Page 1
1
แนวทางปฏบตเกยวกบการใชวคซนในสนขและแมว
จดทาโดย
คณะทางานจดทาแนวทางปฏบตเกยวกบการใชวคซนในสนขและแมว
สมาคมสตวแพทยผประกอบการบาบดโรคสตวเลกโลก
(Vaccination Guidelines Group, World Small Animal Veterinary Association,
VGG-WSAVA)
สมาชกของ VGG ประกอบดวย
M.J. Day (ประธาน)
School of Veterinary Science
University of Bristol, United Kingdom
M.C. Horzinek
(Formely) Department of Microbiology, Virology Division
University of Utrecht, the Netherlands
R.D. Schultz
Department of Pathobiological Sciences
University of Wisconsin-Madison, United States of America
Thai - Translators
WIN SURACHETPONG, Assistant Professor
SANIPA SURADHAT, Professor
สนบสนนการแปลเปนภาษาไทย โดย MSD Animal Health
Page 2
2
สารบญ
คานา ..................................................................................................................................... 3
คายอ (Abbreviations) ........................................................................................................... 4
บทสรป .................................................................................................................................. 5
บทนา .................................................................................................................................... 7
วตถประสงคของแนวทางปฏบต .............................................................................................. 9
ขอมลปจจบนดานวคซนวทยาในสตวเลก ............................................................................... 11
แนวทางปฏบตเกยวกบการใหวคซนสนข ................................................................................ 13
แนวทางปฏบตเกยวกบการใหวคซนแมว ................................................................................ 34
การใหวคซนในสถานสงเคราะหสตว ...................................................................................... 38
ขอควรพจารณาทวไป ........................................................................................................... 39
ภาคผนวก I. ขอมลเกยวกบโรคตดเชอสาคญในสนขและแมว .................................................. 44
ภาคผนวก II. คาถามทพบบอยเกยวกบวคซน ......................................................................... 60
ภาคผนวก III. คลงรปภาพโรคตดเชอสาคญในสนขและแมว .................................................... 75
Page 3
3
คานา
คณะทางานของ VGG-WSAVA ไดจดทาแนวทางปฏบตเกยวกบการใชวคซนในสนขและแมว
เปนครงแรกในป ค.ศ. 2007 และปรบปรงครงทสองในป ค.ศ. 2010 เอกสารนมขอมลเกยวกบการ
เลอกใชวคซน โปรแกรมวคซน ขอควรระวงจากการใชวคซนขอมลโรคตดเชอทสาคญในสนขและแมว
และคาถามทพบบอยเกยวกบวคซนในสตวเลยง การออกแนวทางปฏบตนไดจากการรวบรวมขอมลทาง
วชาการ งานวจย และขอมลผลตภณฑวคซนจากบรษทผผลต และแบบสอบถามสตวแพทยทวโลก โดย
แนวทางการปฏบตนไดรบการแปลเปนภาษาตางๆ เชน สเปน จน ญป น รสเซย รวมถงภาษาไทยททาน
กาลงอานอยน
ทางผแปลหวงวาเอกสารฉบบนจะเปนประโยชนกบสตวแพทยผ ใชวคซนในสตวเลยง เพอสวสด
ภาพของสตวและประสทธภาพของการใชวคซนในสตวเลยงอยางสงสด
ผศ.น.สพ.ดร.วนสรเชษฐพงษ
ศ.สพ.ญ.ดร.สนนภา สรทตต
Page 4
4
คายอ (Abbreviations)
CAV Canine Adenovirus อะดโนไวรสสนข
CCV Canine Coronavirus โคโรนาไวรสสนข
CDV Canine Distemper Virus ไวรสไขหดสนข
CIV Canine Influenza Virus ไวรสไขหวดใหญสนข
CPiV Canine Parainfluenza Virus พาราอนฟลเอนซาไวรสสนข
CMI Cell-Mediated Immunity ภมคมกนพงเซลล
CPV Canine Parvovirus พารโวไวรสสนข
CRDC Canine Respiratory Disease Complex การตดเชอทางเดนหายใจสนขจากหลายสาเหต
DOI Duration of Immunity ระยะเวลาทใหภมคมกน
FCoV Feline CoronaVirus โคโรนาไวรสแมว
FCV Feline Calicivirus แคลซไวรสแมว
FeLV Feline Leukemia Virus ลวคเมยไวรสแมว
FHV Feline Herpesvirus-1 เฮอรปสไวรสแมว
FIP Feline Infectious Peritonitis ไวรสชองทองอกเสบแมว
FISS Feline Injection Site Sarcoma มะเรงซารโคมาบรเวณทฉด
FIV Feline Immunodeficiency Virus ไวรสภมคมกนบกพรองแมว
FPV Feline Parvovirus ไวรสไขหดแมว
ICH Infectious Canine Hepatitis โรคตดเชอตบอกเสบสนข
MDA MaternalDerived Antibody ภมคมกนถายทอดจากแม
MLV Modified Live Vaccine วคซนเชอเปน
OspA Outer surface protein A โปรตนเปลอกนอกชนดเอ
rCDV recombinant Canine Distemper Virus รคอมบแนนทไวรสไขหดสนข
RV Rabies Virus ไวรสโรคพษสนขบา
VGG Vaccination Guidelines Group คณะทางานจดทาแนวทางปฏบตเกยวกบการใชวคซนในสนข
และแมว
VS-FCV Virulent Systemic Feline Calicivirus แคลซไวรสสายพนธรนแรง
WSAVA World Small Animal Veterinary Association สมาคมสตวแพทยผประกอบการบาบดโรคสตว
เลกโลก
Page 5
5
บทสรป
คณะทางาน VGG-WSAVA ไดออกแนวทางปฏบตเกยวกบการใชวคซนในสนขและแมวทวโลก
โดยตพมพรายงานฉบบแรกในป ค.ศ. 2007 จากการสารวจความเหนจากสมาชก WSAVA ทวโลก ได
ตระหนกถงความสาคญของแนวปฏบตน โดยมการนาไปปรบใชเปนแนวทางการใชวคซนสตวเลยงใน
หลายประเทศ เอกสารฉบบนไดมการปรบปรงพรอมทงเพมเตมขอมลใหมเกยวกบแนวปฏบตในการใช
วคซนสาหรบสตวเลยง VGG ตระหนกดวาแมจะมความแตกตางทางดานเศรษฐกจและการเลยงสตว
ระหวางประเทศพฒนาและกาลงพฒนา สนขและแมวทกตวไดรบประโยชนจากการใหวคซน ซงนอกจาก
จะปกปองสตวเปนรายตวแลว วคซนยงสามารถสรางภมคมกนฝงทจะชวยลดการระบาดของโรคได
VGG แบงวคซนออกเปนวคซนหลก (core vaccine) ทตองใหสนขและแมวทกตว วคซนหลก
ปองกนโรคตดเชอรนแรงทมการแพรระบาดทวโลก ในสนขประกอบดวยวคซนปองกนไวรสไขหดสนข
(canine distemper virus; CDV) เชออะดโนไวรสในสนข (canine adenovirus; CAV) และเชอพารโว
ไวรส (canine parvovirus-2; CPV-2) วคซนหลกในแมวไดแก วคซนปองกนไขหดแมว (FPV) แคลซไวรส
(FCV) และเฮอรปสไวรส-1 (FHV-1) ในบางพนททมการระบาดของโรคพษสนขบา วคซนตอโรคพษสนข
บาจดเปนวคซนหลกทงในสนขและแมวแมวาจะไมมกฎหมายควบคมกตาม
VGG ใหความสาคญกบภมคมกนถายทอดจากแม (maternal derived antibody; MDA) ทมผล
ตอประสทธภาพของวคซนหลกในลกสนขและแมว เนองจากระดบ MDA จะแตกตางกนในลกสตวแตละ
ตว VGG จงแนะนาใหใหวคซนหลก 3 ครงในลกสนขและแมว โดยใหครงสดทายเมอสตวอาย 14-16
สปดาหหรอมากกวา ถาจาเปนตองใหวคซนเพยงครงเดยวควรใหวคซนหลกเมออาย 16 สปดาหขนไป
VGG สนบสนนใหมการพฒนาชดทดสอบเพอตรวจการตอบสนองทางภมคมกน (แอนตบอด)
ในคลนก หลงจากการใหวคซน
ไมควรใหวคซนแกสตวถเกนความจาเปน เนองจากระยะเวลาทมภมคมกน (DOI) จากการไดรบ
วคซนสามารถอยไดนานหลายปหรอตลอดชวต โดยหลงจากทสตวไดรบการกระตนอกหนงครงท 12
เดอนภายหลงจากการใหในชวงทเปนลกสนขและแมว ควรใหวคซนหลกทกๆ 3 ป
วคซนทางเลอก (non-core vaccine) ควรพจารณาใหตามความเสยงตอการสมผสโรค โดยทงน
ขนกบพนทเลยง สภาพแวดลอม วถชวตของสตว นอกจากน VGG ยงไดจดแบงวคซนออกเปนกลมทไม
แนะนาใหใช (not recommended vaccine) ซงเปนกลมวคซนทยงไมมขอมลทางวทยาศาสตรหรอ
Page 6
6
หลกฐานสนบสนนการใชเพยงพอ ทงน VGG ไมไดพจารณารวมผลตภณฑบางชนดทมใชในบางพนท
หรอบางกรณเทานนไวในแนวทางฉบบน
VGG สนบสนนใหมการตรวจสขภาพประจาป และพยายามปรบเปลยนความเชอของเจาของท
จะตองนาสตวมาพบสตวแพทยเพยงเพอฉดวคซนประจาป เปนการมาพบสตวแพทยเพอตรวจสขภาพ
ประจาปรวมถงการใหวคซนทางเลอกทตองฉดทกป เนองจาก DOI คงอยเพยงหนงปหรอสนกวา
การใชวคซนในสถานสงเคราะหสตวขนกบลกษณะสถานทและงบประมาณ แนวปฏบตสาหรบ
สถานสงเคราะหสตว คอ สนขและแมวทกตวควรไดรบวคซนหลกกอนหรอในขณะทรบเขาสถาน
สงเคราะห ถามงบประมาณเพยงพอควรฉดกระตนซาอกครงตามแนวทางทแนะนา
หลกการของการใหวคซนทเสนอโดย VGG อาจสรปสนๆ ไดดงน
“เราควรใหวคซนหลกแกสตวทกตวและลดความถของการใหวคซน โดยพจารณาใหวคซน
ทางเลอกแกสตวตามความจาเปนเทานน”
Page 7
7
บทนา
ในป ค.ศ. 2006 สมาคมสตวแพทยผประกอบการบาบดโรคสตวเลกโลก (WSAVA) ไดจดตง
คณะทางานจดทาแนวทางปฏบตเกยวกบการใชวคซนในสนขและแมว (VGG-WSAVA) เพอวางแนวทาง
ปฏบตเกยวกบการใชวคซนในสนขและแมวทวโลก แนวทางปฏบตนคานงถงความแตกตางดาน
เศรษฐกจและสงคมทสงผลตอสตวเลยง โดยไดตพมพแนวทางปฏบตฉบบแรกในป ค.ศ. 2007 ใน
วารสาร Journal of Small Animal Practice (Day et al., 2007) และบนเวปไซตของWSAVA โดยมทง
ภาษาองกฤษและสเปน
เนองจากการขยายตวอยางรวดเรวของการรกษาสตวเลยง ทาง VGG จงไดเรมโครงการในป
ค.ศ. 2009 เพอ (1) ปรบปรงแนวปฏบตทเคยออกในป ค.ศ. 2007 ใหมความทนสมยมากยงขน (2)
จดทาแนวทางปฏบตสาหรบเจาของและผ เพาะพนธสนขและแมว ในระหวางป ค.ศ. 2009-2010 VGG
ไดประชมรวมกน 3 ครง เพอวางแนวทางปฏบตฉบบปรบปรงและพฒนาแนวทางปฏบตสาหรบเจาของ
และผ เพาะพนธสนข ซงมแผนจะนาออกเผยแพรในป ค.ศ. 2010 เชนกน
กจกรรมแรกททาในระยะท 2 น ไดแก การประเมนผลของแนวทางปฏบตทออกในป ค.ศ. 2007
ในหมสตวแพทยทวโลกโดย VGG ไดสงแบบสอบถามไปใหสมาชกของ WSAVA จานวน 70 ประเทศ
เพอสอบถามวา
1. สตวแพทยในประเทศของทานไดรบทราบขอมลเกยวกบแนวทางปฏบตในป ค.ศ. 2007 หรอไม
2. สมาคมสตวแพทยในประเทศของทานไดหารอเกยวกบแนวทางปฏบตป ค.ศ. 2007 หรอไม
3. ในประเทศของทานมแนวทางปฏบตเกยวกบการเลอกใชวคซนในสนขและแมวอยแลวหรอไม
4. ถาไมมแนวทางเกยวกบการใชวคซน ทางสมาคมสตวแพทยไดนาแนวทางปฏบตของ WSAVA
ไปประยกตใชหรอไม
5. ขอแตกตางระหวางแนวทางปฏบตของ WSAVA กบการดแลสตวเลยงในประเทศของทานเปน
อยางไร
VGG ไดรบขอมลกลบมาจานวน 27 ประเทศ ซงประกอบดวยประเทศทพฒนาและกาลงพฒนา
ในจานวนน 18 ประเทศ (18/27) ตอบวาปญหาสาคญคอ ยงไมมการแปลแนวทางปฏบตเปนภาษา
ทองถน นอกจากนยงพบปญหาขอจากดดานคอมพวเตอรและการเขาถงอนเตอรเนต มประเทศสมาชก
จานวน 12 ประเทศ (จาก 27 ประเทศ) ทตอบวา มการหารอเกยวกบแนวทางปฏบตในระดบสมาคมสตว
แพทยในขณะท 13 จาก 27 ประเทศมแนวทางปฏบตระดบชาตหรอประเทศขนาดเลกในยโรปมการ
ประยกตใชแนวทางปฏบตจากประเทศเพอนบานทมขนาดใหญกวา คณะทางาน VGG ไดรบขอมล
Page 8
8
เกยวกบแนวทางปฏบตจาก 6 ประเทศ พรอมทงรายละเอยดและขอมลอางองดานภมคมกนวทยาและ
การใชวคซน
คณะทางานรบทราบวา ในจานวน 12 จาก 14 ประเทศทไมมแนวปฏบตมาแตเดม ไดนา
แนวทางของ WSAVA ไปประยกตใชบางสวนหรอทงหมด นอกจากนการเผยแพรแนวทางปฏบตยง
สงเสรมใหเกดความตนตวในองคกรสตวแพทยในประเทศตางๆ ทงน คณะทางานพบขอแตกตางเลกนอย
ระหวางแนวทางปฏบตของ WSAVA กบแนวทางปฏบตในแตละประเทศ เชน หลายประเทศมกฎหมาย
บงคบใหฉดวคซนพษสนขบาทกป หรอบางประเทศไมมผลตภณฑวคซนใหเลอกใชตามทระบในแนวทาง
ปฏบต (เชน ผลตภณฑเดยวหรอผลตภณฑทม DOI ยาวนาน) และบางประเทศกมผลตภณฑทผลตขน
ใชเองภายในประเทศ
จากแบบสอบถามแสดงใหเหนถงความสาคญของแนวทางปฏบตเกยวกบการใชวคซนทวโลก
รายงานฉบบนมวตถประสงคเพอปรบปรงและเพมเตมขอมลใหมๆ จากเอกสารในป ค.ศ. 2007 โดยสวน
สาคญทมการปรบปรงไดแก
1. ความชดเจนของวตถประสงคของเอกสารแนวทางปฏบต
2. การอภปรายขอมลทเกยวของกบภมคมกนถายทอดจากแม โดยเฉพาะโรคไขหดสนข
3. ขอมลเบองตนเกยวกบการประเมนประสทธภาพของวคซนปองกนโรคไขหวดใหญสนข
(canine influenza; CIV) โรคลชมาเนย และวคซนรกษาโรคมะเรงเมลาโนมา
4. อภปรายเรองแนวทางการใหวคซนปองกนโรคตดเชอทางเดนหายใจสวนบนในแมว (FHV-1
และ FCV) และโรคลวคเมย (FeLV)
5. ขอแนะนาเรองตาแหนงทเหมาะสมในการใหฉดวคซนในแมว
6. ขอมลปจจบนเกยวกบผลของวคซนปองกนโรคลาไสอกเสบตอการใหความคมโรคขามสาย
พนธ ตอเชอพารโวไวรสในสนข (CPV-2c)
7. เพมเตมเอกสารขอมล (Fact Sheet) ของวคซนปองกนโรคพษสนขบา
8. เพมเตมคาถามทพบบอย (Frequently Asked Questions; FAQs) เปน 60 คาถาม
สบเนองจากการตอบรบทดจากเอกสารแนวทางปฏบตในป ค.ศ. 2007 โดยพบวาคาถาม
เหลานเปนประโยชนตอสตวแพทยผปฏบตงาน
9. คลงรปภาพโรคตดเชอสาคญในสนขและแมวทปองกนโดยการใหวคซน คณะทางานVGG
เชอวา ภาพดงกลาวจะเปนประโยชนตอสตวแพทยเพอใชในการอธบายแกเจาของระหวาง
Page 9
9
การซกประวตเพอวางแผนการใหวคซน โดยมขอมลซงประกอบดวยอาการและระดบความ
รนแรงของโรคทสามารถปองกนไดโดยการใหวคซน ชดภาพดงกลาวยงมประโยชนในการใช
ประกอบในการอธบาย เพอทาความเขาใจในเรองความเสยงของการเกดโรคและประโยชนท
ไดรบจากการใหวคซนแกเจาของสตว
VGG ขอขอบคณ American Animal Hospital Association (AAHA) Canine Vaccine Task
Force (Paul et al., 2006) และ American Association of Feline Practitioners (AAFP) Feline
Vaccine Advisory Panel (Richards et al., 2006) ทชวยอนเคราะหขอมลเกยวกบวคซนในสตวเลยง
หลงจาก WSAVA ไดออกแนวปฏบตในป ค.ศ. 2007 ทาง European Advisory Board on Cat
Diseases (ABCD) ไดออกแนวทางการใชวคซนแมวในยโรป ซงไดลงตพมพในวารสาร Journal of
Feline Medicine and Surgery ฉบบพเศษ (Horzinek and Thiry, 2009)
วตถประสงคของแนวทางปฏบต
แนวทางปฏบตเกยวกบการใชวคซนทออกในป ค.ศ. 2007 ทาใหเกดความสบสนตอผปฏบตงาน
เนองจากมความแตกตางจากขอมลผลตภณฑของวคซน ทาใหสตวแพทยมความกงวลทจะปฏบตตาม
แนวทางปฏบตทแนะนา ขอกงวลดงกลาวไดถกรวบรวมและอธบายเพมเตมในบทความทางวชาการ
(Thiry and Horzinek, 2007)
ขอมลผลตภณฑ (summary of product characteristics; SPC) เปนขอมลเกยวกบวคซนทใช
เพอประกอบการขนทะเบยนตามกฎหมาย โดยมรายละเอยดเกยวกบ คณภาพ ความปลอดภย และ
ประสทธภาพของวคซน รวมถงขอมลระยะการใหความคมโรค (duration of immunity; DOI) ของ
ผลตภณฑ คา DOI หมายถงระยะเวลาทอยางตาทสดทวคซนจะสามารถใหภมคมโรคในสตวทไดรบ
วคซน โดยขอมลนมกไดจากผลการทดสอบในหองปฏบตการ ซงอาจไมไดสะทอนระยะการใหความคม
โรคของวคซนทแทจรง ในอดตทผานมาวคซนสตวเลยงสวนใหญระบคา DOI ท 1 ป ดงนนจงทาใหตอง
แนะนาใหมการใหวคซนซาทกป แตจากความกงวลเรองความปลอดภยของวคซน จงไดมการขยาย
ระยะเวลาในการใหความคมโรคของวคซนใหยาวนานขน โดยมากมกมคา DOI อยท 3 ป แมวาในความ
เปนจรงแลว วคซนหลกอาจมคา DOI ทแทจรงทยาวนานกวานนมาก
Page 10
10
ในแนวทางปฏบตฉบบน อาจพบไดวามคาแนะนาใหใหวคซนบางชนดทกสามป แมวาขอมล
ผลตภณฑของวคซนนน อาจระบคา DOI เพยงแค 1 ป ทงนเนองจากแนวทางปฏบตฉบบนอาศยขอมล
ทางวชาการและความรในปจจบน ทยนยนวาคา DOI ของวคซนมระยะเวลายาวนานกวาทระบในขอมล
ผลตภณฑ ในขณะทขอมลของผลตภณฑทบรษทใชประกอบการขนทะเบยน มกไดมาจากขอมลเกาทไม
ทนสมย ในบางกรณอาจมอายมากกวา 20 ปจงอาจพบความไมสอดคลองกนระหวางเอกสารทงสองได
อยางไรกดสตวแพทยควรตดสนใจเลอกใชวคซนตามขอมลวชาการทมอยในปจจบน โดยขอความ
เหนชอบจากเจาของสตวในการใหวคซนทอาจมแนวทางแตกตางจากเอกสารขนทะเบยน (off-label use)
นอกจากนอาจพบความสบสนทเกดจากตวแทนบรษทผผลตวคซนซงมหนาทตามกฏหมายในการแนะนา
ใหสตวแพทยปฏบตตามขอมลของผลตภณฑ
ขอสบสนอกประการหนงทอาจพบได คอ ความแตกตางระหวางแนวทางปฏบตในการใหวคซนท
ออกมาจากหลายหนวยงาน เชน ความแตกตางระหวางแนวทางปฏบตในสหรฐอเมรกาและยโรปทม
พนฐานจากความเหนทแตกตางกนของผ เชยวชาญในประเทศนนๆ รวมถงสภาพความเปนอยของสตว
ซงมความสมพนธกบความเสยงในการตดเชอ จงเปนการยากทจะปรบแนวทางปฏบตใหเขากบทก
สถานการณได คณะทางาน VGG เขาใจถงขอจากดดงกลาวขอแนะนาในแนวทางปฏบตฉบบนจง
ออกมาโดยคานงถงความเหมาะสมเพอใหสามารถปรบประยกตใชไดกบสตวเลยงทวโลก
กลาวโดยสรปคอ สตวแพทยสามารถจดวางโปรแกรมวคซนตามขอมลจากแนวทางปฏบตน แต
ควรพจารณาถงแนวทางปฏบตในประเทศ (ถาม) รวมดวย เพอความเหมาะสมตอสถานการณในแตละ
ประเทศ หากขอมลในแนวทางปฏบตฉบบนมความแตกตางจากขอกาหนดทางกฎหมายของประเทศนน
สตวแพทยควรแจงและขอความเหนชอบจากเจาของสตวกอนการใหวคซน
Page 11
11
ขอมลปจจบนดานวคซนวทยาในสตวเลก
ถาการใชวคซนประสบความสาเรจดอยแลว ทาไมเราจงยงจาเปนตองประเมนผลการใหวคซน
อยางสมาเสมอ? เปนททราบกนดวาในประเทศพฒนาแลวพบปญหาโรคตดเชอในประชากรสนขและ
แมวไมบอยนก แมจะมการระบาดบางเปนครงคราวในบางพนท ซงสถานการณการระบาดของโรคอาจม
ความแตกตางกนระหวางสตวทเลยงในสถานสงเคราะหสตวและสตวทเลยงตามบานอยางไรกดโรคตด
เชอสาคญเหลาน ยงคงเปนปญหาสาคญทพบไดบอยและเปนสาเหตสาคญของการตายในสนขและแมว
ในประเทศทกาลงพฒนาในประเทศทพฒนาแลว คาดวามสตวเลยงเพยง 30-50% ทไดรบวคซน ซง
ตวเลขดงกลาวยงนอยกวานมากในประเทศกาลงพฒนา การฉดวคซนในสตวแตละตวมความสาคญตอ
การสรางภมคมกนในกลมประชากรตามหลกการของ “ภมคมกนฝง” เพราะนอกจากวคซนจะชวย
ปกปองสตวทไดรบวคซนแลว วคซนยงชวยลดการแพรกระจายของโรคในหมประชากรสตวชนดนนดวย
ภมค มกนฝงตอวคซนหลกทให DOI (อยไดนานหลายป) ขนกบจานวนสนขและแมวทไดรบวคซน
มากกวาจานวนวคซนทฉดในแตละป ดงนนจงควรมงเนนการเพมสดสวนของสตวทไดรบวคซนหลกใน
กลมประชากรสตวเลยงใหมากขน
ประเดนทสองเกยวกบการใหวคซนในสนขและแมว คอ เราควรลดปรมาณการใหวคซนทไม
จาเปนสาหรบสตวแตละตว เพอลดโอกาสการเกดผลอนไมพงประสงคจากการใหวคซน แนวทางปฏบต
ทเหมาะสมควรคานงถงความตองการวคซนในสตวแตละตว มการแบงกลมวคซนตามขอมลทางวชาการ
และประสบการณเปนชนด “วคซนหลก (core)” และ “วคซนทางเลอก (non-core)” ทงนจาเปนตอง
อาศยขอมลเกยวกบการระบาดของโรคในแตละพนท เพอประโยชนในการเลอกใชวคซน รวมทงยงควรม
การสงเสรมใหมการขนทะเบยนผลตภณฑทมคา DOI ยาวนานขนเพอลดความจาเปนในการฉดวคซนซา
และทาใหการใชวคซนมความปลอดภยเพมขน จากขอมลสาคญดงกลาวทาใหสตวแพทยและเจาของ
สตวจาเปนตองปรบเปลยนความเชอและวธการใหวคซนจากทเคยฉดกระตนทกปใหเหมาะสมมากยงขน
แนวทางปฏบตเกยวกบการใชวคซนฉบบนถกจดเตรยมขนเพอเจาของสตวทตองการนาสตวมา
รบวคซนทเหมาะสมจากสตวแพทย VGG ทราบดวามเจาของจานวนไมนอยทอาจไมสามารถปฏบตตาม
คาแนะนาของสตวแพทยได เพราะขอจากดดานเศรษฐกจหรอสงคม ในสถานการณทเจาของสามารถนา
สตวมารบวคซนหลกไดเพยงครงเดยวตลอดชวต VGG เสนอใหใหวคซนในชวงเวลาทสตวสามารถ
ตอบสนองทางภมคมกนไดเตมท ไดแก เมออาย 16 สปดาหขนไป
Page 12
12
ในเอกสารฉบบน VGG ยงไดใหความสาคญกบการใชวคซนในสถานสงเคราะหสตว แนวทาง
ปฏบตนมความเหมาะสมสาหรบสตวทมความเสยงสงในการตดเชอ VGG ทราบวาสถานสงเคราะหสตว
สวนใหญมขอจากดดานการเงน ซงอาจมผลตอความสามารถในการใหวคซนแกสตว ในกรณนควรให
วคซนหลกหนงครงกอนหรอในวนทรบสตวเขาสถานสงเคราะหครงแรก
เอกสารฉบบนมวตถประสงคเพอใหขอมลปจจบนทางดานวคซนวทยาทเกยวของกบวคซนใน
สนขและแมว รวมถงแนะนาแนวทางปฏบตทเหมาะสมของการใชวคซนสาหรบสตวแพทย ขอมลสาคญ
สามารถสรปไดดงน
“เราควรใหวคซนหลกแกสตวทกตวและลดความถของการใหวคซน โดยพจารณาใหวคซน
ทางเลอกแกสตวตามความจาเปนเทานน”
Page 13
13
แนวทางปฏบตเกยวกบการใหวคซนสนข
การใหวคซนสนข
โปรแกรมการใหวคซนพนฐาน
ตารางท 1 แสดงวคซนหลก (core) วคซนทางเลอก (non-core) และวคซนทไมแนะนา (not-
recommended) สาหรบสตวแพทยวคซนหลก คอ วคซนทลกสนขทกตวทวโลกควรไดรบเพอปองกนการ
ตดเชอทเปนปญหาสาคญทวโลก ในบางประเทศอาจเพมเตมวคซนหลกใหเหมาะสมกบสถานการณการ
ระบาดของโรค เชน การเพมวคซนพษปองกนโรคสนขบาเปนวคซนหลกในประเทศทยงพบการระบาด
ของโรค เพอปองกนการตดเชอทงในกลมประชากรสนขและมนษย ในบางประเทศมกฎหมายกาหนดให
สตวเลยง รวมทงในสนขทจะเดนทางไปตางประเทศตองไดรบวคซนปองกนโรคพษสนขบา สาหรบวคซน
ทางเลอกจะพจารณาใหตามภมภาคทเลยงสตว สภาพการเลยง และประเมนจากผลดและผลเสยจาก
การใหวคซน สวนวคซนกลมไมแนะนาเปนวคซนทยงไมมขอมลทางวทยาศาสตรสนบสนนการใชอยาง
เพยงพอ
การใหวคซนในลกสนขและการกระตนท 12 เดอน
ลกสนขจะมภมคมโรคจากภมคมกนถายทอดจากแม (MDA) ในชวงสปดาหแรกๆ ของชวต
ระดบภมคมกนจะลดลงในชวงอาย 8-12 สปดาห ซงจะเปนชวงเวลาทสามารถกระตนภมคมกนในลก
สนขได ลกสนขทไดรบ MDA นอย อาจมความเสยงตอการตดเชอ (และตอบสนองตอการใหวคซน) ได
เรวขน ในขณะทลกสนขทไดรบ MDA ในปรมาณมากอาจไมตอบสนองตอการใหวคซนจนถงอาย
มากกวา 12 สปดาห ดงนนจงไมมโปรแกรมวคซนใดทเหมาะสมกบทกสถานการณ VGG แนะนาใหเรม
ใหวคซนครงแรกทอาย 8-9 สปดาห และใหครงทสองหางกน 3-4 สปดาห โดยใหวคซนครงทสามเมอสนข
อาย 14-16 สปดาห แมวาผลตภณฑวคซนบางชนดอาจระบใหใหวคซนเพยงสองครง หรอใหครงทสอง
หรอครงสดทายทอาย 10 สปดาห ขอปฏบตดงกลาวมวตถประสงคเพอใหเออตอการนาสนขไปพบกบ
สนขตวอน เพอการพฒนาพฤตกรรมของลกสตวอยางเหมาะสม (early socialization) แตการวาง
โปรแกรมวคซนดงกลาวกอใหเกดความเสยงตอการตดเชอ ดงนนเจาของสตวควรระมดระวงไมใหลกสตว
ไปในบรเวณทมโรคหรอใหสตวพบกบสตวทมสขภาพดและไดรบวคซนครบเทานน VGG ยงคงแนะนาให
ใหวคซนหลกครงทสามเมอลกสนขอาย 14-16 สปดาห
Page 14
14
ในแงภมคมกนวทยา การใหวคซนซาหลายครงในชวงปแรกของลกสตวไมจดวาเปนการกระตน
วคซน (booster) การฉดวคซนดงกลาว (สวนใหญเปนวคซนไวรสเชอเปน) ถอเปนการกระตนระบบ
ภมคมกนครงแรกในลกสตวทไมมนวทรลไลซงแอนตบอด (จาก MDA) ตอแอนตเจนในวคซน เพอใหเชอ
จากวคซนสามารถเพมจานวนในตวสตว ทาใหเกดการนาเสนอแอนตเจนเพอกระตน ท (T), และ บ (B)
ลมโฟไซตทจาเพาะตอเชอ ในกรณของวคซนเชอตาย MDA อาจมผลรบกวนการสรางภมโดยการจบกบ
แอนตเจน และไมเปดโอกาสใหมการกระตนภมคมกนอยางมประสทธภาพ จงยงจาเปนตองใหวคซนซา
เชนกน
สนขทกตวควรไดรบวคซนซาท 12 เดอนภายหลงการใหวคซนในชวงลกสตว จงจะถอเปน
โปรแกรมการใหวคซนในลกสตวทสมบรณ การกระตนวคซนซาท 12 เดอน จะทาใหมนใจไดวาสนขทก
ตวรวมถงสนขตวทไมตอบสนองตอวคซนในชวงลกสตวจะสามารถสรางภมค มโรคไดอยางม
ประสทธภาพ
การใหวคซนในสนขโตเตมวย
สนขทตอบสนองตอการใหวคซนหลก จะมภมคมโรค (ภมคมกนจดจา) ทคงอยไดนานหลายป
โดยไมจาเปนตองกระตนวคซนซา ภายหลงจากการกระตนท 12 เดอนแลวอาจใหวคซนซาทก 3 ปหรอ
นานกวานน ยกเวนบางกรณทมเงอนไขพเศษ ขอแนะนานไมรวมถง วคซนหลกเชอตาย วคซนทางเลอก
โดยเฉพาะอยางยงกลมวคซนทมแอนตเจนของเชอแบคทเรยเปนสวนประกอบ ดวยเหตนจงตองฉด
กระตนวคซน Leptospira, Bordetella, Borrelia (Lyme disease) และพาราอนฟลเอนซา บอยกวา
เพอใหเกดการสรางภมคมกนทเพยงพอ
จากขอมลขางตน สนขโตเตมวยอาจไดรบวคซนทกป แตชนดของวคซนทไดรบจะแตกตางกนใน
แตละป โดยทวไปแนะนาใหใหวคซนหลกทก 3 ปและใหวคซนทางเลอกทจาเปนทกป VGG ตระหนกดวา
ในบางประเทศมการขนทะเบยนวคซนรวมทประกอบดวยวคซนหลกและวคซนทางเลอกอยดวยกน VGG
จงสนบสนนใหบรษทผผลตนาผลตภณฑทเปนวคซนเดยวเขามาจาหนายเพอเปนทางเลอกเพมเตมใหแก
สตวแพทยมากขน
สนขโตเตมวยทไดรบวคซนหลกตามโปรแกรมในชวงลกสนขและไดรบการกระตนท 12 เดอน
แลว แตไมไดรบการกระตนวคซนตามท VGG แนะนาอยางสมาเสมอในชวงโตเตมวย อาจสามารถ
Page 15
15
กระตนภมคมกนโดยใหวคซนหลกซาเพยงครงเดยว แมวาอาจมขอมลผลตภณฑทระบวาสนขเหลานตอง
ไดรบการกระตนซา 2 ครง (เชนเดยวกบกรณลกสนข) ซงขอแนะนาดงกลาวไมมขอมลทางวทยาศาสตร
รองรบและขดกบความรพนฐานทเกยวของกบภมคมกนจดจา อยางไรกตามขอแนะนานสามารถใชไดกบ
สนขโตเตมวย ทไมทราบประวตวคซนและไมสามารถทาการตรวจทางซรมวทยาได
การทดสอบทางซรมวทยาเพอประเมนระดบภมคมกนตอวคซนสนข
การตรวจหาแอนตบอดทจาเพาะตอเชอ สามารถนามาใชในการประเมนระดบภมคมกนตอเชอ
CDV, CPV-2, CAV-1 และพษสนขบาได การตรวจหาแอนตบอดทจาเพาะตอเชอ CDV และ CPV-2 ม
ประโยชนอยางมากตอการประเมนระดบภมคมกน ภายหลงจากทสนขไดรบวคซนในชวงทเปนลกสนข
ในชวงหลายปทผานมาหองปฏบตการตางๆ ไดพฒนาวธมาตรฐานในการตรวจและในบางประเทศยงม
กฏหมายทระบใหตรวจหาแอนตบอดตอโรคพษสนขบา ในสตวเลยงกอนการเดนทางระหวางประเทศ
ดวย
ในทางปฏบต วธการตรวจทนาจะไดรบความนยมควรสามารถอานผลไดอยางรวดเรว ใชงาน
งาย มความนาเชอถอ และมราคาทเหมาะสม ผลตรวจทเปนลบแสดงวาสตวไมมหรอมแอนตบอดนอย
มาก และจาเปนตองไดรบการกระตนวคซนซา ในสตวบางตวทมภมคมกนแตใหผลตรวจเปนลบ (ผลลบ
เทยม) ไมจาเปนตองไดรบวคซนซา ถาผลตรวจเปนบวกกไมจาเปนตองใหวคซนซา โดยเหตนวธทดสอบ
จงควรตองใหผลบวกหรอลบทชดเจน สนขทใหผลลบตอ CDV และ/หรอ CPV-2 ใหถอวาไมมแอนตบอด
และมความเสยงตอการตดเชอไดงาย
ลกสนขอาย 14-16 สปดาหทไดรบวคซนครบแลว ควรมแอนตบอดและแสดงผลบวกในการ
ตรวจทางซรมวทยา โดยควรเกบซรมภายหลงจากการใหวคซนครงสดทาย 2 สปดาหขนไป สตวทใหผล
ลบควรใหวคซนซาและทาการตรวจทางซรมวทยาซา ถาผลยงคงเปนลบ ใหถอวาสตวตวนนไมตอบสนอง
ตอการใหวคซนและไมสามารถสรางภมคมโรคได
Page 16
16
แผนภมแสดงขนตอนทดสอบทางซรมวทยาในลกสนข
รปท 1 แผนภมแสดงขนตอนการทดสอบทางซรม
CMI หมายถง ภมคมกนพงเซลล
การวดแอนตบอดเปนวธททาไดงายในทางปฏบต เพอยนยนวาระบบภมคมกนลกสนขมการ
ตอบสนองตอแอนตเจนในวคซน อยางไรกดการใหวคซนอาจไมไดผลเนองมาจากหลายสาเหต ไดแก
Page 17
17
(1) ภมคมกนถายทอดจากแมไปยบยงเชอไวรสในวคซนซงเปนสาเหตทพบไดบอยทสดของภาวะ
วคซนลมเหลว จงควรใหวคซนเขมสดทายในลกสตวอาย 14-16 สปดาห ซงเปนชวงอายท MDA นาจะจะ
ลดลงอยในระดบทตา และลกสนขเกอบทงหมด จะสามารถตอบสนองตอการใหวคซนได (>98%)
(2) วคซนไมมความสามารถในการกระตนภมคมกนมหลายปจจยทเกยวของกบความสามารถใน
การกระตนภมคมกนของวคซน ตงแตขนตอนการผลตวคซนไปจนถงวธการใหวคซน ตวอยางเชน สาย
พนธของไวรส ประวตการเพาะเชอ (passage) ความผดพลาดในระหวางกระบวนการผลตโดยเฉพาะใน
แตละ batch นอกจากนยงอาจเกดจากความผดพลาดภายหลงจากขนตอนการผลต เชน ความผดพลาด
ในชวงระหวางการขนสงและเกบรกษา (ระบบลกโซความเยนไมสมบรณ) หรอระหวางการใหวคซนใน
คลนก (การใชยาฆาเชอ) ทไปทาลายวคซนเชอเปน
(3) สตวไมตอบสนองตอการใหวคซน (ระบบภมคมกนไมตอบสนองตอแอนตเจนในวคซน)ในกรณท
สตวไมมการตอบสนองทางภมคมกนแมวาจะใหวคซนไปแลวหลายครงอาจพจารณาไดวาสตวตวนนไม
มความสามารถในการตอบสนองตอวคซน ซงอาจมสาเหตมาจากลกษณะทางพนธกรรมของตวสตวเอง
ในอดตทผานมามความเชอ (ทยงไมไดรบการพสจน) วา ความไวรบตอการตดเชอ CPV-2 ในกลม
สนขรอตไวเลอรและโดเบอรแมนในชวงป ค.ศ. 1980 (โดยไมขนกบประวตการไดรบวคซน) เกดขน
เนองจากมสนขทไมสามารถตอบสนองตอการใหวคซน CPV2 เปนจานวนมากในสนขสายพนธเหลาน
อยางไรกตามในปจจบนพบวาสนขทงสองสายพนธในสหรฐอเมรกา สามารถตอบสนองตอการใหวคซน
CPV2 ไดไมแตกตางจากสนขพนธ อน ทงนอาจเนองจากสนขทไวตอการตดเชอ CPV-2 ไดตายไป
หมดแลว นอกจากนสนขบางตวในสายพนธดงกลาวขางตนยงอาจสามารถตอบสนองตอแอนตเจนชนด
อนไดในระดบตาหรอไมตอบสนองเลย เชน ในองกฤษและเยอรมนยงคงพบสนขพนธ รอตไวเลอรทไม
ตอบสนองตอการใหวคซน CPV-2 และพษสนขบา โดยมหลกฐานวา สตวสายพนธ เหลานมกมอตรา
ความลมเหลวในการตรวจหาแอนตบอดตอโรคพษสนขบากอนการเดนทางมากกวาสายพนธอนๆ
การตรวจทางซรมวทยาเพอประเมนระยะเวลาทมภมคมกน (DOI)
สนขทไดรบวคซนสวนใหญจะพบแอนตบอด (ตอแอนตเจนวคซนหลก) ในซรมเปนเวลานาน
หลายป ระดบแอนตบอดมความสมพนธกบการทางานของพลาสมาเซลลทมอายยน (long-lived
plasma cells หรอ memory effector B cells) วตถประสงคหลกของการใหวคซน คอเพอกระตนการ
จดจาทางภมคมกน ระดบแอนตบอดตอวคซนหลกมความสมพนธกบความคมโรคและม DOI ทคงอย
Page 18
18
ยาวนาน แตในกรณของวคซนทางเลอกหลายชนด คา DOI จะมระยะเวลาสนกวาจงจาเปนตองกระตน
ซาบอยครง
การตรวจหาแอนตบอดสามารถใชเพอแสดงถงคา DOI ภายหลงการใหวคซนหลก เปนททราบ
กนดวาสนขมกมระดบแอนตบอดทจาเพาะตอ CDV, CPV-2, CAV-1 และ CAV-2 ไดเปนระยะเวลาสาม
ปหรอนานกวานน โดยมผลการศกษาหลายชนทยนยนขอมลดงกลาวดงนนหากตรวจไมพบแอนตบอด
ควรใหวคซนซาแกสนข เวนแตในกรณทมขอจากดทางการแพทยดานอน สวนการตรวจหาแอนตบอดท
จาเพาะตอโรคอนๆ มกมขอจากด เนองจากแอนตบอดมกลดลงอยางรวดเรว (เชน กรณของวคซนเลป
โตสไปโรซส) และมกจะไมสมพนธกบความคมโรค (เชน เลปโตสไปโรซสและพาราอนฟลเอนซา)
นอกจากนยงควรพจารณาถงราคาและระยะเวลาทใชตรวจดวย
VGG ตระหนกดวาในปจจบนยงมขอจากดในดานการเขาถงชดทดสอบและคาใชจายในการ
ตรวจซงยงมราคาสง อยางไรกตามการตรวจทางซรมวทยามประโยชนตอการตดสนใจใชวคซน (ในทงลก
สนขและสนขโตเตมวย) ดงนนจงมความจาเปนตองพฒนาวธตรวจทรวดเรวและมราคาเหมาะสมตอไป
การใหภมคมกนแกสตว (passive immunization)
การใหวคซนเพอกระตนภมคมกนในสตว (active immunization) ถอเปนแนวทางหลกในการ
ปองกนการโรคตดเชอ สวนการใหภมคมกนโดยตรง (passive immunization) กไดรบความสนในอย
ไมใชนอย ในอดตทผานมาโดยมการใหซรมทจาเพาะตอโรคคอตบหรอการใชไฮเปอรอมมนซรม เพอ
ปองกนโรคตางๆ ในเดก เชน แอนแทรกซ บาดทะยก และ scarlet fever ในผใหญ เชน อสกอใส เรสไพรา
ทอรซนซเชยลไวรส ตบอกเสบชนด เอ และ บ คางทม หด และพษสนขบา
แมวาการตดเชอจะกระตนการทางานของภมคมกนแบบเซลลและสารนา แตแอนตบอดเปน
กลไกหลกทควบคมปรมาณไวรสในสตวทตดเชอ และทาใหหายปวยในโรคไวรสหลายชนด ระดบ
แอนตบอดจงสมพนธกบระดบการปองกนการเกดโรค ในระหวางภาวะตดเชอไวรสในกระแสเลอด
แอนตบอดทจาเพาะตอเชอทสตวสรางเองหรอไดรบจากสตวอนจะไปจบกบผวของไวรส ชวยปองกนการ
ตดเชอเขาสเซลลและกาจดเชอออกไป ในทางทฤษฎซรมหรออมมโนโกลบลนทใหเขาทางใตผวหนงจะ
ถกดดซมเขาสกระแสเลอดเชนเดยวกน การใหพลาสมา (ไมใชซรม) กไดผลเชนเดยวกน แตมความ
ยงยากและมขอควรระวงในทางปฏบตมากกวาในกรณทตดเชอเฉพาะท เชน บรเวณแผลทถกสนขทเปน
Page 19
19
พษสนขบากด มขอยนยนถงประโยชนในการใชแอนตบอดเพอปองกนโรคภายหลงการไดรบเชอ (post-
exposure prophylaxis regimen) ในคนอยางชดเจน โดยจะตองใหอมมโนโกลบลนตอโรคพษสนขบา
ตงแตวนแรกหลงสมผสเชอ โดยการฉดเขาทบรเวณรอบแผลและอาจใหเขากลามเนอในตาแหนงทหาง
จากตาแหนงทใหวคซนปองกนโรคพษสนขบาซงจะใหในเวลาเดยวกน
ในสตวเลยง การใชซรมเพอการปองกนหรอรกษามกจะทาในกรณพเศษเทานน (เชน สนขทตด
เชอไขหดสนข แมวทตดไขหดแมว หรอในกรณทมการระบาดของโรคในฟารม) ปจจบนในหลายประเทศ
เชน สหรฐอเมรกา เยอรมน สาธารณรฐเชค สโลวาเกย รสเซยและบราซล ทมผลตภณฑซรมและอมมโน
โกลบลนทเตรยมจากสตวประเภทเดยวกนหรอสตวตางชนด (มา) ทมความจาเพาะตอเชอไวรสหลายๆ
ชนดพรอมกน
แมวาจะมผลตภณฑดงกลาวในทองตลาดใหเลอกใช VGG แนะนาวาควรใชดวยความ
ระมดระวงเปนพเศษ กรณทมการระบาดของ CDV ในฟารมสนข การใหวคซนใหแกสนขทกตวจะใหผล
ดกวาการใหอมมนซรม แมวาในอดตทผานมาจะมคาแนะนาใหฉดวคซนเชอเปนทางหลอดเลอดแทนการ
ฉดเขาใตผวหนงหรอกลามเนอในสถานการณเหลาน แตอยางไรกตามยงไมมรายงานทางวทยาศาสตรท
สามารถยนยนถงประสทธภาพทดกวาการฉดเขาใตผวหนง การใหวคซนโดยวธ เหลานลวนม
ประสทธภาพในการชวยกระตนภมคมกน และชวยลดความรนแรงของการเกดโรคและการตายได ใน
กรณนวคซนอาจไมสามารถปองกนการตดเชอได แตจะสามารถปองกนการเกดอาการทางคลนก
(โดยเฉพาะการปองกนอาการทางระบบประสาท) ซงสตวจะมโอกาสรอดชวตและสรางภมคมโรคได
ตลอดชวตตอไป
ในกรณฟารมแมวทมปญหาตดเชอ FPV หรอฟารมสนขทพบการระบาดของ CPV-2 มรายงาน
ยนยนวาการใหอมมนซรมเมอสตวเรมแสดงอาการแลว ไมไดชวยลดอตราปวยและตายลงได ถาจะให
ไดผลจะตองใหอมมนซรมภายหลงจากทสตวไดรบเชอและกอนทสตวจะแสดงอาการของโรค ซงจะตอง
ทาภายใน 24-48 ชวโมงภายหลงจากตดเชอและตองใหในปรมาณมากเพยงพอดวยการฉด (เขาทางใต
ผวหนงหรอเขาชองทอง) ไมใชโดยการปอนทางปาก โดยทงนไมพบประโยชนของการใหอมมนซรมเขา
ทางปากแมวาจะใหกอนการตดเชอกตาม
สงทตองคานงถงในการเลอกใหผลตภณฑซรมในสถานสงเคราะหสตวคอ คาใชจายทคอนขาง
สง ทางเลอกอนไดแก การใชซรมจากสตวทรอดชวตจากการตดเชอ หรอเพงไดรบวคซนทอาศยอยภายใน
Page 20
20
สถานสงเคราะห แตวธนมความเสยงจากการตดเชอโรคชนดอนจากแมวผ ให (เชน พยาธในเมดเลอด
หรอรโทรไวรสในแมว)
วธทนาจะมประสทธภาพกวา ในการควบคมปองกนโรคสาหรบสถานสงเคราะหสตว คอ การนา
วธตรวจทางซรมวทยามาใชประกอบในการประเมนสถานภาพทางภมคมกนในสตว สตวทมแอนตบอด
แสดงวามภมคมกนโรค (ปลอดภยทจะเลยงตอไป แมมการระบาดของโรคภายในสถานสงเคราะหสตว)
สวนสตวทไวตอการตอการตดเชอ (มแนวโนมทตดเชอและตายได) ควรทาการณฆาต ในกรณทไม
ตองการทาการณฆาต ควรแยกสตวดงกลาวออกมาเลยงจนแนใจวาสตวไมมการตดเชอ
วคซนสาหรบสนขชนดใหม
ในบางประเทศเรมมวคซนในสนขชนดใหมออกวางจาหนาย แมวาจะยงมขอมลเกยวกบ
ประสทธภาพของวคซนและการใชงานอยางจากด ผลตภณฑบางชนดยงไมไดรบการขนทะเบยนใหใชใน
วงกวางและมใชเพยงเฉพาะบางพนทเทานน
วคซนปองกนโรคไขหวดใหญสนข (canine influenza virus; CIV) ไดรบอนญาตใหขนทะเบยน
แบบมเงอนไข ในสหรฐอเมรกาในป ค.ศ. 2009 เชอไขหวดใหญสนข ชนด H3N8 เปนเชอกอโรคทมก
กอใหเกดปญหาในสตวทเลยงรวมกนในทวปอเมรกาเหนอและยงพบเปนปญหาในยโรปบางเปนครง
คราว วคซน CIV ประกอบดวยไวรสเชอตาย แนะนาใหใหแกลกสนขอาย 6 สปดาหและใหซาครงทสอง
หางจากครงแรก 2-4 สปดาหจากนนตองใหซาทกป โดยสตวจะมภมคมกนประมาณ 7 วนหลงจากไดรบ
วคซนครงทสอง วคซนนจดเปนวคซนทางเลอกและแนะนาใหใหเฉพาะในสนขทมความเสยงตอการตด
เชอ
วคซนมะเรง malignant melanoma เปนวคซนเพอการรกษาโรคชนดแรกทไดรบอนญาตใหขน
ทะเบยนแบบมเงอนไข ในสหรฐอเมรกา ตงแตเดอนมนาคม ค.ศ. 2007 และไดรบอนญาตใหขนทะเบยน
แบบไมมเงอนไขในป ค.ศ. 2010 วคซนนประกอบดวยพลาสมดทมยนทสรางโปรตน tyrosinase ของคน
('naked DNA' vaccine) เปนวคซนทตองใหซากนหลายครงผานทางผวหนง (transdermal) โดยใช
เครองใหวคซนแรงดนสง โดยเมอใหรวมกบกระบวนการรกษาทใหโดยทวไป วคซนสามารถกระตนการ
ตอบสนองทางภมคมกนตอแอนตเจนของมะเรง ในสนขทพบเมลาโนมาในชองปากได ชวยยดอายสนขท
Page 21
21
พบมะเรงระยะ II-IV ไดถง 389 วน (จากเวลาปกต 90 วน) (Bergman et al., 2006) วคซนนมใชในทงใน
ยโรปและสหรฐอเมรกาโดยจากดการใชเฉพาะสตวแพทยผ เชยวชาญดานมะเรงเทานน
วคซนปองกนโรคลชมาเนยในสนข ไดรบการขนทะเบยนเฉพาะในประเทศบราซลเนองจากโรคล
ชมาเนยเปนโรคตดเชอสาคญในสนขและคน โดยมการกาจดสนขทตดเชอและผลเลอดเปนบวกเพอลด
กลมประชากรสนขทเปนแหลงรงโรค วคซนชนดนเปนวคซนซบยนต ซงประกอบดวยโปรตน GP63 ของ
L. donovani (เรยกอกชอหนงวา 'fucose mannose ligand') ทมซาโปนนเปนสอ วคซนสามารถกระตน
แอนตบอดทสามารถไปยบยงการแพรของเชอลชมาเนยเขาสsand fly ซงเปนพาหะนาโรค โดยการยบยง
เชอไมใหสามารถจบกบเซลลในทางเดนอาหารสวนกลางของ sand fly ได วคซนนสามารถใชรวมกบการ
ตรวจทางซรมวทยาเพอตรวจหาสนขทตดเชอ เพอแยกสนขทตดเชอออกจากสนขทไดรบวคซนได โดย
พบวามสนขทไดรบวคซนแตไมไดรบเชอเพยง 1.3% จาก 5860 ตวทใหผลบวกจากการตรวจคดกรองโรค
นอกจากนขอมลทางระบาดวทยายงระบวาเมอใชรวมกบการตรวจคดกรองและกาจดสตวทตดเชอ วคซน
ชนดนมประสทธภาพดสามารถชวยลดอบตการณของการตดเชอทงในสนขและคน (Palatnik de Sousa
et al., 2009) ขอมลดงกลาวสนบสนนการใชวคซนชนดนเปนวคซนหลกในบราซล
ตารางท 1 แนวทางปฏบตเกยวกบการใหวคซนสนขโดย WSAVA
ตารางท 1 แนวทางปฏบตการใชวคซนสนขโดย WSAVA
วคซน ลกสนข
(≤16 สปดาห)
สนขโตเตมวย
(>16 สปดาห)
คาแนะนา
สาหรบการ
กระตนวคซนซา
หมายเหตและขอแนะนา
(ดคาจากดความของวคซน
หลก วคซนทางเลอก และ
วคซนทไมแนะนาเพมเตมจาก
เนอหา)
พารโวไวรส-2 (CPV-2: เชอเปน
แบบฉด)
ใหครงแรกทอาย
8-9 สปดาห ซา
ทก 3-4 สปดาห
จนสตวอาย 14-
16 สปดาห
2 ครงหางกน
3-4 สปดาห
ตามคาแนะนา
ของ
บรษทผผลต
แตการใหเขม
เดยว ถอวา
เพยงพอตอ
การใหภมคม
โรค
กระตนซาท 1 ป
หลงจากนนให
ซาทก 3 ป
วคซนหลก
ไวรสไขหดสนข (CDV: เชอเปน
แบบฉด)
รคอมบแนนทไวรสไขหดสนข
(rCDV, แบบฉด)
อะดโนไวรส-2 (CAV-2; เชอเปน
แบบฉด) (CAV-2; เชอเปน แบบ
หยอดจมก)
ใชวคซนแบบฉดเพอกระตน
ภมคมกนตอเชอCAV-1
Page 22
22
วคซน ลกสนข
(≤16 สปดาห)
สนขโตเตมวย
(>16 สปดาห)
คาแนะนา
สาหรบการ
กระตนวคซนซา
หมายเหตและขอแนะนา
(ดคาจากดความของวคซน
หลก วคซนทางเลอก และ
วคซนทไมแนะนาเพมเตมจาก
เนอหา)
CPV-2 (เชอตาย แบบฉด) ไมแนะนา ควรเลอกใชวคซน
เชอเปน
อะดโนไวรส-1 (CAV-1; เชอเปน
และเชอตาย แบบฉด)
ไมแนะนา ควรเลอกใชวคซน
เชอเปน CAV-2
พษสนขบา (เชอตาย แบบฉด) ใหหนงครง เมอ
อาย 3 เดอน
*ในบรเวณทม
ความเสยงสง
ควรใหครงทสอง
หลงเขมครงแรก
2-4 สปดาห
ใหหนงครง การฉดกระตน
ขนกบDOI ของ
ผลตภณฑ เชน
วคซนม DOI 1
หรอ 3 ป ในบาง
พนทขนกบ
กฎหมายกาหนด
วคซนหลก
ในบรเวณทมการระบาดของ
โรคหรอกฎหมายกาหนด
พาราอนฟลเอนซาไวรส (CPiV;
เชอเปน แบบฉด)
ครงแรก 8-9
สปดาห ซาทก 3-
4 สปดาห จน
สตวอาย 14-16
สปดาห
2 ครง หางกน
3-4 สปดาห
ตามคาแนะนา
ของ
บรษทผผลต
แตการใหครง
เดยวกถอวา
เพยงพอตอ
การใหภมคม
โรค
กระตนซาท 1 ป
จากนนกระตนป
ละครง
วคซน CPiV มทง
ในรปแบบ
ผลตภณฑเดยว
และทรวมกบ
วคซนทางเลอก
ตวอน
วคซนทางเลอก
ควรเลอกใช CPiV (ชนดเชอ
เปนหยอดจมก) มากกวาแบบ
ฉด เนองจากเชออยทระบบ
ทางเดนหายใจสวนตน
CPiV (เชอเปน แบบหยอดจมก) ใหไดตงแตอาย 3
สปดาห กระตน
ซา ภายใน 3-4
สปดาห
2 ครง หางกน
3-4 สปดาห
กระตนซาท 1 ป
จากนนกระตนป
ละครง
วคซนทางเลอก
มกรวมอยกบวคซน Bordetella
bronchiseptica ชนดหยอด
จมกควรใหเปนประจาทกป
ภายหลงโปรแกรมวคซนในลก
สนข
Page 23
23
วคซน ลกสนข
(≤16 สปดาห)
สนขโตเตมวย
(>16 สปดาห)
คาแนะนา
สาหรบการ
กระตนวคซนซา
หมายเหตและขอแนะนา
(ดคาจากดความของวคซน
หลก วคซนทางเลอก และ
วคซนทไมแนะนาเพมเตมจาก
เนอหา)
Bordetella bronchiseptica
(แบคทเรยไมกอโรค ชนดเชอเปน
แบบหยอดจมก)
ใหไดตงแตอาย 3
สปดาห เพอ
ประสทธผลทด
ควรใหสองครง
หางกน 2-4
สปดาห
ใหครงเดยว ปละครงหรอ
บอยกวานนใน
สตวทมความ
เสยงสงทม
หลกฐานวาการ
ใหปละครงไม
เพยงพอ
วคซนทางเลอก
มกรวมอยกบวคซน CPiV ชนด
หยอดจมก สนขบางตวอาจ
แสดงอาการ ไอ จาม นามก
ไหล ชวคราว (3-10 วน)
ภายหลงไดรบวคซน
Bordetella bronchiseptica(เชอ
ตาย แบบฉด)
ใหครงแรกทอาย
6-8 สปดาหและ
ครงทสอง เมอ
อาย 10-12
สปดาห
2 ครงหางกน
2-4 สปดาห
ปละครงหรอ
บอยกวานนใน
สตวทมความ
เสยงสงทม
หลกฐานวาการ
ใหปละครงไม
เพยงพอ
วคซนทางเลอก
แนะนาใหใชวคซนหยอดจมก
ชนดเชอเปนมากกวาเชอตาย
เนองจากสามารถกระตนไดทง
ภมคมกนเฉพาะทและทว
รางกาย
Bordetella bronchiseptica
(เฉพาะแอนตเจนผนงเซลลของเชอ
แบบฉด)
Borrelia burgdorferi (Lyme
borreliosis; เชอตายแบบฉด)
Borrelia burgdorferi (rLyme
borreliosis) (รคอมบแนนทโปรตน
เปลอกนอก A [outer surface
protein; OspA] แบบฉด)
ครงแรกเมออาย
12สปดาหหรอ
หลงใหวคซน
ไวรสหลกครบ
แลวใหครงทสอง
หางกน2-4
สปดาห
2 ครงหางกน
2-4 สปดาห
ปละครง กระตน
ซาในชวงกอน
การระบาดของ
เหบในแตละ
ทองท
วคซนทางเลอก
VGG แนะนาใหใหวคซน เมอ
อาย 12 สปดาหขนไป และ
หลงจากใหวคซนไวรสหลก
ครบถวนแลว
โดยทวไปแนะนาใหใชเฉพาะใน
สนขทมความเสยงสงทอาศย
หรอตองเดนทางเขาไปใน
บรเวณทมเหบนาโรคสงหรอใน
พนทระบาด
Page 24
24
วคซน ลกสนข
(≤16 สปดาห)
สนขโตเตมวย
(>16 สปดาห)
คาแนะนา
สาหรบการ
กระตนวคซนซา
หมายเหตและขอแนะนา
(ดคาจากดความของวคซน
หลก วคซนทางเลอก และ
วคซนทไมแนะนาเพมเตมจาก
เนอหา)
Leptospira interrogans
(ประกอบดวยซโรวา canicola
และ icterohaemorrhagiae เชอ
ตาย แบบฉด)
(ในสหรฐอเมรกา มซโรวา
grippotyphosa และ pomona
ดวย)
ครงแรกเมออาย
12-16 สปดาหหรอ
มากกวา หลงฉด
วคซนไวรสหลก
ครบแลว ใหครงท
สองหางกน 3-4
สปดาห
2 ครงหางกน
3-4 สปดาห
จากนนปละ
ครงหรอถกวา
นน
วคซนทางเลอก
ใชเฉพาะในบรเวณทมการ
ระบาด หรอสนขทมความเสยง
ควรใหวคซนครงแรกเมออาย
12-16 สปดาห กระตนครงท
สองหางกน 3-4 สปดาห
จากนนกระตนทก 9-12 เดอน
จนกวาจะไมพบความเสยง
วคซนชนดนไมสามารถกระตน
ภมคมทมระยะยาวนานไดดนก
ดงนนจงตองกระตนซาทกป
หรอถกวานนในสนขกลมเสยง
การใหภมคมกนตอซโรวาอนไม
คอยแนนอน
วคซนนเกยวของกบการเกด
ภาวะไมพงประสงคจากการให
วคซนมากทสดเมอเปรยบเทยบ
กบวคซนชนดอนๆ สตวแพทย
ควรรายงานการเกดภาวะไมพง
ประสงคทพบในสตวทไดรบ
วคซนชนดน โดยเฉพาะการแพ
วคซนแบบเฉยบพลนในสนข
พนธเลก ในกรณสนขพนธเลก
ควรพจารณาใหวคซนเฉพาะ
สตวทมความเสยงสงตอการตด
เชอเทานน
Page 25
25
วคซน ลกสนข
(≤16 สปดาห)
สนขโตเตมวย
(>16 สปดาห)
คาแนะนา
สาหรบการ
กระตนวคซนซา
หมายเหตและขอแนะนา
(ดคาจากดความของวคซน
หลก วคซนทางเลอก และ
วคซนทไมแนะนาเพมเตมจาก
เนอหา)
ไวรสไขหวดใหญสนข (CIV; เชอ
ตายผสมสอ แบบฉด)
2 ครง หางกน 2-4
สปดาห โดยใหครง
แรกเมออาย 6
สปดาหขนไป
2 ครงหางกน
2-4 สปดาห
ปละครง วคซนทางเลอก
ขนทะเบยนใชแบบมเงอนไข
เฉพาะในสหรฐอเมรกาในสนข
กลมเสยง เชน เลยงในฟารม
สนขโชว หรอสถานทรบฝาก
เลยง
โคโรนาไวรสสนข (CCV; เชอ
ตายและเชอเปน แบบฉด)
ไมแนะนา
อบตการณและจานวนสตวปวย
ทมการยนยนการตดเชอท
แนนอน ไมสนบสนนการใช
วคซน
*VGG ไมไดพจารณารวมวคซนตอไปนไวในขอแนะนา
• Crotalusatrox toxoid (วคซนพษงหางกระดงขนทะเบยนแบบมเงอนไขในสหรฐอเมรกา)
• Porphyromonas sp. (วคซนตอเชอในชองปากขนทะเบยนแบบมเงอนไขในสหรฐอเมรกา)
• วคซนแอนตเจนของ B. canis ในสอซาโปนน ขนทะเบยนในยโรป
• วคซนแอนตเจนของ B. canis canis และ B. canis rossi ในสอซาโปนน ขนทะเบยนในยโรป
• วคซนเฮอรปสไวรสสนข ขนทะเบยนในยโรป
วคซนเชอตายแบบฉด Giardia lamblia (ระบในแนวปฏบตปค.ศ. 2007) ไมมจาหนายแลวในปจจบน
Page 26
26
ตารางท 2 แนวทางปฏบตการใหวคซนสนขทเลยงในสถานสงเคราะหสตว
วคซนทแนะนา (ดตารางท 1) ลกสนข
(<16 สปดาห)
สนขโตเตมวย
(>16 สปดาห)
หมายเหต
CDV + CAV-2 + CPV-2
(MLV) มหรอไมม CPiV
rCDV + CAV-2 + CPV-2
(rCDV + MLV) มหรอไมม
CPiV
วคซนรวมใหโดยการฉดเขา
ผวหนงหรอกลามเนอตาม
คาแนะนาของบรษทผผลต
ใหครงแรกเมอรบสตวเขา
สถานสงเคราะห
กระตนซาทก 2 สปดาห
จนสตวอาย 16 สปดาห
ในสถานททมการตดเชอ
CDV และ/หรอ CPV สง
อาจใหวคซน CDV ใน
สตวตงแตอาย 4 สปดาห
ขนไป แตไมควรใหเรว
กวาน
หนงครง เมอรบสตว
เขาสถานสงเคราะห
และกระตนอกครง
หางกน 2 สปดาห
ควรเรมใหวคซนแกลกสนขทมอายตงแต
6 สปดาหขนไป ในกรณทมการระบาด
ของโรค (หดสนขและพารโวไวรส) อาจ
เรมใหวคซนตงแตอาย 4 สปดาห
MDA สามารถรบกวนการตอบสนองตอ
การใหวคซน
Bordetella bronchiseptica
(แบคทเรยเชอเปน ไมกอโรค)
+ CPiV (MLV)
ใชเฉพาะหยอดจมก
เทานน หามนาไปฉด
สามารถใหไดตงแต 3
สปดาหขนไป ในกรณท
ใหครงแรกในสตวทอาย
นอยกวา 6 สปดาห ควร
กระตนซาอกคงเมอสตว
อายมากกวา 6 สปดาห
2 ครง หางกน 2-4
สปดาห
วคซนหยอดจมก (เชอเปนไมกอโรค) ม
ประสทธภาพดกวาวคซนแบบฉด
เนองจากมความปลอดภยกวาในลกสนข
อายนอยกวา 6 สปดาห นอกจากนการให
วคซนครงเดยวอาจสามารถใหภมคมโรค
อยางสมบรณ
Page 27
27
วคซนทแนะนา (ดตารางท 1) ลกสนข
(<16 สปดาห)
สนขโตเตมวย
(>16 สปดาห)
หมายเหต
Bordetella bronchiseptica
(เชอตายหรอแอนตเจนสกด;
สาหรบฉดเทานน)
ใหครงแรกเมอสตวรบเขา
สถานสงเคราะห
และใหครงทสองหางกน
2-4 สปดาห
2 ครงหางกน 2-4
สปดาห
การใหวคซนแบบหยอดในสนขโต หรอลก
สนขทมอายมากกวา 16 สปดาห จะชวย
กระตนภมคมกนแบบไมจาเพาะไดทนท
ภายหลงการใหวคซน ในขณะทวคซน
แบบฉดไมสามารถกระตนได วคซนชนดน
ไมสามารถปองกนการตดเชอในระบบ
ทางเดนหายใจสนข (kennel cough) ได
วคซนเพยงแตชวยลดความรนแรงของโรค
ไวรสไขหวดใหญสนข (CIV;
เชอตายแบบฉด)
ครงแรกในสตวอาย
มากกวา 6 สปดาห
ครงทสองหางกน 2-4
สปดาห
2 ครงหางกน 2-4
สปดาห
สตวทตองอยในสถานสงเคราะหเปน
ระยะเวลานาน ควรใหปละครง
โดยทวไปแลว วคซนไขหวดใหญให
ภมคมกนเฉพาะซโรไทปเทานน
วคซนนมใชเฉพาะในสหรฐอเมรกา
พษสนขบา ใหครงเดยว หรอสองครง
หางกน 2-4 สปดาห ใน
บรเวณทเปนเขตระบาด
ควรใหกอนสตวออกจาก
สถานสงเคราะห
ใหหนงครง กอนสตว
ออกจากสถาน
สงเคราะห
พจารณาเฉพาะสถานสงเคราะหทตงอย
ในประเทศทมการระบาดของโรคพษสนข
บา หรอตามทกฎหมายกาหนด
Page 28
28
ตารางท 3 แนวทางปฏบตการใหวคซนแมว
วคซน ลกแมว
(≤16 สปดาห)
แมวโตเตมวย
(>16 สปดาห)
คาแนะนาสาหรบการ
กระตนวคซนซา
หมายเหต
ไวรสไขหดแมว (FPV; เชอ
เปนแบบฉด)
FPV (เชอตายมสอ หรอ
เชอตายไมมสอ แบบฉด)
FPV (เชอเปน ไมมสอ
หยอดจมก)
เรมทอาย 8-9
สปดาห ใหครงท
สอง 3-4 สปดาห
ถดไปและครง
สดทายเมออาย
16 สปดาหหรอ
มากกวา
2 ครงหางกน 3-4
สปดาห
ใหวคซนท 1 ป หลงจาก
โปรแกรมลกแมวเขม
สดทายจากนนใหทก 3 ป
วคซนหลก
ไมแนะนาใหใชวคซนเชอ
เปนในแมวทองและแมวท
ตดเชอ FeLV และ/หรอ FIV
ควรใชวคซนชนดฉด
มากกวาหยอดจมก ในกลม
แมวทอาศยในสงแวดลอมท
มความเสยงเนองจากแมว
อาจตดเชอไดภายหลงให
วคซน ในสถานสงเคราะห
แมวแนะนาใหใชวคซนชนด
ฉด
เฮอรปสไวรส-1 (FHV-1;
เชอเปน ไมมสอ แบบฉด
หรอหยอดจมก)
FHV-1 (เชอตาย มสอ
แบบฉด)
เรมทอาย 8-9
สปดาห ใหครงท
สอง 3-4 สปดาห
ถดไป และครง
สดทายเมออาย
16 สปดาหหรอ
มากกวา
2 ครงหางกน 3-4
สปดาห
ใหวคซนท 1 ป หลงจาก
โปรแกรมลกแมวเขม
สดทายจากนนใหทก 3 ป
วคซนหลก
วคซนเชอเปน FHV-1/FCV
มกอยรวมกนในลกษณะ
bivalent หรอผสมรวมกบ
วคซนชนดอน (เชน FPV) ใน
สตวทไดรบวคซนแบบหยอด
จมกอาจแสดงอาการใน
ระบบทางเดนหายใจ
เลกนอยไดบาง
Page 29
29
วคซน ลกแมว
(≤16 สปดาห)
แมวโตเตมวย
(>16 สปดาห)
คาแนะนาสาหรบการ
กระตนวคซนซา
หมายเหต
แคลซไวรสแมว (FCV;
เชอเปน ไมมสอ แบบฉด
และหยอดจมก)
FCV (เชอตาย มสอ แบบ
ฉด)
เรมทอาย 8-9
สปดาห ใหครงท
สอง 3-4 สปดาห
ถดไป และครง
สดทายเมออาย
16 สปดาหหรอ
มากกวา
2 ครง หางกน 3-
4 สปดาห
ใหวคซนท 1 ป หลงจาก
โปรแกรมลกแมวเขม
สดทาย จากนนใหทก 3 ป
วคซนเชอเปน FHV-1/FCV
มกอยรวมกนในลกษณะ
bivalent หรอผสมรวมกบ
วคซนชนดอน ในสตวทไดรบ
วคซนแบบหยอดจมก อาจ
แสดงอาการในระบบ
ทางเดนหายใจเลกนอยได
บาง
พษสนขบา (รคอมบแนนท
คานารพอกซไวรส
เวคเตอร ไมมสอ แบบ
ฉด)
ใหครงแรกได
ตงแตอาย 8
สปดาห และ
กระตนซา 1 ป
หลงจากนน
2 ครง
หางกน 12 เดอน
ปละครง วคซนทางเลอก ยกเวนใน
บรเวณทมการระบาดของ
โรคหรอตามกฎหมาย
กาหนด (เชน การ
เคลอนยายสตว)
พษสนขบา (เชอตาย ชนด
DOI 1, 3 และ 4 ป มสอ
แบบฉด)
ใหครงแรกได
ตงแตอาย 12
สปดาห และ
กระตนซา 1 ป
หลงจากนน
2 ครง
หางกน 12 เดอน
ตามระยะเวลา DOI หรอ
กฎหมายกาหนด
วคซนทางเลอก ยกเวนใน
บรเวณทมการระบาดของ
โรคหรอตามกฎหมาย
กาหนด (เชน การ
เคลอนยายสตว)
Page 30
30
วคซน ลกแมว
(≤16 สปดาห)
แมวโตเตมวย
(>16 สปดาห)
คาแนะนาสาหรบการ
กระตนวคซนซา
หมายเหต
ลวคเมยไวรส (FeLV; ร
คอมบแนนทคานารพอกซ
ไวรสเวคเตอร ไมมสอ
แบบฉดหรอใหผาน
ผวหนง (เฉพาะใน
สหรฐอเมรกา)
FeLV (เชอตาย มสอ แบบ
ฉด)
FeLV (รคอมบแนนท
โปรตนซบยนต มสอ แบบ
ฉด)
ใหครงแรกได
ตงแตอาย 8
สปดาห และครง
ทสองหางกน 3-4
สปดาห ตองให
สองครง
ใหครงแรกได
ตงแตอาย 8
สปดาห และครง
ทสองหางกน 3-4
สปดาห ตองให
สองครง
2 ครง หางกน 3-
4 สปดาห
2 ครงหางกน 3-4
สปดาห
ใหวคซนท 1 ป หลงจาก
โปรแกรมลกแมวเขม
สดทาย จากนนใหทก 3 ป
ทงนขนกบความเสยงของ
สตว
ใหวคซนท 1 ป หลงจาก
โปรแกรมลกแมวเขม
สดทาย จากนนใหทก 3 ป
ทงนขนกบความเสยงของ
สตว
วคซนทางเลอก ใน
สหรฐอเมรกามวคซน rFeLV
ทใหผานชนเดอรมส
ปรมาณ 0.25 มลลลตรโดย
ใชอปกรณใหวคซนของ
บรษทผผลตเทานน ใหวคซน
เฉพาะแมวทใหผลลบตอ
การตรวจการตดเชอ FeLV
และตองตรวจโรค FeLV
กอนการใหวคซน
วคซนทางเลอก ใชเฉพาะ
แมวทไมตดเชอ FeLV และ
ตองตรวจโรค FeLV กอนฉด
วคซน
Page 31
31
วคซน ลกแมว
(≤16 สปดาห)
แมวโตเตมวย
(>16 สปดาห)
คาแนะนาสาหรบการ
กระตนวคซนซา
หมายเหต
ไวรสภมคมกนบกพรองใน
แมว (FIV; เชอตาย มสอ
แบบฉด)
ตองให 3 ครง
ใหครงแรกได
ตงแตอาย 8
สปดาห ครง
ถดไปหางกน 2-3
สปดาห
ตองให 3ครง
แตละครงหางกน
2-3 สปดาห
ใหวคซนท 1 ป หลงจาก
โปรแกรมลกแมวเขม
สดทาย จากนนใหทกป
ทงนขนกบความเสยงของ
สตว
ไมแนะนา
วคซนกระตนใหเกดการ
สรางแอนตบอดทจาเพาะตอ
เชอ FIV ซงไมสามารถแยก
จากแอนตบอดทสราง
ภายหลงการตดเชอได ทาให
รบกวนการวนจฉยการตด
เชอโดยใชชดทดสอบ เปน
เวลาอยางนอยหนงป มการ
นาวธตรวจวนจฉยการตด
เชอโดยวธทางซรมวทยา
และการตรวจวนจฉยโดยวธ
พซอารเชงปรมาณมาใชมาก
ขน
ชองทองอกเสบ (FIP; เชอ
เปน ไมมสอ หยอดจมก)
ใหครงแรกได
ตงแตอาย 16
สปดาห และครง
ทสองหางกน 3-4
สปดาห
2 ครงหางกน 3-4
สปดาห
ปละครงตามคาแนะนา
ของบรษทผผลต
ไมแนะนา เนองจากขอมล
ไมเพยงพอ มรายงานวาแมว
ทไมมแอนตบอดตอเชอโคโร
นาไวรสมากอนอาจมการ
สรางภมคมโรคไดบาง
ภายหลงไดรบวคซน แตใน
ความเปนจรงมโอกาสนอย
มากทจะพบแมวทไมม
แอนตบอดตอโคโรนาไวรส
กอนการใหวคซน
Page 32
32
วคซน ลกแมว
(≤16 สปดาห)
แมวโตเตมวย
(>16 สปดาห)
คาแนะนาสาหรบการ
กระตนวคซนซา
หมายเหต
Chlamydophila felis
(เชอเปนไมกอโรค ไมมสอ
แบบฉด)
Chlamydophila felis
(เชอตาย มสอ แบบฉด)
ใหครงแรกได
ตงแตอาย 9
สปดาห และให
ครงทสองหางกน
3-4 สปดาห
2 ครงหางกน 3-4
สปดาห
ปละครงในแมวทมความ
เสยงตอโรค
วคซนทางเลอก
ใชในแมวทเลยงรวมกน
หลายตวในสภาพแวดลอมท
มการยนยนวาเชอนเปน
สาเหตของอาการทางคลนก
มรายงานวาวคซนอาจทาให
เกดการตดเชอแบบแสดง
อาการได ถาวคซนเขาตา
โดยบงเอญ วคซนนอาจ
กระตนใหเกดอาการแพ
(hypersensitivity) ได
Bordetella
bronchiseptica
(แบคทเรยเชอเปน ไมกอ
โรค ไมมสอ แบบหยอด
จมก)
หยอดจมกหนง
ครง ไดตงแตอาย
8 สปดาห
หยอดจมกหนง
ครง
ปละครงในแมวทมความ
เสยงตอโรค
วคซนทางเลอก ใหเฉพาะ
แมวกลมเสยง การศกษาท
ผานมาไมสามารถยนยน
ประสทธภาพของวคซนใน
การลดความรนแรงของ
อาการระบบทางเดนหายใจ
ในแมวได
* วคซนเชอตายแบบฉด Giardia lamblia ในแมว (ทระบในแนวปฏบตป ค.ศ.2007) ไมมจาหนายแลวในปจจบน
Page 33
33
ตารางท 4 แนวทางปฏบตการใหวคซนแมวในสถานสงเคราะหสตว
วคซน ลกแมว
(≤16 สปดาห)
แมวโตเตมวย
(>16 สปดาห)
หมายเหต
FPV
FHV-1
FCV
ครงแรกเมอรบสตวเขา
สถานสงเคราะห เรมฉด
ไดตงแตอาย 4-6
สปดาห จากนนกระตน
ซาทกๆ 2-4 สปดาห จน
สตวอาย 16 สปดาห
ถามความเสยงสงหรอ
มการระบาดของโรค
ควรเรมใหวคซนได
ตงแตอาย 4 สปดาห
และใหซาทก 2 สปดาห
หนงครง เมอรบสตว
เขาสถานสงเคราะห
และกระตนซาอกครง
2-4 สปดาหถดมา
ควรใชวคซนเชอเปน ไมแนะนาใหใชวคซนหยอดจมก
FPV ในสถานสงเคราะห
อาจใชวคซนหยอดจมก FCV/FHV-1 ในกรณท
ตองการสรางภมคมกนอยางรวดเรว (48 ชวโมง)
สตวอาจแสดงอาการจามหลงจากไดรบวคซน
FCV/FHV-1 ชนดหยอดจมก ซงไมสามารถแยกออก
จากการตดเชอตามธรรมชาตได
พษสนขบา ใหหนงครงกอนสตว
ออกจากสถาน
สงเคราะห
ใหหนงครงกอนสตว
ออกจากสถาน
สงเคราะห
พจารณาเฉพาะสถานสงเคราะหทตงอยในประเทศท
มการระบาดของโรคพษสนขบา หรอตามทกฎหมาย
กาหนด
Page 34
34
แนวทางปฏบตเกยวกบการใหวคซนแมว
การใหวคซนแมว
หลกการวางโปรแกรมเพอกระตนภมคมกน
แนวทางปฏบตและขอเสนอแนะเกยวกบวคซนหลก (core) วคซนทางเลอก (non-core) และ
วคซนทไมแนะนา (not recommended) สาหรบแมวไดสรปใหไวในตารางท 3 ในบางประเทศทมการ
ระบาดของโรคพษสนขบา ไดจดวคซนปองกนโรคพษสนขบาไวเปนวคซนหลกและแมวทกตวควรไดรบ
วคซนเพอปองกนการตดเชอทงในกลมประชากรแมวและมนษย ในบางประเทศมกฎหมายทกาหนดให
สตวทกตวตองไดรบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา รวมถงในสตวทจะตองเดนทางไปตางประเทศ
ในกลมวคซนหลกของแมวพงระลกวาวคซน FCV และ FHV-1 มประสทธภาพในการกระตนภมคมกนได
ไมดเทากบวคซน FPV ดงนนประสทธภาพและระยะเวลาทคมโรคของวคซนหลกในแมวอาจจะยงไมด
เทากบวคซนหลกในสนข
แมวาวคซน FCV จะสามารถกระตนภมคมกนขามระหวางเชอตางสายพนธและชวยลดความ
รนแรงของอาการทางคลนกได แตเนองจากเชอ FCV มความหลากหลายมาก ดงนนแมวทไดรบวคซนจง
อาจยงตดเชอและยงแสดงอาการแบบไมรนแรงไดสาหรบวคซนเฮอรปสไวรส FHV-1 ในปจจบนยงไมม
วคซนชนดใดทสามารถปองกนการตดเชอชนดกอโรครนแรงได ดงนนเมอตดเชอแลวเชอนจะสามารถแฝง
ตวอยในแมวและจะกลบมาแพรกระจายไดใหม (reactivate) ได เมอแมวมความเครยดอยางรนแรง โดย
แมวทไดรบวคซนสามารถแสดงอาการทางคลนกในหรอปลอยเชอใหกบแมวตวอนและกอใหเกดอาการ
ทางคลนกในแมวเหลานนได แมวา VGGจะแนะนาใหฉดวคซน FHV-1,FCV ทกสามป แต VGG ก
ตระหนกดวาคาแนะนานอาจแตกตางกบแนวทางปฏบตอน เชน ABCD แนะนาใหใหวคซนดงกลาวเปน
ประจาทกปในแมวทมความเสยงสง ในขณะทแนะนาใหใหทกสามปในแมวทมความเสยงตา (แมวทเลยง
ในบาน)
การใชวคซนปองกนลวคเมยไวรสในแมวยงเปนทถกเถยงกนในหมผ เชยวชาญ แมวา VGGไดจด
ใหวคซนนเปนวคซนทางเลอก (ตารางท 3) แตกตระหนกดวาการพจารณาใหวคซนนควรประเมนจาก
ลกษณะการเลยง วถชวต ความเสยงในการสมผสโรคและการระบาดของโรคในพนทนนๆ ผ เชยวชาญ
หลายทานมความเหนวาแมวาความชกของการตดเชอลวคเมยไวรสจะลดลงมาก เนองจากความสาเรจ
Page 35
35
จากการใหวคซนและแนวทางการควบคมโรคแมวทมอายนอยกวา 1 ปทเลยงนอกบาน ควรไดรบวคซน
อยางนอย 2 ครงหางกน 3-4 สปดาห โดยเรมใหทอาย 8 สปดาหขนไป ทงนควรประเมนความเสยงและ
ประโยชนของการใหวคซน FeLV กอนวางโปรแกรมวคซนดวย
การใหวคซนในลกแมวและการกระตนท 12 เดอน
เชนเดยวกบกรณของลกสนข ลกแมวสวนใหญจะมภมคมกนถายทอดจากแมทจะชวยปกปอง
การตดเชอในชวงอายสปดาหแรกๆ อยางไรกตามยงไมมขอมลเกยวกบชวงเวลาทภมคมกนถายทอดจาก
แมเรมลดลงจนสตวเรมไวตอการตดเชอ และระยะเวลาทเหมาะสมทสตวจะเรมตอบสนองตอการให
วคซน ชวงเวลาดงกลาวขนอยกบระดบภมคมกนทลกแมวแตละครอกไดรบจากแม โดยทวไปแลวระดบ
MDA จะคอยๆ ลดลงภายใน 8-12 สปดาหอนเปนชวงทสตวจะสามารถตอบสนองตอการใหวคซนได จง
ควรเรมใหวคซนเมออาย 8-9 สปดาหตามดวยการกระตน 3-4 สปดาหถดมา อยางไรกตามลกแมวท
ไดรบ MDA จากแมในปรมาณนอย จะตอบสนองตอการใหวคซนไดเรวกวา ในขณะทลกแมวทไดรบ
MDA มากอาจไมตอบสนองตอการใหวคซนจนกวาจะอาย 12 สปดาหขนไปVGG จงแนะนาใหใหวคซน
เขมสดทายในลกแมวทอาย 14-16 สปดาหหรอมากกวา
กลาวโดยสรปลกแมวทกตวควรไดรบวคซนหลกอยางนอย 3 ครงโดยเรมเขมแรกอาย 8-9
สปดาห เขมทสอง 3-4 สปดาหถดมาและเขมสดทายเมออาย 14-16 สปดาหหรอมากกวา แมวท
ตอบสนองตอวคซนหลกชนดเชอเปนจะมภมคมกนอยไดหลายปโดยไมจาเปนตองใหวคซนซา
การใหวคซนซาในแมวโตเตมวย
แมวทกตวควรไดรบการกระตนวคซนภายใน 12 เดอน ภายหลงเสรจโปรแกรมวคซนในชวงลก
แมว (เพอทจะสรางความมนใจวา สามารถกระตนภมคมกนในแมวทอาจไมตอบสนองตอวคซนในชวงท
เปนลกแมว) ภายหลงจากการกระตนซาท 12 เดอนน ใหกระตนซาทก 3 ปหรอนานกวานนเวนแตจะม
เหตอนสนบสนน ในแมวโตเตมวยทไมทราบประวตวคซนควรไดรบวคซนหลกชนดเชอเปนหนงครงและ
กระตนซาในปถดไป
แมวทไดรบวคซนหลกชนดเชอเปนจะมภมคมกน (ภมคมกนจดจา) อยไดนานหลายปโดยไมตอง
ใหวคซนซา อยางไรกตามขอมลนไมรวมถงภมคมกนจากการใหวคซนหลกชนดเชอตาย หรอวคซน
Page 36
36
ทางเลอกอน โดยเฉพาอยางยงวคซนทมแอนตเจนของเชอแบคทเรยเปนสวนประกอบทมระยะเวลาคม
โรคสนกวา ดงนนจงมความจาเปนตองใหวคซน Chlamydophila และ Bordetella ทกปในสตวกลมเสยง
ดงนนในปจจบนแมวโตเตมวยยงคงควรไดรบวคซนทกป เพยงแตชนดของวคซนอาจแตกตางกน
ไปในแตละป โดยทวไปสาหรบวคซนหลกควรใหทก 3 ป และใหวคซนทางเลอกทจาเปนทกป VGG
ตระหนกดวาในบางประเทศวคซนรวมแมวมทงวคซนหลกและทางเลอกผสมกนจงยงมขอจากดในการ
วางแผนการใหวคซนตามคาแนะนานอยบาง VGG จงสนบสนนใหบรษทนาผลตภณฑทมความ
หลากหลายเขามามากขนเพอเปนทางเลอกใหกบสตวแพทย หรออยางนอยควรแยกวคซนหลกออกจาก
วคซนทางเลอก
ในกรณทแมวโตเตมวยทไดรบวคซนหลก FPV, FHV-1 และ FCV ครบในชวงลกแมว (รวมทงการ
กระตนท 12 เดอน) แตไมไดกลบมารบการกระตนวคซนตามคาแนะนาของสตวแพทยอยางสมาเสมอ
ควรไดรบวคซนกระตนซาเพยงหนงครงแมวาขอมลจะมขอมลผลตภณฑทแนะนาใหกระตนวคซนสอง
ครง (เชนเดยวกบคาแนะนาในลกแมว) อยางไรกตามคาแนะนานไมมขอมลรองรบและขดแยงกบ
หลกการพนฐานทางวทยาภมคมกนทเกยวของกบภมคมกนจดจา ในทางกลบกน ขอแนะนาน (การ
กระตนสองครง) สามารถใชไดในกรณแมวโตเตมวยททไมทราบประวตวคซนชดเจนและไมสามารถทา
การตรวจทางซรมวทยาได
ตาแหนงทฉดวคซนในแมว
ในชวง 20 ปทผานมาพบวาการเกด feline injection site sarcoma (FISS) อาจเกยวของกบการ
ใหวคซน FeLV และพษสนขบาทมสวนผสมของสอ (adjuvant) การใหยาหรอวคซนเขาใตผวหนงในแมว
นยมใหทบรเวณระหวางกระดก scapular (interscapular region) ซงเปนตาแหนงทพบ FISS ไดบอย
ทสด ลกษณะกอนมะเรงจะแพรกระจายเปนวงกวาง ทาใหยากตอการผาตดเอาออกไดทงหมด
ในทวปอเมรกาเหนอไดออกขอควรปฏบตเกยวกบตาแหนงการฉดวคซนสองชนดทมสวนของสอ
ทอาจเปนปจจยเสยงในการเกด FISS ในแมว โดยแนะนาใหฉดทตาแหนงทงายตอการผาตดเอา
กอนมะเรงออกโดยแนะนาใหฉดวคซน FeLV ทบรเวณสวนปลายของขาหลงซายและฉดวคซนพษสนข
บาบรเวณสวนปลายของขาหลงขวา ขอมลเปรยบเทยบผลการเกด FISS ในชวงเวลากอนออกขอแนะนา
นในป (1990-1996) และภายหลงจากการออกขอแนะนา (1997-2006) พบวามการเกด FISS ทบรเวณ
Page 37
37
scapular ลดลงแตกลบพบกอนมะเรงทบรเวณขาหลงขวา (ขาซายไมพบ) เพมขน นอกจากนยงพบ
รายงานเกยวกบมะเรงเพมมากขนทบรเวณสวนทองทงดานขวาและซาย ทงนอาจเนองจากการฉดวคซน
เขาบรเวณปลายของขาหลงในทางปฎบตทาไดยาก บรเวณดานขางของชองทองจงเปนตาแหนงทอาจ
ไดรบวคซนโดยบงเอญไดบอยครงมากขน (Shaw et al., 2009)
จากขอมลขางตน จงยงไมมคาแนะนาใหเปลยนตาแหนงการฉดวคซนในประเทศทอยนอกทวป
อเมรกาเหนอ VGG มขอเสนอแนะทอาจชวยลดความเสยงของการเกด FISS ดงน
• ในกรณทเปนไปได ควรเลอกใชวคซนแมวทไมมสวนผสมของสอ
• ควรหลกเลยงการฉดวคซน (ทมสอเปนสวนผสม) บรเวณ interscapular
• วคซน (ทมสอเปนสวนผสม) ควรฉดเขาใตผวหนง (ไมฉดเขากลามเนอ) ตาแหนงทเหมาะสม
และปลอดภยตอผ ฉดวคซน (โดยหลกเลยงการฉดเขาตวเองโดยบงเอญ ในกรณสตวทจบบงคบ
ไดยาก) คอบรเวณผวหนงดานขางชองอกและชองทอง ผวหนงบรเวณขางชองทองเปนตาแหนง
ทเหมาะสมทสด เนองจากงายตอการผาตดเอากอนมะเรงออก เมอเปรยบเทยบกบบรเวณ
interscapular หรอ intercostal ทมความยงยากในการผาตดมากกวา
• ควรฉดวคซนในตาแหนงทตางกน ในแตละครงบนทกตาแหนงทฉดวคซนลงในประวตสตวหรอ
ใบรบรองการใหวคซน โดยระบทงตาแหนงทฉด และรายละเอยดของวคซนทใหในแตละครง ควร
เปลยนตาแหนงทฉดวคซนในแตละครงหรออกทางหนงคลนกหรอโรงพยาบาลสตวอาจออก
นโยบายโดยกาหนดตาแหนงเฉพาะทสาหรบการฉดวคซนแตละชนดในแตละปสลบกนไป
• VGG สนบสนนใหมการรายงานการพบ FISS ในกรณทสงสยวาเปนผลอนไมพงประสงคจาก
การใหวคซนแกองคกรภายในประเทศทเกยวของ
การตรวจซรม
ในปจจบนยงมขอมลทางซรมวทยาทเกยวกบการตอบสนองทางแอนตบอดตอการใหวคซนใน
แมวทจากด ชดทดสอบแอนตบอดตอ FPV กาลงอยในขนการพฒนา ชดทดสอบแอนตบอดตอ CPV ทม
การใชทวไปในประเทศสหรฐอเมรกา สามารถนามาประยกตใชตรวจหาแอนตบอดตอ FPV ในแมวไดใน
กรณของ FCV และ FHV-1 ระดบภมคมโรคจากวคซนไมมความสมพนธกบปรมาณแอนตบอดในซรม
ดงนนกลม VGG จงสนบสนนใหตรวจเพยงเฉพาะแอนตบอดตอ FPV เทานน โดยสามารถแปรผลการ
Page 38
38
ตรวจทางซรมวทยาในลกษณะเดยวกบการตรวจในสนขตามทอธบายไวขางตน สวนการตรวจหา
แอนตบอดตอ FIV ใชสาหรบเพอวนจฉยโรคเทานนและไมไดบงชถงถงระดบภมคมกนตอ FIV
การใหวคซนในสถานสงเคราะหสตว
สถานสงเคราะหสตว (animal shelter) หมายถงสถานทรบเลยงสตวทรอรบไปเลยง(adoption)
ชวยเหลอ หรอรอใหเจาของมารบคนกลบไป โดยทวไปสตวทอยในสถานสงเคราะหสตวจะมความ
หลากหลายสง ไมทราบประวตวคซน อตราเขา-ออกสงและมความเสยงตอโรคตดเชอสง คาวา ‘shelter’
อาจหมายรวมถงสถานสงเคราะหสตวทมจานวนประชากรสตวคงท สถานททรบสตวเขาวนละหลายรอย
ตว ไปจนถงสถานรบเลยงเพอรอหาบานใหมทดแลสตวหลายตว หรอหลายครอกในชวงเวลาใดเวลาหนง
เชนเดยวกบการใหวคซนในสตวเลยงทวไปทมความหลากหลายขนกบสตวแตละตว ดงนนจงไมม
โปรแกรมวคซนทเหมาะสมและสามารถใชไดกบสถานสงเคราะหสตวเหลานในทกสถานการณ การ
วางแผนการใหวคซนในสถานสงเคราะหแตละแหงขนกบผลจากการประเมนความเสยงจากการตดเชอ
และความสญเสยทอาจเกดขนเมอเกดโรค
การบรบาลในสถานสงเคราะหสตวมความแตกตางจากการดแลสตวเลยงทวไป เนองจาก
สภาพแวดลอมทไมสามารถกาจดเชอโดยถาวรได อยางไรกตามกยงมความเปนไปไดทจะสามารถลด
โอกาสการแพรเชอภายในสภาพการเลยงทมความหนาแนนและมความเสยงตอการตดเชอ รวมทงรกษา
สขภาพสตวทยงไมตดเชอใหด เปาหมายหลกของสถานสงเคราะห คอ การหาบานใหมใหกบสตวทม
สขภาพด ดงนนการควบคมและกาจดโรคตดเชอจงถอเปนหนงในปจจยสาคญหลายประการในการ
บรบาลสตวภายในสถานสงเคราะห แนวปฏบตเกยวกบการใหวคซนและขอเสนอแนะสาหรบสถาน
สงเคราะหสตวน สามารถใชเปนแนวทางในการปองกนและควบคมโรคในสถานสงเคราะหสตว โดย
คานงถงลกษณะเฉพาะทมกพบในสถานสงเคราะหสตว
แนวปฏบตเกยวกบวคซนและขอเสนอแนะสาหรบสถานสงเคราะหสตวแสดงในตารางท 2 และ
4 ในกรณททราบประวตวคซนของสตวกอนรบเขามาทสถานสงเคราะหสตว ไมจาเปนตองใหวคซนหลก
ซา อยางไรกตามในกรณแมวควรใหวคซนหลกโดยเฉพาะ FCV และ FHV ซาอกครงหนง
Page 39
39
VGG พจารณาสถานสงเคราะหสตวแยะออกจากสถานทรบฝากสนขและแมว โดยสวนมาก
สถานทรบฝากสนขและแมวเปนสถานทรบฝากสตวทมประวตวคซนทด และรบฝากในชวงเวลาสนๆ สตว
ทจะรบเขาในสถานรบฝาก ควรมประวตไดรบวคซนหลกครบตามแนวทางปฏบตฉบบนและไดรบวคซน
ทางเลอกทปองกนโรคระบบทางเดนหายใจ ในบางประเทศมขอกาหนดเกยวกบวคซนสาหรบสถานทรบ
ฝากสตวทอาจแตกตางจากเอกสารฉบบน (เชน ตองใหวคซนทกป) ถาคาแนะนาการใชวคซนจาก
หนวยงานทองถนมความแตกตางกบขอเสนอฉบบน ทาง VGG สนบสนนหนวยงานทเกยวของ ได
พจารณาขอมลทางวทยาศาสตรในปจจบน ไปใชประกอบพจารณาเพอปรบขอกาหนดในการใชวคซนให
เหมาะสมตอไป
ขอควรพจารณาทวไป
การดแลสตวนอกเหนอจากการใชวคซน
ในอดตทผานมาสตวแพทยไดรบประโยชนจากการฉดวคซนประจาป การทเจาของนาสตวมา
ตรวจเปนประจาทกปทาใหสตวแพทยสามารถตรวจวนจฉยและใหการรกษาไดทนการณ นอกจากนการ
มาพบสตวแพทยทกป ยงเปดโอกาสใหสตวแพทยสามารถใหคาแนะนาเจาของเกยวกบการดแลสขภาพ
ของสนขและแมวทสาคญ
ดวยเหตนเจาของสตวบางสวนจงมความเขาใจทคลาดเคลอนวาการนาสตวมาพบสตวแพทยทก
ป มวตถประสงคเพยงเพอมารบวคซนเทานน ในปจจบนสตวแพทยเรมมความกงวลวา การลดความถใน
การใหวคซนอาจสงผลใหเจาของไมพาสตวมาพบทกป ซงจะกระทบถงคณภาพในการใหบรการเพอการ
ดแลสขภาพสตว ดงนนสตวแพทยจงควรเนนความสาคญและความจาเปนเกยวกบโปรแกรมการดแล
สขภาพสตวเลยงแกเจาของเพมขน โดยควรใหความสาคญในการ การตรวจสขภาพรางกายและการดแล
สขภาพเฉพาะตวสตวเพมขน โดยเฉพาะในดานสขภาพฟน โภชนาการ การตรวจวนจฉยทเหมาะสมกบ
สตวแตละตว การควบคมโรคพยาธ โรคสตวตดคน สตวแพทยควรใหคาแนะนาเรองทเกยวของกบ
พฤตกรรมสตว และเนนยาถงความจาเปนในการตรวจสขภาพในลกสตวและสตวอายมากใหบอยขน
Page 40
40
การตรวจสขภาพประจาปจะชวยประเมนความจาเปนในการใหวคซนทางเลอก สตวแพทยควร
อธบายเจาของสตวเกยวกบ ชนดของวคซน ประโยชนและอนตรายจากการใชวคซน และการใหวคซน
โดยประเมนจากวถชวตและความเสยงตอการตดโรค ดงนนสตวบางตวอาจไมจาเปนตองไดรบวคซน
หลกทกป ในขณะทสตวทจาเปนตองไดรบวคซนทางเลอกอาจตองใหเปนประจาทกป โดยเหตนเจาของ
จงยงจะตองนาสตวมาพบสตวแพทยเปนประจาทกป สตวแพทยควรใหขอมลการเกดโรคในพนท ปจจย
เสยงทจะทาใหเกดการตดโรครวมถงแนะนาวธลดความเสยงของการตดโรค (เชน หลกเลยงการนาสตว
ไปในทมประชากรสตวหนาแนนสง การปรบภาวะทางโภชนาการใหเหมาะสมและลดโอกาสการสมผส
กบสตวทตดเชอ) การใหวคซนจงเปนเพยงสวนหนงขององคประกอบในการดแลสขภาพสตวโดยรวม ซง
ตองพจารณาจากปจจยในดาน อาย สายพนธ สขภาพ สงแวดลอม (โอกาสสมผสโรค) วถชวต (โอกาส
สมผสกบสตวอน) และพฤตกรรมการเดนทางของสตว เปนสวนประกอบ
อายเปนปจจยสาคญทตองนามาพจารณาในการวางแผนการปองกนโรคในสตว แตเดมสตว
แพทยมกจะมงเนนทโปรแกรมวคซน การถายพยาธ รวมถงการทาหมนในลกสนขและแมว ในปจจบนจะ
รวมถงโอกาสในการใหคาปรกษาทางดานพฤตกรรมและการปองกนโรคสตวตดคน การดแลสขภาพสตว
อายมากกาลงเรมไดรบความนยมมากขนการใหคาแนะนาดานโภชนาการสขภาพฟน การควบคมพยาธ
และการใหคาปรกษาดานสขภาพแกสตวเฉพาะตวตลอดชวตของสตวถอเปนสงทควรกระทา ยงไมม
หลกฐานยนยนวาสนขและแมวอายมากทไดรบวคซนหลกครบในชวงลกสตวแลว จาเปนตองไดรบวคซน
หลกมากขนเปนพเศษ มหลกฐานทางวทยาศาสตรทยนยนวาทงสนขและแมวอายมากจะมภมคมกน
จดจาตอวคซนหลก และสามารถกระตนไดโดยการใหวคซนหลกเพยงเขมเดยว อยางไรกตามสตวอาย
มากอาจไมสามารถตอบสนองตอแอนตเจนทไมเคยเจอมากอนไดดนก จากการศกษาในองกฤษพบวา
สนขอายมากทไดรบวคซนโรคพษสนขบาเปนครงแรกกอนการเดนทาง มโอกาสการสรางแอนตบอดทไม
เพยงพอตามทกฎหมายกาหนดมากกวาสตวอายนอย
สตวบางสายพนธมความเสยงตอการเกดโรคไดมากกวาสายพนธอนๆ สตวบางสายพนธพบโรค
บางชนดสงกวาปกต (เชน เนองอก) การตรวจวนจฉยโรค (โดยเฉพาะอยางยงเนองอก) ตงแตในชวงตน
รวมถงการจดการโรคทดจะชวยเพมคณภาพชวตของสตวไดตลอดชวต สตวทมปญหาสขภาพเรอรงควร
ไดรบการดแลและตรวจตดตามอยางสมาเสมอ สตวทไดรบยาบางชนดควรมการตรวจเลอดและ/หรอการ
ทางานของอวยวะตางๆ สตวแพทยควรวางโปรแกรมการตรวจตดตามสขภาพสาหรบสตวทมภาวะ
Page 41
41
เจบปวยเรอรงหรอไดรบยาบางชนดใหเปนกจลกษณะ รวมทงมการแจงเตอนเพอใหเจาของนาสตว
กลบมารบการพบสตวแพทยไดอยางเหมาะสม
สงแวดลอมรอบตวสตวมผลตอสขภาพของสตวเปนอยางมากและควรนามาพจารณารวมดวย
ในระหวางตรวจสขภาพประจาป เพอประเมนความเสยงและหาวธปองกนโรคทเหมาะสม
การประเมนโอกาสทสนขหรอแมวจะไปสมผสสตวตวอนโดยทเจาของไมทราบจะชวยสตวแพทย
ในการตดสนใจเลอกใชวคซนทางเลอก สนขทตองเดนทางไปทฟารมเลยงสนข รานตดขน สถานท
สาธารณะ บรเวณปา บรเวณทมเหบมากจะมความเสยงทจะตดโรคบางชนดมากกวาสนขทวไป
การเพมการเคลอนยายประชากรมนษยและสตว จะทาใหมโอกาสตดเชอชนดตางๆ ปรสตและ
อนตรายจากสงแวดลอมเพมสงขน การประเมนประวตการเดนทางทผานมาและทจะเกดขนในอนาคตจะ
ชวยใหสตวแพททยสามารถวางแผนปองกนและตรวจวนจฉยโรคไดดขน
การบนทกเวชระเบยนสตว
หลงจากใหวคซนควรบนทกขอมลเหลานลงในเวชระเบยนของสตว
• วนทใหวคซน
• ขอมลสตวแพทยผใหวคซน (ชอ ลายเซน เลขทใบอนญาต)
• ชอวคซน เลขทผลต วนหมดอาย ชอบรษท
• ตาแหนงทใหวคซน และ route การใหวคซน
การตดสตกเกอรขางขวดวคซนลงในใบประวตเปนขอกาหนดของบางประเทศ การบนทกผลอน
ไมพงประสงคจากวคซน ควรกระทาในลกษณะทสามารถชวยเตอนผ เกยวของใหเพมความระมดระวงใน
การใหวคซนครงถดไป ในกรณทตองการเอกสารยนยอมจากเจาของสตวควรแนบไวกบเวชระเบยนสตว
เพอแสดงใหเหนวาเจาของสตวรบทราบและยนยอมใหทารกษา (เชน การใชนอกเหนอจากทขอมล
ผลตภณฑระบ) นอกจากนสตวแพทยควรอธบายเกยวกบความเสยงและประโยชนของการใหวคซนให
เจาของรบทราบกอนการใชวคซน
ผลอนไมพงประสงคจากการใหวคซน
Page 42
42
ผลอนไมพงประสงค หมายถง ผลขางเคยงหรอเหตการณทไมตองการ (รวมถงการไมสามารถ
ปองกนโรค) ทมความเกยวของกบการใหวคซนแกสตว ทงนรวมถงอาการบาดเจบ ความเปนพษ ภาวะ
ภมไวเกนทเกดจากการใหวคซนแมวาเหตการณเหลานนอาจจะไมไดเกยวของกบวคซนโดยตรงกตาม
ควรมการรายงานการพบผลอนไมพงประสงคไมวาจะเปนผลทพสจนไดวาเกยวของกบวคซนหรอแมแต
ในกรณสงสยการรายงานควรระบขอมลเกยวกบผลตภณฑ รายละเอยดของสตวทเกยวของและขอมล
ของผรายงาน
การรายงานดงกลาวมความสาคญกบทงบรษทผผลต และหนวยงานภาครฐททาหนาทควบคม
เรองความปลอดภยและประสทธภาพเพอดาเนนการสบสวนและแกไขตอไป โดยทวไปแลวการศกษา
ความปลอดภยของวคซนกอนการขนทะเบยนจะทาใหทราบถงผลอนไมพงประสงคทอาจพบไดบอยครง
สวนผลอนไมพงประสงคทเกดไมบอยนก มกจะตองอาศยการวเคราะหขอมลจากการรายงานผลอนไม
พงประสงคในระหวางการใชงานภายหลงจากทวคซนไดรบการขนทะเบยนและนาออกจาหนายแลว
ดงนนการรายงานการเกดผลอนไมพงประสงคจากการใหวคซนจงควรรายงานตอทงบรษทผผลตและ/
หรอหนวยงานภาครฐทเกยวของ ในหลายประเทศไมมหนวยราชการทเกบขอมลเกยวกบผลอนไมพง
ประสงคของวคซน จงควรรายงานการพบไปทบรษทผผลต VGG ตระหนกดวามการรายงานผลอนไมพง
ประสงคจากการใหวคซนทนอยกวาความเปนจรง ซงเปนอปสรรคตอการประเมนและการปรบปรงเรอง
ความปลอดภยของวคซน VGG สนบสนนใหสตวแพทยทกคนควรมสวนรวมในการรายงานเหตการณท
เกยวของ
รายงานเกยวกบผลอนไมพงประสงคทมความละเอยด ชดเจน จะสามารถใชเปนขอมล
เปรยบเทยบกบรายงานไดในอนาคต รายงานดงกลาวชวยใหมการตรวจพบอาการตางๆ ทอาจไมเคยม
การรายงานมากอน การพบการเพมขนของอาการทเคยมรายงานมากอน การพบปจจยเสยงบางอยางท
มความเชอมโยงกบอาการอนไมพงประสงค ชดของวคซนทมกอใหเกดอาการอนไมพงประสงคมากกวา
ปกต ซงจะนาไปสการศกษาทางคลนกระบาดวทยาและทางหองปฏบตการตอไปดงนนจงควรสนบสนน
ใหสตวแพทยรายงานผลอนไมพงประสงคทเกดจากการใชวคซนทมทะเบยน ทงนการรายงานจะไมมผล
ตอการยกเลกทะเบยนวคซนชนดดงกลาวแตจะชวยใหมการทบทวนเพอเพมความปลอดภยในการใช
ผลตภณฑมากขนตอไป
Page 43
43
เอกสารอางอง
Bergman PJ, Camps-Palau MA, McKnight JA, Leibman NF, Craft DM, Leung C, Liao J, Riviere I, Sadelain M, Hohenhaus AE,
Gregor P, Houghton AN, Perales MA and Wolchok JD. (2006). Development of a xenogeneic DNA vaccine program for
canine malignant melanoma at the Animal Medical Centre. Vaccine 24, 4582-4585.
Day MJ, Horzinek M and Schultz RD. (2007). Guidelines for the vaccination of dogs and cats.Journal of Small Animal
Practice 48, 528-541.
Horzinek MC and Thiry E. (2009). Vaccines and vaccinations: the principles and the polemics. Journal of Feline Medicine
and Surgery 11, 530-537.
Palatnik-de-Sousa CB, Silva-Antunes I, de AguiarMorgado A, Menz I, Palatnik M and Lavor C. (2009).Decrease of the
incidence of human and canine visceral leishmaniasis after dog vaccination with Leishmune® in Brazilian endemic areas.
Vaccine 27, 3505-3512.
Paul, M.A., Carmichael, L.E., Childers, H., Cotter, S., Davidson, A., Ford, R., Hurley, K.F., Roth, J.A., Schultz, R.D., Thacker, E.
and Welborn, L. (2006).2006 AAHA canine vaccine guidelines .Journal of the American Animal Hospital Association, 42, 80–
89.
Richards, J.R., Elston, T.H., Ford, R.B., Gaskell, R.M., Hartmann, K., Hurley, K., Lappin, M.R., Levy, J.R., Rodan, I., Scherk,
M., Schultz, R.D. and Sparkes, A.H. (2006). The 2006 American Association of Feline Practitioners Feline Vaccine Advisory
Panel Report. Journal of the American Veterinary Medical Association, 229, 1405-1441.
Shaw SC, Kent MS, Gordon IK, Collins CJ, Greasby TA, Beckett LA, Hammond GM and Skorupski KA (2009). Temporal
changes in characteristics of injection-site sarcomas in cats: 392 cases (1990-2006). Journal of the American Veterinary
Medical Association, 234, 376-380
Thiry E and Horzinek MC. (2007). Vaccination guidelines: a bridge between official requirements and the daily use of
vaccines. Revue Scientifiqueet Technique de l’Office International des Epizooties 26, 511-517.
กตตกรรมประกาศ
การดาเนนงานของ VGG ไดรบการสนบสนนโดย MSD Animal Health และ WSAVA ทงน
VGG เปนกลมนกวชาการทมความอสระในการออกแนวทางปฏบตอยางเปนกลางโดยไมขนกบ
ความเหนของอตสาหกรรมการผลตวคซน
Page 44
44
ภาคผนวก I. ขอมลเกยวกบโรคตดเชอสาคญในสนขและแมว
Fact sheet: วคซนพารโวไวรสสนขชนดท 2 (CPV-2)
ชนดของวคซน
วคซนเชอเปน (modified live vaccine; MLV) ประกอบดวยเชอพารโวไวรสทแตกตางกน ทงสายพนธ
จโนไทป และปรมาณของเชอ ในปจจบนมการคนพบเชอพารโวไวรส-2 (CPV-2) ทวโลก 3 สายพนธ
ไดแก CPV-2a, CPV-2b, CPV-2c โดย CPV-2c เปนเชอสายพนธใหมทมการรายงานในอเมรกาเหนอ-
ใต ยโรปและเอเชย เชอ CPV-2 ทกจโนไทปมลกษณะความเปนแอนตเจนใกลเคยงกน ดงนนวคซนตอ
เชอพารโวไวรสสามารถใหภมคมโรคตอเชอ CPV-2 ไดทกสายพนธในปจจบนในสหรฐอเมรกาใชวคซนซง
มสวนประกอบของเชอ CPV-2a หรอ CPV-2b ซงสามารถกระตนภมคมกนตอเชอ CPV-2 ไดทกสาย
พนธ รวมทง CPV-2c
วคซนเชอตาย (killed vaccine) วคซน CPV-2 เชอตายมใหเลอกใชอยบาง แตวคซนเหลานม
ประสทธภาพดอยกวา และใชเวลานานกวาในการกระตนภมคมกนเมอเปรยบเทยบกบวคซนชนดเชอ
เปน VGG จงไมแนะนาใหใชในโปรแกรมการใหวคซนทวไป ในกรณสตวแปลกถน (exotic animals) สตว
ปา และสตวทอง ซงไมสามารถใหวคซนเชอเปนอาจพจารณาใชวคซนเชอตายแทนได อยางไรกตามยง
ไมมขอมลการทดสอบประสทธภาพและความปลอดภยของวคซนเชอตายในกรณดงกลาว
กลไกและระยะเวลาของภมคมกน (DOI)
• DOI ทเกดจากการตดเชอโดยธรรมชาตอยไดนานตลอดชวต
• DOI จากการไดรบวคซนเชอเปนอยได 9 ปหรอนานกวานน จากการทดสอบดวยการฉดพษทบ
หรอการตรวจทางซรมวทยา
• ยงไมมขอมล DOI จากการไดรบวคซนเชอตาย CPV-2 แตมรายงานวาวคซนเชอตายไขหดแมว
(Feline panleukopenia) ใหภมคมโรคไดนานกวา 7.5 ป จากการทดสอบดวยการฉดพษทบใน
แมว
• กลไกหลกทางภมคมกนทวรางกายภายหลงการไดรบวคซนเชอเปน ไดแก การสรางนวทรลไลซง
แอนตบอดชนด IgG และ IgM ในกรณของวคซนเชอตายทไมมสอ จาเปนตองใหหลายครงจงจะ
กระตนแอนตบอดในระดบทปองกนโรคได สวน IgA และ CMI ไมสมพนธกบความคมโรค
Page 45
45
• MDA มผลรบกวนการตอบสนองทางภมคมกนในลกสนข ทงนขนกบปรมาณแอนตบอดในนม
นาเหลอง ปรมาณแอนตบอดทถกดดซมเขารางกาย และชนดของวคซน
• ชวงเวลาทลกสนขมโอกาสตดเชอ ในขณะทยงทาวคซนไมไดผลเรยกวา “window of
susceptibility” ในกรณวคซนเชอเปนทมประสทธภาพดอาจมชวงเวลาดงกลาวเพยง 2 สปดาห
หรอนอยกวา ในขณะทวคซนทประสทธภาพไมดนก อาจมชวงเวลานานถง 10-12 สปดาห
• โปรแกรมวคซนในลกสนขควรใหเขมสดทายท 16 สปดาห และใหกระตนซาเมออาย 1 ป จากนน
ไมควรกระตนบอยกวาทก 3 ป
• ในกรณทไมม MDA รบกวน วคซนเชอเปนสามารถกระตนภมคมกนไดภายใน 3 วนหลงใหวคซน
• การตรวจพบแอนตบอด (โดยไมคานงถงระดบไตเตอร)ในลกสตวทไดรบวคซนทมอายมากกวา
16 สปดาหมความสมพนธกบความคมโรค
ขอควรระวง
• ในบรเวณทไมมการระบาดของ CPV-2 ทงในสนขบานและสตวปา ไมควรใชวคซนเชอเปน
เนองจากไวรสอาจแพรกระจายและกลายพนธจนสามารถกอโรคในสนขและสตวชนดอนได
• สตวทไดรบวคซนเชอเปน CPV-2 สามารถปลอยเชอสสงแวดลอมได แตจะไมกอโรคในลกสนข
อายมากกวา 4 สปดาหทสมผสเชอ และอาจกระตนภมในลกสนขเหลานไดดวย แตเชอในวคซน
อาจทาใหเกดปญหากลามเนอหวใจอกเสบในลกสนขทอายนอยมากๆ (อายนอยกวา 2 สปดาห)
ลกสนขทไมมแอนตบอด หรอกอใหเกดอาการทางคลนก ในสตวแปลกถนหรอสตวปา สตวท
ไดรบวคซนเชอเปนจะสามารถปลอยเชอออกมาในอจจาระในระดบตาๆ ไดเปนเวลาหลายวน
หลงไดรบวคซน
• ยงไมเคยมรายงานวาวคซนเชอเปนสามารถกลายพนธกลบเปนเชอกอโรค (reversion) หรอกอ
โรครนแรงในสนขทไดรบวคซนได
• ไมควรใหวคซนเชอเปนแกลกสนขทมอายนอยกวา 5 สปดาห
• กรณการตรวจพบแอนตเจน CPV-2 แมจะเพงไดรบวคซน (ภายในระยะ 2 สปดาห) รวมกบการ
แสดงอาการของโรคตดเชอพารโวไวรส ใหสนนษฐานวาสนขนนตดเชอ CPV-2 สนขทไดรบ
วคซนสามารถปลอยเชอจากวคซนในปรมาณตาๆ ซงจะไมใหผลบวกตอการตรวจแอนตเจนดวย
วธอไลซา ในขณะทการตรวจหาไวรสจากอจจาระดวยวธพซอารอาจพบผลบวกไดนานถง 7 วน
ในสนขทไดรบวคซนทยงไมมแอนตบอด
Page 46
46
ขอมลเกยวกบโรค
สตวจะแสดงอาการของโรคหลงจากตดเชอ 5 วนขนไป การปลอยเชอ CPV-2 ในอจจาระสวน
ใหญจะสนกวา 2 สปดาห ไมมรายงานวาพบสนขทตดเชอนานเกนกวา 4 สปดาห เนองจากสวนใหญจะ
ตายหรอไมกสามารถกาจดเชอไวรสออกจากรางกายไดหมด ไวรสมความคงทนสงและอาจอยใน
สงแวดลอมไดนานเกนกวา 1 ป ดงนนในสถานททมประวตวาเคยมสตวทตดเชออยใหถอวาเปนแหลงท
ตดเชอดวย
Fact sheet: วคซนอะดโนไวรสสนข (CAV-2)
ชนดของวคซน
วคซนเชอเปน วคซนทมสวนประกอบของ CAV-2 เปนผลตภณฑทมการใชแพรหลายมากทสด เปน
วคซนทใชปองกนโรคตบอกเสบในสนข (Infectious Canine Hepatitis; ICH) จากการตดเชอ CAV-1
และชวยลดอาการของระบบทางเดนหายใจจากการตดเชอ CAV-2 วคซนนมประสทธภาพดมากและไม
กอใหเกดผลอนไมพงประสงคทเคยมรายงานในวคซน CAV-1 ไดแก ภาวะ allergic uveitis หรอ “blue
eye”นอกจากรปแบบวคซนเชอเปนตอ CAV-2 ทใหโดยการฉดแลว ยงมผลตภณฑทงแบบเดยวและรวม
กบวคซนแบคทเรยหลายชนด (เชน Bordetella bronchiseptica) และไวรส (พาราอนฟลเอนซาและอน
ฟลเอนซา) สาหรบปองกนภาวะ canine respiratory disease complex (CRDC) วคซนหยอดจมกทม
สวนผสมของ CAV-2, CPiV และ Bordetella ชวยลดความรนแรงของ CRDC ได แตไมควรใชเพอ
ปองกน ICH ในกรณนควรเลอกใชวคซนเชอเปน CAV-2 แบบฉดจะดกวา
วคซนเชอตาย วคซนเชอตาย CAV-1 และ CAV-2 มใชในบางประเทศ แตไมแนะนาใหใชเนองจาก
ประสทธภาพไมดนก และมโอกาสกระตนใหเกดการแพได
กลไกและระยะเวลาทใหภมคมกน (DOI)
• DOI จากการตดเชอ CAV-1 ตามธรรมชาตหรอเปนโรค ICH อยไดนานตลอดชวต
• DOI หลงจากไดรบวคซนเชอเปนอยไดอยางตา 9 ป จากการทดสอบดวยการฉดพษทบหรอ
ตรวจทางซรมวทยา
Page 47
47
• DOI ทใหความคมโรคได ภายหลงการใหวคซนเชอตายทง CAV-1 และ CAV-2 ยงไมทราบแน
ชด DOI สาหรบ CRDC ทมสาเหตรวมจาก CAV-2 คงอยประมาณ 3 ป อยางไรกตามเนองจาก
CRDC เปนโรคทมสาเหตจากหลายปจจย วคซนอาจไมสามารถปองกนการตดเชอได แตชวยลด
ความรนแรงของ CRDC ได ปจจยอนๆ เชน ความเครยด การถายเทอากาศทไมดพอ ฝ น แกส
แอมโมเนยในทเลยงทขาดสขลกษณะ การตดเชอ Streptococcus spp, Pasteurella
multocida, Bordetella bronchiseptica, Mycoplasma spp, CPiV, CIV และ canine
respiratory coronavirus สามารถเปนสาเหตรวมของการเกด CRDC
• กลไกหลกของภมคมกนทวรางกายจากการไดรบวคซน ไดแก การสรางนวทรลไลซงแอนตบอด
ชนด IgG กลไกในการปองกนโรค CRDC ในบรเวณทางเดนหายใจเกดจากทง IgG และ
secretory IgA ในกรณของวคซนหยอดจมก IgG ทสรางจากการใหวคซนแบบฉดชวยปองกน
การตดเชอทปอดแตจะไมมผลตอการตดเชอทระบบทางเดนหายใจสวนตน ซงตองการทง
secretoryIgA และภมคมกนชนดเซลลแบบเฉพาะท วคซน CAV-2 จะไมสามารถปองกน ICH
ไดโดยสมบรณ ถาใหโดยการหยอดจมกเพยงอยางเดยว
• MDA จะยบยงการกระตนภมคมกนจากวคซนแบบฉด แตไมมผลตอวคซนหยอดจมก เนองจาก
การปองกนโรค ICH ตองใชวคซนชนดฉด ดงนนในการการวางโปรแกรมปองกนโรค ICH ในลก
สนข ควรใหวคซนเขมสดทายรวมกบวคซนไวรสชนดอน (เชน CDV, CPV-2) แกลกสนขอาย 16
สปดาหหรอมากกวา
• หลงเสรจโปรแกรมวคซนลกสนขทอายประมาณ 16 สปดาห ควรใหกระตนซาอกครงเมอสตว
อาย 1 ป จากนนกระตนซาไมถกวาทก 3 ป
• ถาสตวไมม MDA วคซนเชอเปนจะกระตนภมโรคไดเรวทสดภายใน 5 วนหลงไดรบวคซน
• การตรวจพบแอนตบอด (โดยไมตองคานงถงระดบไตเตอร)ในลกสตวทไดรบวคซนทมอาย
มากกวา 16 สปดาห มความสมพนธกบความคมโรค
ขอควรระวง
• สตวทไดรบวคซน CAV-2 ชนดหยอดจมก จะสามารถปลอยเชอออกจากทางเดนหายใจได แตไม
พบในการใหวคซนแบบฉด
Page 48
48
• จากการศกษาโดยการใหเชอยอนกลบ (back passage) ไมพบวาเชอไวรสในวคซนจะสามารถ
กลบมากอโรคในสตวได
• เชนเดยวกบเชออะดโนไวรสอนๆ เชอไวรสวคซน CAV-1, CAV-2 สามารถเหนยวนาใหเซลล
หลายชนด (เชน เซลลไตของหนแฮมสเตอร) เปลยนเปนเซลลมะเรงไดในหองปฏบตการ แตยง
ไมมขอมลความสาคญของเหตการณนในสนข
• ไวรส CAV-2 มกพบทวไปในทางเดนหายใจสวนตนของสนข ดงนนสนขในสถานสงเคราะหสตว
สนขโชว หรอสนขทเลยงในฟารม มกจะมภมคมกนตามธรรมชาต
ขอมลเกยวกบโรค
สตวมกแสดงอาการของโรค ICH ภายหลงจากตดเชอ CAV-1 ประมาณ 5 วนขนไป สวนภาวะ
CRDC ทเกดจากการตดเชอ CAV-2 รวมกบเชออนจะพบอาการไดภายใน 3-4 วน
CAV-2 สามารถแพรทางอากาศ ในขณะท CAV-1 จะแพรผานทางสงคดหลง เชน นาลาย
ปสสาวะ ทง CAV-1 และ CAV-2 มความคงทนในสงแวดลอมไดปานกลาง โดยสามารถมชวตไดนาน
หลายวนถงหลายสปดาหในสงแวดลอม
Fact sheet: วคซนไวรสไขหดสนข(CDV)
ชนดของวคซน
วคซนเชอเปน เปนผลตภณฑทมใชอยางแพรหลาย ประกอบดวยเชอ CDV สายพนธ Rockborn,
Synder Hill, Onderstepoort, Lederle หรอสายพนธอนๆ เชอ CDV สายพนธตางๆ กอใหเกดอาการของ
โรคในสตวชนดตางๆ แตกตางกน อยางไรกตามเชอเหลานไมมความแตกตางในดานคณสมบตทางซรม
วทยามากนก ดงนนวคซน CDV ใดๆ จงสามารถใหความคมโรคตอเชอไดทกสายพนธ
วคซนรคอมบแนนทเวคเตอร (rCDV) รคอมบแนนทคานารพอกซไวรสมใชในสหรฐอเมรกาและบาง
ประเทศ วคซนมความปลอดภยและประสทธภาพด มกใชในสตวปาและสตวแปลกถนทมโอกาสตดเชอ
และปวยจาก CDV
Page 49
49
วคซนเชอตาย ในปจจบนไมมวคซนเชอตายในทองตลาด วคซนชนดนไมมประสทธภาพเพยงพอในการ
ปองกนโรค ดงนนจงไมควรใชเพอกระตนภมคมกนตอไขหดสนข
กลไกและระยะเวลาทใหภมคมกน (DOI)
• DOI ทเกดจากการไดรบวคซนหรอการตดเชอตามธรรมชาต จะคงอยตลอดชวต
• DOI จากไดรบวคซนเชอเปนอยไดนาน 9 ปขนไป จากการทดสอบดวยการฉดพษทบหรอการ
ตรวจทางซรมวทยา
• DOI จากการไดรบ rCDV มระยะเวลามากกวา 5 ป จากการทดสอบดวยการฉดพษทบ
และมากกวา 6 ป จากการตรวจทางซรมวทยา
• ไมมขอมล DOI ทเกดจากการไดรบวคซนเชอตาย เนองจากเปนวคซนทไมแนะนาใหใช
• กลไกหลกของภมคมกนทวรางกายในสตวทไดรบวคซน ไดแก นวทรลไลซงแอนตบอดชนด IgG
ทสามารถปองกนการตดเชอหรอแอนตบอดรวมกบ CMI ทงน IgG เปนกลไกหลกของภมคมกน
ชนดสารนา ในขณะทแอนตบอดทผวเยอเมอก (secretory antibody) มบทบาทนอยมากหรอไม
มเลย ในการปองกนการตดเชอในสตวทไดรบวคซน
• MDA สามารถรบกวนการกระต นภมคมกนในลกสนข ทงนขนกบระดบแอนตบอดในนม
นาเหลองและปรมาณแอนตบอดทดดซมหลงคลอด
• “window of susceptibility”เปนชวงเวลาทลกสนขมโอกาสตดเชอไวรสในธรรมชาต ในขณะทยง
ไมสามารถกระตนภมคมกนโดยการใหวคซนได ระยะ window of susceptibility ของวคซน
CDV จะสนกวาวคซน CPV-2 (นอยกวา 2 สปดาห)
• ไมควรใหวคซนในลกสนขอายตากวา 6 สปดาห ภายหลงใหวคซนในลกสนขครบถวนแลวเมอ
อายประมาณ 16 สปดาห และกระตนซาเมออาย 1 ป จากนนใหกระตนซาไมถกวาทก 3 ป
• ในกรณทไมม MDA วคซนเชอเปนและรคอมบแนนทสามารถใหภมคมกนไดทนทหลงไดรบ
วคซน
Page 50
50
• วคซน CDV เปนวคซนทมประสทธภาพดทสดชนดหนงเมอเทยบกบวคซนในสตวชนดอน สตวท
สรางภมคมกนจะไมแสดงอาการของโรคไมวาจะไดรบเชอปรมาณเทาใดกตาม
• การตรวจพบซรมแอนตบอด (โดยไมขนกบปรมาณ) ในสนขอายมากกวา 16 สปดาหทเคยไดรบ
วคซน มความสมพนธกบความคมโรค
ขอควรระวง
• ไมควรใชวคซนเชอเปนในทองทหรอสถานททไมพบเชอ CDV ทงในสตวเลยงและสตวปา
เนองจากมความเสยงในแพรเชอ ในกรณนควรเลอกใชวคซนรคอมบแนนททมความปลอดภย
และประสทธภาพด
• จากการทดลองผานเชอกลบ (back passage)ในสนข 7 รอบพบวาวคซนเชอเปน CDV บางสาย
พนธ (เชน สายพนธ Rockborn หรอ Synder Hill) อาจกลบมากอโรครนแรงได แตเนองจากสนข
ทไดรบวคซนมโอกาสปลอยเชอออกสสงแวดลอมนอยมาก โอกาสการกลบมากอโรคจากการ
ผานเชอกลบจงเปนไปไดยาก สตวปาทกนเนอบางชนดสามารถตดเชอและอาจปลอยไวรสออกส
สงแวดลอมได
• วคซนเชอเปนทถกทาใหออนกาลงลง ถกพฒนามาเพอใชเฉพาะในสนขเลยงเทานน หามใชใน
สตวปาและสตวแปลกถน (เชน เฟอรเรต เฟอรเรตเทาดา สนขจงจอกสเทา) วคซนมความรนแรง
สามารถกอโรคและทาใหสตวตายได ดงนนจงไมควรใหวคซนเชอเปนแกสตวกลมน
• ไมควรใหวคซนเชอเปนใหแกลกสนขทมอายนอยกวา 4 สปดาห ในกรณลกสนขอายนอย สตว
ปา สตวแปลกถน ควรเลอกใชวคซนรคอมบแนนท ถาไมมผลตภณฑดงกลาวควรพยายามหา
วคซนรคอมบแนนทมาใชมากกวาการใชวคซนเชอเปน วคซนเชอเปนสายพนธ Ondesterpoort
มความปลอดภยมากทสด แตกยงสามารถกอปญหาในสตวปาและสตวแปลกถนบางชนดได
ขอมลเกยวกบโรค
สตวจะเรมแสดงอาการของโรคภายหลงการตดเชอ 2-6 สปดาห ในชวงระยะฟกตวเชอจะกดการ
ทางานของระบบภมคมกนทาใหสตวตดเชอแทรกซอนไดงายขน และอาจนาไปสโรคของระบบทางเดน
หายใจ ปอดอกเสบและตายกอนทสตวจะเรมอาการเฉพาะของไขหดสนขออกมา ไวรสนจะสญเสย
ความสามารถในการตดเชออยางรวดเรวในสงแวดลอม
Page 51
51
Fact sheet: วคซนโรคไขหดแมว (FPV)
ชนดของวคซน
วคซนเชอเปน ประกอบดวยเชอพารโวไวรสแมว (feline panleukopenia) ทออนกาลง (ไมกอโรค) ทม
ปรมาณเชอไวรสตางกน ไมมสอ มทงรปแบบฉดและหยอดจมกโดยผสมรวมกบวคซนชนดอน (เชน FCV
และ FHV-1) วคซนเชอเปนมขอไดเปรยบในแงความสามารถในการกระตนภมคมกนไดอยางรวดเรว ม
ประสทธภาพในการกระตนภมคมกนในสตวทมแอนตบอดจากแม และกระตนภมคมกนไดดกวา วคซน
รวม FPV แบบหยอดจมกไมควรใชในสถานสงเคราะหสตว ในกรณทตองการใหรวมกบวคซน FCV/FHV-
1 ควรใหวคซนเชอเปน FPV ชนดฉด
วคซนเชอตาย วคซนเชอตาย FPV ทมสวนผสมของสอ ในกรณของวคซนบางชนด การใหวคซนเพยง
หนงครง จะชวยกระตนแอนตบอดไดดในแมวทไมมภมคมกนในระยะเวลาสน อยางไรกตาม สาหรบ
วคซนเชอตายควรใหสองครง หางกน 3-4 สปดาห โดยแมวจะสรางภมคมโรคหลงใหวคซนเขมทสอง อาจ
พจารณาใชวคซนเชอตายในสตวปา สตวแปลกถนหรอแมวทมขอจากดในการใชวคซนเชอเปน
กลไกและระยะเวลาทมภมคมกน (DOI)
• DOI ทเกดจากวคซนหรอการตดเชอตามธรรมชาตจะคงอยตลอดชวต
• DOI ภายหลงจากไดรบวคซนเชอเปนมระยะเวลาอยางนอย 7 ป จากการทดสอบดวยการฉดพษ
ทบหรอการตรวจทางซรมวทยา
• DOI ภายหลงจากไดรบวคซนเชอตาย มระยะเวลาอยางนอย 7.5 ป
• โดยสวนมากโรคไขหดแมวเกดจากการตดเชอ FPV แตเชอพารโวไวรสในสนขบางสายพนธ
(CPV-2a, CPV-2b, CPV-2c) กสามารถตดและกอโรคในแมวได วคซน FPV ทมใชในปจจบน
สามารถใหภมคมกนตอเชอพารโวไวรสในสนขเหลานได
• กลไกหลกของภมคมกนทวรางกายในสตวทไดรบวคซน ไดแก นวทรลไลซงแอนตบอด โดยระดบ
ของแอนตบอดมความสมพนธกบภมคมโรค สวน IgA และ CMI ไมมบทบาทสาคญมากนกใน
การสรางภมคมโรค วคซนสามารถกระตนภมคมกนไดตงแต 3 วนหลงไดรบวคซน
Page 52
52
• ภมคมกนจากแม (MDA) รบกวนการสรางภมคมกนในลกแมวได ขนกบระดบแอนตบอดในนม
นาเหลองและปรมาณแอนตบอดทถกดดซมในชวง 8 ชวโมงแรกหลงเกด
• เชนเดยวกบในกรณเชอ CPV ในสนข ชวงเวลาทลกแมวมโอกาสตดเชอไวรสในธรรมชาต
ในขณะทยงไมสามารถกระตนภมคมกนโดยการใหวคซนได จะนานประมาณ 6-8 สปดาห
• ภายหลงใหวคซนลกแมวครบถวนแลวทอายประมาณ 16 สปดาห ควรฉดซาเมออาย 1 ป
จากนนกระตนซาไมถกวาทก 3 ป
• การพบแอนตบอดในซรม โดยไมตองคานงถงระดบของแอนตบอด ในแมวอาย 16 สปดาห ท
ไดรบวคซนแลวถอวามความสมพนธกบความคมโรค
ขอควรระวง
• แมวาจะมขอกงวลเรองการกลายพนธกลบมากอโรคใหมของวคซนเชอเปนแตกยงไมพบวาม
รายงานดงกลาว อยางไรกตามในทองทหรอสถานทเลยงสตวทไมม FPV ระบาดทงในแมวและ
สตวปา ไมควรใชวคซนเชอเปน
• ไมควรใชวคซนเชอเปน FPV ในแมวตงทองเนองจากไวรสสามารถแพรผานรกและอาจทา
อนตรายตอตวออนได ในบางประเทศมการอนญาตใหใชวคซนเชอตายในแมวตงทองได แต
โดยทวไปแลวควรหลกเลยงการใหวคซนในแมวทตงทอง
• ไมควรใหวคซนเชอเปน FPV ในลกแมวอายนอยกวา 4 สปดาห เพอหลกเลยงความเสยหาย
ตอสมองสวนซรเบลลมทกาลงอยในระยะพฒนาในลกแมว
• แมวาจะมความเสยงตา ควรเพมความระมดระวงการใชวคซนเชอเปน FPV ในแมวทมภาวะกด
ภมคมกน (เชน แมวทแสดงอาการของ FIV และ FeLV หรอแมวทไดรบยากดภมคมกน) เพราะ
แมวอาจไมสามารถควบคมปรมาณเชอไวรสในรางกาย และนาไปสการแสดงอาการทางคลนก
ภายหลงจากไดรบวคซนได
• ในกรณทตองใชวคซนเพอควบคมการระบาดของโรค วคซนเชอเปนจะมขอไดเปรยบกวาในแง
ความสามารถในการกระตนใหเกดภมคมกนไดอยางรวดเรว
Page 53
53
ขอมลเกยวกบโรค
แมวจะแสดงอาการของโรคภายหลงจากตดเชอ 2-7 วน โดยจะพบอาการอาเจยนภายใน 1-2
วนหลงจากมไข อาจพบอาการทองเสยตามมาไดบางสตวจะมภาวะขาดนาอยางรวดเรว โดยมกจะพบ
แมวปวยนงใกลชามใสนา แสดงอาการกระหายนาแตไมดมนา ในระยะสดทายอณหภมรางกายลดตาลง
เกดภาวะชอคและการแขงตวของเลอด (DIC) ทวรางกายไวรสสามารถคงอยในสงแวดลอมไดอยางนอย
1 ป ดงนนในสถานทพบสตวตดเชอใหถอวามเชออย
Fact sheet: วคซนเฮอรปสไวรสแมว (FHV-1)
ชนดของวคซน
วคซนเชอเปน ประกอบดวยเชอไวรสเฮอรปสแมว (feline rhinotracheitis virus มเพยงซโรไทปเดยว) ท
ออนกาลงในระดบไตเตอรตางๆ กน ไมมสอ มทงรปแบบฉดและหยอดจมก แบบเดยวหรอรวมกบ
แอนตเจนอน (มกรวมกบแคลซไวรส)
วคซนเชอตาย ทผานมามการพฒนาวคซนเชอตายทมสอและซบยนตวคซน
กลไกและระยเวลาทมภมคมกน (DOI)
• การประเมนระยะ DOI ทาไดยาก ความคมโรคอยางสมบรณเกดเพยงชวงสนๆ หลงจากใหวคซน
และประสทธภาพลดลงตามเวลา
• ภมคมกนหลงจากการตดเชอไมสมบรณและมระยะเวลาแตกตางกน
• ความคมโรคทเกดจากวคซน FHV-1 (รวมทงแคลซไวรสแมว) ไมสมบรณเทากบวคซนไขหดแมว
จงไมควรคาดหวงวาระดบภมคมกนหรอระยะเวลาทมภมคมกนในวคซนหลกสองชนด (FHV-1
และ FCV) จะเทยบเทากบวคซนหลกของสนขและวคซน FPV
• ระดบแอนตบอดจากการไดรบวคซนเชอตาย FHV-1 อยไดนาน 3 ป แตระดบแอนตบอดไมม
ความสมพนธกบความคมโรค
Page 54
54
• ในแมวทไดรบวคซนเชอตายสองเขม พบวาใหความคมโรคอยไดนาน 7.5 ป จากการทดสอบโดย
การฉดพษทบดวยเชอรนแรง FHV-1 แตความคมโรคไมสมบรณและมประสทธภาพพอๆ กบ
ภายหลงการใหวคซนเชอตายเปนระยะเวลา 1 ป
• ภายหลงใหวคซนในลกแมวครบถวนแลว ทอาย 16 สปดาหและกระตนอกครงเมอ 1 ป จากนน
กระตนวคซนซาไมถกวาทก 3 ป กรณทขาดชวงไปการกระตนซาหนงครง ถอวาเพยงพอตอการ
ชวยกระตนภมคมกนจดจา
• ไมมวคซนเฮอรปสไวรสใดทสามารถปองกนการตดเชอ FHV-1 สายพนธรนแรงได ไวรสอาจเขาส
ภาวะ latent แลวกลบมากอโรคใหมได เมอแมวมความเครยดอยางรนแรง แมวทไดรบวคซนจง
ยงอาจแสดงอาการทางคลนก และปลอยเชอใหแมวตวอน ซงอาจกอโรคในลกแมวและแมวอน
ได
• ภมคมกนพงเซลลมบทบาทสาคญตอการปองกนโรค ดงนนแมวทไดรบวคซนแตตรวจไมพบ
แอนตบอด จงยงอาจมภมคมกนโรคได ในทางกลบกนการตรวจพบแอนตบอดมความสมพนธ
กบความคมโรคจากการตดเชอ FHV-1 สายพนธรนแรง
• ภมคมกนจากแม (MDA) รบกวนการตอบสนองตอวคซนในลกแมว โดยมระยะเวลาขนกบระดบ
นมนาเหลองทไดรบและปรมาณทดดซมหลงคลอด ควรเรมใหวคซนเขมแรกเมออายประมาณ 9
สปดาห แมวาเอกสารขนทะเบยนของวคซนบางบรษทจะระบใหฉดเรวกวานนMDA มผลรบกวน
ตอวคซนหยอดจมกนอยกวาวคซนแบบฉด ดงนนจงสามารถใหวคซนหยอดจมกไดเรวกวาแบบ
ฉด 2-4 สปดาหในแมวทม MDA
ขอควรระวง
• วคซนเชอเปนทใหโดยการฉดอาจกอใหเกดโรคถาไดรบผดวธ (เชน แมวหายใจเขาไป
หรอกนวคซนจากการเลยผวหนงและขน)
• ในแมวทไดรบวคซนทางจมกอาจพบอาการของระบบทางเดนหายใจสวนตนได
• ในฟารมเพาะพนธแมว มกพบการตดเชอในลกแมวกอนหยานม เมอระดบ MDA ลดลง
โดยทวไปทอายประมาณ 4-8 สปดาห โดยสวนมากเปนการตดเชอจากแมแมวทอยใน
ภาวะเครยดจากการตงทองและใหนม ทาใหไวรสกลบมาเพมจานวนมากขนใหม
Page 55
55
ขอมลเกยวกบโรค
แมวจะปลอยเชอไวรสภายหลงการตดเชอ 24 ชวโมงและปลอยเชอนาน 1-3 สปดาห แมวจะ
แสดงอาการของโรคแบบเฉยบพลนภายหลงไดรบเชอ 2-6 วน และหายใน 10-14 วน ไวรสจะแพรเขาส
เสนประสาทและเซลลประสาท โดยเฉพาะ trigeminal ganglia ซงเปนตาแหนงทเกดภาวะ latency แมว
สวนใหญจะมการตดเชอแฝงไปตลอดชวตและปลอยเชอเปนครงคราวเมอมความเครยด สารพนธกรรมด
เอนเอของเชอจะคงอยในเซลลประสาททตดเชอโดยไมจาเปนตองมการเพมจานวนเชอ เชอไวรสนไม
คงทนในสงแวดลอมและถกทาลายไดดวยยาฆาเชอทวไป
Fact sheet: วคซนแคลซไวรสแมว (FCV)
ชนดของวคซน
วคซนเชอเปน ประกอบดวยเชอไวรสแคลซไวรสหลายชนด ไมมสอ มทงรปแบบฉดและหยอดจมก แบบ
เดยวหรอรวมกบแอนตเจนวคซนอน (มกรวมกบเฮอรปสไวรสแมว)
วคซนเชอตาย มวคซนเชอตายทมสอ
กลไกและระยเวลาทมภมคมกน (DOI)
• ไวรส FCV มซโรไทปเดยวแตมหลากหลายสายพนธทมความเปนแอนตเจนแตกตางกน การตด
เชอสายพนธหนงมากอน จะชวยลดอาการทางคลนกรวมถงการปลอยเชอทางปากออกส
สงแวดลอมเมอตดเชอตางสายพนธ โดยทวไประดบความคมโรคขามสายพนธขนกบไวรสทง
สองสายพนธทนามาใชในการศกษา
• ตรวจพบนวทรลไลซงแอนตบอดประมาณ 7 วนหลงการตดเชอ ในกรณการฉดพษทบดวยเชอ
สายพนธเดยวกบวคซนระดบแอนตบอดไตเตอรมความสมพนธกบความคมโรคและแมวาจะ
ตรวจไมพบแอนตบอดในซรมแมวยงอาจมภมคมโรค เนองจากมรายงานวา secretory IgA และ
การตอบสนองทางภมคมกนพงเซลลสามารถชวยปองกนโรคในแมวทไดรบวคซนได
• ระดบแอนตบอดในแมวทไดรบวคซนเชอตายสามารถคงอยไดอยางตา 3 ป ดงนนคา DOI ของ
วคซน FCV จงมากกวา 3 ป
Page 56
56
• ในแมวทไดรบวคซนเชอตายสองเขมจะมความคมโรคอยไดนาน 7.5 ป แตภมนจะไมสามารถ
ปองกนการตดเชอ FCV สายพนธ รนแรงไดโดยสมบรณ ซงเทยบเทากบความคมโรคทสราง
ภายหลงการใหวคซนเชอตายเปนระยะเวลา 1 ป
• วคซน FCV (รวมถงวคซนเฮอรปสไวรส) ไมใหความคมโรคโดยสมบรณดงเชนวคซนไขหดแมว
วคซนหลกตอโรคระบบทางเดนหายใจแมวทงสองชนดน ใหความค มโรคทดอยกวา และม
ระยะเวลาทคมครองสนกวาวคซนพารโวไวรสแมวหรอวคซนหลกของสนข
• ภายหลงใหวคซนในลกแมวครบถวนแลวทอายประมาณ 16 สปดาห และกระตนอกครงเมอ 1 ป
จากนนไมควรใหวคซนซาถกวาทก 3 ป
• ภมคมกนจากแม MDA มบทบาทปองกนการตดเชอในชวงสปดาหแรกหลงคลอด และมผล
รบกวนการกระตนภมโดยวคซน ระดบแอนตบอดจากแมจะลดลงครงหนงทกๆ 15 วน และคงอย
ในลกแมวไดถง 10-14 สปดาห มรายงานจากการศกษาในภาคสนามวา ไมพบแอนตบอดตอ
เชอไวรสในวคซนในประมาณ 20% ของลกแมวอาย 6 สปดาห MDA มผลรบกวนตอวคซน
หยอดจมกนอยกวาการใหวคซนแบบฉด ดงนนในแมวทม MDA อาจใหวคซนหยอดจมกไดเรว
กวาแบบฉดประมาณ 2-4 สปดาห
ขอควรระวง
• มกพบอาการระบบทางเดนหายใจสวนบนในแมวทไดรบวคซนแบบหยอดจมก
• เนองจากเชอในทองทมความหลากหลายทางแอนตเจน วคซนจงประกอบดวยเชอหลายสาย
พนธ โดยหวงผลเพอใหสามารถปองกนการเกดโรค จากการตดเชอตางสายพนธไดมากขน
อยางไรกดแมวทไดรบวคซนยงอาจแสดงอาการของโรคแบบไมรนแรงภายหลงการตดเชอได
• การปลอยเชอ FCV เกดขนอยางตอเนอง ซงแตกตางจากเชอเฮอรปสไวรสทจะปลอยเชอ
เปนชวงๆ เมอแมวทตดเชอมความเครยด ปจจบนยงมขอถกเถยงในแงประสทธภาพของวคซน
ในการชวยลดการปลอยเชอทงนพบวาวคซนอาจชวยลดการปลอยเชอลงบางสวนหรออาจทาให
มการปลอยเชอยาวนานขนกได แมวทไดรบวคซน FCV ชนดเชอเปนแบบฉด กสามารถปลอย
เชอไวรสวคซนออกสสงแวดลอมเชนกน แมวาจะพบไดไมบอยนก
Page 57
57
ขอมลเกยวกบโรค
การตดเชอ FCV จะทาใหเกดอาการทางคลนกในชองปากและทางเดนหายใจสวนตน รวมกบ
การอกเสบของเหงอกและชองปากแบบเรอรง ซงอาจเกดจากการทางานของระบบภมคมกนเอง อาการท
พบบอยในลกแมว ไดแก การตดเชอแบบเฉยบพลนในชองปาก และระบบทางเดนหายใจสวนตน โดยม
ระยะฟกตวของโรค 2-10 วน อาการทพบไดบอยไดแก แผลเปอยในปาก จาม และมนามกใส
เมอเรวๆ น มรายงานการพบโรคจากการตดเชอไวรส FCV สายพนธรนแรง (virulent systemic
feline calicivirus; VS-FCV) โดยแมวทเลยงในสถานสงเคราะหหรอโรงพยาบาลสตว โดยสตวจะแสดง
อาการภายใน 1-5 วน ภายหลงการตดเชอสวนแมวทเลยงตามบานอาจเรมแสดงอาการภายใน 12 วน
แมวโตจะแสดงอาการรนแรงกวาลกแมว วคซนทใชอยไมใหภมคมโรคตอเชอทระบาดในภาคสนาม แต
อาจใหความคมโรคไดบางสวนจากการศกษาในหองทดลอง ทงนอาจมสาเหตจากลกษณะธรรมชาตท
รนแรงขนของเชอสายพนธใหม หรออาจเปนเพราะเปนเชอทไมสามารถควบคมไดโดยภมคมกนจากการ
ใหวคซน ในสหรฐอเมรกามวคซนเชอตายตอ VS-FCV ทมรายงานวาสามารถใหความคมโรคตอเชอ VS-
FCV ไดแตยงไมมขอมลวาวคซนดงกลาวจะสามารถใหภมคมกนตอเชอ VS-FCV สายพนธทเหมอนและ
แตกตางกนอยางไร
Page 58
58
Fact sheet: วคซนโรคพษสนขบา (Rabies)
ชนดของวคซน
วคซนเชอเปน มใชแพรหลายทวโลก ใหโดยการกนเพอกระตนภมคมกนในสตวปา (เชน สนขจงจอกใน
แคนาดาและยโรป แรคคนในฟนแลนด) เปนวคซนทพฒนาจากเชอสายพนธ SAD (Street Alabama
Dufferin) ทมความปลอดภย
วคซนรคอมบแนนทเวคเตอรตอพษสนขบา วคซนรคอมบแนนทไวรสมความปลอดภยเนองจากใช
เพยงยนไกลโคโปรตนจของไวรสพษสนขบา รคอมบแนนทพอกซไวรสเวคเตอร (vaccinia หรอ canary
pox) ทใหโดยการกน นยมใชเพอควบคมโรคพษสนขบาในสตวปาในสหรฐอเมรกา (vaccinia vector)
และใชในแมวใชการฉด (canary pox vector) วคซนมใชในสหรฐอเมรกามานานกวา 5 ป วคซนนไมกอ
โรคทงในสตวปกและสตวเลยงลกดวยนม
วคซนเชอตาย ใชในสนขและแมวเลยงหรอสาหรบใชในการปองกนโรคในสนขจานวนมาก การจดการ
วคซนเชอตายทาไดงายกวาวคซนเชอเปน เนองจากวคซนความคงทนตออณหภมและไมมความเสยงใน
การตดเชอโดยบงเอญจากอบตเหตทไมคาดคด
กลไกและระยเวลาทมภมคมกน (DOI)
• การควบคมโรคพษสนขบาในสนขและแมวสวนใหญทาโดยการใหวคซนเ ชอตาย ใน
สหรฐอเมรกานยมใชวคซนเวคเตอรรคอมบแนนท canary pox ในแมวอยางแพรหลาย เพอ
หลกเลยงการอกเสบบรเวณทฉดทมกพบภายหลงการใหวคซนเชอตายทมสอ วคซนดงกลาว
ไมไดจดทะเบยนใชในสนขและไมสามารถใชกระตนภมคมกนในสนขได โดยทวไปแมวจะ
ตอบสนองตอวคซนพษสนขบาไดดกวาสนข ในสหรฐอเมรกาตองใหวคซนซาท 1 ป ภายหลง
จากการใหวคซนเขมแรก จากนนกระตนซาทก 3 ป โดยใชผลตภณฑไดรบการจดทะเบยนโดย
ระบคา DOI 3 ป
• เนองจากการตดเชอทาใหสนขและแมวตาย ดงนนจงไมสามารถประเมนระยะ DOI ในสนขทตด
เชอตามธรรมชาตได
Page 59
59
• DOI จากการไดรบวคซนเชอตายหรอรคอมบแนนทอยไดนานอยางนอย 3 ปจากการทดสอบ
ดวยการฉดพษทบหรอการตรวจทางซรมวทยา
• ไมควรใหวคซนเขมแรกในสนขทมอายตากวา 12 สปดาหและควรกระตนซา 1 ปหลงจากนน
ระดบแอนตบอดจะเพมสงขนภายใน 4 สปดาหหลงฉด ถาจาเปนตองตรวจแอนตบอดหลงจาก
ทาวคซน ควรคานงถงระยะเวลาดงกลาวและความแตกตางระหวางผลตภณฑดวย ควรศกษา
ขอมลผลตภณฑและขอกาหนดทางกฎหมายเพอประกอบการตดสนใจ
• แมวาวคซนบางชนดสามารถปองกนโรคไดนานกวา 3 ป แตกฎหมายบางประเทศอาจกาหนดให
ฉดวคซนทกป VGG สนบสนนใหหนวยงานทรบผดชอบนาขอมลทางวทยาศาสตรไป
ประกอบการวางนโยบายดงกลาว
• การพบระดบแอนตบอดไตเตอร ≥0.5 IU/ml ในสนขทไดรบวคซนและมอายมากกวา 16 สปดาห
มความสมพนธกบความคมโรค ระดบไตเตอรดงกลาว(≥0.5 IU/ml) เปนระดบเดยวกบทใชเพอ
ประกอบการเคลอนยายสตวขามประเทศ
ขอมลเกยวกบโรค
สตวทตดเชอจะแสดงอาการของโรคในชวงระหวาง 2 สปดาหถงหลายเดอนภายหลงตดเชอ โดย
ขนกบตาแหนงทไดรบเชอ (การตดเชอมกเกดจากการกดหรอขวน) ใหสงสยการตดเชอในกรณทสตว
แสดงอาการกาวราวโดยไมมสาเหตหรอมพฤตกรรมเปลยนไปอยางรวดเรว อาการของโรคพษสนขบา
แบงไดเปนชนด “furious”และ “dumb”ในกรณ furious form มกพบ การลดลงของ palpebral, corneal
และ pupillary reflexes นาลายไหล กรามตก ตาเหล กลวแสง ชก หวบด สน งนงง ควบคมตวเองไมได
พฤตกรรมกาวราว (หงดหงด ด ตนกลว กลวแสง) เดนไมได อมพาต โคมาในระยะสดทายและตายจาก
ระบบหายใจลมเหลว กลมอาการ dumb form พบไดบอยในสนขมากกวาแมว โดยเกดจากอมพาตของ
เสนประสาท lower motor เรมบรเวณทถกกดและกระจายไปถงระบบประสาทสวนกลาง ตามมาดวย
อมพาต โคมาและตายอยางรวดเรวจากระบบทางเดนหายใจลมเหลว
ไวรสสญเสยความสามารถในการตดเชออยางรวดเรวในสงแวดลอม และงายตอการทาลายดวย
ยาฆาเชอ
Page 60
60
ภาคผนวก II. คาถามทพบบอยเกยวกบวคซน
คาถามเกยวกบผลตภณฑวคซน
1. เราสามารถใหวคซนเชอเปน (MLV) ในสตวปาสตวแปลกถน หรอสตวอน นอกเหนอจากทระบใน
เอกสารขนทะเบยนไดหรอไม?
ไม หามใหวคซนเชอเปนในสตวทไมมรายงานการทดสอบความปลอดภย วคซนเชอเปนหลาย
ชนดสามารถกอโรคในสตวนอกเหนอจากชนดทขนทะเบยนได ยงไปกวานนเชออาจกลายพนธในสตวปา
แลวปลอยเขาสสตวชนดอนได รวมถงสตวทเปนเปาหมายสาหรบการใหวคซน กอใหเกดความเสยหาย
อยางมาก วคซนรคอมบแนนทคารนารพอกซไวรส CDV เปนวคซนทมประสทธภาพดและปลอดภยสง
สาหรบใชในสตวอนทมความไวตอเชอ CDV ไดมวคซนดงกลาวในรปแบบวคซนเดยวสาหรบใชในเฟอร
เรตและวคซนรวมสาหรบสนข ในบางประเทศมวคซนนในรปแบบวคซนเดยวสาหรบใชในสตวปา สตว
แปลกถน ทมความไวตอเชอ CDV
2. เราสามารถใหวคซนไขหดคน (measles) เพอปองกน CDV ในลกสนขทมความเสยงตอโรคสงได
หรอไม?
ไม เนองจากปรมาณไวรสไขหดคนไมเพยงพอตอการกระตนภมคมกนในลกสนข วคซนไขหดคน
ทผลตสาหรบสนข (อาจรวมกบ CDV และแอนตเจนอน) ชวยกระตนภมคมกนในชวงแรกแบบชวคราวได
เรวกวา อยางไรกตามสนขควรไดรบวคซน CDV ซา เมออาย 16 สปดาหหรอมากกวาเพอใหเกด
ภมคมกนโดยสมบรณ
3. มวคซนทสามารถกระตนภมคมกนตอ CDV ในลกสนขทมภมคมกนจากแม (MDA) ไดเรวกวาวคซน
CDV ทวไปหรอไม?
ม วคซนททาจากเชอไขหดคนบางชนดหรอวคซนรคอมบแนนทคานารพอกซเวคเตอรCDV
สามารถใหไดเรวกวาการใหวคซน CDV ปกตประมาณ 4 สปดาห
4. เปนททราบวาภมคมกนจากแม (MDA) จะยบยงการกระตนภมคมกนโดยวคซนเชอเปน ภมคมกนจาก
แมมผลรบกวนการสรางภมโดยวคซนเชอตายหรอไม ?
ม MDA สามารถยบยงการทางานของวคซนเชอตายบางชนดไดเชนเดยวกน วคซนเชอตาย
สวนมากตองใหสองครง ในกรณทเขมแรกถกยบยงดวย MDA จะไมถอวาเขมทสองเปนการกระตน
Page 61
61
ภมคมกน แตจะถอวาเปนแคการไพรมระบบภมคมกน (ถาไมถกยบยง) ดงนนตองใหเขมทสามเพอ
กระตนระบบภมคมกนอยางสมบรณ
สวนกรณวคซนเชอเปน ถาลกสตวไมม MDA การใหวคซนเขมเดยวกเพยงพอสาหรบกระตน
ภมคมกน อยางไรกตามควรใหวคซนเชอเปนสองเขมในลกสตว เพอใหแนใจวาระดบ MDA ลดตาลงและ
ไมไปยบยงการทางานของวคซน ดวยเหตนจงแนะนาใหใหวคซนเขมสดทายเมอลกสนขและแมวมอาย
16 สปดาหหรอมากกวา
5. จรงหรอไมทวคซนหลกเชอเปนของสนขบางชนดสามารถใหเพยงแค 2 ครง โดยใหเขมสดทายเมอสนข
อาย 10 สปดาห?
VGG ทราบวาวคซนบางชนดจดทะเบยนเพอฉดครบตามโปรแกรมเรวกวาปกต กรณทเจาของ
ตองการนาลกสนขไปเขาสงคม VGG เหนประโยชนในเชงพฤตกรรมดงกลาว อยางไรกตามมขอควรระวง
ในแงประสทธภาพในการกระต นภมค มกน เนองจากยงไมมวคซนหลกชนดไหนทสามารถกระต น
ภมคมกนในระดบสงภายในอาย 10 สปดาหไดVGG จงยงคงแนะนาใหใหวคซนเขมสดทายเมอลกสตว
อายประมาณ 16 สปดาหโดยไมคานงถงจานวนวคซนทเคยไดรบมากอนหนานในกรณทเลอกให
โปรแกรม 10 สปดาห เจาของสตวตองระวงเรองความเสยงในการสมผสโรค โดยใหลกสนขอยใน
สงแวดลอมทเหมาะสม และสมผสกบสนขอนทมสขภาพดและไดรบวคซนครบเทานน
6. เราสามารถใหวคซนชนดเดยวกนโดยการฉดหรอหยอดจมก เชน วคซนปองกนโรคทางเดนหายใจ
(“kennel cough”และโรคตดเชอทางเดนหายใจสวนตนในแมว) ไดหรอไม?
ได ถาขอมลผลตภณฑระบวาใชได ถานาวคซนเชอเปนแบบฉด FCV และ FHV-1 ไปใชหยอด
จมก วคซนอาจกอโรคในแมวได ถาใหวคซนเชอตาย FCV และ FHV-1 โดยการหยอดจมก วคซนนอาจ
ไมกระตนภมคมกนและอาจกอใหเกดผลอนไมพงประสงคได การนาวคซนโรค kennel cough ชนดเชอ
เปนแบบหยอดจมกมาฉดใหแมว อาจทาใหเกดปฏกรยาทรนแรงจนทาใหเกดเนอตายทบรเวณทฉดและ
อาจทาใหสนขตายได ในขณะทการใหวคซน Bordetella เชอตายแบบฉดมาหยอดจมกจะไมสามารถ
กระตนภมคมกนและอาจทาใหเกดการแพแบบ hypersensitivity ได
อยางไรกตามเราสามารถใหวคซนแบบฉดและหยอดจมกในเวลาเดยวกนหรอตางเวลาในสตว
ตวเดยวกนได การใหทงสองแบบอาจชวยกระตนภมคมกนไดดกวาการใหเพยงตาแหนงเดยว โดยวคซน
Page 62
62
แบบฉดจะกระตนภมคมกนทปอดไดด แตไมสามารถกระตนภมททางเดนหายใจสวนตนได ในขณะท
วคซนแบบหยอดจมกสามารถกระตนภมคมกนแบบเฉพาะทไดแก secretory IgA CMI และภมคมกน
แบบไมจาเพาะ (เชน type I interferons) แตอาจจะไมสามารถกระตนภมคมกนในปอดไดดนก
7. หลงจากสนขไดรบวคซนหลกแลว จะใชเวลานานเทาไหรในการสรางภมคมกนทเพยงพอสาหรบ
ปองกนการปวยแบบรนแรง?
ขนกบตวสตว วคซนและเชอโรค
• วคซน CDV เปนวคซนทกระตนภมคมกนเรวทสด ทงเชอเปนและรคอมบแนนทคานาร
พอกซเวคเตอร โดยสตวจะเรมตอบสนองทางภมคมกนตงแตนาทหรอชวโมงแรกภายหลงไดรบ
วคซน และวคซนจะสามารถใหความคมโรคไดภายในเวลาหนงวนหลงใหวคซน ถาไมม MDA
มารบกวนหรอมภาวะกดภมคมกน
• วคซนเชอเปน CPV-2 และ FPV เรมกระตนภมคมกนไดตงแต 3 วน ภายหลงใหวคซน
และจะพบไดใน 5 วน สวนวคซนเชอตายตอ CPV-2 และ FPV มกตองใชเวลา 2 ถง 3 สปดาห
หรอนานกวานนจงจะใหความคมโรคได
• วคซน CAV-2 เชอเปนแบบฉด จะใหภมคมกนตอ CAV-1 ภายใน 5-7 วน แตวคซนชนด
หยอดจมกอาจตองใชเวลา 2 สปดาหหรอนานกวานนและอาจมสนขบางตวทไมตอบสนองตอ
การใหวคซน ดงนนจงแนะนาใหใชวคซน CAV-2 ชนดฉดเพอกระตนภมคมกนตอ CAV-1
• ระยะเวลาทสตวสรางภมคมกนหลงจากทาวคซนตอ FCV และ FHV-1 ยงไมทราบแนชด
เนองจากวคซนไมใหความคมโรคในสตวบางตว ในสตวทมการตอบสนองทางภมคมกน จะใช
เวลา 7-14 วน
8. เราคาดหวงอะไรไดบางในแงประสทธภาพของวคซนหลกทใหแกลกสนข/สนข และลกแมว/แมวอยาง
เหมาะสม?
• วคซนเชอเปนหรอรคอมบแนนทCDV, CPV-2 และ CAV2 สามารถปองกนการเกดโรค
ในสนขทไดรบวคซนอยางเหมาะสม ได≥ 98% และวคซนสามารถปองกนการตดเชอไดใน
ระดบสงเชนกน
Page 63
63
• วคซนเชอเปน จะปองกนการตดเชอ และการเกดโรคFPV ในแมวทไดรบวคซนอยางเหมาะสมได
≥98%
• วคซนแมว FCV และ FHV-1 จะชวยปองกนโรคได แตจะไมไดปองกนการตดเชอ โดยเฉพาะใน
สภาพแวดลอมทมปรมาณเชอมาก (เชน สถานสงเคราะหสตว) โดยพบวาวคซนจะใหความคม
โรคไดประมาณ 60-70% วคซนอาจมประสทธภาพสงขนในกรณบานทเลยงแมวตวเดยวหรอ
เลยงรวมกบแมวอนทไดรบวคซน หรอเลยงภายในบานเปนระยะเวลานาน เนองจากความเสยง
ตอการตดเชอจากไวรสตากวา และมความเครยดนอยกวา
9. มเชอ CDV หรอ CPV-2 สายพนธใหม (biotypes หรอ variants) ทวคซนทมใชอยในปจจบนไม
สามารถปองกนไดหรอไม?
ไมม วคซน CDV และ CPV-2 ทกชนดสามารถใหความคมโรคตอเชอ CDV และ CPV-2 ทกสาย
พนธทมรายงานโดยมผลยนยนจากทงการทดสอบในหองปฏบตการและภาคสนาม
10. วคซน CPV-2 ทมใชในปจจบนสามารถปองกนเชอ CPV-2c ไดหรอไม และใหภมคมโรคไดนาน
เทาไหร?
ได วคซน CPV-2 ทกสายพนธกระตนภมคมกนโรค (แอนตบอด) ตอเชอ CPV ไดทกสายพนธ
(2a, 2b และ 2c) และใหความคมโรคไดนาน (4 ปขนไป) เมอทดสอบโดยการฉดพษทบ
11. เราสามารถใหวคซนพารโวไวรส (เชน พารโวไรสชนด 2 ในสนขหรอพารโวไวรสในแมว [แพนลวโคพ
เนย]) โดยการกนไดหรอไม?
ไมได การใหวคซน CPV-2 และ FPV โดยการกนไมสามารถกระตนภมคมกนได การใหวคซนโดย
การหยอดจมกอาจสามารถกระตนภมคมกนไดบางสวน แตวธทดสดคอการใหโดยการฉด (ใตผวหนง
หรอเขากลามเนอ)
12. มวคซน CPV-2 ทสามารถใชกระตนภมคมกนในสนขทมภมคมกนจากแม MDA ไดเรวกวาวคซน
CPV-2 ชนดอนหรอไม?
Page 64
64
มวคซน CPV-2 บางชนดทมปรมาณเชอวคซนไวรสสงหรอมเชอทมความสามารถในการกระตน
ภมคมกนไดดกวา (ไมวาจะเปนตอสายพนธไหน) โดยจะสามารถกระตนภมคมกนเรวกวาวคซน CPV-2
ทวไปหลายสปดาห (เชน 2 สปดาห)
13. การตรวจแอนตบอดในซรมใชบอกถงระดบภมคมกนจากการใหวคซนไดหรอไม?
ได โดยเฉพาะในกรณของโรค CDV, CPV-2, CAV-1 ในสนข หรอ FPV ในแมวและโรคพษสนข
บาทงในสนขและแมว สวนในโรคอนๆ การตรวจแอนตบอดในซรมไมคอยมประโยชนมากนก การตรวจ
CMI ไมนยมใชสาหรบวดผลของการใหวคซนเพราะมขอจากดทางเทคนคและยงยาก การตรวจทางซรม
วทยาทาไดงายและยงยากนอยกวา อยางไรกตามผลการตรวจขนกบการควบคมคณภาพของการตรวจ
ในหองปฏบตการดวย
14. ในกรณทตองการใชวคซน Leptospira ควรเลอกทมสองสายพนธหรอแบบทมมากกวาสองสายพนธ
(เชน ผลตภณฑทม 4 สายพนธในสหรฐอเมรกา)?
ถาตองใชวคซน Leptospira ในสนขทมความเสยงสง ควรเลอกผลตภณฑทมสายพนธตรงกบ
เชอทระบาดในทองท ในสหรฐอเมรกามวคซนประกอบดวยเชอสสายพนธทมรายงานวาเปนสาเหตหลก
ของโรคเลปโตสไปโรซสในประเทศ ไดแก canicola, icterohaemorrhagiae, pomonaและ
grippotyphosa อยางไรกตามขอมลเกยวกบซโรวาของเชอทเปนสาเหตของโรคในสนขประเทศอนๆ ยงม
อยอยางจากด VGG สนบสนนใหมการเกบขอมลดงกลาวเพมเตม
15. วคซน Leptospira ใหภมคมกนนาน (เชน หลายป) และมประสทธภาพสงเหมอนกบวคซนหลก
หรอไม?
ไม วคซน Leptospirosis ใหความคมโรคเพยงระยะเวลาสนๆ (3-12 เดอน) และมประสทธภาพ
ตากวา 70% วคซนชวยปองกนอาการทางคลนกได แตไมสามารถปองกนการตดเชอหรอการปลอยเชอส
สงแวดลอมโดยเฉพาะเมอสนขตดเชอภายหลงใหวคซนเกน 6 เดอน ภมคมกนทสรางขนในสนขแตละตว
และตอเชอตางสายพนธมความแตกตางกน แอนตบอดคงอยเพยงชวงสนไมกเดอนหลงไดรบวคซนและม
ภมคมกนจดจาสนๆ (1 ปหรอนอยกวา) ดงนนควรใหวคซนซาทกๆ 6-9 เดอนในสนขทมความเสยงสง
Page 65
65
16. มวคซนFeLV (เชอตายมสอ ซบยนตหรอรคอมบแนนท) ทสามารถกระตนภมคมกนไดโดยใหเพยง
ครงเดยวหรอไม?
ไมม วคซน FeLV ทกชนดตองใหอยางนอย 2 ครง หางกน 2-4 สปดาหโดยเรมใหเมออาย 8
สปดาหขนไป หลงจากสองเขมแรกไปแลว จงอาจใหเพอกระตนเพยงหนงเขมในครงถดไปได ถาใหวคซน
เขมแรกหางจากเขมทสองเกนกวา 6 สปดาห ควรกระตนใหมสองเขม หางกน 2-4 สปดาห
17. หลงจากทแมวไดรบวคซน FeLV ในชวงทเปนลกแมวและไดรบการกระตนท 1 ปแลว ควรฉดกระตน
วคซน FeLV ใหกบแมวถกวาทก 3 ปหรอไม?
ไมควร ไมจาเปนตองใหวคซนถกวาทก 3 ป การใหวคซนทมสวนผสมของสอทกปเปนการเพมโอกาส
เกดมะเรงในบรเวณทฉด
18. ทาไมถงไมมวคซน FIV ใชในบางประเทศ?
โดยทวไปแลวการวางจาหนายวคซนในแตละประเทศ ขนกบการประเมนของบรษทผผลตและ
หนวยงานทรบผดชอบเรองการขนทะเบยนวคซน โดยคานงถงขอมลทางวทยาศาสตร สภาวการณของ
โรค รวมถงขอมลทางดานการตลาด วคซน FIV ทมใชในปจจบนประกอบดวยเชอ FIV2 เคลด (clade)
หรอซบไทป (subtype) ไดแก FIV (A และ D) ถงแมวาจะมรายงานวา วคซนสามารถกระตนภมคมกน
ขามระหวางเคลดได แตอยางไรกตามไวรส FIV ทแพรกระจายในแตละประเทศมความแตกตางกน
นอกจากนภมคมกนจากการใหวคซน FIV ยงอาจไปรบกวนการตรวจวนจฉยการตดเชอ FIV ทางซรม
วทยา ดงนนกอนการใหวคซน FIV จงควรตรวจหาแอนตบอดกอนและยนยนขอมลสตวดวยไมโครชพ
19. แมวทมไมโครชพและไดรบวคซน FIV แลว ยงสามารถตด FIV ไดหรอไม?
ได วคซนไมไดปองกนการตดเชอและการพฒนาภาวะ latency ของเชอ FIV ทกซบไทป แมวท
ไดรบวคซน FIV อาจตดเชอและเปนตวแพรเชอใหกบแมวตวอนได
20. วคซนตอ “kennel cough”ทมใชอยในปจจบน ชวยปองกนโรคไขหวดใหญสนขสายพนธใหม (CIV)
ไดหรอไม?
ไมได มรายงานการตดเชอและแสดงอาการของโรคไขหวดใหญสนข ในสนขแขงพนธเกรยฮาวน
ทไดรบวคซน kennel cough เปนประจาเปนเวลาอยางนอย 3 ปหรอไดรบหลายครงในหนงป CIV เปน
Page 66
66
ไวรสทแอนตเจนไมเหมอนกบไวรสอนๆ ในสนข แตมลกษณะทางพนธกรรมใกลเคยงกบเชอไขหวดใหญ
ในมา (H3N8) ในสหรฐอเมรกา มวคซน CIV ทจดทะเบยนใชแบบมเงอนไขโดยแนะนาใหใชในสนขกลม
เสยง
21. มวคซนปองกนโรคไขหวดใหญสนข (CIV) หรอไม?
ม ในสหรฐอเมรกามวคซนใหมทจดทะเบยนแบบมเงอนไขทชวยปองกนการตดเชอไขหวดใหญท
เกดจากเชอไวรสไขหวดใหญ H3N8 ในสนข ผลตภณฑนเปนวคซนเชอตายทมสวนผสมของสอทตองให
2 ครงหางกน 2-4 สปดาห ประสทธภาพและระยะเวลาทใหภมคมกนของวคซน CIV กาลงอยในระหวาง
เกบรวบรวมขอมล
22. มวคซนในสตวเลยง ทไมไดใชปองกนโรคจากเชอไวรส แบคทเรย เชอรา ยสต และ/หรอปรสต
หรอไม?
ม ปจจบนมผลตภณฑวคซนทใชเพอคมกาเนด วคซนทชวยปองกนการตายจากการไดรบพษ
จากงบางชนด วคซนทชวยปองกนและรกษาโรคเหงอกและฟน วคซนทใชเพอรกษามะเรงเมลาโนมาใน
สนข นอกจากนยงมวคซนในสนขและแมวอกหลายชนดทไมไดใชเพอปองกนโรคตดเชอทยงอยใน
ระหวางการพฒนา
23. เราสามารถใช Nosodes (holistic preparations) ในการกระตนภมคมกนในสตวเลยงไดหรอไม?
ไมได Nosodesไมสามารถชวยปองกนโรคใดๆ ไดเนองจากไมมแอนตเจนเปนสวนประกอบ
Page 67
67
คาถามเกยวกบขนตอนการใชวคซน
24. เราสามารถผสมวคซนคนละชนดในเขมเดยวกน ไดหรอไม?
ไมได ไมควรผสมวคซนตางชนดกนในเขมเดยวโดยเดดขาด ยกเวนขอมลของวคซนระบวา
สามารถทาได
25. เราสามารถฉดวคซนตางชนดในเวลาเดยวกนใหแกสตวตวเดยวกนไดหรอไม?
ได ถาจาเปนตองใหวคซนในวนเดยวกน ควรพจารณาฉดคนละตาแหนงเพอใหวคซนถกนาสงไป
ยงตอมนาเหลองคนละตาแหนง
26. ในสนขพนธเลก เราจะลดปรมาณวคซนทใหเพอลดโอกาสการเกดผลอนไมพงประสงคไดหรอไม?
ไมได ควรใหวคซนเตมปรมาณ (เชน 1.0 มลลลตร) ตามคาแนะนาของบรษทผผลต ปรมาณ
วคซนทแนะนาใหใชมกเทากบจานวนแอนตเจนทนอยทสดทสามารถกระตนภมคมกนได ดงนนจงตองให
เตมปรมาณทกาหนด
27. ในสนขพนธใหญ (เกรทเดน) ควรใหวคซนในปรมาณเทากบสนขพนธเลก (ชวาวา) หรอไม?
ใช วคซนตางจากยาคอ ปรมาณของวคซนทใหไมไดคานวณตามนาหนกตวสตว (ขนาด) แตได
จากปรมาณแอนตเจนทสามารถกระตนภมคมกนได
28. เราสามารถใหวคซนแกสตวทถกวางยาสลบหรอไม?
ไมควร ควรหลกเลยง เนองจากอาจเกดภาวะภมไวเกนและอาเจยนในสตวบางตว และอาจ
กอใหเกดอนตรายกบสตว นอกจากนยาสลบยงอาจมผลตอการตอบสนองทางภมคมกน
29. ควรใหวคซนแกสตวตงทองหรอไม?
ไมควร ควรหลกเลยงการใหวคซนทงชนดเชอเปนและเชอตายในสตวตงทอง ยกเวนในกรณท
ตองรบสตวเขาสถานสงเคราะหสตวโดยสตวไมเคยไดรบวคซนมากอน และมการระบาดของโรค (เชน
CDV หรอ FPV)
Page 68
68
30. การใหกลโคคอรตคอยดระดบทกดภมคมกนในสนขและแมว จะสงผลรบกวนตอการกระตนภมของ
วคซนหลกทงการใหครงแรกและครงท 2 (กระตน) หรอไม?
จากการศกษาทงในสนขและแมว พบวาการใหกลโคคอรตคอยดในสตวกอนการใหวคซนหรอ
พรอมกบวคซนไมไดสงผลตอการสรางแอนตบอดอยางมนยสาคญ อยางไรกตามแนะนาใหกระตนวคซน
ซาหลงจากหยดกลโคคอรตคอยดหลายสปดาห (อยางนอย 2 สปดาห) โดยเฉพาะอยางยงในกรณทให
กลโคคอรตคอยดในชวงเดยวกบการใหวคซนหลกครงแรกๆ
31. ควรใหวคซนแกสตวทไดรบยากดภมคมกน (นอกเหนอจากกลโคคอรตคอยด) หรอยาททาลายเซลล
เมดเลอดขาว (เชน โรคมะเรงหรอภมคมกนทาลายตวเอง) หรอไม?
ไมควร ควรหลกเลยงการใหวคซน โดยเฉพาะอยางยง วคซนเชอเปนเนองจากวคซนอาจกอโรค
ในสตวกลมนได การใหวคซนเชอตายอาจไมไดผลหรอสงผลใหโรคระบบภมคมกนรนแรงขน
32. ภายหลงจากหยดยาทกดภมคมกนแลว ควรจะตองรอนานเทาไหรจงใหวคซนได?
อยางนอย 2 สปดาห
33. ในสตวทมความเสยงสงเราจะสามารถใหวคซนแกสตวทกสปดาหไดหรอไม?
ไมได ไมควรใหวคซนถเกนกวาสปดาหเวนสปดาห ถงแมจะเปนวคซนคนละชนดกนกตาม
34. เราควรใหวคซนเขมสดทายในลกสนขและลกแมวเมออายเทาไหร?
วคซนเขมสดทายควรใหเมอสตวอาย 14-16 สปดาหหรอมากกวานน
35. เราสามารถใหวคซนเชอตาย แลวตามดวยวคซนเชอเปนตอโรคเดยวกนไดหรอไม?
ไมได แอนตบอดทเกดจากวคซนเชอตายอาจมผลรบกวนความสามารถในการกระตนภมคมกน
ของวคซนเชอเปน ถาจาเปนอาจใหวคซนเชอเปนในเขมแรก แลวฉดกระตนดวยวคซนเชอตายได
36. วคซน Bordetella เชอเปนแบบหยอดจมก สามารถนาใหโดยการฉดไดหรอไม?
ไมได วคซนอาจกอใหเกดปฏกรยาเฉพาะทอยางรนแรง และอาจทาใหสตวตายจากการเกด
ปฏกรยาทวรางกายได (เชน ภาวะตบวาย)
Page 69
69
37. วคซน Bordetella เชอเปนแบบฉดสามารถนามาใหโดยการหยอดจมกไดหรอไม?
ไมได การใหแบบนจะไมกระตนภมคมกนและอาจทาใหเกดภาวะภมไวเกนได การใหวคซนควร
ปฏบตตามทเอกสารผลตภณฑระบ
38. มขอควรระวงในการใชวคซนเชอเปน FHV-1/FCV แบบฉดในแมวหรอไม?
ม ควรระวงไมใหวคซนสมผสกบเยอบ (เชน เยอหมตาหรอจมก) เพราะไวรสในวคซนสามารถกอ
โรคได
39. สามารถใหวคซนชนดเดยวกน แตจากตางบรษทไดหรอไม?
ได มขอดเพมเตมคอ วคซนของแตละบรษทอาจมเชอวคซนสายพนธกนออกไป (เชน แคลซ
ไวรสแมว)
40. ควรเชดยาฆาเชอ (เชน แอลกอฮอล) บรเวณทฉดวคซนหรอไม?
ไมควร ยาฆาเชออาจไปยบยงวคซนเชอเปนและยงไมเปนทแนชดถงประโยชนของการใช
41. เราสามารถแยกฉดองคประกอบของวคซนรวมไดหรอไม?
ได เชน วคซน Leptospira นยมใชเปนตวทาละลายของไวรสแอนตเจน อาจพจารณาละลาย
วคซนสวนแหง (viral cake) ดวยนากลน หรอนาเกลอทดแทน โดยแยกวคซน Leptospirosis ไวใชใน
โอกาสอนหรอทงไป
42. การฉดวคซนเพยงเขมเดยวใหกบสนขและแมวจะมประโยชนตอสตวไดหรอไม? และจะเปนประโยชน
ตอประชากรสนขและแมวหรอไม?
ใช การไดรบวคซนหลกเชอเปนในสนข (CDV, CPV-2, CAV-2) หรอในแมว (FPV, FCV, FHV-1)
เพยงเขมเดยวชวยกระตนใหเกดภมคมกนไดยาวนาน หากลกสนขและแมวไดรบวคซนเมออาย 16
สปดาหขนไป ดงนนลกสนขและแมวทกตวควรไดรบวคซนหลกเชอเปนอยางนอย 1 เขมเมออาย 16
สปดาหขนไป
Page 70
70
หากปฏบตตามนไดจะสามารถเพมระดบภมคมกนฝงในกลมประชากรได แมแตในสหรฐอเมรกา
ทมการบนทกประวตวคซนทด คาดวามสนขเพยง <50% และแมว <25% ทไดรบวคซน ดงนนจงควร
พยายามเพมจานวนสตวทไดรบวคซนใหมากทสดโดยเฉพาะวคซนหลก เพอเพมภมคมกนฝงจนถงระดบ
(เชน >75% หรอมากกวา) ทสามารถปองกนการระบาดของโรคได
43. ในกรณทสตวทตองไดรบวคซนสองเขม (เชน วคซนเชอตาย Leptospira bacterins หรอ ลวคเมย
ไวรสในแมว) แตไมไดมารบวคซนเขมทสองภายใน 6 สปดาห สตวกลมนจะมภมคมกนหรอไม?
ไม การไดรบวคซนเพยงเขมเดยวสาหรบวคซนทจาเปนตองให 2 เขม วคซนเขมแรกจะไปไพรม
ระบบภมคมกน ในขณะทวคซนเขมทสองถงจะกระตนระบบภมคมกน การทไมไดรบวคซนเขมทสอง
ภายใน 6 สปดาห จาเปนจะตองเรมเขมแรกใหมและใหเขมทสองหางกน 2-6 สปดาห หลงไดรบครบสอง
เขมใหกระตนซาปละครงหรอเวนนานกวานน
44. วคซนเชอเปนทผสม (reconstitute) แลว จะอยไดนานเทาไหรทอณหภมหองโดยไมเสอมสภาพ?
วคซนทเสอมสภาพไดงาย (เชน CDV, FHV-1) จะสญเสยความสามารถในการกระตนภมคมกน
ภายใน 2-3 ชวโมงทอณหภมหอง ในขณะทวคซนอน (เชน CPV, FPV) ยงคงสามารถกระตนภมคมกนได
อกหลายวน VGG แนะนาใหใชวคซนภายใน 1-2 ชวโมงหลงผสม
45. ถาสตวทไดรบวคซนมอายเกนกวาคา DOI ของวคซนหลก (7-9 ป สาหรบ CDV, CPV-2, CAV-2; 7
ปสาหรบ FPV, FCV, FHV-1) ควรจะเรมโปรแกรมวคซนใหม (ใหซาหางกน 2-4 สปดาห) หรอไม?
ไมจาเปน การใหวคซนหลกหลายครงทาเฉพาะในชวงการกระตนภมในลกสนขและลกแมว
เนองจากสตวอาจมภมคมกนจากแมมารบกวนการทางานของวคซนในชวงน VGG ตระหนกดวาขอมล
ผลตภณฑของวคซนบางอยาง อาจระบใหฉดวคซนซาดงกลาว แตในทางปฏบตสตวจะมภมคมกนจดจา
ซงไมจาเปนตองเรมโปรแกรมวคซนเหมอนในลกสตว
46. ควรใหวคซนในแมวทตดเชอ FeLV และ/หรอ FIV หรอไม?
ในแมวทตดเชอ FeLV หรอ FIV แตยงไมแสดงอาการควรเลยงในบานแยกจากแมวตวอน เพอลด
โอกาสการสมผสเชออน ถาจาเปนตองใหวคซนหลก (FPV, FCV และ FHV-1) ควรเลอกใชวคซนเชอตาย
(หลกเลยงวคซนเชอเปน) และไมควรใหวคซน FeLV หรอ FIV ในกรณแมวทตดเชอ FeLV และ FIV และ
Page 71
71
แสดงอาการของโรคแลว ไมควรใหวคซนใดๆ ยกเวนในบางประเทศทมกฎหมายกาหนดใหฉดวคซนพษ
สนขบาในแมวทตดเชอดวย
47. ตาแหนงใด ทควรฉดวคซนในแมว?
ไมควรฉดวคซนแมว (โดยเฉพาะทมสวนผสมของสอ) ทบรเวณ inter-scapular ในสหรฐอเมรกา
มแนวทางปฏบตในการใหวคซนพษสนขบาบรเวณสวนปลายของขาหลงดานขวาและใหวคซนลวคเมย
บรเวณสวนปลายของขาหลงดานซาย หรออาจฉดวคซนเขาบรเวณผวหนงดานขางผนงชองอกหรอชอง
ทอง VGG แนะนาใหฉดวคซนทบรเวณผวหนงดานขางผนงชองทอง เพราะสามารถผาตดกอนมะเรงออก
ไดงาย ไมวาจะเลอกฉดตาแหนงไหนควรฉดเขาใตผวหนงและไมควรฉดเขากลามเนอ ควรเปลยน
ตาแหนงทฉดไมใหซาทเดมควรบนทกตาแหนงทฉดวคซนและเปลยนตาแหนงใหมหรอเลอกบรเวณ
ตาแหนงใดตาแหนงหนงแลวเปลยนตาแหนงไปทกป
48. สตวทขาดอาหารอยางรนแรงจะสงผลตอการตอบสนองทางภมคมกนตอวคซนหรอไม?
ใช มรายงานวาการขาดวตามนหรอแรธาตบางชนดอยางรนแรง (เชน วตามน E/Se) สามารถ
สงผลตอการตอบสนองทางภมคมกนในลกสนข ในสตวทขาดสารอาหารควรไดรบการแกไขสภาวะทาง
โภชนาการ และกระตนวคซนซาเพอใหแนใจวามการสรางภมคมกน
49. ลกสนขและแมวทไมไดรบนมนาเหลอง จะมภมคมกนถายทอดจากแมหรอไม?
ขนอยกบระดบแอนตบอดของแม มากกวา 95% ของแอนตบอดทลกสตวไดรบอยในนม
นาเหลองซงจะถกดดซมจากลาไสเขาสกระแสเลอดภายใน 72 ชวโมงหลงคลอด
50. กรณทลกสนขและแมวทไมไดรบนมนาเหลอง เราจะสามารถใหวคซนในชวงอายสปดาหแรกๆ ได
หรอไม เนองจากไมมแอนตบอดจากแมมารบกวนการกระตนภมคมกนแลว?
ไมได ไมควรฉดวคซนเชอเปนใหกบลกสนขและแมวทอายนอยกวา 4-6 สปดาห วคซนเชอเปน
บางชนดกอใหเกดอาการทางประสาทและตายในลกสนขและแมวทอายนอยกวา 2 สปดาหทไมม
ภมคมกนจากแม สาเหตเกดจากลกสตวยงไมสามารถควบคมอณหภมรางกายไดดนกในชวงสปดาห
แรกๆ หลงคลอด ซงสงผลรบกวนการทางานของระบบภมคมกนแบบมมาแตกาเนดและแบบจาเพาะ
51. ทาอยางไรลกสนขและแมวทไมไดรบนมนาเหลอง จงจะมภมคมกนตอโรคตดเชอสาคญ?
Page 72
72
มการใชนมนาเหลองเทยม (Artificial Colostrum; AC) ในลกสนขและแมวทอายนอยกวา 3
วนทยงไมไดกนอาหารโปรตนอน นมนาเหลองเทยมประกอบดวยนมทดแทน 50% (เชน EsbilacTM หรอ
ผลตภณฑอน) และ 50% อมมนซรม (เตรยมจากแมสตวหรอสตวตวอนทไดรบวคซนครบและเลยงใน
สภาพใกลเคยงกบแมสตว) ในกรณทลกสตวทไดรบนมนาเหลองทดแทนมาแลว หรอมอาย 3 วนขนไป
อาจใหซรมจากสตวทมภมคมกนโดยการฉดเขาใตผวหนงหรอชองทอง หรอซเตรตพลาสมา (citrated
plasma) เขาทางเสนเลอดดา ประมาณ 3-10 มลลลตรขนกบขนาดของสตววนละ 2 ครงตดตอกน 3 วน
Page 73
73
คาถามเกยวกบผลอนไมพงประสงคจากการใหวคซน
52. มความเสยงจากการใหวคซนมากเกนไป (เชน ใหบอยเกนไปหรอใหวคซนทไมจาเปนสาหรบสตว
เลยง) หรอไม?
ม วคซนอาจกอใหเกดผลอนไมพงประสงคจงไมควรใหเกนความจาเปน วคซนเปนชววตถทควร
พจารณาใหตามความจาเปนของสตวแตละตว การใหวคซนแบคทรน (bacterin) ตางชนดควรใหแยกคน
ละครง ไมควรใหพรอมกน
53. มวคซนบางชนดหรอวคซนทใหรวมกนชนดไหนทกอใหเกดผลอนไมพงประสงคไดมากกวาวคซนอน
หรอไม?
ม แมวาโอกาสการเกดผลอนไมพงประสงคจากการใหวคซนจะเกยวของกบสายพนธสนข(พบ
บอยในสนขพนธเลก หรอสนขบางครอบครว) วคซนบางชนดกอใหเกดผลอนไมพงประสงค โดยเฉพาะ
ภาวะภมไวเกนแบบทหนงบอยกวาวคซนอน เชน วคซนแบคทรน (แบคทเรยเชอตาย) Leptospira,
Bordetella, Borrelia, และ Chlamydophila มกทาใหเกดผลอนไมพงประสงคไดมากกวาวคซนเชอเปน
จากไวรส
54. ในกรณสนขและแมวทมประวตการเกดผลอนไมพงประสงคจากการใหวคซนหรอมโรคของระบบ
ภมคมกน (ผน หนาบวม ชอค มะเรงบรเวณทฉด หรอภมคมกนทาลายตวเอง ฯลฯ) ควรใหวคซนอก
หรอไม?
ถาวคซนททาใหเกดผลอนไมพงประสงคเปนวคซนหลก อาจทดสอบระดบแอนตบอด ถาม
แอนตบอดตอ CDV CPV-2 และ FPV กไมจาเปนตองใหวคซนซา ถาวคซนทกอใหเกดปญหาเปนวคซน
ทางเลอก (เชน Leptospira หรอ Bordetella bacterin) ไมแนะนาใหใหวคซนซา สาหรบวคซนพษสนข
บา การใหวคซนซาควรพจารณาจากการตรวจแอนตบอดและตามทกฎหมายกาหนด
ถาจาเปนตองใหวคซน อาจพจารณาเลอกผลตภณฑวคซนจากบรษทอน การแพวคซนมกเกด
จากสวนผสมอนในวคซน (เชน bovine serum albumin ทใชในอาหารเลยงเชอไวรส) อาจใหยาแกแพ
กอนใหวคซน ซงจะไมมผลตอการตอบสนองทางภมคมกน ในสตวทมประวตแพวคซนควรตดตามอาการ
อยางใกลชดภายใน 24 ชวโมงหลงจากไดรบวคซนแมวาการแพแบบ Type I จะเกดภายในไมกนาทหลง
ใหวคซน แตการแพชนดอน (Type II, III, IV) มกเกดชากวา (หลายชวโมงถงหลายเดอน)
Page 74
74
55. การใหวคซนทาใหเกดภาวะภมคมกนทาลายตวเอง (autoimmune disease) หรอไม?
ตววคซนเองไมไดกอโรคภมคมกนทาลายตวเอง ในสตวบางตวทมปจจยทางพนธกรรมโนมนา
วคซนอาจกระตนใหเกดโรคภมคมกนทาลายตวเองไดเชนเดยวกนกบปจจยอน เชน การตดเชอ ยา หรอ
ปจจยทางสงแวดลอมอน
56. ผลอนไมพงประสงคจากการใหวคซนเกดขนบอยหรอไม?
เปนเรองยากทจะเกบขอมลเกยวกบความเสยงของการเกดผลอนไมพงประสงคจากวคซน
ขอมลทมอยไดรบจากสตวแพทยและเจาของสตวทรายงานไปยงผผลตหรอหนวยงานราชการทเกยวของ
(ถามชองทาง) เปนทยอมรบวาวคซนสตวเลยงทใชกนอยมความปลอดภยสงและกอใหเกดผลอนไมพง
ประสงคนอยมาก ทงนประโยชนของวคซนในการปองกนโรคตดเชอรายแรงมมากกวาผลอนไมพง
ประสงคทเกดจากวคซน รายงานจากฐานขอมลของเครอโรงพยาบาลสตวในประเทศสหรฐอเมรกาพบวา
พบอาการอนไมพงประสงคจากการใหวคซน (ทกรปแบบ รวมถงอาการทไมรนแรง) ภายใน 3 วนหลงให
วคซนในสนข 38 จาก 10,000 ตว ในแมวพบอาการอนไมพงประสงคจากการใหวคซน (รวมอาการทไม
รนแรง) ภายใน 30 วนหลงใหวคซน 52 จาก 10,000 ตว อยางไรกตามตวเลขดงกลาวอาจนอยกวาความ
เปนจรงเนองจากไมมการรายงานกลบเขามาทโรงพยาบาลสตว สตวบางสายพนธหรอครอบครวมโอกาส
เกดผลอนไมพงประสงคจากการใหวคซนในอตราทสงกวาสตวทวไป
57. มสนขและแมวทไมสามารถตอบสนองทางภมคมกนตอการใหวคซนหรอไม?
ม พบไดในสนขบางสายพนธเรยกสตวกลมนวา non-responders สาเหตเกยวของกบกรรมพนธ
พบในสตว (สายพนธหรอครอบครวเดยวกน) ทมประวตการไมตอบสนองตอวคซน ถาสตวไมตอบสนอง
ตอการใหวคซนปองกนโรคอนตราย เชน พารโวไวรสในสนข หรอไขหดแมว และตดเชออาจตายได ถา
เปนโรคทไมรนแรง เชน Bordetella bronchiseptica สตวอาจปวยแตมกมชวตรอด
58. ในลกสนขมโอกาสเกดภาวะกดภมคมกนภายหลงจากไดรบวคซนหลกหรอไม?
ม ถาสตวไดรบวคซนเชอเปนทมสวนผสมของเชอ CDV และ CAV-2 อาจทาใหเกดภาวะกด
ภมคมกนเปนเวลา 1 สปดาห โดยเรมท 3 วนหลงไดรบวคซน ถาวคซนรวมไมมสวนผสมเชอเปนของ
CDV และ CAV-2 กจะไมเกดการกดภมคมกน
Page 75
75
59. จะมวธหลกเลยงภาวะกดภมคมกนในลกสนขทจาเปนตองไดรบวคซนหลก (CDV, CPV-2, CAV-2)
อยางไร?
ลกสนขควรไดรบวคซน CDV, CPV-2 โดยการฉด และไดรบวคซน CAV-2 ในภายหลง หรออาจ
ใหโดยการหยอดจมกรวมกบ B. bronchiseptica และพาราอนฟลเอนซา สตวแพทยอาจใชวคซนทม
สวนประกอบของคารนารพอกซเวคเตอร CDV และวคซนเชอเปนทม CPV-2 หรอ CAV-2 ทไมกด
ภมคมกน
60. การเกดภมไวเกนในสนขบางตวตอวคซน Leptospira จะเกดขนในเวลาสนๆ (นอยกวา 1 ป)
เชนเดยวกบภมคมกนจากการใหวคซนหรอไม?
ไม ภมคมกนทกอใหเกดภาวะภมไวเกน ทประเมนโดยการทดสอบทางผวหนง (skin test)
สามารถอยไดนาน (≥4 ป)ในขณะท IgG ทปองกนโรคจะคงอยเพยงชวงเวลาสนๆ (≤1 ป)
ภาคผนวก III. คลงรปภาพโรคตดเชอสาคญในสนขและแมว
คลงรปภาพอเลกทรอนกสพรอมคาบรรยายสนๆ เกยวกบโรคตดเชอสาคญในสนขและแมวทปองกน
ดวยวคซนและขอมลสาหรบสตวแพทยเพอใชประกอบการอธบายแกเจาของสตวในหองตรวจสามารถ
ศกษาและดาวนโหลดไดจากเวปไซต WSAVA