Ö Ö L L Ç Ç ME TEKN ME TEKN ĐĞĐ ĐĞĐ Ö Ö L L Ç Ç ME S ME S Đ Đ STEMLER STEMLER Đ Đ ve TASARIMI ve TASARIMI Ö Ö Ö L L L Ç Ç Ç ME TEKN ME TEKN ME TEKN ĐĞĐ ĐĞĐ ĐĞĐ TANIMLAR, STANDARTLAR, TANIMLAR, STANDARTLAR, TANIMLAR, STANDARTLAR, BOYUTLAR VE B BOYUTLAR VE B BOYUTLAR VE B Đ Đ Đ R R R Đ Đ Đ MLER, MLER, MLER, GENELLE GENELLE GENELLE Ş Ş Ş T T T Đ Đ Đ R R R Đ Đ Đ LM LM LM ĐŞ ĐŞ ĐŞ Ö Ö Ö L L L Ç Ç Ç ME S ME S ME S Đ Đ Đ STEM STEM STEM Đ Đ Đ , , , HATALAR, BEL HATALAR, BEL HATALAR, BEL Đ Đ Đ RS RS RS Đ Đ Đ ZL ZL ZL Đ Đ Đ K ANAL K ANAL K ANAL Đ Đ Đ Z Z Z Đ Đ Đ , , , Đ Đ Đ STAT STAT STAT Đ Đ Đ KSEL ANAL KSEL ANAL KSEL ANAL Đ Đ Đ Z Z Z YER DE YER DE YER DE ĞĐŞ ĞĐŞ ĞĐŞ T T T Đ Đ Đ RME RME RME Ö Ö Ö L L L ÇÜ ÇÜ ÇÜ MLER MLER MLER Đ Đ Đ KUMPASLAR, M KUMPASLAR, M KUMPASLAR, M Đ Đ Đ KROMETRELER, KROMETRELER, KROMETRELER, KOMPARAT KOMPARAT KOMPARAT Ö Ö Ö RLER RLER RLER BOYUTSAL ve BOYUTSAL ve BOYUTSAL ve Ş Ş Ş EK EK EK Đ Đ Đ LSEL LSEL LSEL Ö Ö Ö L L L Ç Ç Ç ME ME ME EN K EN K EN K ÜÇÜ ÜÇÜ ÜÇÜ K KARELER METODU K KARELER METODU K KARELER METODU Ö Ö L L Ç Ç ME TEKN ME TEKN ĐĞĐ ĐĞĐ TANIMLAR, STANDARTLAR, TANIMLAR, STANDARTLAR, BOYUTLAR VE B BOYUTLAR VE B Đ Đ R R Đ Đ MLER, MLER, GENELLE GENELLE Ş Ş T T Đ Đ R R Đ Đ LM LM ĐŞ ĐŞ Ö Ö L L Ç Ç ME S ME S Đ Đ STEM STEM Đ Đ , , HATALAR, BEL HATALAR, BEL Đ Đ RS RS Đ Đ ZL ZL Đ Đ K ANAL K ANAL Đ Đ Z Z Đ Đ , , Đ Đ STAT STAT Đ Đ KSEL ANAL KSEL ANAL Đ Đ Z Z YER DE YER DE ĞĐŞ ĞĐŞ T T Đ Đ RME RME Ö Ö L L ÇÜ ÇÜ MLER MLER Đ Đ KUMPASLAR, M KUMPASLAR, M Đ Đ KROMETRELER, KROMETRELER, KOMPARAT KOMPARAT Ö Ö RLER RLER BOYUTSAL ve BOYUTSAL ve Ş Ş EK EK Đ Đ LSEL LSEL Ö Ö L L Ç Ç ME ME EN K EN K ÜÇÜ ÜÇÜ K KARELER METODU K KARELER METODU YRD. DO YRD. DO Ç Ç . DR. G . DR. G Ü Ü RCAN ATAK RCAN ATAK Ö Ö K K Ö Ö L L Ç Ç ME TEKN ME TEKN ĐĞĐ ĐĞĐ Ö Ö L L Ç Ç ME S ME S Đ Đ STEMLER STEMLER Đ Đ ve TASARIMI ve TASARIMI SI TEMEL BĐRĐMLERĐ metre (m) uzunluk candela (c) ışık şiddeti kilogram (kg) kütle saniye (s) zaman amper (A) akım kelvin (K) sıcaklık mol (mol) madde miktarı Metroloji ve SI Temel Birimleri Uluslar arası birimler sistemine (SI) göre tüm büyüklüklerin ölçümünde yedi temel birim ve bu temel birimlerden türetilen birimler kullanılır. Metrik Sistem olarak da anılan bu sistemin birimleri ve birimler arası ilişkiler aşağıda gösterilmektedir: Ö Ö L L Ç Ç ME TEKN ME TEKN ĐĞĐ ĐĞĐ Ö Ö L L Ç Ç ME S ME S Đ Đ STEMLER STEMLER Đ Đ ve TASARIMI ve TASARIMI METRE - Metre (m), uzunluğa ait temel ölçü birimidir. - Bir metre, ışığın boşlukta saniyenin 1/299,792,458’i kadar sürede aldığı yolun uzunluğudur. - UME ve bir çok metroloji enstitüsünde metre standardını oluşturmak için he-ne lazer kullanılır. K K Đ Đ LOGRAM LOGRAM - - Kilogram (kg), k Kilogram (kg), k ü ü tleye ait temel tleye ait temel ö ö l l çü çü birimidir. birimidir. - - Bir kilogram, uluslararas Bir kilogram, uluslararas ı ı kilogram prototipinin k kilogram prototipinin k ü ü tlesidir. Kilogram prototipi Paris tlesidir. Kilogram prototipi Paris ’ ’ te bulunan te bulunan Ö Ö l l çü çü ve ve A A ğı ğı rl rl ı ı klar B klar B ü ü rosu rosu ’ ’ nda (BIPM) muhafaza edilmektedir. nda (BIPM) muhafaza edilmektedir. - - T T ü ü rkiye rkiye ’ ’ ye ait kilogram prototipinin numaras ye ait kilogram prototipinin numaras ı ı 54 54 ’ ’ d d ü ü r ve r ve UME UME ’ ’ de de muhafaza edilmektedir. muhafaza edilmektedir. - - 1990 1990 - - 1993 aras 1993 aras ı ı nda yap nda yap ı ı lan lan ö ö l l çü çü mlerde bu prototipin a mlerde bu prototipin a ğı ğı rl rl ığı ığı 1.000 000 234 kg bulunmu 1.000 000 234 kg bulunmu ş ş tur. (Belirsizlik: tur. (Belirsizlik: 0.000 000 024 kg) 0.000 000 024 kg) SANĐYE - Saniye (s), zamana ait temel ölçü birimidir. - Bir saniye, sezyum 133 cs atomunun, temel enerji durumunda iki süper ince düzeyi arasındaki geçişe karşılık gelen ışımanın 9.192.631.770 periyodluk süresidir. SI Temel Birimleri AMPER AMPER - - Amper (A), elektriksel ak Amper (A), elektriksel ak ı ı m m ş ş iddetine ait temel iddetine ait temel ö ö l l çü çü m birimidir m birimidir - - Bir amper, bo Bir amper, bo ş ş lukta birbirlerinden bir metre uzakl lukta birbirlerinden bir metre uzakl ı ı kta bulunan, kesitleri ihmal edilebilecek kadar k kta bulunan, kesitleri ihmal edilebilecek kadar k üçü üçü k k silindirik iki paralel iletkenden ge silindirik iki paralel iletkenden ge ç ç irildi irildi ğ ğ inde, bu iletkenler aras inde, bu iletkenler aras ı ı nda metre ba nda metre ba şı şı na 2 na 2 × × 10 e 10 e - - 7 7 newton newton ’ ’ luk luk bir kuvvet bir kuvvet olu olu ş ş turan, zamana ba turan, zamana ba ğ ğ l l ı ı olarak de olarak de ğ ğ i i ş ş meyen elektrik ak meyen elektrik ak ı ı m m ş ş iddetidir. iddetidir. KELVĐN - Kelvin (°K), termodinamik sıcaklığa ait temel ölçü birimidir. - Bir kelvin, suyun üçlü noktasının termodinamik sıcaklığının 273.16’da biridir. KANDELA KANDELA - - Kandela ( Kandela ( cd cd ) , ) , ışı ışı k k ş ş iddetine ait temel iddetine ait temel ö ö l l çü çü birimidir. birimidir. - - Bir kandela 540 x 10 e 12 hertz Bir kandela 540 x 10 e 12 hertz ’ ’ lik bir titre lik bir titre ş ş ime sahip monokromatik bir ime sahip monokromatik bir ışı ışı k kayna k kayna ğı ğı n n ı ı n 1 steradyanl n 1 steradyanl ı ı k kat k kat ı ı a a ç ç ı ı da sa da sa ğ ğ lad lad ığı ığı ayd ayd ı ı nlatma nlatma ş ş iddetinin 1/683' iddetinin 1/683' ü ü d d ü ü r r MOL MOL - - Mol Mol madde miktar madde miktar ı ı na ait temel birimdir. na ait temel birimdir. - - Bir Bir mol mol , 0.012 gram karbon , 0.012 gram karbon - - 12 i 12 i ç ç erisindeki atom say erisindeki atom say ı ı s s ı ı d d ı ı r. r. Ö Ö L L Ç Ç ME TEKN ME TEKN ĐĞĐ ĐĞĐ Ö Ö L L Ç Ç ME S ME S Đ Đ STEMLER STEMLER Đ Đ ve TASARIMI ve TASARIMI Başlıca SI Türetilmiş Büyüklükleri ve Birimleri BÜYÜKLÜK SI BĐRĐM ADI SEMBOL ALAN METREKARE M 2 HACĐM METREKÜP M 3 HIZ METRE/SANĐYE M/S ĐVME METRE/SANĐYE KARE M/S 2 YOĞUNLUK KĐLOGRAM/METRE 3 KG/M 3 AKIM YOĞUNLUĞU AMPER/METRE 2 A/M 2 AYDINLATMA KANDELA/METRE 2 CD/M 2 FREKANS HERTZ HZ KUVVET NEWTON N BASINÇ GERĐLME PASCAL PA ENERJĐ ĐŞ JOULE J GÜÇ WATT W ELEKTRĐK YÜKÜ COULOMB Q POTANS FARKI VOLT V ELEKTRĐK DĐRENCĐ OHM Ω KAPASĐTANS FARAD F MAGNETĐK AKI WEBER WB MAG.AKI YOĞ. TESLA T ĐNDÜKTANS HENRY H IŞIK AKISI LÜMEN LM DIN. VISKOSITE PASCAL.SANĐYE PA.s MOMENT NEWTON.METRE N.m ISIL ĐLETKENLIK WATT/M 0 K W/(m K) PERMĐTĐVE FARAD/IMETRE F/m