ULUSLARARASI VEYSEL KARtNlVE MANEVi AJQARA.Nl ...isamveri.org/pdfdrg/D252328/2012/2012_CAPAKI_CAPAKH.pdf-Uluslararasi Veysel Kareni Ve Manevi Ktiltiir Mirasimiz Sempozyumu - 2.5. Hac1

\ I I

ULUSLARARASI VEYSEL KARtNlVE MANEVi .• .

K0LT0R MiRASIMIZ SEMPOZVUMU ,

INTERNATIONAL SYMPOSIUM ON UWAYS AJ...QARA.Nl AND OUR MORAL CULTURAL HERiTAGE

20-21 Mayts/ May/ y.l.o /2011

Editor

Mehmet Bilen - ~evki Efe

Uluslararas• Veysel Kareni Ve Manevi Kiiltiir Mirasumz Sempozyumu

T.C.

Ba~bakanhk Valaflar Genel Miidiirliigu

Bitlis Bolge Miidiirliigu

Yaym Koordinatorii

M. Sait Sancar

Bolge Mtidtir Vek:ili

Genel Yaym Yonetmeni

Mehmet Kurtoglu

Editor

Mehmet Bilen- ~evki Efe

ISBN:

978-605-4510450

Sertifika No:

17088

Basun Y eri

Matser Bas1m Yaym San. Tic. Ltd. $ri.

Gersan Sanayi Sitesi 2307 Sokak No: 42

Ergazi I Yenimahalle - ANKARA Tel: 0.312 255 75 15

Adres

Ta~ Mah.Jslahiye ~edresesi Hiikiimet Kooagt Arkas1 BiTLiS

_Tel: 0.434 226 65 60- 226 65 65 - 226 65 64 Faks: 0.434 226 65 61

Ankara • 2012

- Uluslararas1 Veysel Kareni Ve Manevi Kiiltiir Mirasimiz Sempozyumu-

BA~BAKANLIK OSMANLI VESiKALARI I~IGINDA VEYSEL KARANi VE AHF ADI

Do~. Dr. ibl_'abim ~apak1 Halis ~apak2

Giri$

Biz bu bildirimizde Hz. Peygamberi gormeden ona iman eden ve onu 90k gormeyi arzulamasma

ragmen annesini bakuna muhta

- Uluslararasi Veysel Kareni Ve Manevi Kiiltiir Mirasimiz Sempozyumu -

Yukanda da ifade etmeye yali~nguruz gibi Veysel Karani, Hz. Peygamber'i goremeden

ruhaniyetinden feyiz alarak ona inarup Mi.islfunanhg:I kabul etmi~, kendini ziihde ve~ biridir.

Veysel Karani, Hz. Omer devrinde Medine'ye gelerek oradan KUfe'ye geymi~. hayatuun geri kalan

lasmmt inziva halinde orada ges;irmi~tir. Onun yasadtg:I bu mfulzevi hayat tarZI, kendisinden somaki

donemlerde yeti~en mutasavvtflar is:in ilham kaynag:I olmu~tur. Hatta buradan bareketle tasavvufta

milritlerden birisi, kendisinden once gelip ges:mi~ birinin ruhaniyetinden feyiz alarak stilfik goren bu

ki~iye Uveysi denmi~. b11 yoldaki yeti~me tarzmd;w. da Oveysilik dogm~tur.1

Rivayetlere gore Hz. Peygamber vefanndan once hrrkasmm Veysel Karani'ye verilmesini

vasiyet etmi~tir. Hz. Peygamberin vefanndan soma Hz. Omer ve Hz. Ali Arne Vadisi'de Veysel

Karani'yi bularak, ona Hz. Peygamberin btrkasffil vermi~lerdir. Taribi siires: is:erisinde Veysel

Karani'nin aldtg:I btrka elden ele ges:erek, Van civarmda hilldim siiren irisan Beyleri'ne ula~rm~tlr.

1618/1619 (b. 1028) yllmda II. Osman Han'a bediye edilen hrrka istanbul'da muhafaza altlna alffilm~.

daba soma da Abdillmecid Han bu hrrkanm ~erefine, Fatih'te bir maballeyi istimla.k ederek Huka-i

$erif Camisini yapttrml~tlr. Hz. Peygamberin vasiyetiyle Hz. Omer ve Hz. Ali tarafi.ndan Veysel

Karani'ye verilen brrka gtintimiizde istanbul'un Fatih ils:esindeki Hrrka-i $erif Camii'nde korunmakta

ve soyundan gelenlerin bimayesinde bulunmaktadrr.2 B~bakanllk Osmanll Ar~ivlerinde Hz.

Peygamberin Veysel Karani'ye verilmesini vasiyet ettigi lurka ile ilgili belgeler de bulunmaktadrr. Bu

.belgelerden biri 28 Haziran 1699 (b. 29/ZJ1110) tarihli belgedir. Bu belgede Hz. Peygamberin Veysel

Karani 'ye verilmesini istedigi btrkasmm Akseki Maballesinde korunduguna dair bilgi yer almaktadrr.3

2. Veysel Karani'nin Ahfad1

Bu b~hk alnnda B~bakanllk Osmanll ~ivlerinde Veysel Karani'nin soyundan gelenlerle

ilgili belgelere deginerek, bu belgelerde Veysel Karani'nin soyundan olduklan ifade edilen isimlere

dikkat s:ekmeye s:ah~acaga. Burada Ba.$bakanhk Osmanli Ar~ivlerinde Veysel Karani'nin abfadt ile

ilgili bulunan btitiirl belgeleri ayrmtili bir ~ekilde ele alma imkarurmz olmad1g:I is:in sadece onemli

buldugumuz bazt belgeler ilzerinde durmaya yalt~acag:Iz.

2.1. Emirci Sultan

Ba~bakanlik Osmanh Ar~ivinde Emirci Sultan, imirci Sultan, Mirce Sultan, Aymirci Sultan,

Dogan hnirci Sultan ~eklinde okunabilecek Veysel Karani'nin evladmdan oldugu ifade edilen ~abJsla

ilgili be~ tane beige tespit ettik. Bu belgelerin konusu kisaca ~oyledir:

Emirci Sultanla ilgili 6 Haziran 1701 (b.29/Z11112) tarih1i belgede Htiseyinabad Naibi

Mebmed'in Osman Pa$a Tek.kesi'nin Veysel Karani evladt Emirci Sultan Zaviyesi'ne tasbihen $eyh

Abmed'in tevcihi hakkinda Rumeli Kadtaskeri'nin derkenafffil ibtiva eden arzuhale yer verilmektedir.

Gori.ildii~ gibi Emirci Sultandan Veysel Karani'nin evlad1 olarak soz edilmektedir.4

1 Bkz. Yunus Kaplan, Destdn-1 Veysel-Kardni, Uluslararasz Sosyal Ara~tlrmalar Dergisi (The Joumal of Intemational Social Research) Volume 1/5 Fall2008, s. 380-381. 2 http://tr. wikipedia.orglwikiN eysel Karani; http://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=2712 3 BOA. AE.SMST.II. 126/13901 • 4 BOA. AE.SMST.II. 138/15252

-46-

- Uluslararasi Veysel Kareni Ve Manevi Kiiltiir Miras1m1Z Sempozyumu -

Emirci Sultanla ilgili oldugunu dh~tindtigi.l.mtiz 19 Haziran 1765 (h.29/Z /1178) tarihli belgede

Emirci Sultan'dan Mirce Sultan ~eklinde babsedilroekte ve onun Veysel Karani'nin neslinden oldugu

ifade edilroektedir. Bu belgede, Mirce Sultan'm Sivas sancagmm Htiseyinabad nabiyesinin

Osmanpa~a tekkesi koytinde zaviyesinin bulunduguna yer verilroektedir.1

29 Araltk 1813 (h. 06/M /1229) tarihli belgede Veysel Karani'nin E~ci Sultan olarak ifade

·edilroesi gerektigini d~tiodiigi.imtiz Aymirci Sultan admda bir evladl.IllD varllgma dikkat t;ekilmekte

ve onun adma Aymirci Sultan Zaviyesi Vakfi'run oldu~dan babsedilmektedir. Belgeden soz konusu

vak:fi.n Sivas'm Htiseyinabad nabiyesinin karga koytinde oldugu ve burada meydana gelen bir

mildabalenin men'inden soz edilroektedir?

Emirci Sultan ile ilgili olan 29 Kas!ID 1815 (h.26/Z /1230) tarihli belgede Veysel Karani'nin

Dogan imirci Sultan admdan bir evladmdan soz edilroekte ve onun Zile

- Uluslararasi Veysel Kareni Ve Manevi Ktiltiir Mirasimiz Sempozyumu -

2.5. Hac1 Ali Efendi

3 Haziran 1849 (h.12/B /1265) tarihli belgede Veysel Kafani'nin siilalesinden olan Hac1 Ali

Efendi ve Ahmed ~emseddin Efendi'nin yardun taleplerine ve Ali Bey'e uygun bir i~ verilmesine dair

bilgilere yer verilmektedir.1

Veysel Karani Kuddise sirriibti'l-ali bazretlerinin siilale-i tabiresinden ve Mekke-i

Mtikerreme miicavirlerinden olub Dersaadet'e gelm~ olan Bact Ali Efendi'nin zaruruet-i hall

cibetiyle isti'tafi ~amil rik.ab-1 kamer-tab-1 hazret-i ~ahaneye takdim eyledigi arzuhal leffen savb-

1 valalanna gonde~ olmagla efendi-i muma ileyhin hal ve keyfiyetinin tahkiki ve ~an

mutavakklf-1 bebiyyeleridir. (BOA. A. MKT DV. 14/83)

2.6. Piri Baba

3 Agustos 1851 (h.05/L /1267) tarihli belgede Veysel Karani'nin sillalesinden olan ve

- Uluslararas1 Veysel Kareni Ve Manevi Kiiltiir Mirasimiz Sempozyumu -

ba§lannda ya~anu~br. DolaylSl ile Mehined Ziyaeddin Bey inceleme konusu yapttguruz Veysel

l(arani'nin degil, ba§ka bir Veysel Karani'nin oglu olabilir.1

So nut;

Ba§bakanbk Osmanh Ar§ivinde Emirci Sultan'nm Veysel Karani'nin evlad1 oldugundan soz

e4ilmekte ve farkh belgelerde Emirci ifadesi farkll ~ekillerde time~ Mirce, A}'mirce, imirci, imerci

~eklinde yer · almaktad!r. ~eyh Osman el-Uveysi'den Veysel · Kararii'nin fukarast, $eyb Hasan

Bagdadiden Veysel Karani'nin neslinden ve me§ayibinden biri, Ahmed Mustafa Efendi'den Veysel

Karam'nin siilalesinden, Hact Ali.Efendi Veysel Karani'nin siilalesinden, Piri Baba Veysel Karani'ilin

siilalesinden,"Ay~e Harum Veysel Karani'nin siilalesinden §eklinde bahsedil.inektedir. Biz bildirimizde

yOk ozet bir ~ekilde si:iz konusw. isimlere degindik. Bu isimlerle _ilgili belgelerin edinilip, transkiribe

edilerek yaymlanmast Veysel Karani'nin abfadtnm ortaya ylk:mast ve bilinmesi aytsmdan ·onemli

olacaktrr.

, I

1 Bkz. BOA. $D.SAiD. 3/2. DH.SAID.d 101/357.

-49-

A Sempozyumu -A K""lru·· r Mirasimiz A eVI u sel Kareni Ve Man - Uluslararasi Vey .

-50-

- Uluslararas1 Veysel Kareni Ve Manevi Kiiltiir Mirasimiz Sempozyumu-

Der-i devlet mekine arz-1 dai-i kemine budur ki; Hiiseyinabad kazasma tabi Osman Pa~a Tekyesinde hazret-i Oveys ei-Karani kuddise sirriihii'l-azizin evlad1 Emirci Sultan Zaviyesine eben an cedd evladiyyet iizre bais-i ruk'a-i ubudiyyet es-Seyyid ~eyh Ahmed daileri mutasarnf iken evladdan Seyyid Mustafa nam kimesne hilaf-1 inha ile zaviyedarbk ve tevUyet ihdas ediib evlad-1 vaklfm dahi hisselerin vermeyiib gadr eyledikde kaza-i mezburda sakin olema ve sulaha ve me§ayih-i kiram ve sad at ve kaza-i mezbur civarmda olan kad.IIar mezbur ~eyh Abmed'in yedine mahzar ve arz vermeleriyle mezbur Seyyid Mustafa rer ve iaviye-i mezburenin zaviyedarbgt vetevliyeti mezbur ~eyh Ahmed' e tevcih ve yedine berat-1 ali§an sadaka ve ihsan buyrulmak ricasma der-i devlet-medara arz olundu. Bald ferman men lehii'l-emrindir. Hiirrire fi evail-i Raamzani'l-miibarek li sene isna a§ar ve mie ve elf. Ed-dai U'd-devleti'l-aliyye Es-Seyyid Mehmed el-mutasarnf Bi-kazai Hiiseyinabad ala vechi'n-naibiyye Derkenar: Rumeli Kazaskeri izzetlu, faziletlu efendi hazretleri yedinde olan senedlerine nazar ediib ilam eyleyeler deyu buyruldu. Tekke-i mezburenin bundao akdem beratla me~ihata mutasarnf olan_ es-Seyyid e§~eyh Ahmed evlad-1 vaklfdan olubme§ihat-1 mezbureye ma~rutiyyet ii.zre mutasarnf oldug.t ve emr-i vazayifde istikametini ve mezburun ve mezburun iizerinden alub ve tevliyyet ihdas eden Seyyid Mustafa'nm htyanetini ahali mabzar ve kadJSI arz etmegin cihet-i mezburenin sabib-i evveli merkum es_s~yyid e§·~eyh Ahmed'e ibka buyrulmak emr olundu.

i'lamlart mucebince tevcih olunmak buyruldu. 19. Zilkade 1112 (BOA. AE.SMST.D. 138/15252)

-51-

- Uluslararas1 Veysel Kareni Ve Manevi Kiiltiir Miras1m1z Sempozyumu -

Belge2

' I

i· ,.

: i

I

l Maliye Nazm Pa~a bazretlerine

:..;--.....,

f' ' I . . ' . l \

)

Yemen Abalissinden ve Hazret-i Veysel Karani Kiiddise sirrubul ali siilalesinden Ahmet Mustafa Efendi nam ldmesne fukaradan olarak bu defa vatana avdet edeceginden ve Osman Pa~a kerimesi Zeld'ye Hanurun dahl tzdrrabt bali berkemal oldugundan mumaileyb Mustafa Efendiye be~z ve mumaileybaya dahi bin kuru~ atiyei seniye i'tast hususuna bi'l-isti'zan iradei seniye-i ihsanade-i bazret-i miilukane ve mutalik ve ~eref-sudilr buyrulmu~ olmagw mucebince zikr olunan bin b~yiiz kuru~un oaliye-i bazine-i Celilesi'nden bil i'ta mumaileyhimaya verilmek iizere babi aliye israsl bususuna himet buyrula deyu femam (BOA. A. MKT. 75/95)

-52-

- Uluslararasi.Veysel Kareni Ve Manevi Kiiltiir Mirasimiz Sempozyumu -

Beige 3

Evkaf-1 Hiimayun Nazmna Veysel Karani·Kuddise sirriihii'l-ali hazretlerinin siilale-i tahiresinden ve Mekke-i Miikerreme miicavirlerinden olub Dersaadet'e gelmi~ olan Hac1 Ali Efendi'nin zaruruet-i bali cihetiyle isti'tafi ~amil rikab-1 kamer-tab-1 hazret-i ~ahaneye takdim eyledigi arzuballeffen savb-1 valalarma gonderil~ olmagla efendi-i muma ileyhin hal ve keyfiyetinin tahkiki ve ~an mutavakklf-1 behiyyele.ridir. (BOA. A. MKT DV.l4/83)

-53-

- Uluslararas1 Veysel Kareni Ve Manevi Kiiltiir Mirasimiz Sempozyumu -

Belge4

- -:-----·· ---· ·-4· . .r:- _ .. __ -~ ... -·--·-·-- :-· .. -- .

! .,. -t l, •-. : I . I t I ~---- ---- --

Zeyl Matiye Nezaret-i Ceillesinin Mectis-i V!ila'ya i'ta buyrulan ~bu takririnde beyan ve istizan olundugu iizre Veysel Karani (r.a) hazretleri sillale-i tahirelerinden

- Uluslararasi Veysel Kareni Ve Manevi Kiiltiir Mirasimiz Sempozyumu -

Beige 5

Harem-t ~erif-i Hz. Nebevi Me~ibat-i Celilesi'ne Uveysil Karaoi (r.a) el-bari bazretlerinin siilalesindeo olup Medine-i miioevereye bicret niyet-i halisesinde bululiduguodao babisle bazine-i nebeviyedeo keodisine bir miktar maa~ ile bmta tabsisi Eyiip C1varmda Ka~gari dergabmda sakine Ay~e imzas1yla rikab-1 humayuo-1 ceoab-1 pad~abiye ve mfimaileybaya mablul vukuuoda muoasip miktar maa~ ve hmta tabsisiyle tatyibi ve bu vesileyle de taraf-1 ~ref-i bazret-i padi~ebiye daavat-1 Hayriye isticlab1 muvafik-1 emsal buluodugu Haremeyo komisyooundao ifade olunmu~ olmagla ona ifay-1 muktezasr bimemi aliye-i daverileri ~eref-sadrr buyrulmak babmdan (BOA. DB. MKT. 1437/27)

-55-