CHINH TRI - AN NINH CHAU AU VAI TRO COA LIEN MINH CHAU AU VA HIEP UOC LISBON L&i Toa soan: De trien khai de tdi nghien cieu "Nhiing thay doi cita EU sau Hiep u&c Lisbon " nhdm ndng cao hieu biet ve EU trong boi cdnh Hiep ir&c Lisbon cd hieu luc trong th&i gian gdn ddy, ngdy 27-08-2010, Phdng EU, Vu Chdu Au, Bo Ngogi giao dd tien hdnh phong vdn PGS.TS. Dinh Cong Tudn, Tong bien tap Tgp chi Nghien cieu Chdu Au 3 cdu hdi ve chii de ndy. Tgp chi Nghien cieu Chdu Au ddng todn vdn cdc cdu hoi vd trd l&i cita PGS. TS. Dinh Cong Tudn. Cdu hdi 1: Xin ong cho biet y kien ve vai tro va vj the cua EU hien nay? Tra l&i: Lien minh Chau Au (EU) la mdt the ehe da qudc gia hoan thien nhat, mot trung tam kinh te, chinh tri, van hda Idn ciia the gidi. Lien minh Chau Au la mdt dien hinh eho hgp tac khu vyc, mdt he thdng the ehe xuyen qudc gia va lien chinh phii vdi thiet che thi trudng chung, ddng tien chung va cac chinh sach thuong mai chung. /. De hiiu dugc vai tro vd vi the ciia EU hien nay, tru&c hit chiing ta hdy nhin lgi ljch sd ra d&i vd su m& rong khong gian dia ly cua td chdc ndy, bdt ddu tir nhitng ndm 50 cua the ky XX. Sau Chiln tranh thi gidi II, chau Au bi tan pha nang nl. Noi am anh chien tranh ed thi xay ra bit ky liic nao di thuc day chau luc nay xay dyng nhirng mdi quan he qudc te ben virng dl giur gin hda binh va ngan chan nhiing tham kich tugng ty tai dien. Thang 9- 1949, Cdng hda Lien bang Diic ra ddi, cam ket phi quan su hda tren lanh thd ciia minh. Tinh hiiu nghi Phap - Diie dan dugc ndi lai da thuc day Ngoai trudng Phap Robert Schuman tuyen bd Ke hoach Schuman ve mot Cdng ddng Than Thep Chau Au (9-5- 1950). Ke hoach nay chu truong thu tieu sy tranh chap lau ddi gitra Phap va Dire, "dat toan bd san xuat Phap - Diic ve than va thep dudi mdt eo quan quyen luc chung, trong mdt td chirc md cira cho cac nude chau Au khac ciing tham gia"' '. Ke hoach Schuman la "giay khai sinh" cho Lien minh Chau Au. Ngay 18-4-1951, Hiep dinh Paris giira 6 nude Phap, Tay Diic, Italy, Bi, Ha Lan, Lucxembourg (ndng cdt la Phap va Diic) duge ky ket, thanh lap Cdng ddng Than Thep Chau Au (ECSC)<^1 Cdng ding Than '" Xem Duroselle J.B (1994), "Lich sie ngogi giao lie 1949 den nay", tr. 406, Hoc vien Quan he quoc te, Ha Noi. (2) European Coal and Steel Community.
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
CHINH TRI - AN NINH CHAU AU
VAI TRO COA LIEN MINH CHAU AU VA HIEP UOC LISBON
L&i Toa soan: De trien khai de tdi nghien cieu "Nhiing thay doi cita EU sau Hiep u&c
Lisbon " nhdm ndng cao hieu biet ve EU trong boi cdnh Hiep ir&c Lisbon cd hieu luc trong
th&i gian gdn ddy, ngdy 27-08-2010, Phdng EU, Vu Chdu Au, Bo Ngogi giao dd tien hdnh
phong vdn PGS.TS. Dinh Cong Tudn, Tong bien tap Tgp chi Nghien cieu Chdu Au 3 cdu hdi
ve chii de ndy. Tgp chi Nghien cieu Chdu Au ddng todn vdn cdc cdu hoi vd trd l&i cita PGS.
TS. Dinh Cong Tudn.
Cdu hdi 1: Xin ong cho biet y kien ve
vai tro va vj the cua EU hien nay?
Tra l&i:
Lien minh Chau Au (EU) la mdt the ehe
da qudc gia hoan thien nhat, mot trung tam
kinh te, chinh tri, van hda Idn ciia the gidi.
Lien minh Chau Au la mdt dien hinh eho
hgp tac khu vyc, mdt he thdng the ehe xuyen
qudc gia va lien chinh phii vdi thiet che thi
trudng chung, ddng tien chung va cac chinh
sach thuong mai chung.
/. De hiiu dugc vai tro vd vi the ciia
EU hien nay, tru&c hit chiing ta hdy nhin
lgi ljch sd ra d&i vd su m& rong khong gian
dia ly cua td chdc ndy, bdt ddu tir nhitng
ndm 50 cua the ky XX.
Sau Chiln tranh thi gidi II, chau Au bi
tan pha nang nl. Noi am anh chien tranh ed
thi xay ra bit ky liic nao di thuc day chau
luc nay xay dyng nhirng mdi quan he qudc te
ben virng dl giur gin hda binh va ngan chan
nhiing tham kich tugng ty tai dien. Thang 9-
1949, Cdng hda Lien bang Diic ra ddi, cam
ket phi quan su hda tren lanh thd ciia minh.
Tinh hiiu nghi Phap - Diie dan dugc ndi lai
da thuc day Ngoai trudng Phap Robert
Schuman tuyen bd Ke hoach Schuman ve
mot Cdng ddng Than Thep Chau Au (9-5-
1950). Ke hoach nay chu truong thu tieu sy
tranh chap lau ddi gitra Phap va Dire, "dat
toan bd san xuat Phap - Diic ve than va thep
dudi mdt eo quan quyen luc chung, trong
mdt td chirc md cira cho cac nude chau Au
khac ciing tham gia"' '. Ke hoach Schuman
la "giay khai sinh" cho Lien minh Chau Au.
Ngay 18-4-1951, Hiep dinh Paris giira 6
nude Phap, Tay Diic, Italy, Bi, Ha Lan,
Lucxembourg (ndng cdt la Phap va Diic)
duge ky ket, thanh lap Cdng ddng Than
Thep Chau Au (ECSC)<^1 Cdng ding Than
' " Xem Duroselle J.B (1994), "Lich sie ngogi giao lie 1949 den nay", tr. 406, Hoc vien Quan he quoc te, Ha Noi. (2) European Coal and Steel Community.
NGHIEN COU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°9 (120).2010
Thep Chau Au la bude di cy the dau tien
trong tien trinh hgp nhat chau Au tir sau
Chien tranh the gidi thii Hai theo nguyen tac
cua hai chinh khach ngudi Phap Jean
Mormet va Robert Schumann: Caeh tdt nhit
de bat dau tien trinh gan ket chau Au la
thdng qua phat trien cac quan he kinh te*^\
Ndi each khac, Lien minh Chau Au thud ban
dau la chi la mot td chiic lien ket ve kinh te.
Sau mdt sd nam hgp tac cd ket qua tdt
tren hai ITnh vuc than va thep, sau nude
Phap, Dire, Y, Ha Lan, Bi va Lucxembourg
da md rdng sy hgp tac ra nhieu ITnh vyc kinh
te khac. Ngay 25-3-1957, Hiep dinh Rome
thanh lap Cdng ddng Kinh te Chau Au
(EEC)*'*' va Cdng ddng Nang lugng nguyen
tir Chau Au (EAEC)'^^ dugc ky kit. EEC va
EAEC hoat ddng song song vdi ECSC. Nam
1967, ea ba khdi nay hgp lai thanh Cdng
ddng Chau Au (EC)'^\ tap trung chu yeu ve
phat trien kinh te va ndng nghiep. EC timg
budc dugc md rdng tir nam 1973 vdi sy gia
nhap cua Dan Mach, Ireland; Anh, Hy Lap
gia nhap nam 1981; Bd Dao Nha va Tay Ban
Nha gia nhap nam 1986.
Hiep udc ve Lien minh Chau Au, dugc
ky tai Maastricht (Ha Lan) thang 7 nam
1992, chinh thirc khai sinh Lien minh Chau
Au thay the cho EC. Maastricht md rdng
<̂* Xem "Lich sic phdt triin EU", http://vnexpress.net/GL/The-gioi/Tu-lieu/2004/04/3B9DlDFE/ *•*' European Economic Community. ' ' ' European Atomic Energy Community. '*' European Community.
khai niem Lien minh Chau Au sang nhiing
ITnh vuc mdi vdi ke hoaeh cho ra ddi ddng
tien chung va ket cau ba try cdt: 1) Cgng
ddng Chau Au - try cdt mang tinh sieu qude
gia vdi ba thiet che la Uy ban Chau Au, Nghi
vien Chau Au va Tda an Cdng ly cd quyen
lyc Idn; 2) Chinh sach ddi ngoai va an ninh
ehung; 3) Tu phap va ndi vy. Hai try cdt sau
mang tinh lien chinh phu. Ket cau ba try cdt
nay phan anh nguyen vgng cua cac nude
mudn md rdng quan he lien ket mang tinh
sieu qudc gia trong cdng ddng kinh te sang
cac ITnh vuc khac nhu ehinh sach ddi ngoai,
quan sy... ^ '. Theo ket cau ba try cdt. Lien
minh Chau Au la try cdt thii nhat (mang tinh
lien ket sieu qudc gia), tach biet ve mat phap
ly vdi hai try cdt cdn lai (mang tinh lien ket
lien chinh phu) trong chinh sach ddi ngoai,
qudc phdng, ngi vu va hgp tac tu phap. Dieu
nay da han che quyen lye cua Uy ban Chau
Au, Nghi vien va Tda cdng ly trong viec gay
anh hudng den eac ITnh vuc chinh sach mang
tinh lien chinh phu d hai try cdt sau.
Chien tranh Lanh kit thiic da tao dilu
kien cho cac nude trung lap dung ngoai trat
tu ludng cue nhu Ao, Phin Lan, Thyy Diln
gia nhap EU. Nam 1995, s i thanh vien cua
EU tang tir 12 nude len 15 nude vdi sy tham
gia ciia ba nude nay. Gin 10 nam sau, EU
dugc md rdng tir 15 Ien 25 thanh vien vdi sy
gia nhap ciia 8 nude thudc viing Trung -
Xem Nguyen Quang Thuin (Cb), Gido trinh quan he kinh te qudc ti ciia Lien minh Chdu Au, tr. 16, Nxb DHQG TP. H6 Chi Minh, 2009.
8 NGHIEN COU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°9 (120).2010
tu phap va ndi vy, ngoai mdt sd ndi dung lien
quan tdi cdng ddng kinh te, nhin ehung van
thudc tham quyen cua cae nude thanh vien.
Nhu vay, theo khudn khd Masstricst, nhieu
van de trong EU khd dat dugc tieng ndi
chung, nhat la d hai try cdt sau.
Vdi tham vgng thuc day nhanh qua trinh
nhat the hoa khu vyc, EU da bd sung Hiep
udc Masstricst bang nhieu hiep udc khac sau
dd nhu: Hiep ude Amsterdam (1999), Hiep
udc Nice (2003), dac biet la ban Dy thao
Hiep ude Hien phap nam 2004. Tuy nhien,
ban dy thao nay khdng duge phe chuan do
cir tri Phap va Ha Lan da ndi khdng trong
cae cuge tnmg cau dan y nam 2005. Tir day,
cd the ket luan, trude khi Hiep udc Lisbon ra
ddi vao nam 2007, qua trinh nhat the hda
chau Au ludn gap nhiing khd khan, bat ddng
y kien va mdt van ban phap ly cho toan EU
van chua dugc ky ket.
Song song vdi viec tim kiem mdt van
ban phap ly chung cho toan EU la viec thay
ddi nhiing tieu chi cai each tir Hdi nghi
Lisbon nam 2000 den Hiep udc Lisbon duge
ky ket nam 2007. Tai Hdi nghi Lisbon nam
2000, cac nude EU da tan thanh viec day
nhanh nhirng cai each co cau kinh te, nhan
manh khia canh phat trien xa hgi, dat myc
tieu tao ra 70%) viee lam, tang ngan sach
R&D (Nghien ciiu va Phat trien) len 3%
GDP... Tuy nhien, nhiing tieu chi nay rat
khd thye hien. Do vay, Hdi nghi Lisbon nam
2005 da sira ddi nhimg tieu chi nay eho phii
hgp hon, ehii yeu d hai diem: I) Tap trung
vao tang trudng va tao viec lam; 2) Thiic day
cac nude thanh vien mdi tien hanh cai each
the che. Vdi nhirng tieu chi dat ra mang tinh
cai each toan dien, Hdi nghi Lisbon nam
2005 dugc xem la Hdi nghi "cai each",
nhung do sy chia re y kien giira cac nude
thanh vien, Chien lugc Tang trudng va Viec
lam van gap nhieu khd khan.
Tai Hdi nghi Thugng dinh Lisbon nam
2007, Chien lugc Lisbon nam 2005 chinh
thiic dugc lay ten la Hiep udc Lisbon vdi cac
ndi dung md rdng ban niia, coi day la khung
phap ly chung cho EU. Ngay 19-10-2007,
cac nha lanh dao EU ve co ban da di den
thdng nhat mot Hiep ude cai each nham thay
the Dy thao Hien phap nam 2004.
Ngay 13-12-2007, tai Lisbon, thu dd Bd
Dao Nha, cac nha lanh dao 27 nude thanh
vien Lien minh Chau Au da ky ban hiep udc
vdi ten Hiep udc Lisbon. Hiep udc nay da
phai dieu chinh mot sd ndi dung va vugt qua
dugc eudc tnmg eau dan y tai Ailen nam
2008, den phiit chdt dugc Cdng hoa Sec phe
chuan va chinh thiic cd hieu luc tir ngay 01-
12-2009.
* Nhirng muc dich chinh cda Hiep u&c
Lisbon
Hiep udc Lisbon dugc biit din nhu hiep
dinh cai each (chii khdng phai la ban Hiln
phap), cd the phii hgp vdi quy md mdi rdng
Idn cua Lien minh Chau Au vdi 27 qudc gia
thanh vien. Hiep udc Lisbon da sira dii va
b l sung nhiing thilu sdt ciia Hiep uoc
<Vai trd eua Mien ininh ^du cAu...
Masstrict (Hiep udc vl Lien minh Chau Au
ky ket nam 1992 tai Masstrict - Ha Lan) va
Hiep udc Rome (Hiep udc thanh lap Cdng
ddng Chau Au ky ket nam 1957), Hiep udc
Amsterdam (1996) va Hiep udc Nice (2000)
nham myc tieu nang cao hieu qua va tinh
chinh thdng dan chu, hoan thien sy gan ket
trong hoat dgng eua Lien minh bang each
hien dai hda cac co cau cua EU.
Myc tieu cy the ban cua Hiep \xbc nay la
tao ra mot chinh sach ddi ngoai hieu qua
ban, giiip EU cd dugc tieng ndi Idn ban tren
binh dien qudc te; mdt vai trd lanh dao Idn
hon cho Lien minh Chau Au va giiip viec
hoach dinh chinh sach dan chu ban.
Nhung muc tieu tren dugc the hien
trong nhung thay ddi chu yeu cua Hiep udc
Lisbon so vdi cac hiep udc trude dd*' **' '
- Hiep u&c Lisbon da huy bd ket cdu ba
tru cgt de hgp lai thanh mdt phap nhan duy
nhat la Lien minh Chau Au. Dieu nay cd
nghTa la mgi thiet che eua EU gan vdi danh
tir "cgng ddng"*''^' deu phai bd di. Chang ban
"Uy ban eac Cdng ddng chau Au" - ggi tat la
Uy ban Chau Au - nay chinh thiic mang ten
Uy ban Chau Au.
'"* Xem: "GI&I thieu ve Hiep uoc Lisbon ciia EU", http://www.ttnn.com.vn/Country/270/Document/2626 6/Default.aspx "^' Xem: Nguyin Quang Thuin (Cb), "Gido trinh quan he kinh te quoc te ciia Lien minh Chdu Au", tr. 21-22, Nxb DHQG TP. H6 Chi Minh, 2009 "^' "Cong dong nang lugng nguyen tu" la ngoai le vi nang lugmg hat nhan la vin de nhay cam, dl gay lo ngai.