VERSLAAFD AAN BOEREN Activiteitenverslag vzw Boeren op een Kruispunt ABSTRACT Boeren en tuinders starten met geloof en vertrouwen, passie en liefde voor hun stiel en beseffen te weinig en te laat hoe kwetsbaar ze zijn geworden in een snel veranderende geglobaliseerde wereld, waar kwantiteit primeert op kwaliteit. Vzw Boeren op een Kruispunt 10 jaar hulpverlening aan Vlaamse boeren en tuinders in nood.
37
Embed
VerslaaFd aan boeren...berichten (ongeveer 150 berichten per jaar) op hun facebookscherm te zien. We stuurden gemiddeld 12 nieuwsbrieven per jaar naar geïnteresseerden. Voor de laatste
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
VERSLAAFD AAN
BOEREN Activiteitenverslag vzw Boeren op een Kruispunt
ABSTRACT Boeren en tuinders starten met geloof en vertrouwen,
passie en liefde voor hun stiel en beseffen te weinig en
te laat hoe kwetsbaar ze zijn geworden in een snel
veranderende geglobaliseerde wereld, waar kwantiteit
primeert op kwaliteit.
Vzw Boeren op een Kruispunt 10 jaar hulpverlening aan Vlaamse boeren en tuinders in nood.
1
(Toelichting coverfoto.)
Boeren en tuinders starten met
veel vertrouwen en geloof in hun sector,
een geloof en vertrouwen dat ze voor hun inspanningen en engagement
vergoed zullen worden.
Maar in 10 jaar is de ondernemerswereld veel veranderd.
Een deel van de agrarische ondernemers
is hier (20-30 jaar geleden) niet op voorbereid
en kan zich zelfs niet meer aanpassen
om boer of tuinder te zijn en blijven.
Velen beseffen rationeel wel dat het zo niet verder kan.
Maar blijven emotioneel verslaafd aan hun passie en roeping
omdat ze geen andere oplossingen zien of willen overwegen.
Wanneer hun partner de gevolgen niet meer wil dragen,
komt soms die hartverscheurende vraag (zie foto).
Vzw Boeren op een Kruispunt erkent en herkent deze problematiek, en
toont je de mogelijkheden binnen de opgelegde beperkingen,
toont dat er ook nog een leven is naast het landbouwbedrijf.
“Je hoeft als boer niet te kiezen tussen een privéleven en een bedrijfsplan.”
De vraag is niet OF - OF
“Als je maar een positief bedrijfsplan realiseert, dat in harmonie is met je privéleven en je gezin.”
Het antwoord is EN – EN.
Op maat van jou als adviesvrager en je gezin.
Met respect voor je talent en vaardigheden.
Rekening houdend met je uitdagingen.
Zijn alle medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt
steeds bereid om positieve oplossingen te vinden.
Omdat ze zelf ook houden van land- en tuinbouw.
2
1 Op vraag van de minister voor Landbouw
In de jaren 1990 tot 2005 waren er verschillende projecten om boeren in nood te helpen. ‘Bedrijven
in Nood’ was een 5b-project van Boerenbond, dat werd stopgezet zodra de Europese middelen
wegvielen. Het volgende project heette ‘Agricall’ en werd federaal gesteund. Toen de Federale
overheid de projectsteun stopzette, dreigde ook de hulpverlening aan boeren en tuinders in nood te
vallen. Telkens als de financiële input van de overheid voor georganiseerde hulp stopte, werd dus
blijkbaar ook de hulpverlening voor crisissituaties beëindigd.
In 2005 en 2006 maakten de kabinetsmedewerkers van toenmalig minister van Landbouw Yves
Leterme zich zorgen over het groot aantal boeren en tuinders dat rechtstreeks bij het kabinet
kenbaar maakte dat ze in moeilijkheden zaten, en kennelijk de weg niet vonden naar gepaste hulp.
Mede geïnspireerd door Cera, die de 2 vorige projecten had ondersteund, werd een nieuw initiatief
gelanceerd. De belangrijkste landbouworganisaties ABS, Boerenbond, KVLV en VABS richtten vzw
Boeren op een Kruispunt op. Bij de opstart kon het project rekenen op startkapitaal van Cera en
structurele financiële steun van de Vlaamse overheid.
De Raad van Bestuur werd samengesteld uit voorzitter Dirk Lips en een vertegenwoordiger van
iedere partner, Boerenbond, ABS, KVLV en VABS en privé personen (Jules Van Liefferinge en Frans
Coussement).
Op 7 januari 2007 werd de nieuwe vzw boven de doopvont gehouden tijdens de Agriflanders-beurs in
Gent. Op 1 februari 2007 kon de eerste medewerker starten met een blanco-schrift om een nieuwe
hulporganisatie uit te tekenen.
De vakbladen schreven hun eerste artikel over het nieuwe tijdelijk project voor boeren in
moeilijkheden.
NU staan we 10 jaar verder.
In dit 10e jaarverslag willen we uitleggen wat er werd gerealiseerd, hoe we dit hebben aangepakt en
welke toekomstplannen we hebben.
Dit alles is gerealiseerd mede dankzij de morele en financiële steun van velen, die wij bijzonder willen
danken:
de initiatiefnemers Frans Coussement en Joris Relaes;
de verschillende landbouwministers, die hun idee ondersteunden, Yves Leterme, Kris Peeters
en Joke Schauvliege;
de oprichters Boerenbond, KVLV en het Algemeen Boerensyndicaat;
onze financiële partners;
o de Vlaamse overheid;
o Cera,
o de landbouworganisaties,
o de provincies,
o organisatiesponsors en privésponsors en
o de directe en ontelbare (indirecte) medewerkers.
3
2 Uitgangspunten
Aangezien de belangrijkste financiële input komt van de Vlaamse overheid, is het werkgebied
gespreid over alle Vlaamse gemeenten. Na 10 jaar hebben we een kaart gemaakt met alle
gemeenten waar we actief waren: hieruit blijkt dat in bijna alle gemeenten een of meerdere
gezinnen onze boerenondersteuning hebben gevraagd.
Boeren op een Kruispunt is actief in 275 gemeenten (= 89% van de 308 gemeenten in
Vlaanderen).
Aangezien de belangrijkste landbouworganisaties de hulporganisatie oprichtten, beloofden we
neutraliteit. Alle leden en niet-leden van alle landbouworganisaties worden ondersteund zonder
onderscheid.
Om de aanmeldingsdrempel zo laag mogelijk te houden en mensen de kans te geven alle problemen
aan de keukentafel bespreekbaar te maken, zijn we gehouden aan discretieplicht. Hierdoor kunnen
adviesvragers erop vertrouwen dat hun verhaal en problemen niet doorverteld wordt: dit zou hun
kwetsbaarheid immers nog kunnen vergroten.
Van bij de start behandelen we alle adviesvragers als gelijke, als mens en als ondernemer. Dit geeft
de medewerkers ook de morele plicht om de adviesvragers te helpen, zoals ze zelf zouden willen
geholpen worden, mochten ze zelf ooit in problemen komen.
Vzw Boeren op een Kruispunt probeert de problematiek zo integraal mogelijk te begrijpen en op
maat van de adviesvrager samen met de betrokkene te zoeken naar de haalbare mogelijkheden
binnen de beperkingen. De vzw speelt hierin een rol als hulporganisatie en accepteert het kader
waarin boeren en tuinders moeten ondernemen en leven als een vast gegeven. Aan marktgegevens
en wetgeving kan de vzw echter niets veranderen.
We kunnen hoogstens onze anoniem opgedane ervaringen doorgeven op de driemaandelijkse
vergaderingen van de raad van bestuur, waar de vertegenwoordigers van de beleidsorganisaties
geïnspireerd kunnen worden om het ondernemerskader aan te passen.
De medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt zijn geen specialisten in een bepaald vakgebied,
maar proberen zoveel mogelijk domeinen van begeleiding te integreren in een volledige aanpak,
die mensen verder helpt.
Hiermee hebben we ons onderscheiden van:
4
de vorige hulporganisaties, die zich vooral focusten op de psychische begeleiding van mensen in
nood. “Je kan een mens volledig ont-stressen, maar wanneer zijn levenskader (bedrijf)
structureel problemen genereert, dan komt de stress snel terug”. Door persoonlijke en
bedrijfsproblemen integraal aan te pakken, boeken we betere resultaten;
de klassieke adviesverlening, die zich vooral bezig houdt met de cijfermatige en technische
begeleiding van bedrijven. Zij tekenen soms bedrijfssystemen uit, die uiteindelijk geen of
onvoldoende resultaat behalen omdat deze bedrijfsdoelstellingen persoonlijk niet realiseerbaar
zijn voor de bedrijfsleider of zijn/haar gezin.
5
3 Bekendmaking en imago-opbouw
Van bij de start werden grote inspanningen gedaan om het aanbod van de hulporganisatie bekend te
maken, zowel naar de doelgroep als naar haar omkadering.
Digitaal
Binnen de 14 dagen na de start hadden we al onze website www.boerenopeenkruispunt.be. Op de
website wordt alle informatie beschikbaar gesteld. Het delen van kennis en informatie bleek een
succes. Ondertussen werd de website al meer dan 500.000 keer bezocht en werden meer dan
1.500.000 paginabezichtigingen opgetekend.
Sinds 2014 wordt bovendien de facebookpagina http://www.facebook.com/boerenopeenkruispunt
uitgebaat, waar 2300 volgers de pagina ‘leuk’ vonden. Daardoor krijgen ze automatisch alle nieuwe
berichten (ongeveer 150 berichten per jaar) op hun facebookscherm te zien.
We stuurden gemiddeld 12 nieuwsbrieven per jaar naar geïnteresseerden. Voor de laatste editie
stonden er 4095 abonnees op de distributielijst. Ongeveer 41% van de abonnees opent de
nieuwsbrief en 12% van de abonnees klikt door bij het lezen van een artikel.
Geschreven media
Sinds de start staat er bijna wekelijks een advertentie over ons aanbod in de Drietand van het
Algemeen Boerensyndicaat. Ook in Boer & Tuinder verschijnen er regelmatig artikels over BoeK.
Om de doelgroep te bereiken, zochten we ook zoveel mogelijk andere kanalen. Op
Na 10 jaar verzamelden alle medewerkers samen veel ervaring, die via onze websites, onze artikels
en workshops gratis wordt verdeeld naar al wie het interesseert.
Wat met maatschappelijke middelen werd gerealiseerd, wordt hierdoor ook maatschappelijk ter
beschikking gesteld.
Deze solidariteit van kennis en ervaring werd in de beginjaren gezien als een bedreiging voor de
toekomst van de hulporganisatie. Na 10 jaar geloven we dat dit de beste manier is om een zo hoog
mogelijke ‘return on investment’ te geven aan de opdrachtgevers en de doelgroep.
En de sector evolueert zo snel dat we voorlopig nieuwe ideeën en tips kunnen blijven produceren.
In het vervolg van dit jaarverslag leest u meer over de verschillende domeinen waar we problemen
konden vaststellen.
Van het moment dat we erover zwijgen, dan denken ze dat het opgelost is. (Lut De Bruyne, ex hoofdredacteur van Boer en Tuinder)
vzw Boeren op een Kruispunt kreeg de opdracht om de doelgroep, de erfbetreders en de overheid te sensibiliseren over bestaande risico’s en problemen. We hebben de opdracht het ons aan te trekken en problemen bespreekbaar te maken. Communicatie heeft maar effect als de boodschap concreet is en voldoende herhaald wordt. Zolang we mensen in nood ontmoeten, zullen we niet nalaten om onze teleurstelling hierover kenbaar te maken, omdat we niet anders kunnen. Graag willen wij er u als lezer op attent maken, dat bij het lezen van dit verslag de indruk kan ontstaan dat heel de sector problemen heeft. Voor alle duidelijkheid: wat we hier beschrijven zijn ervaringen die we vaststelden bij een deel van de sector, namelijk bij de bedrijfsleiders die het moeilijk hadden en die onze ondersteuning vroegen. De succesverhalen van land- en tuinbouwbedrijven vinden we zo wel in de media, via andere kanalen en organisaties.
7
4 Het kennismakingsgesprek
In 10 jaar tijd werden er 1975 aanmeldingen geregistreerd. Enkel telefonische, internet- of anonieme
vragen werden niet geregistreerd in ons klanten opvolgingssysteem.
Wie zich aanmeldt als hulpvrager, krijgt gratis een bezoek aan huis.
Voor de kennismaking komen er 2 adviseurs op het bedrijf, zodat zowel man en vrouw zeker
de kans krijgen om hun verhaal te brengen. Bovendien helpt dit ook bij de overdracht van
dossiers, wanneer de dossierbeheerder zelf met vakantie is. Ten slotte is een teamoverleg of
intervisie ook gemakkelijker als 2 mensen het bedrijf hebben bezocht.
Dit dubbelgesprek is een zware financiële inspanning en hiervoor danken we al onze
financiële partners bijzonder om dit mogelijk te blijven maken.
De duurtijd van een kennismakingsgesprek is niet geprogrammeerd in een protocol. De adviseurs zijn
niet gejaagd door tijd en proberen alle elementen van de problematiek in kaart te brengen.
In principe hopen we steeds het gezin en bedrijf zo snel mogelijk weer op de rails te krijgen, zodat ze
na deze crisis zelf weer de weg vinden naar de klassieke hulpverlening of adviesdiensten.
Hiervoor zijn we actief op verschillende domeinen, die we beschreven op onze website en in
verschillende folders. Die verdelen we op vergaderingen.
8
9
5 75% van de hulpvragers is nog steeds actief als boer of tuinder
Bij de telling na 10 jaar registreerden we 486 stopzettingen. In 2016 waren er 175 aanmeldingen,
waarvan er slechts 6 bedrijven zijn gestopt.
De meeste bedrijven stoppen door veilig te landen in een andere activiteit of een
vervangingsinkomen (inclusief pensioen). Wie de demografie van de landbouwbevolking ooit
bestudeerde, zal dit erkennen als normaal.
Maandelijks werd 1 bedrijf begeleid in een juridische procedure, die leidde tot een stopzetting. 121
van de 486 gestopte bedrijven ondergingen een collectieve schuldenregeling (17) of een faillissement
(104). Deze 121 bedrijven vertegenwoordigen 6% van onze adviesvragers. Bij deze begeleidingen
bestaat de ondersteuning vooral uit het uitleggen van de procedure en uit het bewaken van een
menselijke communicatie met de curatoren. Tegelijk zoeken we samen met het gezin naar nieuwe
werkgelegenheid en nieuwe kansen.
Door een faillissement kunnen ondernemers een structureel verlies, waar ze op geen enkele andere
manier onderuit geraken, eindelijk stoppen.
Voor het gezin ligt de eerste focus op onvermogend en schuldenvrij te worden. Door constructief
mee te werken aan de verkoop van alle activa, krijgen de gefailleerden1 in principe altijd een
verschoning van schulden. Hierdoor kunnen ze na de afsluiting van het faillissement weer een leven
opbouwen.
Na 10 jaar kennen we verschillende gezinnen die ondertussen terug succesvol ondernemen als
werknemer of als zelfstandige. Zij zijn door de ervaringen van het faillissement beter gewapend om
de toekomst aan te kunnen.
De huidige faillissementswetgeving is menselijk. Het recht op verschoning geeft ondernemers de
moed om het structureel verlies te erkennen. De stopzetting van structureel onrendabele bedrijven,
die steeds nieuwe (onbetaalde) leveranciers moeten zoeken om verder te kunnen gaan, komt
uiteindelijk de sector ten goede.
Op 31 bedrijven konden we een faillissement voorkomen door hen te begeleiden in een procedure
van de Wet Continuïteit Ondernemingen. Voor 18 gezinnen konden we ondertussen het
reorganisatieplan laten homologeren door de handelsrechtbank. In de andere 13 bedrijven, is het
reorganisatieplan nog in aanvraag.
We voorzien echter wel dat de WCO-procedure steeds moeilijker wordt om te realiseren, aangezien
vanaf 2017 steeds meer leveranciers zich zullen onderscheiden als bevoorrecht schuldeiser via het
nieuwe Pandregister, waardoor ze geen dading op hun vorderingen meer hoeven te aanvaarden.
Hierdoor verwachten we in de toekomst meer faillissementen.
1 Zelfstandigen die als natuurlijk persoon hun bedrijf leiden, kunnen bij faillissement principieel rekenen op ‘verschoning voor de restschulden’ en doorstarten met hun leven. Ondernemers die een vennootschap failliet zien gaan, staan meestal persoonlijk borg voor hun bankschulden en zijn genoodzaakt om de restschulden alsnog te betalen via hun persoonlijk inkomen (als zelfstandige of als werknemer).
10
6 Geestelijke gezondheidszorg dringt zich op als prioriteit
Vzw Boeren op een Kruispunt plaatst het welzijn van de adviesvrager en zijn gezin centraal. We
proberen het bedrijf aan te passen aan de wensen en mogelijkheden van de adviesvrager als mens
en als ondernemer.
Boeren en tuinders in moeilijkheden melden zich veel te laat aan voor hulp of blijven binnen de
klassieke hulpverlening te lang verstoken van hulp. In het Leader-project Zot van ’t Boeren proberen
we de kloof tussen de doelgroep en de bestaande hulpverlening te dichten.
In ons registratiesysteem noteerden we enkele geestelijke welzijnsparameters, die we na 10 jaar
willen bekend maken.
Op 15% van de bedrijven waren er relatieproblemen2. Partners zijn dikwijls niet meer in staat om
over problemen te praten, waardoor ze van elkaar vervreemden en het vertrouwen in elkaar
verliezen.
Door ze hun zorgen te laten uitspreken en samen alle bedrijfs- en gezinsproblemen in kaart te zetten,
kan er terug vertrouwen opgebouwd worden; dit op basis van wat er nog is, in haalbare stappen, om
hun situatie te verbeteren.
In 16% van de gezinnen durfden adviesvragers aangeven dat ze ‘worstelden met zwarte gedachten’,
‘levensmoe waren’ en het niet meer zagen zitten om verder te gaan. Door hun last te herkennen en
erkennen, door begrip te tonen dat ze weg willen van de problemen (maar niet noodzakelijk van het
leven), door daadwerkelijk aan de slag te gaan met de man/vrouw op het tempo van de betrokkene,
konden we veel drama’s voorkomen.
Op het eerste gezicht dachten we bij deze statistiek dat we door onze opleiding in
suïcidepreventie te gevoelig (te alert) waren geworden voor deze problematiek en te snel tijd
maakten om hierover te praten.
Wanneer we erbij vertellen dat 10% van deze groep ook uit het leven stapt, is onze
bezorgdheid volgens suïcidepreventieadviseurs zeker niet overdreven.
Bij 20% van onze adviesvragers schakelen we de freelance-psychologen van vzw Boeren op een
kruispunt in. Een groot pluspunt is dat zij bereid zijn zich volledig onder te dompelen in de vaak
schrijnende situaties, door zichzelf te bewegen op het erf van boer en tuinder, de adviesvrager
tegemoet; zij kennen de leefwereld van de boeren en tuinders en het begeleidingstraject dat we
samen kunnen aanbieden.
De aanwezige psychosociale problemen verklaren waarom adviesvragers dikwijls niet ingaan op de
goedbedoelde adviezen van deskundige bedrijfsadviseurs. Wie geestelijk (of zelfs lichamelijk) niet
gezond is, kan zelden resultaat halen uit veeleisende bedrijfsadviezen.
Welzijnsproblemen verklaren mogelijk ook waarom zoveel mensen afhaken bij uitnodigingen van
plattelandsorganisaties of syndicaten.
2 Deze 15% relatieproblemen is berekend op het totaal aantal bezochte bedrijven. Wanneer we er rekening mee houden dat meer dan 20% van de ondernemers vrijgezel, gescheiden of weduwe/weduwnaar is, is het aandeel relatiebemiddelingen bij koppels nog groter.
11
7 Het eerste bedrijfsplaatje is meestal onzuiver
7.1 Bedrijfseconomische boekhouding
Een bedrijfseconomische boekhouding geeft in principe het snelst een goede beschrijving van het
bedrijf weer, waar we als adviseur zijn geland.
Banken zijn de belangrijkste financierders van de sector en willen op maat van het bedrijf
gepaste financieringsoplossingen aanbieden op basis van bedrijfseigen cijfers. Gezien de
verstrengde bankregels (Basel I, II en III) zal dit in de toekomst nog belangrijker worden.
Verschillende banken eisen anno 2017 bij iedere nieuwe financieringsvraag een
bedrijfseconomische boekhouding die maximaal 1 jaar oud is.
De verschillende landbouworganisaties zetten voor de volgende jaren meer middelen in om
het belang van de bedrijfseconomische boekhouding te benadrukken. ‘Slimmer boeren met
cijfers’ wordt het onderwerp van de komende jaren.
Tot op vandaag is het gebruik van de bedrijfseconomische boekhouding ondermaats. Slechts 26% van
de door Boeren op een Kruispunt bezochte bedrijven gaven aan te beschikken over een
bedrijfseconomische boekhouding. Dit is spijtig voor de ondernemers en zeer verwonderlijk
aangezien de VLIF-reglementering vereist dat de gesubsidieerde bedrijven een bedrijfseconomische
boekhouding invullen.
Gezien het gebruik van de bedrijfseconomische boekhouding als basis voor een duurzame
financiering, is het noodzakelijk dat alle vermogenselementen van de kredietnemer hierin zijn
opgenomen.
We maken daarom verschillende aanbevelingen:
aan de actiefzijde zou het interessant zijn om de waarde van de woning en het spaargeld op
te nemen, die samen met de bedrijfsactiva een beeld van het totale actief en onderpand van
de kredietnemer weergeven;
aan de passiefzijde missen verschillende bedrijfseconomische boekhoudingen de juiste som
van bedrijfskredieten. Dit zou eventueel vlot kunnen opgelost worden door jaarlijks een
overzicht van alle bedrijfskredieten van de verschillende banken aan te geven;
het lijkt ons uiterst nuttig om de kortlopende schulden te beschrijven: voor zover we weten
geeft geen enkele boekhouding ruimte om kaskrediet, vast voorschot / straight loan,
leverancierskredieten en persoonlijke leningen bij familie aan te geven.
Concreet:
“Een bedrijfseconomische boekhouding hoort volledig, correct en nauwkeurig te zijn”.
Als verschillende vermogenselementen systematisch uit de rekentool worden gehouden, is het
resultaat zeer verwarrend.
Op de bedrijven met een bedrijfseconomische boekhouding registreerden we gemiddeld 191.567 euro
kort lopende schulden (N= 312), waarvan een deel werd gefinancierd via kaskrediet of straight loan (µ
= 114.087 N= 203) en een ander deel via leveranciersschuld (µ = 134.100, N = 273).
Dit is volgens ons een bron van verkeerde financieringen, overfinanciering of
ondernemersbeslissingen, die niet kunnen slagen.
Het blijft voor vzw Boeren op een Kruispunt een openstaande vraag om bij alle nieuwe
herprogrammeringen van bedrijfseconomische boekhoudingen velden voor deze schulden op te
nemen.
12
Vzw Boeren op een Kruispunt pleit niet voor een witte kassa (cfr de horeca), maar ziet zo’n correcte
bedrijfseconomische boekhouding als een uiterst nuttig hulpmiddel om te ondernemen op een schaal
die groter is dan de bedrijven van onze grootouders, die alles in een rekenschriftje konden bijhouden.
In het project Fast Feed From Europe probeerden we hiervoor een 100-tal bedrijfsadviseurs te
sensibiliseren. We gaven onze rekentools en analysetechnieken door ter inspiratie. Zie verder.
7.2 Fiscale gegevens inkomstenbelastingen
Gezien het geringe aantal bedrijven met een bedrijfseconomische boekhouding, doen we soms een
beroep op de fiscale gegevens om een eerste beeld van het bedrijf te krijgen.
Boeren en tuinders die een normale inkomensberekening doen voor hun inkomstenbelastingen,
hebben in opsomming van alle inkomsten en uitgaven een werkelijk saldo als belastbaar inkomen.
In 62% van de bezochte bedrijven maakten de bedrijfsleiders gebruik van het landbouwforfait voor
de inkomstenbelasting. Hierdoor is het veel moeilijker om werkelijk inkomsten en uitgaven te
beschrijven, een rendabiliteitsstudie te maken of een liquiditeit te berekenen.
Concreet:
Op de bedrijven met een forfaitaire inkomstenberekening noteerden we gemiddeld 139.004 euro
kortlopende schulden (N= 347), waarvan een deel werd gefinancierd via kaskrediet of straight loan (µ
= 77.508 N= 207) en een ander deel via leveranciersschuld (µ = 106.947, N = 301).
Dit zorgt er ook voor dat veel boeren en tuinders de sociale rechten, waar ze recht op hebben, niet
ontvangen. Ze verwachten hierover in principe ondersteuning en advies van hun bedrijfsboekhouder
of belastingconsulent.
Omdat we hierover blijven sensibiliseren, gaan we vanaf 2017 zelf de bedrijfsleiders hierover
informeren.
13
7.3 Onbetaalde sociale bijdragen kunnen zorgen voor levensgevaarlijke situaties
Het betalen van sociale bijdragen geeft ondernemers toegang tot verschillende sociale rechten: recht
op kindergeld, een arbeidsongeschiktheidsuitkering, terugbetaling van ziektekosten en de opbouw
van een pensioen.
Op de bezochte bedrijven ontmoetten we veel gezinnen die hun sociale bijdragen niet konden
betalen. Hierdoor kunnen veel gezinnen niet naar de dokter of kunnen ze geen medische zorgen
krijgen.
Andere bedrijven krijgen al een tijd deurwaarders op bezoek, die de vorderingen van de sociale
verzekeringsfondsen komen opeisen, terwijl al lang duidelijk is dat er geen middelen zijn om deze te
betalen. Wie zijn sociale bijdragen kan betalen, betaalt dit in de regel ook.
Nog voor we de bedrijfsproblemen aanpakken, hebben we altijd aandacht voor de sociale bijdragen.
Van bij de start in 2007 hebben we tal van bedrijven uitgelegd dat een betalingsregeling en zelfs een
vrijstelling van sociale bijdragen mogelijk is.
Concreet:
Bij 46% van de bezochte bedrijven (N 792/1704) adviseerden we of vroegen we zelf een vrijstelling
van sociale bijdragen aan.
Op deze bedrijven noteerden we gemiddeld 181.577 euro kort lopende schulden (N= 510), waarvan
een deel werd gefinancierd via kaskrediet of straight loan (µ = 100.777 N= 307) en een ander deel via
leveranciersschuld (µ = 143.577, N = 457).
Met de beschrijving van deze kortetermijnschulden werd over alle aanvragen voor vrijstelling van
sociale bijdragen gunstig gestemd op de Commissie voor Sociale Bijdragen.
Hiermee konden we veel invorderingskosten, nalatigheidsintresten en sociale problemen van deze
gezinnen voorkomen.
Vanaf de laatste nieuwe reglementering over vrijstelling van sociale bijdragen is de medewerking van
de boekhouder noodzakelijk om een dossier in te dienen. Wanneer de boekhouder wegens
betalingsachterstand niet meer bereid is om diensten te verlenen, moeten we samen met de
adviesvrager op zoek naar een nieuwe boekhouder.
We hopen met deze cijfers over de bedrijfseconomische boekhoudingen, de fiscale aangiften en de
sociale bijdragen meer erfbetreders te inspireren om bij voorrang aandacht te hebben aan de sociale
rechten van de kwetsbare boeren en tuinders die zij bezoeken.
14
8 Sector informatie op basis van de bezochte bedrijven
In wat volgt beschrijven we onze vaststellingen op de bezochte bedrijven per sector. We willen de
lezers van ons jaarverslag er meteen op wijzen dat dit geen beeld geeft van de volledige sector.
Hiervoor richt de geïnteresseerde zich beter tot de gespecialiseerde studiediensten, die beschikken
over ruimere statistieken en gegevens.
We maakten een korte beschrijving van de belangrijkste sectoren en op basis van soms onvolledige
registraties. Wat berekend is, is op basis van de registraties.
De belangrijkste sectoren zijn:
varkenssector: 519 geregistreerde bedrijven met varkens (zeugen en/of vleesvarkens);
melkveesector: 443 geregistreerde bedrijven met melkvee;
glastuinbouw: 202 geregistreerde bedrijven met glastuinbouw;
pluimveebedrijven: 73 geregistreerde bedrijven met pluimvee;
andere sectoren: witloofbedrijven en fruitbedrijven.
Gemengde bedrijven kunnen in deze analyse dubbel geteld zijn.
15
8.1 Varkensbedrijven die begeleid zijn door vzw Boeren op een Kruispunt
In 10 jaar registreerden we op 519 bedrijven met varkens hun dierenaantallen: dit komt overeen
met 52 bedrijven per jaar.
In 2016 stegen de prijzen voor vleesvarkens en biggen en daalde het aantal aanmeldingen tot
32. Er zijn ook aanwijzingen dat een aantal leveranciers hun klanten in 2016 ontmoedigden om
advies te vragen aan vzw Boeren op een Kruispunt.
Wanneer we de aangemelde bedrijven projecteren t.o.v. de sectorcijfers (data Departement
Landbouw en Visserij 2014), komen we tot verrassende vaststellingen.
Voor de bedrijven met zeugen.
Grootte bedrijf aangemeld Aantal bedrijven in de sector
Aandeel
1 - 149 z 154 973 16%
150 - 299 z 158 686 23%
> 300z 84 369 23%
Uit deze gegevens blijkt dat 23% of bijna ¼ van de bedrijven met meer dan 150 zeugen van
Vlaanderen bij vzw Boeren op een Kruispunt aangemeld zijn.
Voor de bedrijven met vleesvarkens.
Grootte bedrijf Aangemeld Aantal bedrijven in de sector
Aandeel
1 - 749 vv 144 2198 7%
750 – 1 999 vv 216 1647 19%
> 2 000 vv 67 362 19%
Deze cijfers zijn nog verwonderlijker: 19% of bijna 1/5 van de bedrijven met meer dan 750
vleesvarkens zijn om een of andere reden bij vzw Boeren op een Kruispunt aangemeld.
Verder onderzoek leerde:
Slechts 35% van deze bedrijven beschikt over een bedrijfseconomische boekhouding.
27% van deze bedrijven volgt nog de landbouwregeling voor BTW.
37% van deze bedrijven berekent belastbaar inkomen volgens landbouwforfait.
Onze genoteerde acties op deze varkensbedrijven samengevat:
bij 45% van de gezinnen verhoogden we hun zelfvertrouwen op allerlei manieren;
bij 24% van de gezinnen adviseerden we psychologische bijstand;
bij 13% van de gezinnen was er nood aan relatiebemiddeling;
bij 13% van de gezinnen vreesden we voor een suïciderisico;
20% van de gezinnen kreeg bezoek van een van onze eigen freelance-psychologen;