UO‘K: 821.512.133-1va «Ishq kitobi»dagi bolalar va yoshlar uchun yozilgan she’riv asarlar hamda yangi ijodiy mahsullar o‘rin oigan. Ularda ona Vatanga cheksiz muhabbat, onaTabiatni

UO‘K: 821.512.133-1KBK: 84 (50‘)7T - 6 0Toji, MannonMehnatning noni shirin / M.Toji. - Toshkent: Yangi asr

avlodi, 2014. - 164 b.

ISBN 978-9943-27-367-2

Mannon Toji (Abdumannob Tojiyev) qalamiga mansub ushbu to'plamda awal nashr etilgan «Bir armón bor dilimda», «Saxovat» va «Ishq kitobi»dagi bolalar va yoshlar uchun yozilgan she’riv asarlar hamda yangi ijodiy mahsullar o‘rin oigan. Ularda ona Vatanga cheksiz muhabbat, onaTabiatni ardoqlash, yil fasllarining o'ziga xos tarovati, bolalik va yoshlikning takrorlanmas lahzalari, ota-ona, ustoz-murabbiydek buyuk zotlarga hurmat va ehtirom jo'shqin misralarda ifodalanadi.

She’riy to‘plam umumiy va o'rta ta'lim maktablari o‘quvchilari, shuningdek, oliy o‘quv yurtlari talabalari uchun moljallangan.

UO‘K: 821.512.133-1 KBK: 84 (50‘)7

Mas’ul muharrir:Haydar MUHAMMAD,

shoir va dramaturg

Taqrizchi:Umida ABDUAZIMOVA,

shoira, 0 ‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan madaniyat xodimi

ISBN 978-9943-27-367-2O Mannon Toji, «Mehnatning noni shirin». «Yangi asr avlcdi»,

2014-yil. ^ ____ _ — — I

0 ‘ZLIGINGDIR

Oftob bolib boqar bolsang,Mohtob bolib yoqar bolsang,Daryo bolib oqar bolsang, El-yurtim deb sahar tursang: 0 ‘zligingdir, 0 ‘zligingdir!

O^mishingni suyuk bilsang, Tarixingni buyuk bilsang,Buyuk zotlar ishin qilsang, G'animlaming bag‘rin tilsang: 0 ‘zligingdir, 0 ‘zligingdir!

Ota-onang davlatingdir, Qondoshlaring - savlatingdir, Ilm-hunar - shavkatingdir,Zahmat cheksang - rohatingdir:0 ‘zligingdir, 0 ‘zligingdir!

f3fj . jSODi ■ u r *i p.! iof' niv ; ’ i f i y

Yuragingda armoning ko^, Yoshligingda darmoning kofc,Istar bolsang - imkoning ko^p,Gar intilsang - sha’n-shoning kofc: 0 ‘zligingdir, 0 ‘zligingdir!

Vujudingda g‘ayrat toshsa,Ona yurtga mehring oshsa, Tabiatga bag‘ring ochsang, Muhabbating tolib-toshsa: 0 ‘zligingdir, 0 ‘zligingdir!

3

Ajdodlaringyolin tutsang,Avlodlaring qolin tutsang,To‘siqlarni yorib o'tsang,Mehnat qilib baxting kutsang: 0 ‘zligingdir, 0 ‘zligingdir!

Ona tiling saqlar bolsang,Adolatni yoqlar bolsang,Chin mardlik-la chaqnar bolsang: 0 ‘zligingdir, 0 ‘zligingdir!0 ‘zligingni borliging bil!

HAYOT QO‘SHIG‘1

Bag'ishlov

Nechun kerak boldi bu yorug‘ olam? Nechun yaratildi borliq, mavjudot?0 ‘z qadrin bilarmi har qaysi odam, Qandayin zamonlar kutmoqda, hayhot?!

Bugun ingramoqda ona tabiat,Izidan chiqmoqda muhit, neki bor.Inson bolasida bormikin ju r’at - Kimlar kelajakka qilar e ’tibor!

Yonib ketmoqdadir minglab o‘rmonlar, Dahshat: suv toshqini, yer silkinishi! Ortib bormoqdadir chol-biyobonlar- Tabiiy ofatlar- inson qilmishi!..

Mudhishligin bilsa gar Oppengeymer Atom bombasini yaratarmidi?!Bugun yer qa’rini har kim nimtalar - Chiqindi g ‘aramin tugatarmidi?

Aqli rasolarni tashvishga solgan Hayotiy jumboqlar bolarmidi hal? Vatandosh do‘stlarim! Qalbdan joy olgan 0 ‘tmishga chuqurroq solaylik nazar.

«Avesto» jildlarin yaratar ekan - Zardusht ezgulikni maqsad deb bildi. Xalqchil g ‘oyalari edi xoId ulkan, Iskandar qolida o'tda yoqildi!

Makedoniyalik bu vahshiy inson O'ttiz uch yoshida jabrini tuydi, Xatolarin anglab bolib pushaymon,Ajal yostig‘iga boshini qo'ydi.

Arablar, mo^^ullar zo‘ravonligi Mash’um xotiradir qonli o^mishdan,To‘mans davridan Eron xonligi Bosqinlik bobida boldi o‘zishda!..

Spitamen, Muqanna va Jaloliddin Bosqinchi yovlarni yanchib tashladi! Ular xotirasi hamisha yorqin - Mardlik jasorati mangu yashaydi!

Islomiy olamning buyuk sarvari Muhammad payg‘ambar bag‘rini ochdi: Qur’oni karimda Alloh gavhari - Iymon-e’tiqodningyog‘dusin sochdi!

Muhammad Ismoil Imom Buxoriy Hadislar ilmining tojdori boldi!Nafaqat arablar, barcha xorijiy Qur’on hikmatlarin ziyosin ko‘rdi!

Alloh qudrati-la buyuk siymolar: Forobiy, Beruniy, ibn Sinolar Tavallud topdilar bizning Vatanda, Bugun ham ularni jahon tan olar!

Xorazm farzandi Mahmud Zamaxshariy «Allohning qo‘shnisi» degan nom oldi. Ilmda nur sochdi bolib mushtariy - Millatlar tiliga u asos soldi!

Al-Xorazmiy riyoziyot ilmini Aljabr nomi-la boyitdi g‘oyat! Al-Farg‘oniy fanga boglab dilini - Qomusiy alloma boldi, nihoyat!

Jaholat pardasin parchalab tashlab Ma’rifat eshigin ochdi Ulug'bek.Uning himmatidan yuksaldi yoshlar - Dunyoviy ilmga berilgandi erk!

Miram Chalabi-yu, Ali Qushchilar Riyoziyot ilmida boldilar olim,Ammo in qurgandi xurofiy kuchlar - Tahdid solishardi tahqirlab doim!

Ming o‘n sakkiz yulduzning ilmiy tavsifi «Ziji Ko‘ragoniy» nomini oldi.Ularni o‘rganmoq zarur batafsil - Mirzo UluglDekdan dur bolib qoldi!

Alloma va shoir, davlat arbobi - Hazrat Navoiyga bolmadi oson,Hatto kechalari yo ‘q edi xobi - Asarlar yaratdi butun bir jahon!

6

«Xamsa» dostonlari, «Chor devon»lari Naqadar sochmishdir xushbcfy iforin! «Mahbub-ul qulub»dir axloq gavhari - Navoiy sochmishdir yurakda borin!

Ogahiy yetishdi zo‘r shoir bolib - Xorazm yurtining boldi shon-faxri! Ash’orin o‘qiysan quvonchga tolib, G‘oyat olqishlaydi nafosat ahli!

Qo‘qonlik shoirlar Muqimiy, Furqat Ijodin bezaydi xalqchil asarlar.Zamona zulmidan ko‘rdilar kulfat - Jasorat ko‘rsatib yozmish g ‘azallar!

Otashin kuychilar Avaz va Zavqiy Notinch zamonada ash’or bitdilar. She’riyat bo‘stoni rom aylar qalbing- Mehr bulog‘idan sharbat tutdilar!

Ayting-chi, qaysi yurt, qaysi zamonda Ulug‘ shoiralar dunyoga kelgan?Nodira, Uvaysiy yashab Qo‘qonda Nazm gulshanidan chechaklar tergan!

Abdulla Qodiriy, Fitrat va Cholpon Yorqin iste’dod-la- millat darg‘asi! Nohaqlik yolida boldilar qurbon - 0 ‘zbegim qalbida qoldi yarasi!

Ne-ne buyuk zotlar yashab o'tdilar - Barchasi sig‘maydi bitta qo‘shiqqa!Har biri durdona meros tutdilar - Hech qachon aylanmas ular bo‘shliqqa!

7

Olkada bolsaydi erkinlik, hurlik- Yorqin iste’dodlar bolardi talay,Afsus, boshga tushdi razolat, qullik, Ammo fursat keldi, payt keldi qulay.

Shoyadki, istiqlol tongi yorishdi - Bobolar orzusi endi ushaldi:Endi musulmonlar hajga borishdi, Qutlug* qadamiga gullar to‘shaldi!

Tarix eshiklari katta ochildi - O^mish merosimiz nasib ayladi! Qadriyat durlari elga sochildi - Hur hayot qo‘shig‘i endi yangradi!

Xurofot sarqiti deya atalgan Fayz-u chiroy ochdi beshik to^lari! Sunnat, nikoh to^i g ‘oyat avjida- Har kun taralmoqda shodlik kuylari!

Yurtdoshim - 0 ‘zbegim! Belingni b og la - Ulkan maqsad sari o‘zingni chogla! Baralla yangrasin hayot qo‘shig‘i - Mehnatdan baxt topib qadring ardoqla!

8

VATAN MENING SAJDAGOHIMDIR

Qo'shiq

Vatan mening sajdagohimdir,Ham quvonchim hamda ohimdir. Vatan otam, onajonimdir,Vatan tog‘im, Eram bog‘imdir.

NaqarotVatan mening tanda jonimdir, Tomirimda oqar qonimdir!

Tuprog‘i zar muqaddas yurtim, Seni sevmoq - farzandlik burchim! Nur maskanim, mohim, oftobim, Fido aylay senga bor kuchim!

NaqarotVatan mening tanda jonimdir, Tomirimda oqar qonimdir!

Sen Allohning buyuk ne’mati, Baxti kulgan inson qismati! Bobolarim, momolarim ham Qadrlagan sha’ning, izzating!

NaqarotVatan mening tanda jonimdir, Tomirimda oqar qonimdir!

Ajdodlari suygan Vatanim, Avlodlari suygan Vatanim, Shunqorlaring qollari guldir - Sen hamisha bo‘ston chamanim!

9

NaqarotVatan mening tanda jonimdir, Tomirimda oqar qonimdir!

DORILAMON ZAMON KELDI

Har insonning o ‘z yurti bor - yiglab tushgan maskani! Faryodida aylar izhor manglayida yozganin...

Mening yurtim - 0 ‘zbekiston, go‘zallikda tengi yo‘q!Suvi - sharbat, bog‘i - bo‘ston, yuraklarga solar cho‘g ‘!

Mo‘jizali fasllari hech bir yurtda uchramas, Mard-u maydon nasllari nopoklikni xushlamas!

Ulug‘ zotlar bu olkada yashab ijod etdilar,Ziyo topmay tun - kolkada boqiy asar bitdilar!

O^mishimiz buyuk qilgan shul fozillar emasmi?Ona yurtni suyuk bilgan - jonin sadqa etmasmi?

Bugun ular bizlar bilan birga-birga yashaydi!Madad berib sidqidildan olg‘a qadam tashlaydi!

10

Milliy sozga jon baxsh etgan al-Forobiy - bir jahon! She’riyatga sha’n naqsh etgan Navoiy - mulki kalom!

Insoniyat baxti uchun Ibn Sino yaraldi,Alp pahlavon Mahmud kuchi olam aro taraldi!

Riyoziyot ziyo nurin al-Xorazmiy taratdi.Beruniy zamin durin kashf aylashga qaratdi.

Ulug'bekning qudratini yulduzlar etmish ayon, Rassom Behzod suvratini olqishlar ahli jahon!

Qancha-qancha o‘tdi davr, merosdan boldikyiroq!0 ‘zbek eli ko‘rdi jabr, tark etmadi g ‘am-firoq.

Shoh Iskandar yurish qildi - olkalar boldi vayron!Sog‘ yuraklar xuruj qildi, ko^lar boldi nogiron!

Zulqarnayn eh-he, ko'plab ko‘rsatdi yovuzligin!Spitamen kuchin to'plab ayon etdi o‘zligin!

Oppoq lib os kiyganlarga Muqanna boldi sardor.Arab lard an kuyganlarga jon tikdi Yalovbardor!

Vahshiy Chingiz bosqiniga dosh bermadi barcha ham! G‘azab-nafrat toshqiniga mo‘g‘ul keldi dam-badam!

Jaloliddin Manguberdi sherdek dadil tashlandi. Qilich bilan quloch kerdi: dushman ko‘zi yoshlandi!

Amir Temur bas keloldi Boyazid lashkariga. To^tamishning boshin oldi - kiritdi yer qa’riga!

Bir yuz qirq yil qaramlik ham bor ekan peshonada! Millatparvar ko‘rdi sitam mustabid zamonada!

Xayriyatki, boldik erkin - Istiqlol sharofati!Ezgu yoldan yursa har kim izmida saodati!

Davr keldi - davron keldi, birlashaylik, ey do‘stlar! Dorilamon zamon keldi, bellashaylik, ey do‘stlar!

12

0 ‘ZBEKISTONIM

Hur olkam bor - serquyosh nomi, To‘rt faslda yorqin maqomi!0 ‘zbek elim sharafi-shoni - Jannatmakon - bog‘-u bo‘stonim, Gullarga boy 0 ‘zbekistonim!

Naqarot0 ‘zbekiston - baxt-u iqbolim!Ona yurtim - shon-iftixorim!

Tog‘ ortidan asta mo‘ralab,Oftob chiqar qalbga o‘t qalab. Sarxush sabo mayin allalab,Zavq bag‘ishlar munawar tongim Nurlarga boy O'zbekistonim!

Naqarot0 ‘zbekiston - baxt-u iqbolim!Ona yurtim - shon-iftixorim!

Tuprog‘i - zar, mevasi - asal, Dardga davo suvlari kavsar. Bulbullari o‘qiydi g‘azal:Qaynab toshar qalbda ilhomim, Hurlarga boy 0 ‘zbekistonim!

Naqarot0 ‘zbekiston - baxt-u iqbolim!Ona yurtim - shon-iftixorim!

13

Tabiatning yashil libosi, Chamanzorda gullar ibosi.Dilga orom qushlar navosi,Maftun aylar jon-u jahonim - Durlarga boy 0 ‘zbekistonim!

Naqarot0 ‘zbekiston - baxt-u iqbolim!Ona yurtim - shon-iftixorim!

SEN JAHONDA YURTLAR SARASI

Qo'shiq

Oftob nuri yayrab cho‘milgan,Go‘zal hayot fayzi yo‘g ‘rilgan, Xushbo^ gullar atri ko‘milgan - 0 ‘zbekiston - nurga kon Vatan!

Barcha yurtlar asl sarasi,Yuzdan ortiq millat qal’asi,Moldir pilla, paxta, g ‘a llasi- 0 ‘zbekiston - durga kon Vatan!

Suving - sharbat, yerlaring jannat, Baxting ramzi - halol, zo ‘r mehnat! Boyliklaring - gavhar, хоЪ ziynat - 0 ‘zbekiston - sharaf-shon Vatan!

Osmono'par toglaring bordir, Ko‘rkam chaman, boglaring bordir, Senga mangu nafosat yordir - 0 ‘zbekiston - sadqa jon Vatan!

14

Tanga d armón as al me valar,Keksa-yu yosh maqtab yeyarlar, «Tilniyorar, bay-bay», deyarlar- 0 ‘zbekiston - ko‘p armon Vatan!

Bunda yangrar madhing sadosi,Turfa qushlar nag‘ma-navosi,Jon rohati - tonglar havosi - 0 ‘zbekiston - tanga jon Vatan!

Bosib olsin g‘anim o'pkasin,Badnom bolar ag^yor kolkasi,Bu yurt - mard-u maydon olkasi - 0 ‘zbekiston - jonga jon Vatan!

Barham topgay kam-u ko‘stlaring, Havas qilar senga do‘stlaring,Mamnun boqar xalqing ko‘zlari - 0 ‘zbekiston - xush zamon Vatan!

YASHNA, VATANIM

Alloh nasib etgan jannat maskanim- Bag‘ringda ko‘z ochib ulg‘aydi tanim. Ulkan boy tarixing yo‘qdirj ahonda, Ulug‘ zotlar o‘tgan har bir zamonda: Buxoriy, Term iziy- Islom olami, Forobiy, Sinolar - dunyo armoni! Beruniy qoldirgan har noyob kitob Ziyosi o‘chmasdir - misoli oftob! Mahmud Zamaxshariy - qomusiy olim, Qoshg‘ariy ijodi turkiy-la malum. Xorazmiy - riyozat ijodkoridir,Farg‘oniy ilm-u fan sohibkoridir!

Pahlavon Mahmudni kim qilmas havas: Nazmi, polvonligi hamon zabardast! Jaloliddin burchi-jasoratdadir,Amir Temur kuchi - adolatdadir!Ona yurt tuyg'usin qalbga aylab jo - Erk uchun jon berdi Najmiddin Kubro! Ulugbek kashf etgan yulduzlar o'chmas, Navoiy dahosin har kim ham quchmas! Kamoliddin Behzod nafosat ko'rkin Mo^qalam sehrida tuydi qalb qo‘rin! Boburshoh qudrati nazmda balqdi, «Boburnoma» ila olamda qalqdi.Nodira g‘azali orom bag‘ishlar,Uvaysiy chistonin bilgan olqishlar! Zebuniso ishqdan chekdi nolalar,Bitgan g ‘azallari qalbga o ‘t qalar!Ogahiy maftunkor ijodi bilan Jo‘shqin g'azallari joy olar qalbdan! Muqimiy sadosi hamon tillarda,Furqat - yurt shaydosi yashar dillarda! Jonajon Vatanim, o‘tmishing buyuk! Toglaring, boglaring naqadar suyuk! Neki bor dunyoda senda mujassam, Moddiy boyliklaring bunda jamuljam! Porloq istiqbolga yoshlar poydevor, Yorqin iste’dod-la bolur madadkor! Mustaqil diyorim, o‘zingsan borim!Sen mening baxtimsan, sha’n, iftixorim!

16

0 ‘ZBEKISTON - YAGONA VATAN

Olamda sen yagonadirsan,Ham otamsan, ham onamdirsan! Boyligi m ol durdonadirsan - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Kavsar suving tanga darmondir, Tabiating j annatmakondir!0 ‘zgalarga sog‘inch, armondir- Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Osmono'par toglaring bordir,Turfa meva boglaring bordir.Senga cheksiz qalb mehrim yordir - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Baxti kulgan bag‘ringda yashar,Havas qilar xorijiy bashar! Qudratingdir mard, shunqor yoshlar - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Toshkentingdir serqo‘nim joying, Bo‘stonliqdir eng solim joying, Bepoyondir yer - unum joying - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Oltin vodiy - go‘zal Farg‘ona!Aholisi yashar sharqona.Tili shirin, boqar do‘stona- Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

17

Marg‘iloning atlasga makon, Chevarlarin qollari chaqqon!Atlas iga xaridor jahon - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

J

Qo‘qoning ham sergavjum shahar, Odamlari mehr-la boqar!Guzarlari menga x o Td yoqar - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

— 'ub#pqxi£ f .

Namanganing gulga maskandir, Mevalari asal-u qanddir! Odamlarin shashti balanddir - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Andijonning shevasi shirin,Qovuni bol - yoradi tiling.Mehmon bolsang - yayraydi diling Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Samarqanding kolina diyordir - Uch ming yillik tarixi bordir.Jahon ahli intiq, xum ordir- Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Navoiy ham ko‘rkam viloyat, Konlari ko^p- noyob bag‘oyat!Azim shahrin bezar sanoat - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Buxoroda qadrli adras,To‘n, do^pisin qilgumdir havas. Yodgorligi g ‘oyat zabardast - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

18

Xorazmning tarixi boydir,Gilamdo'zlik hunar chiroydir!San’ati zo‘r, raqsi sho'x toydir - Serquyosh yurt - O'zbekistonim!

Surxondaryo - janubiy diyor,Ipak paxta, g'allasi bisyor!To'ylarida aytilar alyor - Serquyosh yurt - O'zbekistonim!

Qashqadaryo - chorvador yurti,Oftob nuri rosa ham moldir.Odamlari mehnatda zo'rdir - Serquyosh yurt - O'zbekistonim!

Toshkentimning shunday yoqasi - Sirdaryo ham paxta vohasi. Gulistonning yo£qdir bahosi - Serquyosh yurt - O'zbekistonim!

Jizzaxlikning yo'qdir tinimi,Paxtachilik - mehnat unumi!Baxmal erur - orom qo'nimi - Serquyosh yurt - O'zbekistonim!

Qoraqalpoq - o'zbek do'st yori,Mehnat zavqi - unung xumori! Yangrab tursin do'mbira, to r i- Serquyosh yurt - O'zbekistonim!

Ta’rifingning aslo cheki yo'q,Sen tinch bolsang, ko'nglim bolar to'q! Ishqing bilan qalbim- yonar cho'g- Serquyosh >airt - O'zbekistonim!

Ba’zan kamman, ba’zan ortiqman, Xalqing uchun bolish-yostiqman. Umrim borki - senga sodiqman - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Jahon ichra vatanlar bisyor, Barchasining o‘zga fayzi bor! Mening uchun sharaf-shon diyor - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim! Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

TOSHKENT YASHAR ASRLAR

Hayot - bu jumboq ekan:Umring qancha - bilmaysan.Oyoq ostida tikan - Ba’zan uni ko‘rmaysan!

Ko‘z ochib-yumguningcha Lahzada o ‘tar umr!Sen yashab o ‘tguningcha Baxtlisan - ko‘rsang huzur!

Jannatmakon bu yurtning Otmishi - g ‘oyat buyuk!Ziyorat aylab yuring - Har g ‘ishti go‘zal, suyuk.

0 ‘tdi qancha ajdodlar- Savodsiz-u zukkolar.Hunarmand, ulug‘ zotlar Merosi mangu porlar:

20

«Zangiota - tabarruk Ziyoratgoh» deydilar! Shayxontohur ham ulug‘, Turnan ismin berdilar!

Majmua Hazrat Imom - Toshkentimiz bezagi! Saqlanar asi Qur’on - Dinimizning keragi!

Kolcaldosh madrasasi - Poytaxtimiz chiroyi! Ko‘rsang kelar havasing - Qurilgan xot) binoyi!

Istiqlol bolgan zamon Qad ko‘tardi qasrlar.Ham ko‘hna, ham navqiron Toshkent yashar asrlar!

21

«

ф

0

*

i

ч.

I

I

«

s

\

UO‘K: 821-512.133-1KBK: 84 (50‘)7T - 6 0Toji, MannonMehnatning noni shirin / M.Toji. - Toshkent: Yangi asr

avlodi, 2014. - 164 b.

ISBN 978-9943-27-367-2

Mannon Toji (Abdumannob Tojiyev) qalamiga mansub ushbu to‘plamda awal nashr etilgan «Bir armón bor dilimda», «Saxovat» va «Ishq kitobi»dagi bolalar va yoshlar uchun yozilgan sheViv asarlar hamda yangi ijodiy mahsullar o‘rin oigan. Ularda ona Vatanga cheksiz muhabbat, onaTabiatni ardoqlash, yil fasllarining o‘ziga xos tarovati, bolalik va yoshlikning takrorlanmas lahzalari, ota-ona, ustoz-murabbiydek buyuk zotlarga hurmat va ehtirom jo'shqin misralarda ifodalanadi.

She’riy to‘plam umumiyva o‘rta talim maktablari o‘quvchilari, shuningdek, oliy o‘quv yurtlari lalabalari uchun mo'ljallangan.

Taqrizchi:Umida ABDUAZIMOVA,

shoira, Oczbekistonda xizmat ko‘rsatgan madaniyat xodimi

ISBN 978-9943-27 -367-2ü Mannon Toji, <*Mehnatiüng noni shirin». •<Yangi asr aviodi»,

2014-^1.

UO‘K: 821.512.133-1 KBK: 84 (50‘)7

Mas’ul muharrir:Hay dar MUHAMMAD,

shoir va dramaturg

0‘ZLIGINGDIR

Oftob bolib boqar bolsang,Mohtob bolib yoqar bolsang,Daryo bolib oqar bolsang, El-yurtim deb sahar tursang: O ligingdir, Olzligingdir!

Otmishingni suyuk bilsang, Tarixingni buyuk bilsang,Buyuk zotiar ishin qilsang,G ‘animlaming bagVin tilsang: O zligmgdir, O'zligingdir!

Ota-onang davlatingdir, Qondoshlaring - savlatingdir, Ilm-hunar - shavkatingdir, Zahmat cheksang - rohatingdir: Oízligingdir, O'zligingdir!

Yuragingda armoning ko'p, Yoshligingda darmoning ko^,Istar bolsang - imkoning ko'p,Gar intilsang- sha’n-shoning ko*p: O'zligingdir, O ligingdir!

Vujudingda g'ayrat toshsa,Ona yurtga mehring oshsa, Tabiatga bag'ring ochsang, Muhabbating tolib-toshsa: O zligingdir, O'zligingdir!

Ajdodlaring yolin tutsang,Avlodlaring qolin tutsang,To'siqlami yorib o'tsang,Mehnat qilib baxting kutsang: O'zligingdir, O'zligingdir!

Ona tiling saqlar bolsang,Adolatni yoqlar bolsang,Chin mardlik-la chaqnar bolsang: O'zligingdir, O zligingdir!O^ligingni borliging bil!

HAYOT QO*SHIG‘I

Bag'ishbv

Nechun kerak boldi bu yorug* olam? Nechun yaratildi borliq, mavjudot?0 ‘z qadrin bilarmi har qaysi odam, Qandayin zamonlar kutmoqda, hayhot?!

Bugun ingramoqda ona tabiat,Izidan chiqmoqda muhit, neki bor.Inson bolasida bormikin jur’at - Kimlar kelajakka qilar e’tibor!

Yonib ketmoqdadir minglab o'rmonlar, Dahshat: suv toshqini, yer silkinishi! Ortib bormoqdadir chol-biyobonlar- Tabiiy ofatlar - inson qilmishi!..

Mudhishligin bilsa gar Oppengeymer Atom bombasini yaratarmidi?!Bugun yer qa’rini har kim nimtalar - Chiqindi g'aramin tugatarmidi?

Aqli rasolami tashvishga solgan Hayotiy jumboqlar bolarmidi hal? Vatandosh do‘stlarim! Qalbdan joy olgan O'tmishga chuqurroq solaylik nazar.

«Avesto* jildlarin yaratar ekan - Zardusht ezgulikni maqsad deb bildi. Xalqchil g'oyalari edi xola ulkan, Iskandar qolida o“tda yoqildi!

Makedoniyalik bu vahshiy inson O^tiz uch yoshida jabrini tuydi, Xatolarin anglab bolib pushaymon,Ajal yostiglga boshini qo^di.

Arablar, mo'g'ullar zo'ravonligi Mash’um xotiradir qonli o'tmishdan, Totaaris davridan Eron xonligi Bosqinlik bobida boldi o‘zishda!..

Spitamen, Muqanna va Jaloliddin Bosqinchi yovlami yanchib tashladi! Ular xotirasi hamisha yorqin - Mardlik jasorati mangu yashaydi!

Islomiy olamning buyuk sarvari Muhammad payg'ambar bag‘rini ochdi: Qur’oni karimda Alloh gavhari - Iymon-e’tiqodningyog‘dusin sochdi!

Muhammad Ismoil Imom Buxoriy Hadislar ilmining tojdori boldi!Nafaqat arablar, barcha xorijiy Qur’on hikmatlarin ziyosin koYdi!

5

Alloh qudrati-la buyuk siymolar: Forobiy, Beruniy, ibn Sinolar Tavallud topdilar bizning Vatanda, Bugun ham ulami jahon tan plar!

Xorazm farzandi Mahmud Zamaxshariy «Allohning qo'shnisi* degan nom oldi. Ilmda nur sochdi bolib mushtariy - Millatlar tiliga u asos soldi!

Al-Xorazmiy riyoziyot ilmini Aljabr nomi-la boyitdi g'oyat! Al-Farg‘oniy fanga boglab dilini - Qomusiy alloma boldi, nihoyat!

Jaholat pardasin parchalab tashlab Ma’rifat eshigin ochdi Ulugbek.Uning himmatidan yuksaldi yoshlar - Dunyoviy ilmga berilgandi erk!

Miram Chalabi-yu, Ali Qushchilar Riyoziyot ilmida boldilar olim,Ammo in qurgandi xurofiy kuchlar - Tahdid solishardi tahqirlab doim!

Ming o‘n sakkiz yulduzning ilmiy tavsifi «Ziji KoYagoniy* nomini oldi.Ularni o'rganmoq zarur batafsil - Mirzo Ulugfaekdan dur bolib qoldi!

Alloma va shoir, davlat arbobi - Hazrat Navoiyga bolmadi oson,Hatto kechalari yo‘q edi xobi - Asarlar yaratdi butun bir jahon!

6

«Xamsa» dostonlari, «Chor devon»lari Naqadar sochmishdir xushbo'y iforin! «Mahbub-ul qulub»dir axloq gavhari - Navoiy sochmishdir yurakda borin!

Ogahiy yetishdi zo‘r shoir bolib - Xorazm yurtining boldi shon-faxri! Ash’orin o‘qiysan quvonchga to lib, G‘oyat olqishlaydi nafosat ahli!

Qo‘qonlik shoirlar Muqimiy, Furqat Ijodin bezaydi xalqchil asarlar.Zamona zulmidan ko'rdilar kulfat - Jasorat ko'rsatib yozmish g‘azallar!

Otashin kuychilar Avaz va Zavqiy Notinch zamonada ash’or bitdilar. She’riyat bo'stoni rom aylar qalbing - Mehr bulog'idan sharbat tutdilar!

Ayting-chi, qaysi yurt, qaysi zamonda Ulug‘ shoiralar dunyoga kelgan?Nodira, Uvaysiy yashab Qo'qonda Nazm gulshanidan chechaklar tergan!

Abdulla Qodiriy, Fitrat va Cholpon Yorqin iste’dod-la- millat darg'asi! Nohaqlik yolida boldilar qurbon - O'zbegim qalbida qoldi yarasi!

Ne-ne buyuk zotlar yashab o'tdilar - Barchasi sig'maydi bitta qo‘shiqqa!Har biri durdona meros tutdilar - Hech qachon aylanmas ular bo‘shliqqa!

7

Oîkada bolsaydi erkinlik, hurlik - Yorqin iste’dodlar bolardi talay,Afsus, boshga tushdi razolat, qullik, Ammo fursat keldi, payt keldi qulay.

Shoyadki, istiqlol tongi yorishdi - Bobolar orzusi endi ushaldi:Endi musulmonlar hajga borishdi, Qutlug' qadamiga gullar to'shaldi!

Tarix eshiklari katta ochildi - O^mish merosimiz nasib ayladi!Qadriyat durlari elga sochildi - Hur hayot qo‘shig4 endi yangradi!

Xurofot sarqiti deya atalgan Fayz-u chiroy ochdi beshik toÿlari! Sunnat, nikoh to^i g'oyat avjida- Har kun taralmoqda shodlik kuylari!

Yurtdoshim - O'zbegim! Belingni bogla - Ulkan maqsad sari o'zingni chogla! Baralla yangrasin hayot qo‘shig‘i - Mehnatdan baxt topib qadring ardoqla!

8

VATAN MENING SAJDAGOHIMDIR

Qo'shiq

Vatan mening sajdagohimdir,Ham quvonchim hamda ohimdir. Vatan otam, onajonimdir,Vatan tog'im, Eram bog'imdir.

NaqarotVatan mening tanda jonimdir, Tomirimda oqar qonimdir!

Tuprog‘i zar muqaddas yurtim,Seni sevmoq- farzandlik burchim! Nur maskanim, mohim, oftobim, Fido aylay senga bor kuchim!

NaqarotVatan mening tanda jonimdir, Tomirimda oqar qonimdir!

Sen Allohning buyuk ne’mati,Baxti kulgan inson qismati! Bobolarim, momolarim ham Qadrlagan sha’ning, izzating!

NaqarotVatan mening tanda jonimdir, Tomirimda oqar qonimdir!

Ajdodlari suygan Vatanim,Avlodlari suygan Vatanim, Shunqorlaring qollari guldir - Sen hamisha bo‘ston chamanim!

9

NaqarotVatan mening tanda jonimdir, Tomirimda oqar qonimdir!

DORILAMON ZAMON KELDI

Har insonning o‘z yurti bor - yiglab tushgan maskani! Faryodida aylar izhor manglayida yozganin...

Mening yurtim - O'zbekiston, go'zallikda tengi yo‘q!Suvi - sharbat, bog‘i - bo‘ston, yuraklarga solar cho‘g‘!

Mojizali fasllari hech bir yurtda uchramas, Mard-u maydon nasllari nopoklikni xushlamas!

Ulug‘ zotlar bu olkada yashab ijod etdilar,Ziyo topmay tun - kolkada boqiy asar bitdilar!

O'tmishimiz buyuk qilgan shul fozillar emasmi?Ona yurtni suyuk bilgan - jonin sadqa etmasmi?

Bugun ular bizlar bilan birga-birga yashaydif Madad berib sidqidildan olg'a qadam tashlaydi!

10

Milliy sozga jon baxsh etgan al-Forobiy - bir jahon! She’riyatga sha’n naqsh etgan Navoiy - mulki kaloml

Insoniyat baxti uchun Ibn Sino yaraldi,Alp pahlavon Mahmud kuchi olam aro taraldi!

Riyoziyot ziyo nurin al-Xorazmiy taratdi.Beruniy zamin durin kashf aylashga qaratdi.

Ulugfaekning qudratini yulduzlar etmish ayon, Rassom Behzod suvratini olqishlar ahli jahon!

Qancha-qancha o*tdi davr, merosdan boldik yiroq!O'zbek eli ko*rdi jabr, tark etmadi g‘am-firoq.

Shoh Iskandar yurish qildi - olkalar boldi vayron!Sog' yuraklar xuruj qildi, ko'plar boldi nogiron!

Zulqamayn eh-he, ko*plab koVsatdi yovuzligin!Spitamen kuchin to'plab ayon etdi o'zligin!

11

Oppoq libos kiyganlarga Muqanna boldi sardor. Arablardan kuyganlarga jon tikdi Yalovbardor!

Vahshiy Chingiz bosqiniga dosh bermadi barcha ham! G‘azab-nafrat toshqiniga mo'g'ul keldi dam-badam!

Jaloliddin Manguberdi sherdek dadil tashlandi. Qilich bilan quloch kerdi: dushman ko zi yoshlandi!

Amir Temur bas keloldi Boyazid lashkariga. To'xtamishning boshin oldi - kiritdi yer qa’riga!

Bir yuz qirq yil qaramlik ham bor ekan peshonada! Millatparvar ko'rdi sitam mustabid zamonada!

Xayriyatki, boldik erkin - Istiqlol sharofati!Ezgu yoldan yursa har kim izmida saodati!

Davr keldi - davron keldi, birlashaylik, ey do'stlar! Dorilamon zamon keldi, bellashaylik, ey do'stlar!

12

O'ZBEKISTONIM

Hur olkam bor - serquyosh nomi, To'rt fasldayorqin maqomi!O'zbek elim sharafi-shoni - Jannatmakon - bog‘-u bo'stonim, Gullarga boy O'zbekistonim!

NaqarotO'zbekiston - baxt-u iqbolim! Onayurtim- shon-iftixorim!

Tog* ortidan asta mo'ralab,Oftob chiqar qalbga o*t qalab. Sarxush sabo mayin allalab,Zavq baglshlar munawar tongim - Nurlarga boy O'zbekistonim!

NaqarotO zbekiston - baxt-u iqbolim!Ona yurtim - shon-iftixorim!

Tuprogl - zar, mevasi - asal, Dardga davo suvlari kavsar. Bulbullari o'qiydi g'azal:Qaynab toshar qalbda ilhomim, Hurlarga boy O'zbekistonim!

NaqarotOuzbékistan - baxt-u iqbolim!Ona yurtim - shon-iftixorim!

13

Tabiatning yashil libosi, Chamanzorda gullar ibosi.Dilga orom qushlar navosi,Maftun aylar jon-u jahonim'r- Durlarga boy O'zbekistonim!

NaqarotO'zbekiston - baxt-u iqbolim!Ona yurtim - shon-iftixorim!

SEN JAHONDA YURTLAR SARASI

Qo'shiq

Oftob nuriyayrab cho'milgan,Go‘zal hayot fayzi yo'g'rilgan, Xushboy gullar atri ko'milgan - 0 ‘zbekiston - nurga kon Vatan!

Barcha yurtiar asi sarasi,Yuzdan ortiq millat qal’asi,Moldir pilla, paxta, g'allasi - O'zbekiston - durga kon Vatan!

Suving - sharbat, yerlaring jannat, Baxting ramzi - halol, zo‘r mehnat! Boyliklaring - gavhar, xoTd ziynat - O'zbekiston - sharaf-shon Vatan!

Osmono'par toglaring bordir, Ko'rkam chaman, boglaring bordir, Senga mangu nafosat yordir - O'zbekiston - sadqa jon Vatan!

14

Tanga darmon asal me valar,Keksa-yu yosh maqtab yeyarlar,«Tilni yorar, bay-bay», deyarlar - 0 ‘zbekiston - ko'p armon Vatan!

Bunda yangrar madhing sadosi,Turfa qushlar nag'ma-navosi,Jon rohati - tonglar havosi - 0 ‘zbekiston - tanga jon Vatan!

Bosib olsin g'anim o'pkasin,Badnom bolar ag*yor kolkasi,Bu yurt - mard-u maydon olkasi - 0 ‘zbekiston - jonga jon Vatan!

Barham topgay kam-u ko‘stlaring, Havas qilar senga do'stlaring,Mamnun boqar xalqing ko'zlari - 0 ‘zbekiston - xush zamon Vatan!

YASHNA, VATANIM

Alloh nasib etgan jannat maskanim - Bag‘ringda ko‘z ochib ulg'aydi tanim. Ulkan boy tarixing yo'qdir jahonda, Ulug‘ zotlar o'tgan har bir zamonda: Buxoriy, Termiziy - Islom olami, Forobiy, Sinolar - dunyo armoni! Beruniy qoldirgan har noyob kitob Ziyosi o‘chmasdir - misoli oftob! Mahmud Zamaxshariy - qomusiy olim, Qoshg'ariy ijodi turkiy-la malum. Xorazmiy - riyozat ijodkoridir,Farg'oniy ilm-u fan sohibkoridir!

15

Pahlavon Mahmudni kim qilmas havas: Nazmi, polvonligi hamon zabardast! Jaloliddin burchi - jasoratdadir,Amir Temur kuchi - adolatdadir!Ona yurt tuyg^isin qalbga aylab jo - Erk uchun jon berdi Najmiddin Kubro! Ulugbek kashf etgan yulduzlar o'chmas, Navoiy dahosin har kim ham quchmas! Kamoliddin Behzod nafosat ko'rkin Mo^qalam sehrida tuydi qalb qo‘rin! Boburshoh qudrati nazmda balqdi, «Bobumoma* ila olamda qalqdi.Nodira g'azali orom bag‘ishlar,Uvaysiy chistonin bilgan olqishlar! Zebuniso ishqdan chekdi nolalar,Bitgan g'azallari qalbga o*t qalar!Ogahiy maftunkor ijodi bilan Jo'shqin g'azallari joy olar qalbdan! Muqimiy sadosi hamon tillarda,Furqat - yurt shaydosi yashar dillarda! Jonajon Vatanim, o‘tmishing buyuk! Toglaring, boglaring naqadar suyuk! Neki bor dunyoda senda mujassam, Moddiy boyliklaring bundajamuljam! Porloq istiqbolga yoshlar poydevor, Yorqin iste’dod-la bolur madadkor! Mustaqil diyorim, o'zingsan borim!Sen mening baxtimsan, sha’n, iftixorim!

16

Olamda sen yagonadirsan,Ham otamsan, ham onamdirsan! Boyligi mol durdonadirsan - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Kavsar suving tanga darmondir, Tabiatingjannatmakondir!O'zgalarga sog'inch, armondir - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Osmono‘par toglaring bordir,Turfa meva boglaring bordir.Senga cheksiz qalb mehrim yordir - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Baxti kulgan bag'ringda yashar,Havas qilar xorijiy bashar! Qudratingdir mard, shunqor yoshlar - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Toshkentingdir serqo'nim joying, Bo'stonliqdir eng solim joying, Bepoyondir yer - unum joying - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Oltin vodiy - go'zal Farg'ona!Aholisi yashar sharqona.Tili shirin, boqar do‘stona- Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

0‘ZBEKISTON - YAGONA VATAN

17

Marg'iloning atlasga makon, Chevarlarin qoTlari chaqqon! Atlasiga xaridor jahon - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Qo'qoning ham sergavjum shahar, Odamlari mehr-la boqar!Guzarlari menga xoTd yoqar - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Namanganing gulga maskandir, Mevalari asal-u qanddir!Odamlarin shashti balanddir - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Andijonning shevasi shirin,Qovuni bol - yoradi tiling.Mehmon bolsang - yayraydi diling - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Samarqanding kolina diyordir - Uch ming yillik tarixi bordir.Jahon ahli intiq, xumordir - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Navoiy ham ko'rkam viloyat,Konlari ko*p - noyob bag'oyat!Azim shahrin bezar sanoat - Serquyosh yurt - 0 ‘zbekistonim!

Buxoroda qadrli adras,Toft, do'ppisin qilgumdir havas. Yodgorligi g'oyat zabardast - Serquyosh 5airt - 0 ‘zbekistonim!

18

Xorazmning tarixi boydir,Gilamdo'zlik hunar chiroydir!San’ati zo'r, raqsi sho'x toydir- Serquyosh yurt - O'zbekistonim!

Surxondaryo - janubiy diyor,Ipak paxta, g‘allasi bisyor!To'ylarida aytilar alyor - Serquyosh yurt - O'zbekistonim!

Qashqadaryo - chorvador yurti,Oftob nuri rosa ham mo'ldir.Odamlari mehnatda zo‘rdir - Serquyosh yurt - O'zbekistonim!

Toshkentimning shunday yoqasi - Sirdaryo ham paxta vohasi. Gulistonning yo'qdir bahosi - Serquyosh yurt - O'zbekistonim!

Jizzaxlikning yo'qdir tinimi,Paxtachilik - mehnat unumi!Baxmal erur - orom qo'nimi - Serquyosh yurt - O'zbekistonim!

Qoraqalpoq- o'zbek do'st yori,Mehnat zavqi - unung xumori! Yangrab tursin do'mbira, tori- Serquyosh yurt - O'zbekistonim!

Ta’rifmgning aslo cheki yo'q,Sen tinch bolsang, ko'nglim bo^ar to‘q! Ishqing bilan qadbim - yonar cho'g- Serquyosh joirt - O'zbekistonim!

19

Ba’zan kamman, ba’zan ortiqman, Xalqing uchun bolish-yostiqman. Umrim borki - senga sodiqman - Serquyosh yurt - O'zbekjstonim!

Jahon ichra vatanlar bisyor, Barchasining o'zga fayzi bor! Mening uchun sharaf-shon diyor - Serquyosh yurt - O'zbekistonim! Serquyosh yurt - O'zbekistonim!

TOSHKENT YASHAR ASRLAR

Hayot - bu jumboq ekan:Umring qancha - bilmaysan.Oyoq ostida tikan - Ba’zan uni ko'rmaysan!

Ko'z ochib-yumguningcha Lahzada o'tar umr!Sen yashab o'tguningcha Baxtlisan - ko'rsang huzur!

Jannatmakon bu yurtning O'tmishi - g'oyat buyuk!Ziyorat aylab yuring - Har g'ishti go'zal, suyuk.

O'tdi qancha ajdodlar - Savodsiz-u zukkolar.Hunarmand, ulug'zotlar Merosi mangu porlar:

20

«Zangiota - tabarruk Ziyoratgoh» deydilar! Shayxontohur ham ulug‘, Tuman ismin berdilar!

Majmua Hazrat Imom - Toshkentimiz bezagi! Saqlanar asl Qur’on - Dinimizning keragi!

Ko'kaldosh madrasasi - Poytaxtimiz chiroyi! KoYsang kelar havasing - Qurilgan хоЪ binoyi!

Istiqlol bolgan zamon f '(Jad ko'tardi qasrlar.

НаткоЪпа, ham navqiron Toshkent yashar asrlar!

21