Veteriner Laboratuar Hekimliği

Veteriner Laboratuvar Hekimli¤iYYoorruummllaammaa && TTaann››

DDEENNNNYY JJ.. MMEEYYEERR,, DDVVMM,, DDAACCVVIIMM,, DDAACCVVPPSenior Director, ResearchCharles River LaboratoriesDiscovery and Development ServicesSierra DivisionSparks, Nevada

JJOOHHNN WW.. HHAARRVVEEYY,, DDVVMM,, PPhhDD,, DDAACCVVPPProfessor and ChairDepartment of Physiological SciencesCollege of Veterinary MedicineUniversity of FloridaGainesville of Florida

OOkkttaayy DDeepprreemmDr. DVM.PhD. Veteriner ‹ç Hastal›klar›,

Anatolia Hayvan Hastanesi

Klinisyen Veteriner Hekim

TTaahhssiinn YYeeflfliillddeerreeProf. Dr. DVM P.hD. Veteriner

Patoloji, ‹stanbul Veteriner Hekimler

Odas› Baflkan›

ÇÇeevviirrii EEddiittöörrlleerrii

ÇÇeevviirreenn

DDiilleekk MMoollbbaayy

NOBEL TIP K‹TABEVLER‹

©© 22001100 NNoobbeell TT››pp KKiittaabbeevvlleerrii LLttdd.. fifittii..

VVEETTEERR‹‹NNEERR LLAABBOORRAATTUUVVAARR HHEEKK‹‹MMLL‹‹⁄⁄‹‹

Çeviri Editörleri: Prof. Dr. Tahsin Yeflildere - Dr. Oktay Deprem

IISSBBNN:: 978-975-420-757-6

VETERINARY LABORATORY MEDICINE INTERPRETATION & DIAGNOSISDenny J. Meyer - John W. HarveyISBN: 978-0-7216-8926-5© 2004, Elsevier Inc.

Bu kitab›n Türkçeye çeviri hakk› © Elsevier taraf›ndan NOBEL TIP K‹TABEVLER‹’ne verilmifltir. 5846 ve2936 say›l› Fikir ve Sanat Eserleri yasas› gere¤i herhangi bir bölümü, resmi veya yaz›s›, yazarlar›n veyay›nlay›c›s›n›n yaz›l› izni al›nmadan tekrarlanamaz, bas›lamaz, kopyas› ç›kar›lamaz, fotokopisi al›namazveya kopya anlam› tafl›yabilecek hiçbir ifllem yap›lamaz.

Düzenleme: Nobel T›p Kitabevleri

Can Gelgeç

Bask› / Cilt: Nobel Matbaac›l›k,

Had›mköy-‹STANBUL

‹THAF

Elde avuçtakiler. Tanr› her kiflinin yaflam›na birilerini kat›yor ve kimile-

ri al›yor. Ve her birimiz di¤erimizin üzerinde izini b›rak›yor. Yaflam›n›-

za dokunan herkesten bir parça tafl›d›¤›n›z› görüyorsunuz, iflte bu neden-

le daha fazlas›s›n›z ve onlar olmasayd› daha eksik kalacakt›n›z. Tevazu

ve mucizedeki varl›klar› kabul edin, hiçbir zaman sorgulamay›n ve hiç-

bir zaman piflmanl›k duymay›n. Elde avuçtakiler. Mary Jo Burkhard’›n

bir fliirinden al›nt›.

Denny bu kitab› ailesine ithaf ediyor - Joe, 81. yafl›n kutlu olsun baba,

MÜTH‹fi! ve efli Mary; k›z›m Jen ve kocas› Ross; o¤lum Chris ve de¤erli

Claudia; 33 y›ll›k eflim Jae ve onun anne ve babas› Jane ve Robert. Koflul-

suz sevginiz, inanc›n›z ve arkadafll›¤›n›z yaflam›m›n anlam›n› oluflturuyor.

John bu kitab› yaz›m› s›ras›nda 18 fiubat 2003 tarihinde vefat eden annesi

Lois Harvey’e ithaf ediyor. Annem kendisini ailesine ve arkadafllar›na

adam›fl, sevgi dolu bir kad›nd›. ‹nanc›, ailesi ve mizah duygusu onu

yaflad›¤› sürece hayata ba¤l› k›ld›. John bu kitab› ayn› zamanda babas›

John’a, efli Liz’e k›z› Ashley ve kocas› Jordan’a, o¤lu Thad ve kar›s›

Brandi’ye ve torunlar› Isaac ve Michaella’ya ithaf ediyor.

Önsöz

Nesnenin do¤as›n›n tan›m›n› kesinlik derecesiyle bil-

mekle yetinmek ve gerçe¤in yaln›zca tahmininin müm-

kün oldu¤u koflulda kesinli¤i aramamak e¤itimli bir zih-

nin iflaretidir. -Stagira’l› Aristoteles, Yunan filozof ve bi-

lim insan›, 384-322 ‹.Ö.

Üçüncü bask› laboratuvar ölçümlerinin yorumlan-

mas› ve aç›klanmas› ve de k›sa metin, tablo, flekil ve

ak›fl flemalar› kullan›larak klinik patoloji verileriyle eti-

yoloji, patogenez ve patofizyolojinin netlefltirilmesi aç›-

s›ndan etkin, ilgi çekici ve kullan›m› kolay bir referans

oluflturma amac›yla kaleme al›nm›flt›r. Klinik patoloji

uygulamalar›n› göstermek ve klinik patoloji okumala-

r›yla klinik aras›ndaki bofllu¤u ba¤lant›land›rmaya yar-

d›mc› olmak üzere olgu öyküleri dahil edilmifltir.

Hematolojide hematopoez, eritrositik, lökositik, he-

mostatik ve immünolojik bozukluklar güncellenmekte ve

söz konusu bafll›k üç yeni bölümle geniflletilmektedir.

Klinik kimya/endokrin bölümlerinin ço¤u karaci¤er pato-

lojisinin incelenmesi, gastointestinal sistem ve pankreas

bozukluklar›n›n laboratuvar tan›s› ve endokrin fonksi-

yon/bozukluklar›n de¤erlendirmesi aç›s›ndan ça¤dafl bir

yaklafl›m› kesinlemek ad›na gözden geçirilmifltir. Böbrek

fonksiyonu, su, elektrolit, asit-baz dengesi, idrar ve di¤er

vücut s›v›lar›n›n de¤erlendirilmesinin tart›fl›ld›¤› di¤er

bölümler de gözden geçirilmifl ve yenilenmifltir. fiekille-

rin pek ço¤u anlafl›labilirliklerini gelifltirmek üzere modi-

fiye edilmifltir. Her bölümün sonunda yeni refe ranslar›n

yer ald›¤› güncellenmifl bir liste yer almaktad›r, bunlar›n

pek ço¤una http://ncbi.nlm.nig.gov/PubMed ve di¤er der-

gi hizmetlerinden ulaflabilirsiniz.

Baz› bölümlerin önemi, Saunders taraf›ndan

yay›nlanan di¤er metinlere koflut olarak daha da artm›flt›r:

John Harvey taraf›ndan kaleme al›nan Veterinerlikte

Hematoloji Atlas›-Evcil hayvanlarda Kan ve Kemik ‹li¤i

ve Rose Raskin ve Denny Meyer taraf›ndan kaleme

al›nan Köpek ve Kediler için Sitoloji Atlas›, Atlaslardaki

Atlaslardaki resimli ve k›sa anlat›lar yaz›lardaki

ortakl›kla iliflkili ilave bir fazlal›k oluflturmaks›z›n bu

bölümlerdeki bilgileri bütünlemektedir. Bu klinik patolo-

ji “üçlemesi” laboratuvar hekimli¤iyle tespit edilen

anomalilerin anlafl›lmas› ve yorumlanmas› aç›s›ndan zen-

gin, genifl temelli bir kaynak oluflturmaktad›r.

Yaklafl›m›m›z›n veteriner hekimlere, veteriner fakül-

tesi ö¤rencilerine, uzmanl›k yapanlara ve veteriner

teknisyenlerin ifline yarayaca¤›n› umut ediyoruz.

Okuyucular›n düflüncelerine sayg› duyuyoruz ve önem-

siyoruz, bir sonraki bask›n›n daha iyi olmas› ad›na

yorumlar› ve önerileri bekliyoruz.

DDeennnnyy JJ.. MMeeyyeerrJJoohhnn WW.. HHaarrvveeyy

FFoottoo 11 Anizositosis ve polikromazi art›fl› ile bir köpekte regene-ratif anemi. Sol üstte bir metarubrisit gözlenmekte ve sa¤ üst k›-s›mda eritrosit içinde Howell-Jolly cisimci¤i bulunmaktad›r.

FFoottoo 33 Kronik demir yetmezli¤i anemisi olan bir köpekte kandahipokromik eritrositler (Wright- Giemsa boyas›)

FFoottoo 55 Bir kedide hemolitik anemide Heinz cisimcikleri. Eritro-sitler içinde solgun spotlar halinde gözlenir ve Heinz cisimciklerizay›f boyanm›fl görünümdedir. (Wright-Giemza boyas›)

FFoottoo 22 Dört retikulosit koyu maviye boyanm›fl olarak gözlen-mekte ve regeneratif anemili bir köpekte üç olgun eritrosit gözlen-mekte (Retikulosit boyas›)

FFoottoo 44 Anaplazmosisli bir inekte kanda anizositozis art›fl› ile re-generatif anemi tablosu. Bir eritrosit içinde temel yap›da bir tekAnaplasma marginale organizmas› gözlenmekte ve bir eritrositteresimde esas bölümde bazofilik noktac›klar gözlenmekte (Wright-Giemsa boyas›)

FFoottoo 66 Bir kedide Heinz cisimcikli hemolitik anemi. Mavi boyal›inkluzyonlar Heinz cisimcikleridir. (Reticulosit boyas›)

FFoottoo 77 Splenektomili bir domuzun kan›nda eritrositler aras›ndave üstünde çok say›da Mycoplasma haemosuis organizmalar›n›ngözlenmesi. Eritrositler daha çok ekhinosit halindedir. Domuz kanörneklerinde tesadüfen bulunur (Wright- Giemsa boyas›).

FFoottoo 99 Abdominal mast hücre tümörlü bir atta kanda eosinofilihali (Wright-Giemsa boyas›)

FFoottoo 1111 Bir köpek kan›nda nötrofiller (sa¤da), bir eozinofil (solda)ve bazofil (merkezde) (Wright- Giemsa boyas›).

FFoottoo 88 Distemperli bir köpe¤in kan›. Baz› eritrositlerde ve birnötrofilde k›rm›z›ya boyanm›fl distemper inkluzyon cisimcikleri.(Diff. Quik boyas›)

FFoottoo 1100 Dirofilariosisli bir kedinin kan›nda üç bazofil (merkezdeve solda), iki nötrofil (sa¤da) ve bir eozinofil (dipte sa¤da).(Wright-Giemsa boyas›)

FFoottoo 1122 Bir greyhound köpekte kanda stoplazmalar›nda vakuolleroluflmufl iki eozinofil. (Wright- Giemsa boyas›)

FFoottoo 1133 Bir köpek kan›nda reaktif lenfosit (sa¤da) ve bir monosit(solda) (Wright- Giemsa boyas›)

FFoottoo 1155 Bir inek kan›nda bir monosit (solda), nötrofil (ortada) velenfosit (sa¤da). (Wright- Giemsa boyas›)

FFoottoo 1177 Bir köpekte kanda granüler lenfosit (Wright-Giemsa bo-yas›)

FFoottoo 1144 Bakteriyel enfeksiyonlu bir kedide kanda toksik sola kay-ma. Bir Promiyelosit (solda), dört bandl› nötrofiller ve bir olgunnetröfilin gözlenmesi. Hücrelerin sitoplazmas›nda bazofil art›fl›(Wright- Giemsa boyas›)

FFoottoo 1166 Eritrolökemili anemik kedide kan (AML-MG). Bir miyelo-sit (orta solda), granüler lenfosit (dipte sa¤da) ve befl çekirdeklieritroid hücreler gözlenmekte, fakat polikromazi gözlenmemekte.(Wright- Giemsa boyas›)

FFoottoo 1188 Bir köpek kan›nda trombositlerde Anaplazma platysmorula (Wright-Giemsa boyas›)

FFoottoo

1199

Kem

ik il

i¤in

den

aspi

re e

dilm

ifl s

im›rd

a W

right

-Gie

msa

boy

as›n

da k

öpek

erit

roid

ve

gran

ulös

i-tik

hüc

rele

rin o

lgun

laflm

as› fl

emas

›

Rub

ribla

stP

roru

bisi

tB

azof

ilik

rubr

isit

Eoz

inof

ilik

miy

elos

it

Miy

elob

last

Baz

ofili

km

iyel

osit

Baz

ofili

km

etam

iyel

osit

Baz

ofili

kba

ndB

azof

il

Pro

miy

elos

itN

ötro

filik

miy

elos

itN

ötro

filik

met

amiy

elos

itN

ötro

filik

band

Nöt

rofil

Eoz

inof

ilik

met

amiy

elos

itE

ozin

ofili

kba

ndE

ozin

ofil

Pol

ikro

mot

ofili

kru

bris

itM

etar

ubris

itR

etik

ulos

it

FFoottoo 2211 Steril inflamasyon-plöral s›v›. Steril eksudat gibi (totalprotein=4.6g/dk) plöral s›v› makrofajlar ve nötrofiller ile karakterizebir yap›da kar›fl›k yang›sel hücreleri ihtiva etmekte. Geçmiflte felin infeksiyöz peritonitis (FIP) olarak biliniyordu.

FFoottoo 2200 Septik inflamasyon-sinoviyal s›v›. Sinoviyal s›v›da nötro-fillerde art›fl gözlenmekte, baz› bakterileri ihtiva etmekte, septikartritis ile karakterize

FFoottoo 2222 Yang›sel olmayan, nonneoplastik kistik yap›-deri kitlesi.Çok say›da anukleer squamouz hücreler ve deri kitlesindedökülmüfl hücreler ile karakterize, epidermal inklüzyon kisti. Kistduvar›nda y›rt›lma, stimule nötrofil ve makrofajlarda (görünmüyor)kar›fl›k yang›sel reaksiyon

FFoottoo 2233 Yang›sel olmayan, nonneoplastik olmayan hiporplazi-lenf dü¤ümü. Hiperplastik (reaktif) lenf dü¤ümünde de¤iflik boyut-ta lenfositler tan›mlanmakta, çok az say›da heterogenöz y›¤›lma ileküçük lenfositlerin üstünlü¤ü gözlenmekte.

FFoottoo 2244 Yang›sel olmayan, neoplastik, sitolojik olarak farkl› hücrel-er. Lenf dü¤ümü. Lenfoma ile tan›mlanan öncelikle orta büyüklüktenbüyük lenfositlere kadar hücre varl›¤›. Küçük lenfositler (merkezeyak›n) ve nötrofillerin (solda uzak k›s›m) hücre populasyonununde¤erlendirilmesinde büyük ölçüdeki hücrelerin tan›mlanmas›nda“nükrometreler” kullan›lmal›d›r. Küçük de¤iflken ölçümde, bazofilikoval yap›lar kolay biçimde parçalanan neoplastik hücrelerde sito-plazmik fragmentler göze çarpar ve bunlar lenfoglandüler cisimciklerolarak tan›mlan›rlar; bunlar tan›da önemli de¤ildir.

FFoottoo 2255 Yang›sel olmayan, neoplastik, sitolojik olarak farkl›hücreler, deri kitlesi, mast hücre tümörleri dolgun ayn› yap›dahücre popülasyonu ile karakteristiktir. Sitoplazmada çok say›dametakromatik granüllerle, farkl› hücre yap›s›. Tespiti güç hücreçekirdek yap›s›.