ÇUKUROVA ÜN İVERS İTES İtraglor.cu.edu.tr/objects/objectFile/ae3MmGKU-9102013-14.pdf · Gölün bentik faunasının, Bivalvia, Gastropoda, Demospongiae, Crustacea, Oligochaeta,

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Özlem FINDIK DOKTORA TEZİ

ASLANTAŞ BARAJ GÖLÜ (OSMANİYE) BENTİK FAUNASI

SU ÜRÜNLERİ ANABİLİM DALI

ADANA, 2006




Özlem FINDIK

DOKTORA TEZİ


Bu tez ..../..../2006 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından

Oybirliği/Oyçokluğu İle Kabul Edilmiştir.

İmza................................... İmza.............................. İmza........................... Prof.Dr.M.Z.Lugal GÖKSU Prof.Dr.Ferit KARGIN Prof.Dr.Dursun AVŞAR DANIŞMAN ÜYE ÜYE İmza................................... İmza.............................. Yrd.Doç.Dr.Cem ÇEVİK Yrd.Doç.Dr.Ahmet BOZKURT ÜYE ÜYE

Bu tez Enstitümüz Su Ürünleri Ana Bilim Dalında hazırlanmıştır.

Kod No:

Prof.Dr. Aziz ERTUNÇ

Enstitü Müdürü

Bu Çalışma Ç.Ü. Araştırma Fonu Tarafından Desteklenmiştir. Proje No: FBE.2000.D.93 Not : Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.

I

ÖZ

DOKTORA TEZİ


Özlem FINDIK




Danışman: Prof.Dr.M.Z.Lugal GÖKSU Yıl:2006, Sayfa:60

Juri :Prof.Dr.M.Z.Lugal GÖKSU :Prof.Dr. Ferit KARGIN :Prof.Dr.Dursun AVŞAR :Yrd.Doç.Dr. Cem ÇEVİK :Yrd.Doç.Dr.Ahmet BOZKURT

Bu çalışma, Nisan 2001-Mart 2002 döneminde yürütülmüş olup, Aslantaş Baraj Gölü bentik faunasının nitel ve nicel özellikleri ile bunların aylık değişimleri ortaya konulmuştur. Gölün bentik faunasının, Bivalvia, Gastropoda, Demospongiae, Crustacea, Oligochaeta, Insecta olarak 6 sınıf ve bunlara ait 22 türden oluştuğu; derin bölge bentik faunasının, m2'de yıllık ortalama 1775,73±154,33 adet olarak bulunduğu; bentik faunanın %56,88'nin Oligochaeta ve %43,12'sinin ise Chironomidae türlerinden oluştuğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Bentik Fauna, Chironomidae, Oligochaeta, Aslantaş Baraj

Gölü.

II

ABSTRACT

PH-D THESIS

BENTHIC FAUNA OF ASLANTAŞ DAM LAKE (OSMANİYE)

Özlem FINDIK

DEPARTMENT OF FISHERIES

INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES

UNIVERSITY OF ÇUKUROVA

Supervisor : Prof.Dr.M.Z.Lugal GÖKSU Year:2006, Pages: 60

Jury : Prof.Dr. M.Z.Lugal GÖKSU : Prof.Dr. Ferit KARGIN : Prof.Dr.Dursun AVŞAR : Asist.Prof.Dr. Cem ÇEVİK : Asist.Prof.Dr.Ahmet BOZKURT

In this study, which carried out between April 2001 and March 2002, the

qualitative and quantitative properties and the monthly distribution of the benthic fauna were determined by monthly interval in Aslantaş Dam Lake. It was determined that the benthic fauna of the lake consist of six animal classis; Bivalvia, Gastropoda, Demospongiae, Crustacea, Oligochaeta, Insecta and belonging 22 species of these. It was found that the annual mean value of profundal fauna as the individial number per m2 was 1775,73±154,33. Of these 56,88% were Oligochaeta and 43,12% were Chironomidae species.

Key Words: Benthic Fauna, Chironomidae, Oligochaeta, Aslantaş Dam Lake.

III

TEŞEKKÜR

Doktora tezim süresince bana her türlü yardımını ve desteğini gösteren

danışman hocam sayın Prof.Dr. M. Z. Lugal GÖKSU'ya teşekkür ederim. Desteğini

her zaman gördüğüm sayın hocam Prof. Dr. Ercan SARIHAN'a, Prof. Dr. Timur

KIRGIZ’a ve Yrd.Doç.Dr. Naime POLATDEMİR'e, arazi çalışmam süresince

yardımlarını esirgemeyen Yrd.Doç.Dr. Ahmet BOZKURT ve Yrd.Doç.Dr. Fatma

ÇEVİK’e, öğrenci arkadaşlarımıza, Aslantaş Baraj Gölü balıkçılarına ve bu

çalışmayı maddi olarak destekleyen Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma

Projeleri Birimine teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim.

IV

İÇİNDEKİLER SAYFA NO

ÖZ............................................................................................................ I

ABSTRACT............................................................................................ II

TEŞEKKÜR............................................................................................ III

İÇİNDEKİLER……………………………………………………… IV

ÇİZELGELER DİZİNİ.......................................................................... V

ŞEKİLLER DİZİNİ................................................................................ VI

1.GİRİŞ.................................................................................................... 1

2.ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR................................................................... 5

3.MATERYAL VE METOD................................................................. 13

3.1.Çalışma Alanının ve İstasyonların Tanımı...................................... 13

3.2.Materyallerin Toplanması ve Değerlendirilmesi............................. 15

3.2.1.Göl Çalışmaları....................................................................... 15

3.2.2.Laboratuvar Çalışmaları......................................................... 16

3.2.2.1.Nitel Analizler........................................................ 16

3.2.2.2.Nicel Analizler........................................................ 17

3.2.3.İstatistik Analizler.................................................................. 17

4.BULGULAR VE TARTIŞMA........................................................... 19

4.1.Bulgular.......................................................................................... 19

4.1.1.Fizikokimyasal Özellikler..................................................... 19

4.1.2. Bentik Faunaya Ait Nitel Bulgular....................................... 21

4.1.3. Bentik Faunaya Ait Nicel Bulgular....................................... 27

4.1.3.1.Genel İnceleme.......................................................... 27

4.1.3.2.Gruplara Göre İnceleme............................................. 34

4.1.3.2.(1). Oligochaeta.............................................. 34

4.1.3.2.(2). Chironomidae........................................... 37

4.1.4. Bentik Faunanın Fizikokimyasal Özellikler İle İlişkisi.…... 42

4.2.Tartışma........................................................................................... 43

5.SONUÇ VE ÖNERİLER.................................................................... 50

KAYNAKLAR........................................................................................ 51

ÖZGEÇMİŞ............................................................................................ 60

V

ÇİZELGELER DİZİNİ SAYFA NO

Çizelge.4.1. Fizikokimyasal Özelliklerin Derinliğe Göre

Dağılımı……...

19

Çizelge.4.2.Fizikokimyasal Özelliklerin Derin Bölge İstasyonlarına

Göre Dağılımı………………………………………………

20

Çizelge.4.3. Fizikokimyasal Özelliklerin Aylara Göre Dağılımı………. 21

Çizelge.4.4. Çalışma Alanında Saptanan Türlerin Sistematiği…………. 22

Çizelge.4.5.Çalışma Alanında Oligochaeta Dışında Saptanan Türlerin

Aylara Göre Dağılımı………………………………………..

24

Çizelge.4.6.Çalışma Alanında Oligochaeta Dışında Saptanan Türlerin

Sıklık Analizi (%)………………………………………….

25

Çizelge.4.7. Derin Bölgede Saptanan Grupların Aylara Göre Dağılımı

(BS/m2±Standart Hata, %)…………………………………..

28

Çizelge.4.8.Derin Bölgede Saptanan Grupların İstasyonlara Göre

Dağılımı (BS/m2±Standart Hata, %)…………………………

30

Çizelge.4.9. Derin Bölgede Saptanan Grupların Aylara Göre Dağılımı

(yaş ağırlık,g/m2±Standart Hata, %)…………………………

33

Çizelge.4.10. Derin Bölge Oligochaeta Faunasının İstasyonlara Göre

Dağılımı (BS/m2±Standart Hata, %)………………………

36

Çizelge.4.11. Derin Bölge Chironomidae Faunasının İstasyonlara Göre

Dağılımı (BS/m2±Standart Hata, %)………………………

39

Çizelge.4.12.Chironomidae Larvalarına Ait Türlerin Aylık Dağılımları

(BS/m2±Standart Hata, %)………………………………….

40

Çizelge.4.13.Göl Bentik Faunasıyla Fizikokimyasal Özellikler

Arasındaki Pearson Korelasyon Katsayısına Ait Sonuçlar ...

42

VI

ŞEKİLLER DİZİNİ SAYFA NO

Şekil.3.1.Aslantaş Baraj Gölü ve Çalışılan İstasyonlar.............................. 14

Şekil.4.1.Çalışma Alanında Saptanan Grupların Tür Sayılarına Göre

Yüzde Dağılımları ……………………………………………

23

Şekil.4.2.İstasyonların Oligochaeta Dışında Bulundurdukları Türler

Bakımından Benzerliklerine Ait Ağaç Grafiği…….....................

26

Şekil.4.3.Çalışma Alanında Derin Bölgede Saptanan Grupların Yüzde

Dağılımı (Birey sayısı/m2)………………………………………

27

Şekil.4.4.Derin Bölgedeki Toplam Faunanın Mevsimsel Dağılımı

(BS/m2)………………………………………………………….

29

Şekil.4.5. Derin Bölgede Saptanan Grupların Aylık Toplam Fauna

(BS/m2) Yönünden Benzerliklerine Ait Ağaç Grafiği…………

31

Şekil.4.6. Derin Bölge İstasyonlarının Toplam Fauna (BS/m2) Yönünden

Benzerliklerine Ait Ağaç Grafiği………………………………..

32

Şekil.4.7. Derin Bölgede Saptanan Grupların Yüzde Dağılımı (Yaş

Ağırlık/m2)………………………………………………………

34

Şekil.4.8. Derin Bölge Oligochaeta Faunasının Birey Sayılarının Aylara

Göre Dağılımı.................…………………………………........

35

Şekil.4.9. Derin Bölge Oligochaeta Faunasının Yaş Ağırlıklarının Aylara

Göre Dağılımı............................………………………………

36

Şekil.4.10. Derin Bölge Chironomidae Faunasının Birey Sayılarının

Aylara Göre Dağılımı................……………………………….

37

Şekil.4.11.Derin Bölge Chironomidae Faunasının Yaş Ağırlıklarının

Aylara Göre Dağılımı.............................………………………

38

Şekil 4.12. Derin Bölge Chironomidae Türlerinin Yıllık Ortalama Birey

Sayılarının Yüzde Dağılımları…………………………….....

41

1.GİRİŞ Özlem FINDIK

1

1. GİRİŞ

Limnolojik çalışmaların genel amacı, çalışılan sucul ekosistemin doğal

zenginliğini ortaya koymaya yöneliktir. Bu kapsamda, iç suların doğal zenginliği

şüphesiz ortamın flora ve faunasına bağlıdır.

Sucul ekosistemlerde yaşayan canlı grupların kendi aralarındaki ve içinde

bulundukları ekosistemin fiziksel ve kimyasal özellikleriyle ilişkilerinin belirlenmesi

çalışmaları, hem balıkçılık ve su ürünleri bakımından ekosistemden yararlanabilme

sınırlarını belirlemede ve hem de sucul ekosistemin temel biyolojik verimliliğinin

belirlenebilmesi açısından gereklidir (Kırgız,1984).

İç sularda bentik fauna ile ilgili çalışmalar, limnolojik araştırmaların önemli

bölümlerinden birini oluşturmaktadır. Bentik faunayı oluşturan gruplar, bu gruplara

ait dağılımlar ve bu dağılıma etki eden çeşitli faktörlerin araştırılması, bu kapsamda

ele alınan çalışma konularıdır. Göl ekosisteminde yaşayan bentik omurgasız

organizmalar, göldeki besin zincirinin fitoplanktonik ve zooplanktonik

organizmalardan sonraki üçüncü halkasını oluşturmakta ve gölün biyolojik

verimliliğinde etken organizmalar olarak önem kazanmaktadır.

Bentik omurgasız organizmalar, tür kompozisyonları, biyomas değerleri,

mevsimsel değişimleri ve bazı türler açısından değerlendirilerek; göllerin ekolojik

yapılarının belirlenmesinde, su kalitesinin ve kirliliğinin saptanmasında önemli

indikatör olarak yer almaktadır ( Sözen ve Yiğit,1999).

İç sular faunasında bentik omurgasız organizmalar oldukça önemli bir yer

tutmakta ve özellikle Chironomidae larvalarının ayrı bir öneme sahip oldukları

bilinmektedir. Pek çok araştırma Chironomidae larvalarının, başta protein olmak

üzere, besin değeri bakımından yüksek, aynı zamanda balıkların vazgeçilmez bir

besini olduğunu ortaya koymuştur. Özellikle bentik faunanın az olduğu kış

mevsimlerinde bol ve devamlı olarak bulunmaları, bunların önemini bir kat daha

arttırmaktadır. Yapılan araştırmalar, bu organizmaların balıklar tarafından kolayca

sindirilebildiklerini ve dolayısıyla balıkların birinci derecede tükettikleri canlı

besinler arasında yer aldıklarını göstermektedir.


2

Chironomidae familyası mensupları tam başkalaşım geçiren sineklerdir. Ergin

dönemleri su dışında, larva ve pupa aşamaları ise su içinde geçer. Bu hayvanların

hayat devrinde en uzun evre larva evresidir. Tüm iç sularda her zaman Chironomidae

larvalarına rastlamak mümkündür (Akıl ve ark.,1996).

Chironomidae larvaları bulundukları sularda taban materyali içine oksijen

ilettiklerinden, bu bölgede oksijenli solunumu olumlu yönde etkilerler. Dolayısıyla

mineralizasyon olumlu yönde etkilenmiş olup; tabandaki kokuşma engellenmekte ve

fotosentez için gerekli ham maddeler sağlanmış olmaktadır. Chironomidae larvaları

suyun verimini yükselttikleri için, bir çok araştırıcı tarafından biyoindikatör olarak

kabul edilirler ve kullanılırlar (Şahin, 1984).

Chironomidae larvaları, hem dip yüzeyinin birim alanındaki çokluk durumları

hem de tür kompozisyonları ile bulundukları rezervuarın biyolojik

sınıflandırılmasında en önemli göstergelerinden biridir (Kırgız, 1988a).

Çeşitli araştırıcılar, bentik faunanın nitel ve nicel durumunu esas alıp, gölleri

canlı üretkenliği yönünden sınıflandırmışlar ve biyolojik özelliklerinin göstergesi

olarak Chironomidae larvalarının ilk sırayı aldıklarını belirtmişlerdir (Ahıska, 1999).

Sublittoral ve profundal bölgede bentik fauna içinde bol miktarda bulunan bir

diğer grup ta Oligochaeta grubudur. Oligochaeta’ların dağılımı ve bollukları göllerin

karakteristiği ve trofik düzeyi hakkında fikir vermektedir (Probst, 1987).

Oligochaeta grubu sucul sistemlerdeki besin zincirinde önemli bir yere sahip

olup; kirliliğin izlenmesinde, özellikle bazı türler indikatör olarak kullanılırlar. Balık

ve diğer omurgasızlar için önemli bir besin kaynağıdırlar (Lafont, 1987).

Oligochaeta grubundan Limnodrilus hoffmeisteri ve bazı tubificid türlerinin

düşük çözünmüş oksijen ve yüksek ağır metal kirliliğine karşı dirençli oldukları

belirtilmektedir (Sang, 1987).

Oligochaeta grubundan Tubificidae familyası tüm sucul ortamlarda,

oligotrofik, hiperötrofik hatta atık sularda da bulunmaktadır. Bu familya üyeleri,

ortamda bozulma olduğunda ortamı en son terkedip, iyileşme olduğunda tekrar

kolonize olabilirler. Familyaya ait üyeler ağır metal analizleri için yapılan LC50

çalışmalarında sıklıkla kullanılmakta ve iyi sonuçlar vermektedir. Ayrıca bu


3

familyaya ait Tubifex tubifex türü çeşitli izleme çalışmalarında yoğunlukla kullanılan

türlerdendir (Milbrink, 1987).

Oligochaeta grubu için yaşanan tek sorun olgunlaşmamış bireylerde tür

teşhislerinin oldukça zor yapılabilmesidir. Bu sebeple de iç su ortamlarında kirlilik

indeksleri hesaplanırken bu gruba ait tür çeşitliliğinden ziyade taksa çeşitliliği

kullanılmaktadır.

Türkiye, çeşitli doğal göl, baraj gölleri ve akarsu bakımından zengin su

kaynaklarına sahiptir. Bentik açıdan iç sular kıyaslandığında, akarsulardaki tür

çeşitliliğinin göllere nazaran daha yüksek olduğu bilinmektedir. Su ürünlerinden

gereği gibi yararlanabilmek için, ülkemizdeki iç sularda yaşayan organizmaların ve

dağılımlarının bilinmesi gerekmektedir.

Güneydoğu Akdeniz Bölgesi’nin önemli iç su kaynaklarından biri olan

Aslantaş Baraj Gölü taşkın koruma, sulama ve enerji üretimi amacıyla yapılmış,

1985'te işletmeye açılmıştır. Aslantaş barajı Ceyhan nehri üzerinde kurulu olup,

Akdeniz'in 45km kuzeyinde ve Ceyhan nehrinin Akdeniz’den itibaren 100km akış

yukarısındadır. Baraj gölü, normal işletme su seviyesi kodunda toplam en fazla 1.190

milyon m3 su depolama ve buna ilave olarak 650 milyon m3 taşkın suyu depolama

kapasitesine sahiptir. Yaklaşık 6km eninde, 16km uzunluğunda olan ve en derin yeri

93m'yi bulan göl, azami 6.050 ha'lık bir alana yayılmaktadır. Denizden ortalama

yüksekliği 146m'dir (Anonim,1966).

Baraj gölünün işletmeye açılmasından sonra Devlet Su İşleri gölü su ürünleri

programına almış ve balıklandırmaya başlamıştır. Balık avcılığı, su ürünleri

kooperatifi üyeleri tarafından 34 tekne ile yapılmaktadır. Baraj gölünde pullu sazan

(Cyprinus carpia) dışında, Yayın (Silurus glanis), İn balığı (Barbus sp.), Tatlısu

kefali (Leuciscus cephalus) ve İnci balığı (Alburnus orentis) gibi türler mevcuttur

(Anonim, 2000).

Aslantaş Baraj Gölü, kurulduğu tarihten bu yana çevre halkı için balıkçılık

açısından oldukça önemli bir gelir kaynağı durumundadır. Cyprinidae, Mugilidae,

Anguillidae ve yüksek kabuklular gibi demersal canlılar bentik faunayı besin olarak

değerlendirmektedir. Bentik faunanın zengin olması, bunlarla beslenen balıklarda da

sayıca çokluğa neden olmaktadır.


4

Bu çalışma ile, demersal beslenen balıkların ana gıdası olan ve Aslantaş Baraj

Gölü’nün verimliliğinin belirlenmesi çalışmalarına katkı sağlayacak yönde, gölün

limnolojik yapısının önemli bir bölümünü oluşturan bentik faunanın özelliklerinin

ortaya çıkarılması ve bugüne kadar herhangi bir bentik fauna çalışması yapılmamış

olan baraj gölünün bentik faunasının tespit edilerek, ülkemizin biyolojik çeşitliliğinin

ortaya çıkarılmasına katkıda bulunulması amaçlanmıştır.

2.ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Özlem FINDIK

5

2.ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR

Aslantaş Baraj Gölü’nde bentik fauna ile ilgili herhangi bir çalışmaya

rastlanılamamıştır. Baraj gölünde yapılmış diğer çalışmalar ise oldukça az sayıda

olup; çoğunluğu balık biyolojisi ile ilgilidir. Bu çalışmalar arasında, Aslantaş Baraj

Gölü’nde Yaşayan Sazan (Cyprinus carpio L.,1758)’in Büyüme ve Bazı Biyolojik

Özelliklerinin İncelenmesi (Erdem ve ark.,1992); Barbus rajanorum Heckel,1843’ün

Bazı Biyolojik Özelliklerinin İncelenmesi (Başusta ve Erdem,1994); Capoeta

barroisi Lartet,1894 Türünün Büyüme Performansının İncelenmesi (Başusta ve

Erdem,1995); ve Aslantaş Baraj Gölü (Osmaniye) Zooplanktonunu (Bozkurt ve

Göksu,2003) verebiliriz.

Bu nedenle, yurdumuzda ve diğer ülkelerde iç sularda yapılmış olan benzer

bentik çalışmalar ile bentik faunanın nitel ve nicel özellikleri hakkında

gerçekleştirilmiş olan çalışmaların bir bölümü aşağıda özetlenmiştir.

“Çubuk Barajı ve Emir Gölü’nün Makro ve Mikro Faunasının Mukayeseli

İncelenmesi” adlı çalışma ülkemizdeki bentik fauna çalışmalarına ışık tutacak

nitelikte temel bir çalışmadır. Genel amaçlı yapılan bu çalışmada her iki göl, bentik

organizmalar dikkate alınarak ekolojik olarak sınıflandırılmıştır (Geldiay, 1949).

Bilgin (1967) tarafından yapılan araştırmada, İzmir civarı tatlı sularında

yaşayan Gastropodlar, sistematik ve ekolojik yönden incelenmiştir.

Türkiye’nin bazı bölgelerinden tespit edilen tatlı su yumuşakçaları üzerinde

yapılan çalışmada, toplam 20 tür ve 5 alt tür saptandığı bildirilmiştir (Geldiay ve

Bilgin, 1969).

Gölcük Gölü’nde yapılan bir çalışmada, gölün ötrofik karakterde olduğu;

buna karşın bentik faunanın nitel ve nicel bakımdan fakir olduğu; Nisan ayının

bentik fauna bakımından en zengin ay olduğu; Eylül ayında tabakalaşma gözlenen

gölde zeminde O2 azalmasına paralel olarak H2S'ün arttığı ve bu nedenle bentik

faunanın fakirleştiği, ayrıca bu dönemde sadece H2S'e karşı dayanıklı bazı türlerin

bulundukları belirtilmektedir (Geldiay ve Tareen, 1972).

Geldiay ve Bilgin (1973) yaptıkları araştırmada, Batı Anadolu’nun bazı iç

sularındaki Dreissena polymorpha türünün sistematiğini ve dağılışını incelemişlerdir.


6

Soylu ve Kırgız (1975), Apolyont ve Manyas göllerinde dip fauna

elementlerinin yıllık dağılımlarını araştırmışlar; dip fauna elementlerinin, Apolyont

gölünde %74,65 Oligochaeta, %24,66 Chironomidae ve %0,68 diğer hayvanlar;

Manyas gölünde ise bu dağılımın %57,31 Oligochaeta, %42,39 Chironomidae ve

%0,3 diğer hayvanlar şeklinde oluştuğunu bildirmektedirler.

Ustaoğlu (1980) tarafından Karagöl (Yamanlar-İzmir)’de yapılan çalışmada

bentik fauna araştırılmış ve Tubificidae’ye ait (Tubifex tubifex, Limnodrilus

hoffmeisteri) 2, Chironomidae (Chironomus plumosus) ve Chaoboridae (Chaoborus

flavicans) familyalarına ait 1’er tür olmak üzere toplam 4 tür tespit edildiği; m2’deki

birey sayısı dağılımı bakımından, Oligochaeta’nın %59,72, Chaoboridae larvalarının

%31,37 ve Chironomidae larvalarının %8,91 olarak bulunduğu ve gölün ötrofik

şartlarda olduğu bildirilmiştir.

Seyhan Baraj Gölü’nde yapılan çalışmada, bentik organizmalar ile bunların

nitel ve nicel dağılımlarının araştırıldığı; bentik faunanın 6 gruba dahil 27 türle

temsil edildiği; bentik faunanın %77,27 ile Chironomidae larvaları, %18,6 ile

Oligochaeta grubu türleri ve %4,13 ile diğer hayvan grupları tarafından oluştuğu;

Chironomidae larvalarının dominant olduğu bildirilmektedir (Kırgız 1984).

Cromwell Gölü'nün (Yeni Zelanda) bentik böcekleri üzerinde yapılan

çalışmada, 153 tanesi Chironomidae (Diptera) türü olmak üzere toplam 212 tür

tanımlandığı bildirilmektedir (Harper ve Cloutier,1986).

Léman (İsviçre) gölünde yapılan çalışmada, 19 Oligochaeta türünün

belirlendiği, Tubificidlerin tüm yıl boyunca baskın olduğu ve 1,6 Iob indeks değeri

ile göl sedimentinin kirli olduğu bildirilmektedir (Lafont,1987).

Probst (1987) tarafından Constance Gölü’nde (İsviçre) yapılan çalışmada, 14

tubificid türü ve 1 lumbriculid türü saptandığı; toplam fauna içinde Tubifex tubifex

türünün %72 ile temiz suların indikatörü olan Stylodrilus heringianus türünün ise

%0,1 ile bulunduğu belirtilmektedir.

Şahin (1987) tarafından Eğirdir gölünde yapılan bir çalışmada, Chironomidae

larvaları ve onların yayılışları araştırılmış; Tanypodinae ve Chironominae alt

familyalarına ait 10 farklı tür bulunduğu ve bu türler içinde Procladius

(Psilotanypus) sp.'nin baskın olduğu belirtilmektedir.


7

Wagner (1987) tarafından Vorderer Finstertaler (Avusturya) gölünde yapılan

çalışmada, Stylodrilus heringianus, Peloscolex ferox ve Tubifex tubifex türleri olmak

üzere 3 türün belirlendiği ve yıllık ortalama Oligochaeta biyomasının 1,6-4,0g/m2

olduğu belirtilmektedir.

Gala gölü Chironomidae larvaları ile ilgili olarak yapılan çalışmada,

Chironomidae faunasının Tanypodinae, Orthocladinae ve Chironominae alt

familyalarına ait 19 türle temsil edildiği bildirilmektedir (Kırgız, 1988b).

Kırgız (1989), Gala gölünün bentik faunası üzerinde çalışmış ve bu çalışmada

bentik faunanın 18 bentik hayvansal organizma ile temsil edildiğini ve m2’de 4988

birey bulunduğunu bildirmiştir.

Çetinkaya (1991) tarafından yapılan çalışmada, Akşehir gölünün su kalitesi,

planktonu ve bentik faunası araştırılmış; gölün bentik faunasının Oligochaeta ve

Chironomidae grubundan oluştuğu ve bentik fauna biyomasının da ortalama

5,77g/m2 olduğu bildirilmektedir. Bentik faunanın en fazla sırasıyla Mayıs, Şubat ve

Aralık aylarında bulunduğu belirtilmektedir.

Di Candia (İtalya) gölünde yapılan çalışmada, organik maddece zengin, orta

zengin ve fakir bölge olmak üzere 3 bölge seçildiği ve bu bölgelerde makrobentik

dağılımla birlikte sedimente ait bazı kimyasal parametrelerin araştırıldığı

bildirilmektedir. Seçilen bölgelerde birey ve tür sayısı bakımından az olmalarına

karşın Oligochaeta’dan Naididae ve Tubificidae; Diptera’dan Chironomidae

türlerinin baskın olarak saptandığı belirtilmektedir. Bu üç bölge arasında baskın

gruplara ait türlerin biyokütle ve yoğunluklarında farklılıklar olduğu fakat tam olarak

bu farklılıkların neden kaynaklandığının belirlenemediği bildirilmektedir (Galanti ve

ark., 1991).

Keban Baraj Gölü’ndeki bir çalışmada, Procladius (Holotanypus) sp. ve

Chironomus halophilus larvalarının mevsimsel dağılımları incelenmiş ve m2’deki en

yüksek değerin 572 birey/m2 ile kış mevsiminde; en düşük değerin ise, 44 birey/m2

ile yaz mevsiminde gözlendiği bildirilmektedir (Özdemir ve Şen,1991).

Bonacina ve ark. (1992) tarafından yapılan çalışmada, İtalya’daki 13 büyük

gölün profundal bentik faunası araştırılmış, tür çeşitlilik indeksleri hesaplanmış ve

göllerin trofik düzeyleri belirlenmiştir. Bu göllerden oligotrof olduğu belirtilen Garda


8

gölünde %97 ve ötrof olduğu belirtilen Lugana gölünde %98’lik oranlar ile baskın

grubu Oligochaeta oluşturmasına karşın; tür çeşitliğinin Garda gölünde yüksek

olduğu ve özellikle Oligochaeta grubunun gölde 24 türle temsil edildiği, Lugana

gölünde ise tür çeşitliliğinin az ve Oligochaeta grubunun gölde sadece Tubifex

tubifex, T. ignotus, Limnodrilus hoffmeisteri, Potamothrix hammoniensis ve

Stylodrilus heringianus türleri ile temsil edildiği bildirilmektedir.

Gözler ve Şen (1992) tarafından Cip balık üretim ve yetiştirme tesisinde

yapılan araştırmada, Chironomidae larvaları ve mevsimsel dağılımları incelenmiş,

Chironomidae familyasına ait 9 tür bulunduğu ve larvaların en fazla bulundukları

ayın Nisan (m2’de 3556 birey); en az bulundukları ayın ise Aralık (m2’de 163 birey)

olduğu belirtilmiştir.

Ahıska ve Karabatak (1994) tarafından Türkiye'nin önemli bir kuş barınak

alanı olan Seyfe gölünde yapılan çalışmada, bentik faunanın Chironomidae (Diptera)

larvaları ve Gastropoda kabuklarından oluştuğu; gölde Chironomidae familyasına ait

Einfeldia pagana, Fleuria lacustris ve Dicrotentipes tritomus türlerinin saptandığı ve

en fazla Haziran, Ağustos ve Kasım aylarında bulundukları; yıllık ortalama m2'deki

birey sayısının 2406 olduğu ve Chironomidae larvalarının kuşların yoğun olarak

yayılış gösterdiği alanlarda diğer bölgelere oranla daha fazla miktarlarda

gözlendikleri bildirilmektedir.

Mert ve Erikli (Kırklareli/İğneada) göllerinde yapılan çalışmada, her iki gölün

bentik faunası karşılaştırılmış; Erikli gölünde 11 gruba ait m2'de ortalama 600 adet

birey, Mert gölünde ise 10 gruba ait m2'de ortalama 1624 adet birey bulunduğu; her

iki gölün grupların çeşitliliği yönünden birbirlerine benzedikleri, fakat göl tabanının

m2'sindeki birey sayısı miktarı bakımından farklılık gösterdikleri bildirilmektedir

(Kırgız ve Güher, 1994).

Özkan ve Kırgız (1995) tarafından yapılan bir araştırmada, Edirne il sınırları

içinden toplanan Chironomidae familyasına ait 4 alt familya ve 32 tür saptanmış;

bunlardan Cricotopus intersectus Lehman, Glyptotendipes lobiferus K., Kiefferulus

tendipediformis (Goet.) türleri Türkiye için yeni kayıt olarak bildirilmektedir.

Akıl ve ark. (1996) tarafından Cip Baraj Gölü’nde yapılan çalışmada,

Tanypodinae, Chironominae ve Orthocladinae alt familyalarına ait 17 türün


9

belirlendiği; Chironomidae larvalarının gölde en fazla yazın (m2'de 395), en az kışın

(m2'de 81) bulunduğu belirtilmektedir.

Mikri Prespa (Yunanistan) gölünde yapılan çalışmada, gölde en önemli bentik

grubu Oligochaeta grubunun oluşturduğu ve bu gruba ait 4 türün (Potamothrix

prespaensis, Psammoryctides ohridanus typica, Psammoryctides ohridanus

variabilis, Spirosperma tenuis) endemik olduğu belirtilmektedir (Petridis ve

Sinis,1997).

Polatdemir ve Şahin (1997) tarafından Eskişehir ve çevresi durgun su

sistemlerindeki Chironomidae larvaları üzerinde yapılan bir çalışmada, 500 örnek

içinde Tanypodinae, Prodiamesinae ve Chironominae alt familyalarına ait olmak

üzere 16 cins ve 25 türün saptandığı ve Chironomus thummi, Chironomus

viridicollis, Chironomus anthracinus ve Polypedilum scalaenum'un en çok yayılış

gösteren türler olduğu bildirilmektedir.

Kovada gölü ve kanalının bentik faunası üzerine yapılan araştırmada, gölün

mezotrofik göl özelliği gösterdiği ve bentik faunanın kalitatif olarak düşük fakat

kantitatif olarak yüksek düzeyde olduğu belirtilmektedir (Karaşahin,1998).

Neuchatel (İsviçre) gölünde Oligochaeta ve Chironomidae larvaları ile ilgili

olarak yapılan bir çalışmada, gölde oligotrofik şartlarda bulunan Spirosperma

velutinus, Stylodrilus heringianus türlerinin bulunma yüzdelerinin 1984'de %16'dan

1992'de %33'e yükseldiği ve 1997'de ise %11'e düştüğü, göldeki ötrofik durumun

iyileşme süreci içine girdiği ve oligotrofik göllerde bulunan Chironomidae’ya ait

Micropsectra cinsi türlerinin gözlendiği belirtilmektedir (Lang, 1998).

Ahıska (1999) yaptığı çalışmada, Kesikköprü Baraj Gölü’nün bentik

organizma türleri ve mevsimsel değişimlerini belirlemek amacıyla, bentik faunanın

%26,88’sinin Chironomidae larvaları, %32,59’unun Oligochaeta türleri ve

%40,5’inin diğer bentik omurgasızlardan oluştuğunu belirlemiş ve ayrıca m2’deki

ortalama bentik faunanın 567,89 birey sayısı olarak saptandığını bildirmektedir.

Sözen ve Yiğit (1999) tarafından Akşehir gölünde yapılan bir çalışmada,

bentik faunanın Insecta, Oligochaeta, Crustacea, Nematoda, Mollusca grupları ve

bunlara ait 27 cins ile temsil edildiği; %51,55 ile Chironomidae ve %45,97 ile

Oligochaeta grubu üyelerinin bu gruplar içinde baskın olduğu; birey sayısının


10

m2'deki yıllık ortalama değerinin 1754,08 olarak bulunduğu ve bentik faunanın yaş

ağırlığının yıllık ortalama 4,57 g/m2 olarak saptandığı belirtilmektedir.

Real ve ark. (2000)’in İspanya’daki bazı büyük göllerin profundal bentik

faunaları üzerinde yaptıkları araştırmada, göllerin profundal bentik faunasının

Chironomus cinsine ait 3 türden oluştuğu; C. bernensis türünün oksijence zengin

mezotrofik göllerde, C. plumosus türünün sığ, oksijen azlığı bulunan ötrofik göllerde

bulunduğu; C. nuditarsis ve C. bernensis türlerinin detritus ile, C. plumosus türünün

ise taze fitoplankton ile beslendiği bildirilmektedir.

Balık ve ark, (2001) tarafından bentik faunası araştırılan Sazlıgöl’de

Oligochaeta’ya ait 16 tür, Chironomidae’ya ait 13 tür tespit edildiği; göl sularının sığ

olması sebebiyle çevresel faktörlerin etkisi altında kaldığı ve daha önce gölde bentik

araştırma yapılmadığı için bulunan türlerin göl için yeni kayıt olduğu; ayrıca

Enchyiraeus albidus, Tubifex nerthus, Dero dorsalis, Dero digitata, Psammoryctides

deserticola, Quistadrilus multisetosus türlerinin ise Türkiye faunası için yeni kayıt

olduğu belirtilmektedir.

Gediz deltası ve Sazlıgöl’ün mollusk faunası üzerinde yapılan araştırmada 10

türün tespit edildiği ve bu türlerden 9’unun Gastropoda, 1’inin Bivalvia sınıfına ait

olduğu belirtilmektedir (Ustaoğlu ve ark.,2001a).

Ustaoğlu ve ark, (2001b)’in Işıklı gölünde yaptıkları çalışmada, Mollusca

faunası araştırılmış; Gastropoda sınıfına ait 22 ve Bivalvia sınıfına ait 2 tür olmak

üzere toplam 24 türün tespit edildiği bildirilmiştir.

Orta gölünde yapılan bir araştırmada, gölün 1926 yılından itibaren endüstriyel

kirliliğe maruz kaldığı; 1989-1990 yıllarında kireçleme çalışmaları yapıldığı, bu

çalışmalar neticesinde 1996 yılında gölün bentik fauna yönünden araştırıldığı ve

restorasyon çalışmaları sonunda hala göldeki bentik faunanın kirlilik etkisi altında

olduğu bildirilmiştir (Baudo ve ark.,2001).

Wang ve Liang (2001)’in Çin’in en büyük gölü olan Poyang gölünde

yaptıkları çalışmada, 5 familyaya ve 20 cinse bağlı 25 türün saptandığı; bu türlerden

Limnodrilus paramblysetus’un yeni tür olduğu; bu türün L. amblysetus türüne benzer

olduğu fakat kısa penis şiti başlığı ile bu türle farklılık gösterdiği belirtilmektedir.


11

Çelik (2002)’nin yaptığı çalışmada, Güneydoğu Teksas’taki küçük bir kum

yatağı (Barry) gölünün makrobentoz kommunitesi ve bazı fizikokimyasal özellikleri

araştırılmış; çalışmada 50 taksona ait 5614 birey bulunmuş; baskın organizmaların

Chaoborus puctipennis, Limnodrilus hoffmeisteri ve Dero obtusa olduğu, tür

çeşitlilik indeksinin 0,9’dan 3,9’a kadar değişmiş olduğu ve derinliğe bağlı olarak

azaldığı, ancak birey sayısının derinlik ile doğru orantılı olarak arttığı

belirtilmektedir.

Taşdemir ve ark, (2003) tarafından İkizgöl’de yapılan çalışmada, gölün

Diptera faunası araştırılmıştır. Çalışmada, Chironomidae familyasına ait 4,

Chaoboridae familyasına ait 1 ve Ceratopogonidae familyasına ait 2 takson olmak

üzere toplam 7 takson belirlendiği, diptera larvalarının gölde ortalama 3227 birey/m2

ile bulunduğu ve bununda %22,98’ini Chironomidae larvaları, %76,96’sını

Chaoboridae larvaları ve %0,06’sını ise Ceratopogonidae larvalarının oluşturduğu

bildirilmektedir.

Buldan Baraj Gölü’nün bentik faunasının belirlenmesi çalışmasında, 6’sı

Annelid, 3’ü Diptera, 2’si Gastropoda ve 3’ü Malacostraca olmak üzere toplam 14

türün tespit edildiği ve Branchiura sowerbyi türünün Türkiye için yeni kayıt olduğu

bildirilmektedir (Balık ve ark., 2004).

Balık ve ark.,(2004) tarafından Birgi Göletleri ve Sazlıgölde yapılan sucul

fauna çalışmasında, 3 Diptera, 2 Coleoptera, 2 Hemiptera ve 2 Odonata türü

saptandığı belirtilmektedir.

Fındık ve Göksu (2004) tarafından Berdan Baraj Gölü’nde yapılan çalışmada,

bentik faunanın nitel ve nicel özellikleri ile bunların aylık değişimlerinin incelendiği;

bentik faunanın Bivalvia, Gastropoda, Crustacea, Oligochaeta, Insecta olarak 5

sınıftan ve bunlara ait 22 türden oluştuğunun saptandığı; profundal faunanın m2'de

yıllık ortalama 1412 adet olarak belirlendiği; faunanın %52,77'sinin Chironomidae

ve %47,23'ünün ise, Oligochaeta türlerinden oluştuğunun saptandığı belirtilmektedir.

Gölcük gölünün bentik faunası üzerinde yapılan çalışmada, faunanın

Tubificidae, Chironomidae ve Chaoboridae grupları tarafından temsil edildiği; bentik

faunanın %93,52'lik oran ile Oligachaeta, %3,98 ile Chironomidae ve %2,50 ile

Chaoboridae üyelerinden oluştuğu; ilkbaharda Chironomidae larvalarının 2716


12

birey/m2 ile ve Oligocahaeta grubunun 76779 birey/m2 ile en fazla bulundukları ve

Chaoboridae larvalarının 1736 birey/m2 ile yazın en fazla miktarda bulundukları

bildirilmektedir (Toksöz ve Ustaoğlu, 2005).

Yıldız ve Balık (2005)’in Göller Bölgesi iç sularında dağılım gösteren

Oligochaeta faunasının belirlenmesi amacıyla yaptıkları çalışmada, 24’ü Tubificidae,

14’ü Naididae, 3’ü Enchytraeidae, 2’si Lumbriculidae, 1’i Lumbricidae, 1’i

Haplotaxidae ve 1’i Glossoscolecidae familyalarına ait olmak üzere toplam 46 tür

tespit edildiği ve tespit edilen türlerden, Henlea nasuta, Tubifex tubifex f. bergi,

Limnodrilus hoffmeisteri f. parvus, Ilyodrilus frantzi ve Spirosperma nikolskyi’nın

Türkiye Oligochaeta Faunası için ilk kayıt oldukları belirtilmektedir.

Eğrigöl’de yapılan makrobentik fauna çalışmasında, m2’de 1036 birey tespit

edildiği, bunun 939 bireyinin oligoket, 95’nin chironomid ve 2 bireyinin chaoborid

olduğu; % 90,64 oranı ile oligochaeta bireylerinin en baskın grubu oluşturduğu;

%25,90 oranı ile en zengin istasyonun 4. istasyon olduğu; derinliğe bağlı değişimde

en fazla bireye 7. metrede rastlandığı bildirilmektedir (Yıldız ve ark., 2005).

Topçam Baraj Gölü’nde yapılan çalışmada, Oligoket faunasına ait 9’u

Tubificidae ve 2’si Naididae olmak üzere 11 tür belirlendiği, Limnodrilus

hoffmeisteri türünün %64,64 ile baskın tür olduğu belirtilmektedir (Yıldız ve Balık,

2006).

3. MATERYAL VE METOD Özlem FINDIK

13

3. MATERYAL VE METOD

Çalışmada öncelikle çalışma alanı tanımlanmış ve istasyonlar belirlenmiştir.

Daha sonra, materyallerin toplanması ve değerlendirilmesi aşamasına geçilmiştir.

3.1. Çalışma Alanı ve İstasyonların Tanımı

Baraj Gölü kıyı şeridi büyük su bitkilerinden yoksun olmakla beraber, kıyısal

kesimde evsel atıkların deşarj edildiği bölgeler bulunmakta ve bu kesimlerde az da

olsa bir bitki topluluğu gözlenmektedir.

Çalışma süresince örnekler, tüm gölü tanımlayan ve göle giren kaynaklar

dikkate alınarak 5’i derin ve 5’i kıyı olmak üzere toplam 10 istasyondan aylık olarak

alınmıştır (Şekil.3.1).

Gölde çalışılan istasyonlardan 1, 2, 3, 4 ve 5 no'lu istasyonlar gölün derin

bölgesinden; 6, 7, 8, 9 ve 10 no'lu istasyonlar ise, kıyı bölgesinden seçilmiştir.

Seçilen istasyonlardan, 1 no’lu istasyon baraj suyunun akışı yönünde çıkışa

yakın olan Hacıaptiler mahallesi civarından, 2 no’lu istasyon 1 no’lu istasyonun

yaklaşık 1 km kuzeyinde bulunan Kesmegeçidi mevkiinden, 3 no’lu istasyon Keşiş

çayının baraj gölüne döküldüğü kısımdan, 4 no’lu istasyon Andırın Deresinin baraj

gölüne döküldüğü yerden ve 5 no’lu istasyon ise Ceyhan nehrinin göle döküldüğü

boğaz kısmından seçilmiştir.

1 ve 2 no’lu istasyonlarda derinliğin 30-50m arasında, 3 no’lu istasyonda 7-

25m, 4 no’lu istasyonda derinliğin 5-15m ve 5 no’lu istasyonda derinliğinin ise 10-

20m arasında değişmekte olduğu belirlenmiştir. Tüm istasyonların dip yapılarının,

nehir akıntıları ile gelmiş olduğu düşünülen alüvyonlarla kaplı olduğu ve oldukça

çamurlu bir yapıya sahip olduğu saptanmıştır. Ayrıca 1’inci ve 2’inci istayonlarda

bazı aylarda dip çamurunda kokuşmalar olduğu gözlenmiştir.

6’ıncı istasyon 1 no’lu istasyona; 7’inci istasyon 2 no’lu istasyona; 8’inci

istasyon 3 no’lu istasyona; 9’uncu istasyon 5 no’lu istasyona; ve 10’uncu istasyon 4

no’lu istasyona yakın kıyı bölgelerinden seçilmiştir. Kıyı istasyonlarının dip

yapılarının yer yer taşlık ve kumluk olduğu ve dar bir bölge olduğu gözlemlenmiştir.


14

Şekil.3.1. Aslantaş Baraj Gölü (Osmaniye) ve Çalışılan İstasyonlar


15

3.2. Materyallerin Toplanması ve Değerlendirilmesi

Çalışma, Nisan 2001’den Mart 2002’ye kadar olan dönemde 12 ay sürmüştür.

Aralık ayında iklim koşulları nedeniyle örnek alımı yapılamamıştır. Çalışma,

araziden örneklerin toplanması ve laboratuvarda tür teşhis ve sayımlarının yapılması

şeklinde; göl ve laboratuvar çalışmaları ile örneklere ait verilerin

değerlendirilmesinin yapıldığı istatistik çalışmalar olmak üzere üç aşamada

gerçekleştirilmiştir.

3.2.1. Göl Çalışmaları

Çalışmada, örnekler gölün kıyı ve derin bölgesinde seçilen istasyonlardan

alınmış ve örneklerin saklanmasında %4'lük formaldehit ile %70'lik etil alkol

kullanılmıştır.

Derin bölgeden alınan örnekler, her bir istasyondan Hidrobios marka Ekman

çamur alma kabıyla iki tekrarlı olarak alınmıştır. Kullanılan Ekman kepçesinin

boyutları 15*15cm’dir. Alınan çamur örnekleri nitel ve nicel olarak incelenmek

üzere poşetlere konularak laboratuvara getirilmiştir. Kıyı bölgesindeki istasyonlardan

alınan örnekler, kıyıdan toplanmış ve nitel olarak incelenmek üzere laboratuvara

getirilmiştir. Derin bölge örnekleri, farklı göz açıklıklarına sahip (0,1; 1,2; 2mm) 3

elekten geçirilerek yıkanmış ve eleklerde kalan organizmalar pens yardımıyla

toplanmış ve kavanozlara alınmıştır. Kavanozların üzerine tanımlayıcı bilgiler

(örneğin alındığı istasyon ve tarih; çamurun rengi, kokusu ve tane yapısı) kayıt

edilmiştir.

Derin bölge istasyonlarından su örnekleri, Hidrobios marka Nansen Şişesi ile

alınmıştır.

Suyun sıcaklık ve çözünmüş oksijen değerleri YSI 95 marka oksijenmetre ile

ölçülmüştür. Ancak, Nisan ve Mayıs aylarında cihazın arızalanması nedeniyle

çözünmüş oksijen ölçümü yapılamamıştır. pH ise, Hanna marka laboratuvar tipi pH

metre ile ölçülmüştür. Işık geçirgenliği ölçümü seki diski yardımıyla yapılmıştır.


16

3.2.2. Laboratuvar Çalışmaları

3.2.2.1. Nitel Analizler

Zoobentik örneklerin nitel incelenmesinde, öncelikle örnekler gruplarına

ayrılmış ve tür düzeyine kadar belirlenmeye çalışılmıştır. Bu incelemeler için

Euromex (Holland) marka stereoskopik mikroskop ve RML5 Askania marka

binoküler mikroskop kullanılmıştır.

Chironomidae larvalarının teşhis edilmesinde, organizmalar önce %70-%80-

%95'lik etil alkol serilerinden geçirilerek temizlenmiştir. Öncelikle, stereoskobik

mikroskopta segment sayıları, ventral ve lateral solungaçlarının bulunup

bulunmaması ve solungaçların morfolojik özellikleri incelenmiştir. Sonra

organizmaların başları gövdelerinden ayrılmış, başların ventral tarafları üste

getirilerek üzerlerine laktofenol damlatılarak geçici preparatları yapılmış ve

binoküler mikroskopta teşhisleri yapılmıştır (Şahin,1984). Chironomidae türlerinin

tanısı için, Usinger (1956), Oliver ve ark., (1978), Cranston (1982), Wiederholm

(1983), Şahin (1984;1986;1987;1991), Kırgız (1984), Pennak (1989), Thorp ve

Covich (1991), Vergon ve Bourgeois (1993), Epler (1995;2001), Merritt ve

Cummins (1996) ve Tachet ve ark.,(2000)’den yararlanılmıştır.

Oligochaeta örneklerinde türlerin teşhisleri olgun bireylerde yapılmış olup;

oligochaeta grubunun teşhislerinde, organizmalar stereoskobik mikroskopta lam

üzerinde dorso-ventral olarak yatırılmış, üzerine laktofenol damlatılmış ve binoküler

mikroskopta ayırıcı yapıları dikkate alınarak türler belirlenmiştir (Brinkhurst,1971).

Oligochaeta türlerinin tanısında, Sperber (1952), Brinkhurst (1960;1971;1986),

Pennak (1989), Steinlechner (1987), Thorp ve Covich (1991), Milligan (1996),

Timm (1999) ve Pinder ve Brinkhurst (2000)’den yararlanılmıştır.

Sayısal olarak değerlendirilemeyen mollusca grubu üyeleri, direkt olarak lup

altında incelenmiştir. Türler belirlenirken Bilgin (1967), Geldiay ve Bilgin (1969),

Zhadin (1952), Quigley (1977), Howells ve ark.,(1996)’dan yararlanılmıştır.

Crustacea sınıfı ve Ephemeroptera üyelerinin teşhisi, mikroskop altında

ayırıcı özellikleri dikkate alınarak yapılmıştır. Bu teşhisler için sırasıyla Crustacea


17

sınıfı için Gledhill ve ark. (1976), Quigley (1977), Pennak (1989)'dan;

Ephemeroptera üyeleri için, Usinger (1956), Elliott ve ark. (1988), Thorp ve Covich

(1991), Merritt ve Cummins (1996)'dan yararlanılmıştır.

3.2.2.2. Nicel Analizler

Örneklerin nicel yönden incelenmesinde tüm gruplara ait m2’deki birey

sayıları esas alınmıştır. Kullanılan Ekman kepçesinin boyutları 15*15 cm olup, her

istasyondan örnekler 2 tekrarlı olarak alınmış ve m2’deki hesaplamalar buna göre

yapılmıştır. Örneklere ait yaş ağırlıkların belirlenmesinde 0,0001g hassasiyetteki

terazi kullanılmıştır.

Nicel analizlerde organizma gruplarına ait tüm değerlendirmeler m2'deki

birey sayıları (BS/m2) üzerinden yapılmıştır. Ayrıca m2’deki yaş ağırlıkları da (g/m2)

hesaplanmıştır (Sarıhan,1984; Wetzel ve Likens,1991; Elliott,1993; Tanyolaç,2000).

Bu şekilde hesaplanan değerler kullanılarak, istasyonlara ve aylara göre m2’deki

organizmaların tür, miktar ve yaş ağırlıklarına ait yüzde olarak oransal dağılımları

verilmiştir. Oligochaeta tür teşhisleri olgun bireylerde yapıldığı için türlere ait nicel

hesaplamalar yapılamamış, sadece grup olarak aylara ve istasyonlara göre dağılımları

verilmiştir.

3.2.3. İstatistiksel Analizler

İstasyonlardan aylık yapılan örneklemelerde elde edilen bentik fauna

türlerinin sıklık, baskınlık ve benzerlik analizleri yapılmıştır (Kazancı ve

Girgin,1994).

- Sıklık analizi

Sıklık (F) = 100*n

a

N

N eşitliği ile hesaplanmıştır. Burada,

Na :A türünü içeren örnekleme sayısını,

Nn:Tüm örnekleme sayısını ifade etmektedir.


18

Bulunan türler sıklık bakımından 5 kategoride incelenir.

Sıklık Kategorileri

%1-20: Nadir bulunan türler

%21-40: Seyrek bulunan türler

%41-60: Genellikle bulunan türler

%61-80: Çoğunlukla bulunan türler

%81-100 : Devamlı bulunan türler

- Baskınlık analizi

Dominans (D) = 100*n

A

N

N formülü ile hesaplanmıştır. Burada,

NA= A türüne ait birey sayısını,

Nn= Tüm türlere ait birey sayısını ifade etmektedir.

- Benzerlik analizi

İstasyonların tür kompozisyonu yönünden birbirleriyle olan benzerlik

oranları, Aşamalı Kümeleme Yöntemi (Hierarchical Cluster Analysis Method)

kullanılarak SPSS paket programı yardımıyla ortaya konmuştur. Bu yöntemde,

birimler arasındaki mesafe Öklit Uzaklığı (Euclidian Distance) kullanılarak ağaç

grafiği (dendogram) çizdirilmiştir. Benzerlik ölçeği yüzde olarak ifade edilmiştir.

Ayrıca, ayların ve istasyonların m2’deki birey sayısı bakımından benzerlikleri de aynı

metotla yapılmıştır.

Fizikokimyasal özelliklerin m2’deki birey sayıları ile ilişkilerin

belirlenmesinde Pearson Korelasyon Analizi uygulanmış ve SPSS paket programı ile

yapılmıştır (Anonymous,1993).

4.BULGULAR VE TARTIŞMA Özlem FINDIK

19

4.BULGULAR VE TARTIŞMA

4.1.Bulgular

Çalışma alanına ait fizikokimyasal özellikler, bentik faunaya ait nitel ve nicel

bulgular ile bentik faunanın fizikokimyasal özellikler ile ilişkilendirilmesi devam

eden bölümlerde verilmiştir.

4.1.1. Fizikokimyasal Özellikler

Çalışmada, 1 ve 2 no’lu istasyonlarda saptanan fizikokimyasal özelliklerin

yıllık ortalamalarının derinliğe göre dağılımı Çizelge 4.1’de; aylara göre dağılımı

Çizelge 4.2’de; derin bölge istasyonlarına göre dağılımı ise Çizelge 4.3’de;

verilmiştir.

Çizelge 4.1. Fizikokimyasal Özelliklerin Derinliğe Göre Dağılımı (−

x ± S−

x )

Derinlik

(m)

Sıcaklık

(oC)

Çözünmüş Oksijen

(mgl-1) pH

0 22,39±1,39 8,58±0,21 7,98±0,08

1 22,40±1,40 8,40±0,18 7,99±0,07

2,5 21,76±1,41 8,35±0,18 8,05±0,05

5,0 21,38±1,36 8,24±0,16 8,07±0,05

7,5 20,54±1,22 8,10±0,15 8,06±0,03

10,0 19,53±1,06 7,90±0,14 7,99±0,04

15,0 17,72±0,81 7,94±0,17 7,92±0,05

20,0 15,87±0,77 7,55±0,18 7,88±0,05

30,0 14,25±0,45 7,15±0,12 7,83±0,06

32,0 15,05±0,35 6,01±0,09 7,97±0,01

33,0 15,42±1,10 6,71±0,15 7,69±0,09

35,0 12,10±0,91 6,62±0,12 7,69±0,14

40,0 14,51±0,69 6,43±0,07 7,83±0,10

50,0 13,25±0,15 6,25±0,05 7,59±0,05


20

Gölde 1 ve 2 no’lu istasyonlar itibariyle derinliğe bağlı olarak fizikokimyasal

özelliklerin dağılımı incelendiğinde, en yüksek sıcaklık ve çözünmüş oksijen

değerlerinin yüzeye yakın derinliklerde olduğu (0-5m), daha derinlere inildikçe bu

değerlerde azalmalar saptandığı, pH dağılımına bakıldığında bir düzensizlik

gözlendiği, en yüksek pH değerinin 5,0 m’de (8.07±0,05), en düşük pH değerinin ise

50,0m’de (7.59±0,05) ölçüldüğü ve dolayısıyla genelde göl suyunun hafif alkali

özellikte olduğu belirlenmiştir.

Çizelge 4.2. Fizikokimyasal Özelliklerin Aylara Göre Dağılımı (−

x ± S−

x )

Aylar Sıcaklık

(oC)

Ç.O.

(mgl-1) pH

Işık Geçirgenliği

(m)

Ocak 11,70±0,00 7,30±0,10 8,10±0,04 3,03±0,30

Şubat 11,40±0,00 8,10±0,01 7,65±0,50 2,14±0,22

2002

Mart 10,55±0,45 6,42±0,07 7,95±0,005 2,32±0,24

Nisan 16,40±0,40 - 7,71±0,11 2,04±0,17

Mayıs 13,60±1,35 - 8,13±0,07 2,34±0,02

Haziran 13,25±0,15 6,25±0,05 7,59±0,05 2,25±0,11

Temmuz 14,15±1,95 6,61±0,09 7,55±0,03 2,24±0,28

Ağustos 13,65±0,25 6,82±0,02 7,44±0,01 2,97±0,37

Eylül 14,25±0,25 7,31±0,11 8,09±0,07 2,74±0,13

Ekim 16,70±0,50 6,81±0,32 7,84±0,08 2,42±0,16

2001

Kasım 15,05±0,35 6,01±0,09 7,97±0,02 2,87±0,24

Ortalama 13,70±0,59 6,84±0,21 7,82±0,02 2.48±0,11


21

Çizelge 4.2’ye göre su sıcaklığı en yüksek 16,70±0,50 oC ile Ekimde, en

düşük 10,55±0,45oC ile Martta; çözünmüş oksijen en yüksek 8,10±0,01mgl-1 ile

Şubatta, en düşük 6,01±0,09mgl-1 ile Kasımda; pH en yüksek 8,13±0,07 ile Mayısta,

en düşük 7,44±0,01 ile Ağustosta; ışık geçirgenliği en yüksek 3,03± 0,30m ile

Ocakta, en düşük 2,04± 0,17m ile Nisanda ölçülmüştür.

Çizelge 4.3. Fizikokimyasal Özelliklerin Derin Bölge İstasyonlarına Göre Dağılımı

(−

x ± S−

x ) İstasyon Sıcaklık (oC) Ç.O. (mgl-1) pH Işık Geçirgenliği (m)

1 13,7±0,63 6,82±0,25 7,77±0,10 2,86±0,13

2 13,7±0,64 6,88±0,21 7,86±0,02 2,89±0,18

3 15,4±0,76 7,15±0,32 8,07±0,10 2,15±0,02

4 16,9±0,35 7,55±0,12 8,05±0,06 2,27±0,14

5 15,6±0,42 7,55±0,24 8,06±0,04 2,28±0,18

Çizelge 4.3’e göre yıllık ortalama su sıcaklığı en yüksek 16,9±0,35oC ile

4’üncü istasyonda, en düşük 13,7±0,63oC ile 1’inci ve 13,7±0,64oC ile 2’inci

istasyonda; çözünmüş oksijen en yüksek 7,55±0,12mgl-1 ile 4’üncü ve 7,55±0,24

mgl-1 ile 5’inci istasyonda, en düşük 6,82±0,25 ile 1’inci istasyonda; pH en yüksek

8,07±0,10 ile 3’üncü istasyonda, en düşük 7,77±0,10 ile 1’inci istasyonda; ışık

geçirgenliği en yüksek 2,89±0,18m ile 2’inci istasyonda, en düşük 2,15±0,02m ile

3’üncü istasyonda belirlenmiştir.

4.1.2. Bentik Faunaya Ait Nitel Bulgular

Çalışma alanında saptanan türlere ait sistematik bilgiler Çizelge 4.4’te;

grupların tür sayılarına göre yüzde dağılımı Şekil 4.1’de; Oligochaeta dışındaki

türlerin aylara göre dağılımı Çizelge 4.5’de; türlerin istasyonlarda bulunma sıklığı

Çizelge 4.6’da ve istasyonlarda bulunan türler bakımından benzerliklerin

gruplandırıldığı ağaç grafiği ise Şekil 4.2’de verilmiştir.


22

Çizelge 4.4. Çalışma Alanında Saptanan Türlerin Sistematiği

Phylum Porifera

Classis Demospongiae

Spongilla sp.

Phylum Mollusca

Classis Bivalvia

Familia Dreissenidae

Dreissena polymorpha (Pallas,1771)

Familia Unionidae.

Unio crassus (Philipsson,1788)

Classis Gastropoda

Familia Melanidae

Melanopsis praemorsa (L.,1758)

Phylum Annelidae

Classis Oligochaeta

Familia Naididae

Dero digitata (Müller,1773)

Familia Tubificidae

Tubifex tubifex (Müller,1774)

Potamothrix bavaricus (Öschmann,1913)

Limnodrilus hoffmeisteri (Claparede,1862)

Phylum Arthropoda

Classis Crustacea

Ordo Amphipoda

Familia Gammaridae

Gammarus sp. (L.,1758)

Classis Insecta

Ordo Diptera

Familia Chironomidae

Subfamilia Tanypodinae

Tanypus puctipennis (Meigen,1818)


23

Çizelge 4.4’ün Devamı

Subfamilia Chironominae

Chironomus plumosus (L.,1758)

Chironomus viridicollis (v.d.w.,1877)

Chironomus anthracinus (Zett.,1855)

Chironomus tentans (Fabr.,1794)

Cryptochironomus defectus (Kieffer,1918)

Micropsectra notescens (Walk.,1956)

Paratanytarsus lauterborni (K.,1918)

Cryptotendipes holsatus (Lenz,1941)

Tanytarsus gregarius (K.,1911)

Polypedilum scalaenum (Schr.,1803)

Subfamilia Orthocladinae

Paracladius conversus (Walk.,1856)

Ordo Ephemeroptera

Familia Ephemerellidae

Ephemerella sp.

Çizelge 4.4’te görüldüğü üzere, çalışmada 4 Filum ile 6 Sınıfa dahil 8

familyaya bağlı 22 tür belirlenmiştir.

4,55% 18,18%

9,09%

4,55%

4,55%

59,08%

Oligochaeta

Bivalvia

Gastropoda

Insecta

Demospongiae

Crustacea

Şekil 4.1. Çalışma Alanında Saptanan Grupların Tür Sayılarına Göre Yüzde

Dağılımları


24

Şekil 4.1’e göre, baraj gölünde 6 grup belirlenmiş olup; bunlardan 13 türle

temsil edilen Insecta %59,08 ile en baskın grubu oluşturmuştur.

Çizelge.4.5. Çalışma Alanında Oligochaeta Dışında Saptanan Türlerin Aylara Göre Dağılımı

AYLAR

2002 2001 TÜRLER

O Ş M N M H T A E E K

Spongilla sp. + + + + + +

Melanopsis praemorsa (L.,1758) + + +

Dreissena polymorpha + + + +

Unio crassus + + + + +

Gammarus sp. (L.,1758) + + + + + + +

Tanypus puctipennis (Meigen,1818) + + + + + + + + + +

Chironomus plumosus (L.,1758) + + + + + + + +

Chironomus viridicollis (v.d.w.,1877) + + + +

Chironomus anthracinus (Zett.,1855) + + + + + + + + +

Chironomus tentans (Fabr.,1794) + + + + +

Cryptochironomus defectus (K.,1918) + + + + +

Micropsectra notescens (Walk.,1956) + + + +

Paratanytarsus lauterborni (K.,1918) + +

Cryptotendipes holsatus (Lenz,1941) + + +

Tanytarsus gregarius (K.,1911) + +

Polypedilum scalaenum (Schr.,1803) + + +

Paracladius conversus (Walk.,1856) + +

Ephemerella sp. + + + +

Çizelge 4.5’teki aylık dağılımlara bakıldığında, Chironomidae larvalarından,

Tanypus puctipennis 10 ay, Chironomus anthracinus 9 ay süresince en fazla

rastlanmış;. Paratanytarsus lauterborni, Tanytarsus gregarius ve Paracladius

conversus türlerine ise sadece 2 ay rastlanmış ve en az rastlanan türler olarak

belirlenmişlerdir.


25

Çizelge 4.6. Çalışma Alanında Oligochaeta Dışında Saptanan Türlerin Sıklık Analizi (%)

İSTASYONLAR

Derin Bölge Kıyı Bölge TÜRLER

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Spongilla sp. 36,

4

54,

6

Melanopsis praemorsa (L.,1758) 27,

3

Dreissena polymorpha 36,

4

18,

2

Unio crassus 45,

5

27,

3

Gammarus sp. (L.,1758) 63,

6

Tanypus puctipennis (Meigen,1818) 90,

9

54,

6

36,

4

27,

3

18,

2

Chironomus plumosus (L.,1758) 72,

7

72,

7

36,

4

36,

4

Chironomus viridicollis (v.d.w.,1877) 36,

4

36,

4

27,

3

18,

2

18,

2

Chironomus anthracinus (Zett.,1855) 81,

8

81,

8

63,

6

18,

2

Chironomus tentans (Fabr.,1794) 36,

4

27,

3

45,

5

Cryptochironomus defectus (K.,1918) 18,

2

27,

3

45,

5

18,

2

Micropsectra notescens (Walk.,1956) 36,

4

36,

4

18,

2

27,

3

36,

4

Paratanytarsus lauterborni (K.,1918) 18,

2

18,

2

Cryptotendipes holsatus (Lenz,1941) 27,

3

Tanytarsus gregarius (K.,1911) 18,

2

Polypedilum scalaenum (Schr.,1803) 18,

2

18,

2

27,

3

Paracladius conversus (Walk.,1856) 18,

2

18,

2

Ephemerella sp. 9,0

9

36,

4

Çizelge 4.6’ya göre; derin bölgede, devamlı bulunan türlerden Tanypus

puctipennis 1’inci istasyonda %90,9, kıyı bölgede çoğunlukla bulunan türlerden

Gammarus sp. 9’uncu istasyonda %63,6 oranları ile çalışmadaki sıklık oranları en

yüksek türler olarak belirlenmiştir. Çalışmada sıklık oranı en az bulunan tür ise, nadir

bulunan türlerden Ephemerella sp. olup, 6’ıncı istasyonda %9,09’luk sıklık oranında

gözlenmiştir.

Ayrıca Çizelge 4.6 incelendiğinde, çalışma süresince en yüksek tür

çeşitliliğinin 10 tür ile derin bölgedeki 4’üncü istasyonda olduğu gözlenmekte ve

bunu 9 tür ile 3’üncü istasyon izlemektedir. Derin bölge istasyonlarından 5’inci


26

istasyon ise, 5 tür ile en az tür bulunduran derin bölge istasyonu olarak saptanmıştır.

Kıyı bölge istasyonlarından 8’inci istasyon 3 tür ile en fazla, 7’inci istasyon ise 1 tür

ile en az tür bulunduran kıyı istasyonları olarak belirlenmiştir.

Şekil 4.2. İstasyonların Oligochaeta Dışında Bulundurdukları Türler Bakımından Benzerliklerine Ait Ağaç Grafiği

Şekil 4.2’de görüldüğü üzere, kıyı bölgesi istasyonlarından 8 ve 10 ile 6 ve

7’inci istasyonlar; derin bölge istasyonlarından 2 ve 3’üncü istasyon ile bu iki

istasyona benzerliğinin yüksek olduğu belirlenen 1’inci istasyon en fazla benzerlik

gösteren istasyonlardır.

Derin bölge istasyonlarından 2 ve 3’üncü istasyonlarında Paratanytarsus

lauterborni; kıyı istasyonlarından 8 ve 10’uncu istasyonlarda Melanopsis praemorsa

ve 6 ve 7’inci istasyonlarda Ephemerella sp. türü dışında benzer türler bulunduğu

belirlenmiştir.


27

4.1.3. Bentik Faunaya Ait Nicel Bulgular

Bentik fauna nicel olarak genel ve gruplara göre incelenmiştir.

4.1.3.1. Genel İnceleme

Çalışma alanında derin bölgede saptanan grupların yüzde dağılımı Şekil

4.3’te; aylara göre dağılımı Çizelge.4.7’de; mevsimsel dağılımı Şekil 4.4’te;

istasyonlara göre dağılımı Çizelge.4.8’de; ayların toplam fauna yönünden

benzerliklerine ait ağaç grafiği Şekil 4.5’de; istasyonların benzerliklerine ait ağaç

grafiği Şekil 4.6’da; çalışma alanında saptanan grupların yaş ağırlıklarının aylara

göre dağılımı Çizelge 4.9’da; ve yüzde dağılımı Şekil 4.7’de verilmiştir.

%56,88

%43,12

Chironomidae

Oligochaeta

Şekil.4.3. Çalışma Alanında Derin Bölgede Saptanan Grupların Yüzde Dağılımı (Birey sayısı/m2)

Şekil 4.3’te, derin bölgeyi %56,88’lik oran ile Oligochaeta’ler ve %43,12’lik

oran ile Chironomidae larvalarının oluşturduğu görülmektedir.


28

Çizelge 4.7. Derin Bölgede Saptanan Grupların Aylara Göre Dağılımı (BS/m2

±Standart hata, %)

OLIGOCHAETA CHIRONOMIDAE TOPLAM AYLAR

BS/m2 % BS/m2 % BS/m2 %

Ocak 867±196,72 45,37 1044±134,36 54,63 1911±81,25 9,78

Şubat 1378±226,74 53,89 1179±177,91 46,11 2557±61,17 13,09

2002

Mart 844±201,13 53,75 756±162,89 47,25 1600±237,78 8,19

Nisan 1179±187,98 68,87 533±209,62 31,13 1712±254,77 8,76

Mayıs 555±205,54 56,86 421±173,68 43,14 976±371,46 5,00

Haziran 1001±185,86 67,18 489±166,86 32,82 1490±143,59 7,63

Temmuz 1155±138,31 78,79 311±73,95 21,21 1466±166,50 7,51

Ağustos 866±133,17 70,98 354±107,84 29,02 1220±153,08 6,25

Eylül 999±201,61 52,91 889±153,44 47,09 1888±135,74 9,66

Ekim 1022±193,23 48,92 1067±242,9 51,08 2089±190,25 10,70

2001

Kasım 1245±107,78 47,45 1379±200,83 52,55 2624±269,19 13,43

TOPLAM 11111 56,88 8422 43,12 19533 100

ORTALAMA 1010,10±68,51 56,88 765,64±111,04 43,12 1775,73±154,33 100

Çizelge 4.7’ye göre, gölün 1 m2’sinde 1775,73±154,33 adet bentik organizma

olduğu hesaplanmış olup; bunun 765,64±111,04 adedinin Chironomidae’ye

1010,10±68,51 adedinin ise Oligochaeta'ya dahil olduğu belirlenmiştir. Diğer

taraftan, çalışma süresince derin bölgede saptanan grupların en fazla bulunduğu ay

%13,43 ile Kasım ayı olup; %13,09 ile Şubat ayının ikinci sırada geldiği

görülmüştür. Kasım ayında saptanan m2'deki 2624±269,19 bireyin 1379±200,83'ü

(%52,55) Chironomidae’ya, 1245±107,78’i (%47,45) Oligochaeta'ya aittir. Şubat

ayında Oligochaeta’ların bulunma yüzdesi %53,89 ile Chironomidae’lerden

(%46,11) fazladır. Bentik faunanın en az bulunduğu ay ise, %5,00 ile Mayıs ayı olup,

m2’deki 976±371,46 bireyin 555±205,54’ü (%56,86) Oligochaeta’ya, 421±173,68’i

(%43,14) Chironomidae’ya aittir.


29

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

Kış İlkbahar Yaz Sonbahar

Mevsimler

BS

/m2

Şekil.4.4. Derin Bölgedeki Toplam Faunanın Mevsimsel Dağılımı (BS/m2)

Şekil 4.4 incelendiğinde, sonbahar mevsiminde bentik faunanın diğer üç

mevsime göre daha yüksek bulunduğu görülmektedir.


30

Çizelge.4.8. Derin Bölgede Saptanan Grupların İstasyonlara Göre Dağılımı (BS/m2±Standart Hata; %)

İSTASYON

1 2 3 4 5 Göl Ortalama AYLAR

BS/m2 % BS/m2 % BS/m2 % BS/m2 % BS/m2 % BS/m2 %

Ocak 1780 18,63 2110 22,08 2110 22,08 1775 18,58 1780 18,63 1911±81,25 9,78

Şubat 2335 18,26 2670 20,88 2555 19,99 2555 19,99 2670 20,88 2557±61,17 13,09 2002

Mart 1890 23,63 1890 23,63 1665 20,81 1890 23,63 665 8,30 1600±237,78 8,19

Nisan 1225 14,31 2335 27,28 2000 23,36 1000 11,69 2000 23,36 1712±254,77 8,76

Mayıs 775 15,88 555 11,37 2445 50,10 440 9,02 665 13,63 976±371,46 5,00

Haziran 1445 19,40 1000 13,42 1780 23,89 1445 19,40 1780 23,89 1490±143,59 7,63

Temmuz 1110 15,14 1555 21,22 1555 21,22 1110 15,14 2000 27,28 1466±166,50 7,50

Ağustos 1555 25,49 1220 20,00 1220 20,00 665 10,90 1440 23,61 1220±153,08 6,25

Eylül 1555 16,47 2000 21,19 1890 20,02 2330 24,68 1665 17,64 1888±135,74 9,67

Ekim 2335 22,36 2335 22,36 1335 12,78 2220 21,25 2220 21,25 2089±190,25 10,70

2001

Kasım 3335 25,42 2110 16,08 3225 24,58 2225 16,96 2225 16,96 2624±269,19 13,43

Göl Ortalaması 1758±213,66 19,80 1798±194,38 20,25 1980±176,73 22,30 1605±216,97 18,08 1737±187,71 19,57 1775,73±154,33 100


31

Çizelge.4.8'e göre, organizmaların dağılımları en fazla Kasım ayında

3335BS/m2 (%25,42) ile 1’inci istasyonda ve takiben 3225BS/m2 (%24,58) ile

3’üncü istasyonda; en az Mayıs ayında 440BS/m2 (%9,02) ile 4’üncü istasyonda;

ayrıca toplam organizmanın %19,80'ni ‘inci istasyonda; %20,25’i 2’inci istasyonda;

%22,30’u 3’üncü istasyonda; %18,08’i 42üncü istasyonda ve %19,57’si 5’inci

istasyonda saptanmıştır.

Şekil 4.5. Derin Bölgede Saptanan Grupların Aylık Toplam Fauna (BS/m2) Yönünden Benzerliklerine Ait Ağaç Grafiği

Şekil 4.5’e göre, derin bölgede saptanan grupların aylık %50 benzerlik

düzeyinde 3 grup oluşturduğu; Eylül ile Ocak ve Haziran ile Temmuz aylarının en

yüksek; Mayıs ayının ise diğer tüm aylarla en düşük benzerliği gösterdiği

belirlenmiştir.


32

Şekil 4.6. Derin Bölge İstasyonlarının Toplam Fauna (BS/m2) Yönünden Benzerliklerine Ait Ağaç Grafiği

Şekil 4.6’da derin bölge istasyonlarına bakıldığında, bu istasyonların %50

benzerlik düzeyinde 3 grup altında toplandıkları saptanmıştır. En yüksek benzerliği

1’inci ve 5’inci istasyonların gösterdiği, 3’üncü istasyonun ise, diğer tüm

istasyonlarla en düşük benzerliği gösterdiği belirlenmiştir.


33

Çizelge 4.9. Derin Bölgede Saptanan Grupların Aylara Göre Dağılımı (g/m2

±Standart Hata yaş ağırlık; %)

Chironomidae Oligochaeta Toplam Aylar

g/m2 % g/m2 % g/m2 % Ocak

4,08±0,20 86,26 0,65±0,06 13,74 4,73±0,16 9,71 Şubat

4,99±0,18 74,92 1,67±0,10 25,08 6,66±0,21 13,67 2002

Mart 3,89±0,21 90,47 0,41±0,03 9,53 4,30±0,21 8,83

Nisan 2,89±0,20 61,75 1,79±0,21 38,25 4,68±0,21 9,61

Mayıs 2,62±0,23 87,33 0,38±0,02 12,67 3,00±0,23 6,16

Haziran 1,37±0,02 70,26 0,58±0,03 29,74 1,95±0,08 4,00

Temmuz 1,84±0,12 74,80 0,62±0,03 25,20 2,46±0,11 5,05

Ağustos 1,81±0,13 74,18 0,63±0,02 25,82 2,44±0,12 5,01

Eylül 4,34±0,25 81,58 0,98±0,08 18,42 5,32±0,18 10,92

Ekim 4,75±0,26 85,28 0,82±0,09 14,72 5,57±0,15 11,44

2001

Kasım 6,46±0,17 85,00 1,14±0,07 15,00 7,60±0,22 15,60

Toplam 39,04 80,14 9,67 19,86 48,71 100

Ortalama 3,55±0,48 80,14 0,88±0,14 19,86 4,43±0,55 100

Çizelge 4.9’a göre, gölün derin bölgesindeki bentik faunanın ortalama yaş

ağırlığının 4,43±0,55g/m2 olduğu; en yüksek g/m2 değeri, 7,60±0,22 ile Kasım

ayında, en az ise, 1,95±0,08 ile Haziran ayında bulunmuştur. Diğer taraftan,

Chironomidae larvalarına ait en yüksek yaş ağırlığın 6,46±0,17g/m2 ile Kasım

ayında, en az ise 1,37±0,02g/m2 ile Haziran ayında; Oligochaeta’lere ait en yüksek

değerin 1,79±0,21g/m2 ile Nisan ayında, en az ise 0,38±0,02g/m2 ile Mayıs ayında

bulunduğu saptanmıştır.


34

%19,86

%80,14

Chironomidae

Oligochaeta

Şekil 4.7. Derin Bölgede Saptanan Grupların Yüzde Dağılımı (yaş ağırlık/m2)

Şekil 4.7’de, baraj gölü derin bölgesi için hesaplanmış olan ortalama

4,43±0,55 g/m2’lik yaş ağırlık değerinin, %80,14’ünü Chironomidae’lerin,

%19,86’sını Oligochaeta’lerin oluşturduğu görülmektedir.

4.1.3.2. Gruplara Göre İnceleme

Bu bölümde gölün derin bölgesinde belirlenen gruplardan Oligochaeta ve

Chironomidae larvaları ile ilgili bulgular verilmiştir.

4.1.3.2.(1). Oligochaeta

Aslantaş Baraj Gölü derin bölgesinde saptanan gruplar içinde %56,88’lik

oranla baskın grubu oluşturan Oligochaeta’lerin, aylara göre dağılımı m2’deki birey

sayısı bakımından Şekil.4.8'de; m2’deki yaş ağırlık bakımından aylara göre dağılımı

Şekil 4.9’da ve istasyonlara göre dağılımı Çizelge.4.10'da verilmiştir.


35

0

300

600

900

1200

1500

Oca

k

Şub

at

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

muz

Ağu

stos

Eyl

ül

Eki

m

Kas

ım

AYLAR

Bir

ey s

ayıs

ı / m

2

Şekil.4.8.Derin Bölge Oligochaeta Faunasının Birey Sayılarının Aylara Göre

Dağılımı

Şekil 4.8’de Oligochaeta’ların aylık dağılımları incelendiğinde, bu gruba ait

türlerin tüm aylarda rastlanılmış olduğu; Oligochaeta’lerin m2’deki birey sayısı

bakımından en yüksek Şubat ve Nisan; en az ise Mayıs ayında bulundukları

belirlenmiştir.

Şekil 4.9’a göre m2’deki yaş ağırlık bakımından Oligochaeta’lerin aylık

dağılımı incelendiğinde, Nisan ayında en yüksek değere ulaştığı fakat Mayıs ayında

ani bir düşüş göstererek en az değerde olduğu saptanmıştır. Mayıs ayından sonra

yavaş bir ivmeyle artış gösterdiği; bu artışın sürekliliğini Ocak ve Mart aylarındaki

azalışların bozduğu görülmektedir.


36

00,20,40,60,8

11,21,41,61,8

2

Oca

k

Şub

at

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

muz

Ağu

stos

Eyl

ül

Eki

m

Kas

ım

AYLAR

g/m

2

Şekil 4.9. Derin Bölge Oligochaeta Faunasının Yaş Ağırlıklarının Aylara Göre

Dağılımı

Çizelge 4.10. Derin Bölge Oligochaeta Faunasının İstasyonlara Göre Dağılımı (BS/m2

±Standart Hata; %) İSTASYON

1 2 3 4 5 AYLAR

BS/m2 % BS/m2 % BS/m2 % BS/m2 % BS/m2 %

Göl Ortalaması

Ocak 335 4,36 1445 14,30 1110 8,32 555 5,15 890 6,51 867±196,72

Şubat 555 7,24 1335 13,20 1665 12,49 1445 13,41 1890 13,83 1378±226,74

2002

Mart 555 7,24 1000 9,89 1110 8,32 1335 12,39 220 1,61 844±201,13

Nisan 890 11,60 1000 9,89 1445 10,84 780 7,23 1780 13,03 1179±187,98

Mayıs 555 7,24 220 2,18 1335 10,01 220 2,04 445 3,26 555±205,54

Haziran 335 4,36 890 8,80 1335 10,01 1110 10,31 1335 9,77 1001±185,86

Temmuz

890 11,60 1000 9,89 1220 9,15 1000 9,28 1665 12,18 1155±138,31

Ağustos 1000 13,04 555 5,49 1000 7,50 555 5,15 1220 8,93 866±133,17

Eylül 555 7,24 665 6,58 890 6,67 1665 15,46 1220 8,93 999±201,61

Ekim 555 7,24 890 8,80 780 5,85 1220 11,32 1665 12,18 1022±193,23

2001

Kasım 1445 18,84 1110 10,98 1445 10,84 890 8,26 1335 9,77 1245±107,78

Toplam 7670 13,81 10110 18,20 13335 24,00 10775 19,40 13665 24,59 11111

Ortalama 697,3±99,4 13,81

919,1±104,1

18,20 1212,27±79,78 24,00 979,55±130,50 19,40 1242,3±162,06 24,59 1010,1±68,51


37

Çizelge 4.10’a göre, çalışma alanında Oligochaeta’lere tüm istasyonlarda

rastlanılmış olup, ortalama olarak 697,3±99,48 adedi (%13,81) 1’inci istasyonda;

919,1±104,10 adedi (%18,20) 22inci istasyonda; 1212,27±79,78 adedi (%24,00)

3’üncü istasyonda; 979,55±130,50 adedi (%19,40) 4’üncü istasyonda; ve

1242,30±162,06 adedi (%24,59) 5’inci istasyonda saptanmıştır. Çalışma alanında göl

ortalaması olarak 1010,10±68,51 adet Oligochaeta bireyi hesaplanmıştır.

Oligochaeta’lere ait en yüksek değerin 5. istasyonda 1890 (%13,83) ile Şubat ayı ve

1780 (%13,03) ile Nisan ayında olduğu saptanmıştır. İstasyon bakımından en az ise,

220 BS/m2 ile 2,4 ve 5’inci istasyonlarda Mayıs ve Mart aylarında saptanmıştır.

4.1.3.2.(2). Chironomidae

Çalışma alanının derin bölgesinde saptanan Chironomidae larvalarının, aylara

göre dağılımı m2’deki birey sayısı bakımından Şekil.4.10'da; m2’deki yaş ağırlık

bakımından Şekil 4.11’de; istasyonlara göre dağılımı Çizelge.4.11'de; ve

Chironomidae'ya dahil türlerin aylara göre dağılımı Çizelge.4.12'de ve yıllık

ortalama % dağılımları ise Şekil 4.12’de verilmiştir.

0

300

600

900

1200

1500

Oca

k

Şub

at

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

muz

Ağu

stos

Eyl

ül

Eki

m

Kas

ım

AYLAR

Bir

ey S

ayıs

ı / m

2


38

Şekil.4.10. Derin Bölge Chironomidae Faunasının Birey Sayılarının Aylara Göre

Dağılımı

Şekil 4.10’daki derin bölge Chironomidae faunasının m2’deki birey sayısı

bakımından aylara göre dağılım grafiği incelendiğinde, mevsimsel olarak larvaların

sonbahar ve kış mevsimlerinde, ilkbahar ve yaz mevsimlerine göre daha fazla

bulunduğu saptanmıştır. Diğer taraftan, en yüksek birey sayısı olarak Kasım ayında,

en az ise Temmuz ayında bulundukları belirlenmiştir.

0

1

2

3

4

5

6

7

Oca

k

Şub

at

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

muz

Ağu

stos

Eyl

ül

Eki

m

Kas

ımAYLAR

g/m

2

Şekil.4.11. Derin Bölge Chironomidae Faunasının Yaş Ağırlıklarının Aylara Göre

Dağılımı

Şekil 4.11’e göre m2’deki yaş ağırlık bakımından derin bölge

Chironomidae’lerin aylık dağılımları incelendiğinde; Kasım ayında en yüksek değere

ulaştığı, en az olduğu ayın ise Haziran olduğu saptanmıştır.


39

Çizelge 4.11. Derin Bölge Chironomidae Faunasının İstasyonlara Göre Dağılımı (BS/m2

±Standart Hata,%)

İSTASYON

1 2 3 4 5 AYLAR

BS/m2 % BS/m2 % BS/m2 % BS/m2 % BS/m2 %

Göl Ortalamas

ı

Ocak 1445 12,38 665 6,88 1000 11,84 1220 17,73 890 16,4 1044±134,36

Şubat 1780 15,25 1335 13,81 890 10,54 1110 16,13 780 14,3 1179±177,91

2002

Mart 1335 11,44 890 9,20 555 6,57 555 8,07 445 8,17 756±162,89

Nisan 335 2,87 1335 13,81 555 6,57 220 3,2 220 4,04 533±209,62

Mayıs 220 1,89 335 3,46 1110 13,14 220 3,2 220 4,04 421±173,68

Haziran

1110 9,51 110 1,13 445 5,27 335 4,87 445 8,17 489±166,86

Temmuz

220 1,89 555 5,74 335 3,97 110 1,6 335 6,15 311±73,95

Ağustos 555 4,76 665 6,88 220 2,61 110 1,6 220 4,04 354±107,84

Eylül 1000 8,56 1335 13,81 1000 11,84 665 9,67 445 8,17 889±153,44

Ekim 1780 15,25 1445 14,94 555 6,57 1000 14,53 555 10,2 1067±242,9

2001

Kasım 1890 16,2 1000 10,34 1780 21,08 1335 19,4 890 16,4 1379±200,83

Toplam 11670 27,71 9670 22,96 8445 20,06 6880 16,34 5445 12,93 8422

Ortalama 1061±194,1 27,71 879,1±136,3 22,96 767,73±134,6 20,06 625,45±140,9 16,34 495±77,27 12,93 765,64±111,04

Çizelge 4.11’e göre, derin bölge Chironomidae larvalarına tüm aylarda ve

istasyonlarda rastlanılmıştır. Birey sayısının istasyonlara göre m2'deki dağılımı

incelendiğinde, 1890 adet ile Kasım ayında 1’inci istasyonda en fazla birey

gözlenmiştir. Göl ortalaması bakımından en fazla birey, 1379 adet ile yine Kasım

ayında bulunmuştur. Diğer taraftan, çalışma süresince Chironomidae’lere, ortalama

olarak 1061±194,18 adedi (%27,71) 1’inci istasyonda, 879,1±136,3 adedi (%22,96)

2’inci istasyonda, 767,73±134,6 adedi (%20,06) 3’üncü istasyonda, 625,45±140,9

adedi (%16,34) 4’üncü istasyonda ve 495±77,27 adedi (%12,93) 5’inci istasyonda

rastlandığı belirlenmiştir.


40

Çizelge 4.12. Derin Bölge Chironomidae Larvalarına Ait Türlerin Aylık Dağılımları

a b c d e f g h ı i j k AYLAR

BS/m2

% BS/m2

% BS/m2

% BS/m2

% BS/m2

% BS/m2

% BS/m2

% BS/m2

% BS/m2

% BS/m2

% BS/m2

% BS/m2

%

Ocak 556 53,26 44 4,21 - - - 444 42,53 - - - - - - - - - - - - - -

Şubat 556 47,16 111 9,41 - - 446 37,83 - - - - 22 1,87 - - 44 3,73 - - - - - - 2002

Mart 270 35,71 44 5,82 22 2,91 200 26,46 44 5,82 22 2,91 44 5,82 44 5,82 22 2,91 - - 44 5,82 - -

Nisan 89 16,69 22 4,13 67 12,57 156 29,27 22 4,13 67 12,57 44 8,25 22 4,13 22 4,13 - - - - 22 4,13

Mayıs 111 26,36 22 5,23 22 5,23 133 31,59 22 5,23 67 15,91 - - - - - - 44 10,45 - - - -

Haziran - - - - 156 31,9 333 68,10 - - - - - - - - - - - - - - - -

Temmuz 133 42,77 - - - - 156 50,16 - - 22 7,07 - - - - - - - - - - - -

Ağustos 266 75,15 - - - - - - - - 44 12,43 - - - - - - - - 22 6,21 22 6,21

Eylül 333 37,46 44 4,95 - - 267 30,03 89 10,01 - - 67 7,54 - - - - 22 2,47 67 7,54 - -

Ekim 467 43,77 44 4,12 - - 534 50,05 22 2,06 - - - - - - - - - - - -

2001

Kasım 844 61,20 22 1,60 - - 513 37,20 - - - - - - - - - - - - - -

Toplam (BS/m2) ) 3625 353 267 2738 643 222 177 66 88 66 133 44

Ortalama 329,55±76,67 32,09±9,62 24,27±14,56 248,91±56,75 58,46±39,41 20,18±8,20 16,09±7,38 6±4,29 8±4,47 6±4,29 12,09±6,94 4±2,68

Chironomidae Larvaları : (a)Tanypus puctipennis, (b)Chironomus plumosus, (c)Chironomus viridicollis,. (d)Chironomus

anthracinus, (e)Chironomus tentans, (f)Cryptochironomus defectus (g)Micropsectra notescens, (h)Paratanytarsus lauterborni, (ı)Cryptotendipes holsatus, (i)Tanytarsus gregarius, (j)Polypedilum scalaenum, (k)Paracladius conversus


41

Çizelge 4.12’ye göre, derin bölge Chironomidae larvaları içerisinde

329,55±76,67’lik yıllık ortalama değeri ile baskın tür olarak belirlenen Tanypus

puctipennis türünün en fazla 844 BS/m2 ile Kasım, ikinci baskın tür olarak belirlenen

Chironomus anthracinus türünün ise en fazla 534 BS/m2 ile Ekim ayında bulunduğu

saptanmıştır. Diğer taraftan, m2’deki birey sayısı bakımından en az olarak

Paracladius conversus 22 BS/m2 ile Nisan ve Ağustos aylarında belirlenmiştir.

43,04

4,19 3,17

32,51

7,63

2,64 2,1 0,79 1,04 0,79 1,58 0,52

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

a b c d e f g h ı i j k

Türler

%

Şekil 4.12. Derin Bölge Chironomidae Türlerinin Yıllık Ortalama Birey Sayılarının

Yüzde Dağılımı (Türler:(a)Tanypus puctipennis, (b)Chironomus plumosus,

(c)Chironomus viridicollis,. (d)Chironomus anthracinus, (e)Chironomus tentans,

(f)Cryptochironomus defectus (g)Micropsectra notescens, (h)Paratanytarsus

lauterborni, (ı)Cryptotendipes holsatus, (i)Tanytarsus gregarius, (j)Polypedilum

scalaenum, (k)Paracladius conversus)

Şekil 4.12’ye göre, derin bölge Chironomidae larvaları içerisinde Tanypus

puctipennis türü %43,04 ile en fazla gözlenen tür olmuştur. Chironomus anthracinus

türü %32,51 ile Chironomidae larvaları içinde ikinci en fazla paya sahip tür olarak

saptanmıştır. Chironomidae’ler içinde en az olarak bulunan türler ise sırasıyla,

Paracladius conversus (%0,52), Tanytarsus gregarius (%0,79) ve Paratanytarsus

lauterborni (%0,79) olarak belirlenmiştir.


42

4.1.4. Bentik Faunanın Fizikokimyasal Özelliklerle İlişkisi

Toplam fauna ve bunu oluşturan grupların (Chironomidae-Oligochaeta) gölde

ölçümü yapılan pH, çözünmüş oksijen ve sıcaklık ile ilişkilerin açıklanmasında

kullanılan Pearson korelasyon katsayısı sonuçları çizelge 4.13’de gösterilmiştir.

Çizelge 4.13. Göl Bentik Faunasıyla Fizikokimyasal Özellikler Arasındaki Pearson Korelasyon Katsayısına Ait Sonuçlar

Göl Bentik Faunası ve Fizikokimyasal

Özellikler Pearson Korelasyon

Katsayıları (r)

Toplam Fauna -Sıcaklık 0,43

Toplam Fauna – pH -0,37

Toplam Fauna – Çözünmüş Oksijen -0,34

Oligochaeta – Sıcaklık 0,43

Oligochaeta – pH -0,15

Oligochaeta – Çözünmüş Oksijen -0,37

Chironomidae - Sıcaklık 0,33

Chironomidae – pH -0,42

Chironomidae – Çözünmüş Oksijen -0,27

Çizelge 4.13’de görüldüğü üzere, toplam fauna ile sıcaklık; Chironomidae ile

sıcaklık; Oligochaeta ile sıcaklık arasında pozitif bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir.

Toplam fauna ile çözünmüş oksijen; Chironomidae ile çözünmüş oksijen;

Oligochaeta ile çözünmüş oksijen arsındaki ilişkilerin negatif olduğu; toplam fauna

ile pH; Chironomidae ile pH; Oligochaeta ile pH arasındaki ilişkilerin negatif olduğu

belirlenmiştir. Ancak tüm bu ilişkilerin istatistik açıdan önemsiz olduğu saptanmıştır

(p<0,05).


43

4.2.Tartışma

Çalışma alanında 6 sınıf ve 8 familyaya dahil 22 tür belirlenmiş olup, bu

familyalardan 12 tür ile temsil edilen Chironomidae larvaları en fazla tür sayısına

sahip familya olarak saptanmıştır. Türkiye’deki benzer çalışmalarda Chironomidae

familyasının en fazla tür bulundurduğu göller, 6 tür ile Apolyont ve Manyas (Soylu

ve Kırgız, 1975); 19 tür ile Gala (Kırgız, 1989); 14 tür ile Seyhan Baraj Gölü (Kırgız,

1988a); 10 tür ile Berdan Baraj Gölü (Fındık ve Göksu, 2004); 10 tür ile Kesikköprü

Baraj Gölü (Ahıska, 1999) ve 5 tür ile Akşehir gölü (Sözen ve Yiğit, 1999) olarak

bildirilmektedir.

Aslantaş Baraj Gölü derin bölge zoobentozu, Oligochaeta ve Chironomidae

larvaları olmak üzere iki gruptan oluşmuştur. Oligochaeta %56,88 ile baskın grubu

oluşturmuş, %43,12 ile Chironomidae larvalarının ikinci sırayı aldıkları

belirlenmiştir. Oligochaeta grubunun baskın grubu oluşturması ülkemiz göllerinde

yapılmış olan bazı çalışmalarla benzerlik göstermektedir. Karagöl’ün bentik faunası

üzerine yapılmış olan çalışmada, %59,72 (Ustaoğlu, 1980); Apolyont ve Manyas

göllerinde yapılan çalışmada, Apolyont gölünde %74,65 ve Manyas gölünde %57,31

(Soylu ve Kırgız, 1975); Gala gölünde %44,97 (Kırgız, 1989); Gölcük gölünün

bentik faunası üzerinde yapılan çalışmada, %93,52 (Toksöz ve Ustaoğlu, 2005)

oranları ile Oligachaeta grubunun baskın olduğu bildirilmektedir.

Bu çalışmada, Aslantaş Baraj Gölü’nde derin bölgede m2'deki birey sayısının

yıllık ortalama 1775,73±154,33BS/m2 olduğu saptanmıştır. Yıllık ortalama m2'deki

birey sayısı miktarı, Akşehir gölünde, 1754.08 (Sözen ve Yiğit, 1999); Seyfe gölünde

2406 (Ahıska ve Karabatak, 1994); Apolyont gölünde 4675, Manyas gölünde 3352

(Soylu ve Kırgız, 1975); Seyhan Baraj Gölü'nde 3000 (Kırgız, 1984); Gala gölünde

4988 (Kırgız, 1989); Mert ve Erikli göllerinde sırasıyla 1624 ve 600 (Kırgız ve

Güher, 1994);); Kesikköprü Baraj Gölü’nde 567,89 (Ahıska, 1999); Gölcük gölünde,

51388 (Toksöz ve Ustaoğlu, 2005) olarak bildirilmektedir. Bildirilen değerlere göre,

Aslantaş Baraj Gölü'nde saptanan m2'deki birey sayısı Akşehir gölü ile yakınlık

göstermektedir. Apolyont, Manyas, Seyhan, Seyfe, Gölcük ve Gala göllerinden daha

düşük, Kesikköprü, Mert ve Erikli göllerinden fazla olduğu gözlenmektedir.


44

Aslantaş Baraj Gölü derin bölge yaş ağırlık ortalaması 4,43±0,55g/m2 olarak

bulunmuştur. Bu değer, Akşehir gölünde yapılan çalışmalarda 5,77g/m2

(Çetinkaya,1991) ve 4,57g/m2 (Sözen ve Yiğit, 1999); Gala gölünde 12,58g/m2

(Kırgız, 1989); ve Kesiköprü Baraj Gölü’nde 1,25g/m2 (Ahıska, 1999) olarak

bildirilmektedir. Buna göre, Aslantaş Baraj Gölü yaş ağırlık bakımından Akşehir

gölüyle benzerlik göstermekte, Kesikköprü Baraj Gölü’nden yüksek, Gala gölünden

ise düşük olduğu görülmektedir.

Aslantaş Baraj Gölü’nde baskın grubu oluşturan Oligochaeta’lerin birey

sayıları ve yaş ağırlıklarının aylık dağılımları incelendiğinde, m2’deki birey sayısı

bakımından en az Mayıs ayında, en yüksek Şubat ve Nisan aylarında bulundukları ve

m2’deki yaş ağırlık bakımından ise Nisan ayında en yüksek, Mayıs ve Mart aylarında

en az olduğu saptanmıştır. Burada m2’deki birey sayısının ve yaş ağırlığın en yüksek

ve en düşük değerlerinin aynı aylarda gözlendiği görülmektedir. Ancak, yine birey

sayısının fazla olduğu görülen Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında yaş

ağırlıklarının düşük bulunduğu görülmektedir. Bu durum, bu aylarda Oligochaeta

örnekleri içinde daha küçük ve yeni gelişen üyelere rastlanmış olması ile

açıklanabilir.

Tatlı su bentozunda en sık rastlanılan hayvan gruplarının Chironomidae ve

Oligochaeta türleri olduğu, iki grubun ekolojik istekleri ve dağılımları arasında bir

korelasyonun olduğu ve birbirlerinin besin kaynağı oldukları belirtilmektedir

(Demirsoy, 1999). Baraj gölünde Oligochaeta’lerin bulunma oranı olarak yüksek

düzeyde bulundukları Nisan ayında Chironomidae larvalarının az sayıda bulunması

bu kapsamda açıklanabilir.

Aslantaş Baraj Gölü'nde Chironomidae türlerine ait larvaların mevsimsel

dağılımları incelendiğinde, birey sayısı ve yaş ağırlık olarak en yüksek sonbaharda

bulundukları, bunu izleyen mevsimlerin sırasıyla kış, ilkbahar ve yaz olduğu

görülmektedir. Gözler ve Şen (1992), Chironomidae bireylerinin kış mevsimini

larval safhada geçirdiklerini ve ilkbaharda havalar ısınmaya başlar başlamaz derhal

pupa ve sonra ergin hale geçerek çoğalmaya başladıklarını, yaz, sonbahar ve kış

mevsimlerinde larvalara daha fazla rastlandığını belirtmektedir. Aslantaş Baraj Gölü

için bulunan değerlerin, yukarıdaki bildirişe yaz mevsimi dışında uygunluk


45

gösterdiği belirlenmiştir. Pinder (1986), Balaton gölünde Mayıs ve Kasım ayları

arasında Chironomidae biyomasında yaklaşık olarak %30-35 arası azalma

gözlendiğini, bunun balıkların Chironomidae’ler üzerindeki predasyon etkisinden

kaynaklandığını bildirmekte ve ayrıca Chironomidae populasyonu üzerine en önemli

etkinin Chironomidae sever balıkların predasyonu olduğunu belirtmektedir. Bu

kapsamda, çalışmada, Chironomidae’lerin yüksek olması beklenen yaz mevsimi

sırasındaki azalmanın aynı etki ile oluştuğu söylenebilir.

Wetzel (2001) bildirişine göre, göllerin derin bölgesinde bentik

organizmalardan iki grubun (Chironomidae ve Oligochaeta) dominant olduğu;

oligotrof göllerde, Chironomidae'in gölde bulunma yüzdesinin Oligochaeta'lere göre

daha yüksek olduğu; ötrof göllerde ise, Oligochaeta'lerin Chironomidae'lere göre

daha yüksek bir yüzdeyle bulundukları belirtilmektedir. Bonacina ve ark. (1992),

Garda gölünde baskın grubun %97’lik oran ile Oligochaeta grubu olduğunu, fakat tür

çeşitliliğinin yüksek olduğu ve gölün oligotrofik olduğu bildirilmektedir. Aynı

araştırıcı, Lugana gölünde Oligochaeta grubunun baskın olduğunu, fakat tür

çeşitliliğinin az olduğunu ve gölün ötrofik şartlarda olduğunu belirtmişlerdir. Bu

şartlarda göllerin trofik düzeyinin belirlenmesinde grupların birbirleri ile olan

baskınlıklarıyla birlikte tür çeşitliliğinin de önemli bir işleve sahip olduğu

görülmektedir.

Oligochaeta populasyonunun m2’deki değerleri üzerinden göllerin

verimliliğinin yorumlandığı çalışmada, m2’de 1000-5000 arası birey sayısının hafif

kirlilik, m2’de 5000’nin üstündeki birey sayısının yüksek kirliliği oluşturduğu

bildirişine karşılık, en düşük ve en yüksek değeri sırasıyla 800 ve 4000 birey

sayısı/m2 olarak belirtmektedir (Probst, 1987). Bu bildirişe göre, çalışma alanında

saptanan 1010,10 BS/m2 Oligochaeta sonucu ile Aslantaş Baraj Gölü’nün oligo-

mesotrofik koşullarda olduğu düşünülebilir.

Milbrink (1983), Tubifex tubifex türünün hem ötrofik hem de oligotrofik

göllerde bulunabildiğini, gölde oligotrofik türlerin yüzdesi düşük ve m2’de 130

adetten daha fazla bulunuyorsa ötrofik indikatörü olarak değerlendirilebileceğini

bildirmektedir. Çalışılan baraj gölü için Oligochaeta türlerinin sayımı

yapılamadığından bu grubun gölün trofik düzeyi üzerine etkisi


46

yorumlanamamaktadır. Ancak, Oligochaeta türleri açısından çeşitliliğin az olması,

ötrofik türlerin sayıları bilinemese de gölde saptanmış olmaları oligotrofik şartlardan

uzaklaşılmış olduğunu düşündürmektedir.

Aslantaş Baraj Gölü kıyısal bölgesinde canlı olarak tespit edilen Unio crassus

ve Dreissena polymorpha türlerine derin bölgede rastlanmamıştır. McMahon (1991),

bu türlerin bentik örneklemede kullanılan örnekleme aletleri ile örneğin, Ekman

çamur alma kabı ile örneklenmesinin zor olduğunu, dalma yöntemi ile örnekleme

yapıldığı takdirde daha sağlıklı bir sonuç vereceğini ve ayrıca suların çekildiği

dönemlerde sığ kesimlerde bu türlere rastlanabileceğini belirtmektedir. Bu

kapsamda, kıyısal bölgede rastlanan bu iki türe derin bölgede rastlanılmamış

olmasının kullanılan örnekleme yöntemi ile açıklanabileceği ve çalışma alanının

baraj gölü olması ve baraj göllerinde belli dönemlerde suların çekilmesinin olağan

bir durum olduğu göz önüne alındığında, bu türlere kıyıda rastlanılmasının

kaçınılmaz olduğu kanısına varılmaktadır.

Baraj gölünün kıyı kesiminde 6 ve 7’inci istasyonlarda Spongilla sp. cinsi

süngere bol miktarda rastlanılmıştır. Hutchinson (1993), bu cinse ait türlerin ışık

geçirgenliğinin yüksek olduğu oligotrof göllerde daha derinlerde, ancak ışık

geçirgenliğinin az olduğu göllerde ise birkaç santimetrelik derinlikte

rastlanabileceğini bildirmektedir. Aslantaş Baraj Gölü’nde sadece birkaç

santimetrelik derinlikte rastlanması göz önüne alınırsa, baraj gölünün oligotrof

karakterden biraz uzaklaşmış ve oligo-mesotrofik koşullarda olduğu düşünülebilir.

Tür kompozisyonu bakımından istasyon benzerlikleri için yapılan benzerlik

analizinde kıyı ve derin bölge istasyonlarının en uzak benzerliği gösterdikleri

saptanmıştır. Wetzel (2001), göllerde derin bölgenin daha homojen bir yapı

sergilediğini ve kıyı ile farklılıkları olduğunu belirtmektedir. Bu açıdan kıyı ve derin

bölge istasyonlarının en uzak benzerliği göstermesi kaçınılmaz bir sonuçtur. Yakın

benzerlik gösteren istasyonların dip yapıları bakımından ortak özellikler gösterdikleri

belirlenmiştir.

Chironomidae larvaları içinde Tanypodinae alt familyasından Tanypus

puctipennis türü baskın tür olarak, Haziran ayı dışında tüm aylarda ve istasyonlarda

saptanmıştır. Tanypus cinsi türlerin göl ve yavaş akan nehirlerin yumuşak


47

sedimentlerinde bulunduğu ve çevresel faktörlere karşı geniş bir toleransının olduğu

bildirilmektedir (Epler, 2001; Şahin, 1986). Diğer Tanypodinae türleri gibi, diğer

Chironomidae larvalarının yumuşak kısımlarını, kurtları, diatom ve bitki parçalarını

besin olarak alan bu türün yaşam alanı olarak gölet ve derelerde kum ve çamuru

tercih ettiği bildirilmektedir (Özkan ve Kırgız, 1995).

Baraj gölünde, Chironomidae’ler içinde diğer baskın tür Chironomus

anthracinus türüdür. Chironomus cinslerinin yumuşak göl sedimentlerini tercih

ettikleri, yüksek kirliliğe sahip ya da nispeten temiz sularda bulunabilecekleri

bildirilmektedir (Epler, 2001). Oligo-mezotrofik özellik gösteren gölde derin

bölgenin Chironomus anthracinus ile temsil edildiği bildirilmektedir (Armitage ve

ark., 1995). Çalışmada belirlenen bu türün baskınlığı, bu kapsamda baraj gölünün

oligo-mesotrofik olabileceğini düşündürmektedir.

Chironomus anthracinus türünün zebra midye (Dreissena polymorpha)’nin

yalancı dışkıları ile beslendiklerini ve büyümelerinin arttığı bildirilmektedir

(Armitage ve ark., 1995). Botts ve Patterson (1996), zebra midye yaşayan yumuşak

sedimentte Chironomidae larvalarının birey sayılarının arttığını, Oligochaeta’lerin ise

herhangi bir değişim göstermediklerini belirtmektedirler. Bu kapsamda her iki türün

çalışma ortamında bulunması, Chironomus anthracinus türünün gölde

Chironomidae’ler içinde ikinci baskın tür olarak bulunmasını açıklayıcı bir bilgi

olarak verilebilir.

Dreisena polymorpha, göllerin dip faunasını tür kompozisyonu ve biyomas

bakımından değişikliklere uğratabilmektedir (Armitage ve ark., 1995; Botts ve

Patterson, 1996). Diğer taraftan Mason (1996), bu türün ötrofikasyonla mücadelede

alg patlamalarının kontrolünde kullanıldığı ve göllerin alg ve klorofil seviyeleri

bakımından oligotrofik koşullara geri dönebildiğini belirtmektedir. Bu kapsamda,

çalışma alanında populasyonu tam olarak saptanamayan bu türün baraj gölündeki

populasyonunun ve dağılımının tam olarak belirlenmesinin gerekli olduğu

düşünülmektedir.

Orthocladinae takımından olan Paracladius conversus türünün baraj gölü için

allokton bir form olduğu düşünülmektedir. Bu türe genellikle yavaş akan nehirlerde

rastlandığı bildirilmektedir (Cranston, 1982). Nitekim, Polatdemir ve Şahin (1997),


48

Orthocladinae üyelerinin Eskişehir çevresi akarsularında bulunmasına karşılık

durgun su sistemlerinde bulunmadıklarını, bazı durgun sularda tespit edildiği

bildirilen türlerin allokton formlar olarak bulunabileceğini bildirmektedirler.

Aslantaş Baraj Gölü’nde derin bölge istasyonlarında devamlı bulunan

türlerden Tanypus puctipennis, Apolyont ve Manyas göllerinde (Soylu ve Kırgız,

1975); Eğirdir gölünde (Şahin, 1987); Seyhan Baraj Gölü’nde (Kırgız, 1988a); Cip

Baraj Gölü’nde (Akıl ve ark,1996); Edirne ve çevresi durgun su sistemlerinde

(Özkan ve Kırgız, 1995); Akşehir gölünde (Sözen ve Yiğit, 1999); Berdan Baraj

Gölü’nde (Fındık ve Göksu, 2004); kıyı bölge istasyonlarında çoğunlukla bulunan

türlerden Gammarus sp. ise Kesikköprü Baraj Gölü (Ahıska, 1999) ve Berdan Baraj

Gölü’nde (Fındık ve Göksu, 2004) bulundukları bildirilmektedir.

Toplam fauna ile toplam faunayı oluşturan iki grubun sıcaklıkla ilişkisinde,

pozitif ilişkilerin olduğu bulunmuştur. Armitage ve ark.(1995), ılıman bölge

göllerinde Chironomidae’lerin sıcaklık artışına paralel olarak birey sayılarının

attığını ve sıcaklık azalışına paralel olarak, birey sayılarının azaldığını

belirtmektedirler. Lafont (1987), Oligochaeta’lerin ergin bireylerine bol olarak

sıcaklığın en yüksek olduğu aylarda rastlandığını bildirmektedir. Bu açıklamalarla bu

çalışmada bulunan ilişkiler uyum içindedir. Ancak, yukarıda belirtilen şekilde yaz

ayları için oluşan çelişkinin, Pinder (1986) bildirişinde belirtildiği gibi, sıcaklığın

artışı ile artan balık predasyonundan kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir.

Çözünmüş oksijenin azaldığı koşullarda, toplam fauna, Chironomidae ve

Oligochaeta birey sayılarının arttığı gözlenmektedir. Fakat bu ilişkiler üzerine

yapılan istatistik analizlerde, ilişkilerin istatistiki açıdan önemsiz olduğu

bulunmuştur. Chironomidae larvalarından Chironomus plumosus ve benzeri ötrof göl

karakterli bazı türlerin çözünmüş oksijen azalmasına paralel olarak birey sayısında

artış gösterdiği bildirilmektedir (Moss, 1988). Baraj gölünde genel anlamda

çözünmüş oksijen bakımından bir risk bulunmamakta, ancak sadece sıcaklığın arttığı

aylarda derin olan istasyonlarda az da olsa çözünmüş oksijende bir azalma

gözlenmektedir. Bu şartların olduğu durumlarda sayımı yapılamamasına karşın

Oligochaeta’lerden Tubifex tubifex ve Limnodrilus hoffmeisteri türlerinin birey

sayılarının arttığı düşünülmektedir. Brinkhurst ve Gelder (1991), Potamothrix cinsi


49

türlerin oksijen içeriği bakımından zengin ortamlarda bulunabileceğini, Tubifex

tubifex türü ile Limnodrilus cinsi türlerin ise oksijenin azaldığı ortamlarda

bulunduklarını belirtmişlerdir.

Wetzel (2001), çevresel özelliklerle ilişkilerin, kantitatif sonuçlarla olduğu

kadar türlerin dağılımı üzerinde de etken olduğunu bildirmektedir. Armitage ve ark.

(1995), Chironomus anthracinus türünün sadece oksijenli zengin ortamlarda büyüme

ve üremesinin arttığını bildirmektedir. Çözünmüş oksijen bakımından baraj gölünde

herhangi bir sorun olmaması, türün gölde bulunma durumunu açıklayıcıdır.

Yukarıda belirtilen bilgilerin ışığında, çalışma alanında saptanan birey sayısı

ve Oligochaeta ve Chironomidae oranları dikkate alındığında, Aslantaş Baraj

Gölü’nün oligo-mezotrofik karakterde olduğu düşünülmektedir. Nitekim, Aslantaş

Baraj Gölü’nde yapılan zooplankton çalışmasında gölün oligo-mezotrofik olabileceği

belirtilmektedir (Bozkurt ve Göksu, 2003).

5. SONUÇ VE ÖNERİLER Özlem FINDIK

50

5. SONUÇ VE ÖNERİLER

Çalışma sonucunda Aslantaş Baraj Gölü’nde 4 filum, 6 sınıf ve 8 familyaya

bağlı 22 türün varlığı; derin bölgede m2’deki birey sayısının 1775,73±154,33 olduğu;

derin bölgeyi zoobentik canlılardan iki grubun oluşturduğu ve bu grupların %56,88

ile Oligochaeta ve %43,12 ile Chironomidae larvalarından oluştuğu saptanmıştır.

Spongilla sp’ye gölde birkaç cm derinlikte rastlanılması; Oligochaeta türleri

açısından çeşitliliğin az olması ve Tubifex tubifex ile Limnodrilus hoffmeisteri gibi

ötrof türlerin varlığı nedeniyle gölde oligotrofik koşullardan uzaklaşıldığı; oligo-

mezotrofik göllerde derin bölgenin temsilcisi olarak bilinen Chironomus anthracinus

türüne gölde Chironomidae larvaları içinde ikinci baskın tür olarak rastlanılması;

gölde 1010,10±68,51BS/m2 Oligochaeta saptanmış olması nedenleriyle, Aslantaş

Baraj Gölü’nün oligo-mezotrofik karakterde olabileceği düşünülmektedir.

Ayrıca, dip faunası tür kompozisyonu ve biyomas ile olan ilişkisi ve

ötrofikasyon ile olan bağlantısı bilindiğinden, Dreissena polymorpha türünün baraj

gölündeki populasyon dağılımının daha ayrıntılı olarak araştırılması uygun olacaktır.

51

KAYNAKLAR

AHISKA,S.,1999. Kesikköprü (Ankara) Baraj Gölündeki Bentik Organizma Türleri

ve Mevsimsel Değişimleri, A.Ü. Fen Bil. Enst. Biyoloji ABD Doktora

Tezi,Ankara.78 s.

AHISKA,S.,KARABATAK,M.,1994.Seyfe (Kırşehir) Gölünün Dip Faunası, Doğa

TU Biyoloji Derg., 18(1) 61-75.

AKIL,A., AYVAZ,Y., ŞEN,D.,1996. Cip Baraj Gölü (Elazığ) Chironomidae

(Diptera) Larvaları, Tr.j.of Zoology 20:217-220

ANONİM,1966. Ceyhan Aslantaş Projesi. Aşağı Ceyhan Geliştirilmesi Teknik ve

Ekonomik Fizibilite Raporu.

ANONİM,2000. Balıklandırma Çalışma Raporları. DSİ Seyhan Su Ürünleri

Araştırma ve Üretim İstasyonu, Adana, (Basılmamış)

ANONYMOUS,1993. SPSS for Windows Advanced Statistics Release 6.0.,578p.

ARMİTAGE, P., CRANSTON, P.S., PİNDER, L.C.V.,1995. The Chironomidae,

The Biology and Ecology of Non-Biting Midges, Chapman&Hall, 572p.

BALIK, S., USTAOĞLU, M.R., YILDIZ, S., TAŞDEMİR, A.,2001. Sazlıgöl’ün

(Menemen-İzmir) Bentik Faunası (Oligochaeta-Chironomidae). XI.

Ulusal Su Ürünleri Sempozyum Kitapçığı 1.Cilt, 198-205.

BALIK, S., USTAOĞLU, M.R., ÖZBEK, M., TAŞDEMİR, A., YILDIZ, S., 2004.

Buldan Baraj Gölü’nün (Denizli,Türkiye) Bentik Faunası. E.Ü. Su Ürün.

Derg. 21,(1-2),139-141.

BALIK, S., USTAOĞLU, M.R., TAŞDEMİR, A., MİS, D.Ö., AYGEN, C., ÖZBEK,

M., TOPKARA, E.T., 2004. Birgi Göletleri (Urla,İzmir) ve Sazlıgöl

(Karaburun,İzmir)’ün Sucul Faunası Hakkında Bir Ön Araştırma, E.Ü.

Su Ürünleri Dergisi, Cilt 21, Sayı (1-2); 29-30.

BAŞUSTA, N., ERDEM, Ü.,1994. Aslantaş ve Mehmetli (Adana) Baraj Göllerinde

Yaşayan Barbus rajanorum Heckel, 1843’ün Bazı Biyolojik

Özelliklerinin İncelenmesi. XII. Ulusal Biyoloji Kongresi 6-8 Temmuz,

Edirne, 43-52.

52

BAŞUSTA, N., ERDEM, Ü., 1995. Aslantaş ve Mehmetli (Adana) Baraj Göllerinde

Yaşayan Capoeta barroisi Lartet, 1894 Türünün Büyüme

Performanslarının İncelenmesi. Doğu Anadolu Bölgesi 1. (1993) ve II.

(1995) Su ürünleri Sempozyumu, Erzurum, 672-680.

BAUDO, R., OCCHIPINTI, A., NOCENTINI, A.M., SABOLLA, M., 2001. Benthos

of Lake Orta in the year 1996. J.Limnol.,60(2):241-248.

BİLGİN, F.H.,1967. İzmir Civarı Tatlı Sularında Yaşayan Gastropodlar Üzerinde

Sistematik ve Ekolojik Araştırmalar (Doktora Tezi), Ege Üniv.Fen

Fak.İlmi Raporlar Serisi No:36, İzmir, 60s.

BONACINA, C., BONOMI, G., PASTERIS, A., 1992. Some Remarks on the

Macrobenthos Community of the Profundal Zone of the Large Italian

Lakes. Mem. Ist. Ital. Idrobiol., 50:79-106.

BOTTS, P.S., PATTERSON, B.A., 1996. Zebra Mussel Effects on Benthic

İnvertebrates: Physical or Biotic?, J.N.Am.Benthol.Soc., 15(2):179-184.

BOZKURT, A., GÖKSU, M.Z.L., 2003. Aslantaş Baraj Gölü (Osmaniye)

Zooplanktonu, XII. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, 2-5 Eylül 2003,

Elazığ.

BRINKHURST, R.O.,1960. Introductory Studies on the British Tubificidae

(Oligochaeta), Arch.Hydrobiol. 56, Stuttgart, 395-412.

BRINKHURST, R.O., 1971. A Guide for the Identification of British Aquatic

Oligochaeta, Freshwater Biological Association Scientific Publication,

No:22, Toronto, 55s.

BRINKHURST, R.O., 1986. Guide to the Freshwater Aquatic Microdrile

Oligochaetes of North America. Canadian Special Publication of

Fisheries and Aquatic Sciences 84:1-259.

BRINKHURST, R.O., GELDER, S.R., 1991. Annelida: Oligochaeta and

Branchiobdellida, 401-435, in Ecology and Classification of North

American Freshwater Invertebrates,

CRANSTON, P.S., 1982. A Key to the Larvae of the British Orthocladinae

(Chironomidae), Sci. Publ. Freshwat. Biol. Assoc. 45, 152p.

53

ÇELİK, K., 2002. Community Structure of Macrobenthos of a Southeast Texas

Sand-Pit Lake Related to Water Temperature, pH and Dissolved Oxygen

Concentration. Tr. J. Zool. 26:333-339.

ÇETİNKAYA, O., 1991.Akşehir Gölü Su Kalitesi, Plankton ve Bentik Faunası

Üzerine Bir Araştırma. E.Ü.Su Ür. Der. Cilt:8(29-30),66-80.

DEMİRSOY, A., 1999. Genel ve Türkiye Zoocoğrafyası, Hayvan Coğrafyası, 2.

Baskı, Meteksan AŞ. Ankara, 965s.

ELLIOTT, J.M., HUMPESCH, U.H., MACAN, T.T., 1988. Larvae of the British

Ephemeroptera, A Key With Ecological Notes. Freshwater Biological

Association Scientific Publication No:49, 145 s.

ELLIOTT, J.M., 1993. Some Methods for the Statistical Analysis of Samples of

Benthic İnvertebrates. Freshwater Biological Association Scientific

Publication No:25, Fourth Edition,159 sf.

EPLER, J.H., 1995. Identification Manual for the Larval Chironomidae (Diptera) of

Florida. Final Report for DEP Contract Number WM579.

EPLER, J.H., 2001. Identification Manual for the Larval Chironomidae (Diptera) of

North and South Carolina, EPA Grant X984170-97, WQ Program

Sec,104(B)93).

ERDEM, Ü., SARIHAN, E., CENGİZLER, İ., SAĞAT, Y., 1992. Aslantaş Baraj

Gölü’nde Yaşayan Sazan (Cyprinus carpio L., 1758)’nın Büyüme ve

Bazı Biyolojik Özelliklerinin İncelenmesi. XI. Ulusal Biyoloji Kongresi,

Hidrobiyoloji Sek. Teb., Fırat Ünv. Elazığ, 77-87.

FINDIK, Ö., GÖKSU, M.Z.L., 2004. Berdan Baraj Gölü (İçel) Bentik Faunası,

XVII. Ulusal Biyoloji Kongresi Kitapçığı, 21-24 Haziran,2004,Adana

GALANTI, G., GUILIZZONI, P., MANGONI, M., NOCENTINI, A., PIVA, A.,

1991. A Study on the Littoral Sediments and macrobenthos in

Connection with the Harvesting of Aquatic Macrophytes in Lago Di

Candia (N.Italy). Mem.Ist.Ital.Idrobiol., 48:163-184.

GELDİAY, R., 1949. Çubuk Barajı ve Emir Gölünün Makro ve Mikro Faunasının

Mukayeseli İncelenmesi,A.Ü. Fen Fak. Mecmuası, Osman Yalçın

Matbaası, İstanbul, 260s.

54

GELDİAY, R., BİLGİN, F.H., 1969. Türkiye’nin Bazı Bölgelerinden Tespit Edilen

Tatlı Su Molluskları, Ege Üniv.Fen Fak.İlmi Raporlar Serisi No:90,İzmir,

1-34.

GELDİAY, R., TAREEN, I.U., 1972. Bottom Fauna of Gölcük Lake, 1.Population

Study of Chironomids, Chaoborus and Oligochaeta, Ege Üniv.Fen

Fak.İlmi Raporlar Serisi No:137, İzmir.

GELDİAY, R., BİLGİN, F.H., 1973. Batı Anadolu’nun Bazı Tatlı Sularında Yaşayan

Bir Bivalvia Türü “Dreissena polymorpha” (Pallas) Hakkında, Ege

Üniv.Fen Fak.İlmi Raporlar Serisi No:158, İzmir,1-10s.

GLEDHİLL, T., SUTCLİFFE, D.W., WİLLİAMS, W.D., 1976. A Revised Key to

the British Species of Crustacea-Malacostraca Occurring in Fresh Water

with Notes on Their Ecology ana Distribution, Freshwater Biological

Association Scientific Publication No:32, 71s.

GÖZLER, A., ŞEN, D., 1992. Cip Balık Üretim ve Yetiştirme Tesisinde Bulunan

Chironomidae Larvalarının Mevsimsel Dağılımı, Su Ürünleri Derg.,9

(33-36) 170-177.

HARPER, P.P., CLOUTIER, L.,1986. Spatial Structure of the Insect Community of

a Small Dimictic Lake in the Laurentians (Quebec), Int.Revue

Ges.Hydrobiol, 71(5), 655-685.

HOWELLS, R.G., NECK, R.W., MURRAY, H.D., 1996. Freshwater Mussels of

Texas. Texas Parks ana Wildlife Department, Inland Fisheries Division.

HUTCHİNSON, G.E., 1993. A Treatise On Limnology, Volume IV, The

Zoobenthos, John Wiley&Sons, Inc., 944s.

KARAŞAHİN, S., 1998. Kovada Gölü ve Kanalı Bentik Faunası Üzerinde Bir

Araştırma, Süleyman Demirel Üniv. Fen Bil.Enst. Su Ürünleri ABD

Yüksek Lisans Tezi, Malatya, 123s.

KAZANCI, N., GİRGİN, S., 1994. Ankara Çayında Su Kalitesinin Fiziko-Kimyasal

ve Biyolojik Yöntemlerle Belirlenmesi, Türkiye İç Suları Araştırmaları

Dizisi:1 184s.

55

KIRGIZ, T., 1984. Seyhan Baraj Gölü Bentik Hayvansal Organizmaları ve Bunların

Nitel ve Nicel Dağılımları, Ç.Ü.Fen Bil. Enst. Biyoloji ABD Doktora

Tezi, Adana

KIRGIZ, T., 1988a. Seyhan Baraj Gölü Bentik Hayvansal Organizmaları ve Bunların

Nitel ve Nicel Dağılımları, Doğa TU Zooloji Derg. 12(3)231-245s

KIRGIZ, T., 1988b. Gala Gölü Chironomidae (Diptera) Larvaları Üzerinde Bir Ön

Araştırma, IX.Ulusal Biyoloji Kongresi, 21-23 Eylül 1988, Cilt 2, 489-

498,Sivas.

KIRGIZ, T., 1989. Gala Gölü Bentik Faunası, Anadolu Üniv. Fen-Edebiyat Dergisi,

C:1,S:2,67-87.

KIRGIZ, T., GÜHER, H., 1994. Mert ve Erikli Gölleri (Kırklareli/İğneada)nin

Bentik Makroomurgasızları Üzerinde Bir Araştırma. XII. Ulusal Biyoloji

Kongresi 6-8 Temmuz,Edirne.

LAFONT, M., 1987. Production of Tubificidae in the Littoral Zone of Lake Léman

Near Thonon-Les-Bains:A Methodological Approach, Hydrobiologia,

155, 179-187.

LANG, C., 1998. Contrasting Responses of Oligochaetes (Annelidae) and

Chironomids (Diptera) to the Abatement of Eutrophication in Lake

Neuchatel, Aquatic sci.61, 206-214

MASON, C.F., 1996. Biology of Freshwater Pollution, (Third Edition), Logman

Group UK Limited, 356sf.

MCMAHON, 1991. Freshwater Mollucs, in Ecology and Classification of North

American Freshwater Invertebrates, Academic Press,Inc.

MERRITT, R.W., CUMMINS, K.W.(eds), 1996. An Introduction to the Aquatic

Insects of North America, (Third Edition), Kendal/Hunt Publishing

Company

MİLBRİNK, G., 1983. An Improved Environmental Index Based on the Relative

Abundance of Oligochaeta Species. Hydrobiologia,102:89-97.

MİLBRİNK, G., 1987. Biological Characterization of Sediments by Standardized

Tubificid Bioassays, Hydrobiologia,155:267-275.

56

MİLLİGAN, M.R., 1996. Identification Manual for the Aquatic Oligochaeta of

Florida, Volume,I, II,Final Report for DEP Contract Number WM550.

MOSS, B., 1988. Ecology of Freshwaters Man and Medium, Second Edition,

Blackwell Scientific Publications, 399sf

OLIVER, D.R., MCCLYMONT, D., ROUSSEL, M.E., 1978. A Key to Some Larvae

of Chironomidae (Diptera) From the Mackenzie and Porcupine River

Watersheds. Fisheries&Marine Service Technical Report No:791, 70sf.

ÖZDEMİR, Y., ŞEN,D., 1991. Keban Baraj Gölü Ova Bölgesinde Bulunan

Procladius sp. ve Chironomus halophilus Larvalarının Mevsimsel

Dağılımları,S.Ü.Derg.E.Ü:S.Ü.Y.O.,8(29-30), 60-66s.

ÖZKAN, N., KIRGIZ, T., 1995. Edirne Bölgesi Chironomidae (Diptera) Larvaları ve

Yayılışları, Tr.J.of Zoology,19,257-264.

PENNAK, R.W., 1989. Freshwater Invertebrates of the United States,Protozoa to

Mollusca, Third Edition, John Wiley&Sons,Inc.613s.

PETRIDIS, D., SINIS, A., 1997. The Benthic Fauna of Lake Mikri Prespa.

Hydrobiologia,351:95-105.

PİNDER,L.C.V., 1986. Biology of Freshwater Chironomidae, Ann. Rev.

Entomology 31, (1-23), Annual Reviews Inc.

PİNDER, A.M., BRİNKHURST, R.O., 2000. A Review of the Tubificidae

(Annelida-Oligochaeta) from Australian Inland Waters, memoirs of

Museum Victoria, 58(1):39-75,

POLATDEMİR, N., ŞAHİN, Y., 1997. Eskişehir ve Çevresi Durgun Su Sistemleri

Chironomidae(Diptera) Larvaları,Tr.J.of Zoology,21,315-319.

PROBST, L., 1987. Sublittoral and Profundal Oligochaeta Fauna of the Lake

Constance (Bodensee-Obersee), Hydrobiologia (155) 277-282.

QUİGLEY, M., 1977. Invertebrates of Streams and Rivers A Key to Identification,

Edward Arnold Ltd. 41 Bedford Square,London, 84s.

REAL, M., RIERADEVALL, M., PRAT, N., 2000. Chironomus species (Diptera:

Chironomidae) in the Profundal Benthos of Spanish Reservoirs and

Lakes: Factors Affecting Distribution Patterns., Freshwater Biology,

43:1-18.

57

SANG, Q., 1987. Some Ecological Aspects of Aquatic Oligochaetes in the Lower

Pearl River (People’s Repuclic of China). Hydrobiologia,155:199-208.

SARIHAN, E., 1984. Limnoloji, Ç:Ü:Ziraat Fakültesi Ders Notu Yay. No:110, 71s.

SOYLU, E., KIRGIZ, T., 1975. Apolyont ve Manyas Göllerinde Su Ürünleri

Prodüksiyonunu Etkileyen Dip Fauna Elementlerinin Yıllık Görünüm ve

Yayılışları, Tübitak V. Bilim Kongresi, VHAG Araşt. Grubu, 387-393,

Ankara.

SÖZEN, M., YİĞİT, S., 1999. Akşehir (Konya) Gölü Bentik Faunası ve Bazı

Limnolojik Özellikler, Tr. J. of Zoology 23(3) 829-847, Ankara

SPERBER, C., 1952. A Guide for the Determination of European Naididae, Zool.

Bidrag. Uppsala Bd. 29.

STEINLECHNER, R., 1987. Identification of Immature Tubificids (Oligochaeta) of

Lake Constance and Influence on the Evaluation of Species Distribution,

Hydrobiologia, 155:57-63.

ŞAHİN, Y., 1984. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri Akarsu ve Göllerindeki

Chrinomidae (Diptera) Larvalarının Teşhisi ve Dağılışları,

A.Ü.Yay..,No:57, Fen Ed.Fak.Yay.,No:2, Eskişehir

ŞAHİN, Y., 1986. Marmara, Ege Bölgeleri ve Sakarya Sistemi Akarsuları

Chironomidae (Diptera) Larvaları ve Yayılışları,Doğa TU Zooloji

Derg.,11(3) 179-188.

ŞAHİN, Y., 1987. Eğridir Gölü Chrinomidae (Diptera) Larvaları ve Yayılışları,Doğa

TU Zooloji D.11,1

ŞAHİN, Y., 1991. Türkiye Chironomidae Potamofaunası, TUBİTAK, TBAG-869

no'lu Proje,88s.

TACHET, H., USSEPLIO, P., BOURNAUD, M., 2000. Invertebres D’eau Douce

Systematique, Biologie, écologie. Cnrs Editions, 581sf.

TANYOLAÇ, J., 2000. Limnoloji (Tatlı su Bilimi),Hatipoğlu Yay. Ankara,237sf.

TAŞDEMİR, A., USTAOĞLU, R., BALIK, S., 2003. İkizgöl’ün (Bornova-İzmir)

Diptera (İnsecta) Faunası, XII. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, 2-5

Eylül 2003. Elazığ.

58

THORP, J.H., COVICH, A.P.(eds), 1991. Ecology and Classification of North

American Freshwater Invertebrates, Academic Press,Inc.

TIMM, T., 1999. A Guide to the Estonian Annelida, Estonian Academy Publishers,

Tartu-Tallinn, 208p,.

TOKSÖZ, A., USTAOĞLU, M.R., 2005. Gölcük Gölü’nün (Bozdağ, Ödemiş)

Profundal Makrobentik Faunası Üzerine Araştırmalar, E.Ü. Su Ürünleri

Dergisi, Cilt 22, Sayı (1-2);173-175.

USINGER, R.L.,(eds),1956. Aquatic Insects of California with Keys to North

American Genera and California Species Univ. of California

Press,Berkeley

USTAOĞLU, M.R., 1980. Karagöl’ün (Yamanlar-İzmir) Bentik Faunası

(Oligochaeta, Chaoboridae, Chironomidae) Üzerinde Araştırmalar, 331-

343, TUBİTAK VII. Bilim Kongresi (Biyoloji Seksiyonu), 6-10

Ekim,Aydın.

USTAOĞLU, M.R., BALIK, S., ÖZBEK, M., 2001a. Sazlıgöl’ün (Menemen-İzmir)

Mollusk Faunası. XI. Ulusal Su Ürünleri Sempozyum Kitapçığı 1.Cilt,

198-205,

USTAOĞLU, M.R., BALIK, S., ÖZBEK, M., 2001b. Işıklı Gölü (Çivril-

Denizli)’nün Mollusca Faunası, E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt 18,Sayı(1-

2), 135-139sf.

VERGON, J.P., BOURGEOIS, C., 1983. Introduction Pratique a la systématique des

Organismes des equx Continentales Françaises (N010), Les Larves de

Dipteres Chironomidae: 1. Caractéres Généroux et clés Identification des

Tribus. Bull.Mens.Soc. Linn.Lyon.62(4):101-132.

WAGNER, B., 1987. Population Dynamics of Oligochaetes in a High Mountain

Lake. Hydrobiologia, 155:191.

WANG, H., LIANG,Y., 2001. A Preliminary Study of Oligochaetes in Poyang Lake,

the Largest Freshwater Lake of China, and its Vicinity with Description

of a New Species of Limnodrilus. Hydrobiologia,463:29-38.

WETZEL, R.G., 2001. Limnology, Lake and River Ecosystems, Third Edition,

Academic Press, 1006 sf.

59

WETZEL, R.G., LİKENS, G.E., 1991. Limnological Analyses, 2. Basım, Springer-

Verlag, New York, 391pp,

WIEDERHOLM, T., 1983. Chironomidae of the Holoarctic Region. Keys and

Diagnose Part I Larvae. Entomologia Scandinavica Supplement No:19,

457sf.

YILDIZ, S., BALIK, S., 2005. The Oligochaeta (Annelida) Fauna of the Inland

Waters in the Lake District (Turkey). E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt,

22,Sayı(1-2);165-172.

YILDIZ, S., TAŞDEMİR, A., ÖZBEK, M., BALIK, S., USTAOĞLU, M.R., 2005.

Macrobenthic Invertebrate Fauna of Lake Eğrigöl (Gündoğmuş-Antalya).

Turk J.Zool. Cilt 29, 275-282.

YILDIZ, S., BALIK,S., 2006. The Oligochaeta (Annelida) Fauna of Topçam Dam

Lake (Aydın,Turkey). Turk J.Zool.,30,83-89.

ZHADIN, U.I., 1952. Molluscs of Fresh and Brackish Waters of the USSR Zool.

Inst. of the Academy of Sciences of the USSR, No;46.

60

ÖZGEÇMİŞ

1974 yılında Bartın'ın Amasra ilçesinde doğdum. İlk öğrenimimi 27 Mayıs

İlkokulunda, orta ve lise öğrenimimi Amasra Lisesi'nde tamamladım. 1992 Yılında

Ç.Ü. Su Ürünleri Fakültesini kazanarak lisans eğitimime başladım. 1996 yılında

mezun oldum; aynı yıl mezun olduğum fakültede Yüksek Lisans eğitimime

başladım. 1997 yılı Ekim ayında Ç.Ü.F.B.E. Su Ürünleri Ana Bilim Dalında açılan

Araştırma Görevlisi sınavında başarılı oldum. 2000 yılında Yüksek Lisans eğitimimi

tamamlayıp, Doktora eğitimime başladım. Halen Ç.Ü. Su Ürünleri Fakültesinde

Araştırma Görevlisi olarak çalışmaktayım.

ÇUKUROVA ÜN İVERS İTES İtraglor.cu.edu.tr/objects/objectFile/ae3MmGKU-9102013-14.pdf · Gölün bentik faunasının, Bivalvia, Gastropoda, Demospongiae, Crustacea, Oligochaeta,

Documents