Page 1
1
REISVERSLAG SAMENHUIZEN STUDIEREIS
Denemarken / Duitsland / Nederland 2015
Nederland :
De Refter, Ubbergen-Nijmegen 2
Denemarken :
Solfang, Erritsø-Fredricia 5
Regnbuen, Erritsø-Fredricia 7
Drejerbanken, Vissenbjerg 10
Svanholm, Skibby 12
Munksøgård, Roskilde 18
Glashusene, Roskilde 22
Trekroner wijk, Roskilde 23
Trudeslund, Birkerød 24
Gimle, Birkerød 27
Bo 90, Nørrebro-Kobenhavn 29
Duitsland :
Aegidienhof, Lübeck 31
Page 2
2
1 – DE REFTER, UBBERGEN, NIJMEGEN
http://www.derefter.nl
De Refter maakt deel uit van een site met een rijke
geschiedenis. Een vooraanstaande familie bouwde er in
1885 een villa met koetshuis en wandelpark. Ze
verkochten de site aan een zusterorde die er vanaf 1903
een kostschool vestigde voor meisjes uit de betere
kringen. Die kostschool werd groter en belangrijker tot de
interesse voor kostscholen begin de jaren '70 verzwakte.
Via een textielfabrikant en een projectontwikkelaar met
een groots plan kwam de site via een veiling in 1982 in
handen van de "Stichting tot behoud van de Refter". Na
heel wat voorbereidingen startten de verbouwing 2 jaar
later, en in 1986 volgde de opening van "De Refter"
(genoemd naar de eetzaal en ontmoetingsplek van het
klooster van weleer). Er werden meer dan 70 wooneenheden en diverse werkruimtes
gerealiseerd.
De historie druipt van het complex, met de ouderwetse, halfopen slaapcellen
(chambretten) als gastverblijven, met de bordjes "mesdames" en "messieurs" op de
toiletdeuren, de foto's van lang vervlogen tijden in het monumentale trappenhuis, de
Franse namen op de grafstenen in de tuin, ...
Werking
Op dit ogenblik wonen er in De Refter 80 volwassenen en 15 kinderen, tussen 3 en 80
jaar, met divers sociale achtergronden.
De Refter stelt zich tot doel:
- wonen en werken mogelijk maken, ook
voor kwetsbare doelgroepen,
- ruimte bieden voor persoonlijke
ontwikkeling en creatieve activiteiten,
- mensvriendelijkheid ontwikkelen door
democratische besluitvorming,
zelfbeheer en zelfbestuur.
De bewoners gaan of naar school, of
werken in de stad, maar sommigen werken ook ter plekke: in de bar, het
conferentieoord "De Elegast", in het theater, de winkel, de cursusruimten voor Tai Chi,
yoga, massage, ...
Intern zijn er verschillende werkgroepen, die regelmatig een nieuwe samenstelling
Page 3
3
krijgen: het bestuur, de werkgroep betrokkenheid, onderhoudsteam, erfgroep
(verzorgt het uitzicht aan de voorkant - het visitekaartje - van de site), financiële
administratie, bosgroep en kantoor.
Nieuwe bewoners
Elke 1ste zondag van de maand is er een rondleiding waarna mensen zich kandidaat
kunnen stellen om er te komen wonen. Er is geen wachtlijst, de bewoners nemen de
gegevens van de kandidaten en de motivatiebrieven door en kiezen op basis van de
actuele samenstelling van de woongroep. In het aangeboden huurcontract staan kort
de "regels" van De Refter.
Nieuwkomers komen altijd binnen via een
woongroep en komen na verloop van tijd
in aanmerking voor zelfstandige
appartementen van de woongroepen.
Deze ruimtes zijn klein (20 tot 25m²), maar
door de grote hoogte ervan kunnen ze
uitgebreid worden met een mezannine
voor slapen en/of studeren, terwijl de
gangen slim gebruikt worden voor kasten
en berging. De woongroep beslist zelf wie
er toegelaten wordt.
Het ruimtelijk gevoel van De Refter wordt geboden door de gemeenschappelijke
ruimten, de tuin en het bronnenbos, dat een beschermd natuurgebied is, zoals ook het
gebouw een beschermd monument is.
In De Refter zijn 10 woongroepen, de grootte ervan varieert van 2 tot 6 bewoners. De
leeftijd van de bewoners van de woongroepen ligt tussen de 25 en 45 jaar. De
gemiddelde leeftijd is 40 jaar. Elke woongroep heeft zijn eigen karakter en dynamiek,
afhankelijk van de bewoners. Ook de leefstijlen zijn verschillend: zo eten ze in de ene
woongroep strict vegetarisch, terwijl in een andere vlees "kan". In elke woongroep
maakt men gemeenschappelijk gebruik van keuken, douche, toilet en gang.
Zodra je in een woongroep woont, kom je op de interne wachtlijst voor de zelfstandige
woonunits. Er zijn 31 zelfstandige woonunits. Een aantal daarvan zijn 1-persoons, een
aantal 2- of
meerpersoons. Deze
appartementjes
functioneren volledig
zelfstandig (sanitair en
keuken).
Gemeenschappelijke
delen zijn de parking,
vergaderzalen, café,
keuken, moestuin en het
Page 4
4
natuurgebied.
De doorstroom bedraagt gemiddeld 8% per jaar: in de jongerengroep ligt die het
hoogst, door verandering van werk en door (nieuwe) partnerkeuze; de groep van 50-
plussers is stabieler.
Kosten
De huurprijs bedraagt 200 à 250€ per maand, en de energiekosten ongeveer 250€ per
kamer. De huur wordt aan de Stichting betaald, dient voor onderhoud van de
gebouwen, verzekeringen, betaalde lonen,...
Er worden (beperkt) inspanningen gedaan om duurzaam met energie om te gaan: er
zijn zonnepanelen op het dak en dubbel glas in de ramen.
Dagelijks leven
Iedereen wordt geacht om 6u/week te werken aan gemeenschappelijke taken; dit zijn
zowel beheer-taken (zoals de juridische groep voor wettelijke verplichtingen
woningbouwstichting, administratie, bewonersbeheer, PR,...) als niet-beheer-taken
(moestuingroep, cultuurgroep voor theater, muziek, verhuur van de
tentoonstellingsruimte,...).
Er wordt geregeld (maandelijks)
samen gegeten met 25 à 35 mensen.
Eén keer per maand wordt er brood
gebakken in de bakoven in de tuin.
De Elegast is als gastenverblijf een
apart onderdeel met eigen
professionele keuken. Er is een
authentieke chambrettezaal en 6
kleine privé kamertjes. De Elegast
kan vegetarische maaltijden voorzien. Er werken 2 mensen in loondienst.
Eéns per 14 dagen is er betrokkenenoverleg, waarin men tot besluiten komt op basis
van algemene instemming. Bij moeilijke punten wordt de meerderheid van het bestuur
in de weegschaal gelegd. Eens per jaar is algemene Refterdag, elke maand is er een
mee-eet-dag voor buitenstaanders en het kantoor fungeert ook voor hen als
verzamelplek met koffie en thee.
De Refter is in veel opzichten een pragmatische woongemeenschap. Je hebt altijd de
keuzemogelijkheid tussen alleen en/of samen.
Een zwak punt is het gebrek aan (financiële) meerjarenplanning. Een leerpunt is het
feit dat externe begeleiding soms wonderen kan doen en dat de nodige klussen een
goede fysieke conditie veronderstellen.
Page 5
5
2 – SOLFANG, ERRITSØ, FREDERICIA
http://www.absolfang.dk
Solfang ligt op een kavel van 18 000m² en
bestaat uit 20 identieke huizen (met
verschillende binnenmaten: 85m², 125m² en
95m²) aan weerszijden van een met glas
overdekte straat. De straat, die vergeleken
wordt met een lange wintertuin, leidt naar het
commonhouse (capaciteit 100 mensen) van 3
verdiepingen. Het project bestaat sinds 1987,
het is ongeveer gelijktijdig gebouwd met het
daarnaast gelegen Regnbuen (zie verder).
Verder is er ook nog gemeenschappelijk: een gastenkamer, 2 jongerenkamers (als je
die wil huren betaal je 100€/maand, een atelier, fietsenstalling en een wasplaats.
Kostprijs om er te wonen: 10 000
DKK/m², all in (ook gebruik van de
gemeenschappelijke delen)
Samen-leven
Het commonhouse is het kloppend hart
van het project.
Er wonen nu 45 personen in Solfang. Er
wordt een gelijkmatige verdeling van
bewoners nagestreefd met betrekking tot
leeftijd, geslacht en gezinssamenstelling.
De woningen bieden voldoende privacy, sterkhouder voor het project is het
commonhouse.
Vier maal per
week, op
zondag,
maandag,
woensdag en
donderdag,
wordt er samen
gegeten. 80%
van de bewoners
nemen deel aan
de maaltijd. Wie
deelneemt aan
Page 6
6
de gemeenschappelijke maaltijden kookt ongeveer 3 keer per maand, families met
kinderen jonger dan 3 jaar koken slechts de helft van de tijd. Prijs van de maaltijd voor
volwassenen: 20 DKK (ca. 2,5€), voor
kinderen (8-16jr): 10 DKK (ca. 1,25€),
kinderen jonger dan 8 jaar eten gratis.
Het kookteam bestaat uit 3 personen.
Om 16u starten ze de werkzaamheden
in de keuken, om 18.15u kan iedereen
aan tafel. Kinderen moeten 20min. aan
tafel blijven.
Er zijn ook verschillende werkgroepen,
elke
bewoner
neemt deel
aan 2
werkgroepen. Eén keer om de 8 weken wordt de
commonhouse gezamenlijk gepoetst. Drie keer per jaar
wordt er een dag samen gewerkt. Er zijn ongeveer 10
gemeenschappelijke vergaderingen per jaar.
Er is een handleiding "Hoe leef je in Solfang ?" dat men
nieuwe bewoners aanreikt. Roken kan vb. alleen in de
eigen unit, of buiten, maar niet in de commonhouse.
Beheer
Solfang heeft een coöperatieve structuur, bewoners kopen aandelen en betalen
gebruiksrecht per maand. De bewoners vergaderen één keer per maand. Eén keer per
jaar is er algemene vergadering.
Page 7
7
3 – REGNBUEN, ERRITSØ, FREDERICIA
http://www.bfregnbuen.dk
Regnbuen met 20 units, werd ook
opgericht in 1988, als zusterproject van
Solfang. Het staat op een glooiende
heuvel die in bossen uitloopt, net buiten
de stand Fredericia. Voor de oprichting
splitsten de twee projecten: Solfang werd
een koop-project, terwijl Regnbuen
beheerd en verhuurd wordt door een
sociale huisvestingsmaatschappij.
De architectuur van Regnbuen (Niels Madsen) springt direct in het oog. Het is in feite
niet meer dan een smal straatje met twee reeksen rijtjeshuizen aan weerszijden,
twintig woningen in totaal. Eén simpel kenmerk maakt echter al het verschil. De straat
is over de volle lengte overdekt met een hoog glasdak. Praktisch gezien houdt het
glasdak het vaak regenachtige, gure Deense weer buiten, en creëert een prettig
binnenklimaat waar zelfs vijgenbomen en druiven groeien. Maar de ‘glasgang’, zoals
de bewoners het noemen, doet nog veel meer. Het creëert een ruimte die als half
binnen, half buiten aanvoelt. Dit ambivalente karakter trekt alle woningen in één keer
bij elkaar, en lokt het leven de voordeuren uit en de glasgang in. De grens tussen het
privéhuishouden en de gemeenschappelijke ruimte vervaagt hier, dijt hier uit. De
glasgang is bezaaid met persoonlijke eigendommen. Voor elke deur hebben de
bewoners hun eigen zithoek, eettafel, welkomsthal, kruidentuintje of extra
opbergruimte ingericht. Driewielers staan er naast rollators, en een pluchen aap
omklemt de palmboomstam van de buurman.
Aan het eind van de glasgang is een gemeenschapshuis ingericht. Een grote
industriële keuken, een eetzaal met uitzicht op de beboste heuvels, een
jongerenkamer, een klein winkeltje en een washok. De tuin is gemeenschappelijk, er is
geen moestuin maar wel kippen
en paarden.
Samenstelling van de
bewonersgroep
De groep telt nu 28 volwassenen
en 20 kinderen/jongeren. De
leeftijden variëren van 0-88 jaar.
De sociale achtergronden en
familiale omstandigheden zijn zeer divers (singles, koppels, met en zonder
kinderen,...) Er is redelijk wat verloop omwille van de huurstructuur.
Page 8
8
Samen-leven
Op ‘schooldagen’ (Regnbuen heeft er in de laatste jaren veel jonge gezinnen bij
gekregen) wordt er gezamenlijk gegeten. De bewoners worden in kookploegen van 4
of 5 personen verdeeld, en deze koken een jaar lang eens in de 5 weken 5 dagen
achtereen samen. “Misschien zijn het wel net wat meer personen dan we nodig
hebben om voor iedereen te koken. Maar het is niet bedoeld om zwaar werk te zijn,
het is bedoeld om leuk te
zijn. Het moet oké zijn om
een fles wijn open te trekken
tijdens het koken,” vertelt
één bewoonster. “Dankzij de
kookploegen heb ik
geweldige medebewoners
ontmoet, die ik anders nooit
zo goed had leren kennen,”
vertelt een ander.
Op vrijdagavond treffen de
bewoners elkaar in het "vrijdagcafé".
Eén van de bewoners, alleenstaande moeder, duidt de werkplaats, een garage aan de
ingang van de glasgang, aan als ‘het hart van deze plek’. “Wordt er zo veel geklust
dan?” luidt een vraag. “Onze huizen zijn niet heel groot, en dus moet je inventief met
je ruimte omgaan. Daarom komen veel mensen hier om dingen te bouwen voor in hun
huis. En altijd als hier iemand bezig is, komen er wel wat mensen kijken, een kop
koffie drinken. Eens per jaar krijgt iedereen een tour door elkaars huizen, en dan doe
je weer allerlei ideeën op voor je eigen huis.”
In de huidige samenstelling valt direct het multigenerationele karakter van Regnbuen
op. Geluidsoverlast van kinderen, vooral tijdens het eten of als ze ’s avonds laat op het
veld buiten spelen, is een onderwerp van discussie. Maar de vertegenwoordiging van
de verschillende generaties is voor ieder
van hen vooral een zegen. “Ik heb zelf
geen kinderen, maar hier krijg ik de kans
grootmoeder te zijn. Ik hou van al dat
leven om me heen,” vertelt de oudere
generatie. Een alleenstaande moeder
vertelt: “Ik ben hier voor mijn kinderen
gekomen. Ik had gelezen dat de toekomst
van je kinderen sterk af hangt van de
mensen die hun jeugd hebben gekleurd.
Ik wilde hun wereld verbreden.” En voor
de moeder zelf? “Het is zo’n verademing niet alles alleen te hoeven doen. In de stad
kwam ik totaal niet aan mezelf toe. Hier kan ik koffie gaan drinken bij de buren zonder
een oppas te hoeven regelen.”
Mede door de glasgang wordt er dicht op elkaar geleefd in Regnbuen. “We hebben het
er vaak over wat we nou zijn van elkaar. Zijn we vrienden? Familie? Het is moeilijk te
Page 9
9
zeggen. Maar je leert elkaar zo goed
kennen dat je weet wanneer je even bij
iemand uit de buurt moet blijven, en
wanneer ze je nodig hebben. Dat is zoiets
moois om mee te maken.” Een ander vult
aan: “Maar de balans is fragiel. Leren
communiceren is een absolute vereiste, en
je leert veel over je eigen grenzen
herkennen en aangeven.”
De sfeer in Regnbuen is duidelijk voelbaar:
kalmerend, vriendelijk, licht. We worden zeer gastvrij en hartelijk met een uitgebreide
lunch ontvangen, en de bewoners vertellen over hun thuis met een tevreden glimlach.
Deze sfeer kom ik in de meeste van de Deense cohousing projecten tegen. Wat is toch
hun geheim? “Iedereen doet alles uit eigen beweging. Er is geen dwang, geen regels.
We vertrouwen elkaar dat iedereen naar vermogen bijdraagt.” Dat alles hier uit eigen
keus gedaan wordt, zonder bang te hoeven zijn voor oordelen, vraagt om veel
vertrouwen tussen de bewoners. Maar, zo wordt er gesteld, “ik denk dat daarin de
sleutel ligt die hier wonen zo prettig maakt.”
Beheer
De woningen worden gehuurd aan sociale huisvestingsmaatschappij L.A.B. Fredericia,
een deel van de woningen is in eigendom van de stad.
Er is een kindervergadering en vanaf 18 jaar wordt er verwacht dat je deelneemt aan
de "volwassenen"-werkgroepen: natuur, hygiëne, koken, communicatie,.... Er zijn
maandelijkse vergaderingen en een paar werkdagen per jaar (na de zomer en na
kerst). Er is een klein budget om zelf beslissingen/verbeteringen door te voeren, vb. de
scheiding van de eetruimte van de speelruimte voor de kinderen, flexibel licht,...
Page 10
10
4 – DREJERBANKEN, VISSENBJERG
http://www.drejerbanken.dk
Drejerbanken situeert zich nabij Skalbjerg, 17 km
ten westen van Odense, de 3de grootste stad
van Denemarken. Dit project werd ontwikkeld in
de jaren 1975, bewoond sinds 1978. Ondanks
heel wat weerstand van de gemeente en de
omwonenden zijn er 10 wooneenheden van 79 -
128m² in particulier bezit en 10 huureenheden
van 71 - 102m² in bezit van een non-profit huisvestingsmaatschappij tot stand
gekomen. Flexibele inrichting is mogelijk dankzij Gyproc binnenwanden.
De wooneenheden bevinden zich dicht bij elkaar in twee groepen van woningen. Eén
woonerf omvat de huurwoningen, de andere
de eigendomswoningen. Deze scheiding was
een eis van het Ministerie van Huisvesting.
Bovendien is er een commonhouse van bijna
500m², inclusief keuken, bijkeuken en
wasplaats, eetkamer (die ook gebruikt wordt
voor feesten), een speelkamer en TV-
kamers/muziekkamer, werkplaats, droge
kelder, tafeltennis en biljartkamer en ruimte
voor opslag van persoonlijke bezittingen. In
het gemeenschapshuis wordt geen onderscheid gemaakt tussen eigenaars en
huurders.
Samen-leven
In Drejerbanken wonen 27 volwassenen en 10 kinderen. Het is een intergenerationeel
project, bewoners zijn tussen 7 en 77 jaar.
Er wordt bijna elke dag samen gegeten. Een team van drie personen maakt 3 X per
maand eten. De verwachting is dat volwassenen en leerplichtige kinderen 3 keer per
maand koken. Het kookteam gebruikt
hoofdzakelijk biologische producten. Het
merendeel van de groenten komt uit de
eigen moestuin. Vlees wordt voor de gehele
gemeenschap aangekocht, in een slagerij
verpakt en opgeslagen in de koelkasten.
Twee verkozen personen zijn
verantwoordelijk voor de bulkaankopen en
de maandelijkse maaltijdafrekeningen. De
prijs van een maaltijd voor volwassenen is
Page 11
11
26 DKK (ca. 3,5€), voor kinderen 11 DKK
(ca. 1,5€). De gewone dagelijkse maaltijd is
het sociale middelpunt bij Drejerbanken,
omdat groot en klein dan semen iets met
en voor elkaar doen en elkaar ontmoeten.
Om de 14 dagen is er een vergadering,
voor elke bewoner - er wordt geen
onderscheid gemaakt tussen koper of
huurder. Werkweekends vinden 2-3 keer
per jaar plaats. Je bent vrij te kiezen of en
aan welke werkgroep je wil deelnemen. (vb. tuingroep, kippengroep,...) Een
verplichting voor iedereen is de kuis van het commonhouse op zondagmorgen van 9 -
11u om de 6 weken.
Op dit ogenblik is er geen deel-auto omdat er geen nood aan is.
Zijn er afspraken rond het opvoeden
van de kinderen ? Ja, toch. Zo mogen
ze vb. alleen maar snoepen in het
gemeenschappelijke buitengebied als
ze het snoep willen delen.
Beheer
Beslissingen worden genomen in
consensus.
Aan de huurderskant is er meer beweging (komen en gaan). De huurwoningen zijn
eigendom van de sociale huisvestingsmaatschappij. Drejerbanken kreeg toelating van
de gemeente om zelf een keuze te maken in de kandidaat-huurders.
Eigenaars van een woning zijn vrij te kiezen aan wie ze verkopen. Huurders van een
woning kunnen een koopwoning kopen in het project. Bewoners kiezen gezamenlijk
nieuwe huurders.
Page 12
12
5 – SVANHOLM, SKIBBY
www.svanholm.dk
Geschiedenis
Svanholm ligt op een landgoed van 400ha
op 10 à 12 km afstand van een stad. De
leefgemeenschap Svanholm is ontstaan in
1978, toen kochten een 100-tal mensen het
landgoed met een hoofdgebouw (vroegere
kasteelhoeve) en 12 andere gebouwen. Het
domein bestaat uit weiden, een park en
130ha bosgrond (met weiden, moerassen,
...)
De geschiedenis van het domein gaat veel verder terug. De oudste papieren dateren
van 1335. De meeste gebouwen (paardenstal, koeienstal, smidse…) dateren van 1850
toen Svanholm een grote staatsboerderij was. Tijdens de boerenrevolutie in de 18de
eeuw brandde het toenmalige kasteel af en werden de eigendomsbewijzen gestolen.
De papieren werden heel wat jaren later terug gevonden in Zweden.
Het domein wordt omgeven door 10km stenen muurtjes.
De fries nabij de inkom van het landhuis dateert van voor de reformatie (1549) en
toont een afbeelding van God. Ondertussen wordt religie in Svanholm beschouwd als
een private zaak.
Svanholm is de grootste woon-werkgemeenschap in Denemarken. De inwoners van
Svanholm produceren hun eigen voedsel (groenten, vlees, brood, melk, granen,
ijscrème…). Er is een eigen
crèche, kleuterschool,
boerderij, winkel, … Het is
een zogenaamde ‘ecovillage’
en maakt deel uit van ‘The
Global Ecovillage Network’.
[definitie : An ecovillage is an
intentional or traditional community
using local participatory processes to
holistically integrate ecological,
economic, social, and cultural
dimensions of sustainability in order to
regenerate social and natural
environments]
Svanholm situeert zich nabij
Skibby, op 60 km van
Page 13
13
Kopenhagen, en huisvest zo’n 140 bewoners: 87 volwassenen en 60 kinderen. Het is
een intergenerationeel project met bewoners van 0 tot 84 jaar. De gezinnen wonen er
in eigen woonsten, alleenstaanden meetal in kleinere woongroepen met een
gemeenschappelijke keuken en living. De ouderen wonen samen in een vleugel van
het hoofdgebouw, zij vormen een woongroep binnen de woongemeenschap.
De gemeenschappelijke idealen van deze groep zijn: ecologisch leven, het
gemeenschappelijk beheer van inkomsten en gezamenlijke verantwoordelijkheid. Ze
zijn links georiënteerd, maar doen geen specifieke uitspraken over spiritualiteit of
religie. Er zijn 2 uitgesproken pijlers: rood (sociaal) en groen (duurzaamheid).
Gasten en tijdelijke deelnemers/vrijwilligers (tijdens de zomermaanden) zijn er welkom
tegen kost en inwoon. Zij kunnen moeilijk passen in de samenleving, maar moeten wel
voor zichzelf kunnen zorgen en instaan.
Werken
Ongeveer de helft van de bewoners werkt voor het project (in de landbouw, keuken,
administratie, boekhouding, kinderopvang….), de helft werkt erbuiten. Het delen van
de looninkomsten is
één van de
belangrijkste pijlers is
in Svanholm: 80% van
het inkomen van elke
persoon wordt gebruikt
voor
gemeenschappelijke
doeleinden: daarvan
gaat 40% naar
gemeenschappelijke
kosten (zoals voedsel,
elektriciteit, woningen,
toiletpapier, luiers,
condooms,...) en 40%
naar de belastingen.
De overblijvende 20%
van het loon wordt teruggestort voor persoonlijke gebruik (kleren, maar ook de
tandarts, fysiotherapeut,…alhoewel er ondersteuning mogelijk is voor diegenen die
dat niet kunnen betalen). Hetzelfde geldt voor mensen die op de site werken: ook hun
loon wordt centraal geïnd en herverdeeld. Privé-kapitaal komt in de gemeenschap en
kan bij vertrek, zonder rente, teruggevorderd worden.
Het is geen project voor mensen die geen geld kunnen verdienen. Mensen die er in de
landbouw werken, werken meer dan 37 u/week, maar zij doen dat met enthousiasme
(zo horen we). Iedereen verdient hier evenveel en moet werken tot het werk gedaan
is. Ouders met kleine kinderen krijgen 10u/week vrij om voor de kinderen te zorgen.
Page 14
14
Op de site is er een kinderdagverblijf voor 20 kinderen (ook externe kinderen). Er zijn
4 volwassenen werkzaam. De kleuters worden snel vertrouwd met het leven op de
boerderij. Als de kinderen schoolplichtig worden, gaan ze naar externe scholen.
Bewoners beslissen zelf naar welke school ze hun kinderen willen sturen.
Samen leven
In de voormalige koeienstal zijn de gemeenschappelijke eetruimte en keuken
ondergebracht. De eetruimte is een grote en lichte ruimte. De bakstenen gewelven
verwijzen naar het landbouwverleden, het hout creëert een aangename sfeer. De
keuken is heel ruim en
is zeer efficiënt
uitgerust uit. Van
maandag tot vrijdag
kunnen de bewoners
hier deelnemen aan
gemeenschappelijke
maaltijden (lunch en
avondmaal). In de
grote eetzaal eten
dagelijks 150 mensen
samen.
Op woensdag is er een
vrije dag voor de keuken; er wordt dan niet gekookt, maar wel vergaderd en gekuist.
Tijdens de week kookt de vaste keukenploeg (3 personen in dienstverband) voor
iedereen. In het weekend is er een beurtrol. Eén keer per week wordt er niet in de
grote groep gegeten maar in de kleinere woongroepen.
Elke bewoner wordt verondersteld één keer per maand te koken en 2 keer in de
maand de afwas te doen.
Boven de grote eetzaal is er een speelruimte voor de kinderen. Die wordt gebruikt
voor wanneer de ouders nog wat willen napraten na de maaltijd of bij regenweer.
Naast de grote eetzaal is er ook een biowinkeltje, een schrijnwerkerij, een kliniek
(accupunctuur) van een bewoner-arts, kinderopvang (ook voor kinderen uit het dorp
want ze willen geen gesloten commune worden), kledij-ruil, een mini-kerkhof,...
De gemeenschap staat open naar de omgeving: buren worden onthaald op
festiviteiten en vele bewoners zijn actief in het lokale sociale leven.
Wonen
Het project telt zo’n 50 woningen (privé woonst of kamer in woongroep), allen
ondergebracht in de oude gebouwen die in 1850 al op de site stonden: het
hoofdgebouw (1744) waar een aantal kleine leefgemeenschappen samenwonen, de
paardenstallen (1850) waar woningen voor gezinnen in ondergebracht zijn… Er is een
Page 15
15
mix aan woningtypes- en groottes, en er is een doorschuifsysteem opgezet. Bewoners
worden gevraagd te verhuizen naar een kleinere woning als hun kinderen uit huis zijn.
Bewoners zijn geen eigenaars, maar "lid".
Sommige huizen worden katten-vrij gehouden, omwille van allergie-redenen. Er is een
“gemeenschappelijke” herdershond en jachthond.
Beslissen
Alle bewoners zijn tegelijkertijd beheerders en uitvoerders, werkgever en werknemer
en moeten elke beslissing van de twee kanten overwegen. Er zijn subgroepen (vb.
onderhoudsgroep) die de verschillende aspecten van het leven op Svanholm opvolgen
en voorstellen doen naar
de maandelijkse
algemene vergadering in
de spiegelzaal, waarop
ook kinderen welkom
zijn.
Elke laatste donderdag
van de maand is er een
bewonersvergadering.
Telkens er iets beslist
moet worden, nemen de
80 volwassen bewoners
in consensus een
beslissing. Dit lijkt niet
eenvoudig met zo’n grote
groep, maar in Svanholm
hebben ze een goede
manier bedacht. Uitgangspunt is dat je belangrijke beslissingen niet in één keer kan
nemen, dat er tijd voor nodig is en dat ze best in verschillende stappen worden
genomen. Een interessant idee: nieuwe voorstellen hangen twee weken aan de muur
in de eetruimte waarna er over wordt gediscussieerd. In een rondje kan iedereen zijn
of haar mening laten horen waardoor iedereen aan bod komt en waardoor
beslissingen pas genomen worden wanneer alle meningen gehoord en gekend zijn.
Er is ook een dagelijks bestuur. Dat bestaat uit 5 mensen die aangeduid werden door
de bewonersgroep en wekelijks vergaderen. Dit mandaat loopt 2 jaar.
Het economisch afhankelijk zijn van elkaar heeft een grote sociale impact.
Er is afvaardiging van Svanholm in de gemeente.
Svanholm kent amper vrijwilligerswerk, het beheer is georganiseerd. In de
oogstperiode wordt er wel beroep gedaan op vrijwilligers, ook buitenlanders, ongeveer
30u/week voor kost en inwoon.
Page 16
16
Werkgroepen
Er zijn verschillende werkgroepen, vb. administratieve groep, keukengroep,
bouwgroep, economische groep, boerderijgroep, .. Er is een vlakke structuur zonder
leiders. De enige uitzondering hierop is de boederijgroep.
Een van de belangrijkste groepen is de verhuisgroep, zeker nu er sinds kort een
wachtlijst bestaat. Eén maal per jaar evalueert deze groep of de juiste persoon in de
meest geschikte appartementen wonen, en kijken of er al dan niet verhuisd kan
worden naar een kleiner of groter appartement. Dit creërt soms teleurstellingen of
wrijvingen.
Ecologie
Ecologie is een andere belangrijke pijler, de woongemeenschap is zo goed als
zelfvoorzienend wat energie betreft.
Niet alleen biologische voeding en korte kringlopen staan centraal in hun ideologie,
ook hernieuwbare energie (2 windmolens en verwarming op zelf geproduceerde
houtpellets uit 120ha bos), autodelen (de gemeenschap beschikt over 40 auto’s,
waarvan er 20 gedeeld worden), gebruik van duurzame materialen…
Op korte termijn staat een omschakeling naar hybride wagens gepland voor hun
wagenpark. Momenteel is er al één elektrische wagen en meerdere elektrische fietsen,
deze laatste zijn erg populair.
Landbouw
Svanholm is een pionier in de Deense biologische landbouw, sterker nog, de
biologische landbouw is
hier eigenlijk ontstaan.
Svanholm is vandaag
een moderne, efficiënte
bioboerderij op 400ha.
Met 120 melkkoeien is
ze redelijk klein
vergeleken met de
grootte van de
gemiddelde Deense
boerderij die over ca.
800 koeien beschikt. De
koeien hebben er een
goed leven: er is veel
vrije ruimte in de stallen.
In een bioboerderij zijn gesloten kringlopen vanzelfsprekend: mest wordt gebruikt voor
Page 17
17
de akkers, de groenten (82 variëteiten) worden
zoveel mogelijk verkocht via voedselpakketten.
De 1.000 leden die een abonnement op een
voedselpakket hebben, moeten 3u per maand
komen helpen op de boerderij. Dit werkt zeer
goed en zo komen ook stadsbewoners in contact
met de voedselproductie.
Naast de koeien zijn er ook nog schapen, varkens
en geiten; en 200ha groenten te verzorgen.
Nieuwe bewoners
De selectieprocedure is lang, van 6 maanden tot één jaar, en wordt opgevolgd door
een selectiecomité. Na selectie van de nieuwe kandidaat is er een proefperiode van 3
maanden. Leden betalen 50 000 DKK als ze toekomen. Soms worden kandidaten met
een minus vermogen aanvaard. De COOP neemt dan de schulden over. Wanneer ze
vertrekken nà 1 of 15 jaar, dan betalen ze verder hun schuld af aan de COOP.
Als je wil verhuizen, moet je dat 6 maanden op voorhand laten weten.
Svanholm ontvangt in de zomermaanden vrijwilligers, die voor minimum één maand
kunnen komen meewerken. Op dat moment worden grote onderhoudswerken
aangevat, zoals vb. het schilderen van de houten ramen van het hoofdgebouw.
Nieuwkomers moeten (zicht op) vast werk hebben.
Conclusie
Svanholm bestaat al 36 jaar en 60% van de bewoners woont er al langer dan 10 jaar.
Dit betekent dat het project werkt. Zonder de realiteit te verliezen, is het een enorm
mooi, ecologisch en idealistisch project. Het enthousiasme en de sfeer die het project
uitstralen werken aanstekelijk.
Page 18
18
6 – MUNKSØGAARD, ROSKILDE
http://www.munksoegaard.dk/
Ontstaan
Het project Munksoegaard is ontstaan
in 1994 en klaar voor bewoning in
2000. 12 personen stonden aan de
wieg van dit project. Er was een lange
planningsperiode omwille van de
eigen riolering en andere
specifiteiten. Roskilde beschouwde
Munksoegaard op zijn beurt als een
experiment in het woonuitbreidingsgebied Trekroner, en de succesvolle uitwerking
heeft als voorbeeld gefungeerd voor de verdere ontwikkeling van het gebied aan de
hand van cohousings. Zo telt het gebied intussen een 5-tal andere cohousings van
verschillende groottes en typologiëen.
Munksoegaard bestaat uit 5 cohousing groepen gethematiseerd naar demografie en/of
eigendomsstructuur. Elke cohousing telt 20 units en een gemeenschapshuis met
keuken, wasserij en zonnepannelen. De 5 cohousing groepen zijn: familie, senior,
jongeren (deze 3 worden beheerd door woningcorporatie Sjaelland). De andere 2 zijn
de coöperatieve groep (enkel huurwoningen door COOP Munksoegaard) en de
eigendomsgroep (enkel koopwoningen dor eigenaarsvereniging “Ejermunk”).
Voor het grote geheel is er een collectief technisch gebouw met twee pellet-ketels en
een reserve olie-ketel voor het gemeenschappelijk verwarmingssysteem. Deze worden
beheerd door een werkgroep met basiskennis. Achter deze ruimte staat collectief
beheer van afval. De kritische massa van bewoners maakte het mogelijk om afspraken
te maken met de gemeente om verder te gaan in recycleren van afval dan in de rest
van de stad. Ook is er een "give-room" ingericht voor in onbruik geraakte spullen.
Verdere deelinitiatieven zijn car-sharing, opvang van regenwater voor de waskoten,
allemaal onder leiding van werkgroepen.
Page 19
19
In de centraal gelegen voormalige hoeve beheert een coöperatieve van bewoners een
bio-winkel, een café, fietsatelier/repair shop, gastenkamers, vergaderzalen,
kantoorruimten, opslagruimte, en een neerhof met dieren.
En waarom 100 units ? Vanaf
die hoeveelheid huizen
voorziet de gemeente Roskilde
een kribbe, een school en een
straat.
Samen-leven
Er wonen ongeveer 250
mensen op Munksoegaard.
Gezien de grootte van het
project krijgt de term
"gemeenschap" hier een
gediversifieerde invulling,
gaande van intense
samenwerking tot simpele ontmoetingen in de gemeenschappelijke delen.
In de jongeren cohousing is de kleinste unit 34m². De jongeren cohousing valt onder
sociale huur.
Er wordt gemiddeld 3 keer per week samen gegeten. Dat betekent dat je 1 keer per
maand kookt voor de groep.
Beslissingen worden in consensus genomen, zonder daarin te veel tijd te verliezen.
Wanneer bij een eerste ronde geen consensus wordt bereikt, bekijkt men de kwestie in
een kleinere groep. Die proberen een voorstel van oplossing te formuleren, in een
tweede bespreking wordt er naar een beslissing gewerkt.
Activiteiten worden per cohousinggroep georganiseerd.
Ecologie
De nadruk ligt op
energiebesparende en
milieuvriendelijke
oplossingen. Er is
aandacht geschonken
aan isolatie en
duurzame en
biologische materialen,
alle woningen worden
centraal verwarmd
Page 20
20
door een installatie op pellets, aangevuld met zonnecollectoren.
Het gebied is autovrij en heeft beperkte verhardingen. Er is een gescheiden
grijswatercircuit en het water wordt ter plekke gezuiverd in een zandfilter. De
onbebouwde ruimte ten oosten van de gemeenschap kent verschillende functies:
grasvelden, boomgaarden, moestuinen, speelveld, speeltuin, zandzuiveringsfilter,
camping, compost, wegen, paden, weiden. Een deel van het gebied wordt ook
verhuurd aan eigenaars van schapen en paarden.
Er zijn urine-separatie-wc's. De urine wordt gebruikt voor de productie van het
veevoer.
Er zijn 2 elektrische deel-auto's en
8 gewone deel-auto's (internet
systeem waarvan lid wordt, je
reserveert een wagen en betaalt
per uur/km)
Er zijn alleen gemeenschappelijke
wasmachines.
Eén van de cohousings heeft een
strobalen commonhouse.
Schelpen op het dak worden
gebruikt ter bescherming van het
waterdichtingsmembraan.
Beheer
Drie groepen huizen worden beheerd door de woningcorporatie Sjaelland. De andere
2 zijn de coöperatieve groep (huur-woningen, COOP Munksoegaard) en de
eigendomsgroep (koopwoningen, eigenaarsvereniging "Ejermunk").
De financiële bijdrage aan het
beheer gebeurt maandelijks op de
twee afzonderlijke schalen:
algemeen en in elk van de vijf
groepen. Beslissingen gebeuren
op dezelfde twee niveau's,
naargelang de schaal en in het
belang van de thema's.
Munksoegaard functioneert op 3
niveaus. Er is het algemene
niveau van de 100 woningen, het
cohousingniveau en het niveau
van de verschillende
belangengroepen en initiatieven met externe partners in de buurt.
Page 21
21
De Algemene Vergadering gebeurt
in twee opeenvolgende
vergaderingen, één ter bespreking
van budgetten (verleden) en één ter
bespreking van projecten
(toekomst). Tussen de twee is er tijd
om suggesties te doen aan de AV.
Voor elke belangrijke beslissing
worden eveneens twee
vergaderingen georganiseerd: één
om te debatteren, één om te
stemmen en te beslissen op
meerderheid.
Munksoegaard heeft naast de
algemene vergadering 17 werkgroepen (samenstelling: 2 personen uit elke groep, dus
10 mensen per werkgroep) op het algemene Munksoegaard niveau (verwarming,
afvalwater, telefoon/internet, afvalverwerking, …).
Ook voor elk van de 5 cohousings is er een beheerstructuur en zijn er werkgroepen
(boekhouding, wegen en sneeuw, koor, autodelen, bridge, kerstmarkt, bezoekers-
rondleidingen, ruilsysteem, yoga,...) Er is ook een werkgroep die instaat voor
verbeteringen, reparaties en onderhoud van de woningen.
Al deze werkgroepen zijn de ruggengraat van de gebiedsontwikkeling en de sociale
onderneming Munsoegaard Vereniging. Er wordt verwacht dat elke bewoner zich
engageert in een algemene werkgroep en in een cohousing-werkgroep. Een
veelgebruikte strategie bij conflictueuze discussies is het directe betrekken van een
persoon die niet tevreden is met het werk van een bepaalde werkgroep, om zo mee te
bouwen aan een oplossing.
Nieuwe werkgroepen moeten aangevraagd worden in de AV omwille van een goed
budgetbeheer, feestgroepen zijn slechts tijdelijke werkgroepen.
Page 22
22
7 – TREKONER WIJK
Trekroner is een volledig nieuw stadsuitbreidings-
gebied van Roskilde. De eerste verkavelingen
gebeurden er in 2002. Voor die tijd waren er enkel
velden en een paar boerderijen. Vandaag zijn
vrijwel alle gronden in Trekroner-West bebouwd en
staan er in Trekroner-Oost ook al heel wat nieuwe
huizen. Het is een aantrekkelijke wijk in de
randstad met vlotte verbindingen met bus en fiets
met het centrum van de stad en tegelijk ook
overvloedige open ruimte en toegang tot bossen,
weilanden en wandelpaden.
Veel gezinnen met jonge kinderen zijn er komen
wonen omwille van de natuur en van de beschikbare diensten en het levendig
verenigingsleven. Door het Trekroner treinstation en de ingeweken bewoners bloeide
een nieuw handelscentrum op met o.a. een groot winkelcentrum met slager en
bakker, een apotheek en een café, verder een kledingszaak en een kapsalon. Er zijn
verschillende scholen en universiteiten van Roskilde in Trekroner gevestigd. Verder
zijn er een jeugdhuis, een
dagverblijf voor mensen
met een beperking en een
biologische winkel annex
café.
In Trekroner-West is een
zone waarop eerst
Munksoegaard cohousing is
ontwikkeld met 5 clusters
van elk 20 woningen plus
commonhouse. In een
tweede fase werd de
aanpalende grond ook
voorbehouden voor
cohousing projecten.
Daar staan nu: Aahusene,
Absalonshave, Bakkefaldet,
Glashusene en Trekonerbo.
In Trekroner-Oost zijn 2 nieuwe cohosousing projecten reeds bewoond, Svalin en
Svalin II, andere zijn in aanbouw.
Voor het realiseren van cohousing biedt de stad een begeleidingstraject aan voor
belangstellenden en initiatiefgroepen.
Page 23
23
8 – GLASHUSENE, ROSKILDE
http://www.glashusene.dk/
Eén van de 5 nieuwere projecten ten noorden
van Munksoegaard is Glashusene.
Cohousing Glashusene werd gestart door een
groep 30-ers en 40-ers met en zonder kinderen,
veel daarvan afkomstig uit Kopenhagen. Zij
bouwden 30 huizen in de Trekroner wijk aan de
buitenrand van Roskilde, waarvan een deel
wordt gezoneerd voor innovatieve woonvormen. Aantrekkelijk is om in een groene
omgeving met een levensstijl met belangrijk sociaal netwerk te combineren.
De bewoners zijn eigenaar van hun zelfstandige woningen van 120 m² (2 niveaus). De
woningen, eigentijds van architectuur, zijn aan elkaar geschakeld in 6 rijen met een
opvallend commonhouse in het midden. Alle woningen zijn grondgebonden en hebben
een kleine privé buitenruimte.
Samen-leven
De gemeenschap is qua ontwerp en inrichting grotendeels gericht op de behoeften
van kinderen. Er is veel vrije ruimte, er is een speeltuin, een klein voetbalveld en in
het commonhouse is ruimte voorzien voor kinderen. Voor de volwassenen is er een
grote gemeenschappelijke tuin, een terras en het volledig uitgerust commonhouse is
beschikbaar voor allerhande gemeenschappelijke of individuele activiteiten. Daar
vindt men een zaaltje voor een 100-tal mensen, een grote industriële keuken, een
badkamer, 2 toiletten en ook 2 grote speelkamers met pingpongtafel, tafelvoetbal en
nog veel meer. Er wordt 4 maal per week samen gegeten, wie wil schrijft zich in, elke
bewoner zet zich eens per maand in om te koken. Er zijn klusdagen, gezamenlijke
feestjes, spontane barbecues, een
rommelmarkt, carnavalsfeest, enz …
De bewoners zijn sterk geïntegreerd in
de Trekroner wijk door bvb.
participatie aan autodelen, het
verenigingsleven, …
Beheer
De bewonersgroep heeft haar eigen bestuur en haar werkgroepen die de verschillende
aspecten organiseren van het samen leven, zoals gemeenschappelijke ruimtes, milieu,
website, bouwtechnologie, enz.
Page 24
24
9 – TRUDESLUND, BIRKERØD
http://www.trudeslund.dk/
Trudeslund werd opgericht in 1981
een geldt als één van de oudste
Deense cohousings ontworpen door
de architectengroep Vandkunsten. Er
zijn 33 woningen van verschillende
grootte, in die woningen wonen
ongeveer 60 volwassenen en 15
kinderen. Vandaag woont nog 1/3
van de eerste bewoners er.
Komen en gaan
Het project is een koopproject, als bewoner koop je een grondaandeel. De oppervlakte
van de woningen varieert van 90 tot 120m², rond het huis is 1,5m privé, al het overige
binnengebied is gemeenschappelijk.
Prijs: onlangs werd er nog een woning van
120m² met kelder verkocht aan 4,2 mio
DKK. Dat is vrij duur, door de nabijheid van
Kopenhagen en er geen
overheidstussenkomst is.
Vanaf 18jr betaal je 2000 DKK/maand aan
kosten: onderhoud van de wasmachines,
aankoop van zeep, warm water,
elektriciteit, toiletpapier,
tuingereedschap,... Dat bedrag is dus ook afhankelijk van het verbruik. Er zijn
zonnepanelen voor warm water en enkele families delen auto's.
Bewoners verhuizen soms omwille van de
kinderen of kleinkinderen in Kopenhagen.
Als je je huis wil verkopen, heeft de groep
voorkooprecht. Na 3 weken wordt de verkoop
voor iedereen open gesteld. Er bestaat geen
procedure voor de selectie van nieuwe
bewoners, de groep heeft geen inspraak, de
verkoper/eigenaar beslist zelf aan wie hij de
woning verkoopt. Er is wel een ongeschreven
regel dat men het liefst jonge gezinnen
aantrekt.
Page 25
25
Er is een huishoudelijk reglement,
maar dat wordt niet gekoppeld aan
de verkoopsovereenkomst. De
huidige bewoners hebben er nog
nooit problemen mee gehad.
De kinderen van 2 families hebben
ook een huis gekocht in de
cohousing.
Samen-leven
Elke avond wordt er samen gegeten met 35 tot 50 personen. Er zijn elke dag 2 koks
(beurtsysteem, 1 persoon is verantwoordelijk voor de lijst die elke maand ingevuld
moet worden). Het menu hangt één week op voorhand uit, iedereen kan inschrijven
tot 2 dagen op voorhand. Maaltijden worden ter plaatse betaald, volwassenen betalen
30 à 40 DKK per maaltijd, kinderen de helft van de prijs. Voor een familie met jonge
kinderen kan dat duur worden.
Wanneer iemand ouder wordt (80+) en
koken te moeilijk wordt, kan die hulpkok
worden (3de persoon) en kleinere taken
opnemen: de tafel dekken, koffie zetten,...
Kinderen blijven 15min. aan tafel, gaan
daarna spelen in de aansluitende
speelruimte zodat de volwassenen in rust
kunnen eten en samenzijn.
Niemand heeft een vaste plaats aan tafel.
Het is wel opvallend dat iedereen spontaan bij leeftijdsgenoten gaat zitten.
Gezamenlijke maaltijden worden gezien als cruciaal voor het gemeenschapsgevoel. De
spreiding van leeftijden is zeer belangrijk voor de algemene sfeer en het welslagen
van het samenleven (wederzijdse hulp, elk zet z'n sterktes in voor de gemeenschap).
Er zijn jaarlijks gezamenlijke feesten: de
verjaardag van Trudeslund, de seizoenen
(herfstfeest, midzomer,...), oudejaarsavond, ...
Om de 14 dagen kan de commonhouse
gebruikt worden voor kennissen, familie (er
moet een directe link zijn).
Mantelzorg ontstaat spontaan: als iemand
ziek is houden de buren een oogje in het zeil
of gaan ze wat meer op bezoek, ze brengen
maaltijden, doen boodschappen,...
Page 26
26
Er is opvallend weinig contact met het buur-project voor
senioren, Gimle.
Trudeslund heeft nog geen ervaring met bewoners die
moeten verhuizen omwille van zorgbehoevendheid. Men
is ervan overtuigd dat deze woonvorm je langer fit en
gezond houdt.
Bewoners hebben het gevoel één grote familie te zijn. De
grootte van dit project maakt dat je geen vrienden moet
zijn met iedereen, de groep is groot genoeg om altijd wel
iemand te vinden bij wie je aansluiting vindt en om niet te
veel contact te moeten hebben met mensen die je niet
liggen.
Ze vinden het ook belangrijk om hobby's buitenshuis te
hebben, om het contact met de omgeving niet te
verliezen. Want spontaan is er niet veel contact met de buurt.
Beheer
Er zijn verschillende werkgroepen (wasplaats, keuken, onderhoud, informatie,
arrangement (samen naar de film, fietstochtjes, potluck,...)...). Het ligt niet vast
hoeveel uren je moet presteren, het werk moet gewoon gebeuren. Indien een bewoner
niet mee werkt, dan is dat een probleem, want er is geen procedure om dat op te
vangen. Iedere volwassene (+ 18) moet participeren aan minstens één werkgroep.
Eén keer per maand is er een plenum waar voorstellen kunnen gedaan worden voor
de gebouwen of problemen kunnen besproken worden. De keuze van de
(gezamenlijke) TV kanalen heeft wel wat tijd gekost; als je een nieuw raam nodig hebt
in je huis, moet dat besproken worden.
Het bestuur bestaat uit 6 mensen, beslissingen gebeuren bij meerderheid van
stemmen. Er is een nieuwsbrief die regelmatig verspreid wordt.
Page 27
27
10 - GIMLE, BIRKERØD
"Gimle" betekent "het laatste mooie huis dat stand
houdt na de chaos". Het project is 25 jaar oud. De
site was vroeger een boederij. Nu ziet het er uit als
een autovrij straatje met 12 woningen en 15
bewoners (waarvan 4 koppels, en slechts 4 mannen
in totaal). Gimle heeft, in de nabijheid van
Kopenhagen, een interessante ligging. "Mensen
vertrekken er niet, ze sterven er" (zeggen de
bewone rs zelf).
Structuur
Gimle is een coöperatieve met
aandeelhouderschap.
Er zijn 2 type woningen:
voor 65m² betaal je een aandeel met woonrecht van 50 000 €, per maand betaal je aanvullend 700 € kosten;
voor 95m² betaal je een derde meer en 1000 € kosten. Dat is een interessante prijs vergeleken met andere woningen in de omgeving. Naast
de woningen ligt een speelterrein dat verbinding maakt met de buren van Trudeslund.
Bewoners
Gimle richt zich op "ouderen", maar er is geen minimum of maximum leeftijd vast
gelegd. Een criterium is wel dat er geen inwonende kinderen meer mogen zijn en geen
huisdieren (waarop uitzondering mogelijk zijn, gezien de kleine groep).
Op dit moment is de jongste 48 jaar en de oudste 90 jaar. 1/3 van de groep is jonger
dan 60 jaar; 1/3 is jonger dan
75 jaar, 1/3 is ouder.
Er ontstaat spontane mantel-
zorg en sociale controle. Een
nadeel van een louter oudere
populatie is dat je meer dan in
een gemengde buurt
geconfronteerd wordt met
buren die hulpbehoevend
worden, naar een woonzorg-
centrum verhuizen of sterven.
Page 28
28
Beheer
Bij onenigheden of conflicten gaat men niet over tot een stemming, men streeft altijd
naar consensus. Er is een "board" die verantwoordelijk is voor de grotere beslissingen.
Jaarlijks wordt de prijs van de aandelen bepaald in de Algemene Vergadering. Er is een
limiet (maximaal) maar het kan goedkoper. Het startaandeel evolueert, niet het
gebruiksrecht.
Samen-leven
De bewoners eten één keer per
maand samen. Gezamenlijke
inkopen worden informeel
georganiseerd. Vroeger werden er
veel uitstappen gepland met de
groep, nu is dit minder mogelijk
gezien er meer spreiding gekomen
is in leeftijd en er bijgevolg meer
mensen nog gaan werken.
Vanuit ecologisch oogpunt zijn er aanpassingen nodig aan de bouw, maar de
economie laat het nu niet toe om daarin te investeren. 4 jaar geleden hebben ze wel
het volledige dak vernieuwd.
Er werd en wordt gewerkt met een systeem van time-banking voor het onderhoud van
de gemeenschappelijke ruimtes. Het is ieders verantwoordelijkheid om een aantal
taken op te nemen. Het aantal uren dat men presteert wordt opgespaard en later
(wanneer men niet meer zo veel kan werken) geïnvesteerd. Ieder doet wat hij/zij kan.
Bij dat systeem moet men wel begrip kunnen opbrengen voor het feit dat mensen
andere werkritmes hebben, een haag scheren duurt één uur voor buur x, terwijl buur y
er 2 uur over doet.
Het time-banking systeem wordt nu in vraag gesteld: het is immers moeilijk om de
opgespaarde uren ten gepaste tijde in te zetten, bovendien is bepalen hoeveel uren
een klusje "waard" is, geen sinecure.
Er zijn ook 2 werkdagen per jaar en ieder heeft
een deel van de gemeenschappelijke taken.
De bewoners noemen het eigen aan de Deense
cultuur om zich in te zetten om de omgeving
proper te houden en samen te werken aan een
doel. Men kan ook goed loslaten/relativeren
wanneer iemand dat niet doet. Er wordt vanuit
gegaan dat iedereen doet wat hij/zij kan.
Page 29
29
11 – BO 90, NØRREBRO - KOPENHAGEN
http://home.worldonline.dk/bo90/home/bo90
Geschiedenis
Bo 90 is ontstaan in 1993 vanuit een groep
mensen die zich in Norrebro, een
arbeiderswijk, organiseerden. 30 jaar
geleden werden huizen opgekocht om er
winst van te maken maar de huizen waren in slechte staat. De huizen werden dan
bewoond door jonge mensen in kleine cohousings.
3 ROK appartement (3 kamers + keuken) waren het maximum van grootte. Als je
andere noden kreeg door gezinsuitbreiding e.d. dan moest je verhuizen.
In die tijd zochten 20 à 25 mensen, leeftijd rond de 35 jaar, gezinnen en
alleenstaanden, naar een flexibele woongelegenheid.
25 jaar geleden namen
ze contact met een non-
profit
huisvestingsmaatschappij
. Die waren akkoord om
een cohousing te
bouwen. Ze startten
uiteindelijk met 14
personen.
De ontwerp- en constructiefase duurde 5
jaar. Het hele gebouw is ecologisch met zonnepanelen, watercollectoren,.... Het project heeft een schuilkelder.
Wonen
Er zijn 15 basisappartementen waarvan er 2 per verdieping flexibel zijn van grootte (door het veranderen van binnenmuren in doorgangen) en 2 studentenflats.
Het is een huurformule met in het huurbedrag een spaar-formule voor kuisen en klussen.
Er zijn 17 units met 37 personen in de leeftijd van 1 - 67 jaar.
Page 30
30
Ze betalen 7000DK/md voor 85m², verwarming, water en gebruik van de gemeenschappelijke ruimte inbegrepen.
Er is een wachtlijst met kandidaat-bewoners, van die mensen verwacht men ook een engagement naar de cohousing toe. Als er een flat vrij komt (max. 1 à 2 keer per jaar), kunnen de bewoners eventueel zelf eerst verhuizen binnen het huis.
Samen-leven
Er wordt 1 à 2 keer per week samen gegeten, ongeveer 1/3 van de bewoners komen
geregeld, 1/3 komt soms, 1/3 komt nooit. Het samen eten lukt niet zo goed, er zijn
veel redenen om het niet te
doen.
De tuin wordt ruimer gedeeld
met meer huizen en buren (er
ligt een ruime binnenhof tussen
een rechthoek blok van
hoogbouw). Er is wel een open
doorgang tussen het
binnengebied en de straat.
4 gezinnen leven hier vanaf de
start van het project.
Beheer
Er zijn werkgroepen voor de keuken, opvolging van het technische (verwarming,..), de
wasplaats, de intake van nieuwe bewoners (doen ze zelf via een sollicitatie, een Open
Huis Dag), het bestuur. Twee weekends/jaar werken ze samen.
Elke 5 à 6 weken is er een vergadering. Er wordt gestreefd naar consensus, maar waar
nodig wordt er gestemd. Elke unit heeft dan 2 stemmen.
Wegblijven om de stemming te vermijden heeft geen zin, want er kan ook beslist
worden met minder dan de helft van de flats aanwezig.
Page 31
31
12 – AEGIDIENHOF, LUBECK
http://www.aegidienhof-luebeck.de/
Het Aegidienhof in de oude binnenstad van
Lübeck is het grootste sociale woonproject in
Schleswig-Holstein. Hier leven jong en oud,
mensen met en zonder beperking, individuen en
gezinnen samen en zijn wonen en werken
verweven in een nieuwe stedelijke mix. Het
initiatief ging in 1999 uit van een groep burgers
die zich zonder tussenkomst van een belangrijke
investeerder of projectontwikkelaar verenigd
hebben in een bouwgroep. Door aankoop en een weldoordachte restauratie hebben ze
er voor gezorgd dat dit cultuurhistorisch waardevol complex is opengesteld voor
bewoning en werkgelegenheid.
Geschiedenis
Het Aegidienhof bestaat uit 12 verschillende
(beschermde) gebouwen, elk met hun eigen
karakter en uitzicht, verbonden door de grote
gemeenschappelijke binnentuin die alles
verbindt. De oudste gebouwen dateren van
1298. Het geheel was eerder een begijnhof en
een opvangtehuis voor weeskinderen. In 1806
werd de site gebruikt als stal voor de paarden
van Napoleon. Daarna stond het gebouw 20 jaar leeg. Waarna er terug gewerkt werd
voor de armen met vrijwilligerswerk. Dat bleef zo tot in de loop van de oorlog. Na de
oorlog werden er vluchtelingen opgevangen. De gebouwen hebben dus een hele
geschiedenis van overwegend sociaal werk. Toen een groep het in 1998 kocht van de
Page 32
32
stad, stelde die dan ook als voorwaarde dat het
sociaal werk zou verder gezet worden.
Bewoning
Er zijn 67 units, 17 daarvan zijn kantoorruimte, o.a.
architectenbureau, dokterspraktijk, boekbinderij,...
Stilaan is er een evolutie naar minder
kantoorruimte en meer bewoning. De woongroep
voor jongeren met een beperking ligt op de
bovenverdieping. Dat wilden ze zelf omwille van de
inkijk op de gelijkvloers. De begane grond en de 1ste vedieping van het complex zijn
voorbehouden voor wonen en werkruimtes. De 2de en 3de verdieping worden enkel
gebruikt voor bewoning. Voor de jongerenflats is er een trap, voor de senioren en/of
mensen met een beperking een lift. Elk appartement heeft zijn eigen kelder, verder
zijn er een fietsenstalling, wasserette, werkatelier en weldra een sauna.
De helft van de units zijn in eigendom, een vierde is externe huur en een vierde is
doorverhuur door eigenaars.
Alle units zijn verschillend, de kostprijs varieert van 2400 tot 2800€/m². De subsidie
bedraagt maximaal 10%.
Alle toekomstige bewoners betaalden in de tijd 25 000€.
Nieuwe bewoners
3 bewoners selecteren nieuwe huurders. Als
zij er niet uit komen, leggen ze het voor aan
de grotere groep.
Relatie met de buurt
De bestaande dynamiek wil de vereniging
Aegidienhof eV (eingetragene Verein) ook
verder uitdragen in de omringde wijk.
Een gemeenschappelijke ruimte van deze
vereniging is beschikbaar voor culturele
activiteiten zoals lezingen, concerten,
tentoonstellingen, cursussen, seminaries,
vergaderingen, etc... Dit alles is mogelijk door vrijwilligerswerk, lidmaatschapsgelden
en donaties. In een hoek van de binnenhof ligt het “Marli Café Aegidienhof”.
In deze gemeenschap worden zowel individualiteit als samenwerking hoog in het
Page 33
33
vaandel gedragen: eenieders privé behoeften worden gerespecteerd en de
meerwaarde van de gemeenschappelijke activiteiten worden gewaardeerd. Structureel
is er niet zo veel gemeenschappelijk maar er wordt wel veel georganiseerd.
In de stad Lübeck zijn 8 woonprojecten, waarvan 4 concreet in aanbouw en 3 in
planningsfaze.
Met dank aan de medereizigers, verslaggevers, fotografen, filmers, discussie-genoten
en goed gezelschap.
foto’s van Ken Dupont (DAM Architecten) en van Samenhuizen vzw
film van Frank Tierens (productiehuis.Sowieso), zie www.samenhuizen.be
copyleft - Samenhuizen vzw, 2015