8/20/2019 Vai Trò Của Luật Tục Trong Đời Sống Xã Hội Hiện Đại ở Các Cư Dân Bản Địa Vùng Biên Giới Việt Nam - Campuchia http://slidepdf.com/reader/full/vai-tro-cua-luat-tuc-trong-doi-song-xa-hoi-hien-dai-o 1/4 inhV idM - - VAI TRO CUA LUAT TUC • • TRONG 61 SONG XA HOI HIEN OAI • • • 6 CAC cu DAN BAN DiA • VUNG BIEN GI61 VIET NAM CAMPUCHIA NGUYEN DUY THIEU* D Udng bien gidi tren da't lien gifla Viet Nam va Campuehia trai dai tren 1137km, khdi dau tfl nga ba bien gidi gifla ba nUdc Viet Nam - Lao -Campuehia va ke't thuc diem mut dudng bien gidi tren bp d cia bien Ha Tien (Kien Giang) di qua 10 tinh (phia Viet Nam): Kon Tum, Gia Lai, Dac Lie, Dac Nong, Binh Phudc, Tay Ninh, Long An, Ddng Thap, An Giang, Kien Giang va tiep giap vdi 9 tinh phia Campuehia: Ratanakiri, Mundonkiri, Crachie, Cong Pong Cham, Svay Rieng, Pray Veng, Kandal, Ta Keo va Cam Po't. Ve mat cU dan/tpc ngUdi co the noi ben phia Viet Nam, khu vUc tfl Tay Ninh xuo'ng phia nam den Kien Giang, chu yeu do ngudi Kinh (Viet), ngudi Hoa va ngUdi Khd me cung cU trfl; phia Campuehia tfl Cong Pong Cham xuo'ng tan phia nam den Cam Pot chu yeu do ngUdi Khd me va ngUdi Hoa cU tru, con lai cpng ddng cU dan sinh sdng tren ca khu vUc tren cao nguyen rpng ldn d phia bic ca hai phia Viet Nam va Campuehia gdm rat nhieu tpc ngUdi, nhUng ve mat dan tpc hpc hp deu thupc hai nhom ldn: Mon Khd me va Malayo Polynesian. Cho tdi nay cac cU dan khac ngoai khu vUc da di cU tdi day, cpng cU vdi ngudi ban dia, tham chi tai cac vung trung tam nhu thi xa, thi tra'n, thi tfl, cac cU dan mdi tdi hoan toan chiem Uu the, nhung nhin tdng the, bp phan cac cU dan sinh song lau ddi tai khu vUc bien gidi van la bp phan cU dan co vai tro dac biet trong cong cupc phat trien kinh te - xa hpi vflng bien gidi. Ve mat van hoa, xa hpi, cho tdi tan ngay nay, d cac cpng ddng cU dan nay van cdn bao luu nhieu yeu to' truyen thdng. Theo do tinh cpng ddng (lang/Plei/buon/sroc.) dUdc de cao; ngUdi gia dupc kinh trpng, trong nhieu trudng hdp, luat tuc truyen tho'ng van con dUdc si dung de dieu chinh ddi song dan sU trong cac cpng dong cU dan. Theo ly thuyet dan tpc hpc, trong qua trinh chinh phuc tU nhien vi muc dich sinh tdn trong mpt thdi gian rat lau dai, dan da td tien loai ngUdi cflng nhan ra ring de chinh phuc tU nhien va chinh phuc tU nhien c6 hieu qua nhat, thi con ngudi TS. Nguyen Duy Thieu, Bao tang Dan toc hoc
4
Embed
Vai Trò Của Luật Tục Trong Đời Sống Xã Hội Hiện Đại ở Các Cư Dân Bản Địa Vùng Biên Giới Việt Nam - Campuchia
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
8/20/2019 Vai Trò Của Luật Tục Trong Đời Sống Xã Hội Hiện Đại ở Các Cư Dân Bản Địa Vùng Biên Giới Việt Nam - Campuchia
Nguyen Duy Thiiu - Vai trd cua ludt tuc trong ddi sdng xd hdi Men dgi... 3
khong the ch i l am v iec ay mpt each ddn le,ma can pha i hanh dpng t ap t he . T f l nhucau nay va ca cac tac dpng tfl cac linh vUckhac nf la (vi n h u hon nh an g i a d inh ) m a
cac hinh thflc td chflc xa hpi sd khai cualoai ngUdi d i n da ra ddi . Da la mot tap the,muo 'n va n ha n h co h ieu qu a th i cac ta p th eay pha i t u an th u nh f lng quy d inh chu ng v ildi ich cua cpng ddng. Theo do ma cac quydin h de flng x i t r on g tf lng cpng ddn g -nhflng thfl dUdc gpi b i n g ngon t f l Men daingay nay la l ua t t uc , hoac t ap qu an ph ap -
h i n h t h a n h v a d i n d a dUdc ho an tM en .Dudng nMen, cac h inh tha i xa hp i ngaycang pha t t r i en va he tho 'ng quan ly dadan s i du ng lu a t p ha p va cac qu i d inhm a n g tinh cha t hanh ch inh de quan Iyd ieu hanh xa hp i . D i u vay, t a i nhf lng khuvUc xa xoi, heo Ian h, d nh ieu ndi t re n th egidi van song hanh tdn ta i hai he tho 'ng xahpi: he tho 'ng h a n h ch inh cap cd sd c i a n hanUdc va he thorig tU quan c ia cac cpngddng cU d an . Ta i nhf lng ndi d6, he tho'ngxa hpi mang vdi tU each la ddn v i hanhchinh cap cd sd dUdc van hanh bdi hetho 'ng lua t phap va cac van ban hanhcM'nh Men hanh, con he tho 'ng xa hpi tUquan cua cong ddng van dupc van hanh bdihe thor ig Mat tuc co t ruyen . C i n n h d r ingmoi cpng ddng co t r in h dp p h a t t r i en k in hte xa hpi d cac th a n g ba c kh ac n ha u, co 161song va n hoa kh ac n h au v a hp song t ro ngcac dieu kien moi t rUdng cf lng khac nhau,bdi the nen luat tuc cua moi lang cf lng ratkh ac nh au . Co th e nd i lu a t tuc thUdngtUdng th ich vd i t r inh dp pha t t r i en k inh texa hpi va dac thf l van hoa cua t f lng cpngddng xa hp i cu the . Theo do ma t rong boicanh xa hp i h ien thd i , t rong ddi song thUcte da thay doi cua cac cpng ddng cU danluat tuc chi con nhU la nhflng gi xa xUa
anh xa la i , bdi the ma cac thorig luat tuc
thUdng dupc cac nha ngMen cf lu xem nhU
la nhf lng bp phan hdp thanh cua cac phf lc
the van hda , chung thupc pham t r f l van
hda ph i va t the . Cflng co nhf lng ng hie ncflu x em x et he th dn g lu at t uc d cac kM'a
ca nh cua ph ap lu a t va de xu a t viec s i
d u n g CO chp n lpc m pt so' d ieu kh oa n cdn
thich hdp de cac cpng ddng dieu chinh cacmoi quan he cua hp t rong ddi sdng dan sU
thUdng nha t . DUdng nh ien ch i la sU dieu
chi nh cac mo'i q ua n he m an g t in h cha t tU
quan cua cpng ddng, chf lng khong the thay
the cho he tho 'ng phap Iua t va cac van banh a n h c h i n h M e n h a n h .
Bdi ly do h i u khdp cac tpc ngUdi ban
dia s inh song dpc bien gidi Viet Nam -Campuehia, chUa co chfl vie ' t , hoac chfl
v i e t h inh thanh r a t mupn t rong cac t hd i
g i an g i n day, nen lua t tuc c ia hp chUa cocac van ban v i e t hoan ch inh ma ch i md i lac ac v a n b a n t r u y e n m i e n g , d u d i h i n h t h i c
van v in . Tuy theo t f lng tpc ngUdi cu the ,
cac bp luat tuc do dUdc gpi bang cac ten gpi
khac nhau . Vi du , ngUdi Ede gpi l a kldy
due bhidn kdi, ngUdi G ia ra i gpi la tloi
duat, ngUdi M no ng gpi l a due doih...
Co the noi cac bp Iuat tuc chu yeu chidupc ap dung t rong pham v i xa hp i capla n g (Plei , Bu on /B on , Sroc ) , do d6 ne unoi la luat tuc cua ngUdi E de, luat tuccua ngud i Mnoong hay lua t t uc cua ngUdiGi a ra i cflng ch i la each noi tUdng do'ima tho i . D i u vay, nh in tdng the , cac bplua t tuc deu hudng td i v iec d ieu ch inhh a n h v i cac ca n h an t ro ng t f lng cpng ddngva ca hanh v i cua cpng ddng, nen npidung cua luat tuc cac tpc ngUdi deu tUdngdoi ddng n h a t ve m pt so' np i dun g m an gtinh phap ly ch inh .
8/20/2019 Vai Trò Của Luật Tục Trong Đời Sống Xã Hội Hiện Đại ở Các Cư Dân Bản Địa Vùng Biên Giới Việt Nam - Campuchia
Co the noi cac bp luat tuc deu dUdc codflc lau dai tfl cupc so'ng cua cac cpngddng, nhd m muc dich s i d ung chflng dieuhda cac quan he dan sU trong phgm vi
cgng dong moi mgt ldng/buon. Trd lai vdibdi canh cua lich si , chung ta deu da bietrang vdi tU each la mpt ddn vi xa hpi, cothe noi lang la ddn vi xa hpi dUdc hinhthanh sdm nhat. Trong budi binh minhcua lich si va ca trong thdi dai ngay naytai nhflng vflng biet lap, cac ddn vi xa hpicap lang tdn t ai dpc lap va cd vai tro to ldn
do'i vdi cac cong dan trong lang. Trong cacbdi canh nhu vfla noi, c6 the noi lang lacac ddn vi xa hpi tU tri. Tai day toan bpdan lang vfla thUc thi ca viec #lap phap,hanh phap va tU phap#. Toan bp ngUdidan trong lang deu dong gop cho viec xaydUng Iuat tuc, mpt khi cd ke dam vi phamcac dieu cam ky cia cpng dong thi toan bp
dan lang, trong d6 ha t nh a n la Hpi ddnggia lang - bo lao dflng ra ph an x i . Va mptkhi an da dUdc tuy en th i cM nh ngudidan to c h ic thUc hie n va giam sa t viec th ihanh an .
Ngay nay, xa hpi loai ngudi da phattrien den trinh dp rat cao, cac qua trinhcong nghiep hoa, hien dai hoa trong bdi
canh toan clu hoa da thflc day xa hpi loaingudi hda hdp, hpi nhap... Qua trinh ayxoa dan tinh biet lap, bdi the tinh tU tric i a lang xa ngay nay chi cdn la nhflnganh xa tf l qua khi.
Luat tuc dupc hinh thanh trong quatrinh l ich si lau dai, chu ye'u la sU tichluy, chdt loc cdc kinh nghiem trong ddiso'ng san xuat va sinh boat xa hpi; nokhong do mot ca nhan nao vie't ra, dat ra,no thdm dam trong tdm tU, tinh cdm, ynguyen cua cgng dong. N hin ch ung, cac bpMa t tuc deu phi va n ban , ve cd ba n tdn
tai dudi dang van vin, dupc truyen mieng,do vay mpi ngUdi dan tro ng lang/buon deuthupc lua t tuc theo kieu nhap tam .
Npi dung Iuat tuc, cac boat dpng nhlm
muc dich ap dung Iuat tuc trong ddiso'ng... luon luon gan lien vdi ddi so'ng xahpi cd truy en d lan g q ue, gin vdi he tho'ngvan hda va sinh boat van hoa, gan vdi ddiso'ng tam linh, ton giao tin ngUdng, do vayno gdn vdi tam tu tinh cam cua ngUdi dantrong moi cpng ddng. Theo do, viec thUcthi luat tuc trd thanh mpt hanh vi van
hoa, tao nen mot thfl vdn hoa phdp lugt ,bdi the ma b i n sau vao tam tri cua mpingUdi dan. ' ' -• '
Npi dun g c i a Iua t tuc - cac quy dinh vecam ky va hinh phat danh cho nhflng kevi pham cam ky - deu dUdc xay dUng bdisU dong gdp cia toan bp dan lang. Viec
han h pha p va tU pha p dUdc td ch icmpt each cong khai, minh bach, dan chu...do dd nhflng ke bi trflng phat da phantam phuc, khau phuc . Cach thflc nhu
vfla de cap ban che to'i da cac he luy haucac vu an, dam bao dn dinh xa hpi.
Tai lieu dan tpc hpc cho chung ta bietrdng cac toa an pho ng tuc , thie n nhieu
hdn ve vai tro h da giai. Moi khi trong langque xay ra xung dot, hiem khich gifla cacca nh an hoac gifla cac ta p the , tM tda anphong tuc nhflng ngudi dai dien cho cpngddng chi yeu ding ra lam ching hoac tdch ic elm chich cho cac ca nh an , cac tapthe dang xung dot tu hda giai vdi nhau,theo each cua dan gian: cflng uong rUduvdi nhau, co nhflng ngUdi dupc trpng vpngtrong lang va cac bac th in linh chflnggiam. Co the ndi nhflng kin h nghie m naycdn rat hflu ich cho viec hai hda trong ddisoiig dan sU Men thd i d cap cd sd...
8/20/2019 Vai Trò Của Luật Tục Trong Đời Sống Xã Hội Hiện Đại ở Các Cư Dân Bản Địa Vùng Biên Giới Việt Nam - Campuchia
Nguyin Duy T hieu - Vai trd cua ludt tuc trong ddi sdng xd hdi hien dgi... 15
Cd the nd i t rong boi canh xa hp i ngayna y, ke ca cac xa hpi d cac vflng xa xoi n h uvflng bien gidi gif la Viet Nam vaC am pu eh ia , th i sU hpi n h ap xa hp i g if la
cac xa hpi t ruyen tho 'ng vdi cac xa hpi hienda i da d ien ra t ren ca d ien rpng lan ch ieusau . Ma c du tap q u an p h ap d day con tdnta i kha dam ne t va con ddng va i t ro t i chcUc t ro ng viec b in h dn xa hpi , nhU ng ne unh u chun g t a ngh i r a n g cd t h e kho i ph uct a p q u a n p h a p t r u y e n t h d n g d e g o p p h l nquan ly va d ieu hanh xa hp i h ien ta i , th i
cd Ie day chi la mpt y tudng lang man.NhUng , nh u da no i, l u a t t uc t ru ye n
tho 'ng cua cac cU dan khong chi cd y nghian h u la cac van ban phap lua t ma con la cogia t r i nhu la nhf lng bp quy chuan ve hegia t r i dao df lc , van hda, nen chung ta vanCO th e s i d un g chflng de tao d u luan , aplUc xa hp i n h d m de cao ca i th ien , ton
xUng ngud i to t v iec to t , s i du ng ch un g d eda 'u t ranh , Ien an ca i ac , dau t ranh loa it r i nhf lng ngUdi cd cac h a n h v i xau , d ingUdc lai ldi ich cua cpng ddng.
Tro ng bo 'i ca n h D an g va N h a nUdc VietNam chu t rUdng thUc h ien Quy che ddnchit d cO sd ' m a npi du ng cd ba n cua nd laDdn biei, ddn ldm, ddn bdn, ddn kiem
tra , th i v iec soan thao Huang Udc - QuyUdc buon ldng mdi la mpt viec nen lam.Dudng nhien de thUc h ien to t chu t rUdngcua Dang c i n pha i ngh ien c iu h i eu b i e td ly du de nhf lng v iec c i n lam. Cd the ndicac boa t dpng quan ly xa hp i t rong nhf lngkh u vUc vf lng b ie n Me n na y con song h an hton ta i hai cd che, mpt theo cd che hanhch inh cu a n h a nUdc , dUdc q ua n ly the o lu a tva cac quy d inh hanh ch inh khac ; ma tkhac cac l ang /buon vdn van hanh theo cdche tu qu an ve cac h oa t dpng t ron g ddisong dan sU, d kh ia c an h n ay lu a t tuc vin
cdn nguyen sf lc song cua no.
Viec xay dUng hUdng Udc la c i n th ie t ,hinh thf lc the hien hUdng udc la sU phdiket hdp gif la t ruyen tho 'ng va hien dai -
g i f la lua t tuc va Iua t phap . Dudng nhienc i n t r anh Iua t phap hda lua t t uc bd i I eb e n c a n h n h f l n g q u y d i n h m a n g t inh p h a ply thi Mat tuc con la mpt phflc the vanhda. Va mpt khi viec xay dUng cac du anp h at t r i en k in h te - xa hp i ma d dd yeu to 'va n h da -x a hpi dUdc n gh ie n cflu to t deldng ghe p vdi yeu to ' p h a t t r i e n k in h te . . .
th i da cd nghia la d day y tudng pha t t r i enhai hda, ben vf lng da dUdc cac nha thiet kech inh sach / ch i en lUdc qu an t am. / .
T I L I E U T H M K H O
1. GS. TS. Ngo Dflc Thinh - TS. Ngo Van Ly.Tim hieu luat tuc cac toe ngudi d TayNguyen. Nxb. VHHN, 2004
2. R. Sabatier. Recueil des coutumes Rhadeesde Darlac (SUu tap nhiing tap quan phapcua ngUdi Ra de d Ddk Ldk) nam 1940.
4. J. Dournes. Nri recueil des coutumes Sri deHaut-Donnai' (Nri situ tap nhiing tap quanpha p cua Sre d Dong Nai ThUdng) na m 1951.
5. P. Guilleminet. Coutum ier de la trbuBahna r des Sedang et des Jarai de laprovince de Kontum (Tap quan phap cuabo lac Ba na, Xd dang va Gia rai d tinhKon Tum) na m 1952.
6. P.B Lafont. Tdlai Djuat coutumier de la
tribu Jarai (Tdldi Djuat tap quan phapcua bo lac Gia rai) na m 1963
7. TS. Pham Dang Hien: Khai quat ve dan so',dan cU, van hda, tin ngudng va thiet che xahoi truy en thd'ng cac da n toe thieu so' (taiheu lifu tai Vien Da n toc hoc), th an g 8-