quyeát ñònh soá22/2011/QÑ-UBND ngaøy 29/8/2011 veàmieãn, giaûm thu tieàn söû duïng ñaát, tieànthueâ ñaát ñoái vôùi caùc döï aùn thöïc hieän xaõhoäi hoùa. Ñaây laø ñieàu kieän thuaän lôïi ñeångaønh TDTT huyeän tieáp tuïc trieån khaicoù hieäu quaû chuû tröông xaõ hoäi hoùa cuûaÑaûng vaø Nhaø nöôùc taïo ra caùc cô cheá,chính saùch vaø ñieàu kieän caàn thieát ñeåphaùt huy tieàm naêng veà trí tueä, vaät chaáttrong nhaân daân, huy ñoäng moïi nguoànlöïc chaêm lo phaùt trieån phong traøoTDTT, taïo ñieàu kieän ñeå toaøn xaõ hoäiñöôïc thöôûng thöùc, höôûng thuï caùc thaønhquaû cuûa TDTT, nhaát laø caùc ñoái töôïngchính saùch, ngöôøi ngheøo vaø nhöõngngöôøi tröôùc ñaây khoù coù ñieàu kieän tieápcaän vôùi caùc dòch vuï TDTT. Chaêm lo chophong traøo TDTT phaûi thaät söï trôûthaønh traùch nhieäm chung cuûa caùc caápuûy Ñaûng, cô quan chính quyeàn, caùcñoaøn theå nhaân daân vaø caùc toå chöùc xaõhoäi; trong ñoù ngaønh TDTT giöõ vai troønoøng coát. Ñaëc bieät, caàn phaûi nhaän thöùcroõ raèng, xaõ hoäi hoùa khoâng coù nghóa laøNhaø nöôùc caét giaûm ñaàu tö cho lónh vöïcTDTT, maø Nhaø nöôùc taêng cöôøng ñaàu tönhöng thay ñoåi cô caáu ñaàu tö theohöôùng hieäu quaû hôn, ñoàng thôøi coù côcheá hôïp lyù ñeå khuyeán khích söï ñoùnggoùp cuûa xaõ hoäi veà taøi chính, vaät chaát vaøtrí tueä.n

HUYØNH NAM VIEÄTPhoøng Vaên hoùa vaø Thoâng tin

huyeän Tuy Phöôùc

Toå chöùc hoaït ñoäng Caâu laïc boä (CLB) laømoät trong nhöõng chöùc naêng quan troïng cuûaNhaø Vaên hoùa, ñaëc bieät laø thieát cheá vaênhoùa caáp tænh nhö Trung taâm Vaên hoùaThoâng tin Thöøa Thieân Hueá. Tính ñeán nay,sau hôn 30 naêm xaây döïng vaø tröôûng thaønh,nhöõng thaønh töïu ñaõ ñaït ñöôïc cuûa Trungtaâm Vaên hoùa Thoâng tin coù vai troø voâ cuøngquan troïng cuûa caùc CLB, lôùp naêng khieáu.

ôùi nhöõng thuaän lôïi veà vò trí, cô sôû vaät chaát,ñoàng thôøi thöôøng xuyeân nhaän ñöôïc söïquan taâm chæ ñaïo cuûa ñôn vò caáp treân, hoaïtñoäng CLB, lôùp naêng khieáu thuoäc Trung

taâm Vaên hoùa Thoâng tin khoâng ngöøng ñöôïc cuûng coá,kieän toaøn vaø naâng cao chaát löôïng, trôû thaønh moâhình maãu cho caùc ñôn vò, caùc ngaønh trong vaø ngoaøitænh hoïc taäp, nhaân roäng. Trong nhöõng naêm qua,hoaït ñoäng CLB taïi Trung taâm Vaên hoùa Thoâng tintænh Thöøa Thieân Hueá dieãn ra heát söùc soâi noåi, thuhuùt ñöôïc ngaøy caøng nhieàu ñoái töôïng tham gia hoïctaäp vaø sinh hoaït ñaït hieäu quaû.

Vôùi hôn 20 CLB, lôùp naêng khieáu ñuû caùc theå loaïiñang hoaït ñoäng, toång soá hoäi vieân leân ñeán con soá4.000 ngöôøi, heä thoáng CLB taïi Trung taâm Vaên hoùaThoâng tin ñaõ vaø ñang khaúng ñònh theá maïnh hoaïtñoäng cuûa mình, taïo neân nhöõng chuyeån bieán maïnhmeõ trong caùch thöùc toå chöùc hoaït ñoäng, ñoàng thôøitöøng böôùc naâng cao ñôøi soáng tinh thaàn cuûa caùctaàng lôùp nhaân daân treân ñòa baøn toaøn tænh.

Caùc CLB, lôùp naêng khieáu taïi Trung taâm Vaênhoùa Thoâng tin ñöôïc thaønh laäp vôùi muïc ñích nhaèmtaïo ra saân chôi boå ích, laønh maïnh cho caùc taànglôùp nhaân daân; trôû thaønh nôi reøn luyeän, hoïc taäpkyõ naêng, ñònh höôùng phaùt trieån vaên hoùa tinhthaàn cho moïi löùa tuoåi, ñaëc bieät laø thanh thieáunieân. Ñoàng thôøi, ñaây cuõng laø nôi baûo toàn, phaùt

V

Nhaø vaên hoùa - CAÂU LAÏC BOÄ

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

69

Hoaït ñoäng Caâu laïc boä taïiTrung taâm Vaên hoùa Thoâng tintænh Thöøa Thieân Hueáhuy caùc giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng theotinh thaàn Nghò quyeát Trung öông 5 (khoùaVIII) veà xaây döïng vaø phaùt trieån neàn vaên hoùaVieät Nam tieân tieán, ñaäm ñaø baûn saéc daân toäcthoâng qua caùc hoaït ñoäng CLB.

Beân caïnh ñoù, heä thoáng CLB laø löïc löôïngnoøng coát, haït nhaân tích cöïc cho caùc hoaïtñoäng vaên hoùa vaên ngheä, caùc buoåi ca nhaïctieàn saûnh, trieån laõm, caùc cuoäc tuyeân truyeàn...cuûa ñôn vò phuïc vuï caùc ngaøy leã lôùn cuûa queâhöông, ñaát nöôùc. Ngoaøi vieäc taïo ñieàu kieän veàcô sôû vaät chaát vaø hoã trôï veà chuyeân moânnghieäp vuï cuûa Trung taâm Vaên hoùa Thoâng tin,chuû yeáu caùc CLB töï lo kinh phí vaø leân keáhoaïch toå chöùc caùc hoaït ñoäng. Ñieàu aáy ñaõ taïosöï naêng ñoäng cho caùc CLB. Haøng naêm, caùcCLB thöôøng chuû ñoäng lieân heä vôùi caùc côquan, ñôn vò, toå chöùc, caù nhaân ñeå toå chöùc caùchoaït ñoäng nhaèm laøm phong phuù vaø taïonguoàn thu. Ñieàu thaønh coâng lôùn nhaát laø caùcCLB hieän ñaõ ñöôïc höôùng daãn, môû roäng ñeántaän xaõ phöôøng, caùc huyeän vuøng saâu, vuøng xa,mieàn nuùi. Töø ñoù, taïo thaønh moät heä thoángCLB hoaït ñoäng mang tính xuyeân suoát, coù söïlan toûa mang tính coäng ñoàng cao.

Ngoaøi nhöõng gì ñaït ñöôïc, hoaït ñoäng CLBtaïi ñôn vò cuõng gaëp raát nhieàu khoù khaên, chuûyeáu laø veà cô sôû vaät chaát vaø kinh phí. NhieàuCLB ñöôïc xaây döïng töø khaù laâu neân coù söïxuoáng caáp, phoøng oác nhoû, thieáu, khoâng ñuûkhoâng gian ñeå sinh hoaït, hoaëc toå chöùc moäthoaït ñoäng mang tính quy moâ vöøa. Beân caïnhñoù, kinh phí nghieäp vuï ñaàu tö cho hoaït ñoängCLB quaù ít, chöa theå toå chöùc nhöõng hoaïtñoäng lôùn quy tuï caùc CLB khaùc trong vaø ngoaøitænh. Vì vaäy, söï giao löu, trao ñoåi kinhnghieäm hoaït ñoäng CLB vaãn coøn giôùi haïntrong khuoân khoå ñôn vò.

Veà chuyeân moân, caùc taøi lieäu höôùng daãn hoaïtñoäng CLB coøn ít vaø quaù cuõ; chöa coù nhöõng lôùptaäp huaán quy moâ, caäp nhaät neân ít nhieàu aûnhhöôûng ñeán chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa caùc CLB.Ñieàu quan troïng nhaát ñeå moät CLB hoaït ñoänghieäu quaû vaãn laø yeáu toá con ngöôøi, trong ñoù Banchuû nhieäm CLB mang tính quyeát ñònh, ñeå hoaïtñoäng CLB ngaøy caøng phaùt trieån, thu huùt söïquan taâm cuûa hoäi vieân. Noùi caùch khaùc, caùc Banchuû nhieäm phaûi naêng ñoäng, saùng taïo vaø bieát

xaây döïng keá hoaïch hoaït ñoäng phuø hôïp, traùnhsöï ñôn ñieäu, nhaøm chaùn.

Nhö chuùng ta ñaõ bieát, ña soá coâng chuùngñeán vôùi hoaït ñoäng CLB ñeàu xuaát phaùt töø nhucaàu, sôû thích vaø mong muoán ñöôïc ñaùp öùngnguyeän voïng. Phaàn lôùn hoï thích thì ñeán,khoâng thích thì khoâng hoaït ñoäng vaø treânthöïc teá ñaõ coù nhieàu CLB giaûi theå sau khithaønh laäp khoâng ñöôïc bao laâu. Vì vaäy, ñeå duytrì vaø hoaït ñoäng toát, moãi CLB caàn coù moätBan chuû nhieäm xuaát saéc, taâm huyeát. Bôûi hoïchính laø ngöôøi bieát caùch hay nhaát ñeå tìm ratieáng noùi chung cuûa toaøn theå caùc hoäi vieân;bieát ñònh höôùng toå chöùc caùc hoaït ñoäng vôùimuïc tieâu “naêng ñoäng, saùng taïo, thieát thöïc,hieäu quaû, tieát kieäm”, ñaùp öùng nhu caàu sôûthích chính ñaùng cuûa töøng ngöôøi.

Ñeå hoaït ñoäng CLB phaùt huy khaû naêngsaùng taïo, tieàm naêng cuûa taäp theå thì “xaõ hoäihoùa hoaït ñoäng vaên hoùa” laø ñieàu maø Trungtaâm Vaên hoùa Thoâng tin tænh luoân chuù troïng.Trung taâm Vaên hoùa Thoâng tin chæ ñieàu haønhmang tính vó moâ, ñònh höôùng, phaàn coøn laïigiao cho CLB quyeàn toå chöùc, xaây döïng, ñònhñoaït caùc saûn phaåm vaên hoùa, phöông höôùnghoaït ñoäng. Ñieàu ñoù ñaõ mang laïi hieäu quaûnhaát ñònh, ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu höôûng thuïvaø thöôûng thöùc vaên hoùa cuûa caùc hoäi vieân vaøcaùc taàng lôùp nhaân daân thoâng qua nhöõngchöông trình, hoaït ñoäng do CLB toå chöùc.

Trong naêm 2018, caùc CLB ñaõ toå chöùchaøng chuïc chöông trình vaên hoùa ngheä thuaätphuïc vuï coâng chuùng taïi tænh nhaø, goùp phaànvaøo vieäc ñaåy maïnh phong traøo “Toaøn daânñoaøn keát xaây döïng ñôøi soáng vaên hoùa”, taïoñöôïc nhieàu hoaït ñoäng tích cöïc, ñònh höôùngnhu caàu höôûng thuï vaên hoùa laønh maïnh chocaùc löùa tuoåi thanh, thieáu nieân vaø reøn luyeänsöùc khoûe cuûa ngöôøi cao tuoåi treân ñòa baøn.Thoâng qua hoaït ñoäng naøy, nhöõng giaù trò vaênhoùa truyeàn thoáng cuûa daân toäc, gia ñình, tìnhñoaøn keát trong cuoäc soáng,... ngaøy caøng ñöôïcphaùt huy, nhaân roäng, töø ñoù goùp phaàn xaâydöïng xaõ hoäi toát ñeïp hôn, phaùt trieån hôn.n

NGUYEÃN THUÙY (Trung taâm Vaên hoùa Thoâng tin -

Thöøa Thieân Hueá)


SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

70


aêm 2018 laø naêm thöù 4Trung taâm Vaên hoùatænh Höng Yeân cuøngvôùi caùc caáp caùc ngaønh,

caùc ñòa phöông trong tænhtieáp tuïc Quaùn trieät saâu saécNghò quyeát Hoäi nghò laàn thöù9 Ban Chaáp haønh Trung öôngÑaûng khoùa XI (Nghò quyeát soá33-NQ/TW) veà xaây döïng vaøphaùt trieån vaên hoùa, con ngöôøiVieät Nam ñaùp öùng yeâu caàuphaùt trieån beàn vöõng ñaát nöôùc,tieáp tuïc thöïc hieän nghò Nghòquyeát Hoäi nghò laàn thöù 5 BanChaáp haønh Trung öông Ñaûng(khoùa VIII) veà xaây döïng vaøphaùt trieån neàn vaên hoaù VieätNam tieân tieán, ñaäm ñaø baûnsaéc daân toäc; Chæ thò 05-CT/TW, ngaøy 15/5/2016 cuûaBoä Chính trò khoùa XII veà“Ñaåy maïnh hoïc taäp vaø laømtheo tö töôûng, ñaïo ñöùc, phongcaùch Hoà Chí Minh”... phaùthuy nhöõng lôïi theá tieàm naêngcuûa tænh vaø chöùc naêng nhieämvuï cuûa cô quan, döôùi söï chæñaïo cuûa Sôû VH,TT&DL, naêm2018, Trung taâm ñaõ xaây döïngkeá hoaïch tuyeân truyeàn thaønhcoâng haøng loaït söï kieän phuïcvuï nhieäm vuï chính trò troïngñaïi cuûa tænh vaø Trung öông,cuõng nhö ñaùp öùng ñôøi soángvaên hoùa tinh thaàn cuûa caùctaàng lôùp nhaân daân.

Trung taâm ñaõ tuyeân truyeàncoå ñoäng tröïc quan, keû veõ1000m2 panoâ caêng treo gaàn200 baêng roân hai maët; gaàn1.000 löôït côø phöôùn taïi caùc vòtrí deã xem, deã nhìn, khu vöïcñoâng daân; tuyeân truyeànnhöõng hình aûnh tröïc quansinh ñoäng phuïc vuï caùc nhieämvuï chính trò treân 4 daøn tranhlôùn, kieân coá (hôn 400m2) taïicaùc khu ñoâng daân, deã quan

saùt; phaùt haønh 1.000 tôø rôi;tham gia 4 ñôït saùng taùc tranhtuyeân truyeàn do Cuïc Vaên hoùacô sôû, Boä VH,TT&DL phaùtñoäng. Caùc noäi dung ca ngôïiÑaûng, Baùc Hoà, tình yeâu queâhöông ñaát nöôùc, bieån ñaûo, xaâydöïng Noâng thoân môùi, phoåbieán, quaùn trieät Nghò quyeátcuûa Ñaûng, phaùp luaät cuûa Nhaønöôùc ñöôïc ñoâng ñaûo nhaân daânñoùn nhaän thu huùt hôn 3.000löôït ngöôøi xem.

Coâng taùc tuyeân truyeàn coåñoäng keát hôïp vôùi tröïc quanbaèng xe löu ñoäng goàm 08 ñôït(hôn 100 buoåi) taïi caùc xaõ xatrung taâm huyeän, thò vaøthaønh phoá. Trung taâm ñaõphoái hôïp vôùi cô sôû toå chöùc 13buoåi vaên ngheä coå ñoäng taïicaùc xaõ: Taân Daân, thò traánKhoaùi Chaâu (Khoaùi Chaâu);Ñoàng Than, Giai Phaïm (YeânMyõ); thò traán Nhö Quyønh(Vaên Laâm), Minh Taân (PhuøCöø); Hoøa Phong (Myõ Haøo);Quang Vinh (AÂn Thi); caùchuyeän Vaên Giang, Tieân Löõvaø thaønh phoá Höng Yeân…

Veà caùc hoaït ñoäng vaên hoùa

vaên ngheä quaàn chuùng, Trungtaâm ñaõ toå chöùc hoaønh traùng04 cuoäc vaên ngheä quaàn chuùngchuû ñeà möøng Ñaûng, möøngXuaân, kyû nieäm caùc ngaøy leã cuûañaát nöôùc, cuûa daân toäc; thamgia 02 cuoäc Hoäi thi, Lieân hoando Cuïc Vaên hoùa cô sôû toå chöùclaø Lieân hoan Haùt vaên, haùtChaàu vaên toaøn quoác ñaït keátquaû xuaát saéc vaø Hoäi dieãn toaønquoác veà Ñaøn, haùt daân ca 3mieàn giaønh Huy chöông Baïcvaø giaûi Nhì toaøn ñoaøn; höôùngdaãn, duy trì hoaït ñoäng cuûa 15Caâu laïc boä (CLB) ngheä thuaättruyeàn thoáng tröïc thuoäcTTVH, ra maét ñieåm 04 CLBGia ñình vaên hoùa taïi xaõ ÑoaønÑaøo (Phuø Cöø), xaõ HoaøngHanh, phöôøng Minh Khai(thaønh phoá Höng Yeân)...; Toåchöùc thaønh coâng Lieân hoan“Giai ñieäu tuoåi hoàng vaø thieáunhi keå chuyeän 2018”,ø Lieânhoan Haùt vaên, haùt Chaàu vaêntænh Höng Yeân laàn thöù nhaátnaêm 2018” thu huùt gaàn 1000löôït coâng chuùng ôû caùc löùa tuoåiñoùn xem vaø coå vuõ.

(Xem tieáp trang 72)

TRUNG TAÂM VAÊN HOÙA TÆNH HÖNG YEÂN

Laøm toát coâng taùc tuyeân truyeàn phuïc vuïnhieäm vuï chính trò naêm 2018

N

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

71

Coù nhieäm vuï töï quaûn,töï baûo veä, töï hoøa giaûi,cuøng giuùp nhau phaùttrieån kinh teá laø nhöõngneùt noåi baät cuûa moâhình Doøng hoï töï quaûnveà an ninh traät töï treânñòa baøn xaõ Ngoïc Sôn(huyeän Quyønh Löu, tænhNgheä An). Vieäc moâ hìnhhoaït ñoäng hieäu quaû,ñöôïc duy trì ñaõ goùpphaàn laøm giaûm noãi loveà an ninh traät töï, goùpphaàn thuùc ñaåy kinh teáxaõ hoäi phaùt trieån, ñöaNgoïc Sôn veà ñích Noângthoân môùi.

hôøi gian gaàn ñaây,caùc loaïi toäi phaïmnhö troäm caép, gaâyroái traät töï coâng

coäng, troïng aùn... coù xuhöôùng ngaøy caøng gia taêngvaø dieãn bieán heát söùc phöùctaïp taïi caùc ñòa phöông treânñòa baøn huyeän khieán ngöôøidaân hoang mang, lo laéng.Tröôùc tình hình ñoù, ñöôïc söïchæ ñaïo cuûa Coâng an vaøMTTQ huyeän, UBND xaõNgoïc Sôn ñaõ phaùt ñoängphong traøo xaây döïng Doønghoï töï quaûn veà an ninh traättöï. Trong 5 naêm töø 2010 -2015, ñöôïc söï tuyeân truyeànvaän ñoäng cuûa caùc toå chöùcñoaøn theå, coù 46 doøng hoïñoùng treân ñòa baøn xaõ ñaõtham gia phong traøo. Ñeåhoaït ñoäng coù hieäu quaû, sauhoäi nghò xaây döïng Doøng hoïñieån hình veà ANTT ôû caápxaõ, caùc doøng hoï töï thaønh

laäp ban caùn söï, quy cheá hoaïtñoäng, xaây döïng toäc öôùc gaénvôùi höông öôùc cuûa ñòaphöông. Haøng naêm, vaøongaøy Teát coå truyeàn, ngaøy teátoå hay raèm thaùng gieâng,raèm thaùng 7... caùc doøng hoïphoái hôïp vôùi MTTQ vaø banCoâng an xaõ toå chöùc sinhhoaït, noùi chuyeän vôùi conchaùu nhaèm oân laïi truyeànthoáng cuûa gia tieân, ñoàngthôøi loàng gheùp caùc noäi dungthi ñua xaây döïng Doøng hoï töïquaûn veà an ninh traät töï ñeåkhuyeân baûo con chaùu soáng,laøm vieäc theo Hieán phaùp vaøphaùp luaät, khoâng taøng tröõvuõ khí vaät lieäu noå, phaùo vaøñoà chôi nguy hieåm bò caámtrong dòp leã Teát, goùp phaàngiöõ gìn ANTT ôû ñòa phöông;giaùo duïc con chaùu phaùt huytinh thaàn ñoaøn keát yeâuthöông laãn nhau, khoâng ñeåxaûy ra caùc vuï vieäc maâuthuaãn, tranh chaáp, khieáukieän. Trong 5 naêm, qua caùcdoøng hoï ñaõ phoái hôïp cuøngBan Coâng taùc Maët traän thoânhoøa giaûi thaønh coâng 15 vuïtranh chaáp nhoû trong noäi boänhaân daân nhö ñaát ñai, moác

giôùi vaø hoân nhaân goùp phaàngiöõ vöõng an ninh traät töïtreân ñòa baøn. OÂng Hoà SyõPhuù - Phoù tröôûng Coâng anxaõ Ngoïc Sôn cho bieát:Nhöõng moâ hình nhö vaäy ñaõgoùp phaàn ñaûm baûo ANTTtreân ñòa baøn. Cuï theå caùc vuïvieäc phöùc taïp naêm sau giaûmhôn naêm tröôùc. Thöù hai,nhöõng teä naïn xaõ hoäi nhöröôïu cheø côø baïc ma tuùy treânñòa baøn ñöôïc kìm giöõ; maâuthuaãn trong noäi boä nhaândaân ñöôïc ban töï quaûn trongthoân hoøa giaûi kòp thôøi.

Trong toång soá 46 doøng hoïtham gia phong traøo ñieånhình coù doøng hoï Hoà Khaéc ôûxoùm 1 ñaït danh hieäu Doønghoï khoâng coù ngöôøi vi phaïmphaùp luaät trong 5 naêm. Vôùi120 hoä vaø hôn 310 nhaânkhaåu, phaùt huy truyeànthoáng yeâu nöôùc vaø tham giacaùch maïng cuûa cha oâng ñeålaïi, con chaùu Doøng hoï trongthôøi kyø ñoåi môùi ñaõ ra söùcthi ñua hoïc taäp, ñoùng goùpxaây döïng queâ höông, tieâubieåu vôùi vieäc xaây döïng caùcmoâ hình Doøng hoï khuyeánhoïc, khuyeán taøi, Doøng hoï töï

Hieäu quaû töø moâ hình Doøng hoï töï quaûn veà an ninh traät töï

OÂng Hoà Khaéc Quaûng - Tröôûng Ban caùn söï hoï Hoà xaõ Ngoïc Sôn phaùtbieåu veà hieäu quaû cuûa moâ hình doøng hoï tieu bieåu veà ANTT

T

Phoøng, choáng TEÄ NAÏN XAÕ HOÄI

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

72

Phoøng, choáng TEÄ NAÏN XAÕ HOÄI

quaûn veà ANTT taïi thoânxoùm. Sau khi nghieân cöùu ñeàaùn xaây döïng Doøng hoï töïquaûn veà ANTT, doøng hoï ñaõchoïn ngaøy 12, 13 thaùnggieâng ngaøy gioã toå haøng naêmñeå toå chöùc tuyeân truyeàn,giaùo duïc veà phaùp luaät cuõngnhö vieäc thöïc hieän neáp soángvaên hoùa cho con chaùu; phaùtñoäng phong traøo “Doøng hoïHoà chung tay baøi tröø caùc teänaïn xaõ hoäi”; toå chöùc cho taátcaû caùc phaùi, nhaùnh, chi vaøhoä gia ñình trong doøng hoïkyù cam keát khoâng coù thaønhvieân vi phaïm phaùp luaät. Cöù6 thaùng, doøng hoï seõ toå chöùchoïp sô keát ñaùnh giaù tìnhhình ANTT cuûa caùc chi,nhaùnh. Neáu phaùt hieän conchaùu vi phaïm thì tröôûng caùc

nhaùnh, chi phaûi kòp thôøi veàgia ñình naém baét tình hìnhñeå coù höôùng tuyeân truyeàn,khuyeân baûo con chaùu ñieàuchænh haønh vi trôû thaønhcoâng daân toát. OÂng Hoà KhaécQuaûng - Tröôûng Ban caùn söïhoï Hoà, xaõ Ngoïc Sôn noùi:“Tröôùc heát laø caùc baäc oângbaø, cha meï soáng maãu möïcñeå con chaùu noi theo trongchaáp haønh phaùp luaät quyñònh cuûa nhaø nöôùc, xaâydöïng kinh teá, xaây döïngñoaøn keát, xaây döïng neápsoáng trong khu daân cö. Laømñöôïc nhöõng vieäc ñoù thì töïkhaéc con chaùu seõ noi theovaø tieáng noùi cuûa doøng hoï seõcoù troïng löôïng hôn.

Maëc duø moâ hình Doøng hoïtöï quaûn veà ANTT môùi ñi vaøo

hoaït ñoäng ñöôïc 5 naêmnhöng nhôø laøm toát coâng taùctuyeân truyeàn, vaän ñoäng cuõngnhö coù söï phoái hôïp giöõaCoâng an xaõ, MTTQ vôùi bancaùn söï caùc doøng hoï neân tìnhhình ANTT treân ñòa baøn xaõNgoïc Sôn ñöôïc giöõ vöõng,khoâng ñeå xaûy ra khieáu kieänñoâng ngöôøi, maâu thuaãnnhoùm hay troïng aùn xaûy ra.Ñaëc bieät, cuøng vôùi löïc löôïngCoâng an xaõ, moät soá thaønhvieân cuûa caùc doøng hoï ñaõtham gia ñaáu tranh, toá giaùctoäi phaïm goùp phaàn laømtrong saïch ñòa baøn, giöõ bìnhyeân thoân, xoùm goùp phaàn laømneân thaønh coâng trongchöông trình xaây döïng Noângthoân môùi ôû ñòa phöông.n

VAÂN THANH

Ngoaøi ra Trung taâm coønbieân taäp, phaùt haønh 03 soáNoäi san Höôùng daãn nghieäpvuï quyù I, quyù IIvaø quyù IIInaêm 2018; saùng taùc 05 Cakhuùc; tham gia döï thi vaøphuïc vuï caùc söï kieän chính tròhöôùng veà cô sôû ñaït keát quaûtoát; trang trí, khaùnh tieát vaøPhuïc vuï thaønh coâng treân 30hoäi nghò lôùn nhoû cho caùc hoäithi, hoäi dieãn, hoäi nghò cuûacaùc Sôû, ban ngaønh trong,ngoaøi tænh vaøo dòp kyû nieämcaùc ngaøy leã lôùn, caùc cuoäc míttinh, hoäi nghò.

Hoaït ñoäng tuyeân truyeàn coåñoäng baèng caùc hình thöùc Vaênhoùa vaên ngheä, tuyeân truyeànlöu ñoäng, coå ñoäng tröïc quan,höôùng daãn phong traøo vaên hoùacô sôû cuûa Trung taâm Vaên hoùaHöng Yeân trong naêm 2018ñöôïc taäp trung vaøo caùc ngaøy leãTeát, gaén vôùi caùc dòp MöøngÑaûng, möøng Xuaân, kyû nieämcaùc ngaøy troïng ñaïi cuûa daân toäcnhö ngaøy 3/2 (Ngaøy thaønh laäpÑaûng coäng saûn Vieät Nam);30/4 (ngaøy giaûi phoùng mieàn

Nam thoáng nhaát ñaát nöôùc);19/5 (ngaøy sinh Chuû tòch HoàChí Minh vó ñaïi), 19/8; 2/9(Caùch maïng thaùng Taùm vaøQuoác khaùnh nöôùc coäng hoøa xaõhoäi chuû nghóa Vieät Nam)...

Ñieåm nhaán trong coâng taùctuyeân truyeàn phuïc vuï caùcnhieäm vuï chính trò naêm 2018cuûa Trung taâm Vaên hoùa HöngYeân laø ñaõ goùp phaàn toå chöùc raátthaønh coâng, trang troïng Leã Kyûnieäm 70 naêm Ngaøy Baùc Hoà raLôøi keâu goïi thi ñua aùi quoác; Leãtöôûng nieäm 20 naêm Ngaøy maátcuûa Toång Bí thö Nguyeãn VaênLinh (27.4.1998-27.4.2018) vaøñoùn nhaän Baèng xeáp haïng Ditích lòch söû quoác gia Khu löunieäm Toång Bí thö Nguyeãn VaênLinh; Kyû nieäm 110 naêm Ngaøysinh Trung töôùng NguyeãnBình (30.7.1908-30.7.2018) vaøkhaùnh thaønh Nhaø töôûng nieämtaïi xaõ Giai Phaïm (Yeân Myõ);Leã ñoùn Baèng di tích lòch söûcaáp tænh coâng trình Nhaø löunieäm löïc löôïng nöõ du kíchHoaøng Ngaân Höng Yeân vaø lieätsyõ, anh huøng LLVT nhaân daân

Vuõ Thò Kính (Traàn ThòKhang) taïi thoân Xuaân Nhaân,xaõ Xuaân Duïc (Myõ Haøo); Lieânhoan haùt vaên vaø haùt chaàu vaêntænh Höng Yeân naêm 2018 thuhuùt gaàn 1.000 löôït khaùn giaûñoùn xem vaø coå vuõ... Taát caû caùchoaït ñoäng treân ñaõ goùp phaàn coåvuõ, ñoäng vieân caùc taàng lôùpnhaân daân theâm loøng yeâu queâhöông ñaát nöôùc, tænh HöngYeân giaøu ñeïp, ñoaøn keát nhaáttrí, taïo neân moät khoâng khí soâinoåi thi ñua lao ñoäng saûn xuaát,thaét chaët tình ñoaøn keát xoùmlaøng, ñaåy luøi caùc teä naïn xaõ hoäiñaåy maïnh phong traøo “Toaøndaân ñoaøn keát xaây döïng ñôøisoáng vaên hoùa”, goùp phaàn xaâydöïng Noâng thoân môùi ñaït keátquaû vöôït baäc vaø phaùt trieån KT-XH, baûo ñaûm quoác phoøng - anninh, xaây döïng heä thoángchính trò cuûa tænh ngaøy caøngvöõng maïnh, thu ngaân saùch ñaït12.840 tyû ñoàng.n

NGUYEÃN THAØNH TRUNGTrung taâm Vaên hoùa

tænh Höng Yeân

Laøm toát coâng taùc tuyeân truyeàn...(Tieáp theo trang 70)

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

73Traû lôøi: Theo Ñieàu 5 Thoâng tö soá 33/2018/TT-

BVHTTDL ngaøy 15 thaùng 10 naêm 2018cuûa Boä Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch quyñònh veà hoaït ñoäng thö vieän löu ñoäng vaø luaânchuyeån taøi lieäu thì hoaït ñoäng thö vieän löuñoäng ñöôïc quy ñònh nhö sau:

1. Löïa choïn, boå sung taøi lieäu:a) Khaûo saùt nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng

treân ñòa baøn, öu tieân taøi lieäu phuïc vuï phaùttrieån kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi cuûa ñòaphöông, taøi lieäu phuïc vuï thieáu nhi, ngöôøi caotuoåi, ngöôøi khuyeát taät, taøi lieäu phuïc vuï ñoàngbaøo daân toäc thieåu soá;

b) Boå sung taøi lieäu phuïc vuï baèng caùc hìnhthöùc mua, trao ñoåi, nhaän bieáu taëng;

c) Ñaûm baûo coù ít nhaát 03 baûn trôû leân vôùi01 teân saùch vaø khoâng thuoäc ñoái töôïng laø taøilieäu quyù hieám cuûa thö vieän.

2. Xöû lyù taøi lieäu vaø toå chöùc boä maùy tra cöùutheo quy ñònh.

3. Cung caáp caùc dòch vuï thö vieän:a) Toå chöùc khoâng gian ñoïc, cung caáp thoâng

tin, taøi lieäu phuïc vuï ñoïc taïi choã;b) Tö vaán söû duïng caùc nguoàn taøi lieäu cuûa

thö vieän khi ngöôøi söû duïng coù nhu caàu;hoûic) Truy caäp maùy tính vaø internet coâng coäng;d) Toå chöùc caùc hoaït ñoäng khuyeán ñoïc;ñ) Caùc dòch vuï khaùc phuø hôïp vôùi chöùc

naêng, nhieäm vuï cuûa thö vieän theo quy ñònhcuûa phaùp luaät.

4. Truyeàn thoâng, vaän ñoäng:a) Xaây döïng keá hoaïch vaø toå chöùc caùc hoaït

ñoäng truyeàn thoâng, vaän ñoäng gaén vôùi caùc söïkieän cuûa ñaát nöôùc, cuûa ñòa phöông vaø caùc söïkieän khaùc cuûa thö vieän theo quy ñònh cuûaphaùp luaät;

b) Höôùng daãn phöông phaùp ñoïc, tra cöùuthoâng tin;

c) Tröng baøy, trieån laõm giôùi thieäu saùch, toåchöùc ngaøy hoäi saùch vaø vaên hoùa ñoïc, caùc cuoäcthi veà saùch vaø caùc hoaït ñoäng vaên hoùa khaùc;

d) Tuyeân truyeàn, quaûng baù veà thö vieän vaøcaùc dòch vuï cuûa thö vieän nhaèm thu huùt ngöôøisöû duïng.

5. Toång keát, ñaùnh giaù hoaït ñoäng:a) Kieåm keâ soá löôïng, thoáng keâ taøi lieäu bò hö

haïi, bò maát ñeå coù phöông aùn phuïc cheá, thanhloïc taøi lieäu theo quy ñònh. Taøi lieäu bò hö haïikhoâng coøn khaû naêng phuïc cheá hoaëc bò maátñöôïc ñöa vaøo danh muïc taøi lieäu thö vieän ñeànghò thanh loïc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät;

b) Thöïc hieän thoáng keâ, ñaùnh giaù hieäu quaûphuïc vuï bao goàm: löôït ngöôøi ñöôïc phuïc vuï,löôït taøi lieäu ñöa ra phuïc vuï vaø caùc chæ tieâukhaùc theo Maãu soá 01 quy ñònh taïi Phuï luïckeøm theo Thoâng tö soá 33/2018/TT-BVHTTDL.

Thoâng tö naøy coù hieäu löïc thi haønh keå töøngaøy 01 thaùng 12 naêm 2018.n

NGOÏC BÌNH

Chính saùch VAØ PHAÙP LUAÄT

Xin Quyù baùocho bieát hoaït ñoäng thö

vieän löu ñoäng ñöôïc quy ñònhnhö theá naøo?

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

74

Khai maïc Söï kieän Hoa Anh ñaøo -Paù Khoang - Ñieän Bieân naêm 2019

Söï kieän Hoa anh ñaøo - Paù Khoang - Ñieän Bieânnaêm 2019 vöøa khai maïc taïi ñaûo hoa, xaõ PaùKhoang (huyeän Ñieän Bieân) vôùi söï coù maët cuûa

ñoâng ñuû ñaïi dieän caùc sôû, ban, ngaønh; caùc huyeän,thò, thaønh phoá trong toaøn tænh.

Chöông trình khai maïc goàm phaàn leã vaøchöông trình ngheä thuaät ñaëc saéc mang chuûñeà "Dòu daøng Paù Khoang" goàm caùc tieát muïcca, muùa ñaëc saéc, ca ngôïi veû ñeïp cuûa queâhöông ñaát nöôùc, veû ñeïp cuûa Paù Khoang,trong ñoù coù loaøi hoa Anh ñaøo vaø caùc tieátmuïc nhaûy hieän ñaïi, mang aâm höôûng cuûa ñaátnöôùc Nhaät Baûn ñaõ haáp daãn, loâi cuoán ñoângñaûo khaùn giaû tôùi xem, coå vuõ. Ngay sauchöông trình khai maïc, caùc ñaïi bieåu, ngöôøidaân vaø du khaùch coù dòp cuøng thöôûng laõm veûñeïp cuûa hoa Anh ñaøo, hoøa mình vaøo khoânggian tröng baøy, trieån laõm vaên hoùa, ngheäthuaät, trình dieãn leã hoäi daân gian, hoaït ñoängcoäng ñoàng vaø caùc troø chôi daân gian daân toäcThaùi, Moâng, Khô Muù; phieân chôï noâng saûnÑieän Bieân; khoâng gian aåm thöïc saéc maøuTaây Baéc… Ngöôøi daân vaø du khaùch coøn ñöôïctaän maét chöùng kieán caùc ngheä nhaân bieåudieãn ngheä thuaät traø ñaïo, caùch thöôûng traøtrong khoâng gian vaên hoùa Nhaät Baûn; töïmình neám thöû höông vò môùi laï cuûa röôïu Sakeâ trong tieäc röôïu Sa keâ - Moâng peâ…

Söï kieän Hoa Anh ñaøo - Paù Khoang - ÑieänBieân naêm 2019 laø dòp ñeå quaûng baù vaø phaùthuy tieàm naêng theá maïnh du lòch, nhöõng neùtñeïp cuûa maûnh ñaát, con ngöôøi Ñieän Bieân;taêng cöôøng giao löu, thaét chaët tình ñoaøn keát,höõu nghò, thuùc ñaåy hôïp taùc, xuùc tieán ñaàu töcuûa caùc toå chöùc, doanh nghieäp Nhaät Baûn vôùiÑieän Bieân. Ñoàng thôøi, thoâng qua söï kieän,goùp phaàn xaây döïng vaø khai thaùc ñaûo hoa PaùKhoang trôû thaønh moät trong nhöõng ñieåmñeán haáp daãn thu huùt du khaùch, laøm phongphuù theâm nguoàn taøi nguyeân vaø caùc saûn phaåmdu lòch cuûa tænh.n

HAÛI PHONG - LAN HÖÔNG

Xaõ Hang Chuù toå chöùc ngaøy hoäivaên hoùa

Trong 3 ngaøy (töø 11 ñeán 13/1/2019), xaõ HangChuù (huyeän Baéc Yeân) ñaõ toå chöùc Ngaøy hoäi vaênhoùa chaøo möøng Teát coå truyeàn daân toäc Moâng

naêm 2019. Tham gia Ngaøy hoäi coù 14 ñoaøn, vôùi hôn300 vaän ñoäng vieân, dieãn vieân quaàn chuùng ñeán töø 10baûn, caùc tröôøng hoïc treân ñòa baøn vaø caùn boä coângchöùc hai xaõ Chim Vaøn (Baéc Yeân), Chieàng Coâng(Möôøng La).

Caùc vaän ñoäng vieân, dieãn vieân ñaõ tham giathi ñaáu caùc moân: Boùng chuyeàn, boùng ñaù, caàuloâng, baén noû, ñaåy gaäy, keùo co, tulu vaø giao löuvaên ngheä. Theo Ban toå chöùc, Ngaøy hoäi naêmnay ñöôïc toå chöùc chu ñaùo, an toaøn; trình ñoäcaùc vaän ñoäng vieân töông ñoái ñoàng ñeàu, caùctraän ñaáu dieãn ra soâi noåi, gay caán, coù nhieàutieát muïc vaên ngheä ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc,thu huùt ñoâng ñaûo baø con ñeán xem vaø coå vuõ.Ngaøy hoäi ñaõ taïo khoâng khí vui töôi, phaánkhôûi, laäp thaønh tích thieát thöïc möøng Ñaûng,möøng Xuaân Kyû Hôïi 2019; thuùc ñaåy phongtraøo theå duïc theå thao quaàn chuùng ôû ñòaphöông phaùt trieån; ñaåy maïnh cuoäc vaän ñoäng“Toaøn daân reøn luyeän thaân theå theo göôngBaùc Hoà vó ñaïi” vaø phong traøo “Toaøn daânñoaøn keát xaây döïng ñôøi soáng vaên hoùa”...

Sau 3 ngaøy thi ñaáu soâi noåi, Ban toå chöùc ñaõtrao 38 giaûi Nhaát, Nhì, Ba vaø Khuyeán khíchcho caùc vaän ñoäng vieân ñoaït giaûi.n

HAÛI NAM

“Leã hoäi caàu muøa cuûa daân toäc SaùnChay” laø Di saûn vaên hoùa phi vaät theå

Toái 5-1, Ngaøy hoäi vaên hoùa laøng ngheà vaø coângboá Di saûn vaên hoùa phi vaät theå caáp Quoác gia“Leã hoäi caàu muøa cuûa daân toäc Saùn Chay” ñaõ

dieãn ra taïi xaõ Töùc Tranh, huyeän Phuù Löông.Leã hoäi caàu muøa laø moät trong nhöõng leã

hoäi lôùn vôùi nhieàu neùt vaên hoùa ñaëc tröng,ñoäc ñaùo vaø truyeàn thoáng cuûa ñoàng baøo daântoäc Saùn Chay huyeän Phuù Löông. Leã hoäithöôøng ñöôïc toå chöùc tröôùc hoaëc sau TeátNguyeân ñaùn haøng naêm.

Vaøo ngaøy toå chöùc leã hoäi caàu muøa, baø controng laøng chuaån bò ñaày ñuû caùc leã vaät nhöthòt gaø, thòt lôïn, ñeøn neán vaø caùc leã vaät khaùc.

ÑIEÄN BIEÂN

THAÙI NGUYEÂN

SÔN LA

Tin KHAÉP NÔI

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

75

Tin KHAÉP NÔI

Ñoà vaät khoâng theå thieáu trong khi laøm leã laønhöõng böùc tranh coå ñi keøm. Moät boä tranh coåñaày ñuû cuûa caùc thaày cuùng goàm coù 28 tôø tranh,moãi böùc ñöôïc veõ vôùi nhöõng hình aûnh khaùcnhau, ñöôïc duøng trong nhöõng dòp khaùc nhau.Ví duï, tranh duøng trong leã cuùng ngöôøi cheát,tranh duøng trong leã cuùng caáp saéc, tranh duøngtrong leã caàu muøa.

Beân caïnh caùc böùc tranh, nhöõng ñoà vaätcaàn coù trong leã cuùng caàu muøa laø moät thanhkieám (hoaëc ñao), töôïng tröng cho nhöõngduïng cuï laøm ñaát troàng troït… Khi leã vaät ñaõchuaån bò xong, chuû leã trong trang phuïc leãteá baét ñaàu caàu xin caùc thaàn linh phuø hoä chodaân laøng quanh naêm möa thuaän gioù hoøa,muøa maøng boäi thu, muoân loaøi ñöôïc sinh soâinaûy nôû, laøng xoùm yeân vui. Moïi ngöôøi tronglaøng luoân maïnh khoûe, coù cuoäc soáng aám no…

Leã hoäi caàu muøa cuûa ñoàng baøo daân toäcSaùn Chay ôû Thaùi Nguyeân mang tính nhaânvaên cao caû, theå hieän ñaïo lyù uoáng nöôùc nhôùnguoàn, laø caàu noái taâm linh giöõa ñaát trôøi vaøcon ngöôøi, theå hieän khaùt voïng chinh phuïcthieân nhieân cuûa ngöôøi daân lao ñoäng.

Taïi söï kieän, Ban Toå chöùc ñaõ toân vinh haiLaøng ngheà cheø Cuïm Khe Coác, xoùm Taân Thaùi,xaõ Töùc Tranh vaø Laøng ngheà cheø xoùm TrungThaønh 2, xaõ Voâ Tranh (huyeän Phuù Löông),ñöôïc Hieäp hoäi laøng ngheà Vieät Nam phongtaëng danh hieäu “Ñôn vò kinh teá - du lòch laøngngheà tieâu bieåu”.n

HIEÁU AN

Chöông trình ca muùa nhaïc Chaøomöøng naêm môùi 2019

Taïi tieàn saûnh Nhaø haùt Cheøo Ninh Bình,Trung taâm vaên hoùa tænh Ninh Bình toå chöùcchöông trình “Ca muùa nhaïc chaøo möøng naêm

môùi 2019”.Chöông trình ca muùa nhaïc coù söï tham

gia cuûa caùc ñôn vò ñaõ ñaït giaûi cao trong Hoäidieãn ngheä thuaät quaàn chuùng tænh NinhBình naêm 2018 nhö: Coâng an tænh, Trungtaâm vaên hoùa tænh, Boä CHQS tænh, Trungtaâm Thanh thieáu nhi tænh, tröôøng Ñaïi hoïcHoa Lö... bieåu dieãn phuïc vuï caùc taàng lôùpnhaân daân treân ñòa baøn.

Caùc tieát muïc trong chöông trình goàm caùcbaøi haùt ca ngôïi Ñaûng, Baùc Hoà, queâ höông,ñaát nöôùc ñoåi môùi, ngaøy Xuaân vui töôi, haïnhphuùc; caùc vuõ ñieäu hieän ñaïi vaø daân vuõ soâiñoäng chaøo muøa Xuaân môùi... ñem laïi khoângkhí vui töôi, phaán khôûi, coå vuõ, ñoäng vieân

caùc taàng lôùp nhaân daân cuøng nhau ñoaøn keát,phaán ñaáu thöïc hieän thaéng lôïi caùc nhieäm vuïchính trò, kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi maø Nghòquyeát Ñaïi hoäi Ñaûng boä tænh laàn thöù XXI ñaõñeà ra.n

HAÏNH CHI

AÂm vang Lieân hoan ngheä thuaätquaàn chuùng toaøn tænh

Lieân hoan ngheä thuaät quaàn chuùng (NTQC)toaøn tænh dieãn ra taïi Quaûng tröôøng Nhaø Vaênhoùa 3-2 (TP Nam Ñònh). Lieân hoan coù söï

tham gia cuûa 8 ñoaøn NTQC vôùi hôn 150 ca só,dieãn vieân, nhaïc coâng ñeán töø Trung taâm Vaên hoaù,Theå thao vaø Du lòch caùc huyeän: Haûi Haäu, XuaânTröôøng, Giao Thuûy, Tröïc Ninh, Myõ Loäc, YÙ Yeân,Thaønh phoá Nam Ñònh vaø Tröôøng Cao ñaúng Vaênhoaù Ngheä thuaät vaø Du lòch Nam Ñònh. Chöôngtrình goàm 17 tieát muïc ca - muùa - nhaïc ñaëc saécñöôïc daøn döïng coâng phu, coù chaát löôïng veà noäidung vaø hình thöùc bieåu dieãn. Nhieàu tieát muïc coùnoäi dung ca ngôïi Ñaûng, Baùc Hoà kính yeâu, ca ngôïitình yeâu queâ höông, ñaát nöôùc ñaõ gaây ñöôïc aántöôïng maïnh ñoái vôùi khaùn giaû nhö: “Ñaûng laø ñænhsaùng quang vinh” (Ñoaøn ngheä thuaät quaàn chuùngGiao Thuyû); “Vöõng böôùc döôùi côø Ñaûng” (ÑoaønNTQC Myõ Loäc); “Nhöõng aùnh sao ñeâm”, “Söùc treûthaønh phoá anh huøng” (Ñoaøn NTQC Thaønh phoáNam Ñònh); “Caùnh chim baùo tin vui” (Tröôøng Caoñaúng Vaên hoaù Ngheä thuaät)…

Chöông trình NTQC toaøn tænh naêm 2018chaøo naêm môùi 2019 ñaõ taïo khoâng khí vuitöôi, phaán khôûi, ñoäng vieân caùc taàng lôùpnhaân daân haêng haùi thi ñua lao ñoäng saûnxuaát, quyeát taâm thöïc hieän thaéng lôïi caùcnhieäm vuï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûaNam Ñònh trong naêm 2019.n

KHAÙNH DUÕNG

Chöông trình ngheä thuaät Chaøonaêm môùi 2019

Môùi ñaây, taïi Quaûng tröôøng 14/10, Trungtaâm Vaên hoùa theå thao Thaønh phoá ñaõ toåchöùc chöông trình ngheä thuaät Chaøo naêm

môùi 2019.Trong khoâng khí haøo höùng, phaán khôûi

chaøo naêm môùi 2019, caùc ngheä só coâng taùc taïi:Ñoaøn Ca muùa kòch Thaùi Bình, Nhaø Vaên hoùatrung taâm tænh, Trung taâm Vaên hoùa theå thao

NAM ÑÒNH

NINH BÌNH

THAÙI BÌNH

SOÁ 200 (THAÙNG 2-2019)

76

Thaønh phoá… ñaõ mang ñeán nhieøu tieát muïcngheä thuaät ñaëc saéc, ñöôïc daøn döïng coâng phuca ngôïi Ñaûng, Baùc Hoà, queâ höông ñaát nöôùc,muøa Xuaân cuøng nhöõng laøn ñieäu Cheøo ca ngôïithaønh töïu cuûa Ñaûng boä vaø nhaân daân Thaønhphoá trong naêm 2018.

Chöông trình ñöôïc söï ñoùn nhaän cuûa ñoângñaûo caùc taàng lôùp nhaân daân trong tænh, lan toûakhoâng khí vui töôi vaø nieàm tin vaøo moät muøaXuaân môùi traøn ñaày hy voïng cho söï phaùt trieåncuûa Ñaûng boä vaø nhaân daân Thaønh phoá.n

NGUYEÃN CÖÔØNG

Hoäi thi vaø Trieån laõm hoa lan

Trong 2 ngaøy (5 - 6/1/2019), taïi TP. Baûo Loäc(Laâm Ñoàng) ñaõ dieãn ra Hoäi thi vaø Trieån laõmhoa lan toaøn quoác naêm 2018, do Chi hoäi hoa

lan T.P Baûo Loäc phoái hôïp vôùi caùc ngaønh lieân quancuûa tænh Laâm Ñoàng toå chöùc.

Hôn 300 taùc phaåm lan röøng, lan toång hôïpvaø lan haøi quyù hieám cuûa caùc caù nhaân, toå chöùcthuoäc caùc hoäi, chi hoäi, caâu laïc boä (CLB) hoalan cuûa hôn 50 tænh, TP trong caû nöôùc ñaõ veàtham gia. Trong ñoù, coù nhieàu hoäi, chi hoäi vaøCLB hoa lan maïnh nhö: Hueá, T.P PhanThieát (Ninh Thuaän), Hoøa Thaønh (Taây Ninh),Ñaék Laék, Haûi Phoøng, Baéc Ninh, QuaûngNinh, T.P Haø Noäi, Ñoàng Nai, Laâm Ñoàng….

Ña soá taùc phaåm hoa lan tham gia Hoäi thivaø Trieån laõm ñeàu thuoäc caùc gioáng lan quyùnhö: Giaû haïc Di Linh, Giaû haïc Loäc Baéc (LaâmÑoàng), Luïa vang, Ngoïc ñieåm, Thuûy tieân, ÑaïiYÙ thaûo, Tieân töûu lan (Lan baàu röôïu)…

Ñöôïc bieát, sau khi trao giaûi, Ban toå chöùcHoäi thi - Trieån laõm hoa lan seõ toå chöùc baùnñaáu giaù moät soá taùc phaåm hoa lan ñeå gaây quyõtöø thieän.n

THANH DÖÔNG HOÀNG

Khai maïc Leã hoäi Vaên hoùa, Theå thaovaø Du lòch tænh Tieàn Giang

Toái ngaøy 11-1-2019, UBND tænh Tieàn Giang ñaõtoå chöùc khai maïc Leã hoäi Vaên hoùa, Theå thao vaøDu lòch naêm 2019. Ñeán döï coù ñoâng ñaûo ngöôøi

daân ñòa phöông vaø du khaùch khaép nôi. Dieãn ra töøngaøy 10-16.1, Leã hoäi Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòchTieàn Giang 2019 nhaèm thuùc ñaåy quaûng baù caùc hoaïtñoäng veà vaên hoùa, theå thao, thöông maïi… keát hôïpkhai thaùc caùc dòch vuï du lòch, phuïc vuï nhu caàu thamquan cuûa ngöôøi daân, du khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc.Caùc hoaït ñoäng chính cuûa leã hoäi goàm hoäi chôï thöôngmaïi giôùi thieäu saûn phaåm laøng ngheà, quaûng baù caùctour, tuyeán du lòch, di tích lòch söû vaên hoùa tieâu bieåucuûa tænh; trieån laõm aåm thöïc, lieân hoan caùc bannhaïc ñoàng baèng soâng Cöûu Long, bieåu dieãn nhaïcnöôùc, ñi boä tuaàn haønh vôùi chuû ñeà “Vì moâi tröôøngxanh vaø söï phaùt trieån beàn vöõng”; dieãn ñaøn “Thanhnieân khôûi nghieäp veà du lòch”; khaûo saùt caùc tour,tuyeán, ñieåm du lòch treân ñòa baøn tænh; caùc hoäi thiaåm thöïc du lòch, laøm baùnh daân gian, thi höôùng daãnvieân du lòch thanh lòch, dieãu haønh thuyeàn hoa…

Ñöôïc bieát hoaït ñoäng VHTTDL Tieàn Giangtrong naêm qua coù nhieàu tieán boä, theå hieän söïnoã löïc, phaán ñaáu cuûa ñòa phöông vaø söï quantaâm cuûa Boä VHTTDL ñaõ taïo ñöôïc khoâng khívui töôi, phaán khôûi cho nhaân daân tænh nhaø.Nhöõng naêm tieáp theo, tænh seõ taäp trungphaán ñaáu ñeå hoaøn thaønh caùc chæ tieâu veàVHTTDL vaø gia ñình trong giai ñoaïn 2016 -2021. Trong ñoù, chuù troïng naâng chaát caùcdanh hieäu vaên hoùa, naâng cao hieäu quaû hoaïtñoäng cuûa caùc thieát cheá vaên hoùa vaø theå thaoñaùp öùng nhu caàu höôûng thuï vaên hoùa ngaøycaøng cao trong nhaân daân; ñaàu tö phaùt trieåntuyeán du lòch sinh thaùi soâng nöôùc mieät vöôønñeå taïo ñieåm nhaán thu huùt du khaùch… töøngböôùc ñöa du lòch trôû thaønh ngaønh kinh teámuõi nhoïn cuûa tænh nhaø.n

H. HAÛI - L. HAÛI

Tin KHAÉP NÔI

LAÂM ÑOÀNG

TIEÀN GIANG

VHTT so 200 B2 new (1)_Layout 1

Documents