ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ …buzağının büyüme döneminde en az 100 litre süt içmesi gerektiği bundan fazlasının işletmenin süt satış fiyatı ve besleme

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

İbrahim EREZ

SİYAH ALACA BUZAĞILARDA ERKEN SÜTTEN KESMENİN PERFORMANS ÜZERİNE ETKİLERİ

ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI

ADANA, 2011

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

SİYAH ALACA BUZAĞILARDA ERKEN SÜTTEN KESMENİN

PERFORMANS ÜZERİNE ETKİLERİ

İbrahim EREZ


ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI Bu Tez /08/2011 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oybirliği/Oyçokluğu ile Kabul Edilmiştir. ……………….................... ………………………….. ……................................ Doç. Dr. Serap GÖNCÜ Prof. Dr. Murat GÖRGÜLÜ Yrd. Doç.Dr. Mustafa BOĞA DANIŞMAN ÜYE ÜYE Bu Tez Enstitümüz Bitki Koruma Anabilim Dalında hazırlanmıştır. Kod No:

Prof. Dr. İlhami YEĞİNGİL Enstitü Müdürü

Bu Çalışma Ç. Ü. Araştırma Projeleri Birimi Tarafından Desteklenmiştir. Proje No: ZF-2010YL53 Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge ve fotoğrafların

kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.

I

ÖZ


Siyah Alaca Buzağılarda Erken Sütten Kesmenin Performans Üzerine Etkileri

İbrahim EREZ

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI

Danışman: Doç. Dr. Serap GÖNCÜ

Yıl:2011, Sayfa:25 Jüri : Doç. Dr. Serap GÖNCÜ Prof. Dr. Murat GÖRGÜLÜ Yrd. Doç. Dr. Mustafa BOĞA

Bu çalışmada erken sütten kesme uygulamasının buzağı büyüme performansı ve yem maliyeti üzerine etkileri araştırılmıştır. 2010 yılı Kasım ayından 2011 May ayına kadar Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma Uygulama Çiftliğinde doğan dişi ve erkek buzağılar denemeye alınmıştır. Buzağılar doğumu izleyen ilk 3 gün analarıyla barındırılmış ve daha sonra süt içirme programıyla günde iki öğünde yemlenmişlerdir. Buzağılar bireysel bölmelerde barındırılmış ve sıvı yemler kova içinde verilmiştir. Buzağılara ikinci haftadan itibaren serbest buzağı başlangıç yemi verilmiştir. Buzağıların gün boyunca ve serbest olarak temiz su almaları sağlanmıştır. Sonuçlar, erken sütten uygulamasının buzağıların sonuç performansı üzerinde olumsuz etki etmediğini göstermiştir. Deneme gruplarının 35-70 gün ve 0-70 günler arası yemden yararlanma değerleri arası farklar istatistikî olarak önemli tespit edilmiştir. Fakat 120. gün performans değerlerinin karşılaştırmasında bu farklılıkların ortadan kalktığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Buzağı, erken sütten kesme, performans, Siyah Alaca

II

ABSTRACT

MASTER OF SCIENCES THESIS

The Effects of Early Weaning Practice at Performances of Black And White Calves

İbrahim EREZ

UNIVERSITY OF ÇUKUROVA

INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES DEPARTMENT OF ANIMAL SCIENCE

SUPERVISOR : Assoc.Prof.Dr. Serap GÖNCÜ Year: 2011, Pages: 25 Jury : Assoc.Prof.Dr. Serap GÖNCÜ Prof.Dr. Murat GÖRGÜLÜ Asst.Prof. Dr. Mustafa BOĞA

The present study was carried out to investigate the effect of early weaning

practice on calf health and performance of Holstein calves. Female and male calves born from November 2010 to May 2011 in Agricultural Faculty Farm, University of Çukurova, Adana, Turkey were used in the experiment. All calves were kept together with their mothers for the first 3 days after calving and then were housed in individual calf hutches. Calves were also received a commercial calf grower from second week of the trial to the weaning. Fresh water were supplied to the calves ad libitum in pail after consuming their liquid feeds. The results showed that the early weaning practice did not detrimental effect on calf performances. The feed conversion rate of the groups 35-70 and 0-70 days showed diffences between the groups. But the differences between the groups disappear and they showed similar performances. Key Words: Calf, early weaning, black and white

III

TEŞEKKÜR

Bu araştırmanın başlangıcından sonuçlanmasına kadar, planlama dâhil her

aşamada sağladığı destek ve anlayışından dolayı danışman hocam Doç. Dr. Serap

GÖNCÜ’ye,

Jüri Üyesi olarak tezimi değerlendiren ve sonuçların değerlendirilmesinde

değerli katkılarını gördüğüm Prof. Dr. Murat GÖRGÜLÜ ve Yrd. Doç. Dr. Mustafa

BOĞA’ya,

Tezimin yürütülmesine verdikleri destekten dolayı Çukurova Üniversitesi

Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi’ne ve

Çalışmam süresince maddi ve manevi katkılarını esirgemeyen Ailem’e,

TEŞEKKÜR ederim.

IV

İÇİNDEKİLER SAYFA

ÖZ ........................................................................................................................ I

ABSTRACT ........................................................................................................ II

TEŞEKKÜR ...................................................................................................... III

İÇİNDEKİLER .............................................................................................. …IV

ÇİZELGELER DİZİNİ ...................................................................................... VI

ŞEKİLLER DİZİNİ ......................................................................................... VIII

SİMGELER VE KISALTMALAR ......................................................................X

1. GİRİŞ .............................................................................................................. 1

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR ................................................................................ 5

3. MATERYAL VE METOD ............................................................................ 11

3.1. Materyal....………………………….……………………………………..11

3.2. Metod…………………………………………………...………………....13

3.3. İstatistik analizler…………………………………………………………14

4. BULGULAR VE TARTIŞMA ...................................................................... 15

4.1. Ekonomik değerlendirme……………………………………………..…..17

5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER ...................................................................... 19

KAYNAKLAR .................................................................................................. 21

ÖZGEÇMİŞ ...................................................................................................... 25

V

VI

ÇİZELGELER DİZİNİ SAYFA

Çizelge 3.1. Denemede kullanılan buzağı başlangıç ve buzağı büyütme yeminin

besin maddesi kompozisyonu………………………………………....13

Çizelge 3.2. Denemede kullanılan yoncanın besin maddesi içeriği…………………13

Çizelge 4.1. 35 ve 70 Gün Süt İçirme Uygulamasına Tabii Tutulan Buzağıların

Sütten Kesim Öncesi ve Sonrası Dönemde Performans Verileri……...15

Çizelge 4.2. 35 süt içirme 70 gün süt içirme programı süt maliyeti hesabı………....17

VII

VIII

ŞEKİLLER DİZİNİ SAYFA

Şekil 3.1. Ç.Ü.Z.F. Araştırma Uygulama Çiftliği buzağılığı……………….…...…11

Şekil 3. 2. Bireysel buzağı büyütme kulübeleri………………………………..…..12

IX

X

SİMGELER VE KISALTMALAR

°C : Santigrat derece

g : Gram

Kg : Kilogram

DA : Doğum ağırlığı

CA : Canlı ağırlık

YT : Yem tüketimi

KBYT : Kaba yem tüketimi

KSYT : Kesif yem tüketimi

GCAA : Günlük canlı ağırlık artışı

YYO : Yemden yararlanma oranı

GYT : Günlük yem tüketimi

XI

1.GİRİŞ İbrahim EREZ

1

1. GİRİŞ

Süt sığırcılığı işletmelerinde çeşitli nedenlerle (yaşlılık, düşük verim,

hastalıklar veya mecburi kesim gibi), inekler sürüden çıkarılmakta ve doğan dişi

buzağılar ile sürü yenilenmektedir. Bu gibi nedenlerle yapılan ayıklama oranları

işletmeler arasında büyük değişim gösterse de kabul edilebilir sürü yenileme oranı

%18-22 arasında olup, her yıl ortalama sürüden ayrılan ineklerin % 20’sinin yerine

sağlıklı bir şekilde yetiştirilmiş düvelerin seçilerek sürüye katılması gerekecek

demektir. Bu buzağılara buzağı döneminde uygulanacak bakım ve besleme, ergin

dönem performanslar üzerinde etkilşi olmakta (Keleş, 2010) ve buda sürünün

geleceği açısından sağlıklı buzağı büyütme programlarının önemini ortaya

koymaktadır.

Süt sığırcılığında süt, toplam gelirin % 60’nı oluştururken buzağı ve envanter

değer artışı toplam gelirin % 40’ını oluşturmaktadır. Bir diğer deyişle, bir işletme

karlılığında üretilen buzağı sayısı % 40 etkili olmaktadır. Bir işletmede buzağı

kayıplarının %2-12 (ort. %4) arasında olması normal kabul edilmektedir. Ancak bu

oran işletmenin sağladığı bakım-yönetim koşulları ile büyük değişkenlik

gösterebilmektedir. Buzağı kayıpları bir işletmeye buzağı ölümleri, ikame düve

yetiştirme masraflarını artırması ve toplam süt verim miktarında oluşacak kayıplar ile

veteriner ve tedavi masrafları ile karlılığa olumsuz yönde etkide bulunmaktadır

(Anonim, 2011).

Bu nedenlerle karlılıkta, bir işletme satılabilir süt miktarını artırmak ve elde

edilen buzağı sayısı ile bunların sağlıkla büyütülmesi çok büyük öneme sahiptir.

Sığırcılık işletmelerinde buzağı büyütme konusunda hem satılabilir süt miktarını

artırmak hem de sağlıklı büyümelerini sağlayacak programların geliştirilmesi amaçlı

çalışmalara çok rastlanmaktadır. Bu amaca hizmet edecek en önemli uygulamalardan

birisi de buzağıların içecekleri süt miktarı ve süt içirme süresini ayrıca buzağı sağlık

ve gelişimini olumsuz etkilemeden azaltmak yönünde yapılan çalışmalardır (Jones ve

Heinrichs, 2007, Lengemann ve Allen, 1959). Temel amaç, süt sığırcılığı

işletmelerinde yetiştirilen buzağılara sıvı besleme döneminde sağlıklarını, büyüme ve

gelişmeleri ile hayat boyu verimliliklerini etkilemeyecek miktarda sıvı temin


2

edilmesidir. Ancak buzağıların sütten kesilmesinde temel ölçüt rumen gelişimi olup

rumeni gelişmiş ve kaba ve kesif yemlerden faydalanabilen buzağının sütten

kesilebileceği bildirilmektedir (Keleş, 2010). Bu süre buzağıya uygulanan bakım

besleme ve idari uygulamalar ile yakından ilgilidir. Buzağılar hemen doğum

sonrasında en büyük mideleri abomasum olup, diğer midelerin iki katı hacme

sahiptir. Bu dönemde alınan kolostrum rumen ve retikulumdan geçmeden emme

refleksi ile birlikte oluşan özafagus oluğu vasıtasıyla doğrudan abomasuma

geçmektedir (Jones ve Heinrichs, 2007; Lengemann ve Allen, 1959; Anderson ve

ark., 1987; Greenwood ve ark., 1997). Burada buzağı bazı maddeler asit, pepsin ve

rennin salgılayarak sütün pıhtı veya katılaşmış hale gelmesini sağlar. Bu haldeki süt

daha sonra yavaşça bağırsaklara geçiş yaparak sindirilir ve absorbe edilir. İlk üç

mide (rumen, retikulum, omasum) gelişinceye kadar, buzağının sindirebileceği tek

besin kaynağı süttür. Rumen, alınan kurumadde miktarıyla orantılı olarak gelişerek

fonksiyonel duruma geçer. İlk üç midenin görevi, maliyeti daha düşük olan

konsantre yemleri ve otları ayırarak parçalamak ve içindeki besin maddelerini,

bağırsaklarda sütün absorbe edildiği şekilde kolayca absorbe edilecek forma

getirmektir. Rumenin fonksiyonel hale gelmesi de ancak katı yem tüketiminin

başlamasıyla mümkündür. Rumenin hızlı gelişmesi ile süt yerine katı yemlerin

kullanılması buzağı büyütme maliyetlerinin azaltılması yanında, kuru yemleri daha

kısa sürede sindirebilir hale gelerek daha güçlü yetişmesini de sağlayabilir. Rumen

gelişimi 3-8 haftalar arasında hızlı gerçekleşmekte oılup, bu süreçlerde rumen

gelişminin uyarılması erken sütten kesmeyi sağlamada büyük yardımcıdır (Quigley

ve ark., 1991). Türkiye’de ise koşullara ve işletmelere göre sütten kesim süresi 70

gün ile 180 gün arasında değişmektedir (Karakaş 2002; Arpacık ve ark., 1977).

Amerika’da buzağıların 8-10 haftalık yaşlarda sütten kesildikleri bildirilmektedir

(USDA, 2002). Katı yemlere erken geçiş yapabilen 4 haftalık yaştaki buzağıların

sütten kesim yapılabileceğinin göstergesi olan kan uçucu yağ asit içeriği ve buzağı

başlangıç yemi tüketiminin arttığı bildirilmektedir (Quigley ve ark., 1991). Buzağı

rumen bakteri populasyonunun 3 haftalık yaşda gelişmeye başladığını bildiren

çalışma sonuçları da mevcuttur (Anderson ve ark., 1987). Perston (1956) ve Quayle

(1958), buzağıları 21-24 gün sütle büyütmede canlı ağırlık artışları ve gelişmelerinde


3

olumsuz yönde bir etkilenmenin olmadığını bildirmektedirler. Buzağılar genel olarak

3 haftadan itibaren uçucu yağ asitlerinden faydalanabilmekte (Martin ve ark., 1959)

ve bu nedenle erken sütten kesim yapılabilmektedir. Rumenin hızlı gelişmesi ile süt

yerine katı yemlerin kullanılması buzağı büyütme maliyetlerinin azaltılması yanında,

kuru yemleri daha kısa sürede sindirebilir hale gelerek daha güçlü yetişmesini de

sağlayabilir. Bu gelişme ise işletmenin uyguladığı buzağı büyütme programına bağlı

olarak değişen sürelerde gerçekleşir. Karakaş (2002), Bursa ili Yenişehir ilçesinde

süt sığırı yetiştiren 10 işletmede doğan 135 Holstein dişi ve erkek buzağıda 32 ve 35

kg doğum ağırlığı tespit edildiğini bildirilmektedir. Ayrıca, işletmelerde buzağıların

sütten kesim yaşı ortalamasını 82 gün, bu süre içerisinde tüketilen süt miktarı ise 419

kg olarak bildirmektedir. Arpacık ve ark. (1977), Karacabey Tarım İşletmesinde

Karacabey Esmeri dişi buzağıların 350 kg yağlı, 300 kg yağsız toplam 650 kg süt

verilen büyütme gruplarına 4. ayın sonunda sütten kesme metodu uygulandığını

bildirmişlerdir. Ancak yurtdışında yapılan çalışmalarda daha kısa sürelerde

buzağıların rumen gelişimini tamamladığı ve erken sütten kesmenin mümkün olduğu

bildirilmektedir (Perston, 1956; Quayle, 1958; Norton ve Eaton, 1946). Kehoe ve ark

(2007), yemleme sıklığı ve sütten kesim yaşının buzağı gelişimi sağlığı ve rumen

gelişimi üzerine etkileri konulu çalışma sonuçlarında, 14 Siyah Alaca buzağının 3, 4,

5 veya 6 haftalık yaşta sütten kesmenin fark oluşturmadığını bildirmektedirler.

Buzağının normal rumen gelişmesini tamamladıktan sonra sütten kesilmesi

erken sütten kesme olarak tanımlanabilir. Bundan daha uzun tutulan süreler ise 70

güne kadar normal sütten kesim ve bundan daha uzun süreler ise uzun sütten kesim

olarak gruplanabilir. Buradaki uygulama tamamen yetiştiricinin bilgi birikimi ve

koşullarına bağlı olarak şekillenmektedir.

Buzağılara içirilmesi gereken süt miktarı konusunda yapılan çalışmalarda bir

buzağının büyüme döneminde en az 100 litre süt içmesi gerektiği bundan fazlasının

işletmenin süt satış fiyatı ve besleme programı ile ilgili olduğu bildirilmektedir

(Şekerden ve Özkütük, 1997). 140 litreden başlayıp 360 kg’a kadar kullanılan süt

içirme programları mevcuttur. 225 kg, 250 kg, 325 kg en çok kullanılan süt içirme

programı uygulama miktarlarıdır (Şekerden ve Özkütük, 1997). Jenny ve ark. (1982),

canlı ağırlığının %6, %8, %10’u kadar süt verilerek 4. haftada sütten kesilen Siyah


4

Alaca buzağıların performanslarını 6. haftaya kadar inceledikleri çalışmalarında,

tüketilen süt miktarının 4 hafta boyunca canlı ağırlık artışında etkili olduğunu, ancak

sütten kesimden sonra fazla süt tüketen grupların canlı ağırlık artışlarının azaldığını

belirtmişlerdir. Aynı araştırıcılar, grupların sütten kesime kadar günlük canlı ağırlık

artışı ortalamalarını sırasıyla 0.26 kg, 0.38 kg, 0.42 kg, 4. ve 6. haftalar arasında ise

0.60 kg, 0.60 kg, 0.46 kg olduğunu, doğumdan 6. haftaya kadarki dönemde toplam

canlı ağırlık artışı üzerinde fazla tüketilen süt miktarının etkisinin bulunmadığını

bildirmişlerdir.

Erken sütten kesmede ise farklı yöntemler uygulanmakta olup, sütten kesim

çağını saptamada önemle üzerinde durulması gereken husus buzağının günlük kesif

yem tüketiminin 600-700 gr’a ulaşmasıdır. Quigley ve ark., (1991) bir buzağının 3

gün arka arkaya 600-700 g kesif yem tükettikleirnde sütten kesilebileceklerini

bildirmektedirler.

Ancak Türkiyede alışkanlıklar ve tecrübeler yetiştiricinin buzağı

kayıplarından çekindiklerini ve bu nedenle uzun süre ve çok süt içirmekle buzağı

kayıplarının önüne geçebilecekleri şeklinde bir düşüncelerini ortaya koymaktadır.

Özellikle küçük işletmelerde çok önemli bir uygulama olmasa da özelikle entansif

işletmeler için bu uygulamaların karlılıkta oldukça önemli etkilere sebep olması

nedeniyle erken sütten kesme konusu oldukça geniş çaplı çalışmalara konu olmuştur.

Bu çalışmada da özellikle Türkiye entansif işletme koşularına uygulanan 35

günde sütten kesme uygulamasının sütten kesim sonrası gelişme performansının 70

günde sütten kesilenlerle karşılaştırılarak yetiştiricinin bu konudaki çekincelerine

cevap bulunması amacıyla kurgulanmıştır. Bu noktadan hareketle; bu çalışmanın 35

günde erken sütten kesilen ve 70 günlük süt içirme programıyla sütten kesilen

buzağıların, sütten kesim öncesi ve sütten kesim sonrası 120 günlük yaşa kadar olan

büyüme performansların karşılaştırılması diğer çalışmalardan farkını

oluşturmaktadır.

2.ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR İbrahim EREZ

5

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR

Buzağıların erken sütten kesilmesi, işgücü, zaman, yem maliyeti ile satılacak

süt miktarını artırması nedeni ile işletmeye avantaj sağlamaktadır (Owen ve Larson,

1982). Ancak yapılan çalışmalarda buzağıların genelde 8-10 haftalık yaşlarda sütten

kesildikleri bildirilmektedir (USDA, 2002). Buzağılar genel olarak 3 haftadan

itibaren uçucu yağ asitlerinden faydalanabilmekte (Martin ve ark., 1959) ve bu

nedenle erken sütten kesim yapılabilmektedir. Katı yemlere erken geçiş yapabilen 4

haftalık yaştaki buzağıların sütten kesim yapılabileceğinin göstergesi olan kan uçucu

yağ asit içeriği ve buzağı başlangıç yemi tüketiminin arttığı bildirilmektedir (Quigley

ve ark., 1991).Buzağı rumen bakteri popülasyonunun 3 haftalık yaşda gelişmeye

başladığını bildiren çalışma sonuçları da mevcuttur (Anderson ve ark., 1987).

Anonim (2006), 1984 yılında Siyah Alaca ve Esmer sığırlarda az sütle buzağı

büyütme araştırılmış, buzağılara içirilen değişik oranlardaki sütün erkeklerde 6.ay,

dişilerde 12. aya kadarki canlı ağırlık ve vücut gelişimleri ile kesif yem tüketimine

önemli bir etki yapmadığı saptanmıştır.

Arpacık ve ark. (1977), Karacabey Tarım İşletmesinde Karacabey Esmeri dişi

buzağıların 350 kg yağlı, 300 kg yağsız toplam 650 kg süt verilen büyütme

gruplarına 4. ayın sonunda sütten kesme metodu uygulandığını bildirmişler, büyüme

ve fertilite performansı yönünden gruplarda önemli farkların görülmediği, 650 kg süt

ile beslemenin işletme ekonomisi yönünden yaklaşık % 47'ye ulaşan daha fazla bir

maliyet oluştuğunu belirtmişlerdir.

Coverdale ve ark. (2004), buzağı başlangıç yeminin formu ve başlangıç

yeminin kaba yem düzeyinin buzağı performansı üzerine etkisi konulu

çalışmalarında; buzağılardan birinci gruba kaba formda ticari buzağı başlangıç yemi,

ikinci gruba öğütülmüş buzağı başlangıç yemi, üçüncü gruba buzağı başlangıç

yemi+%7.5 öğütülmüş (1-2 cm) çayır kuru otu, dördüncü gruba ise başlangıç

yemi+%15 öğütülmüş çayır kuru otu vermişlerdir. Buzağılar sütten kesimden sonra 2

hafta daha elde tutulmuş aynı yemlerle yemlenmiştir. Buzağı başlangıç yemi ile

birlikte kaba yem alan gruplarda başlangıç yemi tüketiminde ve deneme sonu canlı


6

ağırlık daha yüksek bulunmuş ve yemden yararlanmada daha iyi performans

gösterdikleri tespit edilmiştir.

Çelik, (2006) aynı süt içme rejimi uygulanan Siyah Alaca buzağılarında 1,5

ve 2,5 ayda sütten kesmenin 6 aylık yaşa kadar büyümeye etkisi konulu çalışmasında

1.5 lt süt içen grubun 6 aylık yaşa kadar gelişme performanslarının daha iyi olduğunu

bildirmektedirler.

Ersoy (1994), Bursa İli merkez ilçede bulunan ithal Holstain ineklerle çalışan

işletmeler genelinde buzağılarda sütten kesme yaşını 68 gün ve bu sürede içirilen süt

miktarını 410 kg olarak bildirmektedirler.

Göncü ve ark. (2010), Holstein buzağılarda sütten kesim öncesi dönemde

kaba yem ile beslemenin rumen gelişimi ve buzağı gelişimi üzerine etkilerinin

incelenmesi konulu çalışmalarında birinci grup %90 buzağı büyütme yemi ile %10,

1-2 cm uzunluğunda kıyılmış yonca samanı içeren karışımla yemlenmiş; ikinci grup,

yonca samanı ve buzağı büyütme yemi serbest ve tercihli olarak ve üçüncü grup,

sütten kesim öncesi dönemde sadece buzağı büyütme yemi kullanılarak

büyütülmüşlerdir. Araştırıcılar sonuçta yemleme şeklinin yem tüketimi, canlı ağırlık

artışı ve yemden yararlanma özellikleri üzerinde etkili olmadığını (P>0.05)

bildirmektedirler. Ayrıca, rumen sıvısı, protozoa sayısı gruplar arasında önemli

farklılık olmaz iken bakteri sayısının tercihli grupta sadece büyütme yemi ile

yemlenen gruba göre daha yüksek olarak (P<0.05) saptandığı bildirilmektedir.

Araştırıcılar, 8 haftalık yaşta sütten kesilen buzağılarda, kaba yem tüketiminin

büyüme performansı ve rumen gelişimi üzerine etkisinin sınırlı düzeyde olduğunu

bildirmektedirler.

Greenwood ve ark. (1997), Siyah Alaca buzağıların doğum ağırlıklarının %1,

% 1,5 ve %2’si oranında yem tükettikleri günü sütten kesim kriteri olarak

kullandıkları çalışmalarında, buzağıların sütten kesildikleri günleri sırasıyla 31,7 gün,

42,9 gün ve 45,2 gün olarak bildirmektedirler. Bu dönemlerde, %1 yem verilen grup

ile diğer gruplar arasındaki farklılık önemli bulunmuştur. Aynı araştırmada

buzağıların canlı ağırlıkları 8. haftada 65,9 kg, 62,6 kg ve 64,7 kg; 12. haftada 92,5

kg, 88,7 kg ve 92,7 kg; 16. haftada 121,0 kg, 116,5 kg ve 121,6 kg ve 20. haftada


7

149,8 kg, 148,7 kg ve 151,6 kg düzeylerinde ve farklılıkların istatistikî olarak

önemsiz olduğu bildirilmiştir.

Hernandez ve ark. (1999), sütten kesme yaşının kısalması ile buzağının içtiği

süt miktarının azalmasına rağmen performansın olumsuz yönde etkilenmemesini

buzağı büyütme yemi alımındaki artışa bağlamaktadır.

Jenny ve ark. (1982), canlı ağırlığının %6, %8, %10’u kadar süt verilerek

4.haftada sütten kesilen Siyah Alaca buzağıların performanslarını 6. haftaya kadar

inceledikleri çalışmalarında, tüketilen süt miktarının 4 hafta boyunca canlı ağırlık

artışında etkili olduğunu, ancak sütten kesimden sonra fazla süt tüketen grupların

canlı ağırlık artışlarının azaldığını belirtmişlerdir. Aynı araştırıcılar, grupların sütten

kesime kadar günlük canlı ağırlık artışı ortalamalarını sırasıyla 0.26 kg, 0.38 kg, 0.42

kg, 4. ve 6. haftalar arasında ise 0.60 kg, 0.60 kg, 0.46 kg olduğunu, doğumdan 6.

haftaya kadarki dönemde toplam canlı ağırlık artışı üzerinde fazla tüketilen süt

miktarının etkisinin bulunmadığını bildirmişlerdir.

Karakaş (2002), Bursa ili Yenişehir ilçesinde süt sığırı yetiştiren 10 işletmede

doğan 135 Holştayn dişi ve erkek buzağıda 32 ve 35 kg doğum ağırlığı tespit

edildiğini bildirilmektedir. Ayrıca, işletmelerde buzağıların sütten kesim yaşı

ortalamasını 82 gün, bu süre içerisinde tüketilen süt miktarı ise 419 kg olarak

bildirmektedir.

Kehoe ve ark. (2007), yemleme sıklığı ve sütten kesim yaşının buzağı

gelişimi sağlığı ve rumen gelişimi üzerine etkileri konulu çalışma sonuçlarında, 14

Siyah Alaca buzağının 3, 4, 5 veya 6 haftalık yaşta sütten kesmenin fark

oluşturmadığını bildirmektedirler.

Koçak ve Güneş (2004), erken sütten kesme sisteminde yetiştirilen buzağılara

kuru ot verilme zamanının, gelişme üzerindeki etkilerinin incelenmesi amacıyla özel

bir işletmede yetiştirilen ve aynı dönemde ilk doğumunu yapmış ineklerden elde

edilen ve tekiz 50 Siyah Alaca erkek buzağı kullanılmıştır. Çalışmada 60 gün

boyunca hiç kuru ot verilmemiş grup ile 35. günden ve 4. günden itibaren kuru ot

verilenler olmak üzere 3 grup oluşturulmuştur. Buzağılar aynı dönemde sütten

kesilmiş (35. gün) ve aynı rasyonla beslenmiştir. Çalışmada buzağıların doğum,

sütten kesim ve 60. gün canlı ağırlıkları, toplam canlı ağırlık artışı ve yem tüketimleri


8

incelenmiş, gruplar arasındaki farklılıkların istatistikî olarak önemli olmadığı

belirlenmiştir. Bu sonuçlar, kuru ot verme zamanının önemli olmadığını ancak,

gruplardaki buzağılar, canlı ağırlık artışları ve yem tüketimleri değerlendirildiğinde,

35. günden sonra kuru ot verilmeye başlanan gruptaki buzağıların daha ekonomik

olarak büyütüldüğü bildirilmektedir. Araştırıcılar buradaki iyileşmeyi kaba yemlerin

rumen koşullarını iyileştirmesine bağlamışlardır.

Luchini ve ark. (1992), 26 günlük yaşta sütten kesilen buzağılarda sütten

kesim öncesi ağırlık kazancı ve sütten kesim sonrası kısıtlı enerjinin metabolizma ve

ağırlık kazancı üzerine etkileri konulu çalışmalarında; sütten kesim sonrası alınan

katı yem miktarının sütten kesim öncesi besleme yönetiminden daha çok buzağıların

fizyolojik adaptasyonuna bağlı olduğunu bildirilmiştir.

Plaza ve Hernandez (1994), 1. grup 382 litre süt ve ot, 2. grup 232 litre süt,

konsantre yem ve ot, 3. grup 112 litre süt, süt ikame yemi, konsantre yem ve ot ile

beslenen, 21. günden sonra ot ve konsantre yemin tüm gruplara aynı şekilde verildiği

çalışmada Siyah Alaca dişi ve erkek buzağıların 120. gündeki canlı ağırlıklarını

sırasıyla 78.7 kg, 98.2 kg ve 100.5 kg olduğunu ve bu farkların istatistiki olarak

önemli olduğu bildirmektedirler.

Norton ve Eaton (1946), Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'nde sütçü

sığır ırkı buzağıların 7-10 hafta arasında sütten kesildiklerini bildirmişlerdir.

Perston (1956) ve Quayle (1958), buzağıları 21-24 gün sütle büyütmede canlı

ağırlık artışları ve gelişmelerinde olumsuz yönde bir etkilenmenin olmadığını

saptamışlardır.

Şekerden ve Şahin (2000), farklı miktar ve süre sütle beslemenin, 6 ve 12

aylık yaşlarda ulaşılan vücut büyüklüğü ve canlı ağırlık üzerinde önemli etkiye sahip

olmadığını bildirmektedirler.

Tüzemen (1991), beş hafta sonunda erken sütten kesilen Esmer, Holştayn ve

Simental buzağılarda erken sütten kesmenin büyüme ve gelişmeyi olumsuz

etkilemediğini ayrıca önemli boyutta ekonomi sağlandığını bildirmiştir. Araştrıcılar,

denemeye alınan her bir hayvana sütten kesime kadar 157 kg süt içirildiğini

bildirmektedir. Sütten kesimden sonra buzağılara iyi kaliteli kuru çayır otuna ilaveten

verilen 2 kg kesif yem buzağılarda iyi bir gelişme ve ağırlık artışı sağladığı ve sütten


9

kesimden sonra kesif yem verilmeyen hayvanlarda 4 ve 6 aylık yaşta kesif yem

verilmeyen gruplarda sırasıyla % 21 ve % 29 oranlarında daha düşük bir büyüme

tespit edildiğini bildirmektedirler.

Uludağ (1967), Karacabey Harasında yapılan çalışmada, Esmer ırk buzağılar

120 günlük süt emme döneminde, ilk 30 gün tam yağlı sütle büyütülmüş, 30-40 gün

arası yağsız süte geçiş uygulanmış ve 40. günden sonra sütten kesime kadar tamamen

yağsız sütle büyütülmüşlerdir. Deneme ve kontrol grubu buzağıların gelişmelerinde

önemli farka rastlanılmamış ve yağsız süt grubu lehine yaklaşık % 50 ekonomi

sağlandığı bildirilmiştir.

Ulutaş ve ark. (1996), Doğu Anadolu Kırmızısı buzağıları doğum

ağırlıklarının % 10' u miktarında sütle beslenerek 8 ve 10 haftalık iki farklı sürede

sütten kestikleri çalışma sonucunda, sütten kesim öncesinde 1. grup buzağılar 245 g,

2. grup buzağılar 254 g günlük canlı ağırlık artışı sağladıklarını ve 6 aylık yaşta 1.

grup buzağıların 86.5, 2. grup buzağıların 88.1 kg canlı ağırlığa ulaştıklarını

bildirmektedirler. Doğum ile 6. ay arasındaki periyotta günlük canlı ağırlık artışı 1.

ve 2. gruplarda sırası ile 378 g ve 385 g olarak tespit edildiğini, sütten kesim öncesi

yemden yararlanma oranının kurumadde olarak 1. grupta 2.366, 2. grupta 2.430

olarak gerçekleştiğini ve bütün özelliklerde her iki grup arasındaki farklılıkların

istatistiksel olarak önemsiz olduğunu bildirmektedirler.

Zitnan ve ark. (1999a), buzağılarda rumen gelişimi için, erken sütten kesme

ve konsantre yem + kuru ota geçişin rumen epitelinin gelişimine olumlu etki

yaptığını; fazla miktarda yapısal olmayan karbonhidratla beslemede rumen epitelinin

yüzeyini arttırdığını bildirmiştir.

Zitnan ve ark. (1999b), rumen mukozasının histolojik ve morfolojik

gelişiminde beslemenin rolü ile ilgili bir araştırmasında, 7 günlük 12 baş Siyah Alaca

dişi buzağıyı sütle beslenen, erken sütten kesilen (6. hafta) ve geç sütten kesilen (9.

hafta) olmak üzere 3 grupta incelemiştir. Araştırıcı yüksek miktarda konsantre yem

ve kuru otla beslenen erken sütten kesilen gruptaki buzağıların rumen epitellerinin

gelişiminin diğer iki gruba göre çok ileri safhada olduğunu bildirmektedir.


10

3.MATERYAL VE METOD İbrahim EREZ

11

3. MATERYAL VE METOD

3.1. Materyal

Bu çalışma, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma Uygulama

Çiftliğinde 2009-2010 yılında doğmuş olan erkek ve dişi 40 baş buzağı ile bireysel

buzağı büyütme bölmelerinde yürütülmüştür. Denemede ortaya konulan amacı

gerçekleştirmek için erkek ve dişi buzağılarda 35 ve 70 gün süt içirme periyodu

uygulanmış ve sütten kesim sonrası 120 güne kadar günlük canlı ağırlık artışı, yem

tüketimleri, yemden yararlanma oranları üzerinde durulmuş ve ekonomik analizleri

yapılmıştır.

Şekil 3.1. Ç.Ü.Z.F. Araştırma Uygulama Çiftliği buzağılığı

Deneme grupları, erkek ve dişi olmak üzere iki cinsiyet ve 35 ile 70 günlük

süt içirme periyotları olmak üzere 2 faktörlü olarak oluşturulmuştur. Her grupta en az

10 buzağı olmak üzere toplam 40 buzağıya ait veriler elde edilinceye kadar


12

denemeye devam edilmiştir. Buzağılar 120. gün performansları belirleninceye kadar

bireysel büyütme bölmelerinde tutulmuşlardır.

Şekil 3.2. Bireysel buzağı büyütme kulübeleri

Buzağılar doğduktan sonra bakımı yapılıp, annesinden ilk yarım saat içinde

ağız sütü almaları sağlanmıştır. Buzağılar daha sonra doğum bölmesinin karşısında

annesini görebileceği şekilde olan bireysel bölmelerde, buzağılıktaki bireysel buzağı

4 gün boyunca barındırılmış ve 5. Günden sonra buzağılıktaki bireysel buzağı

büyütme bölmelerine alınmışlardır. Bütün gruplardaki buzağılara denemede önceden

planlanmış süt içirme süreleri dâhilinde, bir sabah bir akşam olmak üzere günde 2

defa toplam 4 lt./gün tam yağlı süt verilmiştir. Buzağılıktaki bireysel bölmelerine

alındıkları 4. günden itibaren bütün deneme gruplarındaki buzağıların önünde, buzağı

başlangıç yemi ve öğütülmüş yonca kuru otu ayrı ayrı ve sürekli olarak

bulundurulmuştur. Bütün gruplara 70 ile 120. günler arası, %60 yonca samanı ve

%40 buzağı büyütme yemi içeren rasyon serbest olarak verilmiştir. Temiz su,

buzağıların önünde her zaman serbest olarak bulundurulmuştur.


13

Çizelge 3.1. Denemede kullanılan buzağı başlangıç ve buzağı büyütme yeminin besin maddesi kompozisyonu

Besin Maddesi İçeriği

Buzağı Başlangıç

Yemi

Buzağı Büyütme

Yemi

Besin Maddesi İçeriği

Buzağı Başlangıç

Yemi

Buzağı Büyütme

Yemi Kuru madde (% en az) 88 88 Kalsiyum (% en az-

en çok) 1,0-2,0 1,0-2,0

Ham protein (% en az) 18 17 Fosfor (% en az) 0,5 0,5 Ham selüloz (% en çok) 12 12 Sodyum (% en az-

en çok) 0,1-0,4 0,1-0,4

Ham kül (% en çok) 8 10 A vitamini (ıu/kg en az)

5000 5000

Metabolik enerji (kcal/kg, en az)

2800 2600 D3 vitamini (ıu/kg en az)

600 600

Hcı'de çözünmeyen kül (% en çok)

1 1 E vitamini (mg/kg en az)

25 25

Çizelge 3.2. Denemede kullanılan yoncanın besin maddesi içeriği Kuru madde (%) 91,83 Adf (%) 46,79 Ham protein (%) 13,12 Ndf (%) 54,87

Ham kül (%) 6,70 Ham yağ (%) 0,87 3.2. Metod

Buzağılar doğdukları günden itibaren, plastik kulak numaraları takılarak

numaralanmıştır. Daha sonra bireysel büyütme bölmelerine alınmış ve deneme

boyunca bireysel bölmelerde tutulmuşlardır. Buzağılardan, cinsiyet, yaş ve canlı

ağırlık bakımından mümkün olduğunca birbirine yakın ve en fazla 10 gün aralıkla

doğanların deneme gruplarına dağıtılması ile zaman farklılığının etkisi elemine

edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada buzağıların gelişme performansları ve yem

tüketimleri ayrıca muamelelerin buzağı büyütmenin ekonomikliğine olan etkilerinin

de ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu nedenle buzağı gelişiminin takibi amacıyla

canlı ağırlık 15 günlük aralıklarla, yem tüketim verileri haftalık dönemler halinde

belirlenmiştir. Deneme süresince elde edilen rakamlardan yararlanılarak günlük canlı

ağırlık artışı, günlük yem tüketimi ve yemden yaralanma oranları hesaplanmıştır.


14

3.3. İstatistik analizler

Çalışmanın her iki cinsiyette yürütülmesi söz konusu olduğundan deneme

tesadüf parsellerinde 2x2 faktöriyel tertipte yürütülmüş ve süt içirme süresinin 2

düzeyi (kontrol-erken sütten kesilen) ile cinsiyet (erkek-dişi) etkisi interaksiyon ile

birlikte ortaya konmuştur. Verilerin analizi SPSS paket programı ile yapılmıştır.

4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA İbrahim EREZ

15

4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA

35 ve 70 gün süt içirme uygulamasına tabii tutulan buzağıların sütten kesim

öncesi ve sonrası dönemde performans verileri Çizelge 4.1 de verilmiştir.

Çizelge 4.1. 35 ve 70 gün süt içirme uygulamasına tabii tutulan buzağıların sütten

kesim öncesi ve sonrası dönemde performans verileri SÜT KESİM

ZAMANI (SK) ERKEN (35 Gün)

NORMAL (70 Gün)

P<

SÜRE CİNSİYET (C) DİŞİ ERKEK DİŞİ ERKEK SEM SK C SK x C

Doğum Ağırlığı DA (kg) 38,03 39,22 37,10 39,14 0,91 0,58 0,08 0,64

0-35 Gün

YT (g/gün) 202,26 190,71 139,48 206,79 26,89 0,39 0,31 0,15

KBYT (%) 8,70 11,01 7,36 15,86 4,26 0,68 0,21 0,47

KSYT (%) 37,96 40,66 30,97 42,47 6,69 0,70 0,29 0,51

GCAA (g/gün) 464,31 472,22 507,47 499,72 43,54 0,42 1,00 0,86

YYO (GCAA/GYT) 2,83 2,81 3,97 2,97 0,38 0,09 0,18 0,20 35. Gün Ağırlığı CA (kg) 51,96 53,38 52,33 54,13 1,54 0,72 0,30 0,90

35-70 Gün

YT (g/gün) 1716,02 1790,36 1678,50 1618,57 124,42 0,40 0,95 0,59

KBYT (%) 12,03 13,50 11,26 14,81 2,36 0,91 0,29 0,66

KSYT (%) 87,97 84,84 87,08 85,20 2,38 0,91 0,30 0,79

GCAA (g/gün) 805,94 816,04 870,00 927,71 54,26 0,11 0,54 0,66


0-70 Gün

YT (g/gün) 959,17 986,83 898,08 909,50 69,58 0,33 0,78 0,91

KBYT (%) 10,37 12,25 9,31 15,34 2,81 0,72 0,17 0,47

KSYT (%) 62,96 62,75 59,02 63,83 3,86 0,71 0,56 0,52

GCAA (g/gün) 615,56 624,11 666,99 694,67 35,61 0,09 0,61 0,79


70-120 Gün

YT (g/gün) 3883,00 3893,83 3911,25 3885,00 100,37 0,92 0,94 0,85

KBYT (%) 21,07 18,92 20,66 21,04 1,31 0,52 0,50 0,34

KSYT (%) 78,93 81,08 79,34 78,96 1,31 0,52 0,50 0,34

GCAA (g/gün) 837,04 811,85 820,56 876,30 57,58 0,68 0,79 0,49


0-120 gün

YT (g/gün) 2163,17 2183,83 2138,67 2134,75 65,98 0,58 0,90 0,85

KBYT (%) 14,78 15,00 13,98 17,68 1,60 0,56 0,23 0,28

KSYT (%) 69,54 70,30 67,39 70,06 2,56 0,64 0,51 0,71

GCAA (g/gün) 698,61 694,51 724,58 762,78 26,45 0,08 0,52 0,43

YYO (GCAA/GYT) 0,32 0,32 0,35 0,36 0,02 0,04 0,75 0,60

Buzağının 1 günlük maliyeti (TL) 1183,20 1211,18 1123,58 1201,03 50,90 0,50 0,31 0,63 DA: Doğum ağırlığı, CA: Canlı ağırlık, YT: Yem tüketimi, KBYT: Kaba yem tüketimi, KSYT: Kesif yem tüketimi, GCAA: Günlük canlı ağırlık artışı, YYO: Yemden yararlanma oranı, GYT: Günlük yem tüketimi.


16

Denemeye erkek ve dişi buzağılar 2 ayrı grup halinde alınmış ve doğum

ağırlıkları arası farklar istatistikî olarak önemli saptanmamıştır. Erken sütten kesilen

grup ile diğer grubun 35 ve 70. gün canlı ağırlıklarındaki farklılıklar da istatistikî

olarak önemli (P<0.05) bulunmuştur. 90. gün kontrol tartım sonuçları arasındaki

farkların istatistikî olarak önemli olduğu ve 70 gün süt içirme programına tabi tutulan

grubun (108 kg), erken sütten kesilen gruptaki buzağılara göre (99 kg) daha yüksek

canlı ağırlıkta olduğu saptanmıştır. Ancak 120. gün canlı ağırlık tartımı analiz

sonuçları, bu farkın 120. günde ortadan kalktığını göstermektedir. Grupların 120. gün

canlı ağırlıklarına bakıldığı zaman, erken sütten kesilen buzağıların canlı

ağırlıklarının (122 kg) 70. günde sütten kesilen gruptan (127 kg) daha düşük olarak

saptanmasına rağmen grup içi varyasyon nedeniyle bu farkın istatistikî olarak önemli

olmadığı tespit edilmiştir (P<0.05). Yemden yararlanma oranlarına bakıldığında, hem

erkek hem de dişilerde 0-70. gün ile 35-70. günler arası yemden yararlanma oranları

arasındaki farkların istatistikî olarak önemli olduğu ve erken sütten kesilen gruplarda

0-70. gün ile 35-70. günler arası yemden yararlanma oranlarının daha düşük olduğu

saptanmıştır.

0-120 günlük performans verileri incelendiği zaman erken sütten kesilen

buzağıların yemden yaralanma oranlarının normal sütten kesilen gruba göre daha az

olduğu ve aralarındaki farklılığın istatistikî olarak önemli olduğu saptanmıştır

(P<0.05). Bu durum erken sütten kesilen buzağıların yem tüketimlerinin, normal

sütten kesilen gruba göre daha fazla olduğundan kaynaklanmaktadır. Aynı zamanda

35-70. günler arasında, erken sütten kesilen buzağılar gereksinmelerini sadece

yemden karşılarken, diğer grup yeme ek olarak günlük 4 litre de süt tüketmektedir.

Bundan dolayı 70. günde sütten kesilen grupta GCAA değerleri, 35. günde sütten

kesilen gruba göre daha fazla bulunmuş ve aralarındaki farklılık istatistikî olarak

önemli olma eğiliminde saptanmıştır (P<0.09).

Bu çalışmada elde edilen sonuçlar, buzağıları 21-24 gün sütle büyütmede

canlı ağırlık artışları ve gelişmelerinde olumsuz yönde bir etkilenmenin olmadığını

bildiren Perston (1956) ve Quayle (1958) ve beş hafta sonunda erken sütten kesilen

Esmer, Holstein ve Simmental buzağılarda erken sütten kesmenin büyüme ve


17

gelişmeyi olumsuz etkilemediğini bildiren Tüzemen (1991)’in sonuçları ile benzer

yönde gerçekleşmiştir.

Türkiye’de buzağılarda sütten kesme uygulamasında farklı süreler söz konusu

olup 2 aydan 6 aya kadar değişen uygulamalar mevcuttur (Karakaş, 2002; Arpacık ve

ark., 1977). Ancak yurtdışında yapılan çalışmalarda daha kısa sürelerde buzağıların

rumen gelişimini tamamladığı ve erken sütten kesmenin mümkün olduğu

bildirilmektedir (Perston, 1956; Quayle, 1958; Norton ve Eaton, 1946). Winter

(1985), 3, 5 ve 7 haftalık yaşlarda sütten kesilen buzağıların sütten kesim önce ve

sonrasında günlük canlı ağırlık artışı ve kuru madde alım değerleri arasında fark

olmadığını bildirmektedir.

Bu çalışma, özelikle sütten kesim sonrası performansın erken sütten kesmede

olumsuz etkilenmediği ve 120. günde olası farklılıklarında ortadan kalktığını

göstermektedir. Ancak bu konuda yapılmış çok fazla çalışma olmaması

karşılaştırmayı zorlaştırmaktadır. Yine bu çalışma sonucunu destekler nitelikte olan

Uğur ve ark. (2004), 30, 45 ve 60. günde sütten kesilen buzağıların performanslarını

karşılaştırmak amacıyla yaptıkları çalışma sonucunda ilk buzağılama yaşı, 305 gün

süt verimi ve süt yağı değerleri arası farkların istatistikî olarak önemli olmadığını

bildirmektedir.

4.1. Ekonomik değerlendirme

Yapılan ekonomik değerlendirme sonucu Çizelge 4.1.1.’de verilmiştir.

Çizelge 4.2. 35 ve 70 gün süt içirme programlarında süt maliyeti

Sütten

Kesme

Zamanı

Günlük İçirilen

Süt Miktarı

(litre)

Sütten Kesime Kadar 1

Buzağıya İçirilen

Toplam Süt Miktarı

(litre)

Sütten Kesime Kadar 1

Buzağıya İçirilen Sütün

Maliyeti

(TL)

Sütten Kesime Kadar

100 Buzağıya İçirilen

Sütün Maliyeti

(TL)

35. Gün 4 140 84 8.400

70. Gün 4 280 168 16.800

Günlük 2 öğünde toplam 4 litre süt içirilen bir süt içirme programında 35

günde bir buzağı (4 lt.x35 gün) 140 lt. süt içmektedir. Bu süre 70 güne çıktığında


18

içirilen süt miktarı (4 lt.x70 gün) 280 lt.’ye çıkmaktadır. Entansif bir işletmede sütün

litresinin 0,60 TL olduğu hesap edilecek olursa, 1 buzağı için aradaki fark (140

lt.x0,60 gün) 84 TL’ye karşılık gelmektedir. Bu verilerden anlaşıldığı üzere 35

günlük bir süt içirme programıyla 1 buzağının içtiği süt miktarı ve maliyeti 70

günlük bir süt içirme programına göre % 50 daha ekonomiktir. Ayrıca 100 sağmallık

bir işletmede kulübe maliyeti buzağıların kulübede kalma süresi ile ilişkili olup

işletme ilk yatırım maliyetleri üzerinde etkilidir. Bu nedenle, işletmede uygulanan süt

içirme süresinin 70 günden 35 güne düşürülmesiyle, işletmenin toplam kulübe

gereksinimi yarı yarıya düşecektir.

Tüzemen (1991) beş hafta sonunda erken sütten kesilen Esmer, Holstein ve

Simental buzağılarda erken sütten kesmenin büyüme ve gelişmeyi olumsuz

etkilemediğini ayrıca önemli boyutta ekonomi sağlandığını bildirmiştir. Bu

çalışmada elde edilen bulgular, erken sütten kesme uygulaması ile yaklaşık % 50

avantaj elde edilebileceğini bildiren araştırma sonuçları (Tüzemen 1991; Arpacık ve

ark. 1977; Uludağ 1967) ile benzer sonuç vermiştir.

5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER İbrahim EREZ

19

5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER

Elde edilen bulgular ve analiz sonuçları (Çizelge 4.1.) incelendiğinde erken

sütten kesim uygulaması ve cinsiyet gruplarının yem tüketimi ve günlük canlı ağırlık

artışı arasındaki farklar istatistiki olarak önemli (P<0.05) tespit edilmemiştir.

Yemden yararlanma oranlarına bakıldığında, hem erkek hem de dişilerde 35-70. gün

ile 0-70. günler arası yemden yararlanma oranları arasındaki farkların istatistikî

olarak önemli olduğu ve erken sütten kesilen gruplarda 35-70. gün ile 0-70. günler

arası yemden yararlanma oranlarının daha düşük olduğu saptanmıştır.

Mevcut çalışma sonucu elde edilen veriler de benzer sonuçlar vermiş ve

özelikle sütten kesim sonrası performansın erken sütten kesmede olumsuz

etkilenmediği ve 120. günde olası farklılıkların da ortadan kalktığını göstermiştir.

Ayrıca buzağıların erken sütten kesilmesi, işgücü, zaman ve buzağı kulübesi

ihtiyacını önemli düzeyde azaltacak ve işletmeye önemli boyutta ekonomi

sağlayacaktır.

Bu çalışma neticesinde, rumen gelişimini uyarmak, satılabilir süt miktarını

artırmak için, işletme koşulları buzağı bakım ve takibinde yeter koşullara sahip ve

sütü değer fiyata satabiliyorsa 35 günde sütten kesebilecekleri anlaşılmaktadır.

5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER İbrahim EREZ

20

21

KAYNAKLAR

ANDERSON, K. L., T. G. NAGARAJA, J. L. MORRILL, T. B. AVERY, S. J.

GALITZER, AND J. E. BOYER, 1987. Ruminal microbial development in

conventionally or early-weaned calves. J. Anita. Sci. 64:1215.

ANONIM, 2006. Sığırcılık Şubesi Çalışmaları. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Tanıtım Broşürü No:5.

ANONIM, 2011. Buzağı Büyütme Metodları. http://www.muratgorgulu.com.tr/

altekran.asp?id=24 (Erişim Tarihi: 18.07.2011).

ARPACIK, R., YOSUNKAYA, H., ERTURAN, M. Farklı miktarlarda süt ile

beslenen Karacabey Esmeri dişi buzağıların büyüme ve fertilite

performanslarının karşılaştırılması. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü

Dergisi. 1977, XVII, 3-4, 61-81.

COVERDALE, J.A., TYLER, H.D., QUIGLEY, J.D., BRUMM, J.A., 2004. Effect

of various levels of forage and form of diet on rumen development and growth

in calves. J. Dairy Sci. 87:2554-2562.

ÇELİK, G., 2006. Aynı Süt İçirme Rejimi Uygulanan Siyah Alaca Buzağılarında 1,5

ve 2,5 Ayda Sütten Kesmenin 6 Aylık Yaşa Kadar Büyümeye Etkisi. Yüksek

Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2006.

ERSOY, K., 1994. Bursa ili Merkez ilçede bulunan ve ithal ineklerle çalışan

işletmelerde bakım besleme, yönetim ve ahır içi koşullarının değerlendirilmesi

üzerine bir araştırma (Doktora Tezi). U.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa,

1994.

GÖNCÜ, S. DORAN F., BOĞA, M., KILIÇ, Ü. GÖRGÜLÜ. M. 2010. The Effect of

Feeding Method of Roughage on Rumen Development and Growth

Performance of Holstein Friesian Calves. Journal of Agricultural

Sciences.16:123-128.

GREENWOOD, R.H., MORRİLL, J.L., TİTGEMEYER, E.L., 1997. Using Dry

Feed İntake As a Persentage of initial Body Weight as a Weaning Criterion

Department of Animal Sciences and Industry. Kansas State University,

Manhattan 66506.

http://www.muratgorgulu.com.tr/

22

HERNANDEZ, M., GABALDON, L., COMBELLAS, J., 1999. Influence of

resticted suckling Period on Milk Yield of Bos Taurus X Bos İndicus Cows and

Liveweight change of Calves Livestock Research for Rural Development (11)2.

JENNY, B.F., VAN DIJK, H.J., GRIMES, L.W., 1982. Performance of Calves Fed

Milk Replacer Once Daily At Various Fluid Intakes and Dry Matter

Concentrations Department of Dairy Science, Clemson University, Clemson,

SC 29631.

JONES, C., HEINRICHS, J., 2007. Early Weaning Strategies. (Available:

http://www.extension.org/pages/Early_ Weaning_Strategies , 10 April 2010)

KARAKAŞ, E., 2002. Bursa-Yenişehir İlçesinde Yetiştirilen Holştayn Buzağıların

Doğum Ağırlığı, Sütten Kesim Yaşı, Süt Tüketimleri ve Yaşama Güçleri.

Uludag Univ. J. Fac. Vet. Med. 21 (2002) 77-81.

KELEŞ, A.E., 2010. Sütten Kesim Öncesinde Kaba Ve Kesif Yem Verilme Şeklinin

Sütten Kesim Sonrası Buzağı Büyüme Performansına Etkileri (Yüksek Lisans

Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 2010.

KOÇAK, Ö., GÜNEŞ, H., 2004. The Growth and Survival Characteristics of

Holstein Femael Calves Weaned at Various Age. Turk. J. Vet. Anim. Sci 29

(2005): 511- 516.

KEHOE, S.I., DECHOW, C.D., HEINRICHS, A.J. 2007. Effects of weaning age and

milk feeding frequency on dairy calf growth, health and rumen parameters.

Livestock Science 110 (2007) 267–272.

LENGEMANN, F.W., ALLEN, N.N., 1959. Development of rumen function in the

dairy calf. II. Effect of diet upon characteristics of the rumen flora and fauna of

young calves. Journal of Dairy Science 42(7): 1171-1181.

LUCHINI, N.D., LANE, S.F., COMBS, D.K. 1992. Preweaning intake and

Postweaning Dietary Energy Effects on Intake and Metabolism of Calves

Weaned at 26 Days of Age. J.Dairy Sci. 75(1):255-266.

MARTIN, W.G., RAMSEY, H.A., MATRONE, G., WISE, G.H., 1959. Responses

of young calves to a diet containing salts of volatile fatty acids. J. Dairy Sci. 42,

1377–1386.

http://www.extension.org/pages/Early_

23

NORTON, C. L., EATON, H. D., 1946. Dry calf starters for dairy calves. Cornell

Agric. Exp. Sta. Bull. 1946, 835.

OWEN, F.G., LARSON, L.L., 1982. A simplified liquid feeding program for calves.

J. Dairy Sci. 65, 1350–1356

PERSTON, T. R. 1956. Dry feeding of calves. Agriculture. 1956, 62:462.

PLAZA, J., and FERNANDEZ, E., 1994. Weaning weight and feed consumption on

performance of female holstein calves. Cuban J. Agric.Sci. 33:(1), 37-40.

QUAYLE, P. D. 1958. A study of the effects of dietary aureamycin and methods of

weaning in early weaned calves. J. Agric. Sci. 1958, 50:535.

QUIGLEY III, J.D., SMITH, Z.P., HEITMANN, R.N., 1991. Changes in plasma

volatile fatty acids in response to weaning and feed intake in young calves. J.

Dairy Sci. 74, 258–263.

ŞEKERDEN, Ö., ÖZKÜTÜK, K., 1997. Büyükbaş Hayvan Yetiştirme. Çukurova

Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı No: C – 122, Adana.

ŞEKERDEN, Ö., ŞAHİN M., 2000. Siyah Alaca Dişi Buzağıların Farklı Miktar ve

Süre Süt ile Beslenmesinin 0-12 ay Periyodunda Büyüme Performansına

Etkileri. MKÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 5(1-2):121-128.

TÜZEMEN, N., 1991. Erken sütten kesilen Esmer, Siyah Alaca ve Sarı Alaca

buzağıların yemden yararlanma ve büyüme özelliklerinin karşılaştırılması.

Doğa- Tr. Journal of Veterinary and Animal Sci. 1991, 16:65-75.

UĞUR, F., SAVAŞ, T., DOSAY, M., KARABAYIR, A., ATAŞOĞLU, C., 2004.

Growth and behavioral traits of Turkish Saanen kids weaned at 45 and 60 days.

Small Rumin. Res. 52: 179-184.

ULUDAĞ, N. 1967. Yağsız sütle buzağı büyütme ve ekonomisi. TUBİTAK 1.

Bilimsel Kongre tebliği,Ankara, 8-10 Ekim, 1967.

ULUTAŞ, Z., AKBULUT, Ö., TÜZEMEN, N., ÖZLÜTÜRK, A., 1996. Farklı

Sürelerde Sütten Kesilen DAK Buzağılarında Büyüme ve Gelişme. Lalahan

Hay. Araşt. Enst. Dergi. 36 ( 2 ) : 54–67, 1996.

USDA, 2002. Part I: Reference of dairy health and management in the United States,

2002. USDA:APHIS:VS,CEAH, Natl. Anim.Health Monitoring Sys., Fort

Collins, CO.

24

WINTER, K.A., 1985. Comparative performance and digestibility in dairy calves

weaned at three, five, and seven weeks of age. Can.J. Anim. Sci. 65, 445–450.

ZITNAN, R., KUHLA, S., SANFTLEBEN, P., BILSKA, A., SCHNEIDER, F.

ZUPCANOVA, M., VOIGT, J., 1999. Diet induced ruminal papillae

development in neonatal calves not correlating with rumen butyrate. Archives

of Animal Nutrition. 11: 472-479.

ZITNAN, R., VOIGT, J., WEGNER, J., BREVES, G., SCHRÖDER, B., WİNCLER,

C., LEVKUT, M. KOKARDOVA, M., SCHÖNHUSEN, U., KUHLA, S.,

HAGEMEISTER, H., SOMMER, A., 1999. Morphological and Functional

Development of the Rumen in the Calf: Influence of the Time of Meaning. 1.

Morphological Development of Rumen Mucosa. Arch. Tierernahr. 1999;

52(4):351-362.

25

ÖZGEÇMİŞ

1979 yılında Adana’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Adana’da tamamladı.

1998 yılında Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi kazanıp, 2003 yılında

mezun oldu. 2005 yılında Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni

Anabilim Dalında Yüksek Lisans öğrenimime başladı. 2006 yılında Bitlis İl Tarım

Müdürlüğüne kadrolu olarak atandı. 2007 yılında kurumlar arası geçiş yaparak Tarım

Bakanlığından Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma ve Uygulama

Çiftliğine naklen atandı. Halen Ziraat Fakültesi Araştıma ve Uygulama Çiftliğinde

Veteriner Hekim olarak görev yapmaktadır.

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ …buzağının büyüme döneminde en az 100 litre süt içmesi gerektiği bundan fazlasının işletmenin süt satış fiyatı ve besleme

Documents