ULUSAL TÜTÜN KONTROL PROGRAMI 2008 - 2012 EYLEM PLANI

ULUSAL

TÜTÜN KONTROL PROGRAMI

2008 - 2012 EYLEM PLANI

Uzm. Dr. Turan BUZGANSağlık Bakanlığı Müsteşar Yrd.

2

Tütün KullanımıTütün Kullanımı

• Tütün kullanımı, önemli ve önlenebilir bir halk sağlığı sorunudur.

• Dünya genelinde yılda 5 milyon kişi tütün kullanımı dolayısıyla ortaya çıkan hastalıklardan kaybedilmektedir.

Ülkemizdeki tüm ölümlerin %23’ü tütüne bağlı hastalıklar sebebiyle olmaktadır (100 000 kişi/yıl).

• Dünyada 15 yaş üzeri nüfusta 1.2 milyar kişi tütün kullanmaktadır (her üç erişkinden biri).

Ülkemizde tütün kullanımı bu oranın üzerindedir.

3

4

Türkiye

5

Türkiye

6

Dünyada sigara tüketimi (5,4 trilyon adet/yıl)

Ülkeler 2004 (milyar adet)

%

1.Çin 1 777 32,9

2. A.B.D 402 7,43

3. Rusya 374 6,92

4. Japonya 279 5,16

5. Endonezya 171 3,16

6. Almanya 127 2,35

7. Türkiye 109 2,02

8. İtalya 99 1,83

7

18 YAŞ ve ÜZERİNDE TÜTÜN KULLANIM ORANLARI (TÜRKİYE)

0

10

20

30

40

50

60

Kadın

Erkek

Toplam

Kadın 13,5 19,45 16,6

Erkek 57,8 52,9 50,6

Toplam 33,6 33,79 33,4

1993 2004 2006

Kaynaklar: 1993 Sağlık Bakanlığı Araştırması, 2004 Sağlık Bakanlığı Ulusal Hastalık Yükü Çalışması, 2006 Aile Araştırma Kurumu ve TÜİK Aile Yapısı Araştırması

8

Tütün Kullanımı

• Sigaranın ülkemiz insanlarına getirdiği mali yük yılda yaklaşık 23.5 milyar YTL’dir

(~20 milyar USD).

• Kişi başı sigara harcamamız yılda ~ 280 USD,

• Kişi başına yıllık kamu sağlık harcamamız 418 USD, kişi başına total sağlık harcamamız 586 USD’dir (2005 yılı için, Kaynak: OECD 2007 raporu).

9

66 65 65 64 64 6568

7073 74

77 7881

84

91

95 96

101

109

114112 112

110108 109

107 108

0

20

40

60

80

100

120

1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

TÜRKİYEDE TÜTÜN KULLANIMI (BİN TON) TÜRKİYEDE TÜTÜN KULLANIMI (BİN TON)

Türkiye’de yabancı sigara fabrikalarının kurulması

Amerikan Sigaralarının İthalatı ve Satışı

4207 Sayılı Yasanın yürürlüğe girmesi

Kaynak: Tekel ve TAPDK, 2006 Verileri

10

Risk Faktörlerinin Ortadan Kaldırılması İle Önlenebilecek DALY Sayılarının Dağılımı (Sağlık Bakanlığı Ulusal Hst. Yükü Çalışması, 2004)

Risk Faktörlerinin Ortadan Kaldırılması İle Önlenebilecek DALY Sayılarının Dağılımı (Sağlık Bakanlığı Ulusal Hst. Yükü Çalışması, 2004)

931.909

Disability Adjusted Life Year (Sakatlığa Uyarlanmış Kayıp Yaşam Yılı = Erken ölümler (YLL) + Sakatlığa Bağlı Kayıp Yıllar (YLD )

11

SİGARA FİYATLARI

€ 1,5 - 2

€ 8

€ 5

€ 6,5

€ 7,5

€ 4,5

€ 2,8

€ 4

€ 3

€ 1,5

12

SİGARA VERGİ ORANLARI

% 73,5

% 76,10

% 80,39

% 77,69

% 77,79

% 76,08

% 73.5

% 75.16

% 78,08

% 75,01

% 24,4

13

FİYAT ARTIŞI-TÜKETİM İLİŞKİSİFİYAT ARTIŞI-TÜKETİM İLİŞKİSİ

Fiyat değişimi

Tüketim değişimi

Gelişmiş Ülkeler

Gelişmekte olan Ülkeler

14

TÜTÜN KONTROLÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ

• Tütün mücadelesi ile ilgili ilk uluslararası anlaşma olan Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi:– 21 Mayıs 2003 tarihinde DSÖ 56. Dünya Sağlık

Asamblesinde kabul edilmiş,

– Sözleşme, ülkemiz adına 28 Nisan 2004 tarihinde Sağlık Bakanımız Sn. Prof. Dr. Recep AKDAĞ tarafından imzalanmış,

– TBMM onayından sonra da Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

15

Ulusal Tütün Kontrol Programı

Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’nin

imzalanmasının akabinde, Sağlık Bakanlığı

koordinatörlüğünde yapılan çalışmalarla 2006 -

2010 yıllarını kapsayacak şekilde bir ULUSAL

TÜTÜN KONTROL PROGRAMI hazırlanmıştır.

16

T.C. Resmî Gazete

7 Ekim 2006 Cumartesi, Sayı : 26312BAŞBAKANLIK GENELGESİ

2006/29

ULUSAL TÜTÜN KONTROL PROGRAMI

17


Amaç 2010 yılına kadar ülkemizde:

– 15 yaş üzerinde sigara içmeyenlerin oranını %80'in

üzerine çıkarmak,

– 15 yaş altında ise %100'e yakın olmasını sağlamaktır.

18


İlgili Bakanlıklar, Akademisyenler ve

Sivil Toplum Örgütlerinden 130 katılımcının işbirliği ile hazırlanan

Ulusal Tütün Kontrol Programı’nda; • Hedefler, • Stratejiler ve • Faaliyetler ortaya konmuştur.

19

Ulusal Tütün Kontrol ProgramıA. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler

A.1. Halkı Bilgilendirme, Bilinçlendirme ve Eğitim

A.2. Sigarayı Bırakma

A.3. Fiyat ve Vergilendirme

A.4. Çevresel Tütün Dumanına Maruziyet (Pasif İçicilik)

A.5. Reklâm, Promosyon ve Sponsorluk

A.6. Ürün Kontrolü ve Tüketicinin Bilgilendirilmesi

B. Tütün Arzının ve Tütün Ürünlerinin Kullanımının Azaltılmasına Yönelik Önlemler

B.1. Yasadışı Ticaret

B.2. Gençlerin Ulaşabilirliği

B.3. Tütün Üretimi ve Alternatif Politikalar

C. Tütün kullanımı ve Ulusal Tütün Kontrol Programının izlenmesi, değerlendirmesi ve raporlanması

20


Ulusal Tütün Kontrol Programı ile ortaya konan esaslar çerçevesinde;

Yapılacak aktivitelerin ayrıntılı takviminin ve

Sorumluluğu üstlenecek kurumların belirlenmesi amacıyla

Ulusal Tütün Kontrol Programı 2008-2012 Eylem Planı hazırlanmıştır.

21

2008-2012 Eylem Planı

A.1. Halkı Bilgilendirme, Bilinçlendirme ve Eğitim(Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlığı, Devlet Bakanlığı, YÖK, Tütün, Tütün Mamülleri ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu -TAPDK, RTÜK)

Amaç: Ulusal Tütün Kontrol Programının kabulünü ve

uygulanmasını her düzeyde kolaylaştırmak için tütün

ve tütün ürünlerinin sağlık, sosyal durum ve

ekonomik bakımdan zararları konusunda halkı

bilgilendirmek, eğitmek ve bilinçlendirmek.

Hedef: 2012 yılına kadar toplumun %90’ında sigara

karşıtı bir tutum oluşturmak.

22

2008-2012 Eylem PlanıA.1. Halkı Bilgilendirme, Bilinçlendirme ve Eğitim

Stratejiler:

1. Tütün mamulleri kullanımının itibar düşürücü olumsuz bir davranış olduğu mesajını topluma vermek,

2. Medyanın ve model kişilerin bilinçlendirme çalışmalarına aktif olarak katılımını sağlamak,

23

2008-2012 Eylem PlanıA.1. Halkı Bilgilendirme, Bilinçlendirme ve Eğitim

Stratejiler:

3. Toplumda rol modeli veya önemli etkisi olduğu

bilinen meslek grupları başta olmak üzere tüm

hedef gruplara yönelik geniş tabanlı eğitim

materyalleri geliştirmek,

4. Tütün endüstrisinin uygulamaları ile ilgili

bilgileri toplumun paylaşımına açmak.

24


A.2. Sigarayı bırakma(Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlığı, YÖK)

Amaç: Sigaranın bırakılmasını yaygınlaştırmak,

tütün bağımlılığının tedavisinde ve tekrar

başlamanın önlenmesinde başarı oranını

yükseltmek.

25


A.2. Sigarayı bırakma

Stratejiler:

1. Sağlık personelinin eğitiminde, bu konunun da yer almasını sağlamak,

2. Birinci basamak dâhil tüm klinik karşılaşmalarda müdahale yapılmasını

sağlamak,

26



Stratejiler:

3. Sigarayı bırakmak isteyenlere destek sağlayacak örgütlenmeyi sağlamak,

4. Düzenli aralarla, toplumun geneline ve özel gruplara (Sağlık personeli, öğretmenler, din adamları) yönelik kitlesel bırakma kampanyaları düzenlemek,

27



Stratejiler:

5. Nikotin bağımlılığı tedavisinde kullanılan

etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmış tedavilere

kolay ulaşılmasını sağlamak,

6. Bilimsel kanıta dayalı olmayan sigara bırakma

yöntemlerinin sunumunu engellemek.

28


A.3. Fiyat ve Vergilendirme(Maliye Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Gümrük Müsteşarlığı)

Amaç: Tütün ürünleri üzerindeki vergi yükünü “yasa dışı ticareti özendirmeyecek oranda” artırarak tütün ürünlerinin fiyatını arttırmak ve bu yolla tütün ürünlerine olan talebi azaltmak.

Hedef: Sigara vergi yükünün 2010 yılına kadar % 80’in üzerine çıkarmak.

29


A.3. Fiyat ve Vergilendirme

Stratejiler:

1. Özel Tüketim Vergisini hem oran hem de maktu olarak (paket başına) arttırmak,

2. Yapılacak vergi düzenlemelerini vergi gelir kaybına yol açmayacak ve yasadışı ticareti özendirmeyecek şekilde hazırlamak,

3. Yurt içine girişte gümrüksüz satış mağazalarından tütün mamullerinin vergisiz satışına sınırlama getirmek.

30


A.4. Çevresel Tütün Dumanına Maruziyet (Pasif Etkilenim) (SB, MEB, ÇSGB, İB)

Amaç: Pasif etkilenme nedeniyle risk altında

olan kişilerin ve toplumun sağlığını koruma

altına almak.

31


A.4. Çevresel Tütün Dumanına Maruziyet (Pasif Etkilenim)

Hedefler: 2012 yılına kadar;

1. “Pasif etkilenimin aktif içicilik kadar sağlığa zararlı” olduğu bilgisini toplum geneline yaymak,

2. Gebelerin, çocukların, ergenlerin ve diğer risk gruplarının pasif etkilenmelerini anlamlı ölçüde azaltmak,

3. Kamuya açık alanlar ve işyerlerinde tütün mamulü tüketimini tamamen engellemek.

32

2008-2012 Eylem PlanıA.4. Çevresel Tütün Dumanına Maruziyet (Pasif

Etkilenim)

Stratejiler:

1. Eğitim ve sağlık kurumları başta olmak üzere tüm

kurumlarda kademeli olarak pasif içicilikle ilgili hizmet içi

eğitimler yapmak,

2. Sigara dumanına maruziyetin sağlık riskleri konusunda

halkı bilinçlendirmek,

3. Birinci basamak sağlık kuruluşlarına başvuran kişilerin pasif

etkilenmesini de sorgulamak ve tüm başvuranlara

korunmanın önemini ve metotlarını anlatmak,

33

2008-2012 Eylem PlanıA.4. Çevresel Tütün Dumanına Maruziyet (Pasif

Etkilenim)

Stratejiler:

4. İş yerlerinde, eğitim-öğretim kurumlarında, sağlık

kuruluşlarında, toplu taşıma araçları ve bekleme

salonlarında, kültür ve sanat hizmeti veren yerler,

lokanta, bar, kuaför, alışveriş merkezleri ve spor

salonlarında,

okul ve sağlık kuruluşlarının ise bahçelerinde dahi

pasif etkilenimin tümüyle engellenmesi için yasal

düzenlemelerin yapılması için çalışmak.

34


A.5. Reklam,Promosyon ve Sponsorluk(Sağlık Bakanlığı,Sanayi ve Ticaret Bakanlığı-Reklam Kurulu, RTÜK, DSÖ

Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu)

Amaç: Tütün mamulleri ile ilgili her türlü reklam,

promosyon ve sponsorluk faaliyetlerini

önlemek.

35


A.5. Reklam,Promosyon ve Sponsorluk

Hedefler:

1. 2008 yılı sonuna kadar, sigara ve diğer tütün

mamullerinin marka ve firma reklamına aracı

olacak her türlü reklam, sponsorluk ve

promosyon ihlallerini sıfıra indirmek,

2. 2008 yılı sonuna kadar idari ve adli yaptırımları

etkili, adil ve caydırıcı hale getirmek.

36


A.6. Ürün kontrolü ve tüketicinin bilinçlendirilmesi (Tütün, Tütün Ürünleri ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu, Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı)

Amaç: Sigara dumanında ve diğer tütün

ürünlerinde bulunan kanserojen maddeleri,

katkı maddelerini ve zehirli bileşenleri bilimsel

olarak değerlendirmek, ürün standartlarına

ilişkin düzenlemeleri yapmak.

37


A.6. Ürün kontrolü ve tüketicinin bilinçlendirilmesi

Hedefler: 2008 yılından itibaren;

1. Tütün ve tütün mamullerinin içeriği, emisyonlarının değerlendirilmesi ve ölçülmesi için ulusal ve uluslar arası standart ve düzenlemeler doğrultusunda akredite laboratuar kurmak,

2. Mamullerin içeriği ile ilgili toplumu bilgilendirmek.

38


B.1. Yasa Dışı Ticaretin Önlenmesi(İçişleri Bakanlığı, TAPDK, Gümrük Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı)

Hedefler:

1. 2010 yılı sonuna kadar Türkiye’de yasadışı

ticaretin boyutunu kanıta dayalı yöntemlerle

saptamak,

2. 2012 yılına kadar tespit edilen yasadışı ticareti

ortadan kaldırmak.

39


B.2. Gençlerin Ulaşabilirliği(Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Gençlik ve Spor

Genel Müdürlüğü, TAPDK, Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi, Belediyeler,)

Amaç: 18 yaş altındaki bireylerin tütün mamullerine ulaşmasını engellemek.

Hedef: 2012 yılına kadar 15 yaş altı gençler arasında sigara içme oranını sıfıra, 15-24 yaş grubunda mevcut durumun (%26) yarısına indirmek.

40


B.3. Tütün üretimi ve alternatif politikalar (Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, TAPDK)

Amaç: Tütün üretimini kontrol etmek, izlemek,

tütüne alternatif tarım ürünleri ve ekonomik

faaliyetleri belirlemek, tütün üreticiliğinden

alternatif ürünlere geçen üreticilere ekonomik

varlıklarını sürdürebilecekleri destekler

sağlamak.

41


B.3. Tütün üretimi ve alternatif politikalar

Hedef: 2012 yılına kadar tütün üretiminden vazgeçen veya

vazgeçirilen üreticiler ile sektörden uzaklaşmak

durumunda kalan tütün işçilerinin alternatif ürünlere ve

ekonomik faaliyetlere geçişlerini tamamlamak,

sürdürülebilir alternatif geçim yollarının geliştirilmesini

sağlamak.

42


C. Tütün Kullanımı ve Ulusal Tütün Kontrol Programının İzlenmesi, Değerlendirmesi ve Raporlanması (Sağlık Bakanlığı)

Amaç: Ulusal tütün kontrol programının süreç ve çıktılarının izlemek, değerlendirmek ve raporlanması için model oluşturmak.

Hedefler:

2008 yılında Ulusal Tütün Kontrol Programının izlenmesi, değerlendirilmesi ve raporlanması için ulusal bir veri sistemi kurmak,

Politik kararlılık ve 4207 sayılı

kanunda yapılacak değişiklikler

tütün mücadelesinde en önemli

destekçimiz olacaktır.

12 Aralık 2007 - Ankara

ULUSAL TÜTÜN KONTROL PROGRAMI 2008 - 2012 EYLEM PLANI

Documents