Veehouderij en Gezondheid Omwonenden€¦ · 8 Presentatie klankbordgroep | 29 juni 2016. Veehouderij en Gezondheid Omwonenden Huisartsengegevens Presentatie klankbordgroep | 29 juni

Veehouderij en Gezondheid Omwonenden

Presentatie rapport regiobijeenkomsten

Dick Heederik en Kitty Maassen,namens de stuurgroep

Gefinancieerd door ministeries van VWS en EZ en een subsidie van het Longfonds

Presentatie klankbordgroep | 29 juni 20162




500 m 1000 m

Belangrijke variabelen:• Afstand huisadres – eerste bedrijf• Aantal bedrijven in straal 500m en straal 1000m• Aantal dieren in straal 500m en straal 1000m

• Per diersoort of onafhankelijk van de diersoort


Belangrijkste resultaten● Minder astma en allergie

● Meer exacerbaties bij COPD-patiënten

● Meer longontstekingen in VGO gebied en rond pluimveebedrijven

● Verminderde longfunctie

● Geen aanwijzingen voor meer ziekte door zoönoseverwekkers of antibiotica-resistente micro-organismen

● Verhoogde blootstelling aan componenten afkomstig van veehouderijen



Huisartsengegevens


Huisartsenpatiëntengegevens● 110.728 patiënten in VGO-gebied

● 75.392 patiënten in landelijke gebieden met weinig veehouderij


Gemiddelde prevalentie per 1.000 patiënten, 2007-2013



Respiratoire effecten


Opzet

A. Longontsteking

B. Longontsteking, luchtweg-klachten algemeen (astmatische klachten) en bij COPD-ers

C. Serologie (allergie)D. Longfunctie

E. Studie onder COPD-ers en controles loopt nog (veldwerk afgerond)

Longontsteking

• Geen relatie met aanwezigheid geitenbedrijven

• Meer longontstekingen rond pluimveebedrijven evenals in IVG-studie

• Ook na 2009, het laatste “Q-koorts uitbraak” jaar

• Vermoedelijk fijnstof/

endotoxine gerelateerd

(verminderde afweer)

• Circa 150 vermijdbare gevallen per jaar (~10%) in VGO gebied

Longontsteking

• Pneumoniegevallen laatste drie jaren (zelf-gerapporteerd)

• Bevestigd op basis van elektronisch medisch dossier

• 186 cases en 2240 controles jaar

• Associatie met geitenbedrijven, maar aantal gevallen is beperkt (4%)

• Geen verband tussen pneumonie en Coxiella-serologie

Luchtwegklachten

• Meer astmatische klachten (piepen op de borst) op plekken met (zeer) veel veehouderijbedrijven in een straal rond de woning

Luchtwegklachten onder personen met COPD

• Meer klachten

• Hoger medicijngebruik

Serologie, sensibilisatie voor algemene milieuallergenen

• Gekeken naar huisstofmijt, graspollen, kat, hond

• Minder gesensibiliseerd en op korte afstand van veehouderijen

• Mensen van buiten VGO- gebied vaker gesensibiliseerd

• Mensen die waren opgegroeid op een boerderij waren minder vaak gesensibiliseerd

• Beschermend effect ‘veehouderij” zoals gevonden onder agrarische kinderen (“hygiëne hypothese”)

Longfunctie (ruimtelijk)

Verdeling deelnemers VGO over ‘hot spots’ veehouderijen

• Vermoedelijk hangt deze relatie samen met effecten van (cumulatie) stof/endotoxine emissies op niveau van woongebieden met veel veehouderijbedrijven

5. Longfunctie (tijd gerelateerd)

• Sterke relatie met vooral ammoniak-niveaus op dagen voor de longfunctiemetingen

• Waarschijnlijk wordt dit verband verklaard door secundair fijnstof vorming vanuit ammoniak en industriële- en verkeer-gerelateerde luchtverontreiniging

• Draagt sterk bij aan PM2.5 fractie

PM10 meetlocaties en onderzoekscentra

PM10 meetlocaties en onderzoekscentra: uitkomsten

Conclusies• Verhoogd risico op longontsteking samenhangend met de

aanwezigheid van pluimveebedrijven, niet consistent met geitenbedrijven (negatieve serologie)

• Minder sensibilisatie tegen algemeen voorkomende allergenen nabij veehouderijen

– In lijn met de “hygiëne hypothese”

• Longfunctieveranderingen op knooppunten met veel

veehouderijbedrijven (COPD-ers risicogroep)

– Stof/endotoxine?

• Acute longfunctieveranderingen samenhangend met ammoniakniveaus in de lucht (iedereen “at risk”)

– Secundair fijnstofvorming waarschijnlijke verklaring

– Effect is naar alle waarschijnlijkheid niet beperkt tot VGO gebied

• Verhoogde blootstelling endotoxine, maar relaties met gezondheidseffecten moeten nog plaatsvinden


Zoönosen en resistente micro-organismen


Antilichaamrespons tegen zoönosen:

26

Hepatitis E:• Seropositiviteit 28,7%• Geen associatie met veehouderijen/ varkenshouderijen• Voedsel-geassocieerde risicofactoren kon onvoldoende onderzocht worden• Case-control studie loopt

Q-koorts:● Seropositiviteit 6%● Verband: afstand geitenbedrijf <besmet geitenbedrijf

Influenza:● Micro-array: lastig te interpreteren● Responsen tegen aviaire influenza-virussen gevonden● Specifiek (infectie) of kruisreactiviteit?● Geen relatie tussen hoge ratio’s

aviaire virussen vs humane virussen en pluimvee

Dragerschap AMR-bacteriën● Clostridium difficile:

– Prevalentie: 1,2% (30/2.432)

– Geen relatie veehouderij

● ESBL/AmpC producerende bacteriën:

– Prevalentie 4,5% (109/2.432)

– Geen relatie tot afstand/aantallen bedrijven (pluimvee, varkens, runderen)

– Reizen naar Azië, Latijns-Amerika en Afrika is (bekende) risicofactor

– Het houden van koeien en gebruik maagzuurremmers zijn risicofactoren

27

● MRSA:– Prevalentie MRSA: 0,6% (14/2.416), prevalentie v-MRSA: 0,4% (10/2.416)– Sterke relatie (v-)MRSA dragerschap en afstanden tot veehouderij. – Meeste MRSA dragers vertonen ‘risicogedrag’ (reizen, contact varkens)– Paarden als risicofactor verder uitzoeken– Andere transmissieroutes (mens-mens/milieu)?



Milieuonderzoek



Meetpalen





Vervolg….


Nog in de pijplijn● Panelstudie onder omwonenden met COPD en controles

– Ammoniak, PM10 en longfunctieveranderingen

– Respiratoire microbioom

● ESBL longitudinaal onderzoek

– Duur dragerschap en met welke ESBLs

● GPS onderzoek

● Verspreidings-, blootstellings- en risicomodellering

Vervolgonderzoek

• Endotoxine modellering “knooppunten” – Verspreidingsmodellen vanuit veehouderij voor regionaal model

endotoxine

– Blootstelling knooppunten in kaart brengen

– Validatie met VGO metingen

– Directe relatie endotoxine niveaus en gezondheidseffecten

En verder: Behoefte aan verder onderzoek naar secundair fijnstof afkomstig van veehouderijen en gezondheidseffecten

Met dank aan:

● Stuurgroep: Joris IJzermans (NIVEL),Wim van der Hoek (RIVM), Thomas Hagenaars (CVI), Dick Heederik (IRAS), Kitty Maassen (RIVM)

● Projectleiders: Lidwien Smit (IRAS), Inge Wouters (IRAS), Engeline van Duijkeren (RIVM), Ingmar Janse (RIVM)

● Onderzoekers: Floor Borlée (IRAS, NIVEL), Myrna de Rooij (IRAS), Esmeralda Krop (IRAS), Heike Schmitt (IRAS), Gerard Hoek (IRAS), Christel van Dijk (NIVEL), Christos Baliatsas (NIVEL), Jean-Paul Zock (NIVEL), Paul Hoeksma (WLR), André Aarnink (WLR), Nico Ogink (WLR), Gonnie Nodelijk (CVI), José Gonzales (CVI), Gert Jan Boender (CVI), Dominika Kalkowska (CVI), Rianne van Gageldonk(RIVM), Tizza Zomer (RIVM), Lieke Wielders (RIVM), Gudrun Freidl (RIVM), Roan Pijnacker (RIVM), Johan Reimerink (RIVM), Barry Rockx (RIVM), Angela van Hoek (RIVM), Marjolijn Schalk (RIVM), Ana Maria de Roda Husman (RIVM), Jeroen van Leuken (RIVM), Addo van Pul (RIVM), Sabine de Greeff(RIVM), Arno Swart (RIVM)

● En vele anderen…..


Veehouderij en Gezondheid Omwonenden€¦ · 8 Presentatie klankbordgroep | 29 juni 2016. Veehouderij en Gezondheid Omwonenden Huisartsengegevens Presentatie klankbordgroep | 29 juni

Documents