ujt

บทท 5

ยนจงชนทรานซสเตอร

ยนจงชน ทรานซสเตอร (Unijunction Transistor; UJT) หรอยเจทหรอไดโอดชนดเบสค ใชงานในวงจร เชน วงจรออสซลเลเตอร วงจรควบคมการจายแรงดนหรอกระแส วงจรทรกเกอร วงจรกาเนดสญญาณฟนเลอย วงจรควบคมเฟส วงจรหนวงเวลา วงจรไบสเตเบล เปนตน 5.1 โครงสรางและสญลกษณของยเจท

ยเจทเปนอปกรณสารกงตวนาชนด 2 รอยตอ ไมจดอยในสารกงตวนาชนดไทรสเตอร เหมอนเอสซอาร ไตรแอกและไดแอก การใชงานตองทางานรวมกบเอสซอาร ไตรแอกและไดแอกเสมอ ยเจทมขาทใชงาน 3 ขา ขาทตอมาจากสารกงตวนาชนด N มขา 2 ขาและขาทตอมาจากสารกงตวนาชนด P มหนงขา ขาใชงานทBง 3 ขามขาเบส 1 (Base 1; B1) ขาเบส 2 (Base 2; B2) และขาอมตเตอร (Emitter; E) โครงสรางและสญลกษณของยเจท ดงภาพท 5.1

(ก) โครงสราง (ข) สญลกษณ

ภาพท 5.1 แสดงโครงสรางและสญลกษณเบBองตนของ ยเจท ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2545, หนา 122)

ภาพท 5.1 (ก) โครงสรางยเจท ประกอบดวยสารกงตวนาชนด N ซ งผลตจากธาตซลกอน ตอนปลายของสารกงตวนาชนด N ตอขาใชงาน ดานบนเปนขาเบส 2 (B2) และดานลางจะเปนขาเบส 1 (B1) บรเวณตอนกลางคอนไปทางขา B2 ของสารชนด N มสารกงตวนาชนด P ผลตจากธาตซลกอนขนาดเลกตอชนกนอยและตอขาจากสารชนด P ใชงาน เรยกวา ขาอมตเตอร (E) ระหวางรอยตอของสารชนด P และสารชนด N เกดรอยตอ PN มคณสมบตเปนไดโอด รอยตอ PN

94

นBอยใกลทางขา B2 มากกวา B1 สารกงตวนาชนด N ทตอออกมาเปนขา B2 และ B1 เปนสารกงตวนาตอนเดยวกน คณสมบตเปนตวตานทาน ภาพท 5.1 (ข) สญลกษณยเจทขา B2 และขา B1 เขยนเปนเสนเดยวกนแสดงวาตอถงกน ขา E เปนหวลกศรชB เขาชนกบสาร N ของขา B2 และขา B1 และเอยงขBนดานบนใกลขา B2 แสดงวาขา E อยใกลไปทางขา B2 มากกวาขา B1 หวลกศรทขา E ชB เขาแสดงวาขา E เปนสารกงตวนาชนด P คณสมบตของยเจทเขยนวงจรสมมล (Equivalent circuit) เหมอนเปนตวตานทานตอรวมกบไดโอด ดงภาพท 5.2

ภาพท 5.2 วงจรสมมลยเจท ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2545, หนา 122) ภาพท 5.2 วงจรสมมลของยเจท สารกงตวนาชนด N แทนดวยตวตานทาน 2 ตว จากขา B2 ไปรอยตอ PN แทนดวยตวตานทาน RB2 จากขา B1 ไปยงรอยตอ PN แทนดวยตวตานทาน RB1 สามารถปรบคาความตานทานได รอยตอ PN มคณสมบตเหมอนไดโอดซงหนขา K ตอรวมกบ RB2 และ RB1 สวนขา A ของไดโอด D1 ตอเปนขา E เมอจายแรงดนใหขายเจททาใหยเจททางาน ทาใหคาความตานทาน RB2 และ RB1 เปลยนแปลง คณสมบตไดโอด D1 เปลยนแปลง ภาพท 5.3 รปรางและตาแหนงของ ยเจท

95

5.2 การจายไบอสใหยเจททางาน

การจายไบอสตองจายไบอสใหถกตอง โดยจายแรงดนบวกใหขา B2 จายแรงดนลบใหขา B1 และขา E ตองจายแรงดนเปนบวกเมอเทยบกบขา B1 การจายไบอสดงกลาวยเจทยงไมนากระแสจนกวาแรงดนไบอสบวกทขา E จะไปทาใหไดโอด D ตรงรอยตอ PN เปนไบอสตรงดวย ดงภาพท 5.4

(ก) วงจรไบแอสเบBองตนทใหให ยเจท

(ข) วงจรไบอสทใหใหวงจรสมมลของ ยเจท

ภาพท 5.4 การไบอสใหยเจททางาน ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2537, หนา 80)

ภาพท 5.4 (ก) วงจรการจายไบอสเพอใหยเจททางาน ตองจายแรงดน VBB ตกครอมขา B2 และขา B1 โดยขา B2 มศกยเปนบวกเทยบกบขา B1 และจายแรงดน VE ขา E และ B1 โดย E มศกยเปนบวกเทยบกบ B1 ยเจทจะนากระแสเมอม IE ไหลและทาใหเกด IB ไหล

96

ภาพท 5.4 (ข) วงจรจายไบอสวงจรสมมลยเจท คาความตานทานของสารกงตวนาชนด N เรยกวา ความตานทานระหวางเบส (Interbase resistance; RBB) เปนคาความตานทานภายในยเจทระหวางขา B2 และขา B1 ขณะทยเจทยงไมทางาน (IE = 0) RBB มคาความตานทานอยชวง 4 K Ω

ถง 10 KΩ โดยประมาณ RBB แบงเปน 2 สวนคอ RB1 และเปลยนแปลงคาไดจากคาประมาณ 5 KΩ ลดลงถง 50Ω ถากระแส IE เปลยนแปลงคาจาก 0 ถง 50µA และ RB2 เปนความตานทานคงท เมอกระแส IE ไหลผานไปยง B1 และยเจทนากระแสคาความตานทาน RB1 จะลดลงทนท คาความตานทานของ RB1 เปลยนแปลงเปนปฏภาคกลบกบกระแส IE คอ ความเปนตวนาของ RB1 ขBนอยกบกระแสอมตเตอร (IE) ในการทาใหกระแส IE ไหลไดนBนแรงดน VE ทจายใหขา E ตองมศกยมากกวาแรงดน VD รวมกบแรงดน VA ในยเจท รอยตอ PN แสดงคณสมบตเปนไดโอด คาแรงดนทตกครอมตวไดโอด (VD) ประมาณ 0.35 V ถง 0.7 V ดงนBนการจายแรงดน VE ใหยเจทนอยกวา VD + VA แรงดนไบอสทใหขา E และขา B1 เปนไบอสกลบไมมกระแส IE ไหล อาจมเพยงกระแสรวซมไหลเทานBน ถาจายแรงดน VE ใหยเจทมากกวา VD + VA แลว แรงดนไบอสทใหขา E และขา B1 เปนไบอสตรง กระแส IE จะไหล ยเจททางาน 5.3 กราฟคณสมบตของยเจท

การหาคณสมบตของยเจท โดยทดสอบสภาวะการนากระแสของขาอมตเตอร (IE) และแรงดนตกครอมขาอมตเตอรเทยบกบขาเบส 1 (VE) โดยทาการปรบเปลยนแรงดน VE ทาใหกระแส IE ไหลเปลยนแปลง วงจรทดสอบคณสมบตของยเจทแสดงดงภาพท 5.5

ภาพท 5.5 วงจรทดสอบคณสมบตยเจท ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2537, หนา 82)

97

รป 5.5 การทดสอบเพอคณสมบตของยเจท โดยดวโวลทมเตอรวดครอมขา E กบขา B1 ของยเจทและใชดซไมโครแอมมเตอรตออนดบทขา E ตวตานทาน R1 จายแรงดนไบอสขา E โดยตอขากลางเขาขา E และปรบคาแรงดน การทดสอบคอยๆปรบคาแรงดน VE จากคานอยเพมขBน ขณะปรบแรงดน VE ใหอานคากระแส IE ตามไปดวย นาไปกาหนดคาลงในกราฟ ดงกราฟคณสมบตของยเจทตามภาพท 5.6

ภาพท 5.6 กราฟคณสมบตของ ยเจท แสดงความสมพนธระหวาง VE และ IE ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2545, หนา 124)

ภาพท 5.6 แสดงกราฟคณสมบตยเจท ความสมพนธระหวางแรงดน VE กบกระแส IE แรงดน VBB ทปอนใหวงจรเทากบ 10 V กราฟดานซายมอเปนกราฟเนองจากการเรมจายแรงดน VE ใหขา E เทยบกบขา B1 ถาแรงดน VE ทจายใหยงไมถงคา VP มกระแสไหลในวงจรเพยงเลกนอย เปนคากระแสทรวซมเพราะไดโอด D ยงไดรบไบอสไมนากระแส เรยกวา ชวงคทออฟ (Cutoff region) เมอเพมแรงดน VE ถงคาแรงดน VP หรอคาระดบแรงดนททาใหไดโอด D รบไบอสตรง ทาใหมกระแส IE ไหลจากขา E ไปขา B1 เพมขBนอยางรวดเรวและเวลาเดยวกนแรงดน VE มคาลดลง แรงดน VE ลดลงหรอ VV ชวงแรงดน VP กระแสไหลชวงนB เรยกวากระแส IP และชวงแรงดน VV กระแสไหลชวงนB เรยกวากระแส IV เรยกวา ชวงความตานทานเปนลบ (Negative resistance region) หลงจากแรงดนทตกครอมขา E เทยบกบขา B1 ถงคาแรงดน VV แลว ถาจายแรงดน VE มากขBน ทาใหกระแส IE ไหลเพมขBนและแรงดน VE เพมขBนอกเลกนอย เรยกวา ชวงอมตว (Saturation region)

98

5.4 รายละเอยดและขดจากดของยเจท

รายละเอยดและขดจากดของยเจทเปนขอมลซ งบอกถงคาจากดในการใชงาน พารามเตอร ตางๆ เพอไมใหอปกรณทตอรวมและยเจทเสยหาย แตละเบอรมรายละเอยดและขดจากดแตกตางกน ดงนBนการเลอกใชงานตองทราบรายละเอยดและขดจากด โดยบอกคาไวทอณหภม 25 °C รายละเอยดและขดจากดทสาคญมดงนB

5.4.1 การสญเสยกาลงงาน (Power dissipation ; PD) คอ คากาลงงานทสญเสยของยเจทใน ขณะทกาลงทางาน คานวณไดจากคาแรงดน VBB และคาความตานทานระหวางขา B2 และขา B2 หรอ RBB เชน 300mW เปนตน หรอคานวณไดจากสตร ดงนB

BB

2BB

D R

)(VP =

กาหนดให RBB = ความตานทานภายใน UJT ระหวางขา B2 และ B1 VBB = แรงดนตกครอมขา B2 และขา B1 เชน คา VBB มคา 35V และ RBB มคา 4.7 KΩ

Ω

)=

4,700

2(35VDP

= 261 mW

5.4.2 กระแสอมตเตอรเปน RMS (RMS Emitter current ;Ie) คอ กระแสทไหลผานขา อมตเตอร เปนคากระแสใชงานยเจทขณะจายแรงดนใหขา E ถงคา VE(SAT) แรงดนอมตเตอรอมตวหรอ เชน 50mA เปนตน

5.4.3 กระแสพลสสงสดทอมตเตอร (Peak - Pulse Emitter current ; ie) คอ กระแส พลสทไหลผานขาอมตเตอรของยเจทไดสงสดทไมเสยหาย โดยบอกคาดวตไซเกล (Duty cycle) และอตราการเกดพลสซB าๆ (Pulse repetition rate ; PRR) เชน 1.5 A ทดวตBไซเกลนอยกวาหรอเทากบเปอรเซนตและคา PRR = 10 PPS (Pulse per second) 5.4.4 แรงดนไบอสกลบระหวางเบส 2 กบอมตเตอร (Emitter reverse voltage; VB2E) คอ แรงดนทปอนใหขา B2 กบขา E เปนไบอสกลบคาสงสดทยเจททนไดโดยไมเสยหาย ขณะทขา B1 เปดวงจร เชน 30 V เปนตน

5.4.5 ยานอณหภมทางานตรงรอยตอ (Operating junction temperature range ; TJ ) คอ ยานอณหภมทรอยตอยเจทททนไดในขณะทางาน บอกไวตBงแตคาตาสดไปคาสงสดเปนองศาเซลเซยส เชน -65 ถง + 125 °C เปนตน

99

5.4.6 แรงดนระหวางเบสทBงสอง (Interbase voltage ; VBB) คอ คาแรงดนสงสดทปอนใหขา B2 กบขา B1 ทยเจททางานไดโดยไมเสยหาย เชน 35 V เปนตน

5.4.7 ยานอณหภมสะสม (Storage temperature range ; Tstg) คอ ยานอณหภมในยเจทขณะทางาน มอณหภมสะสมไดสงสด โดยยเจทไมเสยหาย บอกไวตBงแตคาตาสดไปยงคาสงสดเปนองศาเซลเซยส เชน -65 ถง + 150°C เปนตน

5.4.8 อตราสวนอนทรนซกสแตนออฟ (Intrinsic standoff ratio ; η) คอ คาคงททเปนสวนประกอบในการหาคาแรงดนสงสด (VP) ททาใหกระแสอมตเตอร (IE) ไหล เพอใหยเจท

ทางาน เชน ยเจทเบอร 2N4851 คา η = 0.56∼0.75 และเบอร 2N4853 คา η = 0.7∼0.85 ขณะจายแรงดน VBB ท 10 V เปนตน

5.4.9 ความตานทานระหวางเบส (Interbase resistance ; RBB) คอ คาความตานทาน ระหวางแทงสารซลคอนชนด N โดยวดระหวางขา B2 กบขา B1 โดยทขา E ตองเปดวงจรและตองจายแรงดน VBB ครอมขา B1 และขา B2 ประมาณ 3 V คา RBB มคาประมาณ 4.7KΩ ถง 9.1KΩ คา RBB จะเปลยนแปลงอณหภมดวย เมออณหภมสงขBนคาความตานทานจะลดลง เชน 0.2% ตอองศาเซลเซยส เปนตน

5.4.10 แรงดนอมตวระหวางอมตเตอรและเบส 1 (Emitter saturation voltage ;VE(SAT) ) การจายแรงดนไบอสตรงใหขา E กบขา B1 จนทาใหมกระแส IE ไหล คาความตานทานระหวางขา E กบขา B1 อยางรวดเรว ทาใหแรงดนตกครอมขา E ลดลง จนเมอกระแส IE ไหลถงคากระแสใชงานสงสด เชน IE = 50mA มแรงดน VE ตกครอมทจดนB ถกเรยกวา VE(SAT) ปกตในยเจทแตละตวจะมคานBแตกตางกนบาง เชน 2V หรอ 2.5 V เปนตน 5.4.11 กระแสไบอสกลบทอมตเตอร (Emitter reverse current ; IEO) คอ กระแสทไหลจากขา B2 ผานยเจทไปออก E เปนกระแสไบอสกลบ โดย B1 เปดวงจรอยท (IB1=0) จะจายแรงดนใหวงจรประมาณ 30V มปรมาณกระแสทไหลนอยมาก เชน 0.1µA ดงภาพท 5.7

ภาพท 5.7 วงจรเพอวดกระแสไบอสทอมตเตอร ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2537, หนา 86)

100

5.4.12 อมตเตอรทจดยอด (Peak point emitter current ; IP) คอ คากระแสทไหลผานขา E และขา B1 ของยเจททเรมทาใหยเจทนากระแส เพราะไดโอด D เรมไดรบไบอสตรง ซ งมคากระแสเปนไมโครแอมป ยเจทแตละเบอรมคา IP แตกตางกน เชน 0.4µA หรอ 2µA เปนตน

5.4.13 กระแสอมตเตอรทจดแรงดนตาสด (Val lay point current ; IV ) คอ คากระแส ทไหลผานขา E และขา B1 ของยเจทจนทาใหมศกยตกครอมขา E และขา B1 มคาแรงดนตาสดท VV กระแสทตาแหนงนB เรยกวากระแส IV เชน 2mA เปนตน

5.4.14 กาเนดความถไดสงสด (Maximum frequency of oscillation ; f (MAX) ) เมอนา ยเจทไปใชเปนวงจรกาเนดความถ สามารถใหการตอบสนองความถไดสงสดเทาไร เชน 1.5 MHz

5.5 การนายเจทไปใชงาน

ยเจททางานเปนตวกาเนดสญญาณฟนเลอยและสญญาณพลส เพอนาไปใชในการควบคม วงจรตางๆ เชน วงจรตBงเวลา วงจรตรวจเชคและวงจรกระตนอปกรณไทรสเตอร เปนตน การทางานของยเจทจะตองทางานรวมกบวงจรอนเสมอ เชน

5.5.1 ยเจทรแลกเซอรออสซลเลเตอร (UJT Relaxation oscillator) ถอเปนหวใจของการ นายเจทไปใชงาน ไมวาเปนวงจรตBงเวลาหรอวงจรกาเนดความถ วงจรประกอบดวยตวตานทานและตวเกบประจตอเขาทขา E ของยเจท ทาหนาทเปนวงจรตBงเวลา ซ งมคาคงทขBนอยกบคาความตานทานและคาความจคณกน ตวตานทานและตวเกบประจทตอกบขา E ของยเจท เปนตวกาหนดในการทางานของยเจท สญญาณทกาเนดขBนมาสามารถนาออกใชงานไดทBงขา E ขา B1 ขา B2 ดงภาพท 5.8

ภาพท 5.8 (ก) วงจรรแลกเซซนออสซลเลเตอร ประกอบดวยตวตานทาน R1 และตว เกบประจ C1 กาหนดคาเวลาคงททจายแรงดนไบอสตรงไปใหขา E ของยเจท ทาใหยเจทนา กระแส มขBวตอสญญาณออกท VE ตวตานทาน R2 เปนโหลดรบสญญาณสงออกท VB2 และ ตวตานทาน R3 เปนโหลดรบสญญาณสงออกท VB1 จะไดสญญาณทจดตางๆ เมอวงจรทางานดงภาพท 5.8 (ข) การทางานของวงจรครB งแรกยงไมจายแรงดน V แกวงจร วงจรยงไมทางาน C1 ไมมประจ เมอเรมจายแรงดน V ใหวงจร รอยตอระหวางขา E กบจดตอในตวยเจทระหวาง RB1 และ RB2 เพราะตวเกบประจ C1 ในสภาวะแรกยงไมมการประจแรงดน ไมมศกยตกครอม C1 การประจแรงดนของ C1 มกระแสไหลผานจาก +V ผาน R1 ไปประจท C1 บนบวกลางลบ R1 กาหนดการประจของ C1 ใหชาหรอเรว

101

(ก) วงจรรแลกเซซนออสซลเลเตอร

(ข) รปสญญาณทจดตาง ๆ ของวงจรรแลกเซซนออสซลเลเตอร

ภาพท 5.8 วงจรและรปสญญาณรแลกเซซนออสซลเลเตอร ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2537, หนา 89)

กระแสจากแหลงแรงดน V ไหลผาน R1 เขาประจใน C1 ทาใหแรงดนตกครอม C1

เพมขBน เมอแรงดนทขา E มคามากกวาแรงดนระหวางรอยตอ RB1 และ RB2+ 0.6V ภายในยเจททาใหไดโอดระหวางรอยตอ PN ของยเจทไดรบไบอสตรงนากระแสเปนผลจายแรงดนระหวาง E กบกราวดลดตาลง เพราะคา RB1 ลดคาลงมาก C1 คายประจผาน R3 ลงกราวดอยางรวดเรว

VB1

VB2

VE

VP

VV

t0 t1 t2 t3

t

t

t

102

ชวงเวลาการคายประจของ C1 จะเรวมากเพราะใช R3 คาตา แรงดนตกครอม C1 ลดลงรวดเรว กระแสทไหลผานจะเปนพลส เมอ C1 คายประจจนคาแรงดนมคานอยลง โดยเทยบกบแรงดนทจด B1 เปนผลใหไดโอดระหวางรอยตอ PN ในยเจทไดรบไบอสกลบ คา RB1 เพมคาอยางรวดเรว C1 เพมคาอยางรวดเรว C1 หยดการคายประจและเรมประจแรงดนใหมอกครB ง การทางานจะเปนเชนนB เรอยไป

การทางานดงกลาวทาใหเกดเปนสญญาณไฟสลบสงออก แตจะมเอาทพทตางกนคอ สญญาณสงออกท VE เปนสญญาณสญญาณฟนเลอย สญญาณสงออกท VB1 เปนสญญาณพลสแบบบวกและสญญาณสงออกท VB2 เปนสญญาณพลสแบบลบ มตาแหนงการเกดพรอมกน ชวงเวลาการเกดถาตองการเปลยนความถในการเกดสญญาณใหไดคาตามตองการ สามารถทาไดโดยเปลยนคาความตานทาน R1 และคาความจ C1 สวนมากนยมใชการปรบเปลยน R1 เพราะงายและสะดวกในการใชงานและมกมตวตานทานคาคงทตออนดบเพมเขาไปอกหนงตว ดงภาพท 5.9

ภาพท 5.9 วงจรรแลกเซซนออสซลเลเตอรแบบปรบคาได ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2537, หนา 86)

5.5.2 วงจรหนวงเวลาการเปดไฟ เปนวงจรทนาวงจรรแลกเซชนออสซลเลเตอรไป

ทางานรวมกบเอสซอาร โดยใชวงจรรแลกเซชนออสซลเลเตอรไปกระตนขาเกทของ เอสซอารใหทางาน การกาหนดเวลาในการกระตนของวงจรรแลกเซชนออสซลเลเตอร โดยการปรบเปลยนคาความตานทานและคาความจทตอรวมขา E ของ ยเจท วงจรแสดงดงภาพท 5.10

103

ภาพท 5.10 วงจรหนวงเวลาเปดไฟ ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2537, หนา 86)

ภาพท 5.10 ชดหนวงเวลาใชวงจรรแลกเซชนออสซลเลเตอร สวทชควบคมใหหลอดไฟตดสวางโดยใชเอสซอาร ประกอบดวย VR1, R1 และ C1 เปนวงจรกาหนดเวลาทาใหยเจทนากระแส R3 เปนโหลดของยเจทเพอปอนเอาทพทออก R4 และ C2 เปนฟลเตอรสญญาณพลสทสงจาก R3 เพอกระตนขา G ของเอสซอาร การทางานเมอเรมตอสวทช S1 มแรงดน V ปอนเขาวงจร C1 เรมประจแรงดน การกาหนดเวลาทาไดโดยการปรบ VR1 ปรบ VR1 นอย C1 ประจไดเรว ยเจททางานเรวปรบ VR1 มาก C1 ประจชาลงยเจท ทางานชาลง C1 ประจแรงดนเพมขBนจนยเจททางาน มสญญาณพลสบวกตกครอม R3 ปอนผาน R4, C2 ไปกระตนขา G ของเอสซอาร ทาใหเอสซอารนากระแสหลอดไฟ LP1 สวางและสวางเชนนBตลอดเวลา จนกวาจะตดสวทช S1 ออกจากวงจร สวนวงจรรแลกเซชนออสซลเลเตอร ทางานและหยดทางานตามจงหวะการประจและคายประจของ C1 และมแรงดนพลสกระตนทขา G ของเอสซอารตลอดเวลาการทางานของวงจร 5.5.3 วงจรหนวงเวลาหยดทางานโดยอตโนมต เปนวงจรตBงเวลาการหยดทางานโดยใชวงจรรแลกเซชนออสซลเลเตอรและเอสซอารเปนวงจรในการควบคม สวนเวลาหยดทางานของวงจรจะถกกาหนดดวยวงจรเวลาคงท RC ทตอกบขา E ของยเจท ดงภาพท 5.11

104

ภาพท 5.11 วงจรหนวงเวลาหยดทางานโดยอตโนมต ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2537, หนา 93) ภาพท 5.11 วงจรหนวงเวลาหยดทางานอตโนมตโดยใชยเจทและเอสซอาร ประกอบดวย VR1, R5 และ C2 เปนวงจรกาหนดเวลาในการทางานของยเจทและเอสซอาร R4 เปนโหลดของวงจร เพอสงสญญาณพลสทเกดขBนทขา B1 ปอนผานใหขา G ของเอสซอาร ตว R2 และ C1 เปนวงจรฟลเตอรเพอกาหนดระดบพลสทไดออกมาจากขา B1 กอนสงใหขา G ของเอสซอาร Q1 คอ เอสซอาร เปนสวทชอเลกทรอนกสควบคมการหยดทางานของขดลวดรเลย RLA ไดโอด D1 ปองกนสญญาณรบกวนทเกดจากขดลวดรเลย RLA ทไปรบกวนเอสซอารและกาหนดขBวแรงดนทปอนใหขดลวดรเลย RLA ขดลวดรเลย RLA เปนตวควบคมใหหนาสมผสรเลย RLA1 ซ งเปนปกตเปด (N.O.) ตดตอแรงดน V ทจายใหวงจรและโหลดและสวทช S1 เปนสวทชกดเพอเรมตนการทางาน เปนสวทชชนดกดตดปลอยดบ การทางานเมอกดสวทช S1 มแรงดนจากแหลงจาย V ใหวงจร ขดลวดรเลย RLA ไดรบแรงดน V เกดอานาจแมเหลกดงหนาสมผส RLA1 ตอกน จายแรงดน V ใหวงจรและขดลวดรเลย RLA ตลอดเวลา ถงแมปลอยมอการกดสวทช S1 ยงมแรงดนใหใหวงจรอย ขดลวดรเลย RLA และโหลดยงมแรงดนใหใหทางานไดตอไป การทางานเมอกดสวทช S1 แรงดนจายใหวงจร วงจรกาหนดคาเวลาคงท VR1, R5 และ C1 เรมทางาน C1 เรมประจแรงดนไว มแรงดนบวกจาก C1 จายใหยเจททางานมศกยตกครอม R4 เปนสญลกษณพลสบวกผาน R2 และ C1 ตอไปกระตนขา G ของเอสซอาร เอสซอาร นากระแสผาน R1 และเอสซอาร ความตานทานในเอสซอารตาลงเสมอนชอตขา A และ K รเลย RLA ดานทตอกบขา A ของเอสซอารถกชอตลงกราวด ไมมกระแสไหลผานสนามแมเหลกของรเลย RLA ทาใหยบตว หนาสมผสรเลย RLA1 เปด วงจรหยดการทางาน โหลดหยดการทางาน ถาตองการใหทางานใหมตองกดสวทช S1 ใหม มการทางานอกครB ง ถาตองการใชโหลดแรงดนไฟสลบ ทาไดโดยใชรเลย RLA ทมหนาสมผสมากกวาหนงชด ชดแรกตอวงจรตามภาพท 5.11 ท

105

RLA1 สวนชดทสองไปตออนดบกบโหลด โดยใชชดทเปนปกตเปด (N.O.) และตดโหลดออกจากวงจรตามภาพท 5.12 ตอกบแหลงจายแรงดนไฟสลบ ดงภาพท 5.12

ภาพท 5.12 การใชโหลดกบแรงดนไฟสลบ ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2537, หนา 94) 5.5.4. วงจรควบคมเปดปดไฟดวยแสง วงจรควบคมการเปดปดไฟดวยแสงจากดวงอาทตย หลอดไฟสวางขBนเมอแสงจากดวงอาทตยมดลงหรอเวลากลางคน และหลอดไฟดบเมอ ถกแสงอาทตยหรอเวลากลางวน สวทชการตดตอแรงดนไฟสลบทใหหลอดไฟใชไตรแอก ยเจทเปนตวปอนแรงดนกระตนใหขา G ไตรแอก สวนการควบคมใหยเจท ทางานขBนอยกบตวเปลยนคาความตานทานตามแสงหรอ LDR วงจรแสดงดงภาพท 5.13

ภาพท 5.13 วงจรควบคมการเปดปดไฟดวยแสง ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2537, หนา 94) ภาพท 5.13 วงจรควบคมการเปดปดไฟดวยแสง ประกอบดวย R1 ตวตานทานลดคาแรงดนทใหใหซเนอรไดโอด ZD1 และวงจรยเจท D1 เปนเรกตไฟเออรแปลงแรงดนไฟสลบเปนแรงดนไฟตรงเฉพาะชวงบวกใหให ZD1 วงจรยเจท C2 เปนฟลเตอร แรงดนผานเรกตไฟเออร

106

ใหเรยบเปนแรงดนไฟตรง ซเนอรไดโอด ZD1 กาหนดคาแรงดนไฟตรงใหคงทใหยเจท VR1 และ LDR ตอวงจรแบบแบงแรงดน เพอจายแรงดนขา E ของยเจท ตว VR1 ปรบสภาวะแรงดนทเหมาะสมให LDR ในการควบคมการทางานของยเจท LDR จะเปลยนคาความตานทานตามแสงทตกกระทบ แสงอาทตยมาก LDR มคาความตานทานตา แสงอาทตยสวางนอย LDR มคาความตานทานมากขBน จนไมมแสง LDR มคาความตานทานมากทสด D2, R4, และ C1 เปนชดฟลเตอรกาหนดแรงดนไฟตรงเฉพาะชวงบวกใหขา E ของยเจท R3 เปนโหลดรบแรงดนพลส เอาทพทปอนใหขา G ของไตรแอก การทางานเมอตอสวทช S1 จายแรงดนไฟสลบเขาวงจร ไดโอด D1 จะเรกตไฟเออรแรงดนชวงบวกออกมาจายใหซเนอรไดโอด ZD1 การกาหนดแรงดนใหวงจรยเจท ม C2 เปนฟลเตอรแรงดนไฟตรงใหเรยบ ยเจททางานเมอมแสงมาตกกระทบ LDR นอยหรอไมมแสงตกกระทบ การปรบความไวในการทางาน LDR ทาไดโดยการปรบคาความตานทาน VR1 ใหเหมาะสม การทดลองปรบแตง ขณะไมมแสงมาตกกระทบ LDR นBนคาความตานทาน LDR จะสง มแรงดนบวกตกครอมขาบนของ LDR สง ใหเปนไบอสใหขา E ของยเจททางานใหพลสบวกออกทขา B1 ปอนไปกระตนขา G ของไตรแอกทางาน หลอดไฟ LP1 ตดตลอดเวลา ขณะมแสงสวางตกกระทบ LDR มาก LDR มคาความตานทานลดตาลง ทาใหแรงดนบวกตกครอม LDR นอยลงตากวาแรงดนบวกทตกครอมบนขา R3 ยเจทไมทางานและไมกาเนดแรงดนพลสบวกออกมาทขา B1 ขา G ของไตรแอกไมมแรงดนกระตน ไตรแอกไมนากระแสหลอดไฟ LP1 ไมสวาง ดงนBนหลอดไฟ LP1 ถกปดเปดไดโดยอตโนมต โดยควบคมการทางานของวงจรหรอหยดทางานของวงจร ดวย LDR ตองมคาเหมาะสมกบตวตานทานปรบคาได VR1 การทดลองครB งแรกใหแสงตกกระทบ LDR มาก LP1 ตองดบโดยการปรบ VR1 ใหมคาความตานทานสง จากนBนใชกระดาษดาหรอมอปดทรบแสงของ LDR ไวคอยๆปรบคา VR1 ลงมาจนหลอดสวาง หรอเอากระดาษดาหรอมอทบง LDR ออก LP1 ตองดบ ทาเชนนBจนไดตาแหนงทเหมาะสมทสด

การทางานและหยดทางานโดยใชเอสซอารเปนวงจรตBงเวลาการหยดทางาน โดยอตโนมต การควบคมการหยดทางานดวยวงจรรแลกเซซนออสซลเตอรและเอสซอาร สวนการควบคมใหทางานใชเอสซอารเปนสวทชตอโหลด ดงภาพท 5.14

107

ภาพท 5.14 วงจรทางานและหยดทางานโดยใชเอสซอาร ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2537, หนา 96) ภาพท 5.14 วงจรทางานและหยดทางานโดยใชเอสซอาร ประกอบดวย SCR 1 เปนสวทชตอโหลดใหทางาน สวทช S1 เปนสวทชสตารทใหเอสซอาร ทางาน R1, R2 เปนวงจรแบงแรงดนเพอจายแรงดนบวกกระตนขา G ของเอสซอาร C1 เปนฟลเตอร C2 ประจและคายประจแรงดน เพอควบคมให SCR1 และ SCR 2 หยดทางาน R4 , C3 เปนวงจรฟลเตอรแรงดนทใหขา G ของ SCR 2 แรงดนทปอนจะเปนพลสบวกทปอนมาจากขา B1 R3 เปนโหลดของ SCR 2 ปองกน SCR 2 ชารด R6 เปนโหลดของยเจท เพอรบพลสบวกปอนใหขา G ของ SCR 2 วงจร R7, C4 เปนวงจรกาหนดเวลาทางานของยเจท การทางานของวงจรเรมจายแรงดน V วงจรครB งแรกมไฟบวกขา A และลบขา K และ SCR 1 แต SCR 2 ทBง 2 ยงไมนากระแสเพราะทขา G ของเอสซอารทBงสองยงไมมไฟบวกมากระตน เวลาเดยวกนยเจทยงไมทางาน C4 เรมประจแรงดนไวบนบวกลางลบคอยเพมคาสงขBนจนยเจททางานจายแรงดนพลสบวกออกมาทขา B1 ใหผาน R4, C3 ไปกระตนขา G ของ SCR 2 ใหทางานชอตขา C2 ดานขวาลงกราวด C2 ประจแรงดนจากแหลงให V โดยผานทางโหลดมศกยตกครอม C2 ซายบวกขวาลบจน C2 ประจเตมกหยดประจ แต SCR 2 ยงทางานตอไปมกระแสไหลผาน R3 ลงกราวด เมอกดสวทช S1 แบบกดตดปลอยดบ เพอตอแรงดนบวกมาตกครอมขาบน R2 ใหผานไปกระตนขา G ของ SCR 1 ใหทางานมกระแสไหลผานโหลดโหลดทางาน การท SCR 1

ทางานจะชอตขาดานซายของ C2 ลงกราวด C2 เรมคายประจบวกดานซายผาน SCR 1 ไป SCR 2 ครบวงจรทขBวลบดานขวา การทางานของ C2 มแรงดนของ C2 ไปใหให SCR 2 เปนไบอสกลบคอขา A มศกยเปนลบ ขา K มศกยเปนบวกทาให เอสซอารหยดนากระแส สวนโหลดไมมผลยงคงทางานปกตเพราะถกตอวงจรโดย SCR 1 และ C2 ประจแรงดนใหมอกครB งเปนซายลบขวาจนเตม

108

ถาสญญาณพลสจากขา B1 ของยเจทปอนเขามากระตนขา G ของ SCR 2 อกครB ง โดยกาหนดเวลาการทางานไดจาก R7, C4 ตว SCR 2 นากระแสอก C2 คายประจบวกทางดานขวาผาน SCR 2 ไป SCR 1 ครบวงจรทลบดานซาย ทาใหแรงดนจาก C2 ใหเปนไบอสกลบให SCR 1 SCR 1 หยดนากระแสเสมอนสวทชตดวงจร ตดโหลดออกจากแหลงจายแรงดน V โหลดหยดทางาน ถาตองการให SCR 1 ทางานอกครB งตองกดปมสวทช S1 ตว SCR 1 นากระแส การทางานจะเปนเชนนBตลอดเวลา

5.5.5 วงจรไฟกระพรบแบบเรยงลาดบ เปนวงจรทใชรแลกเซซนออสซลเลเตอร ควบคมเอสซอาร ไปทาใหหลอดไฟตดสวางเรยงลาดบและใชรเลยควบคมการหยดทางานของวงจร ดงภาพท 5.15

ภาพท 5.15 วงจรไฟกระพรบแบบเรยงลาดบ ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2537, หนา 97) ภาพท 5.15 วงจรไฟกระพรบเรยงลาดบควบคมดวยยเจท เอสซอาร รเลยและทรานซสเตอร วงจรกาหนดเวลาการทางานของยเจท ประกอบดวย R1C1, R5C2, R9C3 ทBง Q1, Q2 และ Q3 ตามลาดบ R4, R8, R11 และ D1, D2 เปนโหลดทขา B1 ของยเจทแตละตวตาม ลาดบ เพอปอนแรงดนพลสบวกไปกระตนขา G และเอสซอารแตละ R3, R7 เปนตวตานไฟกระโชกขา G ของเอสซอารแตละตว ไดโอด D3 กาหนดแรงดนบวกปอนใหขา B ของ Q4 ชาลง ทรานซสเตอร Q4, Q5 ตอวงจรแบบดารลงตน ควบคมการทางานและหยดทางานของรเลย RLA เปนรเลยมหนาสมผสรเลย RLA1 เปนชนดปกตปด (N.C.) การทางานของวงจรเรมตอสวทช S1 เขาวงจรมแรงดน V ใหผานหนาสมผส RLA1 เขาวงจรไดเพราะหนาสมผส RLA1 เปนชนดปกตปด LP1 สวางและมแรงดนใหผานประจท C1 กาหนดคาเวลาโดย R1, C1 และ E ของ Q1 มศกยเปนบวก

109

มากขBน จน Q1 ทางานใหพลสบวกทขา B1 ไปกระตนขา G ของเอสซอารใหทางาน มแรงดนใหผาน SCR1 ไปทาให LP2 สวาง การท SCR 1 ทางานจะมแรงดนบวกปอนให R5, C2 ตว C2 ประจแรงดนจนถงเวลาทกาหนดดวยคา R5, C2 ตว Q2 เรมทางานใหพลสบวกทขา B1 ไปกระตนขา G ของ SCR 1 ใหทางาน มแรงดนใหผาน SCR 2 ไปทาให LP3 สวาง

การท SCR 2 ทางานมแรงดนบวกปอนให R9, C3 ตว C3 ประจแรงดนจนถงเวลาทกาหนดดวยคา R9, C3 ตว Q3 เรมทางานใหพลสบวกออกทขา B1 ไปใหขา B ของ Q4 โดยถกกาหนดขBวและขนาดของพลสบวกไปจายไบอสตรงใหขา B ของ Q4 ทาให Q4 ทางานจายไบอสตรงใหขา B ของ Q5 ทรานซสเตอร Q4, Q5 ทางาน มแรงดนตกครอมขดลวดรเลย RLA ขดลวดรเลย RLA เกดสนามแมเหลกดงหนาสมผส RLA1 แยกออกจากกน ตดแหลงจายแรงดน V ออกจากวงจร LP1, LP2 และ LP3 ดบ และวงจรหยดทางาน ขดลวดรเลย RLA หมดอานาจแมเหลกหนาสมผสรเลย RLA1 เรมตอวงจรอกครB ง หลอดไฟ LP1 สวางอกครB ง การทางานจะเปนเชนนBตลอดเวลา ทาใหหลอดไฟตดสวางเรยงลาดบและดบสลบกนตลอดเวลา

ถาตองการเพมจานวนหลอดไฟ สามารถทาไดโดยเพมวงจรรแอกเซซนออสซลเลเตอร เพมวงจรเอสซอาร และเพมหลอดไฟเขาไปในลกษณะตามเดมกจะทาใหเกดการกระพรบของหลอดไฟมากดวงยงขBน

5.5.6 การใชยเจทควบคมวงจรเรกตไฟเออรของเอสซอาร วงจรทใชรแอกเซซน ออสซลเลเตอรควบคมการเรกตไฟเออรของเอสซอาร โดยควบคมและปรบเปลยนเฟสการเรกตไฟ ดงภาพท 5.16

ภาพท 5.16 วงจรเรกตไฟเออรของเอสซอารควบคมโดยยเจท ทมา : (ทฤษฎอเลกทรอนกสอตสาหกรรม 1. 2537, หนา 98)

110

จากภาพท 5.16 เปนวงจรเรกตไฟเออรของเอสซอาร ควบคมเฟสเรกตไฟเออร รแลกเซซนออสซลเลเตอร ประกอบดวย R1 จากดและกระแสทไหลผานซเนอรไดโอด ZD1 ไมใหมากเกนไป ZD1 เปนซเนอรไดโอดกาหนดคาแรงดนใหใหวงจรรแลกเซซนออสซลเลเตอร R2, C1 เปนวงจรกาหนดเวลาการทางานของยเจท R4 เปนโหลดของยเจทสงแรงดนพลสบวกไปเอาทพท R5, R6, R7 ตวตานทานจากดกระแสกระตนขา G ของ SCR1 และ SCR 2 ตว SCR 1 และ SCR 2 ทาหนาทเรกตไฟเออรทควบคมเฟสได R8 เปนโหลดของการเรกตไฟเออร D1, D2 เปนไดโอดเรกตไฟเออร แปลงแรงดนไฟสลบเปนไฟตรงใหวงจรยเจทและ ZD1 การทางานของวงจรเรมจายแรงดนไฟสลบเขาท T1 ทางขดทตยภมใหผานไดโอด D1, D2 แปลงเปนแรงดนไฟตรงไป R1 และ ZD1 จายแรงดนไฟตรงใหวงจรรแลกเซซนออสซลเลเตอร C1 เรมประจแรงดนชวงบวกใหขา E ของยเจทเพมมากขBน จนถงระยะเวลาทกาหนดของ R2, C1 ทาใหยเจท ทางานปอนแรงดนพลสบวกออกมาทขา B1 ไปกระตนขา G ของ SCR 1 และ SCR 2 พรอมกน SCR 1 และ SCR 2 เมอไดแรงดนพลสบวกกระตนทขา G เอสซอาร ตวใดจะนากระแสขBนอยกบแรงดนไฟสลบทปอนจากขดทตภมของ T1 มาขา A ของเอสซอารทBง 2 ตว ตวใดไดรบแรงดนบวกทขา A ตวนBนจะนากระแสและเอสซอารทBง 2 ตวจะทางานสลบกนตวละครB ง การควบคมเฟสของแรงดนเรกตไฟเออรของเอสซอาร ตกครอม โหลด R8 ทาไดโดยปรบเปลยนเวลาของ R2, C1 เพอเปลยนเวลากาเนดสญญาณกระตนออกทขา B1 ของยเจท การเรกตไฟเออรแบบเปนแบบเตมคลน 5.6 การตรวจสอบยเจท

ยนจงชนทรานซสเตอร หรอ ยเจท (Unijunction Transistor ; UJT) เปนอปกรณททนกาลงไฟตา สามารถใชงานไดอยางกวางขวาง เชน วงจรออสซลเลเตอร วงจรทรกเกอร วงจรกาเนดสญญาณฟนเลอย วงจรควบคมเฟส เปนตน

การหาขาของยเจท มลาดบการปฏบตดงนB

- ตBงเรนจวดความตานทานท ×1 K - ปรบซโรโอหม - ทาการวดทBงหมด 6 ครB ง เชนเดยวกบการหาขาเบสของทรานซสเตอร การวด

จากการวดทBง 6 ครB ง จะมอย 4 ครB งทสามารถอานคาความตานทานไดและม 2 ครB งทอานคาความตานทานไดเปนอนนต โดยทวงจรเทยบเทา (ไมสามารถนามาแทนยเจท ไดจรง) ของยเจท ดงภาพท 5.17

111

จากวงจรเทยบยเจท รป 5.17 เหนวาม 2 ครB ง ทอานคาความตานทานไดเทกน ซ งในการวด 2 ครB ง คอการวดทขาเบส 2 กบขาเบส 1 นBนเอง โดยท RB2 คอ ตวตานทานเสมอนทอยใน ยเจท ทขาเบส 2 RB1 คอ ตวตานทานเสมอนทอยท ยเจท ทขาเบส 1 ดงนนคาความตานทานไดในการวด 2 ครB ง ทคาความตานทานเทากนจะไดเทากบ RB2 + RB1 ระหวางขาเบส 2 กบเบส 1 และขาทเหลออกหนงขาคอ ขาอมตเตอร

ภาพท 5.17 แสดงสญลกษณและวงจรเทยบเทาของยเจท

ทมา : (การตรวจสอบอปกรณอเลกทรอนกส. 2541, หนา 37) การวดคาความตานทาน 2 ครB งทเหลอจาก 4 ครB ง ทสามารถอานคาความตานทานไดคอ การวดคาความตานทานครอมระหวางขาเบส 2 กบขาเบสอมตเตอรและระหวางขาเบส 1 กบขาอมตเตอรนนเอง โดยการวดคาความตานทานครอมระหวางขาเบส 2 กบ ขาอมตเตอรนBน สายวดสดาจากแจกลบแตะทขาอมตเตอรและสายวดสแดงจากแจกบวกจะแตะทขาเบส 2 เปรยบเสมอนการวดไดโอดแบบฟอรเวรด แตคาความตานทานทวดไดเปนคาของ RB2 การวดคาความตานทานครอมระหวางขาเบส 1 กบขาอมตเตอรนBน สายวดสดาจากแจกลบจะแตะทขาอมตเตอรและสายวดสแดงจากแจกบวกจะแตะทขาเบส 1 เปรยบเสมอนการวดไดโอดแบบฟอรเวรด แตคาความตานทานทวดไดเปนคาของ RB1 ดงนBนคาความตานทานทครอมระหวางเบส 2 กบเบส 1 ตองเทากบคาความตานทานทครอมระหวางอมตเตอรกบเบส 2 รวมกบคาความตานทานทครอมระหวางอมตเตอรกบเบส 1 ดงภาพท 5.18

112

ภาพท 5.18 ลาดบและผลการหาขาเบส 2 และเบส 1 ของยเจท ทมา : (การตรวจสอบอปกรณอเลกทรอนกส. 2541, หนา 37)

ภาพท 5.19 แสดงคาความตานทานระหวางขาเบส 2 กบเบส 1 ทมา : (การตรวจสอบอปกรณอเลกทรอนกส. 2541, หนา 28) ภาพท 5.19 ถาคาความตานทานของ RB1 รวมกบ RB2 ไมเทากบคาความตานทานระหวางขาเบส 1 กบขาเบส 2 คอมคาความตานทานทแตกตางมาก แสดงวายเจท ชารดในลกษณะคาความตานทาน RB1 เพมหรอใน RB2 เพม

113

ถาทาการวด 6 ครB งแลว อานคาความตานทานเปนอนนตทBงหมดแสดงวา ยเจท เสยในลกษณะขาด จากภาพท 5.19 ถาทาการวดคาความตานทานระหวางอมตเตอรกบเบส 2 และเบส 1 ปรากฏวาไดคาความตานทานเปนอนนต แสดงวายเจทชารดลกษณะอมตเตอรกบเบสขาด บทสรป

ยเจทเปนอปกรณสารกงตวนาชนด 2 รอยตอ ไมจดอยในสารกงตวนาชนดไทรสเตอร การใชงานตองทางานรวมกบเอสซอาร ไตรแอกและไดแอกเสมอ ยเจทมขาใชงาน 3 ขา ขาทตอมาจากสารกงตวนาชนด N มขา 2 ขาและขาทตอมาจากสารกงตวนาชนด P มหนงขา ขาใชงานทBง 3 ขามขาเบส 1 (Base 1; B1) ขาเบส 2 (Base 2; B2) และขาอมตเตอร (Emitter; E)

การจายไบอสตองจายไบอสใหถกตอง โดยจายแรงดนบวกใหขา B2 จายแรงดนลบใหขา B1 และขา E ตองจายแรงดนเปนบวกเมอเทยบกบขา B1 การจายไบอสดงกลาวยเจทยงไมนา กระแสจนกวาแรงดนไบอสบวกทขา E จะไปทาใหไดโอด D ตรงรอยตอ PN เปนไบอสตรงดวย

รายละเอยดและขดจากดของยเจทเปนขอมลซ งบอกถงคาจากดในการใชงาน เพอไมใหอปกรณทตอรวมและยเจทเสยหาย แตละเบอรมรายละเอยดและขดจากดแตกตางกน ดงนB การสญเสยกาลงงาน กระแสอมตเตอรเปน RMS กระแสพลสสงสดทอมตเตอร แรงดนไบอสกลบระหวางเบส 2 กบอมตเตอร ยานอณหภมทางานตรงรอยตอ แรงดนระหวางเบสทBงสอง ยานอณหภมสะสม อตราสวนอนทรนซกสแตนออฟ ความตานทานระหวางเบส แรงดนอมตวระหวางอมตเตอรและเบส 1 กระแสไบอสกลบทอมตเตอร อมตเตอรทจดยอด กระแสอมตเตอรทจดแรงดนตาสด และกาเนดความถไดสงสด

การตรวจสอบยเจท มลาดบการปฏบตดงนB

- ตBงเรนจวดความตานทานท ×1 K - ปรบซโรโอหม - ทาการวดทBงหมด 6 ครB ง เชนเดยวกบการหาขาเบสของทรานซสเตอร การวด

จากการวดทBง 6 ครB ง จะมอย 4 ครB งทสามารถอานคาความตานทานไดและม 2 ครB งทอานคาความตานทานไดเปนอนนต โดยทวงจรเทยบเทา (ไมสามารถนามาแทนยเจท ไดจรง) ของยเจท

114

การวดคาความตานทาน 2 ครB งทเหลอจาก 4 ครB ง ทสามารถอานคาความตานทานไดคอ การวดคาความตานทานครอมระหวางขาเบส 2 กบขาเบสอมตเตอรและระหวางขาเบส 1 กบขาอมตเตอรนนเอง โดยการวดคาความตานทานครอมระหวางขาเบส 2 กบ ขาอมตเตอรนBน สายวดสดาจากแจกลบแตะทขาอมตเตอรและสายวดสแดงจากแจกบวกจะแตะทขาเบส 2 เปรยบเสมอนการวดไดโอดแบบฟอรเวรด แตคาความตานทานทวดไดเปนคาของ RB2 การวดคาความตานทานครอมระหวางขาเบส 1 กบขาอมตเตอรนBน สายวดสดาจากแจกลบจะแตะทขาอมตเตอรและสายวดสแดงจากแจกบวกจะแตะทขาเบส 1 เปรยบเสมอนการวดไดโอดแบบฟอรเวรด แตคาความตานทานทวดไดเปนคาของ RB1 ดงนBนคาความตานทานทครอมระหวางเบส 2 กบเบส 1 ตองเทากบคาความตานทานทครอมระหวางอมตเตอรกบเบส 2 รวมกบคาความตานทานทครอมระหวางอมตเตอรกบเบส 1

ถาทาการวด 6 ครB งแลว อานคาความตานทานเปนอนนตทBงหมดแสดงวา ยเจท เสยในลกษณะขาด ถาทาการวดคาความตานทานระหวางอมตเตอรกบเบส 2 และเบส 1 ปรากฏวาไดคาความตานทานเปนอนนต แสดงวายเจทชารดลกษณะอมตเตอรกบเบสขาด